Tài liệu Skkn một số biện pháp phòng – tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non

UBND HUYỆN KRÔNG ANA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO Tên đề tài: Một số biện pháp phòng – Tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non Lĩnh vực: Phát triển nhận thức ( Kỹ năng sống) Họ và tên tác giả: H’ Ruôi Niê Kdăm Đơn vị: Trường Mầm non Sơn Ca Dray Sáp, tháng 01 năm 2018 Dray Sáp, tháng 01 năm 2018 Đề tài: “ Một số biện pháp phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường mầm non ” 1 I. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài: “ Trẻ em như búp trên cành, biết ăn, biết ngủ, biết học hành là ngoan” Đó là câu nói thể hiện đúng bản chất của trẻ em, đồng thời cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc chăm sóc, giáo dục cho trẻ em nói chung. Đối với trẻ mầm non nói riếng, việc chăm sóc và giáo dục trẻ là một vấn đề hết sức quan trọng, và một trong số những điều quan trọng đó chính là đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các con khi đến trường đến lớp. Bởi trẻ em là nguồn hạnh phúc to lớn của gia đình, là tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc. Trẻ em sinh ra có quyền được chăm sóc, bảo vệ trong gia đình và cộng đồng. Vì vậy, việc chăm sóc, bảo vệ trẻ em đã trở thành nghĩa vụ và trách nhiệm không chỉ của mỗi gia đình mà của toàn xã hội và đó cũng là trách nhiệm của bậc học mầm non nói riêng. Nói đến trường mầm non người ta sẽ nghĩ ngay đến việc chăm sóc và an toàn là trên hết, sau đó mới quan tâm đến chất lượng học tập. Sở dĩ như vậy vì trẻ ở lứa tuổi mầm non là giai đoạn phát triển nhanh và mạnh về thể lực, trí lực cũng như nhân cách, trẻ vô cùng hiếu động, tò mò, ham học hỏi, muốn hiểu biết và luôn sử dụng mọi giác quan để khám phá thế giới xung quanh mình. Đây là giai đoạn trẻ muốn được khám phá, trải nghiệm, từ đó hình thành kỹ năng, vốn sống cần thiết cho cả cuộc đời về sau của trẻ. Cũng chính bởi sự hiếu động, tò mò, thích khám phá thế giới xung quanh, nhưng vốn sống và vốn kinh nghiệm của trẻ còn quá ít, trẻ còn non nớt chưa có kinh nghiệm trong việc phòng tránh tai nạn thương tích và đảm bảo an toàn cho chính mình sẽ dẫn tới việc có thể gặp tai nạn bất cứ lúc nào. Bên cạnh đó là sự thờ ơ, bất cẩn, thiếu trách nhiệm, thiếu sự quan tâm cần thiết của một bộ phận nhỏ người lớn, đồng thời là sự thiếu về điều kiện chăm sóc-cơ sở vật chất không đảm bảo vệ sinh...cũng là một trong những nguyên nhân gây nên tai nạn thương tích cho trẻ Hiện nay hàng ngày chúng ta nghe không ít thông tin truyền thông nói về những vụ tai nạn thương tích ở trẻ em, thậm chí những tai nạn dẫn đến tử vong ở trẻ...mà nguyên nhân gây ra tai nạn một số là do sự bất cẩn của ngừi lớn, một số do điều kiện cơ sở vật chất, một số khác do môi trường sống xung quanh tác động, không ít trẻ phải đánh đổi tính mạng, không ít trong số đó phải chịu tàn tật suốt đời, đây là một vấn đề nhức nhối, đáng lưu tâm của các cấp các nghành và đặc biệt nỗi đau của chính gia đình những trẻ bị tai nạn thương tích. Vậy làm thế nào để 2 ngăn ngừa và giảm thiểu tối đa, thậm chí ngăn chặn tuyệt đối tai nạn thương tích cho trẻ em nói chung và trẻ trong trường mầm non nói riêng,làm thế nào để cho các con tự mình biết được và phòng tránh được những nguy cơ mất an toàn đối với bản thân? Đó là câu hỏi mà tôi đang băn khoăn và đi tìm lời giải đáp. Bản thân là giáo viên mầm non, được sự phân công của nhà trường tôi đứng lớpChồi 1 (trẻ 4 5 tuổi), tôi nhận thấy được sự quan trọng hơn hết về vấn đề đảm bảo an toàn cho các con trong những giờ ở trên trường trên lớp, chính vì vậy tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường mầm non” 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài: Các chuyên gia giáo dục đã nghiên cứu và khẳng định rằng với trẻ mầm non nếu chúng không được vận động, không trải nghiệm thì chúng sẽ trở thành những “chú gà công nghiệp”, và tương lai chúng sẽ trẻ thành một cỗ máy lỗi thời và cũ nát. Đúng như vậy, với một đứa trẻ nếu chúng thông minh, lanh lợi đương nhiên chúng là những đứa trẻ hiếu động. Vậy làm thế nào vừa giúp các con thỏa mãn được nhu cầu đúng với lứa tuổi của mình mà đồng thời lại đảm bảo được sự an