Lêi nãi ®Çu
1.
Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu
Trong ®iÒu kiÖn hiªn nay, do sù ph¸t triÓn kh«ng
ngõng cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ,
®ßi hái ph¶i t¨ng cêng chøc n¨ng kinh tÕ, x· héi cña Nhµ
níc. §Ó thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng ®ã, Nhµ níc cÇn ph¶i sö
dông c¸c c«ng cô kh¸c nhau ®Ó t¸c ®éng ®Õn nÒn kinh
tÕ, nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu x· héi.
ViÖc t¨ng cêng vai trß kinh tÕ, x· héi cña Nhµ níc dÉn
®Õn tèc ®é chi tiªu cña Nhµ níc ngµy cµng t¨ng lªn, ®iÒu
®ã tÊt yÕu ®ßi hái Nhµ níc ph¶i më réng quü tµi chÝnh
cña m×nh. Quü tµi chÝnh cña Nhµ níc ®îc h×nh thµnh nªn
tõ c¸c nguån thu. Trong ®ã thuÕ võa lµ nguån thu chñ yÕu
cña NSNN, võa lµ mét c«ng cô ®¾c lùc ®Ó qu¶n lÝ nÒn
kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ GTGT.
ThuÕ GTGT ®îc ¸p dông ë ViÖt Nam tõ ngµy
1/1/1999. Sau h¬n hai n¨m thùc hiÖn, ngoµi nh÷ng u
®iÓm gióp cho viÖc kiÓm so¸t nguån thu t¬ng ®èi chÆt
chÏ vµ thuËn lîi nh : §¬n gi¶n, dÔ hiÓu, cã tÝnh chÊt liªn
hoµn, t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n, kÕ to¸n t¹i doanh
nghiÖp... LuËt ThuÕ GTGT vµ quy tr×nh qu¶n lÝ thuÕ
GTGT còng béc lé nh÷ng nhîc ®iÓm, ¶nh hëng tíi c«ng t¸c
kiÓm so¸t nguån thu, do vËy ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕ
ho¹ch thu ng©n s¸ch cña Nhµ níc. KiÓm so¸t tèt ®îc
nguån thu thuÕ GTGT còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng thu
cho NSNN.
XuÊt ph¸t tõ vai trß quan träng ®ã nªn viÖc ®¸nh gi¸
®óng thùc tr¹ng vµ t×m ra ®îc nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m
t¨ng cêng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT lµ mét vÊn ®Ò
v« cïng bøc thiÕt, do vËy ®Ò tµi t«i chän trong chuyªn ®Ò
nµy lµ: “Thùc tr¹ng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT
tõ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi vµ gi¶i
ph¸p hoµn thiÖn”.
2.
Môc ®Ých nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò
Chuyªn ®Ò nghiªn cøu thùc tr¹ng kiÓm so¸t nguån
thu thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn
thµnh
phè Hµ Néi. HÖ thèng ho¸ nh÷ng quan ®iÓm míi
vÒ kiÓm so¸t phï hîp víi vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ nøíc, trªn
c¬ së ®ã ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ cña kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT- mét nguån thu
quan träng cña Nhµ níc.
3.
Néi dung chuyªn ®Ò
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn , chuyªn ®Ò gåm 2 ch¬ng:
Ch¬ng1: Thùc tr¹ng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT
tõ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi
Ch¬ng2: Nh÷ng gi¶i ph¸p t¨ng cêng kiÓm so¸t nguån
thu thuÕ GTGT tõ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Hµ Néi.
4.
§èi tîng, ph¹m vi nghiªn cøu cña chuyªn ®Ò
Chuyªn ®Ò nghiªn cøu thc tr¹ng kiÓm so¸t nguån thu
thuÕ GTGT tõ c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT
theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
Ph¹m vi nghiªn cøu: C¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn
Hµ Néi.
5.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
VËn dông ph¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ
duy vËt lÞch sö cña Chñ nghÜa M¸c - Lª nin, kÕt hîp víi c¸c
ph¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch vµ ph¬ng ph¸p so s¸nh.
6.
Nh÷ng ®ãng gãp cña chuyªn ®Ò
Chuyªn ®Ò lµm râ ý nghÜa quan träng cña viÖc
t¨ng cêng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT, nªu lªn thùc
tr¹ng cña ho¹t ®éng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT ®èi
víi c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi,
®ång thêi nªu ra nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ cã tÝnh
kh¶ thi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng nµy.
Ch¬ng I
Thùc tr¹ng kiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT
tõ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ
Néi
1.1. Qu¸ tr×nh triÓn khai LuËt ThuÕ GTGT víi kiÓm
so¸t nguån thu thuÕ GTGT tõ c¸c doanh nghiÖp
trªn ®Þa bµn Hµ Néi.
ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp víi khu vùc
vµ quèc tÕ. §Ó cã chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp víi th«ng lÖ
quèc tÕ vµ c¬ chÕ thÞ trêng, ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh c¶i
c¸ch hÖ thèng vµ chÝnh s¸ch thuÕ. Ngµy 10/05/1997,
Quèc héi kho¸ IX, kú häp thø 11 ®· th«ng qua 2 LuËt thuÕ
míi: LuËt ThuÕ GTGT vµ LuËt ThuÕ TNDN vµ ®îc ¸p dông
tõ ngµy 01/01/1999.
Qua 2 n¨m thùc hiÖn LuËt thuÕ míi, LuËt ThuÕ GTGT
®· tá ra cã hiÖu qu¶ trong viÖc kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh
doanh, gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, gióp cho viÖc æn
®Þnh vµ t¨ng trëng nguån thu vµo NSNN. Tuy nhiªn, qua
thùc hiÖn, cã nhiÒu ®iÓm trong LuËt ThuÕ cßn bÊt cËp,
kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. §· cã qu¸ nhiÒu v¨n
b¶n söa ®æi, bæ sung, ®iÒu nµy ®· g©y khã kh¨n cho
c¸c doanh nghiÖp vµ cho c¸c nhµ qu¶n lý. V× vËy, ngµy
29/12/2000, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè
79/2000/N§-CP híng dÉn chi tiÕt thùc hiÖn LuËt ThuÕ
GTGT, thùc hiÖn tõ 1/1/2001. NghÞ ®Þnh nµy ban hµnh
thay thÕ c¸c NghÞ ®Þnh híng dÉn vÒ thuÕ GTGT cña
ChÝnh phñ ®· ban hµnh tríc ®©y. Bé Tµi ChÝnh ®· ban
hµnh Th«ng t sè 122/2000/ TT - BTC ngµy 29/12/2000 híng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh nµy. Th«ng t nµy thay thÕ c¸c
Th«ng t híng dÉn vÒ thuÕ GTGT cña Bé Tµi chÝnh ®· ban
hµnh tríc ®©y.
§Ó thùc hiÖn tèt luËt thuÕ míi trªn ®Þa bµn Thµnh
phè Hµ Néi, UBND Thµnh phè Hµ Néi ®· thµnh lËp Ban chØ
®¹o thùc hiÖn c¸c LuËt thuÕ míi bao gåm l·nh ®¹o c¸c së,
ban, ngµnh chøc n¨ng nh»m tËp trung chØ ®¹o tæ chøc
thùc hiÖn tõ ngµy 1/1/1999. C«ng t¸c chuÈn bÞ ®îc thùc
hiÖn t¬ng ®èi tèt. Côc thuÕ Hµ Néi ®· më nhiÒu líp tËp
huÊn quy tr×nh qu¶n lý thuÕ, chÕ ®é kÕ to¸n vµ viÖc sö
dông Ho¸ ®¬n theo LuËt ThuÕ GTGT. §ång thêi, c¸c doanh
nghiÖp còng ®· mua Ho¸ ®¬n míi ®Ó chuÈn bÞ sö dông
vµo ngµy 1/1/1999. §Õn 31/12/1998 ®· cã 75% sè doanh
nghiÖp mua Ho¸ ®¬n GTGT, sè cßn l¹i tiÕp tôc mua vµo
quý 1/1999.
Bªn c¹nh viÖc më c¸c líp tËp huÊn, Côc thuÕ Hµ Néi
®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng ®Ó tuyªn
truyÒn phæ biÕn c¸c LuËt thuÕ míi, ®Æc biÖt lµ LuËt
ThuÕ GTGT vµ viÖc sö dông Ho¸ ®¬n GTGT cho c¸c ®èi tîng nép thuÕ. Côc thuÕ Hµ Néi còng ®· phèi hîp víi §µi
ph¸t thanh vµ TruyÒn h×nh Hµ Néi thùc hiÖn chuyªn môc
thuÕ ®Ó tuyªn truyÒn nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña LuËt
ThuÕ GTGT, gi¶i ®¸p c¸c khã kh¨n, víng m¾c trong viÖc
sö dông Ho¸ ®¬n, chøng tõ míi vµ kª khai thuÕ, nép thuÕ.
NhËn thøc ®Çy ®ñ tÇm quan träng cña viÖc triÓn
khai LuËt ThuÕ GTGT vµ vai trß cña m×nh, Côc thuÕ Hµ
Néi ®· thùc hiÖn kiÖn toµn bé m¸y tæ chøc, x¸c ®Þnh râ
c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm cña tõng phßng,
ban.
C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y Côc thuÕ Hµ Néi tõ khi thùc
hiÖn LuËt ThuÕ GTGT nh sau:
S¬ ®å 1 :
C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y Côc thuÕ Hµ Néi sau khi triÓn
khai thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT.
