Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non hoa pơ lang

Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang MỤC LỤC Trang Phần thứ nhất : MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề…..………………………………………………………………...2 1. lý do chọn đề tài…………………………………………………………..........2 2. Đối tượng nghiên cứu: ……………………………………………...........….....3 3. Phạm vi nghiên cứu: ………………………………………………....................3 II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu…………………………………………… 3 Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận của vấn đề .………………………….………………………….3 II. Thực trạng vấn đề:…………………………………………………………..5 III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: ………………………...7 IV. Tính mới của giải pháp: ……………………………………………………18 V. Hiệu quả SKKN: ………………………………………………………….…19 Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị I. Kết luận:………………………………………………………………………20 II. Kiến nghị: ……………………………………………………………………21 1 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề 1. Lý do chọn đề tài. a. Lý do lý luận: Trẻ em là thế hệ tương lai của đất nước. Vì vậy, giúp trẻ phát triển toàn diện về “Đức - Trí - Thể - Mỹ và lao động” là vấn đề mà những nhà giáo dục cần phải quan tâm và đặt lên hàng đầu. Trường mầm non là trường học đầu tiên của mỗi con người, nơi đó là phôi thai đầu tiên nuôi trẻ lớn lên trong con đường học vấn. Những kiến thức mà nhà sư phạm đưa đến cho trẻ, dù chỉ là những kiến thức sơ đẳng nhưng vô cùng quan trọng trong cuộc đời mỗi đứa trẻ sau này. Như chúng ta đã biết trẻ mầm non là lứa tuổi đang “học ăn, học nói”, vậy nên việc giúp trẻ hoạt động tích cực trong môn làm quen chữ cái đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ, đồng thời góp phần quan trọng trong việc giáo dục toàn diện của trẻ. Làm quen với đọc, viết đó là hoạt động chủ yếu trong chương trình làm quen chữ cái cho trẻ em lứa tuổi mầm non. Quá trình giúp trẻ nhận biết, phát âm đúng và tập tô trùng khít 29 chữ cái trong bảng Tiếng Việt là bước khởi đầu cho trẻ có một nền tảng vững chắc trong quá trình học môn Tiếng Việt sau này. Trẻ em ở độ tuổi mầm non rất hồn nhiên, ngây thơ và nhạy cảm, vì vậy chúng ta không thể giáo dục trẻ bằng những lời thuyết giáo khô khan mà phải bằng những hình tượng nghệ thuật, bằng ngôn ngữ giản dị, trong sáng để khơi gợi, dẫn dắt các em tìm hiểu và khám phá thế giới. Ngôn ngữ nghệ thuật có ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển tâm hồn, tình cảm, trí tuệ của trẻ, đặc biệt sự nhạy cảm thẩm mĩ, thái độ sáng tạo ngôn ngữ và hội họa. Cũng như các môn học khác, tiết học làm quen chữ cái cần được tổ chức như thế nào cho sinh động, hiệu quả, lôi cuốn trẻ tích cực hoạt động là điều rất khó. Đó là điều trăn trở trong tôi mỗi ngày. Ở trường mầm non, môn làm quen chữ cái là một trong những hoạt động giúp trẻ 5 - 6 tuổi phát triển ngôn ngữ, tôi nhận thấy giúp trẻ tích cực hoạt động làm quen chữ cái từ đó hình thành và phát triển kỹ năng nghe, nói, đọc, viết là rất quan trọng. b. Lý do thực tiễn: Trong quá trình tổ chức hoạt động làm quen chữ cái tôi nhận thấy trẻ không hứng thú với hoạt động này, trẻ mệt mỏi, thường hay làm việc riêng, không chịu suy nghĩ để trả lời các câu hỏi của cô, không chú ý học bài khi giáo viên đang dạy trẻ học môn làm quen chữ cái, trẻ không tích cực tham gia vào các hoạt động, dẫn đến sự tiếp thu kiến thức của trẻ chậm, kết quả học tập chưa cao. Bên cạnh đó, trẻ trong lớp đa số là đồng bào dân tộc thiểu số sống ở vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, nên vốn từ Tiếng Việt và khả năng phát âm của trẻ cũng còn một số hạn chế. Vì vậy giáo viên cần tìm ra những giải pháp, 2 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang biện pháp để giúp trẻ 5- 6 tuổi tích cực tham gia trong hoạt động làm quen chữ cái. Tóm lại, giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ, qua đó hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ. Từ những lý do trên, tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường Mầm non Hoa Pơ Lang”. 2. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu một số biện pháp giúp trẻ 5 - 6 tuổi tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại trường Mầm non Hoa Pơ Lang. 3. Phạm vi nghiên cứu Nội dung nghiên cứu: Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái. Đối tượng khảo sát: Học sinh 5- 6 tuổi lớp lá 1, phân hiệu buôn Dur 1, trường Mầm non Hoa Pơ Lang xã Dur Kmăl, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk. Thời gian: Từ tháng 12 năm 2017 và đến tháng 12 năm 2018. II. Mục đích (mục tiêu) nghiên cứu: - Giúp trẻ phát triển toàn diện theo năm lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mĩ. - Làm cho giờ học sinh động, lôi cuốn, giúp trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động. Giúp trẻ lĩnh hội kiến thức một cách sâu sắc hơn. - Giúp trẻ phát triển tốt ngôn ngữ. - Giúp trẻ phát triển tốt khả năng đọc, viết. - Những kỹ năng của trẻ cũng trở thành kỹ xảo khi trẻ tích cực hoạt động. - Thông qua việc tổ chức cho trẻ học tập với các đồ dùng, đồ chơi hấp dẫn và phong phú, giúp trẻ tiếp thu tốt kiến thức. - Giáo viên có nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. - Giúp cho các bậc phụ huynh nhận thức được tầm quan trọng của việc giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại trường Mầm non. Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của vấn đề: Trong bối cảnh đất nước tiếp tục thực hiện các phong trào thi đua, thực hiện các cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”, “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, cũng nhằm mục đích ấy, 3 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang từng tiêu chí đã có tác động sâu sắc, toàn diện đến chất lượng giảng dạy của giáo viên. Việc dạy bộ môn “Làm quen chữ cái” cho trẻ 5-6 tuổi là một hoạt động trong lĩnh vực giáo dục phát triển ngôn ngữ của trẻ, hoạt động này không những giúp trẻ hình thành và phát triển các năng lực ngôn ngữ như nghe, nói, tiền đọc và tiền viết, mà còn giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, mở rộng, nâng cao nhận thức và hoạt động thực tiễn. Đồng thời bồi dưỡng những tình cảm tốt đẹp, những đức tính cao quý để phát triển một con người toàn diện. Ngôn ngữ Tiếng Việt phát triển tốt chính là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ, giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở trường Tiểu học và các cấp học sau này. Hình thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết là rất quan trọng, đó là nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới, hướng tới sự phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Để trẻ nhanh chóng tiếp cận và phát huy tốt các kỹ năng đó thì người giáo viên cần đổi mới hình thức tổ chức. Trong quá trình cho trẻ học môn làm quen chữ cái, để đạt hiệu quả cao cần giáo dục một cách linh hoạt, sáng tạo theo quan điểm xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm hiện nay. Điều đó đồng nghĩa với việc phải tổ chức nhiều hoạt động khác nhau cho trẻ làm quen chữ cái. Và thông qua các hoạt động trẻ được trải nghiệm, tích cực, chủ động, tự nguyện tham gia và quá trình học. Muốn như vậy giáo viên cần tạo cho trẻ hứng thú, có mong muốn được học, được tham gia vào hoạt động tìm hiểu, khám phá, lắng nghe hay thực hành... Giáo viên là người hướng dẫn trẻ cách học sao cho có hiệu quả. Hoạt động làm quen chữ cái đối với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, có tầm quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của trẻ, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn, thường xuyên trau dồi những kiến thức để tìm ra những giải pháp, hình thức tổ chức như thế nào nhằm phát huy được hết tất cả tính tích cực của trẻ thông qua môn làm quen chữ cái. Căn cứ thông tư số 28/2016/T-BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Chương trình Giáo dục mầm non ban hành kèm theo Thông tư số 17/2009/TT-BGDĐT ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Căn cứ vào thông tư 36/2011/TT-BGDĐT ban hành chương trình bồi dưỡng thường xuyên giáo viên mầm non. Căn cứ vào nhiệm vụ trọng tâm trong năm học 2018-2019 của trường Mầm non Hoa Pơ Lang. Bản thân tôi xây dựng kế hoạch, nội dung hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi, lớp lá 1 phân hiệu buôn Dur 1 trường Mầm non Hoa Pơ Lang bao gồm: + Làm quen với cách sử dụng sách, bút. + Làm quen với chữ viết, với việc đọc sách. 4 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang II. Thực trạng vấn đề Trước khi thực hiện đề tài, trong quá trình giảng dạy nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ về một số trang thiết bị dạy hoạt động làm quen chữ cái như: ti vi thuận lợi cho việc dạy và học để trẻ được tiếp cận với việc học chữ cái thông qua các trò chơi trên máy. Trẻ ngoan ngoãn, vâng lời cô giáo. Tổng số học sinh của trẻ 5-6 tuổi lớp lá 1, phân hiệu buôn Dur 1, trường Mầm non Hoa Pơ Lang xã Dur Kmăl, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk Lăk trong năm học 2018 - 2019 là: 39 trẻ Trong đó: Nữ là 23 cháu Dân tộc là 26 cháu Nữ dân tộc là 14 cháu. Giáo viên chủ nhiệm: 2 giáo viên. Trình độ chuyên môn giáo viên: Đạt chuẩn. Trong đó, bản thân tôi có trình độ trên chuẩn. Khảo sát trẻ vào tháng 12/2017 (năm học 2017-2018): Đây là bước đầu tiên nhằm xác định tình trạng của trẻ để giáo viên nắm được kỹ năng nghe, nói, đọc viết của trẻ để từ đó có biện pháp thay đổi phù hợp. TT Nội dung đánh giá Đạt Chưa đạt Tổng số Tỷ lệ (%) Tổng Tỷ lệ số (%) 1 Trẻ nhận biết và phát âm đúng 11/32 34,4 21/32 65,6 2 Trẻ cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư thế 14/32 43,8 18/32 56,2 3 Trẻ tô, vẽ đúng chữ cái 12/32 37,5 20/32 62,5 4 Trẻ tích cực, hứng thú tham gia hoạt động 10/32 làm quen chữ cái 31,2 22/32 68,8 5 Trẻ biết cách cầm sách, mở sách và “đọc” 14/32 sách 43,8 18/39 56,2 Qua bảng khảo sát trên, trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy trẻ biết tham gia các hoạt động theo hướng dẫn của cô, tuy nhiên trẻ còn thụ động chưa tích cực hoạt động, chưa hứng thú học và tham gia hoạt động nên kết quả học tập chưa cao. * Ưu điểm: 5 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Nhà trường luôn tạo điều kiện giúp đỡ một số trang thiết bị. Một số trẻ ngoan ngoãn, thích tham gia vào các hoạt động. Lớp có 2 giáo viên đạt trình độ chuẩn, trong đó bản thân tôi là một giáo viên có trình độ trên chuẩn, được đào tạo bài bản. Bản thân tôi luôn có tâm huyết tận tụy với nghề, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, biết quan sát nắm bắt đặc điểm phát triển ngôn ngữ, đặc điểm tâm sinh lý, thói quen của từng trẻ trong lớp. Giáo viên biết khắc phục