Tài liệu Skkn một số biện pháp tạo môi trường hoạt động theo hướng mở trong lớp học cho trẻ 5 6 tuổi (2021)

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ. Trong các hoạt động của tuổi mầm non hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, giữa hoạt động vui chơi và hoạt động học tập chưa có ranh giới rõ ràng. Khác với người lớn trẻ em thật sự học trong khi chơi, trẻ lĩnh hội các tri thức tiền khoa học trong trường mầm non theo phương châm “Học bằng chơi- Chơi mà học”. Trẻ là chủ thể tích cực, giáo viên là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi mở các hoạt động tìm tòi khám phá của trẻ. Trẻ chủ động tham gia các hoạt động đó để phát triển khả năng, năng lực của mình. Trong quá trình giáo dục trẻ ở trường không chỉ cho trẻ hoạt động tích cực trong giờ học mà còn phải cho trẻ hoạt động tích cực ở giờ chơi và mọi lúc mọi nơi. Cho nên việc tạo môi trường học tập trong lớp là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân nhiều hơn, được tự do khám phá theo ý thích, theo khả năng của mình giúp trẻ phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, các kiến thức, kỹ năng của trẻ được củng cố và bổ sung. Ở trong môi trường đó, trẻ tiếp thu kiến thức, kỹ năng không cứng nhắc, không khuôn mẫu mà ở đó trẻ tiếp thu tri thức trong một bầu không khí thân thiện, gần gũi như ở gia đình, điều đó góp phần giúp trẻ hứng thú trong học tập và đem lại hiệu quả cao trong giáo dục. Điều cần thiết đối với trẻ là làm thế nào để xây dựng được một môi trường hoạt động phù hợp, gần gũi với trẻ. Nếu được học trong một môi trường vật chất đầy đủ với phòng học phù hợp, thoáng mát, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi đa dạng phục vụ tốt cho nhu cầu của trẻ sẽ là điều kiện thuận lợi để trẻ nắm bắt tri thức thuận lợi và hiệu quả hơn... Để chất lượng các hoạt động của trẻ được nâng lên, trẻ tiếp thu kiến thức có hiệu quả và thích đến trường tôi đã mạnh dạn thực hiện đề tài: “Một số biện pháp xây dựng môi trường hoạt động theo hướng mở tại lớp cho trẻ 5-6 tuổi” PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Cơ sở khoa học 1. Cơ sở lý luận Xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động: là xây dựng một môi trường an toàn, thân thiện, ấm cúng, trình bày đẹp mắt, thu hút, giúp trẻ chủ động tham gia vào các hoạt động, có cơ hội trải nghiệm và giao tiếp một cách tích cực. Môi trường đó gồm hai bộ phận: môi trường vật chất và môi trường tinh thần, chúng không thể tách rời và liên quan chặt chẽ bổ sung lẫn nhau. + Môi trường vật chất: là toàn bộ phương tiện vật chất ở trong lớp và ngoài trời liên quan đến đến diện tích, ánh sáng, tiếng ồn, cách bố trí sắp xếp… + Môi trường tinh thần: là toàn bộ các mối quan hệ giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách: giao tiếp giữa trẻ với người lớn (giáo viên, phụ huynh), giữa trẻ với nhau và giữa người lớn với nhau. Như trên đã nói, môi trường giáo dục là người giáo viên thứ hai tổ chức và hướng dẫn trẻ chơi, trẻ hoạt động để nhận thức và phát triển . Môi trường hoạt động đó vừa thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng của mình, qua đó các kiến thức, kỹ năng của trẻ được hình thành, củng cố và bổ sung, đây là những nhân tố góp phần hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ mầm non. Khi trẻ được hoạt động trong môi trường giáo dục phù hợp sẽ hình thành và phát triển ở trẻ những chức năng tâm, sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết phù hợp lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời. Môi trường giáo dục đa dạng, phong phú sẽ kích thích tính tích cực chủ động của trẻ từ việc tự lựa chọn góc chơi, đồ chơi đến việc tự quyết định và