Côc trëng Côc
ThuÕ
TP Hµ Néi
Phßng Tæ chøc
C¸n bé
C¸c phßng
Qu¶n lý thu
Ngoµi quèc
doanh
C¸c Côc Phã
C¸c phßng
Qu¶n lý thu
quèc doanh
Phßng
Thanh tra,
Xö lý tè
tông
Phßng KÕ ho¹ch
Phßng
Phßng
Phßng
Phßng
Phßng
Phßng
NghiÖp vô
Ên chØ
Tríc b¹
M¸y tÝnh
Tµi vô
Hµnh chÝnh
- C¸c Phßng Qu¶n lý thu: bao gåm c¸c Phßng Qu¶n lý
thu c¸c doanh nghiÖp Quèc doanh, doanh nghiÖp cã vèn
®Çu t níc ngoµi, doanh nghiÖp Ngoµi quèc doanh...C¸c
phßng nµy cã nhiÖm vô :
+ Qu¶n lý ®èi tîng nép thuÕ: theo dâi t×nh h×nh
biÕn ®éng vÒ ®èi tîng nép thuÕ trªn lÜnh vùc, ®Þa bµn
qu¶n lý nh: n¾m sè doanh nghiÖp ph¸t sinh, doanh
nghiÖp ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, s¸p, nhËp, liªn doanh, liªn kÕt...
Ph©n tÝch t×nh h×nh thu nép, tham gia viÖc lËp dù to¸n
thu, khai th¸c nguån thu trong lÜnh vùc ®îc giao qu¶n lý,
tham mu, ®Ò xuÊt víi l·nh ®¹o Côc c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý
thuÕ.
+ Híng dÉn ®èi tîng nép thuÕ c¸c thñ tôc kª khai
®¨ng ký thuÕ, kª khai thuÕ, lËp hå s¬ miÔn thuÕ, gi¶m
thuÕ, hoµn thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ... gi¶i ®¸p c¸c th¾c
m¾c cña ®èi tîng nép thuÕ liªn quan ®Õn viÖc tÝnh thuÕ,
thu nép thuÕ, lËp vµ tæ chøc lu gi÷ hå s¬ c¸c doanh
nghiÖp.
+ Thùc hiÖn viÖc kiÓm tra c¸c chØ tiªu kª khai trªn
c¸c tê khai ®¨ng ký kinh doanh, kª khai nép thuÕ, hå s¬
®Ò nghÞ miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, hoµn thuÕ vµ quyÕt to¸n
thuÕ, liªn hÖ víi ®èi tîng nép thuÕ ®Ó chØnh söa viÖc kª
khai theo ®óng quy ®Þnh.
+ §Ò xuÊt vµ tham mu cho l·nh ®¹o Côc gi¶i quyÕt
c¸c trêng hîp miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, hoµn thuÕ, lËp c¸c
thñ tôc xÐt miÔn, gi¶m, hoµn thuÕ theo quy ®Þnh, kiÓm
tra hå s¬ quyÕt to¸n thuÕ, x¸c ®Þnh sè thuÕ quyÕt to¸n
tõng doanh nghiÖp, cung cÊp c¸c th«ng tin trªn cho bé
phËn tÝnh thuÕ.
+ Thùc hiÖn viÖc Ên ®Þnh thuÕ cho c¸c ®èi tîng nép
thuÕ kh«ng nép hoÆc chËm nép tê khai thuÕ; x¸c ®Þnh
c¸c ®èi tîng nép thuÕ cÇn ph¸t hµnh lÖnh thu hoÆc ph¹t
hµnh chÝnh thuÕ.
+ Theo dâi t×nh h×nh nép thuÕ cña c¸c doanh nghiÖp
vµ ®«n ®èc, nh¾c nhë c¸c doanh nghiÖp nép ®óng h¹n...
- Phßng KÕ ho¹ch - KÕ to¸n - Thèng kª vµ M¸y tÝnh
cã nhiÖm vô:
+ C¨n cø sè liÖu t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi
t¹i ®Þa ph¬ng, ph©n tÝch sè liÖu thèng kª thuÕ ®Ó lËp
dù to¸n thu hµng n¨m cña ®¬n vÞ, ph©n bæ kÕ ho¹ch vµ
theo dâi tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
+ Thùc hiÖn nhËp tê khai ®¨ng ký thuÕ vµ qu¶n lý
hÖ thèng cÊp m· sè ®èi tîng nép thuÕ, in giÊy chøng nhËn
®¨ng ký thuÕ.
+ Xö lý tÝnh thuÕ, tÝnh nî, tÝnh ph¹t nép chËm, nhËn
giÊy nép tiÒn tõ Kho b¹c, chÊm nî, nhËn c¸c kÕt qu¶ xÐt
miÔn, gi¶m, hoµn thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ vµ c¸c kÕt qu¶
thanh tra, kiÓm tra tõ c¸c Phßng Qu¶n lý thu vµ Phßng
Thanh tra - xö lý tè tông ®Ó tÝnh ®iÒu chØnh sè thuÕ
ph¶i nép cña tõng ®èi tîng nép thuÕ.
+ Thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª thuÕ theo
chÕ ®é quy ®Þnh, kiÓm tra ®èi chiÕu sè thu víi Kho b¹c.
- Phßng Thanh tra - Xö lý tè tông:
+ KiÓm tra ph¸t hiÖn c¸c ®èi tîng cã ho¹t ®éng s¶n
xuÊt, kinh doanh, dÞch vô nhng kh«ng kª khai ®¨ng ký
nép thuÕ ®Ó ®a vµo diÖn qu¶n lý thu thuÕ.
+ LËp kÕ ho¹ch thanh tra, kiÓm tra tr×nh l·nh ®¹o
Côc duyÖt, tæ chøc lùc lîng kiÓm tra vµ tiÕn hµnh kiÓm tra
c¸c ®èi tîng cÇn kiÓm tra vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, dÞch vô, kiÓm tra sæ s¸ch kÕ to¸n, Ho¸ ®¬n
chøng tõ mua b¸n hµng ho¸, ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c hµnh
vi khai man, trèn lËu thuÕ, ®Ò xuÊt c¸c h×nh thøc xö lý
theo ph¸p luËt.
+ Hç trî c¸c Phßng Qu¶n lý thu ®Ó qu¶n lý, ®«n ®èc
thu nép vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cìng chÕ thu ®èi víi
nh÷ng ®èi tîng cè t×nh vi ph¹m LuËt thuÕ.
+KiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý
thu vµ tÝnh thuÕ cña c¸c bé phËn trong C¬ quan ThuÕ ®Ó
kÞp thêi chÊn chØnh nh÷ng sai sãt.
§Ó chuÈn bÞ cho viÖc thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT, Tæng
Côc ThuÕ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 1368/TCT-Q§-TCCB
ngµy 16/12/1998 vÒ Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ. C¸c bé
phËn trªn sÏ phèi hîp ®ång bé ®Ó kiÓm so¸t thu thuÕ theo
5 Quy tr×nh cô thÓ lµ:
- Quy tr×nh ®¨ng ký thuÕ vµ cÊp m· sè thuÕ.
- Quy tr×nh xö lý tê khai, chøng tõ nép thuÕ,
- Quy tr×nh xö lý hoµn thuÕ,
- Quy tr×nh xö lý miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, t¹m gi¶m thuÕ,
- Quy tr×nh xö lý quyÕt to¸n thuÕ.
C¸c quy tr×nh trªn cã thÓ tãm t¾t b»ng s¬ ®å 2:
S¬ ®å sè 2 :
Kho b¹c
Ng©n hµng
Quy tr×nh kiÓm so¸t nguån thu thuÕ.
(3)
Doanh nghiÖp
(4)
(3)
(4)
(5)
(1)+(2)
(2)
Phßng Hµnh chÝnh
(5)
(1)+(2)
C¸c Phßng
Qu¶n lý thu thuÕ
(3)
(4)
Phßng
NghiÖp
vô
(2)
Phßng Thanh
tra,
Xö lý tè tông
(4)
(1)+(2)
- Phßng KÕ ho¹chKÕ to¸n - Thèng
kª
- Phßng M¸y tÝnh
(2)+(4)
(1)
§¨ng ký, cÊp m· sè thuÕ, doanh nghiÖp nép tê khai
(2)
Xö lý tê khai, chøng tõ nép thuÕ, Th«ng b¸o thuÕ,
miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, t¹m gi¶m thuÕ
(3)
Doanh nghiÖp nép thuÕ
(4)
Hoµn thuÕ.
(5)
QuyÕt to¸n thuÕ.
Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ nµy hoµn toµn trªn c¬ së
c¸c doanh nghiÖp tù ®¨ng ký, kª khai vµ nép thuÕ vµo
Kho b¹c.
- §¨ng ký vµ cÊp m· sè thuÕ : Doanh nghiÖp nép hå
s¬ bao gåm quyÕt ®Þnh thµnh lËp, ®¨ng ký kinh doanh,
trong ®ã kª khai râ tªn, ®Þa chØ kinh doanh, läai h×nh
doanh nghiÖp, c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c mÆt hµng
kinh doanh, tµi kho¶n giao dÞch ë ng©n hµng... cho Phßng
Hµnh chÝnh. Hå s¬ nµy sÏ ®îc c¸c Phßng Qu¶n lý thu thuÕ
kiÓm tra, x¸c minh. Sau khi kiÓm tra hå s¬ ®¨ng ký m· sè
thuÕ, Phßng Qu¶n lý thu sÏ chuyÓn hå s¬ cho bé phËn M¸y
tÝnh ®Ó cÊp m· sè thuÕ cho doanh nghiÖp.