những khó khăn của nhà trường, nghiên cứu kỹ chương trình và xây dựng nội dung, phương pháp tổ chức giáo dục phù hợp với lứa tuổi của trẻ theo quan điểm xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm hiện hành. * Tồn tại: Đa số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin, nhiều cháu còn nói ngọng, chỉ biết làm theo hướng dẫn của cô, chưa tích cực hoạt động. Khả năng nhận thức của trẻ chênh lệch không đồng đều nên việc truyền thụ kiến thức cũng gặp nhiều khó khăn. Trẻ còn thụ động khi tiếp thu kiến thức, không tự tin trong khi thực hiện các hoạt động làm quen chữ cái, nhiều trang thiết bị, đồ dùng làm quen chữ cái còn thiếu thốn. Trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của giáo viên còn một số hạn chế. Bên cạnh những khó khăn trên, 96,9% phụ huynh trong lớp làm nghề nông nên nhiều phụ huynh chưa nhận thức hết được tầm quan trọng của nền giáo dục mầm non, còn xem nhẹ việc học của trẻ độ tuổi này, chưa quan tâm và chưa phối hợp với giáo viên trong việc cho trẻ làm quen chữ cái. Cho con nghỉ học tùy tiện, chưa chịu khó dạy thêm chữ cho con khi ở nhà. Một số phụ huynh không biết chữ nên nhận thức chưa cao, không quan tâm đến việc học tập của trẻ. * Nguyên nhân chủ quan: Một số hình thức tổ chức giảng dạy của giáo viên còn cứng nhắc, chưa thật sự hấp dẫn, chưa lôi cuốn thu hút trẻ hoạt động. Giáo viên chưa nắm bắt kịp thời những đặc điểm phát triển tâm sinh lý của trẻ. Do đặc thù của trường là bán trú nên thời gian để giáo viên làm đồ dùng, đồ chơi còn hạn chế, đồ dùng dạy học trong hoạt động làm quen chữ cái chưa phong phú. * Nguyên nhân khách quan: Tuy ở cùng độ tuổi nhưng khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều. Đối tượng học sinh có tới 71,9% học sinh là đồng bào dân tộc thiểu số, sống trong vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, trẻ không được va chạm nhiều với làng xóm, thế giới xung quanh vì vậy đa phần trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin, trẻ còn thụ động trong các hoạt động. Nhiều trẻ vốn từ Tiếng Việt chưa phong phú, chưa tự tin trong giao tiếp. 6 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Lớp học có ti vi và có kệ để đồ dùng, tuy nhiên đồ dùng học tập còn thiếu thốn như: thẻ chữ cái, bảng chữ cái Tiếng Việt, đồ dùng đồ chơi với chữ cái... phục vụ cho môn học. Diện tích lớp học chật hẹp, chưa đúng quy định tại Điều lệ trường Mầm non. Đa số phụ huynh học sinh làm nghề nông, trình độ học vấn còn thấp, một số phụ huynh không biết chữ, kinh tế còn nhiều khó khăn nên phụ huynh cũng không quan tâm đến việc giáo dục trẻ. Chính vì những bất cập khi tổ chức các hoạt động làm quen chữ cái, tôi luôn băn khoăn suy nghĩ, tìm tòi, học hỏi để tìm ra những biện pháp giúp trẻ tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ cái và tôi đã tìm ra một số giải pháp như sau. III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: Để giúp trẻ tích cực, mạnh dạn, tự tin và hứng thú trong hoạt động làm quen chữ cái, tôi đã thực hiện một số giải pháp cụ thể: * Giải pháp 1: Xây dựng môi trường giúp trẻ hoạt động tích cực thông qua môn làm quen chữ cái + Biện pháp 1: Xây dựng môi trường vật chất Trẻ mầm non được tiếp xúc với 29 chữ cái thông qua môn học làm quen chữ cái, thông qua việc học ở mọi lúc mọi nơi, giờ hoạt động góc, các giờ học khác, qua hoạt động chiều. Vì thế, giáo viên cần tạo môi trường thân thiện gần gũi với trẻ, tạo không khí vui tươi giúp cho trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ cái; giúp trẻ có được nhiều cảm xúc và rèn luyện những kĩ năng xã hội cho trẻ. Giáo viên luôn tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên được giao tiếp với bạn bè, cô giáo và mọi người xung quanh, thể hiện mối quan hệ thân thiện giữa trẻ với những người thân. Khuyến khích trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động cùng cô giáo và các bạn. Trường lớp đảm an toàn, gần gũi với trẻ. Trang trí lớp nhiều đồ dùng đồ chơi, vừa tầm với trẻ, sắp xếp lớp học gọn gàng và ngăn nắp, các góc chơi đảm bảo thẩm mĩ, thân thiện, phù hợp với chủ đề, giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động. Giáo viên luôn chú ý đến những hành vi, cử chỉ, lời nói, thái độ đối với trẻ, thân thiện, gần gũi với trẻ, chuẩn mực đạo đức đúng tác phong sư phạm để trẻ học tập và tạo không khí giờ học vui vẻ, tâm thế thoải mái cho trẻ học tập. Với trẻ mầm non thì những gì mới lạ đẹp mắt, hấp dẫn thì gây được sự chú ý của trẻ. Vì vậy xây dựng môi trường chữ cái trong lớp và ngoài trời là rất cần thiết để giúp trẻ tiếp thu tốt môn học. Ngay từ đầu năm học, giáo viên tạo một góc học tập nhỏ cho trẻ. Giáo viên chuẩn bị cho trẻ nhiều đồ dùng trực quan mới lạ, hấp dẫn về màu sắc, đa dạng về thể loại và luôn luôn thay đổi đồ dùng phù hợp với đặc điểm từng bài dạy, như vậy trẻ cảm thấy tò mò và chú ý hơn. Bao gồm sách, vở, bút, giấy báo, giấy màu, và các đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu sẵn có, gần gũi 7 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang với trẻ như tre nứa, lá cây, vải vụn, ly nhựa, len, dây dù, que, dây thun, hột hạt, sơn màu… làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho môn học sẽ tạo cho trẻ thêm phần hứng thú tham gia hoạt động, tích cực tương tác và phát triển các kỹ năng, qua đó còn giúp trẻ có thể học chữ cái bằng