Phßng GI¸O DôC Vµ §µO T¹O huyÖn kim ®éng
Trung t©m gi¸o dôc thêng xuyªn
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
®Ò tµi
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH BẬC THPT Ở
TRUNG TÂM GDTX HUYỆN KIM ĐỘNG
”
Lĩnh vực
: 14
Người thực hiện: DƯƠNG THỊ MỸ HẠNH
Chức vụ
: PGĐ Trung Tâm GDTX Kim Động
Tài liệu điính kèm: Đĩa CD
N¨m häc 2013 - 2014
1
MỤC LỤC
Đề mục
Nội dung
Trang
Phần A
Phần mở đầu
2
Phần I
Lý do chọn đề tài
2
Phần II
Phạm vi đề tài
4
Phần III
Phương pháp nghiên cứu
4
Phần IV
Đối tượng nghiên cứu
4
Phần V
Mục đích nghiên cứu
4
Phần B
Nội dung
5
Phần I
Một số khái niệm
5
Phần II
Các hình thức tổ chức giáo dục
5
Phần III
Thực trạng hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh
8
tại Trung tâm GDTX huyện Kim Động
Phần IV
Biện pháp giải quyết
11
Kết quả đạt được
20
Kết luận
21
Một số hình ảnh hoạt động ngoại khóa của thầy và
trò Trung tâm GDTX huyện Kim Động
24
Phần C
2
A. MỞ ĐẦU
I- LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, các bậc tiền nhân đã
nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì đất nước thịnh,
nguyên khí suy thì đất nước suy” và lịch sử phát triển của hầu hết các quốc gia
trên thế giới đều khẳng định rằng: Giáo dục và Đào tạo có vai trò hết sức quan
trọng trong công cuộc xây dựng đất nước, trong chiến lược phát triển kinh tế, văn
hóa, xã hội.
Sự nghiệp trồng người luôn được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm, Người
khẳng định: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”.
Bác thường nhắc nhở và căn dặn: “Bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho đời sau là
một việc làm hết sức quan trọng và cần thiết…”, “…thanh niên ta nói chung là
tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong không ngại khó khăn, có chí tiến thủ,
Đảng cần bồi dưỡng họ thành những người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa
Hồng, vừa Chuyên”
.
Và trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, Đảng, Nhà nước và
nhân dân ta luôn luôn tập trung mọi nguồn lực xã hội để thực hiện mục tiêu xây
dựng những con người Việt Nam có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, giữ gìn
và phát huy các giá trị văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc đồng thời có năng lực
tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, phát huy được tiềm năng của dân tộc, có ý thức
cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân để làm chủ tri thức khoa học và
công nghiệp hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong
công nghiệp, có tổ chức kỷ luật, có sức khoẻ, kiên định với chủ nghĩa xã hội và tư
tưởng Hồ Chí Minh, có khả năng hội nhập. Quan điểm về phát triển con người
Việt Nam nói trên đã thể hiện rõ ở mục tiêu giáo dục là “Đào tạo con người Việt
Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề
nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình
thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
3
Trong xã hội ta hiện nay, bên cạnh những truyền thống đạo đức tốt đẹp của
dân tộc và của nhân loại đang là nguồn sức mạnh tinh thần vô cùng to lớn của sự
nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, cũng đang còn không ít những vấn đề thuộc về
lĩnh vực đạo đức mà cộng đồng, xã hội vẫn phải quan tâm. Đó là vấn đề giáo dục
đạo đức cho thế hệ trẻ có được lối sống lành mạnh, trung thực, nhân ái, vị tha,
thấm đượm tình người sâu sắc; loại bỏ lối sống thực dụng, ích kỉ, chạy theo đồng
tiền bất chính, sẵn sàng chà đạp lên nhân phẩm của người khác. Đứng trước những
biểu hiện suy thoái đạo đức, sự phát triển nhân cách không lành mạnh của một số
người trong xã hội ta, đòi hỏi “phải tăng cường công tác giáo dục tư tưởng chính
trị, rèn luyện đạo đức cách mạng, chống chủ nghĩa cá nhân”, lành mạnh hóa đời
sống tinh thần xã hội. Việc giải quyết các đòi hỏi đó là một trong các nhiệm vụ
quan trọng của công cuộc đổi mới toàn diện ở nước ta hiện nay.
Con người ở thời đại nào, ở xã hội nào cũng là chủ thể sáng tạo ra lịch sử,
con người là động lực của mọi sự phát triển xã hội. Con người càng có nhân cách
cao đẹp thì sự tác động của con người đến xã hội đó càng to lớn. Do đó không thể
xem nhẹ vai trò của giáo dục trong sự phát triển của xã hội. Trong các mặt Đức,
Trí, Thể, Mỹ của giáo dục thì giáo dục đạo đức có vai trò vô cùng quan trọng, nó
“được xem là nền tảng, gốc rễ để tạo ra nội lực tiềm tàng vững chắc cho các mặt
giáo dục khác”. Như Bác Hồ đó nói: “Có tài mà không có đức là người vô
dụng”.
Trong những năm qua, thực hiện công cuộc đổi mới của Đảng, chúng ta đã
đạt được nhiều thành tựu to lớn, bên cạnh đó bộc lộ ra những mặt yếu kém cả về
kinh tế, xã hội. Đặc biệt là thế hệ trẻ, một bộ phận thanh thiếu niên, học sinh, sinh
viên sống không có lí tưởng, không có mục đích, chạy theo những nhu cầu tầm
thường, ngại cống hiến, ngại khó khăn, thích hưởng thụ, sống buông thả…Đánh
giá thực trạng này, trong văn kiện Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 2 khóa VIII
nhấn mạnh: “Đặc biệt đáng lo ngại là trong một bộ phận học sinh, sinh viên có
tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lí tưởng, theo lối sống thực dụng,
thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai bản thân và đất nước”.