- Kª khai thuÕ, nép thuÕ : Hµng th¸ng, doanh nghiÖp
ph¶i kª khai doanh thu, thuÕ GTGT ®Çu ra, gi¸ trÞ hµng
ho¸, dÞch vô mua vµo, thuÕ GTGT ®Çu vµo, tù tÝnh thuÕ
ph¶i nép, göi
tê khai cho Côc ThuÕ qua Phßng Hµnh
chÝnh. C¸c Phßng Qu¶n lý thu sÏ kiÓm tra tê khai vµ
chuyÓn cho Phßng M¸y tÝnh ®Ó h¹ch to¸n sè thuÕ ph¶i
nép cña doanh nghiÖp vµ ra Th«ng b¸o thuÕ göi cho doanh
nghiÖp qua Phßng Hµnh chÝnh. Trong qu¸ tr×nh xö lý tê
khai, nÕu cã dÊu hiÖu nghi vÊn, Phßng Qu¶n lý thu sÏ phèi
hîp víi Phßng Thanh tra - Xö lý tè tông ®Ó x¸c minh chÝnh
x¸c sè thuÕ ph¶i nép.
Trªn c¬ së Th«ng b¸o thuÕ, doanh nghiÖp tù gi¸c lËp
giÊy nép tiÒn vµo NSNN vµ chuyÓn tiÒn ®Õn Kho b¹c Nhµ
níc ®Ó nép thuÕ.
- MiÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, t¹m gi¶m thuÕ : Trªn c¬ së
c¸c quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ GTGT vµ c¸c LuËt cã liªn
quan, doanh nghiÖp cã thÓ ®îc miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ,
t¹m gi¶m thuÕ. Trong trêng hîp ®ã, doanh nghiÖp ph¶i göi
®Çy ®ñ hå s¬ ®Õn Côc ThuÕ ®Ó Côc ThuÕ xem xÐt,
quyÕt ®Þnh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· göi hå s¬ ®Ò
nghÞ miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, t¹m gi¶m thuÕ, Phßng Qu¶n
lý thu phèi hîp víi Phßng Thanh tra - Xö lý tè tông ®Ó x¸c
minh vµ tr×nh L·nh ®¹o Côc ThuÕ quyÕt ®Þnh.
- Hoµn thuÕ : C¸c doanh nghiÖp sÏ ®îc hoµn thuÕ
nÕu nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lín h¬n sè
thuÕ GTGT ®Çu ra. NÕu doanh nghiÖp cã nh÷ng dÊu hiÖu
vi ph¹m trong qu¸ tr×nh hoµn thuÕ, Phßng Qu¶n lý thu
ph¶i phèi hîp víi phßng Thanh tra - Xö lý tè tông ®Ó x¸c
minh l¹i. Trong trêng hîp
doanh nghiÖp ®îc hoµn thuÕ,
Phßng Qu¶n lý thu thuÕ sÏ phèi hîp víi Phßng NghiÖp vô
®Ó tr×nh L·nh ®¹o Côc ThuÕ QuyÕt ®Þnh hoµn thuÕ cho
doanh nghiÖp. QuyÕt ®Þnh hoµn thuÕ ®îc göi cho doanh
nghiÖp vµ Kho b¹c ®Ó chuyÓn tr¶ l¹i tiÒn thuÕ cho doanh
nghiÖp.
- QuyÕt to¸n thuÕ: Hµng n¨m, c¨n cø vµo quyÕt to¸n
thuÕ GTGT vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, Côc
thuÕ Hµ Néi tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc chÊp hµnh luËt thuÕ
t¹i ®¬n vÞ. ViÖc quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m chÝnh lµ mét
ho¹t ®éng kiÓm so¸t cña Nhµ níc th«ng qua c¬ quan qu¶n
lÝ lµ Côc ThuÕ nh»m kiÓm so¸t chÆt chÏ c¸c nguån thu
cho NSNN, nhÊt lµ nguån thu tõ thuÕ GTGT.
1.2. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kiÓm so¸t nguån thu thuÕ
GTGT tõ c¸c doanh nghiÖp theo quy tr×nh qu¶n
lý thuÕ.
1.2.1 - T¸c ®éng cña Quy tr×nh qu¶n lý thuÕ
®èi víi KiÓm so¸t nguån thu thuÕ GTGT.