toàn về tính mạng cũng như thể chất cho chúng? vấn đề này được rất nhiều các nhà lãnh đạo- quản lý trường học và các bậc phụ huynh quan tâm. Trường Mầm non Sơn Ca là trường được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của PGD, nhà trường, Đảng uỷ, UBND xã, và sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường cùng với sự tin tưởng của các bậc cha mẹ học sinhluôn được sự quan tâm của lãnh đạo các cấp, của lãnh đạo nhà trường, của ban đại diện hội cha mẹ học sinh, chính vì vậy cơ sở vật chất tương đối khang trang, sạch, đẹp, đảm bảo sự an toàn khi trẻ đến trường đến lớp vui chơi. Tuy nhiên trường vẫn còn tồn tại nhiều những bất cập trong việc sắp xếp các khu vui chơi hợp lý, một số đồ dùng đồ chơi cũ chưa được sử sang thay thế kịp thời, một số lớp giáo viên chưa thận trọng trong việc bố trí các đồ dùng dạy học cũng như các ổ điện hợp lý nên dẫn đến việc mất an toàn cho trẻ khi tham gia vui chơi và học tập, một số bộ phận phụ huynh chưa thật sự quan tâm sát sao khi đón con ra vui chơi sau giờ học và đặc biệt trẻ chưa có hiểu biết và tự mình phòng tránh tai nạn thương tích.... Xuất phát từ những cơ sở trên, tôi đã tìm tòi và nghiên cứu một số biện pháp phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 4 - 5 tuổi nói 3 riêng thông qua đề tài: “ Một số biện pháp phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 - 5 tuổi ở trường mầm non ” và mong muốn đây sẽ là tài liệu giúp cho các cô giáo và các bậc phụ huynh nghiên cứu, tìm ra những giải pháp tốt nhất để giảm thiểu tai nạn thương tích không đáng tiếc xảy ra cho trẻ ở trường cũng như ở trong gia đình. 3. Đối tượng nghiên cứu đề tài: LớpChồi 1 trường Mầm non Sơn Ca. Xã Dray Sáp. Huyện Krông Ana 4. Giới hạn của đề tài: Do giới hạn về kinh phí và thời gian nghiên cứu, tôi chỉ xây dựng và nghiên cứu thực trạng về phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong lớp và trường tôi, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm khắc phục thực trạng và nâng cao vốn hiểu biết cũng như ý thức của mọi giáo viên, của phụ huynh trong việc bảo vệ tính mạng chính con em mình và của tất cả trẻ em nói chung trong bậc học mầm non. 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp nghiên cứu lí luận: nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các tài liệu về tình trạng phòng- tránh tai nạn thương tích trong trường- lớp và các biện pháp nâng cao ý thức phòng- tránh tai nạn thương tích của giáo viên, phụ huynh và toàn xã hội. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: + Phương pháp phỏng vấn. + Phương pháp điều tra bằng câu hỏi,hình ảnh trắc nghiệm . + Phương pháp tra cứu . + Phương pháp quan sát sư phạm. + Phương pháp thực hành, thực nghiệm sư phạm. + Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học . a. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Để giải quyết nhiệm vụ đầu tiên của đề tài, tôi nghiên cứu các nguồn tài liệu, văn bản, sách báo có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Những tài liệu tham khảo gồm: - Tâm lý học trẻ em lứa tuổi mầm non- PGS. TS Nguyễn Ánh Tuyết- NXB. Đại Học Sư Phạm. - Tài liệu hướng dẫn thực hiện CSDG trẻ chương trình mới của Bộ giáo dục và 4 đàotạo. - Chương trình bồi dưỡng giáo dục thường xuyên cho giáo viên mầm non 2017 chuyên đề “Đảm bảo an toàn và phòng tránh TNTT trong các cơ sở giáo dục mầm non” của Thạc sĩ. Bs Vũ Yến Khanh. - Diễn đàn về phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non https://bigschool.vn/chong-tai-nan-thuong-tich-cho-tre-o-truong-mam-non b. Phương pháp quan sát: Để đánh giá tính khả thi của đề tài, tôi tiến hành tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với những hình ảnh- video- tình huống về vấn đề phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ từ đó quan sát những thay đổi, diễn biến tâm lý của trẻ để đưa ra những giải pháp tốt nhất giúp trẻ có ý thức tự phòng và tránh tai nạn thương tích cho bản thân, đồng thời cũng rút ra được những kinh nghiệm cho bản thân trong việc bố trí, sắp xếp lớp học hợp lý, khoa học đảm bảo an toàn- thẩm mĩ cho trẻ. c. Phương pháp thử nghiệm: Tôi đã thử nghiệm hoạt động phòn tránh tai nạn thương tích tại lớp tôi (lớpChồi 1 trường mầm non Sơn