Tài liệu Skkn một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi

SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” PHẦN 1: MỞ ĐẦU Ông cha ta có câu: ”Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm” câu nói đó chính là yếu tố làm cho con người có thói quen sống vệ sinh, ngăn nắp, sạch sẽ, chính là bảo vệ môi trường sống của chúng ta. Đối với trẻ thơ giáo dục bảo vệ môi trường cần được đưa vào ngay từ lứa tuổi mầm non. Vì lứa tuổi này trẻ rất thích tiếp xúc với thiên nhiên và cuộc sống xung quanh mình, trẻ dễ hấp thụ và hình thành những nề nếp thói quen, những giá trị tốt đẹp tạo cơ sở cho việc hình thành nhân cách sau này. Trẻ ở lứa tuổi mầm non rất thích hoạt động về những gì mới mẻ rất hấp dẫn. Trẻ rất thích được tiếp xúc và tìm hiểu thiên nhiên, cuộc sống xung quanh trẻ thông qua đó trẻ lĩnh hội hình thành nề nếp, thói quen, thái độ ứng xử tốt đẹp nhất của trẻ về môi trường giúp trẻ có khái niệm ban đầu về môi trường sống của bản thân mình nói riêng và con người nói chung là cần thiết. Từ đó biết cách sống tích cực với môi trường nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh của cơ thể và trí tuệ. Với tình hình thực tế tại trường cũng như lớp đang phụ trách và qua kinh nghiệm chăm sóc giáo dục trẻ của mình, tôi nhận thức sâu sắc và xác định rõ những việc cần làm ngay đối với trẻ, những vần đề cần trao đổi với phụ và những kiến nghị đề xuất để đẩy mạnh công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non. Chính vì lẽ đó mà tôi đi sâu nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”. 1. Mục đích của sáng kiến. “ Tổ quốc Việt Nam xanh ngát Có sạch đẹp mãi được không Điều đó tùy thuộc hành động của bạn Chỉ thuộc vào bạn mà thôi”. Là một con người Việt Nam ai cũng nhận thức được việc gìn giữ cho quê hương chúng ta ngày một sạch đẹp hơn. Điều đó không chỉ là để có một vẻ đẹp về Tác giả: Vũ Thị Huệ 1 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” thiên nhiên, cây cối, hay là quang cảnh mà còn là để cho chúng ta một sức khỏe thật tốt. Mỗi chúng ta ai cũng nhận thấy được tầm quan trọng của sức khỏe đối với bản thân, không có sức khỏe con người sống đâu còn ý nghĩa. “ Người khỏe mạnh thì có trăm điều ước, người đau ốm thì chỉ ước một điều”, chắc hẳn ai cũng đoán được điều ước đó là sức khỏe. Nhưng vấn đề đặt ra là làm thế nào để có một sức khỏe tốt, ngoài những yếu tố về dinh dưỡng, thể dục thể thao, tinh thần thoải mái thì môi trường sống trong sạch đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Vậy môi trường sống trong sạch là gì? Làm thế nào để có một môi trường sống trong sạch? Mỗi chúng ta đã đóng góp được gì để cho môi trường ngày càng trong sạch hơn? Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức của mỗi cá nhân chúng ta. Trong thời đại ngày nay khoa học, kỹ thuật phát triển như vũ bão sản phẩm công nghiệp ra đời ở khắp mọi nơi, từ nông thôn tới thành phố, đời sống của con người cũng từ đó được dần nâng cao. Song song với sự phát triển kinh tế của đất nước thì môi trường đang bị hủy hoại nghiêm trọng một trong những nguyên nhân cơ bản là một khối lượng không nhỏ rác thải ra môi trường và do sự thiếu ý thức, thiếu hiểu biết của một số người gây nên sự ô nhiễm và suy thoái môi trường. Ví dụ: như vứt rác xuống ao hồ, sông ngòi làm ô nhiễm nguồn nước. Đó là hồi chuông cảnh tỉnh cho chúng ta vì thế trong những năm gần đây công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đã được thực hiện tại các cơ sở giáo dục mầm non, song các hoạt động giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ còn mang tính chất chỉ là giải pháp tình thế, chưa thường thuyên và chưa có tính hệ thống đồng đều. Như vậy giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ thì ta sẽ làm gì? Giáo dục trẻ như thế nào? Và mục đích đạt được sẽ là cái gì?... Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non là cung cấp cho trẻ những kiến thức sơ đẳng về môi trường phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ nhằm tạo ra thái độ, hành vi đúng đắn của trẻ đối với môi trường xung quanh Tác giả: Vũ Thị Huệ 2 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” 2.Tính mới và ưu điểm nổi bật của sáng kiến: Đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin thông qua tất cả các hoạt động trong ngày mọi lúc mọi nơi như cho trẻ xem tranh ảnh, các đoạn video clip âm thanh tiếng động của môi trường, cô thiết kế các trò chơi về bảo vệ môi trường tạo điều kiện cho trẻ được thí nghiệm và thực hành, tìm tòi khám phá môi trường xung quanh dưới nhiều hình thức đa dạng, theo phương châm “chơi mà học, học mà chơi”. Tổ chức các hội thi và cho trẻ tham gia trồng cây trong vườn trường, trồng cây qua các ngày lễ hội, trồng cây nhân ngày sinh nhật Bác Hồ để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, thực hành tiết kiệm và có hành động thiết thực trong bảo vệ môi trường. Xây dựng kế hoạch lồng ghép tích hợp bảo vệ môi trường, tạo điều kiện để trẻ trãi nghiệm những vốn sống của bản thân, cô theo dõi từng cá nhân trẻ, có biện pháp nêu gương trẻ cuối ngày nhằm giúp trẻ có hành vi tốt và cô giáo điều chỉnh kế hoạch kịp thời phù hợp đặc điểm tình hình lớp. Tuyên truyền cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội nhận thức đúng vai trò nhiệm vụ và tầm quan trọng của bảo vệ môi trường trong gia đình và trường mầm non. Nâng cao các nội dung hình thức bảo vệ môi trường, lồng ghép vào nội dung các hoạt động thực hành bảo vệ môi trường. Kỹ năng sống với trẻ mầm non nói chung, trẻ mẫu giáo lớn nói riêng mang ý nghĩa thiết thực giúp trẻ nhận thức cũng như phát triển một cách toàn diện nhất. Nhận thức được tầm quan trọng đó nên tôi đã mạnh dạn đưa vào áp dụng tại lớp mình chủ nhiệm. Nó có những ưu điểm và tính mới nổi bật như sau: Giải pháp cũ Giải pháp mới -Biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi - Biện pháp giáo dụcý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mang tính đại khái nên trường cho trẻ mang tính vĩ mô. Giáo không xây dựng kế hoạch giáo dục cụ viên lên kế hoạch cho trẻ một cách khoa thể. Tác giả: Vũ Thị Huệ học. 3 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” - Giáo viên không chú trọng quá vấn đề - Giáo viên đặc biệt chú trọng tới hình làm mẫu, làm gương. ảnh của mình trong mắt con trẻ. Luôn chú trọng làm gương, làm mẫu cho trẻ được bắt chước noi theo. - Trẻ không được chú trọng trong thể - Giáo viên chú trọng cho trẻ được thể hiện, trải nghiệm những gì mình biết, hiện, trải nghiệm những gì mình đã lĩnh được học. hội được dưới mọi hình thức. - Trong hoạt động giáo dục trẻ không - Trong mọi hoạt động giáo viên đều lấy được lấy làm trung tâm cho hoạt động. trẻ làm trung tâm để tổ chức các hoạt động. - Trẻ được khuyến khích động viên song - Trẻ được khuyến khích, khích lệ, động cũng chỉ qua loa không mang ý nghĩa viên kịp thời, đúng thời điểm làm trẻ khích lệ trẻ quá nhiều. như được tự tin hơn, phấn trấn hơn trên con đường học tập, bắt chước và thể hiện chính bản thân mình. * Ưu điểm nổi bật của sáng kiến: Khi áp dụng một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trừng cho trẻ thực tiễn tại lớp học của mình trách tôi nhận ra rõ ràng trẻ lớp tôi có ý thức cao hơn hẳn. Với những biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rất khả quan như trẻ biết hợp tác với bạn bè trong nhóm chơi, với những người xung quanh trẻ. Trẻ biết nhận nhiệm vụ một cách vui vẻ và cố gắng hoàn thành ở mức cao nhất có thể. Đây là những dấu hiệu tốt để trẻ có thể phát triển một cách toàn diện nhất về sau này. 3. Đóng góp của sáng kiến để nâng cao chất lượng dạy và học Với sự thay đổi biện pháp và hình thức giáo dục ý thức bảo vệ môi trường giúp trẻ: Tác giả: Vũ Thị Huệ 4 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” - Biết thực hiện các việc làm hàng ngày để bảo vệ môi trường - Biết thực hiện các việc làm hàng ngày để bảo vệ môi trường - Phân biệt được những hành động đúng, hành động sai với môi trường. - Biết thực hiện các việc làm hàng ngày để bảo vệ môi trường PHẦN 2: NỘI DUNG CHƯƠNG I: THỰC TRẠNG VỀ VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 4 -5 TUỔI Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ Chính trị về BVMT trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước xác định, giải pháp quan trọng để BVMT đó là “đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách nhiệm BVMT”. Mới đây nhất, tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 3/6/2013 về Chủ động ứng phó với BĐKH, tăng cường quản lý tài nguyên và BVMT được Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI thông qua, đã nhấn mạnh nhóm giải pháp chính để BVMT là: “Tăng cường, đổi mới công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, hình thành