Sau 2 n¨m triÓn khai thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT, thùc
tÕ ®· chøng minh LuËt ThuÕ GTGT ®· ®i vµo thùc tiÔn
cuéc sèng. C«ng chóng vµ c¸c doanh nghiÖp ®· t¹o ®îc
thãi quen tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ còng nh sö dông Ho¸
®¬n, Chøng tõ trªn c¬ së cña ThuÕ GTGT. §ång thêi, thùc
tÕ còng ®· chøng minh: ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ cã tÝnh
khoa häc, chuyªn m«n ho¸ cao, cã t¸c dông kÝch thÝch
m¹nh mÏ s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu t vµ t¹o ®iÒu kiÖn
thuËn lîi ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ. Cã
thÓ thÊy t¸c dông cña LuËt ThuÕ GTGT trªn mét sè khÝa
c¹nh sau:
Thø nhÊt, thuÕ GTGT tÝnh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng
thªm cña hµng ho¸ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh lu©n chyÓn
tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng nªn ®· lo¹i bá triÖt ®Ó tÝnh
trïng l¾p, thuÕ trïng lªn thuÕ cña ThuÕ Doanh thu tríc
®©y. §iÒu ®ã thÓ hiÖn tÝnh khoa häc cña thuÕ GTGT vµ
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó thuÕ GTGT ®îc c¸c doanh
nghiÖp chÊp nhËn, ñng hé.
Thø hai, LuËt ThuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. §èi víi ho¹t ®éng nhËp khÈu,
thuÕ GTGT ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu (®iÒu mµ thuÕ
doanh thu kh«ng thùc hiÖn ®îc) ®· t¹o ra ba kh¶ n¨ng
quan träng: (1) gãp phÇn khuyÕn khÝch vµ b¶o hé hîp lý
s¶n xuÊt néi ®Þa(2) cho phÐp cã thÓ gi¶m thuÕ nhËp
khÈu, thóc ®Èy tiÕn tr×nh ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ víi
ThÕ giíi mµ tríc m¾t lµ khèi ASEAN (3) gãp phÇn chuyÓn
dÞch c¬ cÊu thuÕ theo híng néi ®Þa ho¸.
§èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, LuËt ThuÕ GTGT ®·
khuyÕn khÝch m¹nh mÏ hµng xuÊt khÈu. Víi thuÕ suÊt 0%
cho hµng ho¸ xuÊt khÈu, toµn bé thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc
hoµn tr¶ cho doanh nghÞªp xuÊt khÈu. Thùc chÊt ®©y lµ
mét biÖn ph¸p trî gi¸ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nªn
®· gióp c¸c doanh nghiÖp tËp trung ®îc nguån hµng trong
níc ®Ó xuÊt khÈu vµ cã lîi thÕ do gi¶m ®îc gi¸ vèn hµng
xuÊt khÈu, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng
Quèc tÕ. §ã lµ mét ®éng lùc m¹nh mÏ ®èi víi ho¹t ®éng
xuÊt khÈu mµ kh«ng mét s¾c thuÕ nµo cã thÓ t¹o ra. V×
thÕ n¨m 1999, n¨m ®Çu tiªn thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT,
kho¶ng 1.720 tû ®ång thuÕ GTGT ®· ®îc hoµn tr¶ cho c¸c
®¬n vÞ xuÊt khÈu, gãp phÇn quan träng thóc ®Èy kim
ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng 23,8%, gÊp gÇn 4 lÇn chØ tiªu do
Quèc héi ®Ò ra.
Thø ba, LuËt ThuÕ GTGT khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc
®Çu t tµi s¶n cè ®Þnh, ®æi míi c«ng nghÖ nh»m n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Theo
LuËt ThuÕ GTGT, thiÕt bÞ m¸y mãc, ph¬ng tiÖn vËn t¶i
chuyªn dïng n»m trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ vµ vËt t
x©y dùng thuéc lo¹i trong níc cha s¶n xuÊt ®îc, cÇn nhËp
khÈu th× kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT. Ngoµi ra,
toµn bé thuÕ GTGT ®Çu vµo cña c«ng tr×nh x©y dùng ®îc
khÊu trõ hoÆc hoµn tr¶ mµ kh«ng cÊu thµnh nguyªn gi¸
c«ng tr×nh, ®ång thêi, kÓ tõ ngµy 1/9/1999, ho¹t ®éng
x©y dùng vµ l¾p ®Æt ®îc gi¶m thuÕ suÊt tõ 10% xuèng
5%. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn gi¶m gi¸
thµnh x©y dùng, l¾p ®Æt, tõ ®ã lµm gi¶m chi phÝ khÊu
hao tµi s¶n cè ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Thø t, LuËt ThuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho
viÖc ph¶n ¶nh trung thùc t×nh tr¹ng s¶n xuÊt, kinh doanh
cña doanh nghiÖp, gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ
doanh nghiÖp mét c¸ch kh¸ch quan, c«ng b»ng. C¬ chÕ
vËn hµnh cña thuÕ GTGT lµ lÊy thuÕ ®Çu ra trõ ®i sè
thuÕ ®Çu vµo trong cïng kú. ThuÕ ®Çu ra ph¶n ¸nh doanh
