Tài liệu Skkn một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong dạy học địa lý ở trường thcs vùng ven có học sinh dân tộc

PHOØNG GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO TP. PLEIKU TEÂN ÑEÀ TAØI MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛTHAÛO LUAÄN NHOÙM TRONG DAÏY HOÏC ÑÒA LÍ ÔÛ TRÖÔØNG THCS Hoï vaø teân ngöôøi vieát: CHU VAÊN BÌNH Chuyeân moân: CAO ÑAÚNG SÖ PHAÏM SÖÛ - ÑÒA Ñôn vò: TRÖÔØNG THCS ANH HUØNG WÖØU 1 Naêm hoïc: 2008-2009 2 PHOØNG GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO TP. PLEIKU TEÂN ÑEÀ TAØI MOÄT SOÁ BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛTHAÛO LUAÄN NHOÙM TRONG DAÏY HOÏC ÑÒA LÍ ÔÛ TRÖÔØNG THCS Naêm hoïc: 2008-2009 3 PHAÀN I: ÑAËT VAÁN ÑEÀ Ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc hieän nay chuù troïng ñeán caùc phöông phaùp laáy hoïc sinh laøm trung taâm. Thaûo luaän nhoùm laø moät trong nhöõng phöông phaùp hoïc taäp coù hieäu quûa trong vieäc toå chöùc hoaït ñoäng nhaän thöùc cho hoïc sinh. Phöông phaùp hoaït ñoäng nhoùm coøn goïi laø phöông phaùp Semi na. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng hình thöùc daïy hoïc phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc, chuû ñoäng, saùng taïo cuûa hoïc sinh, giuùp hoïc sinh coù cô hoäi baøn baïc, trao ñoåi, ñoùng goùp yù kieán cuûa mình vaøo noäi dung baøi hoïc. Khi hoïc theo nhoùm hoïc sinh seõ ñöôïc thaûo luaän theo töøng vaán ñeà cuûa baøi hoïc, ñoù laø cô hoäi cho moïi hoïc sinh tham gia hoaït ñoäng hoïc taäp, cô hoäi cho caùc em hoïc hoûi laãn nhau, hoã trôï laãn nhau veà caùch tìm kieám nhöõng giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát nhöõng tình huoáng trong baøi hoïc, ngoaøi ra khi hoïc theo nhoùm hoïc sinh coøn coù theå cuøng nhau ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu maø caùc em khoâng laøm ñöôïc moät mình, caàn phaûi baèng caùch cuøng moïi ngöôøi trong nhoùm ñoùng goùp moät phaàn hieåu bieát cuûa mình roài caû nhoùm taäp hôïp thaønh moät caùch giaûi quyeát toát nhaát maø giaùo vieân ñaõ phaân coâng. Qua ñoù tính tích cöïc, chuû ñoäng, tö duy saùng taïo cuûa hoïc sinh ñöôïc phaùt huy ñeán cao ñoä. Hoaït ñoäng nhoùm coøn reøn cho hoïc sinh thoùi quen laøm vieäc taäp theå, tính ñoaøn keát, laøm cho nhöõng hoïc sinh nhuùt nhaùt ngaøy caøng maïnh daïn hôn, töï tin hôn trong phaùt bieåu, trong xaây döïng baøi, trong sinh hoaït coäng ñoàng, trong ñôøi soáng... laøm cho caùc em yeâu thích moân hoïc, thích söï khaùm phaù vaø coù ñoäng cô hoïc taäp ñuùng ñaén, kieán thöùc cuûa caùc em seõ giaûm bôùt phaàn chuû quan, phieán dieän, caùc em seõ deã nhôù, nhôù laâu, kieán thöùc cuûa caùc em trôû neân saâu saéc beàn vöõng. Thaûo luaän nhoùm coøn giuùp hoïc sinh môû roäng, ñaøo saâu theâm nhöõng vaán ñeà hoïc taäp treân cô sôû nhìn nhaän moät caùch coù suy nghó, phaân tích coù lí leõ, phaùt trieån ñöôïc tö duy khoa hoïc, giuùp hoïc sinh phaùt trieån caùc kó naêng noùi, giao tieáp, tranh luaän, boài döôõng caùc phöông phaùp nghieân cöùu moät caùch vöøa söùc nhö phöông phaùp tìm ñoïc taøi lieäu tham khaûo, phöông phaùp quan saùt, ghi cheùp…, thaûo luaän nhoùm coøn taïo ra moái quan heä hai chieàu giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh, giöõa hoïc sinh vaø hoïc sin, giuùp giaùo vieân naém baét tình hình hoïc taäp cuûa hoïc sinh moät caùch nhanh nhaát. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaëc bieät laø töø khi ngaønh giaùo duïc tieán haønh ñoåi môùi veà noäi dung vaø phöông phaùp daïy hoïc. Ñaõ coù nhieàu nhaø khoa hoïc, hoïc giaû, nhaø giaùo ñeà caäp nhieàu veà phöông phaùp hoaït ñoäng nhoùm. Nhöng nhìn chung nhöõng coâng trình nghieân cöùu cuûa caùc taùc giaû ñaõ ñeà caäp 4 ñeán vaán ñeà naøy ôû nhieàu goùc ñoä khaùc nhau, mang tính chaát chung duøng trong nhaø tröôøng vôùi caùc caáp hoïc khaùc nhau. Moãi ñòa phöông moãi vuøng, mieàn, töøng tröôøng THCS tuyø thuoäc vaøo ñoái töôïng hoïc sinh cuûa mình ñeå ñöa ra caùc hình thöùc, caùc bieän phaùp hoaït ñoäng nhoùm cho phuø hôïp thì môùi mang laïi hieäu quaû cao khi söû duïng phöông phaùp naøy. Hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm vaø hoaït ñoäng