nhiều hình thức khác nhau, đồng thời trẻ sẽ hứng thú học hơn với những dụng cụ học tập dễ thương và thú vị. Hàng ngày vào những lúc vui chơi hay giờ rảnh rỗi tôi và trẻ thường cắt dán chữ cái, các con vật, hoa quả, đồ vật... có gắn chữ cái, cắt các nét để tạo thành chữ cái. Ví dụ: Dạy trẻ làm quen chữ cái b, d, đ; giáo viên cho trẻ sử dụng que có độ ngắn, dài khác nhau và sử dụng sợi dây thun để chơi trò chơi ghép nét tạo thành chữ cái b, d, đ theo yêu cầu của giáo viên. Dùng các vật thật như hoa quả, lá cây... có gắn các chữ cái cho trẻ quan sát khi làm quen chữ cái. Ví dụ: Khi dạy trẻ làm quen chữ cái “h, k” thì cho trẻ quan sát lá cây có gắn chữ cái “h, k” và chơi trò chơi “tìm lá cho hoa”. Cô yêu cầu trẻ tìm lá có chữ “h” cho hoa hồng, tìm lá có chữ “k” cho hoa loa kèn... Hoặc có thể cho trẻ chơi tìm đồ dùng đồ chơi xung quanh lớp có gắn các chữ cái theo yêu cầu của cô. Để cũng cố chữ cái đã học, ở góc làm quen chữ cái tôi gắn các hình và kèm chữ cái như: Dưới hình ảnh cái ca, có cụm từ “cái ca”, in bài thơ ở mỗi chủ đề và cho trẻ tô màu vào các chữ cái đã học. Nhằm phát triển tư duy và nâng cao yêu cầu về chữ viết, tôi cho trẻ điền chữ cái còn thiếu trong cụm từ dưới hình ảnh hoặc tập sao chép chữ cái. Mỗi chủ đề giáo viên lại thay đổi nhiều hình ảnh, đồ vật khác nhau để tránh sự nhàm chán và kích thích sự khám phá ham muốn học hỏi ở trẻ. Sử dụng các phương tiện nghe nhìn hiện đại như máy tính, ti vi... thiết kế bài giảng giáo án điện tử tùy vào từng nội dung bài học nhằm tạo sự mới lạ, phong phú trong sự chuẩn bị đồ dùng dạy học. Tuy nhiên cũng không được quá lạm dụng vào công nghệ thông tin trong soạn giảng, nhằm tránh sự nhàm chán. Xây dựng góc thư viện có nhiều thể loại sách để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả nhất. Bố trí sắp xếp góc chơi thân thiện, gần gũi như dùng can nhựa cắt ra làm hộp đựng sách, cắt dán vải nỉ, xốp thành hình dáng con vật và trang trí lên hộp đựng sách. Ngoài ra cô có thể sưu tầm những mẫu truyện thiếu nhi có ngoài chương trình cho trẻ đọc và xem sách, thông qua những quyển sách giúp trẻ khắc sâu thêm những chữ cái đã học và mở rộng vốn từ, phát triển ngôn ngữ. Ở góc học tập, giáo viên cho trẻ cùng bạn làm album gắn từ phù hợp dưới hình ảnh như: Dưới hình ảnh con sư tử có chứa cụm từ “con sư tử”, giáoviên cho trẻ tập gắn các thẻ chữ cái rời thành cụm từ “con sư tử”, qua đó giúp trẻ nhận biết chữ cái đã học, phát triển vốn từ cho trẻ và ngoài ra còn giúp những trẻ thông minh có thể tự ghép chữ cái thành từ có nghĩa. Ở góc nghệ thuật, giáo viên cho trẻ chơi tạo hình chữ cái từ đất nặn, len, que, lá cây, xốp pitit, hột hạt, ... Ngoài ra, ở các góc chơi khác giáo viên đều có gắn tên 8 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang góc bằng các cụm từ và hình ảnh để giúp trẻ nhận biết góc chơi, đồng thời trẻ biết trong các cụm từ đó có chữ cái ghép thành các từ. + Biện pháp 2: Xây dựng môi trường xã hội Trong quá trình dạy trẻ làm quen chữ cái thì ngôn ngữ, nét mặt, và cử chỉ, điệu bộ của giáo viên là loại hình “trực quan” sống động nhất, gần gũi nhất đối với trẻ. Khả năng truyền thụ kiến thức của giáo viên sẽ được bộc lộ qua ngôn ngữ, ánh mắt, nét mặt, điệu bộ... và qua đó, giáo viên sẽ là người lôi cuốn trẻ, thu hút sự chú ý của trẻ vào giờ học và giúp cho trẻ có được biểu tượng về chữ cái một cách sâu sắc nhất. Vì thế giáo viên cần có thái độ niềm nở, ân cần, lời nói dịu dàng, quan tâm đến cá nhân trẻ trong mọi hoạt động, từ đó giúp trẻ mạnh dạn, tự tin khi tham gia các hoạt động. * Giải pháp 2: Giúp trẻ hứng thú, tích cực trong hoạt động làm quen chữ cái thông qua giờ học làm quen chữ cái, mọi lúc mọi nơi, giờ hoạt động góc, các giờ học khác. + Biện pháp 1: Tạo cho trẻ hứng thú, tích cực trong việc hướng dẫn môn làm quen chữ cái thông qua hoạt động có chủ đích. Một giờ dạy môn làm quen chữ cái giáo viên xây dựng theo các cách khác nhau, mỗi giờ học chọn một phần trọng tâm chủ yếu trong một hoạt động. Trước mỗi tiết dạy giáo viên phải xác định nội dung tiết dạy cung cấp kiến thức gì cho trẻ, cần chuẩn bị đồ dùng gì, dẫn dắt giới thiệu bài như thế nào cho lôi cuốn, hấp dẫn, thu hút trẻ tham gia vào hoạt động. Để tạo cho trẻ sự tò mò, thu hút trẻ tham gia vào hoạt động giáo viên dẫn dắt bằng cách tổ chức một trò chơi nhỏ, hoặc sử dụng bài hát, bài thơ, tình huống... Ví dụ: Dạy tiết tập tô chữ cái e, ê. Giáo viên dẫn dắt tạo tình huống có bạn búp bê đến thăm lớp và tặng cho lớp một hộp quà, sau đó cho trẻ khám phá xem trong hộp quà có gì? (Chữ cái e, ê). Cô cho trẻ đọc lại chữ cái e, ê có trong hộp quà và dẫn dắt giới thiệu chữ e, ê hôm nay cô cho cả lớp tập tô. Giáo viên lựa chọn các chữ cái dạy trong một năm học phải phù hợp với khả năng nhận thức và chủ đề trẻ học. Cần chọn các chữ cái dễ phát âm để dạy cho trẻ vào đầu năm học, những chữ cái khó phát âm hơn sẽ lựa chọn dạy vào cuối năm học sao cho phù hợp với trẻ. Trong quá trình dạy trẻ phát âm chữ cái, giáo viên cho trẻ nghe và phát âm nhiều lần theo cô. Trong quá trình cho trẻ phát âm chữ cái giáo viên lắng nghe để phát hiện trẻ đọc sai, phát âm sai thì giáo viên động viên khuyến khích trẻ đọc lại, phát âm lại vài lần (giáo viên chú ý không chê bai khi trẻ đọc, phát âm sai), trong giờ học, giáo viên chú ý khen những trẻ đọc, phát âm đúng nhằm khuyến khích