thu, thuÕ ®Çu vµo ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tµi s¶n, vËt t, dÞch vô
mua trong kú. NÕu doanh nghiÖp kh«ng t¹o ®îc thªm
GTGT trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh th× kh«ng
ph¶i nép thuÕ. §iÒu nµy gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã
®iÒu kiÖn ®Ó phôc håi, ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
Thø n¨m, LuËt ThuÕ GTGT t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng
t¸c qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ, thÓ hiÖn trªn 2 mÆt: Mét
lµ, LuËt ThuÕ GTGT gióp t¨ng cêng chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ
to¸n t¹i c¸c doanh nghiÖp. ViÖc tÝnh thuÕ ®îc thùc hiÖn
trªn Ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ mua hµng, v× thÕ c¸c doanh
nghiÖp ngµy cµng chó träng h¬n c«ng t¸c kÕ to¸n nh»m
h¹ch to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸, dÞch
vô ®Çu vµo, tiÕt kiÖm chi phÝ, tr¸nh ®îc nh÷ng chi phÝ
khèng, gióp s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi c¸c
doanh nghiÖp còng thùc hiÖn lu gi÷, b¶o qu¶n tèt sæ s¸ch,
ho¸ ®¬n, chøng tõ. Hai lµ, LuËt ThuÕ GTGT t¹o tiÒm n¨ng
chèng trèn thuÕ. Víi ph¬ng ph¸p hµnh thu liªn hoµn lµm
cho LuËt thuÕ chÆt chÏ vµ t¹o c¬ chÕ tù kiÓm so¸t gi÷a
nh÷ng ngêi nép thuÕ, tõ ®ã, ®Ó ®îc khÊu trõ thuÕ,
nh÷ng ngêi mua hµng ®Òu ph¶i cÇn ®Õn Ho¸ ®¬n GTGT,
buéc ngêi b¸n ph¶i xuÊt ho¸ ®¬n, lo¹i bá hiÖn tîng giÊu
doanh thu nh ®· tõng gÆp ®èi víi thuÕ doanh thu tríc
®©y. Qua ®ã, b¶o ®¶m c«ng b»ng gi÷a c¸c doanh
nghiÖp trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi NSNN.
Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña LuËt ThuÕ GTGT cã thÓ
ph¸t huy ®îc, mét phÇn quan träng phô thuéc vµo viÖc
x©y dùng ®îc mét Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ mét c¸ch
khoa häc. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT ®· cho
thÊy Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ míi ®· c¶i c¸ch c«ng t¸c
hµnh thu, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ,
®ãng gãp kh«ng nhá vµo c«ng cuéc c¶i c¸ch thuÕ bíc 2,
gãp phÇn gióp cho Nhµ níc kiÓm so¸t chÆt chÏ ®îc nguån
thu thuÕ GTGT.
VÒ thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ, cã thÓ nãi tõ khi triÓn
khai LuËt ThuÕ GTGT vµ thùc hiÖn Quy tr×nh qu¶n lý thu
thuÕ míi, thñ tôc hµnh chÝnh thuÕ ®· ®îc c¶i c¸ch mét bíc
rÊt ®¸ng kÓ. Th«ng qua viÖc quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp
tù tÝnh thuÕ, tù kª khai vµ nép thuÕ ®· kh¬i dËy ®îc ý
thøc tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ.
MÆt kh¸c, ph¸t huy ®îc chøc n¨ng, quyÒn h¹n cña C¬
quan ThuÕ trong viÖc hµnh thu theo chøc n¨ng Nhµ níc
quy ®Þnh, tõng bíc xo¸ bá chÕ ®é chuyªn qu¶n thuÕ.
Ngoµi ra, viÖc ra Th«ng b¸o thuÕ ®· gióp cho c¸c doanh
nghiÖp n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm trong viÖc nép thuÕ
®Çy ®ñ vµ ®óng kú h¹n, gi¶m ®îc t×nh tr¹ng d©y da, nî
®äng thuÕ, tõ ®ã gióp cho C¬ quan ThuÕ qu¶n lý tèt
nguån thu ph¸t sinh, kiÓm so¸t chÆt chÏ nguån thu thuÕ
GTGT.
§Æc biÖt, Côc thuÕ Hµ Néi ®· chó träng tíi kiÓm tra,
kiÓm so¸t viÖc ®¨ng ký, cÊp m· sè thuÕ cho c¸c doanh
nghiÖp, viÖc kª khai thuÕ, t¨ng cêng viÖc x¸c minh, xö lý
ho¸ ®¬n, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c thuÕ suÊt c¸c mÆt hµng,
x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña c¸c doanh nghiÖp. Tõ khi
¸p dông Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ míi, hÇu hÕt c¸c
doanh nghiÖp ®· cã ý thøc tù gi¸c chÊp hµnh LuËt ThuÕ vµ
viÖc nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng kú h¹n ®· trë thµnh mét
mèi quan t©m thêng xuyªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. TÊt
c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ®em l¹i kÕt qu¶ ®¸ng kÓ trong
viÖc huy ®éng nguån thu vµo NSNN. KÕt qu¶ cô thÓ ®îc
thÓ hiÖn trªn b¶ng 1.