ý thức chủ động ứng phó với BĐKH, sử dụng tiết kiệm tài nguyên và BVMT”. Trong thời gian qua, hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức về BVMT đã được các cấp, ngành, địa phương quan tâm và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao nhận thức của người dân và cộng đồng về BVMT. Các sự kiện lớn về môi trường như Giờ Trái đất, Ngày Trái đất (22/4), Ngày Môi trường thế giới (5/6); Ngày quốc tế Đa dạng sinh học (22/5), Chiến dịch Làm cho thế giới sạch hơn... Tác giả: Vũ Thị Huệ 5 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” Đối với trẻ 4- 5 tuổi bảo vệ môi trường giúp hình thành ở trẻ một số biểu tượng về giá trị đặc biệt quý báu của môi trường, mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, sự tác động qua lại của con người với môi trường. Trẻ có thói quen sống vệ sinh ngăn nắp, sạch sẽ, tiết kiệm và có một số kỹ năng tham gia vào việc chăm sóc cải thiện môi trường sống gần gũi phù hợp với khả năng của trẻ. Hình thành ở trẻ thái độ thiện cảm, tôn trọng, bảo vệ chăm sóc, giữ gìn môi trường... Do đó, tôi thấy khó khăn không nhỏ trong việc rèn và dạy trẻ ý thức bảo vệ môi trường. Trong quá trình hình thành ý tưởng và ứng dụng vào thực tiễn, tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn như sau: 1. Những thuận lợi: Phía nhà trường: - Ban giám hiệu nhà trường có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, luôn quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành nhiệm vụ của bản thân. - Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện trang bị CSVC tối thiểu, đồ dùng đồ chơi trong lớp để dạy trẻ tốt nhất. - Ban giám hiệu luôn chỉ đạo về lịch trình và kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục, kế hoạch dự giờ thăm lớp và các hoạt động ngoại khóa… * Phía giáo viên: - Bản thân là một giáo viên yêu nghề mến trẻ, đã công tác nhiều năm trong nghề, có tâm huyết với ngành học, có phẩm chất nghề nghiệp, và có trình độ chuyên môn trên chuẩn. - Được sự giúp đỡ của đồng nghiệp trong việc chăm sóc giáo dục trẻ và việc tổ chức các hoạt động giáo dục khác. Phía trẻ: - Trẻ đi học chuyên cần, có nề nếp học tập, luôn tích cực tham gia vào các hoạt động ở trường lớp, đặc biệt là hoạt động ngoại khóa. Tác giả: Vũ Thị Huệ 6 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” - Trẻ khỏe mạnh, tăng cân đều, trẻ ở kênh suy dinh dưỡng nhẹ cân và suy dinh dưỡng thấp còi không nhiều. - Phụ huynh học sinh quan tâm đến các hoạt động của lớp và chương trình học của con em mình. 2. Những khó khăn, hạn chế. Phía trẻ: - Trẻ chưa có ý thức bảo vệ môi trường, vệ sinh môi trường xung quanh. - Trẻ chưa có thói quen sống gọn gàng, ngăn nắp, vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sạch sẽ. - Không có ý thức tạo cảnh quan môi trường lớp học. - Bên cạnh đó trẻ còn vứt rác bừa bãi không theo sự chỉ dẫn của cô. * Từ phía giáo viên - Khi tổ chức các hoạt động mang nội dung dung giáo dục bảo vệ môi trường chưa thực tế, tranh ảnh tuyên truyền chưa hấp dẫn cuốn hút trẻ, phương pháp lồng ghép chưa linh hoạt sáng tạo vì thế kết quả trên trẻ chưa cao, trẻ chưa thực sự có ý thức bảo vệ môi trường. - Hầu hết việc giáo dục bảo vệ môi trường chỉ bằng lời nói chưa có tranh ảnh phản ánh những việc làm tốt và những việc làm chưa tốt của con người với môi trường. - Các bài tập xử lý môi trường, ao hồ, cây xanh, sinh hoạt hàng ngày của trẻ là chưa có. Do vậy ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình giáo dục trẻ cũng như kết quả mong đợi. CHƯƠNG II: NHỮNG BIỆN PHÁP MANG TÍNH KHẢ THI Là một giáo viên mầm non được phân công phụ trách trẻ ở độ tuổi 4-5 tuổi, ở độ tuổi này trẻ chưa thực sự tự ý thức về hành động của mình chưa cao, đa phần trẻ bây giờ được ông bà bố mẹ nuông chiều, việc gì cũng làm hộ con nên trẻ không Tác giả: Vũ Thị Huệ 7 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” có kĩ năng tự phục vụ bản thân như tự rửa tay, tự cất đồ dùng đồ chơi vào đúng nơi quy định, vứt rác vào thùng rác… Với tình hình thực tế tại lớp đang phụ trách tôi nhận thức sâu sắc và xác định rõ những việc cần làm ngay đối với trẻ, với phụ huynh để đẩy mạnh công tác giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ, luôn trú trọng việc dạy cho trẻ làm sao để trẻ có ý thức giữ gìn môi trường trong và ngoài lớp, luôn sạch sẽ song việc dạy trẻ còn có những hạn chế. Qua việc áp dụng giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ được sử dụng tất cả các hình thức phương pháp, nhưng các hình thức phương pháp sau được xem là hiệu quả hơn cả: 1.Biện pháp thứ nhất: Dạy trẻ bằng đồ dùng trực quan. Đồ dùng trực quan giúp trẻ dễ hiểu và thu nhận được càng chính xác, phong phú rõ ràng. Do vậy sử dụng phương pháp trực quan, sự tác động trực tiếp lên cơ quan cảm giác của trẻ được coi là cơ sở của nền giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non. Sử dụng phương pháp này làm tăng vốn hiểu biết và phát triển tư duy cho trẻ, trẻ có thể quan sát vật thật tranh ảnh, băng hình… về các hoạt động của con người đối với môi trường qua đó giúp trẻ có thái độ và hành động đúng với môi trường, với các con vật và cây cối. Ví dụ: Cô cho trẻ quan sát tranh vẽ con người với thiên nhiên, con người bảo vệ môi trường, nhận biết môi trường sạch và môi trường bẩn... từ đó trẻ sẽ có thái độ phù hợp và rút ra được nhiều kinh nghiệm cho bản thân. Hoặc khi quan sát trời mưa cho trẻ biết kinh nghiệm bảo vệ sức khỏe khi đi dưới mưa, ích lợi cưa nước mưa đối với cây cối, sự vật, con vật và đối với cuộc sống của con người. Cô có thể cho trẻ quan sát vật thật, quan sát biểu hiện của lá cây, cành cây, để nhận biết tại từng thời điểm có gió hay không. Cô cho trẻ xem tranh ảnh âm thanh, băng hình về các loại gió, gió nhẹ, gió mạnh... Cho trẻ quan sát quy trình lớn lên của cây: cây cần ánh sáng, không khí, nước, hạt nảy mầm, cho trẻ quan sát cây lớn Tác giả: Vũ Thị Huệ 8 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” lên tươi tốt nhờ đủ các điều kiện, cây không tươi tốt do thiếu một trong các điều kiện trên, trẻ sẽ rút được kinh nghiệm khi chăm sóc cây xanh. Cho trẻ quan sát môi trường, lớp học, sân trường, khu vực quanh trường. Nhận xét về vệ sinh môi trường ở những nơi đó ra sao và tìm những biện pháp khắc phục. Quan sát những nguồn nước sạch, nguồn nước ô nhiễm, quan sát bụi, khói trong không khí. Ví dụ: quan sát, đàm thoại với trẻ về chất thải của các phương tiện: Khi ôtô, xe máy chạy trên đường, điều gì gây ô nhiễm môi trường? Vì sao? (khí thải - khói, xe chạy làm bụi bay lên, tiếng còi của các phương tiện giao thông). Hoặc quan sát và nhận xét sân trường hôm nay sạch hay bẩn? Vì sao? Mỗi bạn cần làm gì để sân trường sạch? Phân loại rác khi tham gia dọn vệ sinh ở sân trường…. Quan sát thiên nhiên, động vật, thực vật và điều kiện sống của các con vật nuôi, cây trồng. - Quan sát các hoạt động lao động của người lớn từng chăm sóc cây và chăm sóc các con vật để làm sạch đẹp môi trường xung quanh. Đối với phương pháp trực quan không chỉ áp dụng trên các hoạt động học mà còn vận dụng ở mọi lúc mọi nơi. Đặc biệt tôi còn vận dụng những hiện tượng tự nhiên đang đồng thời xảy ra trước mắt trẻ để cho trẻ quan sát hoặc một việc làm có thể nói rằng nó thường xuyên và liên tực với trẻ trong suốt quá trình trẻ đến trường đó là những tranh ảnh giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, tranh ảnh về vệ sinh cơ thể ăn uống hợp lí và những việc làm có thói quen, hành vi tốt cho môi trường đều được tôi sắp xếp ở góc tuyên truyền trong lớp học theo chủ đề. Phương pháp trực quan minh họa sẽ giúp trẻ có thêm những hiểu biết về thực tế, cuộc sống xung quanh trẻ các sự vật hiện tượng thiên nhiên cũng như môi trường nơi trẻ hoạt động. Qua đó giáo dục, hình thành ở trẻ những hành vi, thái độ tiết kiệm khi sử dụng năng lượng. Hàng ngày trẻ chú ý, quan sát, bắt chước những việc làm của người Tác giả: Vũ Thị Huệ 9 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” lớn như: Khi ra khỏi nhà thì phải tắt điện, tắt quạt, ti vi, máy tính… khi không sử dụng nữa. 2.Biện pháp thứ hai: Giáo dục bảo vệ môi trường qua việc tích hợp ở các nội dung giáo dục. - Như chúng ta đã biết ở trường mầm non, nội dung giáo dục bảo vệ môi trường không cấu tạo thành một hoạt động riêng mà được tích hợp vào các nội dung giáo dục, tôi đã lồng ghép cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi trong các hoạt động khác khi có điều kiện phù hợp như: Khám phá xã hội – khám phá khoa học, hoạt động chung, hoạt động góc, lao động…..). Hàng tuần tôi đều có một buổi lao động sân trường cho trẻ: Nhặt rác nhổ cỏ trên sân. Trong khi lao động tôi là người giúp trẻ hiểu được không chỉ biết bảo vệ môi trường trong lớp mà còn phải biết bảo vệ cả môi trường ngoài