Tài liệu Thực tiễn ký kết và thực hiện hợp đồng tín dụng tại công ty tài chính bưu điện

Môc lôc Ch¬ng I: chÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång tÝn dông. I. Tæng quan vÒ hîp ®ång tÝn dông. 1. C¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. I.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña tÝn dông. I.2 C¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng 2. Hîp ®ång tÝn dông. 1.1 Kh¸i niÖm 1.2 Vai trß cña hîp ®ång tÝn dông 3. LuËt ®iÒu chØnh cña hîp ®ång tÝn dông II. ChÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång tÝn dông. 1. C¸c quy ®Þnh chung. 1.1 Nguyªn t¾c ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông 1.2 Chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ khi ký kÕt mét hîp ®ång tÝn dông 1.3 . Néi dung cña hîp ®ång tÝn dông 1.4 C¸c nguån vèn huy ®éng ®Ó cho vay víi hîp ®ång tÝn dông 1.5 C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m hîp ®ång tÝn dông 1 2. ChÕ ®é ký kÕt hîp ®ång tÝn dông II.1 §iÒu kiÖn tÝn dông vµ lËp hå s¬ vay vèn II.2 §iÒu tra thu thËp vµ tæng hîp c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ ph¬ng ¸n vay vèn II.3 Ph©n tÝch vµ thÈm ®Þnh dù ¸n II.4 QuyÕt ®Þnh chi vay II.5 KiÓm tra hoµn chØnh hå s¬, tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè vµ hå s¬ cho vay 3. ChÕ ®é thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông. 3.1 Ph¸t tiÒn vay 3.2 Gi¸m s¸t kh¸ch hµng sö dông vèn vµ theo dâi rñi ro. 3.3 Thu håi vµ gia h¹n nî 3.4 Xö lý rñi ro trong hîp ®ång tÝn dông. 4. Gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh trong quan hÖ tÝn dông. ch¬ng II: thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông t¹i c«ng ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. I. Kh¸i niÖm chung vÒ t×nh h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. 1. Giíi thiÖu chung 1.1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty. 1.2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña c«ng ty. 1.3. C¬ cÊu tæ chøc vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh cña c«ng ty. 2 2. QuyÒn vµ nghÜa vô ph¸t sinh trong kinh doanh. 3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh 4. Ph¬ng híng ho¹t ®éng kinh doanh trong nh÷ng n¨m tíi. 4.1. §¸nh gi¸ ®iÒu kiÖn m«i trêng. 4.2. Ph¬ng híng ho¹t ®éng kinh doanh 2005 – 2010, chiÕn lîc s¶n phÈm trªn thÞ trêng. II. Thùc tr¹ng ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông t¹i c«ng ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn 1. C¸c qui ®Þnh vÒ viÖc kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông cho vay t¹i C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. 1.1. C¸c qui ®Þnh chung. 1.2. Xem xÐt vÒ mét vÝ dô cô thÓ. 1.3. T×nh h×nh thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông cho vay t¹i C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. 