B¶ng 1:
KÕt qu¶ thu NSNN vµ thu thuÕ GTGT trªn ®i¹ bµn
thµnh phè Hµ Néi trong nh÷ng n¨m qua:
§¬n vÞ : Tû ®ång.
% so s¸nh thùc hiÖn
TT
ChØ tiªu
1. Thu tõ DNNNTW
Trong
GTGT
®ã
thuÕ
2000
Thùc
Thùc
hiÖn
hiÖn
1999
2000
6.244
cña BTC
7.533 132,91
1.606
1.192
Dù to¸n
Dù to¸n
n¨m
n¨m 2000
2000
cña
%
290
%
hiÖn
1999
UBNDTP
132,91 %
120,64
95,37 %
%
95,37
289
Thùc
74,24 %
125,77 %
2.
124
127
®ã:
ThuÕ
3. GTGT
%
675
789
%
105,23 %
102,43
321
405
124,12
121,53 %
%
80,56 %
116,94
73,66 %
%
%
Thu
DOANH
4. NGHIÖP
cã
463
457
244
227
vèn
§TNN
Trong
100,04
132,18
Thu tõ c¸c DN§P
Trong
122,59 %
®ã:
105,23
%
126,08
121,53
%
%
ThuÕ
98,62 %
GTGT
80,56
93,17 %
%
Thu
ngoµi
quèc
73,66
doanh
Trong
%
®ã:
ThuÕ
GTGT
Tæng céng:
Trong
®ã:
ThuÕ
GTGT
7.671
9.069
118,22
125,69 %
118,22
2.295
1.951
%
97,80 %
%
97,86
85,01
%
%
Trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, nh÷ng kÕt qu¶ trªn
®· chøng minh Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ c¬ b¶n lµ phï
hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña ®Þa bµn vµ viÖc thùc hiÖn
tèt Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ lµ mét nh©n tè quan träng
®Ó ®¹t kÕt qu¶ ®ã.
Tãm l¹i : ViÖc x¸c ®Þnh thuÕ GTGT dùa trªn c¬ së thuÕ
®Çu ra trõ thuÕ ®Çu vµo, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc
kiÓm tra chÆt chÏ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh
nnghiÖp, tõ ®ã ®· gãp phÇn quan träng trong kiÓm so¸t
nguån thu thuÕ GTGT. ViÖc x©y dùng mét Quy tr×nh nép
thuÕ mét c¸ch khoa häc hîp lý sÏ gãp phÇn n©ng cao tr¸ch
nhiÖm cña doanh nghiÖp trong viÖc tù kiÓm tra gi¸m s¸t
nghÜa vô cña m×nh ®èi víi Nhµ níc còng nh gióp cho Côc
ThuÕ lµ ngêi thay mÆt Nhµ níc thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña
m×nh lµ kiÓm so¸t ®îc c¸c nguån thu vµ æn ®Þnh nguån
thu cho NSNN.
1.2.2 - Nh÷ng mÆt tån t¹i cña LuËt ThuÕ GTGT
vµ quy tr×nh kiÓm so¸t nguån thu ThuÕ
GTGT.
ViÖc thùc hiÖn Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ míi ®· cã
nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc kh«ng thÓ phñ nhËn. Tuy vËy,
trong qu¸ tr×nh kiÓm so¸t nguån thu ThuÕ GTGT kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng khã kh¨n, víng m¾c
xuÊt ph¸t tõ c¸c
quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ GTGT vµ b¶n th©n Quy tr×nh
qu¶n lý thu thuÕ.
Nh÷ng víng m¾c trong LuËt ThuÕ GTGT cã thÓ ®îc
kh¸i qu¸t trªn mét sè khÝa c¹nh sau:
Thø nhÊt lµ viÖc ®¸nh thuÕ GTGT ®èi víi hµng nhËp
khÈu.
Theo Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ, ngêi nhËp khÈu
ph¶i kª khai vµ nép thuÕ GTGT ngay t¹i cöa khÈu. Gi¸ tÝnh
thuÕ thuÕ GTGT hµng nhËp khÈu b»ng gi¸ nhËp khÈu (gi¸
CIF) céng thuÕ nhËp khÈu. Râ rµng ë kh©u nhËp khÈu l¹i
xuÊt hiÖn hiÖn tîng “thuÕ chång lªn thuÕ”. H¬n n÷a, gi¸
- Xem thêm -
.DOC 
102 
35 
53 