laøm vieäc theo nhoùm laø hai hình thöùc daïy hoïc hoaøn toaøn khaùc nhau. Laøm vieäc theo nhoùm laø nhöõng caâu hoûi lôùn hôn duøng cho caùc baøi thöïc haønh hoaëc caùc baøi toång keát. Coøn thaûo luaän nhoùm laø thaûo luaän nhöõng vaán ñeà nhoû trong töøng baøi daïy, nhöng ñoù laø nhöõng vaán ñeà khoù yeâu caàu caàn phaûi coù söï hôïp taùc, trao ñoåi giöõa caùc hoïc sinh trong nhoùm ñeå ñöa ra caâu traû lôøi. Trong ñeà taøi naøy chuùng toâi chæ ñeà caäp ñeán moät soá bieän phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû trong phöông phaùp thaûo luaän nhoùm. Qua thöïc teá ñi döï giôø hoïc hoûi kinh nghieäm ôû ñoàng nghieäp toâi thaáy caùc giaùo vieân tieán haønh caùc hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm coøn ít, ñoâi khi coøn mang tính hình thöùc, chöa phaùt huy ñöôïc hieäu quaû cuûa noù. Baûn thaân toâi laø moät giaùo vieân giaûng daïy ñòa lí ñaõ ñöôïc 10 naêm, qua thôøi gian giaûng daïy vaø aùp duïng caùc hoaït ñoäng theo nhoùm toâi thaáy naûy sinh moät soá vaán ñeà caàn giaûi quyeát nhö sau: - Hoïc sinh coøn thuï ñoäng trong quaù trình thaûo luaän nhoùm, ñaëc bieät laø caùc em hoïc sinh yeâuù. - Moät soá hoïc sinh coøn bò ñoäng vaø luùng tuøng trong quaù trình thaûo luaän. - Nhieàu hoïc sinh coøn nhuùt nhaùt, chöa ñoäng naõo, chöa hoaït ñoäng tích cöïc (chuû yeáu laø caùc em hoïc yeáu), trong khi ñoù caùc em hoïc khaù, gioûi thì laøm heát phaàn vieäc cuûa nhoùm. - Thôøi gian thaûo luaän chöa ñaûm baûo, vöôït quaù thôøi gian quy ñònh laøm aûnh höôûng ñeán thôøi gian caùc hoaït ñoäng khaùc cuûa baøi daïy. Ø - Hoïc sinh trong nhoùm vaø hoïc sinh giöõa caùc nhoùm nhaän xeùt, boå sung noäi dung thaûo luaän chöa hieäu quaû. Töø thöïc teá treân, trong caùc naêm qua toâi ñaõ luoân traên trôû ñeå tìm ra caùc bieän phaùp tieán haønh hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm nhaèm mang laïi hieäu quaû cao hôn trong töøng tieát daïy. Qua töøng tieát daïy aùp duïng hoaït ñoäng nhoùm ôû caùc khoái lôùp ñoái vôùi ñòa baøn tröôøng toâi ñang coâng taùc, toâi ñaõ ñuùc keát vaø ruùt ra ñöôïc moät soá kinh nghieäm nhaèm mang laïi hieäu quaû cao hôn trong caùc giôø leân lôùp coù noäi dung caàn thaûo luaän nhoùm. 5 PHAÀN II: CAÙC BIEÄN PHAÙP THÖÏC HIEÄN 1/ Chuaån bò hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm: Tröôùc khi ñöa hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm vaøo moät baøi daïy giaùo vieân caàn phaûi traû lôøi ñöôïc caùc caâu hoûi sau: Muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng nhoùm trong baøi naøy laø gì ? Taïi sao phaûi thaûo luaän tieåu muïc naøy, noäi dung naøy, lieäu noù coù phuø hôïp vôùi caùc muïc tieâu toång theå cuûa baøi giaûng khoâng ? Hoaït ñoäng naøy caàn bao nhieâu thôøi gian ? Thôøi gian coøn laïi coù ñuû ñeå hoaøn thaønh baøi daïy khoâng ? Hoaït ñoäng naøy yeâu caàu giaùo vieân vaø hoïc sinh caàn chuaån bò nhöõng phöông tieän, thieát bò gì ? Hoïc sinh caàn phaûi tham khaûo tröôùc caùc taøi lieäu naøo ? Lieäu nhöõng yeâu caàu ñoù thaày vaø troø coù ñaùp öùng ñöôïc khoâng ? Hoaït ñoäng naøy caàn bao nhieâu caâu hoûi, caàn chia bao nhieâu nhoùm, moãi nhoùm bao nhieâu hoïc sinh laø phuø hôïp ? 2/ Choïn caâu hoûi (neâu vaán ñeà) cho hoïc sinh thaûo luaän : Vieäc chuaån bò caâu hoûi cho caùc nhoùm thaûo luaän laø moät khaâu quan troïng. Nhöõng caâu hoûi quaù ñôn giaûn seõ laøm cho thôøi gian thaûo luaän buoàn teû vaø raát deã ñi ñeán tình traïng thôø ô cuûa nhieàu hoïc sinh. Do ñoù neân chuaån bò nhöõng “caâu hoûi môû” töùc laø caâu hoûi coù nhieàu höôùng phaùt trieån, nhieàu caùch lí giaûi, ñoøi hoûi hoïc sinh phaûi tö duy vaø trình baøy nhieàu yù kieán, hoïc sinh phaûi tranh luaän ñeå tìm ra keát quaû ñuùng nhaát thì môùi loâi cuoán ñöôïc nhieàu hoïc sinh tham gia. Maët khaùc khi choïn vaán ñeà thaûo luaän caàn löu yù laø phaûi xem xeùt, nghieân cöùu xem hoïc sinh ñaõ bieát gì, caûm thaáy gì, suy nghó gì veà vaán ñeà giaùo vieân ñöa ra ñeå traùnh tröôøng hôïp quaù söùc hoïc sinh thì buoåi thaûo luaän cuõng seõ maát ñi yù nghóa . Noäi dung thaûo luaän coù theå laáy töø caùc caâu hoûi khoù trong saùch giaùo khoa hoaëc khi khai thaùc tình huoáng maâu thuaån trong baøi ñeå cho hoïc sinh thaûo luaän tìm phöông aùn giaûi quyeát . Ví duï : Khi giaûng veà soâng ngoøi khu vöïc Ñoâng AÙ, giaùo vieân coù theå khai thaùc tình huoáng coù vaán ñeà cho hoïc sinh thaûo luaän nhö: “Taïi sao thuyû cheá cuûa hai soâng Hoaøng Haø vaø Tröôøng Giang hoaøn toaøn traùi ngöôïc nhau?”