tìm cách giải quyết nhiệm vụ. Trẻ sẽ dần biết tự chịu trách nhiệm với hành động của mình và biết đánh giá những thành công hay thất bại trong quá trình chơi, trẻ sẽ dần rút ra những bài học cho bản thân mình. Trong quá trình hoạt động, trẻ sẽ phối hợp chơi cùng nhau như cùng xây dựng, cùng chơi gia đình, bác sĩ, … trên cơ sở đó giúp trẻ tái hiện lại các mối quan hệ gia đình, cộng đồng. Qua đó, trẻ học được cách làm việc với người khác, học cách lắng nghe và chia sẻ suy nghĩ của bản thân với bạn bè. Đây là cơ sở hình thành tính tập thể và đoàn kết ở trẻ. Môi trường giáo dục phù hợp, đa dạng, phong phú sẽ gây hứng thú cho trẻ và cả giáo viên, góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo viên với trẻ và giữa trẻ với nhau. 2. Cơ sở thực tiễn Năm học 2020-2021 tôi được phân công chăm sóc và giáo dục trẻ độ tuổi mẫu giáo lớn, với tổng số cháu là 42. Trong đó có 25 bé gái và 17 bé trai. Qua khảo sát đầu năm lớp có tận dụng các mảng tường để thiết kế một số góc chơi nhưng chưa phong phú và chưa đáp ứng được nhu cầu hoạt động hứng thú của cháu còn mang nặng hình thức tranng trí . Một số góc còn thiết kế dạng đóng, chưa thay đổi cách chơi ở các chủ đề,chưa chơi được hết ở các chủ đề. Là một giáo viên tôi luôn tìm tòi nghiên cứu những biện pháp để khắc phục những hạn chế trên trong quá trình chăm sóc - giáo dục trẻ. Tuy nhiên yếu tố môi trường trong lớp cũng ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển toàn diện của trẻ. II. Thực trạng của đề tài. Khi thực hiện công tác chăm sóc, nuôi dưỡng - giáo dục trẻ đặc biệt là việc tận dụng các mảng tường để tạo môi trường cho trẻ hoạt động tích cực tôi gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau: 1. Thuận lợi: - Hoạt động của lớp được sự quan tâm chỉ đạo chặt chẽ Ban giám hiệu Trường mầm non Hoa Sen về mặt chuyên môn đặc biệt là một trong những trường thí điểm thực hiện chuyên đề “Xây dựng trường MN lấy trẻ làm trung tâm” trong những năm đầu tiên. - Phòng học rộng, có hiên trước, hiên sau, có nhà kho, nhà vệ sinh đạt tiêu chuẩn. - Phòng học được đầu tư, trang bị cơ sở vật chất kiên cố, trang thiết bị đầy đủ theo thông tư 34/BGD&ĐT đảm bảo việc học tập và sinh hoạt của trẻ. - Trẻ lớp tôi đa số đã học qua độ tuổi nhà trẻ, 3 - 4 tuổi và 4 - 5 tuổi, trẻ năng động, đi học chuyên cần, có nề nếp. - Bản thân tôi Tổ phó chuyên môn tổ 4&5 tuổi năng động, sáng tạo, ham học hỏi, thông thạo công nghệ thông tin, có năng khiếu về hội họa. Là giáo viên cốt cán cấp tỉnh nên được Phòng Mầm nonSở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An và nhà trường tạo điều kiện tham dự các lớp tập huấn của Vụ mầm non, Sở giáo dục tổ chức, thường xuyên tham quan, học hỏi các trường tỉnh bạn. Một trong những nòng cốtcủa nhà trường cử đi tham gia dự các hội thi làm đồ dùng đồ chơi của ngành đạt giải cao - Phụ huynh ủng hộ vật chất, tinh thần và hỗ trợ tích cực cho giáo viên để xây dựng môi trường hoạt động cho trẻ 2. Khó khăn - Các mảng trang trí đã theo chủ đề, đẹp nhưng dán chết trên tường - Trang trí lớp đều bàn tay cô thực hiện chưa có sự tham gia của trẻ. - Tuy được đầu tư, trang bị đầy đủ đồ dùng trang thiết bị dạy học nhưng chủ yếu là các đồ dùng, đồ chơi mua sẵn, sản xuất hàng loạt, chất liệu chủ yếu bằng nhựa chưa có nguyên liệu thiên nhiên, chưa đáp ứng được nhu cầu khám phá, sáng tạo …của trẻ, mà trẻ luôn thích mới, lạ, đẹp, hấp dẫn… - Trẻ được tổ chức hoạt động thường xuyên nhưng máy móc, rập khuôn chưa tích cực, chưa sáng tạo. - Phụ huynh đã ủng hộ về vật chất cho lớp nhưng không biết sưu tầm nguyên phế liệu giúp trẻ trong hoạt động * Để biết được chính xác kỹ năng hoạt động, khám phá môi trường trong lớp của trẻ ngay từ đầu