2.Mét sè vÊn ®Ò tån t¹i vµ h¹n chÕ khi kÝ kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông trung vµ dµi h¹n. Ch¬ng III: mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng thóc ®Èy viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông I. KiÕn nghÞ 1. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ phÝa c¬ quan chøc n¨ng. 2. KiÕn nghÞ ®èi víi C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn II. Gi¶i ph¸p. 1. Mét sè gi¶i ph¸p chung. 3 2. Nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vÒ c¶i thiÖn m«i trêng ph¸p lý vÒ hîp ®ång tÝn dông t¹i C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. 2.1. Thùc hiÖn chÕ ®é cho vay ®óng quy ®Þnh 2.2. Ban hµnh c¸c quy ®Þnh cô thÓ cho vay trung vµ dµi h¹n 2.3. T¹o mèi liªn hÖ thêng xuyªn víi kh¸ch hµng 2.4. N©ng cao chÊt lîng ®éi ngò c¸n bé KÕt LuËn PhÇn më ®Çu Tõ khi ®Êt níc ta chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Th× mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi nªn g©y tranh luËn cho nhiÒu c¸ nh©n tæ chøc ®ã lµ vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cÊp b¸ch trong ®ã vèn tÝn dông ®îc coi lµ mét yªu cÇu hÕt søc nãng báng vµ 4 cÊp b¸ch nhÊt v× trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng chøng kho¸n ë níc ta cha ph¸t triÓn, ph¬ng thøc huy ®éng vèn trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay chñ yÕu lµ huy ®éng vèn gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c tæ chøc tÝn dông lµ ph¬ng thøc huy ®éng cã hiÖu qu¶ trong giai ®o¹n nµy. Gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn trung vµ dµi h¹n lµ mét th¸ch thøc víi ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ sù tham gia cña h×nh thøc c¸c c«ng ty tµi chÝnh nãi riªng cô thÓ lµ C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn ®©y lµ mét tæ chøc tÝn dông phi ng©n hµng nã nh mét tæ chøc trung gian võa thùc hiÖn nghiÖp vô cña tæ chøc tÝn dông võa thùc hiÖn nghiÖp vô cña ng©n hµng (khi Ng©n Hµng Nhµ Níc cho phÐp). Cïng víi nh÷ng kÕt qu¶ vµ sù ®ãng gãp tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, trong thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông nãi chung vµ ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn nãi riªng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. ChÊt lîng tÝn dông nãi chung vµ chÊt lîng tÝn dông trung vµ dµi h¹n nãi riªng lµ mét vÊn ®Ò réng lín cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn m«i trêng ph¸p lý, kinh tÕ, tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tiÒn vay cña c«ng ty tµi chÝnh còng nh nghÜa vô cña ngêi ®i vay. Nh vËy t¹o m«i trêng ph¸p lý nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng huy ®éng vµ sö dông vèn tÝn dông trung vµ dµi h¹n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. ViÖc nghiªn cøu chÕ ®Þnh hîp ®ång tÝn 5 dông trung vµ dµi h¹n ®Ó tõ ®ã lµm hiÓu râ t c¸ch ph¸p lý, c¸ch thøc ký kÕt vµ hîp ®ång tÝn dông trung vµ dµi h¹n, chÕ ®é gi¶i quyÕt nh÷ng vi ph¹m hîp ®ång vµ tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång. §ång thêi thÊy ®îc nh÷ng h¹n chÕ vµ kÕt qu¶ ®Ó tõ ®ã ®a ra nh÷ng biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn m«i trêng ph¸p lý vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông trung vµ dµi h¹n t¹i c«ng ty tµi chÝnh Bu §iÖn. §Ò tµi: (Thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông t¹i C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn). Nh»m ph©n tÝch hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh vÒ ho¹t ®éng tÝn dông còng nh thùc tiÔn ¸p dông t¹i c«ng ty tµi chÝnh Bu §iÖn. §Ò tµi trªn còng chÝnh lµ viÖc kÕt hîp gi÷a kiÕn thøc mµ t«i ®· ®îc häc víi viÖc ¸p dông thùc tiÔn ®ã vµo thùc tÕ thùc tËp t¹i c«ng ty tµi chÝnh Bu §iÖn víi mong muèn cña t«i lµ m×nh cã thÓ ®a ra mét sè kiÕn nghÞ cô thÓ gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt thóc ®Èy qu¸ tr×nh ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n. Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Hoµng Xu©n Trêng, c« D¬ng ThÞ NguyÖt Nga cïng toµn thÓ thÇy c« gi¸o bé m«n luËt kinh doanh trêng §HKTQD vµ c« chó c¸n bé ë C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n chuyªn ®Ò nµy. 6 Chuyªn ®Ò cña t«i ®îc chia ra lµm 3 ch¬ng: Ch¬ng I. ChÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång tÝn dông. Ch¬ng II. Thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông t¹i C«ng Ty Tµi ChÝnh Bu §iÖn. Ch¬ng III. Mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng thóc ®Èy viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång tÝn dông. 7 Ch¬ng I ChÕ ®é ph¸p lý vÒ hîp ®ång tÝn dông I. Tæng quan vÒ hîp ®ång tÝn dông. TÝn dông vèn lµ mét hiÖn tîng kinh kÕ n¶y sinh trong ®iÒu kiÖn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc trong toµn x· héi mµ cßn lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét níc. 1. C¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ tr êng 1.1 Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña tÝn dông. Còng nh sù ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ, quan hÖ tÝn dông ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p vµ tõng bíc ®a d¹ng ho¸ theo nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Quan hÖ tÝn dông th« s¬ nhÊt ph¸t sinh vµo cuèi chÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû vµ ®Çu chÕ ®é chiÕm h÷u N« LÖ . Quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ ra ®êi th× hiÖn tîng ph©n ho¸ giµu nghÌo còng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn biÓu hiÖn cña nã lµ t liÖu s¶n xuÊt vµ tµi s¶n vËt chÊt ®îc mét 8 sè ngêi cã quyÒn hoÆc mét sè Ýt ngêi giµu trong x· héi n¾m gi÷. Trong khi ®ã ®¹i bé phËn c¸c gia ®×nh, c¸ nh©n kh¸c kh«ng cã hoÆc cã Ýt nh÷ng t liÖu trªn. Do hä l©m vµo t×nh tr¹ng tóng thiÕu v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. T×nh h×nh trªn tÊt yÕu x¶y ra ®iÒu chuyÓn s¶n phÈm tõ n¬i thõa tíi n¬i thiÕu. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra díi h×nh thøc vay mîn, lóc ®Çu viÖc vay mîn nµy chØ mang tÝnh trî gióp vÒ mÆt kinh tÕ, vÒ sau mét sè ngêi ®· lîi dông viÖc nµy ®Ó kiÕm lêi lµm giµu cho riªng m×nh, hä trë thµnh ngêi sèng b»ng nghÒ cho vay. Do cã rÊt Ýt ngêi cho vay nhng l¹i cã rÊt nhiÒu ngêi ®i vay nªn l·i suÊt cho vay rÊt cao v× thÕ trong thêi kú nµy ®îc gäi lµ tÝn dông nÆng l·i. §Æc ®iÓm cña quan hÖ nµy lµ l·i cho vay rÊt cao nªn tiÒn vay chØ ®îc dïng vµo viÖc tiªu dïng cÊp b¸ch hoµn toµn kh«ng mang môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh. Còng do ®Æc ®iÓm nµy nªn phÇn lín nh÷ng ngêi ®i vay l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. V× vËy mét h×nh thøc tÝn dông víi l·i suÊt cho vay thÊp h¬n phï hîp víi lîi Ých cña ngêi kinh doanh h¬n xuÊt hiÖn. VËy tÝn dông lµ g×?. TÝn dông chÝnh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, nã lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña x· héi. Cã rÊt nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ tÝn dông cô thÓ: 9  Theo M¸c - Lªnin: TÝn dông lµ quan hÖ kinh tÕ díi h×nh thøc quan hÖ tiÒn tÖ mµ ngêi chñ së h÷u tiÒn tÖ cho ngêi kh¸c vay trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ®Ó thu håi mét mãn lêi gäi lµ lîi tøc(1).  Theo PGS – PTS Vò V¨n Ho¸. (2) TÝn dông ®îc hiÓu theo nh÷ng nghÜa nhÊt ®Þnh sau ®©y: + TÝn dông lµ quan hÖ vay mîn trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶. + TÝn dông lµ ph¹m trï kinh tÕ, ph¶n ¸nh quan hÖ sö dông vèn lÉn nhau gi÷a c¸c t¸c nh©n vµ thÓ nh©n trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. + TÝn dông lµ mét giao dÞch gi÷a hai bªn trong ®ã cã mét bªn chu cÊp tiÒn, hµng ho¸ dÞch vô chøng kho¸n dùa vµo lêi høa thanh to¸n l¹i trong t¬ng lai.  Cã thÓ hiÓu tÝn dông lµ mét quan hÖ ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ. TÝn dông biÓu hiÖn mét h×nh th¸i vËn ®éng ®Æc cña nguån tµi chÝnh, sù vËn ®éng nµy ®îc thùc hiÖn trong mét chu kú khÐp kÝn mang tÝnh quy luËt. Tuy nhiªn xÐt trong ph¹m vi ®Ò tµi: TÝn dông lµ quan hÖ kinh tÕ vÒ sö dông vèn t¹m thêi gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay theo nguyªn t¾c cã hoµn tr¶, dùa trªn c¬ së tÝn nhiÖm. 10 Cã thÓ ph©n biÖt quan hÖ tÝn dông víi c¸c quan hÖ kinh tÕ kh¸c trong ®êi sèng kinh tÕ nhê mét sè ®Æc ®iÓm sau: + Thø nhÊt: H×nh thøc ph¸p lý cña quan hÖ tÝn dông lµ hîp ®ång cho vay. Hîp ®ång cho vay cã thÓ mang ®Æc tÝnh cña hîp ®ång d©n sù hay hîp ®ång kinh tÕ vÊn ®Ò ®ã tuú vµo chñ thÓ tham gia quan hÖ hîp ®ång tÝn dông ®ã lµ ai. H×nh thøc cña hîp ®ång cho vay ®îc tho¶ thuËn díi h×nh thøc v¨n b¶n hoÆc b»ng miÖng tuú vµo sù tÝn nhiÖm cña ®«i bªn. + Thø hai: Trong hîp ®ång cho vay chñ thÓ kh«ng ph¶i tho¶ thuËn nh»m chuyÓn dÞch quyÒn së h÷u ®èi víi tµi s¶n (sè tiÒn vay) mµ chñ yÕu nh»m chuyÓn dÞch quyÒn sö dông vèn t¹m thêi tõ ngêi cho vay sang ngêi ®i vay dùa trªn sù tÝn nhiÖm vµ sù tin tëng nhau. Cô thÓ nÕu coi kho¶n tiÒn cho vay lµ mét lo¹i tµi s¶n ®Æc biÖt th× tµi s¶n nµy khi cho vay vÉn thuéc quyÒn së h÷u hîp ph¸p cña ngêi cho vay, thùc ra nã chØ ®îc chuyÓn giao cho ngêi