4
Trước tình hình và thực trạng này, trong các năm qua đã được các cấp, các
ngành, đặc biệt là những người làm công tác giáo dục quan tâm, đầu tư nhưng chưa
coi trọng giáo dục toàn diện, nhất là giáo dục đạo đức. Bản thân tôi trước đây từng
giữ cương vị Bí thư Đoàn TN Trung tâm và nay là Phó giám đốc phụ trách chuyên
môn của trung tâm tôi nhận thấy cần phải có những định hướng, tìm tòi những biện
pháp tốt nhất trong việc giáo dục đạo đức cho đoàn viên thanh niên, học sinh trong
Trung tâm GDTX huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên.
Xuất phát từ lí do khách quan và lí do chủ quan như đã phân tích ở trên, tôi
mạnh dạn lựa chọn đề tài: Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo
đức cho học sinh bậc THPT ở Trung tâm GDTX huyện Kim Động. Nhằm nâng
cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh của trung tâm lên một bước mới, tạo sự
thay đổi trong phát triển giáo dục của trung tâm và khắc phục tình trạng hiện nay,
đáp ứng việc nâng cao chất lượng giáo dục, góp phần đào tạo nên những con người
có kiến thức, đạo đức để phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
II- PHẠM VI ĐỀ TÀI:
Với đề tài này, người viết nghiên cứu trong diện hẹp: Một số biện pháp quản
lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh bậc THPT ở Trung tâm GDTX huyện
Kim Động
III- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục đạo đức.
2. Khảo sát, đánh giá thực trạng đạo đức học sinh và thực trạng quản lý hoạt động
giáo dục đạo đức.
3. Những biện pháp quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh.
IV- ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Học sinh bậc THPT trong diện xếp loại hạnh kiểm của Trung tâm GDTX
huyện Kim Động.
V- MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục cho
học sinh ở Trung tâm GDTX huyện Kim Động, đưa ra các biện pháp quản lý hoạt
động giáo dục đạo đức cho học sinh bậc THPT độ tuổi xếp loại hạnh kiểm nhằm
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
5
B. NỘI DUNG
I- MỘT SỐ KHÁI NIỆM:
Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tập hợp những nguyên tắc, quy
tắc, chuẩn mực xã hội nhằm thực hiện chức năng điều chỉnh hành vi của con người
trong mọi lĩnh vực xã hội. Chúng được thực hiện bởi niềm tin cá nhân, bởi truyền
thống và sức mạnh của dư luận xã hội.
Giáo dục đạo đức là quá trình tác động tới người học để hình thành cho họ
một ý thức, tình cảm và một niềm tin đạo đức, đích cuối cùng quan trọng nhất của
giáo dục đạo đức là tạo lập những thói quen hành vi đạo đức.
Quá trình giáo dục đạo đức là một hoạt động có tổ chức, có mục đích, có kế
hoạch nhằm biến những chuẩn mực đạo đức, từ những đòi hỏi bên ngoài của xã hội
với cá nhân thành những đòi hỏi bên trong của cá nhân, thành niềm tin, nhu cầu,
thói quen của người được giáo dục.
Như vậy giáo dục đạo đức là một nhiệm vụ bao trùm và xuyên suốt toàn bộ
hoạt động của gia đình, nhà trường và xã hội để hình thành và phát triển nhân cách.
Giáo dục đạo đức trở thành mối quan tâm của toàn xã hội, là vấn đề của mọi vấn
đề trong chiến lược giáo dục và đào tạo vì sự phát triển con người và phát triển xã
hội.
II- CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC GIÁO DỤC:
Giáo dục đạo đức là một bộ phận của quá trình giáo dục tổng thể, nó được
tiến hành với những hình thức tổ chức cụ thể dưới đây.
1. Giáo dục đạo đức thông qua việc dạy các môn học trong chương trình
Qua các môn học làm cho học sinh chiếm lĩnh được một cách có hệ thống
những khái niệm đạo đức, những nhận thức khoa học, hình thành ý thức đạo đức,
thực hành, rèn luyện đạo đức trong đời sống hàng ngày để hình thành và củng cố
những kỹ năng, chuẩn mực đạo đức, hướng dẫn hành vi đạo đức trong cuộc sống
giữa người với người.
Các môn khoa học tự nhiên có lợi thế trực tiếp giáo dục các em tư duy khoa
học, chính xác, lôgíc, trong việc khám phá thế giới. Nó có tác dụng giúp các em
hình thành các phẩm chất: tư duy hợp lý, coi trọng nhân quả, cần cù chịu khó, khát
6
vọng sáng tạo; biết tôn trọng chân lý, quy luật khách quan, khiêm tốn, trung thực.
Các môn khoa học xã hội nhân văn có ưu thế nổi trội trong việc giáo dục đạo đức
cho học sinh. Thông qua các môn học này, bồi dưỡng tình cảm, tâm hồn, hình
thành thái độ cư xử và các hành vi đạo đức.
Vì vậy, thông qua hoạt động học tập, học sinh có những tiếp thu giá trị mà
còn góp phần sáng tạo ra các giá trị mới. Từ việc tiếp thu tri thức các môn học học
sinh có những quan niệm đúng về tự nhiên, xã hội và bản thân, hình thành một
nhân sinh quan, một thế giới quan khoa học. Đó là cốt lõi của nhân cách mà nhờ
đó học sinh biết cách ứng xử, cách quan hệ với mọi người và có hành vi đạo đức
đúng đắn.