năm tháng 9 năm 2020 tôi đã làm khảo sát lớp tôi chủ nhiệm gồm 42 cháu như sau : T T Tốt Nội dung Khá Trung bình Số Tỉ lệ Yếu Số Tỉ lệ Số Tỉ Số Tỉ trẻ lệ % trẻ lệ % trẻ % trẻ % 21,4 20 47,6 8 19,0 5 11,9 33,3 17 40,5 8 19,0 3 7,1 40,5 13 30,9 7 16,7 5 11,9 1 Kỹ năng làm tranh 9 và đồ chơi 2 Sự sáng tạo trong 14 cách chơi 3 Chủ động sưu tầm 17 nguyên liệu phế liệu 4 Ứng dụng các đồ dùng đồ chơi mình làm ra vào hoạt động học 18 42,9 11 26,2 11 26,2 2 4, 8 II. Các biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề. Thấy được tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường trong lớp theo hướng mở cho trẻ 5-6 tuổi hoạt động khám phá, Bản thân tôi đã cố gắng thực hiện tốt chuyên đề, học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp, nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm xây dựng được môi trường vì nhu cầu, sở thích và nguyện vọng của từng đứa trẻ. Từ những tìm tòi học học, từ kinh nghiệm thực hiện tại lớp của mình tôi đã đúc rút ra được một số biện pháp như sau: 1. Xây dựng môi trường, bố trí sắp xếp các góc hoạt động – đồ dùng đồ chơi an toàn, thân thiện Đối với mầm non, từ lâu việc trang trí lớp là nhiệm vụ của giáo viên. Hàng năm, nhà trường tổ chức các cuộc thi trang trí nhóm lớp với tiêu chí “Trang trí hình ảnh đẹp, ngộ nghĩnh, màu sắc bắt mắt, mang tính giáo dục, phù hợp với chủ đề, với từng góc chơi, với nội dung chơi của trẻ, đáp ứng được nhu cầu khám phá, sáng tạo, trí tò mò thích cái mới, cái lạ của trẻ”. Theo ý kiến cá nhân của tôi, trang trí bắt mắt tất cả các góc thì nhìn vào lớp sẽ trở nên rối, Trang trí đẹp thì các cô phải thực hiện, các cô không giám cho trẻ làm, cũng không giám sử dụng các sản phẩm của trẻ để trang trí vì sợ bị chê xấu. Vì vậy, các cô đã rất vất vả và rất tốn kém để trang trí lớp. Với thực tế đó, tôi không đặt nặng việc trang trí đẹp hay bắt mắt mà tôi cố gắng bố trí sắp xếp các đồ dùng đồ chơi đủ về số lượng, phong phú về chủng loại.Đảm bảo tính đa dạng phong phú nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu trẻ dễ thấy, dễ lấy, dễ cất. Các sản phẩm, các bài tập của trẻ có nơi để trẻ trưng bày, có khu vực hoạt động cá nhân, nhóm nhỏ, nhóm lớn. Được sự ủng hộ của Ban giám hiệu nhà trường, ở lớp tôi đã thực hiện một số công việc như sau: a, Tạo khoảng cách góc chơi và nhóm chơi Tôi đã bố trí các góc hoạt động chơi phù hợp, thuận tiện cho trẻ trong quá trình vui chơi. Có tên góc hình ảnh minh họa dễ phân biệt, Khoảng rộng ở các góc cách nhau hợp lý để đảm bảo an toàn và thuận tiện cho trẻ hoạt động theo khả năng, hứng thú, sở thích riêng. Có chỗ cho hoạt động chung và hoạt động cá nhân, có góc cố định, có góc di động hoặc thay đổi theo chủ đề. Bên cạnh việc sắp xếp phù hợp, tôi còn khoảng cách giới giữa các góc hoạt động bằng cách nhiều cách khác nhau Đầu tiên là tôi tận dụng thiết kế có sẵn là lớp học tôi có hai phòng riêng biệt là phòng hoạt động và phòng ngủ để tạo nên không gian chơi cho trẻ phù hợp với tính chất từng góc chơi như hoạt động yên tĩnh và hoạt động ồn ào. Bên cạnh đó tôi còn tận dụng các giá để đổ dùng và tạo không gian chơi riêng biệt cho trẻ,để trẻ dễ dàng phân biệt các khu vực chơi, các trò chơi phân vai khác nhau.. Ví dụ: phòng học lớp tôi được chia làm hai phòng với tổng diện tích 90 m2, Vì Diện tích phòng rộng rãi thoáng mát nên phòng ngoài tôi bố trí góc thẫm mỹ và học tập được ngăn cách góc bằng các giá nhỏ.Phòng trong là phòng ngủ tôi tận dụng xây dựng góc phân vai (góc phân vai chia làm ba khu vực: bán hàng, gia đình, bác sỹ) và góc xây dựng (Góc xây dựng cũng được phân ra hai khu vực: Bé xây công trình, phòng thiết kế). Cũng được ngăn cách bởi các giá gỗ Phòng ngoài gồm góc học