kh¸c sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, víi gi¸ c¶ nhÊt ®Þnh. Sau ®ã nã l¹i ®îc chuyÓn l¹i chñ së h÷u cò cña nã ®ã chÝnh lµ ngêi cho vay. Sù ph©n tÝch sau ®©y chØ nh»m kh¼ng ®Þnh quan hÖ tÝn dông kh«ng ph¶i lµ quan hÖ lµm dÞch chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n. Thùc ra vÒ b¶n chÊt ph¸p lý th× ho¹t ®éng cho vay trong quan hÖ tÝn dông còng gÇn 11 gièng nh ho¹t ®éng thuª mîn tµi s¶n trong quan hÖ cho thuª, mîn tµi s¶n gi÷a hai chñ thÓ. (1) Lý thuyÕt tiÒn tÖ – PGS . PTS, Vò V¨n Hoµ - NXB Tµi chÝnh -1998 (2) Gio¸ tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ – Trêng §HKTQD Gi÷a hai lo¹i ho¹t ®éng nµy cã mét ®iÓm kh¸c c¬ b¶n ®ã lµ ®èi tîng khi tham gia vµo quan hÖ cña nã. I.2. C¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Trong thùc tÕ chóng ta kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß cña tÝn dông ®èi víi s¶n xuÊt vµ sù t¨ng trëng kinh tÕ ë mçi quèc gia trªn thÕ giíi. §Æc biÖt víi tÝnh chÊt c¹nh tranh vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng th× xu híng ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh tÝn dông lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan kh«ng thÓ tr¸nh khái. HiÖn nay ë níc ta tån t¹i c¸c h×nh thøc tÝn dông sau:  TÝn dông nhµ níc. TÝn dông nhµ níc lµ quan hÖ sö dông vèn t¹m thêi nhµn rçi gi÷a nhµ níc víi c¸c tÇng líp d©n c vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ – x· héi kh¸c theo nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ th«ng qua h×nh thøc tr¸i phiÕu tÝn dông(3). 12 TÝn dông nhµ níc h×nh thµnh khi nhµ níc cã nhu cÇu chi tiªu nhng ng©n s¸ch nhµ níc kh«ng ®ñ chi hoÆc khi nhµ níc muèn ®Çu t vµo mét dù ¸n mµ kh«ng muèn sö dông nguån vèn tõ ng©n s¸ch khi ®ã ®Ó cã ®îc nguån vèn ®Ó sö dông vµ cho tiªu th× nhµ níc thêng cho ph¸t hµnh c«ng tr¸i hoÆc tÝn phiÕu ®Ó huy ®éng vèn. + C«ng tr¸i ®îc sö dông cho lo¹i tÝn dông dµi h¹n, thêi gian sö dông lµ trªn 3 n¨m. C«ng tr¸i thêng do c¸c ng©n hµng lµm ®¹i lý ph¸t hµnh chóng cã thÓ ®îc b¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n. Vèn vay do ph¸t hµnh c«ng tr¸i ®îc sö dông chñ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi hoÆc c¸c c«ng tr×nh phóc lîi chung. + TÝn phiÕu sö dông cho lo¹i tÝn dông ng¾n h¹n, thêng cã thêi h¹n díi 12 th¸ng. TÝn phiÕu thêng do kho b¹c nhµ níc ph¸t hµnh. Chóng cã nhiÒu lo¹i mÖnh gi¸ kh¸c nhau vµ nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. TÝn phiÕu cã thÓ chuyÓn nhîng ®îc (tÝn phiÕu v« danh) hoÆc kh«ng chuyÓn nhîng ®îc (tÝn phiÕu ®Ých danh ). HiÖn nay tÝn phiÕu phæ biÕn nhÊt lµ tÝn phiÕu v« danh lo¹i nµy cã thÓ chuyÓn nhîng. TÝn phiÕu kho b¹c do ng©n hµng trung ¬ng lµm ®¹i lý ph¸t hµnh. §Ó ®¶m b¶o nhu cÇu chi tiªu cña chÝnh phñ ng©n hµng trung ¬ng ph¶i øng tríc tiÒn cho chÝnh phñ, kho¶n nµy ®îc bï ®¾p bëi kho¶n thu do tÝn phiÕu kho b¹c. TÝn dông nhµ níc ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña nhµ níc 13 hiÖn ®¹i vµ ngµy cµng trë thµnh bï nguån ®¾p chi tiªu cho ng©n s¸ch nhµ níc, thay thÕ cho nguån ph¸t hµnh. (3) 1200 ThuËt ng÷ ph¸p lý ViÖt Nam . Lg. NguyÔn Ngäc §iÖp – NXB –TPHCM - 1998 Nguån tr¶ trong tÝn dông nhµ níc lµ c¸c kho¶n thu tríc cña nhµ níc trong nhiÒu trêng hîp lµ c¸c kho¶n vay míi cña nhµ níc.  