2. Giáo dục đạo đức thông qua lao động.
Thông qua con đường này, giáo dục cho học sinh có nhận thức đúng đắn về
mối quan hệ giữa nghĩa vụ và quyền lợi, giữa lao động trí óc và lao động chân tay;
qua đó giáo dục lòng yêu lao động, sự trân trọng với các thành quả lao động của cá
nhân, của cộng đồng và xã hội.
Đây là một loại hoạt động có ảnh hưởng rất lớn trong việc hình thành nhân
cách của các em. Hoạt động lao động của các em là lao động công ích ở nhà
trường, lao động sản xuất giúp đỡ gia đình. Khi tham gia lao động sẽ bồi dưỡng
được tình cảm tôn trọng lao động và người lao động, làm nảy nở những tình cảm
mới : Niềm vui và kết quả lao động, tự hào những cái mình đã làm được, hài lòng
với những thắng lợi sau những nỗ lực kiên trì. Các công việc lao động ở nhà
trường mà các em có khả năng tham gia như xây dựng Trung tâm xanh, sạch đẹp,
tình nguyện lao động làm sạch trong và ngoài trường học, chăm sóc di tích lịch sử
đền thờ Triệu Quang Phục,...giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Qua
đó các em sẽ thu được những kinh nghiệm đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau. Thói quen
phục tùng những lợi ích của tập thể. Đặc biệt lao động gắn liền với học tập là một
trong những nguyên lý giáo dục của chúng ta hiện nay.
3. Giáo dục đạo đức thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Các hoạt động ngoài giờ lên lớp như sinh hoạt Đoàn và các hoạt động văn
nghệ, văn hoá, thể thao, các buổi ngoại khoá về các hoạt động xã hội, bảo vệ môi
7
trường, góp phần chống các tệ nạn xã hội, các chủ đề uống nước nhớ nguồn, tìm
hiểu truyền thống dân tộc, thi rung chuông vàng...
Thông qua các hoạt động nói trên, giáo dục được tinh thần tập thể, tinh thần
trách nhiệm, sự tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, tạo nên nếp sống đoàn kết thân ái,
đồng thời rèn luyện năng lực hoạt động xã hội của mỗi cá nhân cũng qua đó uốn
nắn những lệch lạc giúp cho các em nắm được những chuẩn mực mà xã hội yêu
cầu ở các em.
4. Giáo dục đạo đức bằng hình thức tự tu dưỡng, tự rèn luyện hoàn thiện
mình.
Đây là nhân tố quyết định trực tiếp đến trình độ đạo đức của mỗi học sinh.
Sự phát triển đạo đức đòi hỏi có sự tác động bên ngoài và những động lực bên
trong. Đó chính là giáo dục và tự giáo dục. Tự giáo dục cũng mang yếu tố quyết
định đến việc rèn luyện đạo đức.
5. Giáo dục đạo đức thông qua sự gương mẫu của người thầy.
Người thầy luôn là tấm gương sáng cho học viên noi theo. Nhân cách của
người thầy có một ảnh hưởng rất lớn đến quá trình giáo dục đào tạo cho học sinh.
Lứa tuổi này, các em có yêu cầu thầy cô giáo phải có phẩm chất cao. Các em hiểu
rõ mặt yếu của giáo viên, biết nhận xét đánh giá từng thầy cô, các em có xu hướng
cảm phục những giáo viên giỏi, có phẩm chất cao quý và luôn tự hào luôn về các
giáo viên đó. Các em sẵn sàng làm theo sự hướng dẫn của họ và họ - những người
thầy giáo cao quý đó thực sự là tấm gương sáng cho học viên noi theo.
Chất lượng giáo dục đạo đức phụ thuộc vào nhiều nhân tố khách quan và chủ
quan của công tác giáo dục, trong đó quản lý là nhân tố then chốt vì nó xâu kết tất cả
các thành tố theo một mục tiêu nhất định. Quản lý giáo dục đạo đức diễn ra và thông
qua các quan hệ quản lý giữa chủ thể quản lý và đối tượng quản lý; trong đó chủ thể
quản lý phải thực hiện các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra; phải
sử dụng nhiều phương pháp quản lý nhằm thực hiện tốt các nội dung quản lý, đạt
được các mục tiêu quản lý mà mục tiêu cuối cùng là hình thành cho các em những
phẩm chất đạo đức theo chuẩn mực xã hội.
8
Từ những định hướng về lý luận trên, muốn nâng cao được chất lượng giáo dục
đạo đức cho học sinh bậc THPT trong diện xếp loại hạnh kiểm tại Trung tâm GDTX thì
Trung tâm phải có được các biện pháp quản lý cần thiết và khả thi. Các biện pháp đó
không những phải dựa trên các cơ sở lý luận trên, mà còn phải dựa trên thực trạng đạo
đức và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tại Trung tâm.
III- THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH TẠI TRUNG
TÂM GDTX HUYỆN KIM ĐỘNG
Học sinh trong độ tuổi xếp loại hạnh kiểm ở Trung tâm GDTX huyện Kim
Động chủ yếu là các em học sinh thi trượt vào các trường THPT. Hầu hết những
đối tượng này vừa yếu về kiến thức văn hoá, vừa yếu về việc trau dồi đạo đức, hình
thành nhân cách. Nguyên nhân là do có nhiều em có hoàn cảnh éo le như: bố mẹ
mất hoặc bỏ nhau, gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa các
em ở nhà với ông bà đã già hoặc ở một mình, một bộ phận không nhỏ do gia đình
chiều chuộng từ bé nên hư hỏng, bố mẹ bất lực không giáo dục được con cái...