tập và thẩm mỹ Phòng trong là góc phân vai Những góc chơi đặc thù như góc học tập,trẻ ôn luyện nhiều kiến thức của các hoạt động khác nhau như: Toán, thơ chuyện, môi trường xung quanh, chữ cái, để đồ chơi của các hoạt động đó không lẫn lộn thì tôi dành ½ diện tích phòng ngoài làm góc học tập chia là 4 khoảng nhỏ theo khu vực được phân định bởi thảm trải dưới sàn hay khoảng không do ước lượng theo vật cụ thể. Ví dụ: Tôi đã bố trí góc sách ở góc tường ngay cạnh cửa sổ đủ ánh sáng cho trẻ, góc đối diện là góc chơi các trò chơi toán có trải thảm đánh dấu vị trí góc hoạt động. Ở khu vực giữa nhà hai bên ti vi là vị trí khám phá chữ cái và tìm hiểu môi trường hai nhóm này được ngăn bởi tivi và bàn kê ở dưới sàn Góc văn học Trò chơi chữ MTXQ Bé học toán cái b, Tận dụng bờ tường làm nơi để đồ dùng và sản phẩm của trẻ Tất cả bờ tường được tôi tận dụng để treo sản phẩm và để đồ chơi nguyên vật liệu cho trẻ dùng trong quá trình chơi và học tập. Bờ tường cao ngang tầm với của trẻ khi trẻ đứng tôi gắn giá nhỏ giúp trẻ có thể treo những sản phẩm của mình là kết quả sau giờ chơi, phía trên cao hơn tầm với của trẻ một chút tôi sử dụng một số hình ảnh nhỏ xinh, màu sắc nhẹ nhàng mang tính chất gợi ý cho trẻ biết từng góc chơi trong lớp Ở giữa phía dưới, ngang bệ cửa sổ, ngang tầm với khi trẻ ngồi, tôi tạo các giá nhỏ để chứa các hộp nhỏ đựng đồ dùng và nguyên liệu nhỏ. Sát chân tường tôi dùng để đồ chơi hoặc tự tạo nên nhiềugiá bằng tấm foomex trắng thêm ngăn để dựng được nhiều hơn. Các đồ dùng hay hộp đồ chơi, hộp đựng nguyên vật liệu được ghi tên và ký hiệu rõ ràng. Với cách làm này tôi đã có nhiều chỗ để đồ chơi đồ dùng nguyên vật liệu hơn. Vì vậy, nguyên vật liệu trong lớp tôi luôn đa dạng, phong phú, nhiều chủng loại như vây phát huy được tính tích cực sáng tạo hơn cho trẻ và trẻ có nhiều sự lựa cho trong hoạt động của mình. Ví dụ: Góc học tập, bờ tường phía trên cùng có giá treo, trẻ có thể treo tranh về chủ điểm, bài tập toán hay trò chơi chữ cái. Trẻ có thể lấy xuống thực hiện theo cá nhân hoặc theo nhóm, sau khi làm xong có thể treo lên cho các bạn xem, cuối giờ chơi thì cất đi để hôm sau các bạn khác chơi hay mình chơi trò chơi khác. Góc học tập nơi tầng lửng chứa được 18 hộp đồ dùng đồ chơi nhỏ, dưới chân tường tôi kê thêm bàn, bỏ thêm các giá tự tạo bằng tấm foomex dày 5 ly nên được hai tầng để đồ chơi nữa nên trong góc có 20 bộ đồ chơi mặt sàn bằng các loại hộp có kích thước khác nha và 12 trò chơi được tạo trên tấm phomec được để sau giá khi muốn trẻ có thể lấy ra chơi Tên góc chơi Giá treo sản phẩm và trò chơi Giá bỏ nguyên liệu Giá tự tạo Sát chân tường để đồ chơi Góc các trò chơi học tập Tên góc chơi Giá treo sản phẩm và trò chơi Giá bỏ nguyên liệu Giá tự tạo Sát chân tường để trò chơi Trò chơi mặt sàn để gọn sau giá Ví dụ: Góc văn học tôi gắn giá để sách, giá để rối, giá treo các bài thơ kể chuyện sáng tạo cho trẻ quan sát sản phẩm của bạn của mình một thoải mái và không bị ảnh hưởng bởi các hoạt động của lớp. Phía chân tưởng tôi để thú nhồi bông cho trẻ thoải mái nằm ngồi khi xem sách, có một số túi đựng tranh cho trẻ kể chuyện sáng tạo. trò chơi tìm chữ đã học trong bài thơ. Góc văn học Ví dụ: Góc tạo hình, tôi dùng khoảng tường trên cùng gắn các giá nhỏ tự làm bằng foomex để trẻ trưng bày các sản phẩm như nặn, làm hoa, tạo hình các con vật từ phế liệu, tranh vẽ của trẻ, phía dưới ngang tầm tay với của trẻ tôi cũng tạo thêm nhưng dãy kệ để chứa những hộp đựng nguyên vật liệu cho trẻ dễ thấy dễ lựa chọn khi muốn dùng. Góc tạo hình đặc thù nên tối bố trí bàn thấp đặt sát tường và di động trẻ có thể mang ra và cất gọn tùy theo cách trẻ muốn chơi, phía dưới bàn tôi tận dụng để thêm