TÝn dông tiªu dïng. TÝn dông tiªu dïng lµ quan hÖ gi÷a d©n c víi c¸c doanh nghiÖp hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông. Quan hÖ nµy ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng trong ®iÒu kiÖn cã sù chªnh lÖch gi÷a thu nhËp vµ nhu cÇu tiÒu dïng tèi thiÓu vÒ ®êi sèng kinh tÕ – x· héi cña d©n c. Trong tÝn dông tiªu dïng ngêi ®i vay lµ d©n c hä nhËn ®îc tÝn dông díi hai h×nh thøc b»ng tiÒn vµ b»ng hµng ho¸. + B»ng tiÒn kho¶n tÝn dông nµy do c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c cung cÊp. Ngêi ®i vay sö dông tiÒn ®Ó mua s¾m hµng ho¸ tiªu dïng cÇn thiÕt. + B»ng hµng ho¸ ngêi ®i vay nhËn ®îc hµng hãa tiªu dïng tõ doanh nghiÖp víi møc gi¸ c¶ ®îc Ên ®Þnh hoÆc 14 tho¶ thuËn. Trªn thÞ trêng hiÖn nay mua tr¶ gãp ®ang lµ h×nh thøc ®îc ph¸t triÓn më réng.  TÝn dông th¬ng m¹i: TÝn dông th¬ng m¹i lµ quan hÖ sö dông vèn lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc mua b¸n chÞu hµng ho¸. + §Æc ®iÓm cña tÝn dông th¬ng m¹i. Vèn vay cßn tån t¹i díi h×nh thøc hµng ho¸ chø cha ph¶i lµ tiÒn nhµn rçi. §èi tîng cña tÝn dông th¬ng m¹i lµ ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay ®Òu lµ c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸. Trong quan hÖ tÝn dông th¬ng m¹i ngêi ®i vay lµ ngêi mua chÞu, ngêi cho vay lµ ngêi b¸n chÞu. Qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn tÝn dông th¬ng m¹i g¾n liÒn víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi gióp cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n, ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc. + C«ng cô lu th«ng tÝn dông th¬ng m¹i chñ yÕu lµ th¬ng phiÕu. Theo ®iÒu 219 LuËt th¬ng m¹i ®îc quèc héi th«ng qua ngµy 10/5/1997 th× th¬ng phiÕu lµ chøng chØ ghi nhËn cam kÕt thanh to¸n v« ®iÒu kiÖn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Th¬ng phiÕu bao gåm hèi phiÕu (Bill of exchange) vµ lÖnh phiÕu(Promissory note). 15 Hèi phiÕu lµ giÊy ®ßi nî do ngêi cã thÈm quyÒn cÊp nh»m ra lÖnh cho ngêi mua tr¶ tiÒn cho bÊt kú ngêi nµo cã së h÷u vµ xuÊt tr×nh hèi phiÕu hîp ph¸p, khi ®Õn h¹n thanh to¸n cña hèi phiÕu. LÖnh phiÕu lµ giÊy chøng nhËn nî do ngêi cã nghÜa vô mua tr¶ nî ký ph¸t lËp ra ®Ó cam kÕt tr¶ tiÒn cho ngêi hëng lîi theo thêi gian vµ ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh ghi trong lÖnh phiÕu.  