. Caùc caâu hoûi thaûo luaän neân caân nhaéc kyõ vaø chuaån bò tröôùc trong phieáu hoïc taäp (in vi tính ), hoaëc tieän nhaát laø vieát saün trong baûng phuï ( loaïi baûng 6 xeáp , thaûo luaän ñeán caâu naøo thì môû ra ñeán caâu ñoù ). Nhöõng caâu hoûi caàn phaûi tham khaûo nhieàu taøi lieäu môùi traû lôøi ñöôïc thì giaùo vieân neân phoå bieán ôû cuoái tieát tröôùc (trong phaàn daën doø) vaø giôùi thieäu cuï theå teân taøi lieäu tham khaûo. Caàn löu yù laø möùc ñoä vaø dung löôïng kieán thöùc trong moãi caâu hoûi phaûi töông ñoái ñoàng ñeàu nhau, traùnh tröôøng hôïp giao cho nhoùm naøy caâu hoûi quaù deã coøn nhoùm kia thì quaù khoù . 3/ Caùch xeáp nhoùm : Vaán ñeà ñaët ra laø xeáp bao nhieâu hoïc sinh vaøo moät nhoùm laø vöøa? Caàn phaûi suy nghó caån thaän khi chia hoïc sinh thaønh nhoùm. Neáu chia nhoùm khoâng hôïp lí thì hoaït ñoäng nhoùm seõ thaát baïi ngay töø ñaàu vì giaùo vieân bò maát khaû naêng kieåm soaùt lôùp. Kinh nghieäm thöïc tieãn cho thaáy xeáp töø 4 ñeán 8 hoïc sinh vaøo moät nhoùm laø hoaït ñoäng coù hieäu quaû nhaát vaø nhanh nhaát vì khi giaùo vieân yeâu caàu thaûo luaän nhoùm thì töøng caëp baøn (loaïi 4 choå ngoài = nhoùm 8 HS ; loaïi 2 choå ngoài = nhoùm 4 HS ) quay laïi vôùi nhau laø xong, ít toán thôøi gian di chuyeån vaø khoâng gaây maát traät töï. Maët khaùc nhoùm coù ít hoïc sinh thì caøng coù ít hoïc sinh “aên theo” neân moãi hoïc sinh ñeàu phaûi hoaït ñoäng, khoâng coù hoïc sinh ñöùng xôù rôù beân ngoaøi vaø coù ít hoïc sinh thì söï thoáng nhaát yù kieán caøng nhanh, ñôõ toán thôøi gian. Soá löôïng nhoùm ít nhaát phaûi gaáp ñoâi soá löôïng caâu hoûi thaûo luaän. Nghóa laø moät caâu hoûi thì ít nhaát phaûi coù hai nhoùm cuøng thaûo luaän caâu hoûi ñoù, nhö vaäy môùi thöïc hieän ñöôïc khaâu quan troïng tieáp theo laø nhaän xeùt ñaùnh giaù laãn nhau giöõa caùc nhoùm. Nhoùm naøy coù yù kieán thaûo luaän khaùc vôùi nhoùm baïn, hoaëc ñeà xuaát keát quaû hôïp lyù hôn nhoùm baïn thì cuoäc thaûo luaän môùi soâi noåi. 4/ Ñeå hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm ñaït hieäu quaû, giaùo vieân phaûi thöïc hieän ñaày ñuû caùc böôùc sau: Cöû tröôûng nhoùm ñieàu khieån thaûo luaän vaø thö kyù ghi nhöõng yù kieán cuûa caùc thaønh vieân trong nhoùm. Phoå bieán roõ caùc caâu hoûi thaûo luaän cho töøng nhoùm (ñaõ chuaån bò saün trong baûng xeáp, hoaïêc phieáu hoïc taäp… ), giaûi thích roõ yeâu caàu thöïc hieän cho töøng caâu hoûi ñeå hoïc sinh ñi ñuùng höôùng vaø qui ñònh thôøi gian thaûo luaän sao cho hôïp lí. Tuyeät ñoái khoâng phaùt tröôùc caùc duïng cuï trình baøy (giaáy khoå to, baûng phuï, vieát ...) tröôùc khi höôùng daãn thaûo luaän vì neáu phaùt tröôùc hoïc sinh seõ tieán haønh hoaït ñoäng chöù khoâng nghe höôùng daãn. Trong thôøi gian caùc nhoùm thaûo luaän, giaùo vieân nhaát thieát khoâng ñöôïc laøm vieäc khaùc maø phaûi thöôøng xuyeân ñi kieåm tra hoaït ñoäng cuûa töøng nhoùm 7 ñeå naém ñöôïc em naøo hoaït ñoäng, em naøo khoâng, em naøo giaønh noùi suoát vaø laéng nghe caùc em trao ñoåi coù ñuùng höôùng khoâng. Neáu phaùt hieän coù thaønh vieân trong nhoùm khoâng tham gia hoaït ñoäng, giaùo vieân coù theå tröïc tieáp yeâu caàu hoïc sinh ñoù tham gia phaùt bieåu. Ví duï : “Em A, em haõy neâu yù kieán cuûa em cho caû nhoùm nghe veà vaán ñeà maø nhoùm em ñang thaûo luaän”. Neáu thaáy nhoùm naøo gaëp khoù khaên giaùo vieân khoâng giaûi ñaùp thaéc maéc ngay, maø chæ giuùp hoïc sinh höôùng tö duy hoaëc cung caáp caùc nguoàn döõ lieäu , tö lieäu caàn thieát cho vieäc laøm saùng toû vaán ñeà . Ví duï: Ñeå giuùp hoïc sinh giaûi thích taïi sao thuyû cheá soâng Hoaøng Haø vaø Tröôøng Giang hoaøn toaøn khaùc nhau, giaùo vieân gôïi yù cho hoïc sinh nhôù laïi nhöõng yeáu toá töï nhieân naøo quyeát ñònh cheá ñoä nöôùc cuûa moät con soâng? Neáu hoïc sinh chöa tieáp caän ñöôïc vaán ñeà, giaùo veân coù theå ñöa