nhiều hộp đựng nguyên liệu khác nữa. Với diện tích bờ tường với bệ cửa sổ khoảng 10 m2 tôi đã bố trí được hơn 30 hộp đựng các đồ dùng nguyên liệu khác nhau Góc tạo hình 2. Tạo cho trẻ và phụ huynh niềm vui khi sưu tầm đồ dùng, nguyên phế liệu Trên thị trường có rất nhiều đồ chơi, đồ dùng cho trẻ mầm non đa dạng về hình dáng, màu sắc, phong phú về chủng loại. Các trường mầm non trong Tỉnh cũng được sự quan tâm của ngành giáo dục Tỉnh nhà được cung cấp đầy đủ đồ dùng đồ chơi đầy đủ theo thông tư 34/BGD&ĐT. Nhưng đồ dùng đồ chơi đó chỉ đáp ứng nhu cầu tối thiểu của trẻ. Vì vậy, ngoài việc đầu năm tôi rà soát lại tài sản của lớp để bổ sung dầy đủ đồ dùng đồ chơi theo thông tư thì tôi đã chuẩn bị phương án bổ sung thêm đồ dùng, học liệu, đa dạng, hấp dẫn, tận dụng phế liệu và vật liệu từ thiên nhiên có sẵn ở địa phương để trẻ hoạt động hứng thú tích cực. Nhưng với sự góp nhặt, sưu tầm của hai giáo viên trong lớpthì nguyên phế liệu sẽ rất hạn chế về số lượng cũng như ít về chủng loại vì vậy tôi đã thực hiện phương án huy động sự quan tâm của phụ huynh, tạo cho trẻ yêu thích việc sưu tầm và phát hiện ra những đồ dùng đã cũ có thể tạo nên đồ chơi và đồ dùng học tập cho các bạn và cho mình chơi. Để phát huy tinh thần tự nguyện và sự thích thú của phụ huynh cũng như của trẻ tôi đã thực hiện vài mẹo nhỏ như sau: a, Thiết kế chỗ để nguyên liệu sưu tầm Đầu tiên tôi tạo một góc nhỏ, góc đó có chỗ để đựng nguyên liệu, để những nguyên liệu mà cô sưu tầm được, có thể ghi tên theo chất liệu để bố mẹ và các con được theo dõi hàng ngày và phát hiện ra ở nhà mình cũng có những đồ bỏ đi nhưng trên lớp các con cần. Ngoài ra, tôi treo thêm những dải màu có gắn riêng ảnh cá nhân trẻ để mỗi lần để trẻ mang nguyên phế liệu đến sẽ được một gắn kẹp hoa lên dải màu của mình. Cuối tuần sẽ có những lời khen ngợi động viên giúp trẻ hứng thú và tạo thói quen sưu tầm để “Kho” nguyên liệu của lớp ngày càng phong phú hơn Ví dụ: Ở nhà, đi chơi với bố mẹ, sau buổi liên hoan, đi dạo chơi ngoài trẻ có thể tự nhặt những nguyên phế liệu mà có thể dùng lại được như:nắp chai, chai nhựa, hộp bánh, hộp sữa, cành cây, lá cây, sỏi, vỏ hạt. Trẻ mang đến lớp bỏ vào trời rổ nhựa hoặc hộp catongcó ghi tên theo chất liệu và trẻ có thể gắn thêm một kẹp hoa lên giải màu của mình. Cuối tuần bạn nào được nhiều vạch sẽ được cô giáo và cả lớp tuyên dương sau đó cô giáo tổ chức cho cả phân loại nguyên liệu rồi cùng nhau cho nguyên liệu về từng góc chơi Lâi giÊy Hép giÊy Chai nhùa Hép catong b, Tuyên truyền các nguyên liệu cần dùng và thường xuyên “Khoe” sản phẩm của các con với phụ huynh Giáo viên có thể tiếp cận tuyên truyền phụ huynh qua nhiều hình thức khác nhau như họp phụ huynh đầu năm, qua trang facebook của lớp, trực tiếp qua giờ đón trả trẻ. Tuyên truyền cho phụ huynh biết khi trẻ hoạt động cần dùng những nguyên vật liệu và những nguyên vật liệu nào có thể còn được sử dụng để tạo ra được những đồ dùng đồ chơi cho trẻ. Có thể viết thành một danh sách gắn lên góc tuyên truyền phụ huynh lên trang facebook của lớp để phụ huynh thường xuyên được cập nhật, ngoài ra cô giáo có thể giao nhiệm vụ cho từng ngày để phụ huynh biết chuẩn bị nguyên liệu cụ thể hơn Ví dụ:Vỏ hộp bánh, hộp sữa, nắp lon bia nhờ bố mẹ rửa sạch và mang lên lớp để làm đồ dùng đồ chơi. Xuống sân trường hoặc đi chơi công viên bạn Hà An biết nhặt lá cây mang lên lớp. Bạn Quang Minh về quê thấy quả na điếc mang lên cho cô. Bạn Thảo My chiều nào cũng uống sữa xong rửa hộp bỏ vào góc sưu tầm của lớp. Bố bạn Lê Na công tác tại nhà Văn hóa Lao động tỉnh cũng mang nhiều tấm bìa cứng trắng các giải thưởng để cô làm bài tập sàn, Mẹ bạn Thùy Anh cứ góp góp mang cho lớp giấy đã in một