Tài liệu T048 cnh - hđh và vai trò của nó trong quá trình tiến lên cnxh ở nước ta

®Ò c-¬ng chi tiÕt A. §Æt vÊn ®Ò B. Néi dung I. tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña CNH- H§H II. 1. TÝnh tÊt TÝnh yÕu kh¸ch quan 2. T¸c dông cña CNH- H§H Néi dung c¬ b¶n cña sù nghiÖp CNH- H§H ë n-íc ta trong c¸c thêi kú 1. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò CNH- H§H 2. Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp CNH- H§H ë n-íc ta 3. Néi dung c¬ b¶n cña CNH- H§H trong c¸c thêi kú a. Néi dung CNH- H§H ë giai ®o¹n 2001- 2010 b. Néi dung CNH- H§H ë giai ®o¹n 2010- 2020 III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶I quyÕt ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l-îc CNH- H§H ë ViÖt Nam 1. T¹o nguån vèn tÝch luü cho CNH- H§H 2. §Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ míi 3. Lµm tèt c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n, th¨m dß ®Þa chÊt 4. ChuÈn bÞ lùc l-îng lao ®éng cho sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc 5. VÊn ®Ò x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng 6. VÊn ®Ò n©ng cao hiÖu lùc, vai trß ®iÒu tiÕt vÜ m« cña nhµ n-íc V. Vai trß cña CNH- H§H trong sù nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n-íc ta hiÖn nay C. KÕt luËn D. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1 A. ®Æt vÇn ®Ò HiÖn nay trªn thÕ giíi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ tri thøc ®ång diÔn ra víi tèc ®é chãng mÆt, cuéc c¸ch m¹ng ®ã ®· ®em ®Õn thµnh tùu to lín cho nhiÒu n-íc biÕt vËn dông vµo hµng s¶n xuÊt, ®-a hä trë thµnh nhiÒu c-êng quèc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi hiÖn nay. ViÖt Nam ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH, nÒn kinh tÕ vÉn ë trong tr×nh ®é thÊp, chÞu ¶nh h-ëng cña nÒn kinh tÕ phong kiÕn kÐo dµi, n«ng nghiÖp vÉn chñ yÕu lµ trång lóa. NÒn c«ng nghiÖp l¹c hËu ch-a cã thµnh tùu nµo quan träng ®ãng gãp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Muèn ®-a nÒn kinh tÕ ®i lªn ®Ó cã thÓ s¸nh ngang víi c¸c n-íc trong khu vùc §«ng nam ¸ Th¸i B×nh D-¬ng.. vµ ®Ó trë thµnh con Rång kinh tÕ th× c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i ®-îc coi träng, ®¸nh gi¸ ®ïng møc sù cÇn thiÕt cña nã trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH- H§H nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu lín: §· x©y dùng ®-îc mét c¬ së vËt chÊt kü thuËt nhÊt ®Þnh cho x· héi míi, ®· chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h-íng tiÕn bé h¬n( t¨ng tû träng cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô trong c¬ cÊu GDP, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp toµn diÖn h¬n..) Thóc ®Èy t¨ng tr-ëng kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. VËy thÕ nµo lµ CNH- H§H? vµ vai trß cña CNH- H§H ë n-íc ta trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n-íc ta hiÖn nay nh- thÕ nµo? CNH- H§H hiÓu theo nghÜa chung vµ kh¸i qu¸t lµ chuyÓn mét n-íc cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i víi tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, n¨ng suÊt lao ®éng cao trong c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n. Trong cuèn s¸ch gi¸o khoa kinh tÕ chÝnh trÞ cña Liªn X«(cò) ®-îc dÞch sang tiÕng ViÖt Nam n¨m 1958 ®± ®­a ra ®Þnh nghÜa:” C«ng nghiÖp ho² x± héi chñ nghÜa lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp tr-íc hÕt lµ c«ng nghiÖp nÆng, sù ph¸t triÓn Êy cÇn thiÕt cho sù t³o nªn nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn c¬ së kü thuËt tiªn tiÕn”. Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp h¯nh Trung ­¬ng kho² VII câ ®o³n viÕt:” C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi 2 tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng la chÝnh sang sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng cïng víi c«ng nghÖ, ph-¬ng tiÖn vµ ph-¬ng ph¸p tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao” <1.tr4> Nh- vËy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc nh»m gi¶i quyÕt hai néi dung c¬ b¶n lµ: Thay ®æi kü thuËt- c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ, lµm cho lùc l-îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ míi, tiÕn bé, hîp lÝ víi c¸c ngµnh nghÒ, quy m« s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp. §Æt CNH- H§H trong bèi c¶nh chung cña ph¸t triÓn kinh tÕ víi néi dung c¬ b¶n lµ ph¸t triÓn c¬ cÊu kinh tÕ trªn c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh»m ®Èy m¹nh nhÞp ®é ph¸t triÓn ®ång thêi h-íng vµo viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tæ chøc ph¸t triÓn tèt CNH- H§H míi cã kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña nh©n tè con ng-êi. CNH- H§H cßn t¹o vËt chÊt kü thuËt cho viÖc cñng cè t¨ng c-êng tiÒm lùc ph¸t triÓn quèc phßng v÷ng m¹nh,cã thÓ chóng ta míi cã thÓ yªn t©m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ m¹nh th× míi cã thÓ t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn an ninh quèc phßng ph¸t triÓn. MÆt kh¸c CNH- H§H cßn t¹o ra nhiÒu kh¶ n¨ng cho viÖc thùc hiÖn tèt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ khoa häc c«ng nghÖ t¨ng c-êng träng l-îng tiÕng nãi cña ta trªn diÔn ®µn quèc tÕ. Trong giai ®o¹n hiÖn nay, tÝnh quy luËt cña gi¸ thµnh c«ng nghiÖp ho¸ cµng ®ßi hái bøc thiÕt ®èi víi n-íc ta v× nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa víi c¸c n-íc trªn thÕ giíi vµ trongkhu vùc. Theo sè liÖu thu nhËp n¨m 1983 th× GNP trªn ®Çu ng-êi cña ViÖt Nam lµ 220USD, trong khi ®ã Singgapo lµ 19092USD/®Çu ng-êi. §µI Loan lµ 11900 USD/ ®Çu ng-êi. Hµn