ra moät vaøi gôïi yù tieáp theo. Giaùo vieân neân daønh söï giuùp ñôõ cho caùc nhoùm nhö nhau, khoâng daønh thôøi gian quaù nhieàu cho moät nhoùm hay moät caù nhaân naøo. Giaùo vieân neân coù lôøi caûnh baùo tröôùc khi heát thôøi gian thaûo luaän . Ví duï : “Chuùng ta chæ coøn 2 phuùt, caùc em thoáng nhaát yù kieán ñi.” Khi heát thôøi gian thaûo luaän, giaùo vieân yeâu caàu moät em thay maët nhoùm trình baøy keát quaû thaûo luaän. Tuyø noäi dung caâu hoûi, tuyø ñieàu kieän töøng tröôøng, hoïc sinh coù theå trình baøy baèng nhieàu caùch khaùc nhau (duøng ñeøn chieáu, baûng phuï, giaáy khoå to, phieáu hoïc taäp ...). Khi hoïc sinh caùc nhoùm leân trình baøy, giaùo vieân khoâng neân ñöa ra caùc caâu hoûi chaát vaán laøm hoïc sinh luùng tuùng hoaëc ñöa ra caâu traû lôøi ñuùng, sai laäp töùc maø phaûi ñeå ngoû cho caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt . Ñeå tieát kieäm thôøi gian, moãi caâu hoûi giaùo vieân coù theå chæ yeâu caàu moät vaøi nhoùm trình baøy keát quaû (neáu caùc nhoùm cuøng thaûo luaän moät caâu hoûi), caùc nhoùm khoâng ñöôïc yeâu caàu trình baøy keát quaû thì coù nhieäm vuï nhaän xeùt, boå sung phaàn trình baøy cuûa nhoùm baïn nhaèm ñaûm baûo taát caû ñeàu coù cô hoäi ñoùng goùp yù kieán, qua ñoù giaùo vieân cuõng ñaùnh giaù ñöôïc keát quaû thaûo luaän cuûa caùc nhoùm naøy. Khi hoïc sinh caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt boå sung, giaùo vieân phaûi laéng nghe caån thaän vaø ghi toùm taét leân baûng nhöõng ñieåm cô baûn cuûa moãi yù kieán phaùt bieåu ñeå phaùt hieän nhöõng maâu thuaån giöõa caùc yù kieán, neáu coù yù kieán khaùc nhau thì kòp thôøi neâu vaán ñeà cho hoïc sinh tieáp tuïc giaûi quyeát, tuy nhieân khoâng neân ñeå cuoäc thaûo luaän cheäch höôùng hoaëc keùo daøi vì moät vaán ñeà nhoû. Khi caùc nhoùm khoâng coøn yù kieán boå sung, giaùo vieân phaûi daønh ñuû moät khoaûng thôøi gian thích ñaùng trong giôø giaûng ñeå nhaän xeùt caùc yù kieán cuûa hoïc sinh vaø thöïc hieïân moät quaù trình phaûn hoài ñaày ñuû vaø hoaøn chænh caùc 8 thoâng tin hoïc sinh caàn ghi nhôù maø giaùo vieân ñaõ chuaån bò tröôùc trong baøi. Sau ñoù giaùo vieân ñaët caâu hoûi kieåm tra moät soá em xem caùc em ñaõ naém ñöôïc vaán ñeà chöa. Cuoái cuøng giaùo vieân cuõng neân khuyeán khích, ñoäng vieân hoïc sinh tieáp tuïc tham gia phaùt bieåu trong nhöõng laàn sau baèng caùch toû thaùi ñoä haøi loøng, thích thuù, khen ngôïi kòp thôøi nhöõng caâu traû lôøi cuûa hoïc sinh, hoaëc cho ñieåm nhöõng hoïc sinh xuaát saéc. 5/ Bieän phaùp khuyeán khích moïi thaønh vieân trong nhoùm tham gia thaûo luaän: Trong caùc taøi lieäu höôùng daãn yeâu caàu giaùo vieân cho moãi nhoùm töï baàu nhoùm tröôûng, thö kyù. Tuy nhieân qua thöïc teá aùp duïng chuùng toâi thaáy khoâng hieäu quaû baèng vieäc giaùo vieân chæ ñònh vaø boài döôõng laàn löôït töøng hoïc sinh trong nhoùm luaân phieân theo thöù töï laøm nhoùm tröôûng hoaëc thö kyù. Laøm nhö vaäy ñeå moãi hoïc sinh ñeàu coù khaû naêng höôùng daãn thaûo luaän trong nhoùm mình. Kinh nghieäm naøy theo chuùng toâi laø coù theå chaáp nhaän ñöôïc vì noù giuùp cho moïi hoïc sinh ñeàu coù ñieàu kieän ñeå boài döôõng cho mình naêng löïc toå chöùc, ñieàu khieån hoaït ñoäng hoïc taäp vaø naâng cao höùng thuù tìm toøi, nghieân cöùu, traùnh ñöôïc thoùi quen caû nhoùm chæ troâng chôø, yû laïi vaøo moät vaøi thaønh vieân noåi troäi trong nhoùm mình. Ñoái vôùi nhöõng lôùp chöa coù phong traøo vaø thoùi quen hoïc taäp toát, giaùo vieân cuõng khoâng neân ñeå cho nhoùm töï cöû ñaïi dieän baùo caùo keát quaû thaûo luaän maø giaùo vieân chæ ñònh baát kì moät thaønh vieân trong nhoùm (chuù yù nhöõng hoïc sinh coù thaùi ñoä lô laø) ñöùng leân baùo caùo keát quaû thaûo luaän cuûa nhoùm vaø giaùo vieân coù theå ñaët theâm moät soá caâu hoûi phuï yeâu caàu hoïc sinh ñoù lí giaûi nhöõng noäi dung vöøa trình baøy ñeå kieåm tra xem hoïc sinh ñoù coù tham gia thaûo luaän khoâng, coù hieåu vaán ñeà khoâng, qua ñoù giaùo vieân coù theå kòp thôøi uoán naén vaø nhaéc nhôû, cho ñieåm caùc em tuyø theo möùc ñoä. Coù nhö vaäy thì moïi thaønh vieân trong nhoùm môùi taäp trung tham gia thaûo luaän, khaéc phuïc ñöôïc