trẻ học tốt hơn, tích cực hơn trong học tập. Trong quá trình cho trẻ nhận biết và tập tô chữ cái giáo viên đặt các câu hỏi cần ngắn gọn, dễ hiểu, giúp trẻ diễn đạt được ý tưởng của mình. Các câu hỏi đi từ dễ đến khó theo hệ thống của bài. Không nên 9 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang đưa ra những câu hỏi có sẵn câu trả lời nhưng cũng không nên hỏi những câu quá khó làm cho trẻ bế tắc dẫn đến mất hứng thú. Ví dụ có thể hỏi trẻ: Cháu nào biết đây là chữ cái gì không? Vì sao cháu biết? ... Khi trẻ trả lời câu hỏi, cô không gò bó trẻ trả lời rập khuôn mà khơi gợi để trẻ tự nói lên ý kiến của mình. Đối với những trẻ nhút nhát, thụ động, cô thường xuyên gọi trẻ phát biểu hoặc cho trẻ nhắc lại câu trả lời của bạn để giúp trẻ mạnh dạn và tự tin hơn. Trong quá trình trả lời câu hỏi của giáo viên nếu trẻ trả lời đúng thì cô giáo và cả lớp tuyên dương, nếu trả lời không đúng thì giáo viên gợi ý cho trẻ trả lời lại, không chê bai trẻ. Câu hỏi của giáo viên đưa ra phải sát với nội dung bài học, phù hợp với trẻ, không đặt câu hỏi khó quá đối với trẻ. Bên cạnh đó giáo viên phải luôn chú ý hướng dẫn trẻ diễn đạt đủ câu, đủ ý, mạch lạc, rõ ràng. Đối với một số trẻ nói ngọng hoặc phát âm không chính xác, giáo viên trao đổi với phụ huynh rèn thêm cho trẻ khi ở nhà. Do trẻ học thông qua bắt chước nên giáo viên phải làm mẫu nhiều lần. Giọng đọc, phát âm cần rõ ràng, biểu cảm phù hợp, giúp trẻ được phát triển trí tuệ, tình cảm và ngôn ngữ. Trước đây chưa có ứng dụng công nghệ thông tin thì tiết dạy cũng nhàm chán, khô khan. Nên tôi đã học hỏi thêm để ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy, làm tiết dạy sôi nổi hơn, trẻ hứng thú hơn. (Trẻ học làm quen chữ cái không ứng dụng công nghệ thông tin) 10 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang (Trẻ học làm quen chữ cái có ứng dụng công nghệ thông tin) Trẻ mầm non được học chữ cái không chỉ trong giờ làm quen chữ cái mà còn được tập tô các chữ cái thông qua giờ tập tô. Vì qua giờ tập tô sẽ giúp cho trẻ ghi nhớ các chữ cái tốt hơn không những thế giờ tập tô còn giúp trẻ rèn kỹ năng viết chữ cái. Trẻ học chủ yếu qua các trò chơi, nếu không được chơi trẻ sẽ dễ mau chán. Có nhiều trò chơi giúp ích trong việc học chữ, chẳng hạn như: hát bài về bảng chữ cái, trò domino với chữ cái, trò lắp chữ cái vào bảng... Có nhiều cách tổ chức trò chơi để ôn lại các chữ cái đã học. Khi tổ chức chơi, giáo viên giới thiệu tên trò chơi, phổ biến cách chơi một cách ngắn gọn, rõ ràng và chơi mẫu cho trẻ xem trước. Trong khi tổ chức cho trẻ chơi, cần khuyến khích, động viên các trẻ tham gia, cổ vũ, nâng cao dần yêu cầu chơi. Ví dụ: Ở chủ đề “Trường mầm non” cho trẻ làm quen chữ cái o, ô, ơ. Sau phần cung cấp kiến thức mới là luyện tập bằng hình thức cho trẻ chơi trò chơi: Tai ai tinh. Cô chuẩn bị một số quyển vở, bảng con, hộp đất nặn có dán chữ cái o, ô, ơ. Khi tổ chức chơi giáo viên cho trẻ chuẩn bị sách vở để đi học. Khi cô nói tên đồ dùng nào thì trẻ chọn đồ dùng đó lên và đọc to chữ cái có trong đồ dùng đó. Cô nói: quyển vở - trẻ lấy quyển vở và đọc “ơ”. Cô nói: bảng con - trẻ lấy bảng con và đọc “o”. Cô nói: hộp đất nặn - trẻ lấy hộp đất nặn và đọc “ô”. + Biện pháp 2: Tạo cho trẻ hứng thú, hoạt động tích cực thông qua môn làm quen chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi. 11 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Khả năng nhận biết chữ cái của trẻ không thể tự phát triển, vì vậy giáo viên cần cho trẻ làm quen với chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi như: Trong giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ hoạt động ngoài trời, giờ hoạt động chiều… Ví dụ: Vào giờ đón trẻ hoặc trả trẻ, giáo viên cho trẻ tự mình viết ra các chữ cái trẻ được học bằng nhiều loại bút khác nhau như bút màu, bút to, hoặc sử dụng các dụng cụ khác nhau như cát, đất sét, sơn móng tay... để viết chữ. Trong lớp học có nhiều góc chơi, nhiều đồ dùng và đồ chơi vì thế giáo viên cắt dán chữ cái với nhiều hình dạng và màu sắc khác nhau lên các kệ, đồ dùng, đồ chơi, cắt dán các cụm từ ở các góc chơi... Sau đó cho trẻ đi tìm chữ cái theo yêu cầu của cô, hoặc khi gặp một chữ cái nào đó thì hỏi trẻ đó là chữ gì? Ví dụ: Khi trẻ chơi trong lớp giáo viên cho trẻ tìm chữ cái “p” xung quanh lớp. Ở ngoài sân, dưới gốc cây cô giáo viết các chữ cái, các từ để khi trẻ hoạt động ngoài trời cũng có thể làm quen với chữ cái như: Khi cho trẻ dạo chơi ngoài trời khi nhìn thấy chữ cái “h” ở dưới gốc cây hay nhìn thấy các biển hiệu, biển báo... mà có chữ to rõ ràng thì giáo viên hỏi trẻ đó là chữ gì rồi cho trẻ đọc to từng chữ cái. (Hình ảnh trẻ đọc chữ cái ngoài sân trường khi đi dạo chơi tham quan) Trong lúc dạo chơi giáo viên cũng có thể cho trẻ đọc các bài thơ, ca dao, đồng dao để luyện phát âm chữ cái. Ví dụ: Luyện âm d (dờ) cô cho trẻ đọc bài đồng dao. “Dung dăng dung dẻ Dắt trẻ đi chơi 12 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Đến ngõ nhà thờ Lạy cậu lạy mợ Cho cháu về quê Cho dê đi học Cho cóc ở nhà Cho gà bới bếp Xì xà xì xụp Ngồi thụp xuống đây!” Qua đó trẻ sẽ nhớ tốt hơn và dần học được các từ nhanh hơn ngoài ra còn giúp trẻ cảm thấy thú vị và hứng thú học chữ cái hơn. Trước giờ đi ngủ giáo viên cho trẻ nghe những bài thơ, đồng dao, ca dao giúp trẻ dễ đi vào giấc ngủ, tạo cho trẻ những