Qua thực tế thấy rằng việc rèn luyện đạo đức của học sinh ở Trung tâm phần
lớn các em chưa có sự tự giác, chưa ý thức đúng đắn trong các hành vi hàng ngày
của mình về mặt phạm trù đạo đức, ví dụ như đôi khi còn hay nói tục, chửi bậy,
trong lớp chưa chú ý nghe giảng còn nói chuyện riêng, không có ý thức tìm hiểu
kiến thức, xây dựng bài, chưa nghe lời thầy cô khuyên bảo. Hoặc chưa có ý thức
bảo vệ của công, vệ sinh môi trường. Sống chưa lành mạnh, không có tinh thần
tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, không đoàn kết, kỹ năng ứng xử khi giao tiếp còn rất
yếu,.... Những hành vi này cũng được nhắc nhở, thường xuyên từ các buổi sinh
hoạt cuối tuần hoặc là giáo viên khi bắt gặp trực tiếp hay thông qua các hoạt động
ngoại khoá tuy nhiên chưa đi vào chiều sâu, thành hệ thống liên tục.
Việc giáo dục đạo đức ở Trung tâm thường chỉ mới chú trọng tới nề nếp kỷ
cương với nội quy, những bài học giáo huấn của Ban giám đốc và của giáo viên
chủ nhiệm, của Đoàn thanh niên xong chưa chú ý nhiều đến hành vi ứng xử thực
tế, kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn để hình thành nhân cách cho học sinh.
Bên cạnh đó một bộ phận không nhỏ giáo viên chỉ lo truyền thụ kiến thức mà chưa
chú trọng việc quản lý nền nếp lớp học và giáo dục, uốn nắn những hành vi chưa
đúng của các em hoặc có làm nhưng không thường xuyên. Bên cạnh đó cá biệt có
9
những môn học, giờ học mối quan hệ thầy trò chưa được thân thiện gần gũi, thầy
còn hạn chế về khả năng xử lý tình huống sư phạm chưa tâm lý hiểu đối tượng học
trò nên chưa là tấm gương tốt cho học trò noi theo, do vậy thầy không có uy tín với
trò, nói trò không nghe theo,....
Ở nhà, nhiều em cha mẹ bận lo công việc mưu sinh nên không có thời gian
gần gũi để giáo dục, dạy bảo con cái, một số gia đình bố , mẹ chưa có biện pháp
dạy con phù hợp còn nuông chiều không đúng mực vì vậy nhiều em không được
trang bị những kỹ năng tối thiểu cũng như cách ứng xử trong cuộc sống
Các hoạt động nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh phần lớn là do Đoàn TN
đứng ra chủ trì và Đoàn TN là hạt nhân trong công tác giáo dục đạo đức cho học
sinh. Ban giám đốc chỉ đạo tổ chức Đoàn TN kiện toàn tổ chức, xây dựng được kế
hoạch hoạt động của mình, mà trọng tâm là duy trì nề nếp, phát động thi đua chào
mừng các ngày lễ lớn trong năm, theo dõi, thi đua, đánh giá, khen thưởng, kỉ luật.
Đặc biệt là các phong trào lớn: “Thanh niên tình nguyện”. “Học tập vì ngày mai
lập nghiệp’’... Từ đó đẩy mạnh phong trào thi đua 2 tốt, chuẩn bị cho ĐVTN lập
thân, lập nghiệp. Tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, các cuộc thi nhằm tuyên
truyền phòng chống ma túy, an toàn giao thông, tệ nạn xã hội , Sức khoẻ sinh sản vị
thành niên, Bảo vệ môi trường, Giáo dục kiến thức quốc phòng …
Tổ chức các nhóm bộ môn học tập, diễn đàn thanh niên, thi tìm hiểu truyền
thống, thi văn nghệ, Thi rung chuông vàng, TDTT, ...
Trong mỗi đợt phát động thi đua, tổ chức Đoàn có nhiệm vụ theo dõi đánh
giá tổng kết thi đua; tham mưu cho Giám đốc ra quyết định khen thưởng, kỷ luật.
Qua hoạt động này đã nâng cao vai trò quản lí mỗi học viên đoàn sinh. Đoàn TN
đóng vai trò tích cực giúp Trung tâm theo dõi, quản lí học sinh. Tuy nhiên trong
quá trình hoạt động, công tác Đoàn TN của Trung tâm còn bộc lộ những hạn chế
sau:
Thứ nhất: Do nhận thức của một số giáo viên, cán bộ chưa coi trọng công
tác Đoàn, chưa đặt công tác Đoàn đúng vị trí.
Thứ hai: Sự kết hợp giữa công tác Đoàn với các đoàn thể: Công đoàn, giáo
viên chủ nhiệm, … chưa chặt chẽ.
10
Thứ ba: Việc triển khai công tác Đoàn mới chỉ coi là bề nổi, chưa chú trọng đi
vào chiều sâu, công tác giáo dục đạo đức, giáo dục học viên cá biệt hiệu quả ít.
Thứ tư: Chất lượng hoạt động của các chi đoàn là khâu yếu nhất, nguyên
nhân do Trung tâm không có cán bộ đoàn chuyên trách mà chỉ phân công giáo viên
kiêm nhiệm. Chất lượng cán bộ chi đoàn chưa mạnh là do các em chưa “mặn mà”
lo công tác đoàn thể. Do kinh phí còn hạn hẹp cho nên cơ sở vật chất, các trang
thiết bị cho Đoàn hoạt động chưa đáp ứng.
Việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc cùng giáo dục con em
nhiều khi chưa được thực hiện thường xuyên nên hiệu quả còn thấp thông tin trao đổi
hai chiều giữa giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh chưa được cập nhật một cách kịp
thời, thường xuyên.
Kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục đạo đức chưa được xây dựng tốt, vẫn
còn chung chung chưa cụ thể, chưa phối hợp được các khâu trong kế hoạch.