lớp học mà công việc kết quả của các con chính là làm cho sân trường của chúng ta trông sạch sẽ hơn. - Trong năm học vừa qua tôi đã lồng ghép ở 9 chủ đề với nội dung bảo vệ môi trường. VD: Chủ đề “Gia đình”. + Cho trẻ hiểu: vai trò của môi trường đối với cuộc sống của con người. Môi trường với sức khoẻ của con người. Một số nguyên nhân làm ô nhiễm môi trường. VD: Chủ đề: “phương tiện về luật lệ giao thông”. Trẻ đã hiểu nguyên nhân của ô nhiễm môi trường chính là khói của các phương tiện giao thông…. *Tích hợp vào giờ đón trẻ - chơi tự do: Trẻ biết cất đồ dùng một cách ngay ngắn gọn gàng đúng nơi quy định. Cô và trẻ trò chuyện về sự ô nhiễm môi trường không khí, nguyên nhân làm môi trường không khí bị ô nhiễm? Tác giả: Vũ Thị Huệ 10 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” * Nội dung bảo vệ môi trường được thực hiện thông qua hoạt động lao động. Lao động tự phục vụ: Trẻ tự phụ vụ tốt là việc làm có lợi cho môi trường: trẻ đi đại tiểu tiện đúng chỗ và đi xong biết dội nước, các đồ dùng vệ sinh được dùng để ngăn nắp là một hành vi tốt, lớp gọn gàng, trẻ biết ăn hết suất và khi ăn không rơi vãi là một hành vi tiết kiệm bảo vệ môi trường. Điều này giúp cho trẻ khẳng định mình, nhận thức được khả năng của mình. Góp phần tham gia và lao động thực sự của người lớn và các bạn cùng tuổi nhằm bảo vệ môi trường gia đình và trường mầm non sạch sẽ. Lao động vệ sinh môi trường như: lau chùi đồ dùng đồ chơi, xếp đồ dùng ngăn nắp trong khi lau chùi cùng cô tôi sẽ giúp trẻ hiểu vì sao phải vệ sinh lớp, vì sao phải thường xuyên lau, rửa đồ chơi các đồ chơi có tính chất nguy hiểm, trong quá trình đó trẻ biết lựa chọn các bức tranh đẹp, các sản phẩm cắt xé dán đẹp để trang trí các góc. Trẻ biết nhặt rác, thu gom rác, lá ở sân trường biết bỏ rác vào thùng, đồ chơi là việc làm tốt đáng khích lệ vì góp phần làm cho môi trường sạch và đẹp hơn . Cô nhắc trẻ cất đồ dùng cá nhân vào nơi quy định một cách ngay ngắn, gọn gàng, bỏ rác đúng nơi quy định vì mỗi buổi sáng, trẻ thường mang quà đến ăn, vỏ sữa, vỏ bánh mì, bim bim…. bỏ rác vào nơi quy định là việc làm cần thiết đối với trẻ, trẻ biết tự bảo vệ môi trường lớp học, không có rác, tạo cho trẻ có nề nếp thói quen cũng như ở nhà trường lớp học, không có rác, tạo cho trẻ có nề nếp thói quen ở lớp cúng như ở nhà cũng nhắc nhở mọi người, anh chị em, hãy bỏ rác đúng nơi quy định. Hàng ngày con được bố mẹ đưa đi trường bằng xe gì (xe máy, ô tô….)các loại xe này cần động cơ để hoạt động, do vậy ô tô, xe máy khi chạy trên đường thường xả ra rất nhiều khí thải như: khói làm cho không khí bị ô nhiễm, con người cần làm gì để không phải hít thở khói xe xả ra? (đi đường phải đeo khẩu trang, đi chơi xa nên đi xe buýt để hạn chế việc xả ra khói làm ô nhiễm môi trường, cho trẻ về nhắc Tác giả: Vũ Thị Huệ 11 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” nhở bố mẹ thực hiện những điều đó bằng cách nhà gần thì đi xe đạp đến trường, có như vậy mới làm môi trường không khí của chúng ta trong sạch. * Thông qua hoạt động vui chơi: Hoạt động vui chơi mang tính tích hợp cao trong trong giáo dục trẻ và được tổ chức đáp ứng theo nhu cầu của trẻ. Thông qua trò chơi phân vai: Trẻ đóng vai thể hiện công việc của người làm công tác bảo vệ môi trường. Cho trẻ trồng và chăm sóc cây là việc làm tốt làm cho môi trường xanh sạch đẹp, tạo cảnh quan môi trường. Vì vậy phòng lớp tôi với diện tích vừa đủ tôi đã tạo cho trẻ biết chăm sóc tưới nước cho cây, lau lá cây, nhắc nhở trẻ kiểm tra xem chậu cây nào cần với đất...Tôi đã giải thích cho trẻ hiểu thành quả lao động của các con, làm cho trường thêm đẹp, cả lớp sẽ được hưởng bầu không khí trong lành. Trong các trò chơi “ bé tập làm người lớn” cô dạy trẻ có ý thức tiết kiệm nước và các nguyên vật liệu, thu gom đồ dùng gọn gàng sau khi chơi. Qua dạo chơi ngoài trời cô giáo dục cháu không ngắt hoa bẻ lá xả rác bừa bãi làm bẩn sân trườg. Cho trẻ lao động tập thể, nhặt lá cây nhặt rác trong các luống rau, nhặt rác ngoài sân trường…. * Hoạt động học tập: Thông qua các trò chơi học tập: trẻ tìm hiểu các hiện tượng trong môi trường, trẻ biết các hành vi tốt, hành vi xấu đối với môi trường, phân biệt môi trường sạch, môi trường bẩn và biết giữ cho môi trường luôn sạch đẹp. Các trò chơi cô giáo thiết kế trên máy tính để trẻ hứng thú và ghi nhớ sâu hơn. + Ví dụ: Khám phá khoa học: - Tổ chức cho trẻ quan sát, làm thí nghiệm thực nghiệm đơn giản, cây cần gì để lớn lên (nước, không khí, ánh sáng) hiểu sự cần thiết của nước, không khí, ánh sáng đối với con vật và thực vật, thí nghiệm nước bẩn do rác, không khí ô nhiễm do khói bụi, mùi hôi thối.Trẻ đưa ra phương án giải quyết trong một số tình huống gủa định. Hỏi trẻ : Cháu sẽ làm gì khi nước tràn và chảy ra ngoài? Tác giả: Vũ Thị Huệ 12 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” + Làm quen với văn học: Trẻ được nghe nhiều câu chuyện về môi trường, những việc làm có lợi, có hại tới môi trường, tác hại của môi trường ô nhiễm đến sức khỏe của con người. + Hoạt động tạo hình: Cho trẻ vẽ, nặn, cắt dán….cô cung cấp cho trẻ những kiến về môi trường xanh, sạch đẹp xung quanh chúng ta từ đó trẻ thể hiện hiểu biết của mình về môi trường. *Giáo dục môi trường thông qua hoạt động lễ hội: Qua các ngày lễ lớn như ngày sinh nhật Bác Hồ, ngày môi trường thế giới, tết trồng cây cũng có thể tổ chức một số hoạt động như trồng cây con, vẽ tranh chủ đề môi trường, làm đồ chơi từ nguyên vật liệu phế thải do phụ huynh đem vào cho lớp. Cô phát động cho phụ huynh tham gia hội thi của lớp “gia đình bé bảo vệ môi trường” cô cho gia đình trẻ làm sản phẩm tạo hình nội dung về môi trường từ những nguyên vật liệu thiên nhiên, sáng tác bài thơ và bài hát cải biên nội dung về môi trường, sản phẩm của gia đình bé sẽ được trưng bày tại góc tuyên truyền và treo tại sân trường, các hoạt động ấy có tác dụng giáo dục môi trường cho trẻ rất tốt. Giáo dục trẻ tự hào về một số điệu múa, bài hát, món ăn truyền thống của từng vùng ở từng ngày lễ. Giáo dục trẻ biết bảo vệ giữ gìn môi trường và các địa danh nơi diễn ra lễ hội. Trẻ biết phong tục tập quán, lối sống của một số dân tộc, ảnh hưởng văn hóa đối với môi trường thiên nhiên và cuộc sống con người. * Hoạt động nêu gương: - Qua một ngày tôi quan sát trẻ phát hiện những hành vi tốt của trẻ có ý nghĩa bảo vệ môi trường, tiết kiệm nước khi rửa tay, rửa chân, biết xếp đồ dùng, đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp, tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt…. Tác giả: Vũ Thị Huệ 13 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” - Nếu có cháu để đồ dùng, đồ chơi chưa gọn, rửa tay còn để tràn nước ra ngoài máng nước, thấy nước tràn mà không vặn vời lại, đi vệ sinh đúng nơi quy định…. thì cô nhắc nhở nhẹ nhàng những trẻ có hành vi chưa có lợi cho môi trường. Để giúp trẻ có những kiến thức, kỹ năng thực hành bảo vệ môi trường phù hợp với khả năng của trẻ, điều quan trọng là cô giáo phải luôn gương mẫu để trẻ làm theo, luôn có ý thức hướng dẫn và nhắc nhở trẻ kiên trì thực hiện việc làm hàng ngày có ý nghĩa bảo vệ môi trường qua đó giáo dục trẻ biết yêu quý gần gũi với môi trường và đánh giá các hành vi tốt, xấu của con người trong việc chăm sóc bảo vệ môi trường. 3.Biện pháp thứ ba: Tạo mọi điều kiện cho trẻ thực hành trải nghiệm: Tôi luôn lôi cuốn trẻ tham gia vào các cuộc trò chuyện bằng những câu hỏi ngắn về kinh nghiệm của trẻ, tạo hứng thú bước đầu cho trẻ đối với những nội dung đặt ra. Ví dụ: - Chúng ta biết được những cây gì xung quanh chúng ta? - Tại sao phải trồng cây? - Trồng cây trong lớp (sân trường) mình để làm gì? - Muốn cây xanh tươi tốt chúng ta làm gì?... Với những câu hỏi đó, cô cho trẻ trao đổi với nhau những gì mà trẻ biết, động viên trẻ thể hiện những kinh nghiệm của bản thân. Có thể buổi trò chuyện sẽ được tiếp diễn vào ngày hôm sau để tiếp tục giải quyết những câu hỏi được đặt ra, trẻ có thể nói thêm, kể thêm về các đối tượng. Kích thích nhiều trẻ hỏi về những chi tiết nào mà trẻ thấy hứng thú. Luôn tạo sự hưng phấn để trẻ tìm hiểu sâu về các đối tượng của môi trường thiên nhiên. Đối với con vật nuôi, cây xanh cho trẻ tìm hiểu về đặc điểm, giá trị, vẻ đẹp của con vật, cây, hoa, lá... (tùy theo chủ đề). Cô cho trẻ xem về quá trình phát triển, thay đổi của đối tượng: Hạt -> nảy mầm -> cây có chồi -> lá non -> lá xanh thẫm, to hơn..., sau đó trẻ được xem cả quá trình lao động chăm sóc cây trồng. Tác giả: Vũ Thị Huệ 14 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” Cô cho trẻ quan sát và tiến hành thí nghiệm với nhiều nội dung khác nhau: Hiện tượng nước bốc hơi; hình dạng khác nhau của nước; các lớp chất lỏng; nước có màu gì? chất gì hòa tan trong nước? nước biến đi đâu?... Tùy theo