thói quen tốt, tạo sự gắn kết tình cảm giữa giáo viên và trẻ, giúp trẻ phát triển các kĩ năng: nghe - nói - đọc, giúp trẻ rèn luyện khả năng logic, rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho trẻ, giúp trẻ nhận thức được các bài học bổ ích, giúp trẻ ngủ ngon. Trong giờ hoạt động chiều, bên cạnh việc cho trẻ làm quen chữ cái sắp học giáo viên có thể cho trẻ ôn lại chữ cái đã học dưới hình thức tổ chức trò chơi, giáo viên động viên khuyến khích tất cả trẻ trong lớp cùng tham gia để trẻ có cơ hội học hỏi lẫn nhau, chia sẻ cảm xúc và tích cực hoạt động. Trong giờ chơi tự do và chờ bố mẹ đến đón về, giáo viên cho trẻ nghe hoặc đọc những bài thơ, ca dao, đồng dao để củng cố chữ cái đã học, luyện cách phát âm, làm quen chữ cái sắp học. Như vậy, ở trường mầm non từ lúc trẻ đến trường cho đến khi bố mẹ đón về, môn làm quen chữ cái luôn luôn xuất hiện bên trẻ tạo không khí gần gũi, thân thiện, giúp trẻ phát triển toàn diện về ngôn ngữ. + Biện pháp 3: Giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen chữ cái thông qua các giờ học khác. Như chúng ta đã biết, trẻ mầm non dễ nhớ nhưng lại mau quên, vì vậy giáo viên cần tạo ra các tình huống hợp lý nhằm giúp trẻ được ôn luyện kiến thức một cách thường xuyên. Trong mọi hoạt động, chữ cái là một trong các nội dung bổ trợ nhằm gây hứng thú cho trẻ vào học nội dung mới, giáo viên có thể tích hợp với làm quen chữ cái theo từng bài học phù hợp với chủ đề, làm cho trẻ hứng thú học tập, tránh sự nhàm chán trong giờ học. Ví dụ: Giờ hoạt động giáo dục âm nhạc. Đề tài: Bài hát “Bác đưa thư vui tính” giáo viên cho trẻ ôn luyện chữ cái u, ư trên các nhạc cụ âm nhạc. Khi cô nói: “Các bạn nữ lấy nhạc cụ có chữ ư, các bạn nam lấy nhạc cụ có chữ cái ư”. Trẻ nhặt 13 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang nhạc cụ và đọc to chữ cái có trên nhạc cụ, các bạn khác kiểm tra xem có đúng không rồi mới biểu diễn bài hát. Hoặc trẻ có thể tự chọn nhạc cụ trẻ thích rồi cô kiểm tra bằng cách hỏi trẻ : “Nhạc cụ của con có chữ gì?” (trẻ tự đọc chữ có trên nhạc cụ). Giờ tổ chức hoạt động làm quen với toán. Đề tài: “Đếm đến 7, nhận biết nhóm có 7 đối tượng, nhận biết chữ số 7”. Giáo viên cho trẻ ôn luyện chữ cái i, t, c thông qua trò chơi: Thi xem ai nhanh. Khi tổ chức trò chơi, giáo viên yêu cầu trẻ: “Đội số 1 chọn cho cô 7 bông hoa có chứa chữ i, đội số 2 chọn cho cô 7 bông hoa có chứa chữ t, đội số 3 chọn cho cô 7 bông hoa có chứa chữ c”. Giáo viên cũng có thể cho trẻ ôn luyện chữ cái thông qua tiết học nhận biết, phân biệt các khối trụ, khối vuông, khối chữ nhật như ôn luyện chữ cái l, m, n: “Các con hãy chọn cho cô khối có chữ l (m, n)”. Trẻ chọn khối. Cô hỏi trẻ “Đó là khối gì?”. Giờ học môn phát triển vận động cho trẻ ôn luyện chữ cái đã học như a, ă, o, ô, b, d, đ. Đề tài: Đi trong đường dích dắc. Giáo viên cho trẻ ở các đội thi đua nhau xem đội nào thực hiện đúng và đọc to chữ cái trong đường dích dắc. (Trẻ “Đi trong đường dích dắc” những năm học trước) 14 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang (Trẻ “Đi trong đường dích dắc” của năm học 2018- 2019) Ở hoạt động làm quen văn học, cho trẻ đọc các bài thơ để luyện phát âm chữ cái như: Luyện phát âm chữ l, m, n qua bài thơ “Na” của tác giả Phạm Hổ. “Na non xanh Múi loắt choắt Na mở mắt Múi nở to Na vào vò Đua nhau chín. Môi chúm chím Hút múi na Hạt nhảy ra Đen lay láy. Ra tháng tư Chín tháng bảy 15 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Chào mào nhảy Suốt mùa na. Nay chợ gần Mai chợ xa Trẻ đón quà Na nằm rổ. Tay cháu nhỏ Rửa sạch na Sờ mặt bà Còn thơm phức...” Mọi tiết học đều có thể tích hợp làm quen chữ cái, ngoài việc ôn luyện các chữ cái đã học, làm quen các chữ cái mới, việc tích hợp môn làm quen chữ cái còn giúp cho giờ học nhẹ nhàng, lôi cuốn, hấp dẫn, giúp trẻ thoải mái, ham thích học tập. + Biện pháp 4: Giúp trẻ tích cực hoạt động trong môn làm quen chữ cái thông qua giờ hoạt động góc. Năm học trước ở lớp tôi các cháu thường thụ động, trẻ làm mọi việc theo sự sắp đặt của cô. Tư duy của trẻ phát triển không tốt, ngôn ngữ và vốn từ phát triển kém. Qua nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi, tôi nghĩ cần tạo mọi cơ hội để trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái. Trong một giờ hoạt động chung, tất cả trẻ không thể đọc thuộc các chữ cái đã học vì lứa tuổi này trẻ rất dễ nhớ nhưng mau quên. Vì vậy, cần hướng cho trẻ biết vận dụng vào thực tế xung quanh những gì trẻ đã học được qua việc cho trẻ làm quen chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi, đặc biệt là hoạt động góc như: góc thư viện, góc học tập, góc nghệ thuật... Từ đó trẻ sẽ ghi nhớ một cách dễ dàng và nhớ lâu bởi nội dung của chữ cái gắn liền với hình ảnh minh họa. Ví dụ: Chủ đề thế giới động vật thì ở góc học tập tôi chuẩn bị một số tranh ảnh có liên quan đến chủ đề và chữ cái đang học, đã học: b, d, đ, i, t, c như: tranh con cua, con tôm, con bò, con dê, con lạc đà, con sói... dưới tranh ảnh có cụm từ kèm theo và chuẩn bị các thẻ chữ cái rời. Trong giờ chơi, giáo viên cho trẻ quan sát tranh và từ dưới tranh, trẻ sẽ dùng chữ cái rời xếp từ lên bảng sao cho giống cụm từ trong tranh, trẻ đọc cụm từ mình vừa xếp và chữ cái vừa được học. Giáo viên cũng có thể chuẩn bị các bài thơ, câu chuyện và cho trẻ tìm và gạch chân chữ cái đã học, vừa