Chưa có sự theo dõi sát sao để giúp học sinh phấn đấu rèn luyện, đồng thời
tham mưu cho lãnh đạo kiểm tra đánh giá công tác này được tốt.
Chưa có biện pháp tốt tổ chức cho học sinh rèn luyện đạo đức .
Chưa làm cho mọi thành viên trong Trung tâm có nhận thức tốt về ý nghĩa
và sự cần thiết của công tác giáo dục đạo đức cho học sinh.
Việc xây dựng môi trường giáo dục còn hạn chế. Xây dựng môi trường giáo
dục tốt bao gồm việc xây dựng mối quan hệ giữa học sinh và thầy cô giáo, cán bộ
công nhân viên của Trung tâm.
Từ những kết quả trên đây có thể nói công tác giáo dục đạo đức cho học sinh
trong những năm qua được tiến hành ở các biện pháp mang nặng tính lý thuyết, cụ
thể là: thông qua những ngày sinh hoạt chủ điểm, các ngày lễ lớn, thông qua các bộ
môn văn hóa. Còn các hoạt động khác mang tính thực tiễn thì hạn chế như sinh
hoạt tập thể, các phong trào văn thể, xây dựng môi trường giáo dục tốt, quang cảnh
sư phạm xanh, sạch, ...
Để khắc phục được tình trạng này không chỉ đòi hỏi có sự chuyển biến cơ bản
về nhận thức của đội ngũ những người làm công tác quản lý giáo dục mà còn có
11
những biện pháp phù hợp trong công tác quản lý hoạt động giáo dục đạo đức nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo của Trung tâm
IV- BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tế về công tác quản lý hoạt động giáo
dục đạo đức cho học sinh ở diện xếp loại hạnh kiểm tại trung tâm tôi đã áp dụng
một số biện pháp sau:
Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên các tổ chức đoàn
thể đặc biệt là Đoàn thanh niên về sự cần thiết trong việc giáo dục đạo đức cho
học sinh.
Mục tiêu:
Qua hoạt động thực tiễn và kết quả điều tra cho thấy nhận thức của đội ngũ
cán bộ, giáo viên, hội phụ huynh học sinh và các lực lượng giáo dục khác về vấn
đề này là chưa cao. Do vậy cần phải nâng cao nhận thức giáo dục đạo đức cho các
lực lượng làm giáo dục, từ đó phát huy tinh thần cộng đồng trách nhiệm trong việc
quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh.
Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm cho đội ngũ quản lý các cấp uỷ
Đảng, chính quyền, đoàn thể trong và ngoài Trung tâm thấy được tầm quan trọng
và sự cần thiết của việc quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh hiện nay.
Nội dung và tổ chức thực hiện:
Trước hết cần khắc phục những quan niệm không đúng hoặc chưa đầy đủ về
giáo dục đạo đức đang tồn tại phổ biến trong đời sống xã hội, ở không ít phụ
huynh, thầy cô, các lực lượng trong và ngoài Trung tâm. Những quan điểm chưa
đúng đắn đó thường biểu hiện như sau:
Thứ nhất: Không ít các bậc phụ huynh vẫn xem việc dạy dỗ con em mình là
của Trung tâm, một bộ phận không nhỏ với nhiều lý do không giáo dục được con,
em hoặc sự quan tâm dạy dỗ con cái còn rất ít, nhiều gia đình đã yêu thương, dạy
dỗ con không đúng cách. Một số gia đình khác lại quá khắt khe, nghiệt ngã, không
công bằng với con cái. Đó là cách giáo dục không phù hợp nên hiệu quả đều thấp.
Thứ hai: Trong giáo dục đạo đức thiếu sự thống nhất một số thầy cô trong
quá trình giảng dạy chỉ biết dạy chữ đơn thuần mà không chú trọng giáo dục đạo
12
đức, lối sống cho học viên. Khi dạy chỉ biết nhồi nhét kiến thức sách vở, mà tách
rời với cuộc sống thực tiễn, tách rời giữa trí dục với đức dục. Hơn nữa trong cơ chế
thị trường một số quan điểm lệch lạc nữa là chỉ dạy theo kiến thức đơn giản, chạy
theo bằng cấp mà xem nhẹ đạo đức, coi thường truyền thống đạo lý, văn hoá dân
tộc, coi trọng đời sống vật chất tiền bạc hơn giá trị tinh thần, giá trị nhân văn.
- Thứ ba: Sự hạn chế về quan niệm giáo dục, đặc biệt ở giáo dục đạo đức
thường thấy ở các lực lượng giáo dục ngoài xã hội, ở các cơ quan quản lý giáo dục
ngay cả cấp chính quyền đó là chủ nghĩa hình thức, bệnh quan liêu và hành chính
mệnh lệnh, sự quan tâm tới nhà trường chỉ theo “mùa vụ”. Nó chỉ rộ lên vào
những ngày: khai giảng, 20/11, trong thi cử, bế giảng năm học... Việc khắc phục
những tồn tại trên là khởi đầu thực hiện biện pháp nâng cao nhận thức về giáo dục
đạo đức.
Nội dung của biện pháp nâng cao nhận thức giáo dục đạo đức cho các lực
lượng làm giáo dục về:
- Chủ trương đường lối của Đảng, Nhà nước, quy định của Bộ GD-ĐT về
công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, công tác quản lý
- Ảnh hưởng nhân cách của người CBQL, GV, ... đối với học sinh.
- Trách nhiệm của từng GVCN, giáo viên bộ môn, cán bộ Đoàn, Ban giám
đốc... trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh.