TÝn dông ng©n hµng: TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ kinh tÕ vÒ sö dông vèn t¹m thêi gi÷a ng©n hµng (víi t c¸ch lµ ngêi cho vay) víi c¸c tæ chøc c¸ nh©n (víi t c¸ch lµ ngêi ®i vay) theo nguyªn t¾c hoµn tr¶, dùa trªn c¬ së tÝn nhiÖm nh»m tho¶ thuËn nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n trong kinh doanh. + §Æc ®iÓm cña tÝn dông ng©n hµng. Huy ®éng vèn vµ cho vay ®Òu ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ b»ng c¸c biÖn ph¸p nghiÖp vô, ng©n hµng huy ®éng c¸c nguån t¹m thêi nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vÒ quü cña m×nh ®Ó tõ ®ã h×nh thµnh nguån cho vay ®èi víi c¸c chñ thÓ kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §©y chÝnh lµ tÝn dông phæ biÕn, linh ho¹t vµ ®¸p øng cho mäi ®èi tîng trong nÒn kinh tÕ. C¸c ng©n hµng ®ãng vai trß lµ tæ chøc trung gian trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn vµ cho vay vèn. Ho¹t ®éng cña 16 ng©n hµng gåm hai nghiÖp vô chÝnh lµ huy ®éng vèn vµ cho vay vèn. Trong huy ®éng vèn ng©n hµng lµ ngêi ®i vay cßn khi ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô cho vay th× ng©n hµng ®ãng vai trß lµ ngêi cho vay, nh vËy ng©n hµng ®ãng vai trß lµ tæ chøc trung gian gi÷a c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ. Qu¸ tr×nh vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông ng©n hµng ®éc lËp t¬ng ®èi víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Vèn tÝn dông lµ mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, nÕu khèi lîng hµng ho¸ s¶n xuÊt vµ lu th«ng ph¸t triÓn th× nhu cÇu vèn trong ®ã vèn tÝn dông còng ph¸t triÓn. Nh vËy, tÝn dông ng©n hµng ®· vËn ®éng vµ ph¸t triÓn phï hîp víi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Nhng cã khi c¸c doanh nghiÖp më réng t¸i s¶n xuÊt kinh doanh, hµng ho¸ s¶n xuÊt vµ lu©n chuyÓn t¨ng rÊt nhanh nhng tÝn dông ng©n hµng l¹i kh«ng ®¸p øng kÞp ®ã lµ trong thêi kú nÒn kinh tÕ t¨ng trëng nhanh. Ngîc l¹i trong thêi kú nÒn kinh tÕ khñng ho¶ng s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ bÞ co hÑp nhng nhu cÇu tÝn dông vÉn gia t¨ng. Nhu cÇu nµy kh«ng ph¶i cho t¸i s¶n xuÊt x· héi mµ ®Ó thanh to¸n, chèng l¹i t×nh tr¹ng vì nî nh÷ng hiÖn tîng nãi trªn thêng x¶y ra trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. 2. Hîp ®ång tÝn dông 17 Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ho¹t ®éng trong quan hÖ tÝn dông rÊt phong phó vµ ®a d¹ng v× thÕ còng tån t¹i nhiÒu h×nh thøc tÝn dông kh¸c nhau. NÕu c¨n cø vµo thêi gian th× tÝn dông ®îc chia lµm 3 lo¹i: ng¾n, trung vµ dµi h¹n. Theo ®iÒu 8 quyÕt ®Þnh 1627/2001/Q§ - NHNN ngµy 31/12/01 th× tÝn dông ng¾n h¹n lµ lo¹i cã thêi gian ®Õn 12 th¸ng; tÝn dông trung h¹n lµ lo¹i tÝn dông cho vay tõ 12 th¸ng ®Õn 60 th¸ng vµ tÝn dông dµi h¹n lµ tÝn dông cho vay tõ 60 th¸ng trë nªn tuy nhiªn tuú theo t×nh h×nh mµ tæ chøc tÝn dông xem xÐt quyÕt ®Þnh cho kh¸ch hµng vay theo 3 thÓ lo¹i trªn nh»m ®¸p øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô, ®êi sèng vµ c¸c dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn. C¸c lo¹i tÝn dông nµy chÝnh lµ tiÒn ®Ò t¹o nªn quan hÖ tÝn dông t¬ng øng. Nh ®· ®Ò cËp ë trªn chóng ta cã thÓ hiÓu hîp ®ång tÝn dông lµ lo¹i hîp ®ång ký kÕt gi÷a c¸c ng©n hµng hoÆc c¸c tæ chøc tÝn dông víi kh¸ch hµng cña m×nh nh»m