Quèc lµ 844 USD/®Çu ng-êi. Malayxia lµ 3713 USD/ ®Çu ng-êi. Th¸I Lan lµ 2130 USD/®Çu ng-êi. Philipin lµ 913USD/®Çu ng-êi In®«nªsia lµ 830 USD/®Çu ng-êi.. Møc sèng 220 USD/®Çu ng-êi, c¸c n-íc Hµn Quèc, §µi Loan, Philipin, Malayxia..còng ®· ®¹t ®-îc tõ mÊy chôc n¨m tr-íc ®©y. VÒ mÆt tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ cña n-íc ta còng bÞ tôt hËu so víi hä rÊt nhiÒu.Nguyªn nh©n lµ do n¨ng suÊt lao ®éng cña ta thÊp h¬n hä nhiÒu lÇn. NÕu tÝnh theo giµ mua t-¬ng ®-¬ng th× thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi hµng n¨m cña 3 ViÖt Nam lµ 1023 trong khi ®ã In®«nªsia lµ 2181 Philipin lµ 2303, Th¸i Lan la 3985 Malayxia lµ 6140. §Ó tr¸nh khái tôt hËu xa h¬n n÷a, ®Ó ph¸t triÓn xa h¬n n÷a trªn con ®-êng ®· chän chóng ta kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ®Èy m¹nh CNH- H§H ®Êt n-íc. ChÝnh tÇm quan träng to lín ®ã cña CNH- H§H lµ lÝ do em chän néi dung “C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ vµ vai trß cña nã trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n-íc ta hiÖn nay” l¯m ®Ò t¯i cho b¯I tiÓu luËn cña m×nh. Th«ng qua b¯I viÕt nµy em hy väng cã thªm hiÓu biÕt kiÕn thøc vÒ CNH- HDH. 4 B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña sù nghiÖp CNH - H§H 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan Khi b-íc vµo thêi kú qu¸ dé lªn CNXH,trong diªu kiÖn c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cßn ë tr×nh ®ä thÊp kÐm, c«ng cô lao ®éng th« s¬, c¬ cÊu kinh tÕ dùa trªn n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, ®a sè dan c- sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp, c¬ cÊu nghµnh nghÒ trong n«ng nghiÖp còng ®¬n gi¶n – c¬ b¶n lµ ®éc canh lóa n-íc. NÒn s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi dùa trªn s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu vµ mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc, tû xuÊt hµng ho¸ trong nªn kinh tÕ tÕ thÊp. Trong ®Iªu kiÖn chiÕn tranh ¸c liÖt, nÒn kinh tÕ víi c¬ së vËt chÊt – kü thuËt nãi trªn khã tån t¹i vµ ph¸t triÓn b×nh th-êng. Cho n¨m 1990, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chØ chiÕm 22,6% thu nhËp quèc d©n. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng-êi lµ n-íc thuéc nhãm nghÌo nhÊt thÕ giíi vµ cã nguy c¬ tôt hËu xa h¬n. Tõ t×nh h×nh nãi trªn. nÕu kh«ng cã sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn th× nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ t¨ng tr-ëng nhanh, ®Êt n-íc kh«ng thÓ v-ît qua t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ kÐm ph¸t triÓn. V× vËy , con ®-êng tÊt yÕu ®Ó ta tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã lµ ph¶I tiÕn hµnh CNH-H§H . Bªn c¹nh yªu cÇu thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ - x· héi cña x· héi míi lµ d©n giµu n-íc m¹nh ,xa héi c«ng b»ng v¨n minh, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc ë n-íc ta con do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ quyÕt ®Þnh. S¶n phÈm cña nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi nãi chung, mµ chóng cßn ph¶I ®-îc ®em b¸n, chóng ph¶I cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng , cã kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr-êng .v.v. Dop vËy, c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶I ®-îc s¶n xuÊt dùa trªn m«t nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña c¬ s¬ v©t chÊt –kü thuËt hiªn d¹i mét c¬ c¸u lµnh nghÒ linh ho¹t,hîp lý ,chi phÝ trªn mét d¬n vi s¶n phÈm ë møc thÊp nh©t .Ph©n c«ng lao déng ë tr×nh dé cao, kü thuËt hiÖn ®¹i, t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr-êng, kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn lín, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü cho nÌn kinh tÕ vÇ tham gia 5 vµo quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ë m-c ®é cao h¬n.Tõ ®ã l¹i thóc ®Èy kinh tÕ trong n-íc ph¸t triÓn h¬n n÷a. Ngoµi nh÷ng c¬ së kinh tÕ ®· nªu trªn, sù nghiÖp CNH ®Êt n-íc ë n-íc ta cßn do yªu cÇu b¶o vÖ tæ quèc, t¨ng c-êng tiÒm lùc quèc phßng cña quèc gia chi phèi. Sù nghiÖp x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ ë mçi n-íc lu«n ®i ®«i víi sù nghiÖp b¶o vÖ, gi÷ g×n nh÷ng thµnh qu¶ mäi mÆt ®· ®¹t ®-îc. Trong t×nh h×nh phøc t¹p cña bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ kinh tÕ hiÖn nay, c¸c lùc l-îng ph¶n ®éng trong n-íc vµ ngoµi n-íc lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó c¶n trë, ph¸ ho¹i sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ nãi riªng vµ sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ë n-íc ta nãi chung. V× vËy chóng ta lu«n ph¶I t¨ng c-êng, cñng cè, hiÖn ®¹i ho¸ lùc l-îng quèc phßng ®Ó nã trë thµnh lùc l-îng hïng m¹nh, cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ v÷ng ch¾c tæ quèc XHCN, ®Ó cïng chung søc víi c¸c d©n téc b¶o vÖ nÒn hoµ b×nh thÕ giíi, b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, chñ quyÒn toµn vÑn l·nh thæ quèc gia. HiÖn ®¹i ho¸ quèc phßng, t¨ng søc m¹nh vËt chÊt – kü thuËt cho lùc l-îng vò trang, dµnh thÕ chñ ®éng trong mäi biÕn ®éng chÝnh trÞ.. chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc trªn c¬ së mét nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i vµ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh v÷ng ch¾c. Tãm l¹i tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña CNH- HDH ®-îc b¾t nguån tõ yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi, yªu cÇu cñng cè an ninh quèc phßng vµ yªu cÇu cña viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµI cña ®Êt n-íc. 1. T¸c dông