mặt cho các con vẽ, gấp, cắt Cùng nhau sưu tầm Khi được phụ huynh nhiệt tình hoàn thành nhiệm vụ của cô giáo giao cho thì giáo viên nên tìm mọi cách để “khoe” công trạng của phụ huynh một cách khéo léo nhất, kịp thời nhất thì sẽ tạo niềm vui, phấn khởi và tạo động lực cho những cuộc sưu tầm đồ dùng đồ chơi cho trẻ những lần tiếp theo. Ví dụ: Vào chủ điếm “Ngôi nhà của bé”, Hoạt động tạo tình với đề tài “Tạo ngôi nhà từ các loại hộp” cô giao nhiệm vụ cho trẻ và nhờ phụ huynh sưu tầm cho mỗi bạn một hộp giấy vừa cầm tay. Sáng sớm bạn nào cũng tíu ta tíu tít mang hộp của mình đến lớp, để không phụ sự mong đợi của các con cô sẽ tổ chức ngay buổi sáng hôm đó, hướng dẫn các con thực hiện tạo ngôi nhà ước mơ của mình. Màn cuối cùng làm chụp ảnh và cho trẻ kể về ngôi nhà của mình quay vi deo gửi cho bố mẹ xem. Cô giáo “khoe” kịp thời sẽ đạt hiệu quả rất cao. Ảnh chụp “khoe” sản phẩm của bé 3. Hướng dẫn trẻ tự chuẩn bị và làm đồ dùng học liệu,tự làm đồ chơi Môi trường lấy trẻ làm trung tâm là trẻ phải được tham gia nêu ý tưởng, được tự chuẩn bị đồ dùng mình muốn sử dụng, được trải nghiệm, thực hành, được khám phá. Tôi khuyến khích trẻ tham gia cùng cô sưu tầm, chuẩn bị học liệu, cùng cô làm đồ chơi, cùng cô trang trí… Thu hút sự tham gia của trẻ vào việc xây dựng môi trường hoạt động của lớp càng nhiều càng tốt. a, Hướng dẫn trẻ tự chuẩn bị và làm đồ dùng, đồ chơi Tôi thường giao nhiệm vụ cho trẻ tự chuẩn bị hay tự làm đồ dùng đồ chơi cho trẻ sử dụng, không những giảm tải cho sức lao động của giáo viên mà còn tạo cho trẻ sự hứng khởi, quan tâm đến hoạt động mà giáo viên sắp tổ chức, khi trẻ được chuẩn bị trẻ sẽ tò mò về cái mà mình đang chuẩn bị, đồng thời xuất hiện niềm hãnh diện của bản thân và sự tò mò về đồ dùng mà bạn chuẩn bị là cái gì và được cô tổ chức như thế nào, kiến thức và kỹ năng từ đó mà hình thành một cách tự nhiên thông qua sự tò mò ham hiểu biết của trẻ. Để chuẩn bị đồ dùng cho hoạt động trong một tuần giáo viên cần lên kế hoạch cụ thể cần sử dụng những nguyên liệu, vật liệu, dụng cụ gì trong hoạt động sau đó giao nhiệm vụ cụ thể cho từng trẻ, từng nhóm, từng tổ để trẻ hiểu rõ hơn nhiệm vụ của mình Ví dụ 1: Tuần tiếp theo sẽ là chủ điểm “Đồ dùng trong gia đình” Ngày thứ 6 tuần trước cô sẽ giao nhiệm vụ các con sẽ chuẩn bị đồ dùng gia đình có thể mang đến lớp như bát, đĩa, thìa cốc, lọ hoa, khăn trải bàn, ấm trà, thìa đũa. Tổ 1 sẽ mang đồ dùng để ăn, tổ hai sẽ mang đồ dùng để uống, tổ 3 sẽ mang đồ dùng để trang trí thứ hai tôi sẽ cho trẻ “Khám phá và phân loại đồ dùng gia đình” , thứ 3 cho trẻ học bài thơ “Cái bát xinh xinh” thứ 4 học toán đếm số lượng đồ dùng gia đình, thứ 5 học chữ cái B, d, đ (Cái bát, Cái dĩa, đôi đũa), thứ 6 hoạt động âm nhạc hát bài “Cái ấm trà” Ví dụ 2: Chủ điểm Bản thân có hoạt động đếm đến 6 nhận biết số 6, cô gợi ý cho các con chuẩn bị mỗi bạn 6 nắp chai và 6 vỏ hộp sữa. Chủ điểm “Đèn lồng trung thu” tôi cho các con cùng mang đèn lồng trung thu từ các chất liệu khác nhau đến lớp và các loại giấy, các loại hộp có thể làm thành đèn trung thu. Thứ hai tôi tổ chức cho trẻ làm đèn trung thu từ nguyên vật liệu trẻ mang đến, thứ 3 tôi cho trẻ tìm hiểu về các loại đèn lồng, thứ 4 vận động cầm đèn lồng đi trên dây, thứ 5 bài thơ về đèn lồng, thứ 6 hát về đèn lồng b, Giao nhiệm vụ phù hợp với khả năng của từng trẻ Trẻ cùng độ tuổi sẽ có kỹ năng, nhận thức, tư duy khác nhau cho nên tôi đã nắm rõ khả năng từng trẻ trong lớp của mình để xây dựng nhiều hoạt động phù hợp với từng trẻ,sau đó gợi ý trẻ tham gia các hoạt động vừa sức với mình. Để tránh tình trạng trẻ vụng về sản phẩm tạo ra không đẹp, bị bạn bè chê sẽ làm cho trẻ nhụt chí, trẻ không tự tin thực