Tổ chức thực hiện:
- Tổ chức học tập, tuyên truyền đường lối chính sách về giáo dục cho cán bộ
giáo viên học sinh trong Trung tâm.
- Thường xuyên được tham gia bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý cho đội ngũ cán
bộ quản lý về chuyên đề về đạo đức, pháp luật, giáo dục đạo đức.
- Tổ chức hội thảo về giáo dục đạo đức và quản lý giáo dục đạo đức cho giáo
viên, học sinh. Phân công rõ trách nhiệm của từng cá nhân, từng bộ phận, gia đình
học sinh.
- Tổ chức tốt cuộc vận động “Kỷ cương, tình thương, trách nhiệm” mỗi
thầy cô là một tấm gương sáng cho học sinh noi theo.
13
- Tham mưu cho cấp uỷ Đảng làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục tới
cộng đồng.
Các điều kiện thực hiện:
Nâng cao nhận thức ý thức trách nhiệm cho các cá nhân, các tổ chức, đối với
việc quản lý hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh. Các hoạt động phải huy
động nhiều bộ phận, tổ chức tham gia và thể hiện được sự đóng góp có hiệu quả
của mỗi thành viên.
Biện pháp 2: Tích cực đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức giáo
dục đạo đức cho học sinh.
Mục tiêu:
Trước hết là làm cho mọi thành viên trong tổ chức giáo dục hiểu được tích cực
đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức là gì, từ đó từng bước chỉ đạo tốt quá trình đổi
mới phương pháp giáo dục đạo đức nhằm nâng cao kết quả giáo dục đạo đức cho học
sinh.
Phương pháp là cách thức mà con người sử dụng để giải quyết một nhiệm vụ,
để thực hiện một công việc cụ thể nào đó có tính chất kỹ thuật, nghiệp vụ. Hơn
nữa trên một trình độ cao: Phương pháp là lý luận khoa học, là sự kết tinh tư tưởng
và trí tuệ con người hình thành trong quá trình hoạt động thực tiễn và sự tổng kết,
khái quát những kinh nghiệm thực tiễn.
Nội dung và tổ chức thực hiện:
Ở trung tâm việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua 2 con đường
chính: đó là thông qua việc dạy học các môn học và thông qua các hoạt động ngoài
giờ lên lớp. Vì vậy tích cực đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức cho học sinh
tức là chúng ta phải tích cực đổi mới phương pháp dạy học các môn học và đổi
mới các hình thức nội dung hoạt động ngoài giờ lên lớp. Đổi mới phương pháp dạy
học không phải là thay cái cũ bằng cái mới, mà thực chất là sử dụng một cách có lựa
chọn các phương pháp giảng dạy có giá trị tích cực trong việc hình thành tri thức,
rèn luyện kỹ năng thái độ cho học sinh, cương quyết loại bỏ phương pháp dạy học
một chiều, áp đặt, thụ động làm mất khả năng sáng tạo của học viên
14
Tập trung chỉ đạo tốt việc tích cực đổi mới phương pháp dạy học và phương
pháp giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm lựa chọn được những phương pháp giáo dục
đạo đức tốt nhất, phát huy được tính tích cực, tạo điều kiện cho các em rèn luyện
thói quen, hành vi đạo đức của mình.
Trong quá trình thực hiện quản lý, Ban GĐ phải xây dựng kế hoạch, tổ chức
chỉ đạo, kiểm tra chặt chẽ theo các định hướng sau:
- Hướng hoạt động của thầy vào việc đáp ứng được nhu cầu, lợi ích của học
sinh trong điều kiện xã hội đã đổi mới và phát triển.
- Đổi mới phương pháp giáo dục đạo đức đặt trong mối quan hệ biện chứng
giữa mục tiêu, nội dung và phương pháp dạy học. Đảm bảo tính mục tiêu, tính tổ
chức, tính kế hoạch.
- Thay đổi vị trí, chức năng vai trò, nhiệm vụ của người thầy và trò trong
hoạt động dạy học, hướng vào việc phát triển và phát huy tính tích cực chủ động
sáng tạo của học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
- Tăng cường rèn luyện kỹ năng, hành vi, thái độ và cách ứng xử của học
sinh.
- Đa dạng hoá các loại hình tổ chức dạy học và các hoạt động ngoài giờ lên
lớp.
- Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá giáo dục toàn diện học viên đáp ứng theo
chuẩn kiến thức kỹ năng.
- Tạo thói quen cho người học có khả năng tự học và tham gia các hoạt động
học tập một cách tự giác, tích cực .
- Để thực hiện phương pháp giáo dục đạo đức theo tinh thần đổi mới trước
hết mỗi giáo viên hãy bắt đầu từ sự nỗ lự của chính mình để làm tấm gương sáng
cho các em noi theo. Phải chọn phương pháp phù hợp với đối tượng, đảm bảo tính
thống nhất giữa giáo dục khoa học với giáo dục đạo đức thông qua các môn học.
Chính vì vậy phải tận dụng tối đa việc đổi mới phương pháp giảng dạy các môn
khoa học để giáo dục đạo đức cho học viên.
15
- Chỉ đạo thực hiện tốt phong trào thi đua “Hai tốt”, các cuộc vận động như
“Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, tổ chức thao giảng, thi
giáo viên giỏi, học sinh giỏi các cấp.
Chỉ đạo đổi mới các hình thức nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp:
Như chúng ta đã biết, giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những hoạt
động cơ bản được tiến hành một cách có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch góp
phần giáo dục toàn diện, phát triển nhân cách học sinh, đáp ứng yêu cầu phong phú
và đa dạng của đời sống xã hội.