Ca. Xã Dray Sáp). Trên cở sở đó phân tích tính hiệu quả của phương án và rút ra bài học kinh nghiệm. II . Phần nội dung: 1.Cơ sở lý luận: Vấn đề đảm bảo an toàn, phòng ngừa tai nạn thương tích (TNTT) cho trẻ luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu trong các cơ sở giáo mầm non. Nhưng vẫn có những trường hợp tai nạn đáng tiếc xảy ra gây thương tích cho trẻ, thậm chí một số trường họp gây tử vong. Vì vậy rất cần có một môi trường sống an toàn, lành mạnh để đảm bảo cho sự phát triển đầy đủ về thể lực cũng như tinh thần cho trẻ. Nhưng để hiểu rõ hơn về TNTT thì chúng ta cần tìm hiểu những khái niệm cụ thể về TNTT như sau: -Tai nạn là gì? Tai nạn là sự kiện xảy ra bất ngờ ngoài ý muốn, do tác nhân bên ngoài, gây nên thương tích cho cơ thể. - Thương tích là tổn thương thực thể của cơ thể do phải chịu tác động đột ngột ngoài khả năng chịu đựng của cơ thể hoặc rối loạn chức năng do thiếu yếu tố cần thiết cho sự sống như không khí, nước, nhiệt độ phù họp.. .Tuy nhiên, khó có thể phân định rõ ràng giữa hai khái niệm tai nạn và thương tích, do vậy hiện nay trong 5 các văn bản, tài liệu của Việt Nam người ta dùng chung thuật ngữ "Tai nạn thương tích".Không ít người khi gặp trẻ bị tai nạn thương tích thì cho rằng đó là rủi ro hay do những lý do khách quan khác mà không nghĩ rằng chính người lớn chúng ta có thể phóng tránh TNTT cho con trẻ được nếu như biết cẩn trọng hơn, dạy cho trẻ những kiến thức ban đầu về phòng tránh TNTT, dạy cho các con biết nhận ra những nguy cơ gây mất an toàn cho bản thân và tự biết tránh xa chúng để đảm bảo an toàn cho mình. Với trẻ trong độ tuổi 4 - 5 tuổi, đây là độ tuổi hiếu động nhất của bậc học mầm non, là giai đoàn hoàn thiện các chức năng của cơ thể, vì vậy trẻ rất tò mò, muốn được tự mình khám phá thế giới, bên cạnh đó lại chưa có và chưa được trang bị nhưng kỹ năng về phòng và tránh TNTT nên nguy cơ xảy ra những tai nạn không mong muốn là rất cao. Chính vì thế tôi hi vọng với đề tài “ Một số biện pháp phòng- tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non ” tôi mong sẽ góp phần nào đó giúp giáo viên, các bậc phụ huynh và cả cộng đồng nêu cao hơn trách nhiệm của mình trong việc hướng dẫn trẻ biết tự phòng tránh TNTT, có những biện pháp hiệu quả hơn trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu: Hiện nay với xu thế hội nhập thế giới và tốc độ phát triển kinh tế ngày càng cao, việc xã hội hóa giáo dục hay giáo dục theo hướng ngoại là một trong những xu thế mới mà các chuyên gia đầu nghành nhận định về giáo dục Việt Nam. Song song với sự phát triển theo xu hướng đó thì vấn đề sức khỏe và sự an toàn về thể chất lẫn tinh thần cho trẻ mầm non luôn luôn được nâng cao và được các cấp các nghành đặc biệt quan tâm. Trường tôi là một ngôi trường nằm ở khu vực ở vùng khó khăntrường có 5 phân hiệu, chính vì vậy luôn được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của lãnh đạo nghành và ban giám hiệu trường về cơ sở vật chất, nhờ vậy ngôi trường ngày một khang trang và sạch đẹp hơn. Bên cạnh đó vẫn còn một số vấn đề tiềm ẩn về tai nạn thương tích cho trẻ mà tôi còn băn khoăn như: Kỹ năng phòng tránh và xử lý các tai nạn thương tích cho trẻ của giáo viên còn chưa thuần thục, kiến thức về xử trí khi có tai nạn của giáo viên chưa sâu, đôi khi còn lúng túng, việc lồng ghép giáo dục kĩ năng phòng tránh tai nạn thương tích vào các hoạt động đôi khi còn chưa phù hợp, còn ngượng ép, các bài hát, bài thơ, câu truyện có nội dung giáo dục 6 phòng tránh tai nạn thương tích còn hạn chế, hay sự phối hợp với phụ huynh chưa thường xuyên, trực tiếp do cha mẹ trẻ đi làm, trẻ do ông bà, anh chị đưa đón. ...và đặc biệt là vấn đề một số trẻ được phụ huynh quan tâm, chăm sóc, bảo bọc nhiều nên đa số trẻ chưa có kỹ năng nhận biết các nguy cơ không an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích, trẻ trong lứa tuổi này rất hiếu động, tò mò, khám phá xung quanh, thích trải nghiệm nên đôi khi xảy ra những tai nạn đáng tiếc. Đây cũng chính là thực trạng chung của các trường mầm non, từ những thực trạng nêu trên tôi đã thực hiện khảo sát tình hình thực tế của trẻ của trường, lớp tôi trước khi thực hiện đề tài như sau: Bảng khảo sát thực trạng về việc phóng tránh TNTT của trẻ đầu năm học ( số lượng : 35 trẻ ) STT Nội dung Số lượng Tỉ lệ % 1 Trẻ có kĩ năng phòng tránh tai nạn thương tích 17/35 49% 2 Biết nhận ra những mối nguy hiểm cho bản thân 20/35 57% 16/35 46% 3 Biết giúp bạn tránh xa những nơi nguy hiểm Từ kết quả khảo sát thực trạng trên, tôi luôn suy nghĩ xem mình phải làm gì và làm như thế nào để nâng cao ý thức và kỹ năng phòng và tránh tai nạn thương tích cho trẻ 4 – 5 tuổi, làm thế nào để nâng cao được kiến thức cho giáo viên về xử lý ban đầu khi không may trẻ gặp TNTT, phải phối hợp và tuyên truyền phụ huynh như thế nào để từ đó họ giáo dục con em mình thêm những kỹ năng tự phòng tránh TNTT? Và tôi xin mạnh dạn đưa ra một số biện pháp sau đây để các đồng nghiệp cùng tham khảo. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp: a. Mục tiêu của giải pháp: Trẻ có kiến thức đơn giản về TNTT từ đó biết tự mình tránh xa những mối nguy hiểm có nguy cơ gây mất an toàn cho chính mình và cho người khác. Giáo viên Mầm non có những kiến thức sâu hơn, biết những xử trí ban đầu khi trẻ gặp tai nạn thương tích, đồng thời có cách sắp xếp phù hợp tránh được những nguy cơ gây mất an toàn cho trẻ khi trẻ đến trường đến lớp. Phụ huynh có những kiến thức tốt hơn về phòng tránh tai nạn thương tích từ đó kết hợp với giáo viên để giúp cho trẻ có những kỹ năng tốt nhất không những ở độ tuổi mầm non mà là hành trang để trẻ tự tin hơn trong những bậc học kế tiếp. 7 b. Nội dung và cách thức của các giải pháp: * Biện pháp 1: Xây dựng môi trường an toàn phòng tránh tai nạn thương tích ngoài lớp học. Đối với trẻ, môi trường hoạt động ngoài lớp học góp phần hết sức quan trọng trong quá trình học tập và vui chơi trên trường của trẻ, là yếu tố giúp trẻ phát triển toàn diện. Thông qua hoạt động vui chơi ngoài lớp học trẻ được tiếp xúc, trải nghiệm với thiên nhiên với những sự vật hiện tượng xung quanh, từ đó giúp phát triển và dần hoàn thiện các giác quan, tư duy cho trẻ. Thường xuyên cho trẻ được hoạt động ngoài lớp học giúp trẻ có một tinh thần sảng khoái, hứng thú hơn khi được đến trường đến lớp. Nói như vậy để khẳng định sự cần thiết khi tạo dựng một môi trường ngoài lớp học đối với trẻ. Hiện nay không phải trường mầm non nào cũng có điều kiện để xây dựng môi trường ngoài lớp học tốt, đảm bảo an toàn và phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ, vì vậy câu hỏi đặt ra đó là làm sao chúng ta có thể xây dựng môi trường ngoài lớp học vừa sạch- đẹp-an toàn? Đối với trường tôi, là một ngôi trường nằm ở vùng khó khănđã thành lập cũng được 10 năm nên cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn cho trẻ khi trẻ hoạt động ngoài lớp học như: một số đồ dùng đồ chơi ngoài trời đã quá niên hạn sử dụng,vì vậy những mấu sắt của xích đu, những cầu trượt bị vỡ hư hỏng... rất mất an toàn cho trẻ. Khi trẻ không may bị những vật sắc nhọn của xích đu đâm vào sẽ dẫn đến việc trầy xước da, chảy máu thậm chí có những trường hợp những mẫu nhọn của xích đu lâu ngày không được sửa chữa kịp thời có thể gây nên tai nạn thương tích nghiêm trọng, trẻ có thể bị thủng đầu, rách chân tay, nhiễm trùng uốn ván... Đồ chơi cũ Đồ chơi mới 8 Vì trẻ tuổi này rất hiếu động, hay chạy nhảy, do chúng ta cần sử bỏ đi hoặc sửa lại những đồ chơi khi phát hiện chúng bị hư hỏng. Ngoài ra khi hoạt động ngoài lớp học trẻ rất cần đến một sân chơi thoáng mát, sạch sẽ không bị trơn trượt. Vì vậy khi xây dựng sân chơi cho trẻ cần chú ý đến việc chọn vật liệu là ghạch lát sao cho phù hợp, không bị trơn trượt để tránh việc trẻ bị té, ngã, trầy xước khi hoạt động ngoài trời. Đây là một số mẫu gạch đảm bảo an toàn cho trẻ, không bị trơn khi trẻ chạy nhảy ở ngoài sân trường. Đối với trường học nói chung và đặc biệt là trường mầm non thì việc xây dựng cổng và tường rào bao quanh rất quan trọng. Vì ở lứa tuổi mầm non ý thức và sự nhận biết các mối nguy hiểm rất ít. Do vậy để đảm bảo an toàn cho tính mạng của trẻ thì việc cây dựng tường rào bao quanh trường là rất cần thiết. Tường rào phải cao, kín để những kẻ xấu không thể lợi dụng trèo vào trèo ra hay thậm chí bắt cóc trẻ. Tất cả các lan can trong trường phải được xây cao 120cm quá tầm đầu trẻ, Đồng thời khu vực nhà bếp được xây dựng cách