tình traïng chæ coù nhoùm tröôûng vaø thö kí laøm vieäc, coøn caùc hoïc sinh khaùc (ña soá laø nhöõng hoïc sinh yeáu hoaëc löôøi bieáng) cöù ngoài laøm vieäc rieâng hoaëc coù thaùi ñoä yû laïi, baát hôïp taùc, chôø ñeán khi naøo giaùo vieân ñöa keát quaû chuaån xaùc roài ghi vaøo vôû maø khoâng hieåu gì caû. Caàn chuù yù laø giaùo vieân boä moân caàn phoái hôïp vôùi giaùo vieân chuû nhieäm lôùp ñeå phaân chia choã ngoài cho hoïc sinh ñaûm baûo trong moãi nhoùm phaûi coù caû hoïc sinh yeáu, hoïc sinh trung binh vaø khaù, gioûi. Ñeå phaàn naøo laøm roõ hôn phaàn trình baøy ôû treân, chuùng toâi xin neâu moät vaøi ví duï cuï theå nhö sau : Ví duï 1 : Baøi 10 ( Ñòa 8 ): Ñieàu kieän töï nhieân cuûa khu vöïc Nam Aù 9 Sau khi nghieân cöùu muïc tieâu baøi hoïc chuùng toâi thaáy moät trong caùc kieán thöùc vaø kó naêng maø hoïc sinh caàn ñaït ñöïôc laø phaûi bieát söû duïng, phaân tích löôïc ñoà phaân boá möa ñeå thaáy ñöôïc söï aûnh höôûng cuûa ñòa hình ñoái vôùi söï phaân boá löôïng möa trong khu vöïc. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñoù ôû phaàn 2 (khí haäu) chuùng toâi choïn phöông phaùp cô baûn laø thaûo luaän nhoùm. ÔÛ böôùc chuaån bò : + Chuùng toâi choïn caâu hoûi môû ñaàu laø “Baèng kieán thöùc ñaõ hoïc ôû baøi 2 haõy nhaéc laïi khu vöïc Nam AÙ chuû yeáu naèm trong ñôùi khí haäu naøo? Coù löôïng möa ra sao?” + Choïn caâu hoûi thaûo luaän laø “Döïa vaøo löôïc ñoà hình 10.2 haõy nhaän xeùt vaø giaûi thích löôïng möa ôû 3 ñòa ñieåm : Se-ra-pun-ñi, Mum-bai, Muntan?”. + Döï kieán thôøi gian cho hoaït ñoäng naøy laø 5 phuùt. + Phöông tieän thöïc hieän laø baûng xeáp (daønh cho giaùo vieân) vaø phieáu hoïc taäp in saün (daønh cho hoïc sinh) coù noäi dung nhö sau : 10 PHIEÁU HOÏC TAÄP Nhoùm : - Ñòa ñieåm : ............................................................................................. - Löôïng möa : ............................................................................................. - Giaûi thích : ............................................................................................ .................................................................................................................... + Toå chöùc nhoùm: Do phoøng hoïc chuùng toâi ñang daïy coù 2 daõy baøn, moãi daõy 6 baøn neân chuùng toâi döï kieán chia laøm 6 nhoùm, moãi nhoùm 2 baøn ( khoaûng 8 HS / nhoùm). Tieán haønh hoaït ñoäng: + Giaùo vieân môû trang ñaàu baûng phuï coù ghi saün noäi dung caâu hoûi môû ñaàu, goïi moät hoïc sinh traû lôøi, sau ñoù giaùo vieân ñaët vaán ñeà ñeå gaây söï chuù yù cho hoïc sinh. + Giaùo vieân môû trang 2 cuûa baûng xeáp coù ghi saün noäi dung thaûo luaän. + Giaùo vieân phaân nhoùm theo döï kieán, cöû nhoùm tröôûng, thö kí. + Giaùo vieân treo löôïc ñoà hình 10.2 phoùng to. + Giaùo vieân döïa vaøo löôïc ñoà giao nhieäm vuï cuï theå cho töøng nhoùm ( Moät ñòa ñieåm coù 2 nhoùm nhaän xeùt vaø giaûi thích ). + Yeâu caàu caùc nhoùm ngoài vaøo vò trí (töøng caëp baøn quay laïi vôùi nhau). + Phaùt phieáu hoïc taäp vaø coâng boá thôøi gian thaûo luaän. + Giaùo vieân ñi quan saùt töøng nhoùm, nhaéc nhôû hoïc sinh trong nhoùm taäp trung thaûo luaän, neáu nhoùm naøo khoâng bieát giaûi thích giaùo vieân gôïi yù töøng böôùc nhö “caùc em haõy quan saùt xem ñòa ñieåm naøy chòu aûnh höôûng cuûa höôùng gioù naøo, noù töø ñaâu thoåi ñeán, coù tính chaát ra sao?, so vôùi höôùng cuûa ñòa hình thì nhö theá naøo? ...”, tuyø tình hình maø giaùo vieân coù gôïi yù giuùp hoïc sinh tö duy. + Coøn khoaûng 2 phuùt giaùo vieân nhaéc hoïc sinh thoáng nhaát yù kieán vaø ghi vaøo phieáu hoïc taäp. - Keát thuùc hoaït ñoäng: + Yeâu caàu hoïc sinh quay laïi vò trí ban ñaàu. + Giaùo vieân goïi hoïc sinh nhoùm moät baùo caùo keát quaû thaûo luaän cuûa nhoùm mình ôû ñòa ñieåm thöù nhaát vaø goïi nhoùm hai cuøng thaûo luaän ôû ñòa ñieåm thöù nhaát coù yù kieán nhaän xeùt boå sung (hoaëc ngöôïc laïi), giaùo vieân yeâu caàu caû lôùp coù theâm yù kieán neáu thaáy coøn chöa ñuû. Caùc yù kieán boå sung giaùo vieân ghi toùm taét nhanh leân baûng. Khi khoâng coøn yù kieán, giaùo vieân döïa vaøo löôïc ñoà ñeå chuaån xaùc kieán thöùc, sau ñoù giaùo vieân lieân heä laïi nhöõng yù kieán hoïc sinh vöøa phaùt bieåu ñeå ñaùnh giaù keát quaû thaûo luaän, khen ngôïi nhöõng yù kieán ñuùng. 