Qua thực trạng, chúng ta thấy hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có: Nội
dung ít, hình thức đơn điệu, chưa thu hút được đông đảo học sinh tham gia. Chính
vì vậy để giáo dục ngoài giờ lên lớp đạt hiệu quả thì việc chỉ đạo đổi mới hình thức
giáo dục ngoài giờ lên lớp là một giải pháp tốt để có thể nâng cao chất lượng giáo
dục cho học sinh.
Để đổi mới các hình thức, nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp có hiệu quả
thì trước hết xây dựng được kế hoạch quản lý chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp, lựa chọn nội dung hình thức hoạt động sao cho hấp dẫn, hiệu quả, thiết
thực, thu hút được đông đảo học sinh tham gia.
* Xây dựng kế hoạch:
- Liên kết phối hợp giữa hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và hoạt động
dạy học trên lớp, kế hoạch này xen kẽ với hoạt động dạy học, nó diễn ra ổn định
hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng: Như là chào cờ đầu tuần, sinh hoạt cuối tuần,
truy bài đầu giờ, trực tuần...
- Xây dựng kế hoạch chủ điểm tập trung vào các ngày lễ lớn chẳng hạn kế
hoạch hoạt động theo chủ điểm 20/11, 26/3, cân đối thời gian, điều kiện tham gia
của học sinh sao cho đạt được kết quả giáo dục cao nhất.
* Thành lập ban tổ chức quản lý hoạt động giáo dục đạo đức:
- Ban chỉ đạo gồm: Giám đốc - Trưởng ban
- P.GĐ, Bí thư Đoàn TN - Phó ban
- Một số giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm - Uỷ viên, phụ trách các
mảng hoạt động, phân công trách nhiệm cụ thể từng thành viên nhằm giúp đỡ
16
Giám đốc xây dựng được kế hoạch, tổ chức được các hoạt động có quy mô lớn,
giúp giáo viên chủ nhiệm tiến hành hoạt động có hiệu quả và giúp Giám đốc đánh
giá kết quả cụ thể.
* Chỉ đạo hoạt động ngoài giờ lên lớp:
- Tổ chức lực lượng theo dõi, giám sát các hoạt động xen kẽ trong chương
trình học tập trên lớp. Thành lập đội cờ đỏ của Đoàn, phân công lớp trực tuần, theo
dõi thông qua sự báo cáo của đội ngũ giáo viên chủ nhiệm lớp, của bảo vệ Trung
tâm...
- Chỉ đạo các hoạt động theo chủ điểm:
Thông qua các phong trào thi đua kế tiếp nhau, nhưng có trọng điểm. Ví dụ:
Kỳ I: Trọng điểm 20/11; kỳ II : 26/3. Lựa chọn các hình thức hoạt động mới tạo
sân chơi trí tuệ hấp dẫn và bổ ích.
* Kiểm tra đánh giá:
- Xây dựng tiêu chí đánh giá phù hợp
- Tiến hành kiểm tra đánh giá thường xuyên, nắm bắt các thông tin một cách
kịp thời, lắng nghe ý kiến đóng góp của tập thể.
- Tổng kết đánh giá thi đua khen thưởng. Đổi mới hình thức đánh giá thi
đua, khen thưởng qua đó rút ra bài học kinh nghiệm về cái được, hạn chế tìm
nguyên nhân và đưa ra các biện pháp khắc phục.
Các điều kiện thực hiện:
- Huy động lực lượng từ tập thể cán bộ, giáo viên, tổ chức đoàn thanh niên,
hội cha mẹ, học sinh đảm bảo phát huy trí lực tập thể, sắp xếp thành viên tham gia
đúng với năng lực và chức năng của mình.
- Xác lập cơ chế phối hợp giữa các tổ chức, bộ phận, phân phối các nguồn
lực (tài lực, vật lực, nhân lực).
- Đổi mới hình thức, nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp một cách có hiệu
quả nhằm giáo dục đạo đức và rèn luyện năng lực hoạt động và hiểu biết về các
vấn đề xã hội cho học sinh. Kết quả cần đạt được cuối cùng là nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện phát triển nhân cách cho các em.
17
Biện pháp 3: Tăng cường vai trò của Đoàn thanh niên trong hoạt động
giáo dục đạo đức cho học sinh.
Mục tiêu:
Nâng cao hơn nữa vai trò của tổ chức Đoàn thanh niên trong việc giáo dục
đạo đức cho học sinh nhằm giúp học sinh phát triển và hình thành nhân cách theo
chiều hướng tốt, tự tin trong giáo tiếp, ứng xử. có lối sống trong sáng, lành mạnh.
Thông qua các hoạt động của đoàn thanh niên giúp học sinh rèn kuyện kĩ năng
sống.
Nội dung và tổ chức thực hiện:
Xây dựng kế hoạch hoạt động của Đoàn một cách cụ thể, thiết thực, gắn các
hoạt động với việc giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua các nội dung cụ thể:
- Tổ chức các hoạt động giáo dục trong Trung tâm nhằm giáo dục tri thức về
các giá trị đạo đức truyền thống. Nó là khởi đầu xây dựng cho học sinh những thói
quen tốt đối với các giá trị đạo đức truyền thống.
- Phối hợp với chuyên môn tổ chức tốt các hoạt động dạy học và hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp đặt biệt hoạt động ngoại khoá, văn nghệ, thể dục thể
thao, giao lưu, hội thảo nhằm giúp các em có dịp rèn luyện các hành vi tốt, phòng
ngừa các hành vi xấu qua hoạt động thực tiễn đó.
- Nghiên cứu khả năng lồng ghép nội dung giáo dục những giá trị đạo đức
truyền thống vào các môn học.
- Tạo môi trường thuận lợi giúp cho việc tuyên truyền giáo dục các giá trị
đạo đức truyền thống.