x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn trªn c¬ së tho¶ thuËn b×nh ®¼ng vµ ®«i bªn cïng cã lîi. B¶n chÊt cña hîp ®ång nµy lµ hîp ®ång vay tµi s¶n, quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn lµ quyÒn vµ nghÜa vô cña bªn ®i vay vµ bªn cho vay. Bªn cho vay cÊp mét kho¶n tÝn dông cho bªn ®i vay vµ bªn ®i vay cã nghÜa vô sö dông kho¶n tÝn dông ®ã ®óng môc ®Ých, tr¶ gèc vµ l·i ®óng thêi gian quy 18 ®inh theo nh hîp ®ång tÝn dông. Tuy nhiªn tuú trêng hîp mµ vai trß cña ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay cã thÓ ®æi chç cho nhau. 2.1 Kh¸i niÖm hîp ®ång tÝn dông. Theo ®iÒu 3.1 quyÕt ®Þnh 1627/2001/Q§-NHNN ngµy 31/12/2001 quy ®Þnh cho vay lµ h×nh thøc cÊp tÝn dông, theo ®ã tæ chøc tÝn dông giao cho kh¸ch hµng mét kho¶n tiÒn ®Ó sö dông vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn víi nguyªn t¾c cã hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i. Sau khi quyÕt ®Þnh cho vay , tæ chøc tÝn dông vµ kh¸ch hµng ph¶i ký kÕt mét hîp ®ång tÝn dông tho¶ thuËn viÖc cho vay ®ã. Bªn cho vay vµ bªn vay còng ®îc quy ®Þnh râ, theo ®iÒu 2.1 quyÕt ®Þnh 1627/2001/Q§- NHNN ngµy 31/12/2001 quy ®Þnh bªn cho vay lµ tæ chøc c¸c tÝn dông ®îc thµnh lËp vµ thùc hiÖn nghiÖp vô cho vay theo quy ®Þnh cña LuËt tæ chøc tÝn dông. Trêng hîp cho vay b»ng ngo¹i tÖ c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i ®îc phÐp ho¹t ®éng ngo¹i hèi. Kh¸ch hµng vay t¹i tæ chøc tÝn dông theo ®iÒu 2.2 quyÕt ®Þnh 1627/Q§-NHNN bao gåm: + C¸c ph¸p nh©n vµ c¸ nh©n ViÖt nam. C¸c ph¸p nh©n lµ: C¸c doanh nghiÖp nhµ níc, hîp t¸c x·, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, doanh 19 nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c tæ chøc kh¸c cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®îc quy ®Þnh theo ph¸p luËt. Theo ®iÒu 94 Bé luËt d©n sù ®îc gäi lµ mét ph¸p nh©n khi cã ®ñ bèn ®iÒu kiÖn sau: - §îc c¬ quan nhµ níc cã thÉm quyÒn thµnh lËp vµ cho phÐp thµnh lËp, ®¨ng ký hoÆc c«ng nhËn. - Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ. - Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n, tæ chøc kh¸c vµ chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã. - Nh©n danh m×nh th«ng qua quan hÖ ph¸p luËt mét c¸ch ®éc lËp. - Ngoµi nh÷ng kh¸ch hµng lµ ph¸p nh©n th× kh¸ch hµng cña tæ chøc tÝn dông cã thÓ lµ: C¸ nh©n, hé gia ®×nh, tæ hîp t¸c, doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty hîp danh vµ c¸c ph¸p nh©n vµ c¸c c¸ nh©n níc ngoµi kh¸c. 2.2 Vai trß cña hîp ®ång tÝn dông. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nhu cÇu tÝn dông lµ thêng xuyªn ph¸t sinh do doanh nghiÖp lu«n t×m c¸ch ph¸t triÓn vµ më réng s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn vËn t¶i, kû thuËt. Bëi vËy tÝn dông ®· trë thµnh trî thñ ®¾c lùc cña nhµ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tho¶ m·n nhu cÇu, c¬ héi kinh doanh, chiÕm lÜnh thÞ trêng. TÝn dông cho vay t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÞ trêng vèn ng¾n 20