11 + Töông töï nhö vaäy, thaày-troø cuøng phaân tích, giaûi thích hai ñòa ñieåm coøn laïi. + Cuoái cuøng ñeå kieåm tra möùc ñoä nhaän thöùc cuõng nhö khaû naêng khaùi quaùt vaán ñeà, giaùo vieân ñaët theâm hai caâu hoûi vaø chæ ñònh baát kyø hoïc sinh naøo ñeå traû lôøi: Em haõy ruùt ra keát luaän veà söï phaân boá löôïng möa ôû Nam AÙ? Nguyeân nhaân cuûa söï phaân boá ñoù? Neáu hoïc sinh traû lôøi ñöôïc hai caâu hoûi treân coi nhö ñaõ ñaït yeâu caàu. Ví duï 2 : Baøi 22 (Ñòa 6 ): Caùc ñôùi khí haäu treân Traùi Ñaát. Khi thieát keá baøi naøy chuùng toâi xaùc ñònh troïng taâm laø muïc 2: Söï phaân chia beà maët traùi ñaát ra caùc ñôùi khí haäu theo vó ñoä. ÔÛ muïc naøy caàn phaûi ñaït ñöôïc hai muïc tieâu: - Kieán thöùc: Hoïc sinh trình baøy ñöôïc vò trí cuûa caùc ñai nhieät, caùc ñôùi khí haäu vaø ñaëc ñieåm cuûa caùc ñôùi khí haäu theo vó ñoä treân beà maët Traùi Ñaát. - Kyõ naêng: Bieát xaùc laäp moái quan heä nhaân quaû giöõa goùc chieáu saùng, thôøi gian chieáu saùng cuûa Maët Trôøi vôùi nhieät ñoä cuûa khoâng khí. Ñeå ñaït hai muïc tieâu treân, chuùng toâi choïn phöông phaùp thaûo luaän theo nhoùm. - ÔÛ böôùc chuaån bò : + Chuùng toâi thieát keá hai phieáu hoïc taäp phuïc vuï cho hai hoaït ñoäng nhoùm. Phieáu hoïc taäp soá 1: thieát keá daïng baûng toång hôïp ñeå hoïc sinh döïa vaøo ñoù laøm roõ caùc ñaëc ñieåm cuûa töøng ñôùi khí haäu trình baøy trong saùch giaùo khoa. Phieáu hoïc taäp soá 2: thieát keá daïng sô ñoà troáng ñeå hoïc sinh cuûng coá kieán thöùc vaø hình thaønh moái quan heä nhaân quaû giöõa goùc chieáu saùng, thôøi gian chieáu saùng cuûa Maët Trôøi vôùi nhieät ñoä cuûa khoâng khí. PHIEÁU HOÏC TAÄP SOÁ 1 Nhoùm : ...... Ñôùi Vò trí ( vó ñoä ) Goùc chieáu cuûa aùnh saùng Maët Trôøi Nhieät ñoä Gioù thoåi thöôøng xuyeân Löôïng möa trung bình naêm (mm) 12 .............................................................................. PHIEÁU HOÏC TAÄP SOÁ 2 Nhoùm : ...... Goùc chieáu saùng: ……………………………… Ñôùi ……………………. Nhieät löôïng haáp thuï:……… ……………………. Nhieät ñoä khoâng khí : …………………… Thôøi gian chieáu saùng: ………………………………… …………………. .............................................................................. + Phöông thöùc thöïc hieän laø toå chöùc hai hoaït ñoäng nhoùm noái tieáp nhau. + Döï kieán thôøi gian thích hôïp cho töøng hoaït ñoäng: hoaït ñoäng 1 laø 6 phuùt, hoaït ñoäng 2 laø 5 phuùt. + Chuaån bò phöông tieän thöïc hieän goàm: baûng xeáp, phieáu hoïc taäp (moãi phieáu 7 baûn), buùt daï, hình 58 SGK phoùng to, quaû Ñòa Caàu, moâ hình traùi ñaát- Quaû ñòa caàu- maët traêng. + Toå chöùc nhoùm: do ñaëc thuø phoøng hoïc neân chuùng toâi chia 6 nhoùm, moãi nhoùm 2 baøn. - Tieán haønh hoaït ñoäng 1:(hoaøn thaønh phieáu hoïc taäp soá 1). + Giaùo vieân treo hình 58 phoùng to vaø ñaët vaán ñeà yeâu caàu hoïc sinh thaûo luaän. + Giaùo vieân phaân nhoùm theo döï kieán, cöû nhoùm tröôûng, thö kí. + Giaùo vieân giao nhieäm vuï cho töøng nhoùm (nhoùm 1, 2 tìm hieåu ñôùi noùng, nhoùm 3, 4 tìm hieåu ñôùi oân hoaø, nhoùm 5, 6 tìm hieåu ñôùi laïnh). + Yeâu caàu caùc nhoùm ngoài vaøo vò trí (töøng caëp baøn quay laïi vôùi nhau). + Phaùt phieáu hoïc taäp, buùt, quy ñònh thôøi gian hoaøn thaønh phieáu 1. + Giaùo vieân ñi quan saùt hoaït ñoäng cuûa töøng nhoùm ñeå coù söï uoán naén kòp thôøi. + Nhaéc hoïc sinh thôøi gian thaûo luaän saép heát. - Keát thuùc hoaït ñoäng 1: 13 + Giaùo vieân goïi hoïc sinh quay veà vò trí ban ñaàu vaø caùc nhoùm noäp phieáu hoïc taäp. + Giaùo vieân ñöa phieáu hoïc taäp cuûa nhoùm 1 leân baûng vaø chæ ñònh moät hoïc sinh cuûa nhoùm ñoïc to cho caû lôùp nghe (keát hôïp chæ treân löôïc ñoà 58 phoùng to), nhoùm 2 nhaän xeùt, boå sung (hoaëc ngöôïc laïi) vaø goïi caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt theâm, nhöõng yù kieán môùi ñöôïc giaùo vieân ghi toùm taét treân baûng. + Ñeán ñaây hoïc sinh môùi döøng laïi ôû möùc ñoä nhaän bieát vaø thu thaäp caùc thoâng tin töø saùch giaùo khoa maø chöa hieåu roõ vaán ñeà neân giaùo vieân phaûi duøng quaû ñòa caàu, moâ hình traùi ñaát-maët trôøi-maët traêng, hình 58 keát hôïp vôùi caâu hoûi phaùt vaán ñeå giuùp hoïc sinh giaûi thích laàn löôït töøng ñaëc ñieåm cuûa ñôùi noùng nhö: Vì sao ôû ñôùi noùng coù goùc chieáu cuûa maët trôøi lôùn?, vì sao coù löôïng möa trung bình naêm ôû ñôùi noùng lôùn hôn caùc ñôùi khaùc? ... + Tieáp theo giaùo vieân môû trang ñaàu cuûa baûng xeáp ñaõ coù ghi saün noäi dung chuaån xaùc caàn ghi nhôù nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñôùi noùng, ñoàng thôøi ñoái chieáu vôùi keát quaû thu thaäp ñöôïc cuûa hoïc sinh ñeå nhaän xeùt veà keát quaû thaûo luaän cuûa nhoùm 1 vaø 2, khen ngôïi nhöõng yù kieán boå sung ñuùng. + Töông töï nhö vaäy thaày-troø laàn löôït tìm hieåu ñôùi oân hoaø vaø ñôùi laïnh. Ñeå reøn luyeän kyõ naêng vaän duïng kieán thöùc, giaùo vieân tieáp tuïc hoaït ñoäng hai . -Tieán haønh hoaït ñoäng 2 : + Giaùo vieân tieáp tuïc duy trì nhoùm nhö hoaït ñoäng 1 nhöng thay ñoåi nhoùm tröôûng vaø thö kí. + Giaùo vieân phaùt phieáu hoïc taäp soá 2 vaø höôùng daãn hoïc sinh thaûo luaän tìm noäi dung thích hôïp ñieàn vaøo choã troáng trong caùc oâ, ñoàng thôøi veõ muõi teân chæ moái quan heä giöõa caùc oâ ñoù. + Giao cho nhoùm 1+2 thieát laäp sô ñoà theå hieän moái quan heä nhaân quaû giöõa goùc chieáu saùng, thôøi gian chieáu saùng cuûa Maët Trôøi vôùi nhieät ñoä khoâng khí ôû ñôùi noùng, nhoùm 3+4: ñôùi oân hoaø, nhoùm 5+6: ñôùi laïnh. + Tieán trình tieáp theo nhö ôû hoaït ñoäng 1. - Keát thuùc hoaït ñoäng 2: + Giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh quay veà vò trí cuõ. + Giaùo vieân thu laïi phieáu hoïc taäp cuûa 6 nhoùm. + Phaàn baùo caùo vaø yù kieán boå sung cuûa hoïc sinh ñöôïc tieán haønh nhö hoaït ñoäng1. 14 + Sau khi caùc nhoùm trình baøy xong vaø hoïc sinh khoâng coøn yù kieán, giaùo vieân laàn löôït môû 3 sô ñoà ñaõ hoaøn chænh trong baûng xeáp vaø ñoái chieáu laïi vôùi sô ñoà cuûa töøng nhoùm ñeå nhaän xeùt vaø boå sung. Neáu caû 6 nhoùm ñeàu thöïc hieän ñuùng caùc sô ñoà nhö phaân coâng thì coi nhö hoaït ñoäng nhoùm ñaõ coù hieäu quaû. Ví duï 3: Khi daïy baøi : Ñòa hình beà maët traùi ñaát . (Ñòa lí lôùp 6). Giaùo vieân cho hoïc sinh thaûo luaän: Nhoùm 1-3-5: Nhaän xeùt söï khaùc nhau veà hình thaùi beân ngoaøi giöõa nuùi giaø vaø nuùi treû veà caùc ñaëc ñieåm sau :(Ñænh cuûa nuùi, söôøn cuûa nuùi vaø thung luõng cuûa nuùi). Yeâu caàu hoïc sinh quan saùt hình sau (giaùo vieân phoùng to treo leân baûng ). Giaùo vieân chæ roõ cho hoïc sinh caùc boä phaän cuûa nuùi. ( nhö ôû hình sau ). Hoïc sinh thaûo luaän vaø ñieàn keát quaû vaøo phieáu hoïc taäp sau: Noäi dung (B) vaø (C) laø phaàn laøm vieäc cuûa hoïc sinh. Hình thaùi (A) Ñænh Söôøn Thung luõng Nuùi giaø (B) Troøn Thoaûi Roäng Nuùi treû (C) Nhoïn Doác Heïp Nhoùm 2-4-6: Quan saùt hình 34 SGK ( giaùo vieân phoùng to treo leân baûng) vaø cho bieát caùch tính ñoä cao tuyeät ñoái vaø ñoä cao töông ñoái cuûa nuùi khaùc nhau 15 nhö theá naøo ? Độ cao ( m) (1),(2) Ñoä cao töông ñoái 1500 (3) Ñoä cao tuyeät ñoái Đỉnh A 1500 1000 (1) (2) 500 (3) Biển 0m Hình 34. Ñoä cao töông ñoái vaø ñoä cao tuyeät ñoái Hoïc sinh caùc nhoùm laøm vieäc khoaûng töø 3 ñeán 4 phuùt, sau ñoù ñaïi dieän caùc nhoùm trình baøy, caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt, boå sung, cuoái cuøng giaùo vieân nhaän xeùt ñaùnh giaù vaø ruùt ra keát luaän. PHAÀN III: KEÁT QUAÛ THÖÏC HIEÄN Nhöõng bieän phaùp treân giuùp cho nhöõng laàn toå chöùc thaûo luaän nhoùm coù hieäu quaû roõ reät: Cuoäc thaûo luaän dieãn ra nhanh goïn, ñuùng theo thôøi gian döï kieán.Taát caû thaønh vieân trong nhoùm ñeàu tích cöïc tham gia thaûo luaän vaø maïnh daïn tranh luaän vôùi caùc nhoùm khaùc. 