cña CNH- HDH ViÖc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc cã t¸c dông vÒ nhiÒu mÆt. - CNH- HDH, x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn ®¹i vµ c¬ cÊu kinh tÕ míi t¹o ®iÒu kiÖn biÕn ®æi vÒ chÊt l-îng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng søc chÕ ngù cña con ng-êi víi thiªn nhiªn, t¨ng tr-ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n; gãp phÇn quyÕt ®Þnh tíi th¾ng lîi cu¶ x· héi míi cña n-íc ta. 6 - CNH- H§H t¹o ®IÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè, t¨ng c-êng vai trß kinh tÕ cña nhµ n-íc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü cu¶ ®Êt n-íc vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng. - Mçi b-íc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¨ ®em l¹i sÏ t¹o ra nh÷ng ®IÒu kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ x· héi, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn tù do toµn diÖn cña con ng-êi- nh©n tè trung t©m cña thêi ®¹i, ®-a ®Êt n-íc ®Õn tr×nh ®é v¨n minh cao h¬n. - CNH- H§H gãp phÇn cung cÊp vµ ®¶m b¶o cho quèc phßng cac yÕu tè vËt chÊt- kü thuËt cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô gi÷ g×n an ninh, chñ quyÒn cu¶ ®Êt n-íc. - CNH- H§H t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng cho n-íc ta trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ, do ®ã tËn dông ®-îc søc m¹nh trong n-íc vµ søc m¹nh kinh tÕ quèc tÕ. ChÝnh v× nh÷ng t¸c dông to lín, tÝch cùc, toµn diÖn ®· nªu trªn, tõ ®¹i héi III dÕn nay, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ hÕt søc quan träng cña CNH- H§H trong sù nghiÖp x©y dùng x· héi míi ë n-íc ta. §ång thêi, qua mçi lÇn ®¹i héi, §¶ng ta l¹i nhËn thøc s©u thªm vµ cô thÓ ho¸ thªm nhiÖm vô nµy cho thÝch hîp víi ®IÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ®Êt n-íc ta trong nh÷ng thêi kú. Trong héi nghÞ §¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §³i Héi VII, §°ng ta cßn nªu rá:” §©y lµ nhiÖm vô trung t©m cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong thêi gian tíi. CNHH§H lµ con ®-êng tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu xa h¬n so víi c¸c n-íc xung quanh, gi÷ ®-îc æn ®Þnh chÝnh trÞ, x· héi, b¶o vÖ ®-îc ®éc lËp, chñ quyÒn vµ ®Þnh h­íng XHCN” <1.tr27> II. Néi dung c¬ b¶n cña sù nghiÖp CNH- H§H ë n-íc ta trong c¸c thêi kú 1. Nh÷ng yÕu tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ë n-íc ta 7 Sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n-íc tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc chiô t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè : kh¸ch quan, chñ quan,bªn trong, bªn ngoµi , kinh tÕ,chinh trÞ x· héi, khoa häc c«ng nghÖ v. .v. C¸c yÕu tè trªn diÔn ra trong tõng thêi kú , víi t-ng quèc gia cã kh¸c nhau . §Ó thuËn lîi trong nghiªn cøu, ng-êi ta th-êng kh¸i qu¸t thµnh hai lo¹i: yÕu tè bªn trong vµ yÕu tè bªn ngoµi C¸c yÕu tè bªn trong bao gåm: tiÌm n¨ng kinh tÕ tù nhiªn cña quèc gia(vÞ trÝ ®Þa ly, nguån tµi nguyªn , kho¸ng s¶n trªn ,trong lßng ®Êt, tµi nguyªn rõng, nguån ®äng vËt cïng c¸c nguån thuû h¶i s¶n v.v.) tiÒm n¨ng kinh tÕ –x· héi (lùc l-îng lao ®éng,truyÒn thèng v¨n ho¸ , lÞch sö, c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng cu¶ d©n téc ... n¨ng l-îng ®Þnh h-íng l·nh ®¹o cña §¶ng cÇm quyÒn cïng sù ®iªu tiÕt cña nhµ n-íc . C¸c yÕu tè bªn ngoµi bao gåm: c¸c thµnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ thÕ giíi, ®-êng lèi ®èi ngo¹i cña c¸c quèc gia, tÊt c¶ nh÷ng thµnh tùu còng nh- nh÷ng xu h-íng biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu. C¶ yÕu tè bªn trong lÉn yÕu tè bªn ngoµi ®Òu lµ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, ®ång thêi còng lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh néi dung CNH- H§H nãi riªng cña mçi quèc gia. Hai yÕu tè bªn ngoµi cã ¶nh h-ëng m¹nh mÏ nhÊt ®Õn néi dung cña c«ng nghiÖp ho¸ lµ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. VÒ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt, ®©y lµ yÕu tè t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn nhiÒu mÆt trong ®êi sèng kinh tÕ, x· héi cña c¸c n-íc, lµ yÕu tè chñ yÕu ®-a nÒn v¨n minh nh©n lo¹i tõ tr×nh ®é thÊp lªn tr×nh ®é cao vµ do ®ã nã cã t¸c ®éng trùc tiÕp, m¹nh mÏ ®Õn sù nghiÖp CNH- H§H ë c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn. Cho ®Õn nay, trong lÞch sö ®· diÔn ra ba cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt vÜ ®¹i vµ mçi cuéc c¸ch m¹ng ®ã cã ®Æc tr-ng c¬ b¶n riªng. C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø nhÊt ( c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp) diÔn ra ë Anh b¾t ®Çu nh÷ng n¨m 60 cña thÕ kû XVIII vµ kÕt thóc vµo n¨m 1820. Néi dung c¬ b¶n cña nã lµ biÕn lao ®éng thñ c«ng thµnh lao ®éng c¬ khÝ, trong ®ã vÒ n¨ng l-îng ®Æc tr-ng lµ viÖc sö dông m¸y h¬i n-íc. 8 C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø 2 diÔn ra tõ nöa sau thÕ kû XIX. Néi dung vµ ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña nã lµ ph¸t minh vµ øng dông réng r·i ®éng c¬ ®èt trong vµ ®iÖn n¨ng. C¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn thø ba ®-îc gäi lµ c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ bëi nh÷ng ph¸t minh khoa häc ®Òu trùc tiÕp dÉn ®Õn h×nh thµnh c¸c nguyªn lý c«ng nghÖ s¶n xuÊt chø kh«ng chØ dõng l¹i ë c«ng cô s¶n xuÊt nh- c¸c thêi kú tr-íc. C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cã nhiÒu néi dung. VÒ quy m« vµ dung l-îng tri thøc, c¸c nhµ khoa häc ®· ®¸nh gi¸ chóng ph¸t triÓn theo cÊp sè nh©n. Nh-ng ë ®©y chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng néi dung cã liªn quan ®Õn c¸c kü thuËt, c«ng nghÖ ®ang cã triÓn väng nhÊt hiÖn nay. §ã lµ: kü thuËt ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ vËt liÖu míi, c«ng nghÖ sinh häc vµ c«ng nghÖ vò trô. - Kü thuËt ®iÖn tö: thµnh tùu næi bËt cña kü thuËt ®iÖn tö lµ viÖc ph¸t minh vµ sö dông réng r·i m¸y tÝnh ®iÖn tö. Trong thêi gian ng¾n m¸y tÝnh ®iÖn tö ®· tr¶i qua bèn thÕ hÖ, thÕ hÖ thø n¨m chuÈn bÞ ra ®êi víi kh¶ n¨ng cã thÓ gi¶i hµng tr¨m tû phÐp tÝnh trong mét gi©y. HiÖn t¹i m¸y tÝnh kh«ng chØ ®Ó tÝnh to¸n mµ lµ ph-¬ng tiÖn cho hÇu nh- tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña con ng-êi vµ lµ c¬ së thiÕt yÕu cña c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i. - C«ng nghÖ th«ng tin: lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh nhÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn tõ x· héi c«ng nghiÖp sang x· héi th«ng tin. Nh÷ng b-íc ph¸t triÓn nh¶y vät cña c«ng nghÖ th«ng tin g¾n liÒn víi sù hoµn thiÖn cña m¸y tÝnh. Mét b-íc nh¶y vät trong c«ng nghÖ th«ng tin nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ sù ra ®êi cña m¹ng m¸y tÝnh. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 1990 m¹ng m¸y tÝnh ph¸t triÓn, nèi mäi n¬i trªn thÕ giíi, lµm h×nh thµnh siªu xa lé th«ng tin vµ internet. - C«ng nghÖ vËt liÖu míi: ®-îc h×nh thµnh b»ng viÖc sö dông ph-¬ng ph¸p khoa häc ®Ó chÕ t¹o vËt liÖu thay thÕ cho vËt liÖu tù nhiªn. NhiÕu lo¹i vËt liÖu míi víi nh÷ng -u ®iÓm ®Æc biÖt ®· ra ®êi - C«ng nghÖ sinh häc: ®ang ®-îc dù kiÕn lµ c«ng nghÖ hµng ®Çu khi b-íc vµo thÕ kû XXI. 9 Trong ®ã nh÷ng bé phËn ®ang ®-îc nghiªn cøu vµ øng dông nhiÒu nhÊt lµ: Gen ( hay c«ng nghÖ di truyÒn); c«ng nghÖ dung hîp tÕ bµo ( tæng hîp tÕ bµo tõ nh÷ng tÕ bµo sinh vËt cã tÝnh di truyÒn kh¸c nhau); c«ng nghÖ g©y men ( c«ng nghÖ ph¶n øng sinh vËt). Trong ®ã thµnh c«ng lín nhÊt cña c¸c nhµ khoa häc lµ ®· vÏ ®-îc b¶n ®å gen cña con ng-êi vµo nh÷ng ngµy ®Çu cña thÕ kû XXI. - C«ng nghÖ vò trô: bao gåm viÖc nghiªn cøu chÕ t¹o c¸c thiÕt bÞ m¸y mãc cho viÖc bay vµo vò trô( nh- vÖ tinh nh©n t¹o, phi thuyÒn trë ng-êi, phi thuyÒn ®ãng tªn löa) vµ ®ang dù kiÕn lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt cña kho¶ng kh«ng vò trô ( v« trïng, träng lùc cùc nhá..) ®Ó chÕ t¹o nh÷ng s¶n phÈm míi ( nh- d-îc phÈm cã ®é s¹ch cao..). Trong c¸c n-íc ph¸t triÓn hiÖn nay, c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ ®ang diÔn ra s«i næi, m¹nh mÏ vµ cã t¸c ®éng rÊt to lín. T¸c ®éng c¬ b¶n nhÊt lµ lµm thay ®æi c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ ë c¸c n-íc ph¸t triÓn.Nã thÓ hiÖn trªn nhiÒu mÆt. Nã lµm thay ®æi tû lÖ gi÷a ba ngµnh lín ( c«ng nghiÖp,n«ng nghiÖp, dÞch vô). Ngµnh thø nhÊt kh«ng ngõng thu nhá l¹i, tû lÖ ngµnh thø hai lóc ®Çu më réng sau ®ã thu nhá, ngµnh thø ba kh«ng ngõng më réng. Nã lµm thay ®æi c¬ cÊu néi bé tõng ngµnh lín vÝ dô nh- ë ngµnh dÞch vô c¸c ngµnh phôc vô truyÒn thèng nh- ng©n hµng, b¶o hiÓm, ¨n uèng.. kh«ng ngõng ®-îc më réng; c¸c nghÒ tvÊn, thiÕt kÕ.. ®ang cã xu h-íng t¨ng lªn; c¸c ngµnh phôc vô cho ph¸t triÓn ®íi sèng hiÖn ®¹i nh- y tÕ, gi¸o dôc, du lÞch.. ph¸t triÓn t-¬ng ®èi nhanh. §Æc biÖt c«ng nghÖ cao ®ang hiÖn ®¹i ho¸ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô truyÒn thèng t¹o ra nh÷ng ngµnh nghÒ míi, gi¸ trÞ t¨ng cao, thóc ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu h-íng vÒ kinh tÕ tri thøc. Tõ lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cßn lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm trong ®iÒu kiÖn khoa häc- kü thuËt míi lµ lµm gi¶m vËt t-, gi¶m n¨ng l-îng, gi¶m kh«ng gian vµ gi¶m lao ®éng. Nã cßn lµm thay ®æi chÕ ®é, c¸ch thøc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm. S¶n xuÊt tËp trung, quy m« lín, s¶n xuÊt hµng lo¹t vµ chñng lo¹i Ýt ®-îc thay thÕ b»ng s¶n xuÊt phi tËp trung, quy m« nhá, khèi l-îng nhá, chñng lo¹i nhiÒu. 10 C¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ cßn t¸c ®éng ®Õn yÕu tè chñ thÓ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ ng-êi lao ®«ng. Ng-êi lao ®éng sö dông kü thuËt c«ng nghÖ míi, ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu kü n¨ng vµ trÝ tuÖ h¬n. Do ®ã chi phÝ ®µo t¹o tay nghÒ cho ng-ßi lao ®éng cao h¬n tr-íc. Kh«ng nh÷ng thÕ c«ng nghÖ- kü thuËt míi cßn lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng. Nghµnh thø ba ph¸t triÓn ®· t¹o c¬ héi kiÕm viÖc lµm cho nhiÒu ng-êi lao ®éng d«i ra trong c¸c ngµnh kh¸c vµ sè lao ®éng míi cña x· héi. Ngoµi ra c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ trong c¸c n-íc ph¸t triÓn cßn lµm thay ®æi viÖc ph©n bè ®Þa bµn s¶n xuÊt: Mét mÆt nã t¹o ®iÒu kiÖn më réng ph¹m vi kh«ng gian, ph©n bè ®Þa bµn ho¹t ®éng s¶n xuÊt; mÆt kh¸c nã h¹n chÕ t¸c ®éng cña hoµn c¶nh tù nhiªn ®èi víi viÖc bæ trÝ lùc l-îng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ. T¸c ®éng chung nhÊt cña c¸ch m¹ng khoa häc- c«ng nghÖ trong c¸c quèc gia ph¸t triÓn lµ nã lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x· héi ë c¸c n-íc t¨ng lªn rÊt cao. Thªm n÷a, cuéc c¸ch m¹ng nµy ®· t¹o cho mäi quèc gia nh÷ng c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn. Nh- -u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ tr-êng.. thuéc vÒ c¸c n-íc ph¸t triÓn. V× thÕ c¸c n-íc chËm ph¸t triÓn ®ang ®øng tr-íc nh÷ng th¸ch thøc to lín. Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch giµu- nghÌo gi÷a c¸c n-íc ngµy cµng më réng, c¹nh tranh kinh tÕ diÔn ra ngµy cµng gay g¾t. VÒ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn v-ît khái ph¹m vi quèc gia vµ më réng ra ph¹m vi quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ ®Õn tr×nh ®é cao- kinh tÕ thÞ tr-êng ®· lµm cho thÞ tr-êng thÕ giíi ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÕu s©u. Tõ ®ã, thÞ tr-êng thÕ giíi vµ kinh tÕ hµng ho¸ ®µ thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ sù hîp t¸c quèc tÕ còng nh- sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia còng t¨ng lªn.Møc ®é vµ ph¹m vi cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®· ph¸t triÓn ch-a tõng thÊy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ViÖc tham gia vµ më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ c«ng nghiÖp ho¸ nãi riªng cña c¸c quèc gia. Sù t¸c ®éng ®ã bao gåm c¶ t¸c ®éng tÝch cùc lÊn tiªu cùc, song t¸c ®éng tÝch cùc lµ chñ yÕu. Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ t¹o kh¶ n¨ng to lín ®Ó n-íc ta cã thÓ 11 tiÕp cËn nh÷ng thµnh tùu vÜ ®¹i cña c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, thu hót thªm c¸c nguån vèn bªn ngoµi, häc hái kinh nghiÖm tæ chøc qu¶n lÝ cña c¸c n-íc ®i tr-íc trªn con ®-êng c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc. Nã còng gióp chung ta tiÕp nhËn sù gióp ®ì cña b¹n bÌ n¨m ch©u, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n mµ kh¶ n¨ng ®Êt n-íc bÞ h¹n chÕ, sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng nguån lùc bªn trong vèn cã cña ®Êt n-íc m×nh. VÒ yÕu tè bªn trong: NÕu nh- c¸c yÕu tè bªn ngoµi lµ c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ t¸c ®éng m¹nh h¬n ®Õn yÕu tè kü thuËt, c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ®Êt n-íc th× yÕu tè bªn trong ®Æc biÖt lµ c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕc¸c lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam l¹i cã t¸c ®éng nhiÒu h¬n ®Õn c¬ cÊu ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh CNH- H§H ë n-íc nµy Dï kü thuËt hiÖn ®¹i hay th« s¬ th× ViÖt Nam vÉn ph¶i ph¸t triÓn kinh tÕ vµ thùc hiÖn CNH- H§H ®Êt n-íc trªn c¬ së nh÷ng tiÒm n¨ng kinh tÕ cña m×nh. Song c¸c yÕu tè bªn ngoµi sÏ cã t¸c ®éng rÊt tÝch cùc ®Õn viÖc sö dông c¸c tiÒm n¨ng, c¸c nguån lùc bªn trong mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ nhanh chãng rót ng¾n vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn víi c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi. + VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, ViÖt Nam n»m ë phÝa ®«ng bµn ®¶o §«ng D-¬ng vµ lµ quèc gia ven biÓn. Nh- vËy, ViÖt Nam ë gÇn c¸c tuyÕn ®-êng biÓn quan träng vµ lµ n¬i cã c¸c tuyÕn ®-êng hµng kh«ng ®i qua hoÆc kÒ cËn l·nh thæ. §©y lµ mét -u thÕ cña ViÖt Nam so víi mét sè n-íc kh¸c nh- Lµo, Campuchia.. .. §-êng biÓn dµi ®· t¹o c¬ héi cho ngµnh giao th«ng vËn t¶i cña ViÖt Nam ph¸t triÓn. Bªn c¹nh nã c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña biÓn nh-: ®¸nh b¾t, nu«i trång thuû, h¶i s¶n, khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vïng thÒm lôc ®Þa, du lÞch biÓn cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn. + VÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®Êt ®ai lµ mét lo¹i tµi nguyªn quan träng ë ViÖt Nam. Sè l-îng 7 ha ®Êt trång trät cïng víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, giã mïa, ®é Èm cao t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ngµnh n«ng, l©m nghiÖp ph¸t triÓn. Tuy 12 vËy, khÝ hËu cña ViÖt Nam còng cã mÆt kh¾c nghiÖt, g©y ra biÕn cè nh- b·o, lò lôt, h¹n h¸n.. lµm ¶nh h-ëng s©u s¾c lªn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ. Riªng vÒ kho¸ng s¶n, tµi nguyªn kho¸ng s¶n cña ViÖt Nam kh«ng giµu nh-ng phong phó. ë ViÖt Nam hiÖn ®· ph¸t hiÖn kho¶ng 100 lo¹i quÆng kim lo¹i vµ phi kim lo¹i. TiÒm n¨ng nµy cho phÐp ph¸t triÓn c¸c c¬ së khai kho¸ng, chÕ biÕn vµ tinh chÕ rÊt lín. Tuy vËy, cïng víi t×nh tr¹ng ch-a ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng, nhiÒu má kho¸ng s¶n l¹i n»m ë c¸c vïng heo hót, hiÓm trë cña ®Êt n-íc. §iÒu ®ã còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho viÖc khai th¸c vµ vËn chuyÓn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt- kinh doanh. + VÒ nguån nh©n lùc, ViÖt Nam lµ n-íc ®«ng d©n, b-íc vµo thÕ kû XXI d©n sè ViÖt Nam cã trªn 80 triÖu ng-êi(®«ng d©n thø 2 ë c¸c n-íc §«ng Nam ¸ vµ thø 13 trong sè 216 quèc gia trªn thÕ giíi). Nh- vËy, ViÖt Nam cã kho¶ng 40 triÖu lao ®éng tû lÖ lao ®éng trÎ cao, vµ chñ yÕu tËp trung ë c¸c thµnh phè. Cho ®Õn cuèi thËp kû 90, lao ®éng tr×nh ®é thÊp vÉn chiÕm tû lÖ cao( kho¶ng trªn 80%) . T×nh h×nh nguån nh©n lùc nãi trªn cã thuËn lîi cho ph¸t triÓn nhiÒu ngµnh kinh tÕ míi. §Æc biÖt lao ®éng trÎ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi nhanh. Tuy vËy, chÝnh d©n sè ®«ng còng g©y khã kh¨n cho vÊn ®Ò c¶i thiÖn møc sèng, ®Æc biÖt yªu cÇu më réng thÞ tr-êng lao ®éng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm trong khi tiÒm n¨ng vÒ vèn cña ®Êt n-íc rÊt h¹n chÕ. C¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ nãi trªn cã ¶nh h-ëng rÊt s©u s¾c ®Õn viÖc lùa chän c¬ cÊu c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam trong c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn. §Æc biÖt viÖc lùa chän c¬ cÊu ngµnh nghÒ trong thêi kú ®Çu cña qu¸ tr×nh CNHH§H. 2. Néi dung c¬ b¶n cña CNH- H§H trong thêi kú qu¸ ®é ë n-íc ta Víi tr×nh ®é kinh tÕ- x· héi ë ®iÓm xuÊt ph¸t cña qu¸ tr×nh x©y dùng x· héi míi còng nh- t¹i thêi ®iÓm hiÖn nay cßn thÊp kÐm, víi ®iÒu kiÖn bªn trong, bªn ngoµi cã nhiÒu phøc t¹p, khã kh¨n, qua tham kh¶o kinh nghiÖm cña c¸c n-íc ®i tr-íc sù nghiÖp CNH- HDDH ®Êt n-íc ë ViÖt Nam ph¶i tiÕn hµnh trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi. Qu¸ tr×nh ®ã gåm nhiÒu giai ®o¹n, mçi giai ®o¹n ®Òu ph¶i gi¶i 13 quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn 2 néi dung c¬ b¶n, ®ã lµ kü thuËt (c«ng nghÖ) vµ c¬ cÊu ngµnh nghÒ. Song ë giai ®o¹n ®Çu, do ®iÒu kiÖn thiÕu vèn nghiªm träng vµ do søc Ðp cña vÊn ®Ò bøc xóc lµ gi¶i quyÕt viÖc lµm nªn néi dung c«ng nghiÖp ho¸ tËp trung vµo ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ thu hót nhiÒu lao déng ®Ó t¹o ra tæng s¶n phÈm x· héi vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cao h¬n. ë c¸c giai ®o¹n sau, xÐt riªng vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ th× cµng rót ng¾n thêi gian ®Ó tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu khoa häc- c«ng nghÖ míi nhÊt cña nh©n lo¹i, cµng tiÕn gÇn tíi ®Ých thµnh c«ng cña sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc Qu¸ tr×nh CNH- H§H trong thêi kú qu¸ ®é ë n-íc ta ph¶i gi¶i quyÕt hai néi dung sau: Mét lµ: TiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊtkü thuËt míi. Trong nÒn kinh tÕ ë n-íc ta hiÖn nay, kü thuËt thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín, do ®ã vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ ph¶i tiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt. Thùc chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë n-íc ta cã néi dung bao hµm cña c¶ ba cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt mµ thÕ giíi ®· tr¶i qua. C¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë n-íc ta lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ thùc hiÖn trong mét thêi gian ng¾n, hay kÕt thóc ë ngay chÆng ®-êng ®Çu tiªn. Bëi qu¸ tr×nh ®ã sÏ thùc hiÖn ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña ViÖt Nam, nªn sù ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ sÏ mang c¸c tÝnh chÊt sau: mét mÆt, sù ®æi míi vÒ kü thuËt c«ng nghÖ sÏ ®-îc tiÕn hµnh tuÇn tù tõ tr×nh ®é kü thuËt thñ c«ng qua c¸c tr×nh ®é cao h¬n( nh- kü thuËt c¬ khÝ) vµ tiÕn tíi ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt; mÆt kh¸c, sù ®æi míi tiÕn hµnh cã tÝnh nh¶y vät, c¸ch qu·ng trong nh÷ng tr-êng hîp nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng bé phËn cña nÒn kinh tÕ. Tøc lµ, trong mét sè c¬ së vµ mét sè lÜnh vùc nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn, cã thÓ ¸p dông ngay kü thuËt tiªn tiÕn nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt, bá qua c¸c tr×nh ®é kü thuËt trung gian. Hai lµ: x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ: C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c vïng kinh tÕ. 14 TÝnh chÊt hîp lÝ cña mét c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt ph¶i bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - Ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu cña c¸c quy luËt kh¸ch quan,tr-íc hÕt lµ quy luËt kinh tÕ. - Phï hîp víi xu h-íng tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. - Cho phÐp khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n-íc, tiÒm n¨ng cña ngµnh, cña doanh nghiÖp ë c¶ chiÒu réng lÉn chiÌu s©u. - C¬ cÊu ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ph¶i bæ sung cho nhau, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. - Cho phÐp khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n-íc trong t-¬ng quan gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn t¹i víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong t-¬ng lai( c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c giai ®o¹n còng bæ sung cho nhau- c¬ cÊu kinh tÕ cña giai ®o¹n tr-íc ph¶i t¹o ®µ cho c¬ cÊu kinh tÕ ë giai ®o¹n sau) - C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt x©y dùng trªn c¬ së kinh tÕ hµng ho¸ vµ sù quèc tÕ ho¸ ®íi sèng kinh tÕ, ®â l¯ c¬ cÊu kinh tÕ”më”. 2. Néi dung CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 2001- 2010 a. Mét sè kÕt qu¶ thùc hiÖn CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 1991- 2000 §Ó ®¸nh gi¸ ®-îc mét c¸ch t-¬ng ®èi s¸c thùc c¶ vÒ thµnh tùu còng nhnh÷ng khiÕm khuyÕt cña c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n-íc trong thËp kû 90, tr-íc hÕt cÇn ®Ò cËp nh÷ng néi dung chñ yÕu cña sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc ë giai ®o¹n nµy. Tr-íc hÕt vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ: trong ®iÒu kiÖn n¨ng lùc tÝch lòy vèn cña nÒn kinh tÕ thÊp, tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é cña ng-êi lao ®éng cßn h¹n chÕ, vÊn ®Ò viÖc lµm vÉn mang tÝnh bøc sóc. ViÖc ®æi míi kü thuËt- c«ng nghÖ ®-îc thùc hiÖn theo ph-¬ng ch©m: kÕt hîp c«ng nghÖ nhiÒu tr×nh ®é, tranh thñ c«ng nghÖ mòi nhän- tiªn tiÕn, lÊy quy m« võa vµ nhá lµ chñ yÕu, cã tÝnh ®Õn quy m« lín nh-ng ph¶i lµ quy m« hîp lý vµ cã ®iÒu kiÖn. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ: - Ph¸t triÓn n«ng- l©m- ng- nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ c¸c ngµnh kÕt cÊu h¹ tÇng dÞch vô cho n«ng nghiÖp 15 - T¨ng tèc ®é vµ tû träng cña c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, më réng kinh tÕ dÞch vô thµnh ngµnh kinh tÕ quan träng theo h-íng khai th¸c triÖt ®Ó c¸c kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng suÊt khÈu. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp khai th¸c, trong ®ã ®Èy m¹nh viÖc th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ vµ mét sè lo¹i kho¸ng s¶n. - Ph¸t triÓn cã lùa chän mét sè ng¸nh s¶n xuÊt t- liÖu s¶n xuÊt: hãa chÊt, ph©n bãn, vËt liÖu x©y dùng vµ mét sè bé phËn thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng cña nÓn kinh tÕ (s©n bay, bÕn c¶ng, kho tµng..). - Phat huy n¨ng lùc khoa häc trong n-íc vµ tranh thñ sù hîp t¸c quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö vµ tin häc - X©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ ®iÓn h×nh, tõ ®ã h×nh thµnh c¸c vïng kinh tÕ chuyªn m«n ho¸. Víi nh÷ng néi dung cô thÓ ®Æt ra nh- trªn, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 1991- 2000 ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu lín nh- sau: Thµnh tùu næi bËt nhÊt ®ã lµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· ®¹t ®-îc b-íc ph¸t triÓn v-ît tréi so víi c¸c giai ®o¹n tr-íc. Tõ n¨m 1991 ®Õn 1998, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 13%, riªng giai ®o¹n 1991- 1995 lµ 13,7%. Trong khi ®ã giai ®o¹n 1976- 1980, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ 0.6%, giai ®o¹n 1986- 1990 lµ 6.1%. NÕu tÝnh riªng, mét sè ngµnh cã møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m trong giai ®o¹n 1990- 1998 rÊt cao. VÝ dô, thÐp cuén: 30.5%, ¾c quy vµ pin: 30%, dÇu th«:21.1%. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc c«ng nghiÖp ®· lµm t¨ng tû phÊn c«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). N¨m 1990, c«ng nghiÖp chiÕm 18.8% GDP, n¨m 2000, tû lÖ trªn lµ 34%. Ngoµi ra, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c. VÒ c¬ cÊu ngµnh cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ, mét sè c¬ së thuéc c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao ®· h×nh thµnh trong nÒn kinh tÕ, c¸c ngµnh kinh tÕ chñ chèt nh- khai th¸c dÇu má, thÐp, dÖt may, giµy dÐp ph¸t triÓn m¹nh,khu vùc dich vô nhê sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ®· cã b-íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. NhiÒu khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt ®-îc x©y dùng. 16 Nh÷ng sù ph¸t triÓn nãi trªn ®· lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ, tr×nh ®é kü thuËt cña nÒn kinh tÕ ®· cã nhiÒu tiÕn bé. NÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· b-íc ®Çu ph¸t triÓn theo h-íng héi nhËp quèc tÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. §iÒu ®ã thÓ hiÖn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®· dÇn chiÕm l¹i thÞ phÇn trong n-íc vµ më réng xuÊt khÈu ra n-íc ngoµi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991- 1998 t¨ng rÊt nhanh. VÝ dô, hµng ®iÖn tö t¨ng 480 lÇn, than ®¸ t¨ng 100 lÇn, giµy dÐp t¨ng 91.4 lÇn, hµng dÖt may t¨ng 8.5 lÇn, dÇu th« t¨ng 2.15 lÇn. Nh÷ng sè liÖu vµ t×nh h×nh nªu trªn cho thÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn néi dung CNH- H§H ®Êt n-íc trong thËp kû 90 lµ cao. Nh÷ng thµnh tùu ®ã cã d-îc do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh hµng ®Çu lµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ qu¶n lý míi (tuy ch-a hoµn thiÖn) vµ nh÷ng nç lùc thu hót vµ tËp trung vèn ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Tæng vèn ®Çu t- vµo khu vùc c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991- 1998 kho¶ng 52000 tØ VN§, chiÕm 45% tæng vèn ®Çu t- trong n-íc. Trong giai ®o¹n 1990- 1991 lµ 78%. C¸c kho¶n vay -u ®·i cña chÝnh phñ còng giµnh cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm. Tíi th¸ng 10 n¨m 1998, cã 11.3 tû UUSSDD vèn ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi ®Çu t- vµo c«ng nghiÖp. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng ®iÓm yÕu, cã thÓ kÓ nh-: - Tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ cña nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn ë tr×nh ®é thÊp. §¸nh gi¸ chung, tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ ViÖt Nam chËm h¬n c¸c n-íc c«ng nghiÖp tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ. C«ng nghÖ cÊp thÊp, lçi thêi chiÕm 60 ®Õn 70%, trong khi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i chØ chiÕm 30 ®Õn 40%. Do vËy møc tiªu hao n¨ng l-îng trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm lín (gÊp 1.2 ®Õn 1.5 lÇn so víi c¸c n-íc kh¸c trong khu vùc), s¶n phÈm chÊt l-îng kÐm, chñng lo¹i ®¬n ®iÖu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn nhiÒu h¹n chÕ. - ThiÕu vèn, thiÕu ®Çu vµo trung gian. Do thiÕu ®Çu vµo, ®Ó ho¹t ®éng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ph¶i nhËp khÈu s¶n phÈm s¬ chÕ hoÆc b¸n 17 thµnh phÈm, nh-ng viÖc nhËp khÈu l¹i cã khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Trong khi ®ã nhiÒu nguån trong n-íc vÉn ch-a ®-îc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶. - H¹n chÕ vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ qu¶n lý trong nguån nh©n lùc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc theo h-íng héi nhËp vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc gia. - Nh÷ng bÊt cËp vÒ thÓ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n-íc. - N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam thÊp vµ sù h¹n chÕ vÒ thÞ tr-êng tiªu thô. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®ang cÇn t×m lêi gi¶i ë sù nghiÖp CNH- H§H trong thËp kû ®Çu tiªn cña thiªn niªn kû míi cña n-íc ta a. Néi dung CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 2001- 2010 Sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 2001- 2010 nh»m thùc hiÖn chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi m­êi n¨m, ®â l¯:” §­a n­íc ta tho²t ra khài t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao râ rÖt chÊt l-îng ®íi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸, tinh thÇn cña nh©n d©n.T¹o nÒn t¶ng cña ®Õn n¨m 2020 n-íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n-íc c«ng nghiÖp theo h-íng hiÖn ®¹i. Nguån lùc con ng-êi, n¨ng lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ, kÕt cÊu h¹ tÇng, tiÒm lùc kinh tÕ, quèc phßng, an ninh ®-îc t¨ng c-êng v÷ng ch¾c. ThÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng, ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa ®-îc h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n. VÞ thÕ n-íc ta trong quan hÖ quèc tÕ ®-îc cñng cè v¯ n©ng cao” <2.tr 89- 90> Tõ nh÷ng thµnh tùu vµ tån ®äng cña giai ®o¹n tr-íc, ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu nãi trªn, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc giai ®o¹n 2001- 2010 cã nh÷ng néi dung nh- sau: VÒ kü thuËt- c«ng nghÖ: tiÕp tôc thùc hiÖn ph-¬ng ch©m kÕt hîp c«ng nghÖ nhiÓu tr×nh ®é. Song hiÖn nay tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ ®· ®-îc n©ng cao h¬n mét b-íc so víi tr-íc nªn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kü thuËt- c«ng nghÖ giai ®o¹n hiÖn nay lµ nh»m tËp trung c¬ héi ®Ó ®¹t ®-îc tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së ®ã b¸o c¸o chÝnh trÞ cña §¹i Héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX ®· x¸c ®Þnh: 18 “ C«ng nghiÖp võa ph²t triÓn c²c ng¯nh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ²p dông c«ng nghÖ tiÕn bé, ®i nhanh vÒ mét sè ngµnh, lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao” <3.tr93> VÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng: tiÕp tôc khai th¸c nh÷ng mÆt tÝch cùc cña c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt giai ®o¹n 1991- 2000. C¬ cÊu kinh tÕ kinh tÕ- ký thuËt cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi ®-îc ®Þnh h-íng thay ®æi theo h-íng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ héi nhËp quèc tÕ. Tû träng khu vùc dÞch vô vµ c«ng nghiÖp t¨ng lªn, tû träng khu vùc n«ng nghiÖp sÏ gi¨m xuèng. §Ó trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸ vµo n¨m 2020, dù kiÕn vµo n¨m 2010, c«ng nghiÖp ViÖt Nam sÏ chiÕm 37- 38% GDP vµ 40- 41% vµo n¨m 2020. §Æc biÖt c¬ cÊu kinh tÕ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn c¶ thÞ tr-êng trong n-íc vµ ngoµi n-íc. VÒ chi tiÕt cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng chó ý nh- sau: - Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (n«ng s¶n, thuû s¶n), c¸c ngµnh may mÆc, da giµy. - TËp trung ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc c«ng nghÖ cao: c«ng nghÖ th«ng tin, phÇn mÒm. - X©y dùng cã chon läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng then chèt nh-: n¨ng l-¬ng, ho¸ chÊt, luyÖn kim, c¬ khÝ. - Ph¸t triÓn m¹nh vµ n©ng cao chÊt l-îng c¸c ngµnh dÞch vô: th-¬ng m¹i, hµng kh«ng, b-u chÝnh- viÔn th«ng, du lÞch, tµi chÝnh, ng©n hµng...§Æc biÖt sím phæ cËp sö dông tin häc vµ internet trong nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi. - TiÕp tôc x©y dùng vµ tõng b-íc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng (giao th«ng, th«ng tin, thuû lîi, hÖ thèng cÊp tho¸t n-íc..) - Ph¸t huy vai trß ®éng lùc cña c¸c vïng kinh tÕ träng diÓm,t¹o diÒu kiÖn cho c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn,t¨ng c-êng mèi liªn kÕt gi÷a c¸c vïng nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn ë mét sè vïng vµ c¶ nÒn kinh tÕ. III. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt ®Ó tiÕp tôc thùc hiÖn chiÕn l-îc CNhH§H ë ViÖt Nam 19 Sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n-íc ®Ó ®i ®Õn thµnh c«ng phô thuéc vµo nhiÒu vÊn ®Ò. 1. T¹o nguån vèn tÝch lòy cho CNH- H§H Qu¸ tr×nh CNH- H§H, qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt viÖc ph¸t triÓn lùc l-îng s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i cß nhiÒu vèn. Vèn vµ sö dông vèn lµ vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng. Kh«ng cã vèn mµ nãi ®Õn CNH- H§H th× chØ lµ ¶o t-ëng. VÊn ®Ò nµy xuÊt ph¸t tõ viÖc CNH- H§H kÐo theo sù thay ®æi lín vÕ sè l-îng vµ chÊt l-îng, vÒ c¬ cÊu ngµnh s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh míi xuÊt hiÖn nªn ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t- míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu ®ã. Theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ kinh tÕ th× yªu cÇu tÝch luü vµ ®Çu t- ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ ph¶i ®¹t 20% GNP. Trong khi ®ã nÒn kinh tÕ n-íc ta ®· cho thÊy GNP b×nh qu©n theo ®Çu ng-êi hiÖn nay vÉn ë trong nhãm thÊp nhÊt thÕ giíi ( kho¶ng 200USD/ng-êi) vµ møc tÝch luü míi ®¹t 8% GNP. Cßn ®Çu t- so víi GNP chØ h¬n 10%. Do ®ã huy ®éng vèn cho CNH- H§H lµ mét nhiÖm vô quan träng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta trong thêi gian tíi. ViÖc t¹o nguån vèn ë n-íc ta hiÖn nay cã thÓ dùa vµo hai nguån vèn, ®ã lµ: nguån vèn trong n-íc vµ nguån vèn n-íc ngoµi. Trong §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §¶ng ®± ®Æt ra vÊn ®Ò:” Nguän vèn trong n­íc l© quyÕt ®Þnh, vèn tõ n­íc ngo¯i l¯ quan trãng”. Víi nguän vèn trong n­íc th× tÝnh quyÕt ®Þnh cña nã ®· ®-îc kh¼ng ®Þnh b»ng kinh nghiÖm cña rÊt nhiÒu n-íc trªn thÕ giíi. Mét sè n-íc Ch©u ¸ cho thÊy thêi gian ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸ hä ph¶i huy ®éng ë trong n-íc kho¶ng 50% ®Õn 80% sè vèn cÇn thiÕt vµ ph¶i duy tr× trong nhiÒu n¨m møc ®Çu t­ trªn 30%GDP míi trë th¯nh nh÷ng” Con Räng” nh- hiÖn nay. §èi víi n-íc ta, huy ®éng nguån vèn tÝch luü trong n-íc cÊn ph¶i thùc hiÖn m¹nh mÏ c¸c biÖn ph¸p sau: - Khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ®Êt n-íc( lao ®éng, tµi nguyªn..); ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, sö dông tèi ®a c«ng suÊt cña m¸y mãc, 20