học có trong bài thơ, câu chuyện. Hay cho trẻ tập sao chép tên, chữ cái, chơi ghép tranh tìm chữ, dùng dợi len, que, hột hạt, giấy báo xé dán để tạo ra chữ cái. Tùy vào từng chủ đề mà giáo viên chuẩn bị đồ dùng khác nhau cho trẻ ôn luyện chữ cái đã học trong góc chơi sao cho phù hợp. 16 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang Ở góc thư viện giáo viên hướng dẫn trẻ cách sử dụng sách như thế nào để không bị hư hỏng sách, biết cách xem sách truyện, thơ, biết lật từng trang sách để xem và làm quen với việc đọc sách qua đó giúp trẻ nhận dạng chữ cái trẻ đã được học có trong các bài thơ, câu chuyện. Ở góc phân vai - chủ đề gia đình, giáo viên cho trẻ chơi trò chơi: Bán hàng. Tôi chuẩn bị các đồ dùng gia đình (cái nồi, cái bát, cái ấm, cái gối, khăn mặt, đôi dép, cái áo...) có gắn các chữ cái đã học, đang học như: o, ô, ơ, a, ă, â, e, ê. trong quá trình chơi, trẻ gọi tên các chữ cái trên đồ vật mà trẻ định mua, định lấy. Tùy vào chủ đề mà tôi và trẻ cùng nhau chuẩn bị đồ dùng và chữ cái có các nội dung hình ảnh mới lạ hấp dẫn kích thích trẻ hứng thú học chữ cái. Ở góc thiên nhiên trẻ cũng có thể viết chữ cái trên cát dưới gốc cây, sao chép chữ cái có trên bảng... (Trẻ viết chữ cái, sao chép chữ khi chơi ở góc thiên nhiên) Trong giờ hoạt động góc, trẻ chơi rất hồn nhiên, mạnh dạn, thích đọc các chữ cái mà trẻ đã được học và thích phản ảnh lại những việc làm của người lớn. Hoạt động góc giúp trẻ ôn luyện, củng cố các chữ cái đã học, làm quen chữ cái mới một cách nhẹ nhàng và hiệu quả, vận dụng kĩ năng vào các trò chơi, hoạt động sáng tạo. * Giải pháp 3: Tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh về công tác làm quen chữ cái cho trẻ tại gia đình. Ở lớp, một tiết hoạt động làm quen chữ cái ngắn ngủi không đủ thời gian cho trẻ thể hiện hết khả năng, sự sáng tạo của trẻ, vì vậy việc phối kết hợp với phụ huynh là rất quan trọng trong việc chăm sóc giáo dục trẻ. Bởi vì cha mẹ trẻ là người hiểu rõ khả năng của trẻ, hỗ trợ giáo viên trong việc thực hiện các yêu cầu giáo dục làm quen chữ cái của trường mầm non tại gia đình. Cha mẹ trẻ là người xây dựng môi trường giáo dục làm quen chữ cái phù hợp, an toàn cho trẻ tại gia đình. Vì thế, thông qua giờ đón trẻ, trả trẻ, ban đại diện hội cha mẹ học sinh của lớp, các cuộc họp cha mẹ học sinh để giáo viên tuyên truyền, trao đổi, phối hợp với cha mẹ trẻ giáo dục làm quen chữ cái cho trẻ tại gia đình. Lên bảng tin về chương trình dạy trẻ theo chủ đề, và thay bảng tin hàng tuần để phụ huynh biết và phối hợp với giáo viên rèn luyện thêm cho trẻ khi ở nhà như: Dán các chữ cái dự định dạy trong tuần ở góc tuyên truyền để phụ huynh theo dõi và cho trẻ làm quen dần khi ở nhà. Trao 17 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang đổi với phụ huynh về các chữ cái trẻ vừa được học để phụ huynh về nhà cho trẻ đọc lại các chữ cái cô vừa dạy hoặc viết các chữ cái đó... Tuyên truyền, trao đổi với phụ huynh hướng dẫn, động viên, khuyến khích trẻ thực hiện tích cực các nhiệm vụ ôn luyện bài cũ của trẻ tại gia đình, nhằm củng cố và phát triển kết quả hoạt động giáo dục làm quen chữ cái mà giáo viên đã giảng dạy. Ví dụ: Phụ huynh có thể hỏi trẻ “Hôm nay đến lớp con được cô giáo dạy bài gì?”, “Cô giáo dạy con học chữ gì?”, “Con hãy đọc chữ đó cho bố mẹ cùng nghe nào”… Tùy vào quá trình học tập của trẻ, có thể phụ huynh hướng dẫn cho trẻ thêm hoặc cho trẻ nghe đọc chữ cái, xem video cách phát âm chữ cái qua thiết bị loa đài, máy tính. Bên cạnh đó phụ huynh cho trẻ cùng tham gia sinh hoạt trong các buổi lễ hội của buôn làng, tạo cơ hội cho trẻ được giao tiếp với bạn bè, mọi người xung quanh nhằm giúp trẻ luyện khả năng nói, phát âm chuẩn, mở rộng kiến thức và phát triển vốn từ ngôn ngữ, trí tuệ, tình cảm… Trẻ ở độ tuổi mầm non tiếp thu kiến thức trong môi trường “Học mà chơi, chơi mà học”. Vì vậy, phụ huynh có thể sưu tầm, mua những quyển sách, tranh chữ cái để cho trẻ đọc, xem tại nhà. Các bậc phụ huynh cũng có thể sử dụng câu chuyện cổ tích, câu chuyện dân gian để kể cho trẻ nghe trước khi đi ngủ nhằm tập cho trẻ có thói quen tốt, cũng giống như việc tập cho trẻ làm quen với việc đọc sách. Không những thế tôi còn vận động phụ huynh hỗ trợ vật liệu mở để làm đồ dùng dạy học làm quen chữ cái như: giấy báo, quần áo cũ, len, nắp chai… Vận động phụ huynh ủng hộ thêm tranh ảnh, sách, báo cũ, truyện tranh thiếu nhi để thực hiện góc “Thư viện của bé”. Vì thế giáo viên cần trao đổi, tuyên truyền với phụ huynh tạo mọi điều kiện tốt nhất để trẻ học tốt môn làm quen chữ cái đồng thời phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Sự phối kết hợp giữa môi trường giáo dục làm quen chữ cái ở trường lớp, từ cô giáo và tại gia đình cùng phụ huynh sẽ tạo điều kiện cộng hưởng cho trẻ tiếp thu tốt kiến thức, phát triển trí tuệ, tình cảm và tâm hồn của trẻ, đặc biệt sự nhạy cảm thẩm mỹ, thái độ sáng tạo ngôn ngữ và hội họa. IV. Tính mới của giải pháp: Theo cách tổ chức giảng dạy trước đây thì giáo viên còn rập khuôn, máy móc, chưa có sự sáng tạo, đầu tư trong giảng dạy vì thế mà kết quả học tập trên trẻ chưa cao. Trong quá trình nghiên cứu tôi đã tìm ra được các giải pháp trong quá trình thực hiện đề tài, nhằm làm cho tiết dạy thêm sinh động, sáng tạo, lôi cuốn, thu hút trẻ tham gia vào hoạt động từ đó giúp trẻ sôi nổi và tích cực tham gia học tập hơn, trẻ mạnh dạn và tự tin trong giao tiếp cũng như trong các hoạt động. Đa số trẻ đã học thuộc các chữ cái cô dạy và có trẻ còn thuộc chữ cái cô chưa dạy. Trẻ biết cách cầm sách và đọc, biết cách cầm vở tô và ngồi đúng tư thế khi tô. Phụ huynh đã 18 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang cùng phối hợp với giáo viên chủ nhiệm dạy trẻ học thêm môn làm quen chữ cái tại gia đình. V. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm: Khi vận dụng linh hoạt sáng tạo các giải pháp trong hoạt động giáo dục làm quen chữ cái giúp trẻ phát triển về thẩm mĩ, đạo đức, trí tuệ và ngôn ngữ một cách rõ rệt. Trẻ tham gia học tập một cách tích cực, hứng thú, biết cách cầm sách vở, đọc thuộc các chữ cái, biết cách ngồi tô, tô trùng khít các chữ cái theo dấu chấm và viết chữ cái theo sự sáng tạo của trẻ, từ đó hình thành ở trẻ những kĩ năng, kĩ xảo trong hoạt động làm quen chữ cái. Kết quả thu được trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài đó là: TT Nội dung đánh Khảo sát tháng 12/2017 Khảo sát tháng 12/2018 giá Đạt Tỷ lệ CĐ Tỷ lệ Đạt Tỷ lệ CĐ Tỷ lệ (%) (%) (%) (%) 1 Trẻ nhận biết và 11/32 phát âm đúng 34,4 21/32 65,6 31/39 79,5 8/39 20,5 2 Trẻ cầm vở, để vở, 14/32 ngồi tô đúng tư thế 43,8 18/32 56,2 36/39 92,3 3/39 7,7 3 Trẻ tô, vẽ đúng chữ 12/32 cái 37,5 20/32 62,5 34/39 87,2 5/39 12,8 4 Trẻ tích cực, hứng 10/32 thú tham gia hoạt động làm quen chữ cái 31,2 22/32 68,8 37/39 94,9 2/39 5,1 5 Trẻ biết cách cầm 14/32 sách, mở sách và “đọc” sách 43,8 18/39 56,2 35/39 89,7 4/39 10,3 Qua bảng khảo sát trên tôi nhận thấy chất lượng giáo dục môn làm quen chữ cái tăng lên rõ rệt, chứng tỏ việc vận dụng các giải pháp, biện pháp trên đạt hiệu quả cao. Đối với trẻ: Trẻ mạnh dạn, tự tin, hòa đồng với các bạn, hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động làm quen chữ cái, có mối quan hệ gần gũi, cởi mở với cô giáo. Trẻ có khả năng thể hiện cảm xúc, sáng tạo trong các hoạt động làm quen chữ cái; yêu thích, hào hứng tham gia vào các hoạt động làm quen chữ cái; nhận dạng được các chữ cái đã học, biết cách cầm sách vở, ngồi tô đúng tư thế, tô trùng khít chữ theo nét chấm mờ, sao chép được chữ cái, “đọc” được sách theo hướng từ 19 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường mầm non Hoa Pơ Lang trái sang phải và từ dòng trên xuống dòng dưới, Nhận thức của trẻ cũng tăng lên, vốn từ vựng Tiếng Việt của trẻ phong phú, phát triển ngôn ngữ mạch lạc, yêu thích cái đẹp, thích đến trường tới lớp mầm non đồng thời trẻ cũng khỏe mạnh, nhanh nhẹn, hoạt bát, ứng xử khéo léo trong giao tiếp... Đối với giáo viên: Có thêm kiến thức và nhiều kinh nghiệm giảng dạy, có sự linh hoạt, sáng tạo trong khi tổ chức bộ môn làm quen chữ cái. Khả năng truyền thụ kiến thức của cô được nâng cao rõ rệt. Biết xây dựng kế hoạch phù hợp với tình hình thực tế của trẻ trong lớp, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Đối với phụ huynh: Ngày càng tin tưởng giáo viên và nhận thấy được sự cần thiết phải giúp trẻ phát triển tốt về lĩnh vực phát triển ngôn ngữ nói chung, giáo dục làm quen chữ cái nói riêng. Thường xuyên trao đổi với cô giáo về cách giáo dục làm quen chữ cái cho trẻ khi ở nhà, nhằm mang đến sự phát triển tốt nhất về ngôn ngữ cho trẻ. Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị I. Kết luận: Việc sử dụng linh hoạt sáng tạo các giải pháp trong hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ là rất quan trọng và cần thiết. Làm quen chữ cái cho trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi trường Mầm non Hoa Pơ Lang nói riêng, có nhiệm vụ hết sức đặc trưng là nhằm phát triển ở trẻ khả năng cảm nhận và thể hiện cái đẹp, phát triển ngôn ngữ, hướng tới sự phát triển toàn diện cho trẻ mầm non, góp phần hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học ở trường Phổ thông. Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài cho trẻ ở lớp tôi, tôi nhận thấy rằng giáo viên cần chuẩn bị nhiều đồ dùng, đồ chơi đa dạng, hấp dẫn và sáng tạo, thu hút sự chú ý của trẻ, cho trẻ tham gia làm đồ dùng trong hoạt động và được sử dụng sản phẩm do mình làm ra; thực hiện đúng phương pháp bộ môn; sáng tạo và linh hoạt về hình thức tổ chức. Nội dung dẫn dắt vào các hoạt động phải tùy vào từng đề tài, lồng ghép theo chủ đề và chú trọng tích hợp các môn học khác. Khi thực hiện chú ý đến tính sự chủ động và sáng tạo của trẻ, không gò bó hay áp đặt trẻ. Luôn quan tâm đến từng cá nhân trẻ để nắm bắt đặc điểm tâm sinh lí, nhu cầu yêu thích các hoạt động làm quen chữ cái, khả năng nhận biết chữ cái của trẻ từ đó có hướng giáo dục trẻ đạt hiệu quả hơn. Thông qua việc áp dụng đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ tích cực hoạt động thông qua môn làm quen chữ cái tại lớp lá 1 trường Mầm non Hoa Pơ Lang” vào thực tế, tôi nhận thấy đa số trẻ trong lớp mạnh dạn tự tin, đi học chuyên cần hơn, tích cực tham gia vào mọi hoạt động, sáng tạo trong hoạt động làm quen chữ cái. Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc tổ chức các hình thức giáo dục làm quen chữ cái. Xây dựng kế hoạch cụ thể, rõ ràng, thống nhất. Giáo viên có nhiều hiểu biết, kiến thức sâu rộng về chăm sóc giáo dục trẻ. Biết cách xử lý tình huống, chịu khó nghiên cứu tài liệu giảng dạy. Thường xuyên dự giờ, rút kinh 20 Người thực hiện: Nguyễn Thị Hồng Đào