xa khu vực giảng dạy để tránh ảnh hưởng của khí ga cũng như tiếng ồn ảnh hưởng tới trẻ nếu trẻ hít phải khí độc 9 từ các nguồn gây ô nhiễm không khí (như hơi than tổ ong, khí ga ...) gây nên ngộ độc không khí cho trẻ. Bể nước ở xa khu sân chơi và lớp học, luôn được đậy lắp, khóa cẩn thận. * Biện pháp 2: Xây dựng môi trường an toàn ph ̣ng tránh tai nạn thương tích trong lớp học. Đối với trẻ mầm non, trường lớp gắn bó với các con như gia đình, đây có thể gọi là ngôi nhà thứ 2 của trẻ. Vì thế tất cá mọi thứ trong ngôi nhà thứ 2 ấy luôn luôn phải được quan tâm, làm sao cho lớp học sạch- đẹp- đảm bảo an toàn cho trẻ, từ những vật dụng như: bàn, ghế, giường, tủ, kệ để sách vở hay sàn nhà, tường, không gian lớp học... Để làm tốt việc đảm bảo an toàn và xây dựng môi trường trong lớp phòng tránh được TNTT thì mỗi giáo viên chúng ta phải phát huy hết khả năng của mình, phải làm việc bằng cái tâm, lòng yêu thương con trẻ thật sự. Giáo viên là người mẹ thứ hai của trẻ, là người trực tiếp quản lý trẻ và gần gũi với trẻ thường xuyên nên việc tạo cho không gian lớp học gọn gàng- sạch sẽ, sắp xếp lau dọn lớp một cách khoa học là việc làm thường xuyên, nhưng chúng ta cũng cần để ý một số vấn đề như; Khi sắp xếp các kệ để đồ dùng học tập của trẻ, ngoài sách vở các cô cần chú ý đến những đồ dùng như: kéo, bút chì, hay đồ chơi ở các góc nếu như có vật sắc nhọn thì chúng ta để trên cao, xa với tầm với của trẻ. Bởi vì với trẻ 4 - 5 tuổi rất hiếu động, trong quá trình chơi trẻ có thể tò mò lấy những đồ dùng đồ chơi và xảy ra những tai nạn như: kéo cắt phải tay, bút chì đâm vào mặt, mắt bạn,., gây nên những chấn thương không mong muốn. Sắp xếp kệ an toàn Từ việc luôn bên cạnh trẻ và quan sát trẻ thì người giáo viên mầm non cần phải nhanh mắt nhanh tay loại bỏ những đồ dùng, đồ chơi đã cũ hoặc bị hư hỏng tạo thành những vật nguy hiểm, ví dụ như: đồ chơi lắp ghép cũ, bị bể hoặc sứt mẻ, tạo 10 thành những vật nhọn trong quá trình trẻ chơi có thể đâm vào tay, chân trẻ... Ngoài ra như chúng ta đã biết với trẻ ở độ tuổi này rất tò mò, muốn được tự bản thân mình khám phá phá trải nghiệm. Vì vậy giáo viên chúng ta cần phải quan sát kỹ để loại bỏ những đồ chơi có kích thước nhỏ như: hạt vòng, hay nhẫn của trẻ có thẻ bị rơi ra và trẻ lấy đó làm đồ chơi để chơi mà các con không lường trước được nguy hiểm, có thể nuốt hay nhét vào mũi, tai... rất nguy hiểm cho tính mạng. Loại bỏ đồ chơi ngui hiểm mất an toàn Một vấn đề quan trọng không kém khi chúng ta xây dựng môi trường an toàn phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong lớp học đó là việc bố trí các phích cắm, ổ cắm điện nhiều chỗ còn bất cập, một số trường lớp các ổ cắm điện còn thấp, trẻ có thể với tới, mà với trẻ 4 - 5 tuổi trong gia đoạn này là giai đoạn muốn được thể hiện bản thân, muốn được thử làm những công việc của người lớn, do vậy khi thấy các ổ cắm và phích cắm điện trẻ có thể bắt chước ba mẹ làm, sửa điện, và tự mình lấy tay hay lấy những vật khác chọc vào ổ điện dẫn đến những tai nạn về diện giật rất đáng tiếc. Thậm chí có những trường hợp TNTT do điện dẫn đến việc trẻ tử vong vì trẻ vô ý hay cố ý sờ vào ổ điện mà người lớn chúng ta quan sát chưa tốt. Chính vì thế cần phải bố trí các ổ căm, phích cắm cao, tránh những chỗ trẻ có thể với tới để đảm bảo an toàn tính mạng cho trẻ. 11 Ngoài ra với môi trường trong lớp trẻ cũng có thể gặp phải những tai nạn như: trầy xước, chảy máu, hay nặng hơn là dập tay, mất ngón tay, mà nguyên nhân là do cửa sổ và cửa ra vào của lớp cài chốt chưa cẩn thân, và một phần do trẻ cho tay mình vào quạt cây. Vì điều kiện cơ sở vật chất một số trường chưa đáp ứng tốt, và do nhu cầu làm mát của lớp nên một số lớp đã sử dụng quạt cây để quạt, vì thế nếu trong lớp có trang bị quạt cây thì giáo viên phải hêt sức chú ý đến vị trí đặt và thời gian sử dụng cho phù hợp tránh tai nạn cho trẻ. Đồng thời với các lớp có nhiều cửa sổ cần có song chắn và chốt cài an toàn nếu không trẻ có thể bị dập tay, thậm chí đứt ngón tay, rất nguy hiểm. Bên cạnh đó chúng ta cũng phải chú ý đến việc giáo dục trẻ tránh xa quạt, hay không tự ý đóng ở cửa ... để trẻ có thể tự bảo vệ mình và giảm thiểu TNTT xảy ra đối với trẻ. Một việc hết sức quan trọng