hiện những sản phẩm tiếp theo. Với sự phân công và có nhiều nhóm trẻ với các cách làm đồ chơi đồ dùng khác nhau có mức độ khó, dễ. Trẻ có nhiều cơ hội lựa chọn cơ hội chơi cho bản thân mình hơn, trẻ không thấy bị lạc lõng trong chính lớp học của mình. Tôi đã phân các nhóm dựa trên khả năng của trẻ như sau: - Trẻ tư duy sáng tạo và kỹ năng tạo hình tốt: Với nhóm trẻ này thì tôi đã phát huy tối đa khả năng của trẻ bằng cách gợi ý cho trẻ lựa chọn các hoạt động khó cần tư duy sáng tạo cần kỹ năng tạo hình tốt Ví dụ: Trong hoạt động góc gợi ý cho trẻ lựa chọn góc trang trí tranh chủ điểm. Như chủ đề “Trường mầm non” tôi hướng dẫn trẻ tự xé dán nhà, thân cây, ông mặt trời, đám mây; vẽ - cắt hình cô giáo, các bạn và hoa; xé dải làm hàng rào, dán thêm lá vào thân tạo thành cây. Cho trẻ tự nói ra ý tưởng cô chỉnh sửa lại và gợi ý cho trẻ lựa chọn cách mình thực hiện. Vẽ tranh nhóm hay làm ra các sản phẩm cần kỹ năng tốt như: làm con vật, người, phương tiện giao thông, làm mô hình, các loại thức ăn Bé tự làm tranh về chủ điểm Trẻ làm đồ chơi nấu ăn - Trẻ tư duy sáng tạo nhưng kỹ năng tạo hình chưa khéo léo: tôi tận dụng ưu điểm học hỏi rất nhanh của trẻ ở nhóm này để gợi ý cho trẻ lựa chọn nội dung chơi là tạo ra các đồ dùng học tập, sắp xếp lại đồ dùng đồ chơi trong lớp Ví dụ: Trong hoạt động góc, trẻ lựa chọn về góc chơi học tập tôi gợi ý cho trẻ cách tìm và cắt chữ cái, số dán vào đáy cốc, nắp chai để cho các bạn có thêm nhiều đồ chơi ở góc học tập. Trẻ làm đồ chơi học tập cắt từ họa báo - Trẻ kỹ năng tạo hình tốt tư duy chưa sáng tạo: Các bé ở nhóm này có kỹ năng tốt nhưng lại không nghĩ ra được tự mình làm gì? làm như thế nào?. Trẻ hầu như phải nhìn và làm theo các bạn khác. Khi đó, tôi đã cho thêm mẫu để trẻ thực hiện theo Ví dụ: Trong góc tạo hình tôi đặt cho trẻ hộp nhựa mà các bạn đã trang trí thành ngôi nhà cho các bé thực hiện - Trẻ rụt rè nhút nhát: Với nhóm trẻ này trẻ đến trường với nhiều sự lo lắng như bị cô mắng, bị bạn cười nên không giám làm gì hoặc có làm cũng rụt rè ái ngại, tôi đã phải cực kỳ chịu khó động viên trẻ và giao cho trẻ những phần việc thật đơn giản để khích lệ trẻ tham gia tích cực và tự tin hơn. Ví dụ: Tô màu lõi giấy, chai nhựa, hộp cattoong, vò giấy làm cua Tô màu lõi giấy Vò giấy làm cua Việc tạo cơ hội khuyến khích trẻ tham gia xây dựng môi trường cùng cô là cách kích thích niềm say mê học hỏi, tìm hiểu của trẻ. Các học liệu bố trí đa dạng, hấp dẫn, khuyến khích trẻ chơi theo nhiều cách sáng tạo để trẻ có thể chủ động tích cực vui chơi, tìm tòi khám phá, trải nghiệm, thực hiện, hợp tác và trẻ thoải mái trò chuyện chia sẻ ý tưởng cùng bạn bè. Trẻ hoạt động tích cực, hiệu quả. 4. Chấp nhận mọi kết quả của trẻ Việc chấp nhận mọi kết quả của trẻ để các hoạt động diễn ra suôn sẻ, tạo cho trẻ cảm giác thoải mái, vui vẻ cũng không phải là dễ nhưng cũng không quá khó nếu giáo viên quan tâm đến trẻ, quan tâm đến sự phát triển của trẻ, quan sát đánh giá trẻ hàng ngày,nắm được kỹ năng của từng trẻ thì sẽ dễ dàng thoải mái chấp nhận kết quả của trẻ và giao nhiệm vụ phù hợp với khả năng trẻ một cách dễ dàng. a, Chấp nhận cách chơi của trẻ Chăm sóc giáo dục trẻ theo quan điểm lấy trẻ làm trung tâm là hướng tới trẻ, chấp nhận mọi khả năng của trẻ, giúp trẻ được hoạt động được phát triển theo đúng khả năng của mình. Với tiêu chí đó nên khi xây dựng môi trường hoạt động của lớp mình theo hướng mở tôi cũng không áp đặt trẻ chơi theo cách nghĩ của cô. Trong suốt năm học có nhiều đồ chơi với nhiều cách chơi khác nhau của trẻ mà tôi cũng không nghĩ ra. Nhưng tôi chấp nhận mọi kết quả và dưới sự gợi ý của tôi trẻ rất vui vẻ thực hiện một cách tự nhiên. Ví dụ: Trong góc học tập