16 Caùc thaønh vieân trong nhoùm ñeàu coù khaû naêng ñieàu khieån nhoùm thaûo luaän hoaëc toång hôïp yù kieán thaûo luaän cuûa nhoùm vôùi vai troø laø nhoùm tröôûng hay thö kí. Ñaëc bieät laø khaû naêng tö duy cuûa hoïc sinh tieán boä roõ reät.Caùc em khoâng coøn thoùi quen cheùp laïi toaøn boä nhöõng noäi dung trong saùch, vôû coù lieân quan ñeán caâu hoûi vaøo baøi kieåm tra, maëc duø ñoù laø caâu hoûi ñoøi hoûi hoïc sinh phaûi tö duy phaân tích, giaûi thích, so saùnh …). Nhöõng hieäu quaû noùi treân phaàn naøo ñöôïc minh chöùng qua baûng thoáng keâ sau: (Soá lieäu ñöôïc thoáng keâ trong giaùo aùn vaø soå ñieåm cuõ). Naêm hoïc Khoái Soá baøi daïy Soá baøi coù HÑ nhoùm Soá laàn HÑ nhoùm 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2009 2008 -2009 Hoïc kì I 6 6 6 6 8 6 27 27 27 27 44 13 10 (37% ) 12(44%) 15 (56%) 18(67%) 17 (63%) 19(70%) 20 (74%) 23(85%) 21 (48%) 28(57%) 10 (76%) 12 (92%) Soá laàn HÑ nhoùm coù hieäu quaû 4 (33 % ) 7 (39 % ) 11(58 %) 20 (87%) 25 (84%) 11 (84%) Chaát löôïng boä moân 78.7% 80.5% 88.8% 93.3% 95.2% PHAÀN IV: BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM Töø nhöõng giaûi phaùp, vieäc laøm cuï theå vaø keát quaû neâu treân, chuùng toâi ruùt ra ñöôïc kinh nghieäm böôùc ñaàu veà hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm nhö sau: 1/ ÔÛ böôùc chuaån bò: Phaûi naém vöõng qui trình hoaït ñoäng nhoùm. Phaûi xaùc ñònh roõ muïc tieâu hoaït ñoäng trong baøi giaûng. Phaûi löïa choïn chuû ñeà thaûo luaän cho phuø hôïp muïc tieâu baøi hoïc vaø ñoái töôïng hoïc sinh. Phaûi döï kieán khaù chính xaùc thôøi gian hoaït ñoäng. Thaày vaø troø phaûi chuaån bò ñuû ñieàu kieän, phöông tieän, thieát bò phuïc vuï cho hoaït ñoäng. 17 Phaûi cho hoïc sinh naém ñöôïc nhöõng nhieäm vuï cuï theå khi laøm vieäc trong nhoùm vaø thaáy ñöôïc lôïi ích cuûa noù ñeå hoïc sinh coù höùng thuù tham gia hoaït ñoäng. 2/ Trong quaù trình hoaït ñoäng: Phaûi taïo khoâng khí lôùp hoïc thoaûi maùi, sinh ñoäng. Khuyeán khích nhöõng hoïc sinh keùm töï tin phaùt bieåu. Hoã trôï cho nhöõng hoïc sinh keùm khaû naêng dieãn ñaït coù theå dieãn ñaït ñöôïc yù kieán cuûa mình. Ñònh höôùng cho hoïc sinh thaûo luaän ñuùng höôùng, laøm saùng toû nhöõng ñieåm hoïc sinh coù theå hieåu sai vaán ñeà. Quan saùt caùc nhoùm ñeå nhaän bieát tình hình thaûo luaän maø kòp thôøi uoán naén. Ñònh laïi troïng taâm, ñaët caâu hoûi gôïi yù khi hoïc sinh bò luùng tuùng. Toân troïng taát caû caùc yù kieán, quan ñieåm, khuyeán khích hoïc sinh suy nghó vaø phaùt bieåu, khen ngôïi nhöõng noå löïc cuûa hoïc sinh. 3/ Cuoái hoaït ñoäng: Toùm taét phaàn thaûo luaän. Ñöa ra keát luaän ñuùng. Nhaán maïnh troïng taâm vaán ñeà. Lieân heä trôû laïi keát quaû thaûo luaän cuûa hoïc sinh ñeå ñaùnh giaù khaû naêng nhaän thöùc cuûa hoïc sinh. Kieåm tra laàn cuoái xem caû lôùp hieåu vaán ñeà chöa PHAÀN V: KEÁT LUAÄN Töø lí luaân vaän duïng vaøo thöïc tieãn ñaõ cho thaáy toå chöùc moät hoaït ñoäng thaûo luaïân nhoùm coù hieäu quaû seõ ñem laïi hieäu quaû raát lôùn cho moät tieát daïy. Tuy nhieân ñeå taïo moät hoaït ñoäng nhoùm coù keát quaû nhö mong muoán laø moät vieäc laøm töông ñoái khoù, lí do khaùch quan cuõng coù, chuû quan cuõng coù nhöng chuùng toâi nghó raèng ai cuõng laøm ñöôïc vôùi ñieàu kieän laø giaùo vieân phaûi coù nhaän thöùc ñuùng ñaén, phaûi daønh nhieàu thôøi gian ñaàu tö suy nghó, laäp keá hoaïch cuï theå, chuaån bò chu ñaùo vaø phaûi maïnh daïn thöïc haønh. Toùm laïi: Muoán naâng cao hieäu quaû thaûo luaän nhoùm giaùo vieân phaûi doác heát nhieät tình, taâm hoàn cho ngheà nghieäp, phaûi tìm ra nhöõng giaûi phaùp toát nhaát phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc teá giaûng daïy ôû cô sôû, phaûi taïo cho hoïc sinh coù neà neáp, thoùi quen laøm vieäc theo nhoùm. Thaày toå chöùc hoaït ñoäng toát, troø hoïc toát, chaéc chaén laø hieäu quaû cuûa moät hoaït ñoäng thaûo luaän theo nhoùm seõ ñaït ñöôïc hieäu quaû cao. 18 Hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm ñöôïc xem nhö laø moät phöông phaùp môùi maø thôøi gian thöïc hieän cuõng chöa nhieàu, do ñoù nhöõng gì maø baûn thaân toâi tích luyõ ñöôïc vaø trình baøy treân ñaây cuõng chæ laø kinh nghieäm böôùc ñaàu. Trong thôøi gian tôùi baûn thaân seõ tieáp tuïc hoaøn thieän theâm vaø raát mong ñöôïc söï goùp yù kieán cuûa ñoàng nghieäp. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO : Saùch giaùo khoa vaø saùch giaùo vieân ñòa lí trung hoïc cô sôû. Nhöõng ghi nhaän töø caùc lôùp taäp huaán thay saùch. Giaùo aùn moät soá ñoàng nghieäp. Taïp chí Giaùo Duïc. 19 Taïp chí Theá Giôùi Trong Ta. Phöông phaùp daïy hoïc ñòa lí (Tröôøng ñaïi hoïc Hueá). 20