đối với xây dựng môi trường trong lớp học đó là 12 tủ thuốc của lớp. Đối với trường tôi tủ thuốc luôn được quan tâm chú ý và trang bị những loại thuốc thông dụng, những loại thuốc dùng để sơ cấp cứu ban đầu như: cồn, bông băng, thuốc diệt khuẩn... và mỗi năm thay thuốc 1 lần nhằm loại bỏ những thuốc đã hết hạn sử dụng, thay thế thuốc mới, đảm bảo tốt nhất những tình huống không mong muốn xảy ra. Môi trường trong lớp học có ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của trẻ, chính vì vậy là giáo viên thì chúng ta cần đặt cái tâm của mình lên hàng đầu, luôn quan sát kịp thời, xử lý kịp thời những mối nguy hiểm đối với trẻ, và đặc biệt luôn luôn giáo dục chỉ ra cho trẻ đồ vật nào, khu vực nào an toàn, đồ vật nào khu vực nào không an toàn để trẻ tự mình phòng và tránh TNTT cho mình. * Biện pháp 3: Phát hiện những nguy cơ tiềm ẩn về TNTT cho trẻ thông qua các hoạt động trong 1 ngày của trẻ: Với giáo viên mầm non, một ngày trên lớp với các con có thể là một ngày vui, hay đôi khi do những lý do khách quan thậm chí là chủ quan mà trở thành một ngày lo lắng vì không may trẻ trong lớp gặp phải TNTT không mong muốn. Còn đối với trẻ do sự hiểu biết, kinh nghiệm sống còn ít, thiếu sự quan sát kịp thời của cô giáo... dẫn đến trẻ gặp những tai nạn đáng buồn. Vì vậy việc đảm bảo an toàn cho trẻ không phải chúng ta cần quan tâm tại một thời điểm một vị trí nhất định mà phải chúng ta phải bao quát, giám sát trẻ trong tất cả các hoạt động, từ sáng đón trẻ cho đến giờ trả trẻ. Đây cũng chính là một nhiệm vụ hết sức quan trọng và cũng là trách nhiệm và áp lực của giáo viên mầm non. Đối với giờ đón trẻ: Các cô giáo mầm non luôn hoạt động không ngừng nghỉ ngay từ lúc bắt đầu đón các con lên lớp. Trong giờ đón trẻ các cô phải quan sát, bao quát 13 trẻ tốt, vì một số trẻ khi đến lớp còn nhõng nhẽo, khóc nhè, nếu chúng ta không dỗ giành kịp thời hoặc chưa quan sát tốt có những trẻ sẽ đuổi theo ba mẹ, các con có thể chạy và té ngã hoặc thậm chí đi ra ngoài đường gây ra tai nạn giao thông rất nguy hiểm. Vì vậy giờ đón trẻ hai giáo viên trong lớp nên phân công nhiệm vụ với nhau, ví dụ: một cô đón cháu thì cô còn lại ngồi chơi với cháu để dỗ giành và quan sát cháu không để xảy ra tình trạng thất lạc cháu. Đồng thời cần kiểm tra sĩ số cháu trong giờ đón trẻ để tiện cho việc theo dõi, bên cạnh đó cũng cần kiểm tra những cháu hay mang đồ chơi ở nhà lên lớp. Bởi vì một số cháu do ba mẹ nuồng chiều nên đi học thường mang theo đồ chơi, và những đồ chơi đó nếu không được phát hiện kịp thời có thể là nguy cơ gây nên nhưng tai nạn thương tích cho trẻ. Ví dụ: lắp ghép nhỏ, hạt nút, hạt vòng... khi giáo viên không chú ý trẻ có thể đem ra chơi không may nuốt phải gây hóc dị vật hay bỏ vào mũi, tai gây ngạt thở nguy hiểm cho trẻ. Đồ chơi nhỏ gây nguy hiểm Đối với giờ thể dục sáng: Đây là giờ mà không ít trẻ đã bị chấn thương, trầy xước hoặc có những trẻ bị u đầu, rách da...Trong giờ tập thể dục nếu như giáo viên không phát hiện và quan sát kịp thời. Ví dụ: khi cho trẻ đi ra sân tập thể dục nếu cho trẻ đitự do không theo hàng lối thì các con sẽ chạy và xô đẩy nhau và té ngã, vì vậy các cô nên cho các con xếp hàng và nắm áo bạn đi từ từ đi. Đặc biệt cần chú ý hơn với những buổi tập có thêm dụng cụ như: vòng, gậy, hoa... trẻ có thể dùng những dụng cụ đó để chọc nhau, đánh nhau gây ra những chấn thương không đáng có. 14 Đối với hoạt động học: Đây là hoạt động mà thường thì rất ít gây ra những tai nạn ảnh hưởng đến cơ thể trẻ. Tuy vậy nó vẫn có thể xảy ra những tai nạn thương tích nhỏ như: cào cấu nhau, trong giờ học trẻ có thể nói chuyện, tranh cãi nhau, cắn nhau... và một số trường họp xảy ra khi trẻ học với bút chì, học cắt với kéo, trẻ có thể dùng những vật dụng đó để gây thương tích cho bạn hoặc cho chính bản thân mình. Hoặc trong giờ học tạo hình với đất nặn, nếu giáo viên không chú ý trẻ có thể lấy đất nặn vò thành viên nhỏ nhét vào mũi, tai... gây nên TNTT. Một điều lưuý nữa đó chính là giáo viên chúng ta không nên sử dụng những đồ dùng dạy học tự làm từ chai, lọ thủy tinh hoặc giấy có phẩm màu ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ. Đồng thời giờ học cũng là giờ mà giáo viên có thể lồng ghép giáo dục trẻ cách nhận ra và phòng tránh những TNTT thường gặp, từ đó nâng cao được nhận thức của trẻ, hạn chế tốt nhất những TNTT không mong muốn xảy ra đối với các con. Tùy theo từng chủ đề học để giáo viên có thể lồng ghép các nội dung giáo dục sao cho phù hợp. Ví dụ như: - V ớ i chủ đề “Bản thân”: giáo viên hướng dẫn các con phải biết tự bảo vệ và chăm sóc các bộ phận trên cơ thể bằng cách thường xuyên vệ sinh thân thể, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. 