Điều kiện thực hiện:
Việc tổ chức, triển khai thực hiện có kế hoạch chặc chẽ, phù hợp. Bộ máy quản
lý hoạt động giáo dục đạo đức của Trung tâm phải được vận hành thường xuyên, liên
tục thành nếp.
Tất cả các bộ phận có liên quan tích cực thường xuyên trao đổi, kết hợp tổ chức
thực hiện các hoạt động có hiệu quả
Ban giám đốc tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các kế hoạch, tăng
cường kinh phí cho các hoạt động ngoài giờ lên lớp.
18
Biện pháp 4: Tuyên truyền, phối hợp các lực lượng giáo dục trong và
ngoài Trung tâm, tạo môi trường thuận lợi trong hoạt động giáo dục đạo đức
cho học sinh.
Mục tiêu:
Tạo sự thống nhất cao giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài Trung tâm
về giáo dục đạo đức cho học sinh, từ đó phát huy sức mạnh tổng hợp, khai thác
tiềm năng to lớn của các lực lượng xã hội trong quản lý giáo dục đạo đức cho học
sinh trở thành người công dân tốt có ích cho xã hội.
Qua thực tiễn chúng ta thấy vấn đề khó khăn nhất của quản lý giáo dục đạo đức
cho học sinh là phối hợp giữa gia đình, Trung tâm và xã hội. Sự tác động của các lực
lượng giáo dục ngoài Trung tâm chưa hiệu quả đặc biệt là sự giáo dục của gia đình.
Chính vì vậy đây là giải pháp rất hữu hiệu, góp phần to lớn trong quá trình giáo dục
và việc phát triển nhân cách cho học sinh.
Nội dung và tổ chức thực hiện:
Xây dựng kế hoạch, chỉ đạo phối hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và
ngoài Trung tâm để quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh gồm có:
- Tăng cường sự phối hợp đồng bộ các thành viên trong Trung tâm, tạo sự
thống nhất từ mục tiêu đến nội dung phương pháp thực hiện, phân công cụ thể
nhiệm vụ của từng cá nhân, tập thể.
- Tăng cường phối hợp với gia đình các tổ chức xã hội nhằm phát huy tiềm
năng của giáo dục và xã hội trong việc quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh.
- Gia đình là môi trường sống, môi trường giáo dục các em suốt đời bằng tình
thương yêu của những người ruột thịt bằng sự gương mẫu của cha mẹ. Vì vậy gia
đình chính là môi trường giáo dục thuận lợi đối với các em. Chính vì vậy sự phối
hợp giữa gia đình và Trung tâm là vô cùng quan trọng trong quá trình giáo dục đạo
đức; gia đình có trách nhiệm cộng tác với Trung tâm (thông qua giáo viên chủ
nhiệm) để giáo dục con em họ; gia đình cần tạo điều kiện tốt về vật chất, tinh thần và
thời gian cho các em học tập, hoạt động ngoài giờ lên lớp và các hoạt động xã hội
khác.
19
- Đối với Trung tâm để phối hợp tốt với phụ huynh học sinh thì triệu tập
họp phụ huynh theo định kỳ (ít nhất 2 lần /năm) với nội dung: đánh giá kết quả
học tập, rèn luyện của học sinh, nêu rõ sự tiến bộ hoặc khó khăn của từng em, xác
định nhiệm vụ, nội dung, phương pháp thống nhất giáo dục giữa Trung tâm với gia
đình và bàn bạc các biện pháp giáo dục. Thường xuyên trao đổi thông tin kịp thời
về tình hình học tập, tu rèn của học sinh đến gia đình. Với học sinh cá biệt giáo
viên chủ nhiệm thường phải gặp trực tiếp để trao đổi với phụ huynh các em.
- Trung tâm tham mưu cho cấp uỷ Đảng, chính quyền để có sự quan tâm
giúp đỡ, chỉ đạo đường lối tạo hành lang pháp lý, tạo cơ sở vật chất cho Trung tâm
thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục. Từ đó các cấp uỷ Đảng, chính quyền đề ra những
mục tiêu phát triển giáo dục của địa phương mang tầm chiến lược và những giải
pháp để thực hiện những mục tiêu đó, bởi “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”,
“Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển”.
Tổ chức các buổi ký cam kết xây dựng nề nếp kỷ cương, cam kết không vi
phạm các tệ nạn xã hội với công an, chính quyền địa phương.
Kết hợp với công an, Ban chỉ huy quân sự huỵên, Y tế tổ chức tuyên truyền
về pháp luật, an toàn giao thông, kiến thức quốc phòng, phòng chống HIV/AIDS,
sinh sản vị thành niên,... Phối hợp thực hiện tốt các cam kết đó và cùng nhau ngăn
chặn những hành vi xấu của các em.
Phối hợp với cộng đồng để thống nhất mục tiêu phương pháp giáo dục nhằm
tạo dư luận ở địa phương, khuyến khích việc làm tốt ngăn chặn hành vi chưa tốt,
giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đẩy mạnh tuyên truyền giáo dục truyền
thống địa phương, giáo dục văn hoá lịch sử dân tộc thông qua các lễ hội truyền
thống, các phong tục tập quán. Ngược lại Trung tâm có trách nhiệm giáo dục các
em góp phần bảo vệ thuần phong mỹ tục, bảo vệ trị an, trật tự xã hội. Để thực hiện
mục đích trên trung tâm chủ động mời các tổ chức trên tham mưu, cố vấn, tham gia
các hoạt động ngoại khoá. Ví dụ: mời hội cựu chiến binh nói chuyện truyền thống
quân đội nhân Việt Nam vào dịp 22/12.
Điều kiện thực hiện:
20
- Xem thêm -