tôi chuẩn bị cục bông cho trẻ học đếm, cốc giấy và ống hút trẻ sưu tầm để xếp theo quy tắc nhưng cuối cùng với ba đồ dùng đó trẻ rất thích chơi trò chơi làm cốc sinh tố ngay trong góc học tập rồi ngồi uống chúc tụng nhau, bình thường trò này sẽ chơi trong góc gia đình. Với trường hợp này tôi gợi ý cho trẻ “Các con có thể làm mỗi bạn 6 cốc sinh tố mang sang cho góc bán hàng bán cho mọi người thưởng thức được không” Các bạn vui vẻ hăng hái thi đưa nhau cùng làm những cốc sinh tố thật đầy để nhanh chóng mang lại góc bán hàng.Hay như “hột xâu hạt nhiều màu” cô chuẩn bị cho trẻ chơi trò chơi xâu hạt để đếm hay xâu theo quy tắc màu nhưng bạn Thảo My ngồi xếp học đếm Ví dụ: Ống hút các bạn sưu tầm được cô hướng dẫn các bạn làm que tính xếp như hình bên Trái thì các con lại xâu các ống hút lại thành que dài như hình bên trái. Lúc đó cô lại gợi ý “con hãy xếp các ống hút theo quy tắc mà mình chọn như là màu xanh đỏ vàng thành một que dài cho đẹp nhé” trẻ chăm chú làm ngay. Cô hướng dẫn Thực tế trẻ chơi b, Chấp nhận kết quả sản phẩm của trẻ Trên cương vị giáo viên trong lớp tôi sử dụng những sản phẩm của trẻ để trang trí, sử dụng để làm đồ chơi ở các góc trong lớp với vị trí phù hợp nhất. Khi trẻ thấy thành quả của mình dù đẹp hay xấu cũng được cô tôn trọng, nâng niu và mang cho mình và các bạn sử dụng thì trẻ rất sung sướng và hãnh diện. Đó chính là động lực cho trẻ tiếp tục phát huy khả năng và các bạn trong lớp có cơ hội noi gương học theo và động lực để cố gắng. Đây là cơ hội quý báu để trẻ tự tin ứng dụng kiến thức và kỹ năng trẻ đã được học thể hiện theo cách của mình. Ví dụ: Sau khi hoạt động góc các sản phẩm trẻ tạo ra tôi đều để vào vị trí khác nhau của lớp theo công dụng của sản phẩm như: trẻ vẽ thức ăn để tại góc bán hàng và gia đình, lõi giấy được tô màu bỏ vào góc xây dựng, tranh được để lên giá xưởng tranh, Tìm cắt số và chức cái dán vào cốc và nắp chai được để về góc học tập. Tìm cắt số và chức cái dán vào cốc và nắp chai sau đó đưa về góc trẻ chơi Đồ chơi thức ăn được trẻ vẽ dán lên bìa vụn được đưa vào các góc chơi Ví dụ: Hôm sau có hoạt động “Số 6 tiết 1” thì hoạt động theo ý thích vào buổi chiều hôm trước cô cho trẻ tự chuẩn bị đồ dùng học tập bằng cách vẽ, tô, màu và cắt các chấm tròn. Trẻ rất hào hứng mặc dù kết quả không đẹp nhưng cô đảm bảo đủ yêu cầu về số lượng, nếu trẻ nào không làm được thì cô bổ sung thêm đồ dùng học tập cho trẻ Trẻ chuẩn bị đồ dùng học toán IV. Kết quả đạt được: * Đối với trẻ: Sau khi tiến hành các biện pháp trên. Bản thân tôi nhận thấy: - Trẻ lớp tôi rất thích đi học, mạnh dạn, tự tin, hứng thú thích tham gia vào hoạt động. - Trẻ thường xuyên được học và chơi với nhiều những nguyên vật liệu đồ dùng, đồ chơi khác nhau nên trẻ thích thú với mỗi hoạt động và dần dần có thêm nhiều những kỹ năng sử dụng các nguyên vật liệu, đồ dùng đồ chơi. Có khả năng sáng tạo trong quá trình sử dụng đồ dùng, đồ chơi, nguyên vật liệu để làm nên sự mới lạ và thêm phần hứng thú cho hoạt động. - Trẻ biết chủ động lấy đồ dùng, đồ chơi khi cô yêu cầu, biết cất gọn đồ dùng đồ chơi sau mỗi hoạt động. - Kết quả đạt được trên trẻ so với mục đích yêu cầu của các hoạt động hàng ngày đạt trên 95 %. Kết quả khảo sát kỹ năng hoạt động với môi trường trong lớp cuối tháng 3 năm 2021 của trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi lớp tôi phụ trách có 42 trẻ đạt được như sau: T Tốt Khá Trung T Yếu bình Nội dung Số Tỉ lệ trẻ % Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ Số % trẻ Tỉ lệ % 1 Kỹ năng làm tranh và đồ chơi 35 83,3 4 9,5 1 2,4 2 4,8 2 Sự sáng tạo trong cách chơi 34 81,0 5 11,9 1 2,4 2 4,8 3 Chủ động sưu tầm nguyên liệu phế liệu 39 92,9 2 4,8 0 0,0 1 2,4