15 - V ớ i chủ đề “ Gia đình”: lồng ghép giáo dục trẻ biết nhận ra những đồ dùng trong gia đình gây nguy hiểm đối với cơ thể các con như: dao, kéo, bếp ga, phích nước, bể chứa nước.. .để trẻ biết tránh xa những vật dụng đó. Bằng cách đặt câu hỏi cho trẻ trả lời về những đồ dùng gây nguy hiểm, ví dụ: các con thấy phích nước nóng có tới gần và nghịch không? Vì sao? Hay ở nhà các con có được láy dao,kéo để chơi không? Vì sao? - Đối với chủ đề “ thực vật”: nhắc nhở trẻ không ngắt hoa bẻ cành, và đặc biệt không leo trèo cây sẽ bị té ngã gây chấn thương cho cơ thể. Ví dụ như: khi cho trẻ tham quan vườn hoa, cô sẽ đặt tình huống 1 bạn hái hoa, bẻ cành để cho các bạn khác xử lý tình huống, từ đó trẻ sẽ nhớ lâu hơn, ngoài ra cô cũng nên đặt câu hỏi về việc có nên leo trèo cây cao không? Vì sao... 16 - Đối với chủ đề “ động vật”: giúp trẻ hiểu và nhận ra được những con vật nào hiền, con vật nào giữ, ví dụ: các con hãy kể tên những con thú dữ? hãy kể tên những con thú hiền? vì sao chúng ta lại không nên lại gần những con thú dữ?...để trẻ biết cách tự phòng tránh nguy cơ nguy hiểm cho cơ thể. Mỗi ngày, mỗi chủ đề học giáo viên có thể hướng dẫn, giáo dục các con ở mọi lúc mọi nơi, dần dần các con sẽ tiếp thu thêm nhiều kiến thức hơn, có nhiều kinh nghiệm sống hơn để làm hành trang cho các bậc học kế tiếp của trẻ. Ngoài ra trong các giờ học giáo viên có thể dạy trẻ về kỹ năng sống, kỹ năng phòng tránh TNTT bằng những bài tập tình uống đơn giản để trẻ có thể tự giải quyết, từ đó khắc sâu hơn kiến thức về TNTT mà trẻ cần biết để tự phòng tránh cho bản thân. Đây là hoạt động mà tất cả các con đề rất thích, đặc biệt là với trẻ 4 - 5 tuổi. Vì trẻ có thể tự do lựa chọn trò chơi, dụng cụ chơi mà mình thích, trẻ được chạy nhảy thỏa 17 thích. Vì vậy đây cũng là giờ thường xuyên xảy ra những TNTT không đáng có như: chấn thương phần mềm, rách da, gãy xương... mà nguyên nhân là do trẻ ham chơi, đùa dỡn xô đẩy nhau, hay một số trẻ lại nhặt cành cây, gạch đá... làm đồ chơi và chọc bạn làm bạn bị chấn thương. Và một số nguyên nhân khác như: trẻ chạy nhanh, sân chơi thì trơn hay gồ ghề khiến trẻ té ngã. Cũng có những trường sân chơi chưa thoáng, nhiều bụi rậm, nhiều cây cối, từ đó có những tổ kiến, ong, muỗi...gây nguy hiểm cho trẻ. Vì thế khi cho trẻ ra sân chơi giáo viên cần chú ý: - Phải điểm danh trẻ trước khi ra sân chơi.Lựa chọn địa điểm chơi thoáng mát, an toàn với trẻ, không bị che khuất tầm nhìn để tiện cho việc bao quát trẻ. - Thường xuyên chú ý đến tất cả trẻ trong lớp để phát hiện và xử lý kịp thời những nguyên nhân gây ra TNTT. - Hướng dẫn và chỉ cho trẻ biết được những khu vực hay những đồ chơi gây nguy hiểm để trẻ tránh xa, giảm thiểu TNTT đối với trẻ. + Đối với giờ ăn: trong giờ ăn nếu giáo viên bao quát không tốt, khồng cẩn thận thì rất dễ gây ra TNTT đối với trẻ. Trên thực tế qua truyền thông chúng ta cũng đã nghe về tai nạn như: bỏng do thức ăn nóng, sặc dị vật đường thở, học xương.. .vì vậy trước và trong giờ ăn giáo viên cần chú ý: - Chú ý đến giờ lấy thức ăn, khi lấy thức ăn lên phải có nắp đậy, và chú ý để thức ăn nguội mới cho các cháu ăn. Từ đó sẽ loại bỏ được nguy cơ trẻ bỏng do thức ăn quá nóng. - Không ép trẻ ăn hoặc uống khi trẻ đang khóc, vì nếu như trẻ khóc mà chúng ta đút thức ăn thì trẻ sẽ dễ bị sặc thức ăn, dẫn đến ngạt thở. - Chú ý hơn khâu sơ chế thức ăn, đặc biệt là món cá phải được loại bỏ xương thật kỹ, tránh việc trẻ bị hóc xương, đồng thời trước khi ăn giáo viên nên nhắc nhở trẻ chú ý nếu có xương khi ăn thì phải lè ra, không được nuốt. + Đối với giờ ngủ: Đây là thời gian trẻ nghỉ ngơi nhưng cũng là thời gian giáo viên phải thận chú ý, không được chủ quan vì trong giờ ngủ cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây TNTT đối với trẻ như: sặc thức ăn do trẻ ngậm thức ăn trong miệng và ngủ, ngạt thở do trẻ nằm sai tư thế hoặc ngạt thở do hít phải khí độc. Vì vậy trong giờ ngủ giáo viên cần chú ý: - Trước khi vào giờ ngủ cần kiểm tra xem có cháu nào chưa nuốt hết đồ ăn trong miệng hay không, kiểm tra trong túi quần túi áo cháu có đồ chơi hay không, vì khi trẻ 18 ngủ trẻ có thể thức dậy bất chợt là lấy đồ chơi ra chơi gay nguy hiểm khi nuốt phải. - cần tạo không gian ngủ thoáng mát, đảm bảo an toàn, trẻ không hít phải những khí độc hại gây ngạt thở khi ngủ. - Khi trẻ ngủ phải đi quan sát và sửa tư thế ngủ đúng cho trẻ, vì nếu trẻ nằm sai tư thế, hoặc nằm úp quá lâu sẽ dẫn đến khó thở, ngạt thở. - Khi chơi tự do trong lớp, trẻ có thể gặp các tai nạn như dị vật mũi, tai do trẻ tự nhét đồ chơi (hạt cườm, con xúc sắc, các loại hạt quả, đất nặn...) vào mũi, tai mình hoặc nhét vào tai bạn, mũi bạn. Trẻ hay ngậm hoặc chọc đồ chơi vào miệng gây rách niêm mạc miệng, hít vào gây dị vật đường thở, nuốt vào gây dị vật đường ăn. Vì vậy cô không cho trẻ cầm các đồ chơi quá nhỏ, tránh trường họp trẻ cho vào miệng mũi. + Trẻ chơi tự do trong nhóm, giáo viên không cho trẻ chạy, xô đẩy nhau tránh va vào thành bàn, cạnh ghế, mép tủ...có thể gây chấn thương + Không nên để trẻ một mình vào nơi chứa nước kể cả xô chậu nước, khi dùng xong giáo viên cần đổ hết nước, úp xô, chậu, đảm bảo các xô, thùng không chứa nước trong nhà vệ sinh. Giám sát khi trẻ đi vệ sinh, khi trẻ chơi gần khu vực có chứa nguồn nước. *Biện pháp 4: Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh Đối với giáo viên mầm non, để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình là một người mẹ thứ hai của các con thì không thể không nói đến việc tuyên truyền và phối họp với phụ huynh. Bởi nếu chúng ta làm tốt công tác chăm sóc giáo và đảm bảoan toàn cho trẻ trên lớp mà thiếu sót khâu kết hợp với gia đình trẻ thì những đứa trẻ đó vô cùng thiệt thòi và phát triển không hoàn thiện. Đối với phụ huynh trường tôi, vì đặc thù công việc, đa số phụ huynh là làm nôngrãy ruông ở xa họ phải đi từ rất sớp nên thời gian để trao đổi với phụ huynh vào buổi sáng rất hạn chế. Vì vậy thời gian trả trẻ chính là thời điểm phù hợp để giáo viên và phụ huynh trao đổi, chia sẻ với nhau về tình hình của con em mình. Và đặc biệt là trao đổi về việc đảm bảo an toàn về thể chất cho các cháu ở trường và tại gia đình. Đa số các bậc phụ huynh rất quan tâm đến vấn đề này nhưng việc phát hiện những nguy cơ tiềm ẩn và cách phòng tránh hay xử lý khi con em mình gặp TNTT thì chưa được tốt nên giáo viên cần trao đổi với phụ huynh về những vấn đề như sau: - Hướng dẫn phụ huynh cách giúp con em mình nhận biết những vật dụng trong gia đình gây nguy hiểm cho các con, hoặc có thể hướng dẫn phụ huynh dán những cảnh 19 báo nguy hiểm để trẻ biết và tránh xa chúng. - Nhắc nhở phụ huynh bỏ các vật dụng trong gia đình như: dao, kéo, phích nước, tủ thuốc.. .cao và xa so với tầm với của trẻ - Một số dụng cụ chứa nước ở gia đình thì nên có nắp đậy vì trẻ có thể nghịch nước và té hoặc úp mặt vào các xô chậu nước dẫn đến ngạt thở. - Nhắc phụ huynh cẩn thận khi cho trẻ ăn các loại quả có hạt, các loại thạch, kẹo cứng...Điều quan trọng nhất là phải luôn giám sát trẻ để chắc chắn rằng con mình luôn được đảm bảo an toàn tuyệt đối. Tuy nhiên để việc cung cấp kiến thức được hiệu quả, dễ nhớ nên tôi làm thông báo về một số cách phòng tránh tai nạn thương tích đơn giản ở góc tuyên truyền. Ở đó dán những hình ảnh đẹp, dễ bắt mắt nên được phụ huynh lưu tâm đọc hằng ngày Công tác tuyên truyền phòng tránh tai nạn thương tích với phụ huynh là việc vừa dễ lại vừa khó, dễ vì đây là công việc hàng ngày của giáo viên, khó ở đây là giáo viên phải có những lời nói thuyết phục, biết chọn lọc những nội dung tuyên truyền thiết thực, thu hút được phụ huynh để phụ huynh dễ hiểu và dễ thực hiện. +Điều kiện thực hiện các giải pháp. Để thực hiện được các giải pháp trên một cách tốt nhất, đòi hỏi cơ sở vật chất tại trường phải được trang bị tương đối đầy đủ về phòng học, các khu vực trong trường được bố trí hợp lí, nâng cấp và bổ sung đồ dùng đồ chơi mới đảm bảo an toàn và đáp ứng được nhu cầu vui chơi của trẻ. 20