điều kiện tôi chọn những thí nghiệm làm cho trẻ xem và sau đó trò chuyện với trẻ: Điều gì xảy ra nếu không có nước? Phải làm những công việc gì để bảo vệ nguồn nước? Chúng ta làm gì để góp phần tiết kiệm nước?... Cho trẻ xem trên máy chiếu những vùng, miền thiếu nước, cây cối thiếu nước hoặc nguồn nước bị ô nhiễm hay hình ảnh lãng phí nước... sẽ tác động đến tình cảm của trẻ. Khi được xem và tìm hiểu về nước, các bé đã xây dựng được ý thức tiết kiệm và hình thành thói quen tắt nước khi không sử dụng. 4. Biện pháp thứ tư: Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. - Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh trong công tác giáo dục ý thức bảo vệ môi trường là một biện pháp không thể thiếu khi giáo dục cho trẻ. - Tôi luôn tìm và tải trên mạng các bài báo, phóng sự nêu cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân rồi dán vào bảng tin của lớp. Vào những lúc đón, trả trẻ tôi trao đổi với phụ huynh về ý thức bảo vệ môi trường của mỗi chúng ta không chỉ ở trong gia đình, mà còn ở khu. - Tôi cùng phụ huynh trao đổi về phân loại rác thải, sau đó cho trẻ biết được cần phân loại rác thải, vì một số loại rác có thể dùng để tái chế ra một số loại phân bón cho cây trồng. - Tuyên truyền, vận động phụ huynh về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường trong cuộc sống hàng ngày và nhắc nhở phụ huynh cùng tham gia thực hiện bằng khẩu hiệu “Mỗi người hãy trồng thêm một cây xanh là thêm một hành động bảo vệ môi trường”. Qua đó tôi thường cùng trẻ trò chuyện về ích lợi của cây xanh: Cây xanh đóng góp rất lớn trong việc bảo vệ bầu khí quyển, làm cho không khí trong lành, làm giảm ô nhiễm môi trường, giảm bụi, giảm tiếng ồn, cây xanh trồng Tác giả: Vũ Thị Huệ 15 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” ở rừng còn giúp ngăn chặn lũ lụt… ngoài ra cây xanh còn cung cấp nhiều hoa thơm quả ngọt, thuốc chữa bệnh. - Làm tốt công tác vận động hỗ trợ của phụ huynh về nguồn nguyên vật liệu thải bỏ để giáo viên tận dụng, hướng dẫn các bé làm đồ chơi đơn giản cho mình và làm đồ chơi để tặng người thân. Thông qua công tác tuyên truyền, vận động này phụ huynh sẽ hiểu rõ hơn tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho con trẻ không phải chỉ ở phía nhà trường mà còn ở gia đình nữa. 5. Biện pháp thứ năm: Làm đồ dùng đồ dùng, đồ chơi từ những nguyên vật liệu phế thải: Bên cạnh những biện pháp vừa kể trên, tôi luôn kết hợp với giáo viên cùng lớp, cùng khối suy nghĩ, tìm kiếm, lựa chọn những mẫu đồ dùng, đồ chơi đơn giản được tận dụng từ nguyên vật liệu thải bỏ để hướng dẫn trẻ cùng thực hiện. Tôi nhận thấy, có rất nhiều sản phẩm được tạo ra từ nguồn nguyên vật liệu này và trẻ đã hào hứng chơi với những đồ chơi ấy vì yếu tố mới lạ luôn hấp dẫn trẻ. Đồng thời, tôi cũng chú ý sưu tầm thêm các mẫu đồ chơi trên mạng internet, sách báo, tạp chí nước ngoài... để làm phong phú hơn ngân hàng đồ chơi tại lớp cho trẻ. Nhằm kích thích sự tìm tòi, khám phá của trẻ vào các hoạt động một cách tích cực. Sau mỗi việc làm tôi đều giải thích cho trẻ hiểu ý nghĩa của mỗi việc làm đó: Vệ sinh lớp học giúp cho không khí trong lớp được trong lành, đồ dùng đồ chơi sạch sẽ không có bụi bẩn sẽ giúp cho các con được khỏe mạnh, làm đồ dùng đồ chơi từ các nguyên vật liệu phế thải là một việc làm ý nghĩa bảo vệ môi trường vì cô con mình đã tiết kiệm được nguồn nguyên liệu và góp phần giảm bớt đi lượng rác thải rất lớn đang thải ra môi trường. Trẻ hiểu được từng việc làm của mình sẽ là động cơ để trẻ thể hiện những hành vi giúp cô tham gia bảo vệ môi trường. Để minh chứng cho kết quả đạt được của các cháu rõ ràng hơn, dưới đây là kết quả so sánh về việc thực hiện một số biện pháp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường. Tác giả: Vũ Thị Huệ 16 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” CHƯƠNG III: KIỂM CHỨNG CÁC GIẢI PHÁP Qua một thời gian kiên trì thực hiện một số biện pháp giáo dục trẻ có ý thức bảo vệ môi trường, đến nay tôi thấy đã đạt được kết quả đáng mừng. Khuôn viên của trường, lớp ngày càng " xanh – sạch - đẹp" và an toàn, thoáng mát đã góp phần rất lớn thu hút các bậc phụ huynh đưa trẻ đến trường ngầy một đông hơn. Để minh chứng cho kết quả đạt được của các cháu rõ ràng hơn, dưới đây là kết quả so sánh về việc thực hiện một số biện pháp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường Qua thực tế nghiên cứu áp dụng các biện pháp trong việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ. Tôi thấy trẻ từ chưa biết suy nghĩ, quan tâm đến việc bảo vệ môi trường trong cuộc sống hàng ngày. Thì nay trẻ đã có ý thức cao về việc tự bảo vệ môi trường, qua những hành động nhỏ nhất của mình. Cụ thể như sau: * ối với cô giáo. - Giáo viên tự tin khi lồng ghép giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ vào các hoạt trong ngày. - Giáo viên áp dụng linh hoạt việc giáo dục bảo vệ môi trường trong từng chủ đề khác nhau với nội dung phù hợp. - Giáo viên nâng cao được nghệ thuật khi lên lớp. * ối với phụ huynh: - Phụ huynh đã quan tâm hơn đến công tác này và hỗ trợ nhiệt tình các loại nguyên vật liệu phế liệu cho giáo ở lớp làm đồ chơi. - Luôn phối hợp với giáo viên nhắc nhở trẻ ý thức bảo vệ môi trường ở mọi lúc mọi nơi. * ối với trẻ: + Trẻ đã có hành vi tốt để bảo vệ môi trường: Không vứt rác bừa bãi ở nơi công cộng, khi có nhu cầu vứt rác mang rác tới thùng vứt hoặc vứt rác vào nơi quy định, khi nhìn thấy rác ở nơi công cộng trẻ đã biết nhặt cho vào thùng rác…. Tác giả: Vũ Thị Huệ 17 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” +Biết giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh lớp học, biết cất đồ dùng và vật liệu gọn gàng, đúng chỗ. Trẻ biết chăm sóc cây tưới cây góc thiên nhiên, có ý thức tốt bảo quản môi trường của lớp, trường luôn sạch đẹp. + Ngoài ra trẻ còn biết nhắc nhở khi nhìn thấy người khác xả rác bừa bãi, biết nhắc nhở người lớn không hút thuốc ở nơi công cộng và biết nói hút thuốc lá có hại cho sức khỏe và ảnh hưởng tới môi trường. + Trẻ còn rất hào hứng tham gia các hoạt động trực nhật khi được yêu cầu. + Trẻ biết cùng cô làm đồ dùng, đồ chơi từ các nguyên vật liệu phế thải, chia sẻ hợp tác với bạn bè và cha mẹ, biết nhắc nhở bố mẹ mang những nguyên vật liệu Phế thải đến lớp để làm đồ chơi và những đồ dùng tự tạo. +Trẻ có hiểu biết về môi trường sống của con người, về mối quan hệ giữa con người với động vật, thực vật. Các nguồn tài nguyên như nước, đất, không khí. Có kiến thức đơn giản về một số ngành nghề ở địa phương, đồng thời trẻ nói được những điều nên làm và không nên làm của con người có ảnh hưởng tới môi trường sống. Để minh chứng cho kết quả đạt được của các cháu rõ ràng hơn, dưới đây là kết quả so sánh về việc thực hiện một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. * Trước khi thực hiện: Tốt - Trẻ có ý thức BVMT Khá T.Bình 6= 20% 9 =30 % 10=33,3% Yếu 5=16,7% Phân biệt được những hành động đúng, hành động sai với môi trường. 2=6,7% 5=16,7% 15=50% 8 =26,6% - Biết thực hiện các việc làm hàng ngày để bảo vệ môi trường. Tác giả: Vũ Thị Huệ 0=0% 7=23,3% 14=46,7% 9=30% 18 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” * Sau khi thực hiện các biện pháp: Tốt Khá 24=80% 6=20 % 0% 0% đúng, hành động sai với môi trường. 24=80% 6=20% 0% 0% 1=3,3% 0% - Trẻ có ý thức BVMT T.Bình Yếu Phân biệt được những hành động - Biết thực hiện các việc làm hàng ngày để bảo vệ môi trường. 21=70% 8=26,7% PHẦN 3: KẾT LUẬN 1. Những vấn đề quan trọng nhất được đề cập đến của sáng kiến. Giáo dục bảo vệ môi trường mầm non có vai trò quan trọng , nội dung giáo dục không xây dựng riêng lẻ mà được lồng ghép vào các nội dung của chương trình chăm sóc giáo dục. Do đó giáo viên phải kết hợp nội dung bảo vệ môi trường với nội dung chăm sóc giúp trẻ một cách chặt chẽ thông qua các hoạt động hàng ngày của trẻ. Mặt khác giúp trẻ có thái độ tốt khi thực hành bảo vệ mội trường thì giáo viên phải luôn gương mẫu trong mọi hành vi để trẻ làm theo, luôn dạy trẻ có ý thức tụ giác nhứng việc làm hàng ngày, kịp thời chấn chỉnh những hành vi sai trái làm ảnh hưởng đến môi trường. Muốn trường mầm non luôn sạch đẹp thì môi thành viên trong trường. Trẻ biết phân bịêt môi trường sạch và môi trường bị ô nhiễm, trẻ hiểu một số vịêc làm để làm cho môi trường sạch đẹp như biết cất dọn đồ chơi gọn gàng ngăn nắp, biết tiết kiệm, nước trong sinh hoạt, biết giữ im lặng, không gây ồn, không vứt rác tuỳ tiện. Biết chăm sóc và bảo vệ cây xanh. Sáng kiến kinh nghiệm này có khả năng triển khai, áp dụng cho tất cả giáo viên mầm non thực hiện vào việc giảng dạy ở các môn học, các hoạt động ở các nhóm lớp. Tác giả: Vũ Thị Huệ 19 SKKN “Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi” 2. Hiệu quả tính thiết thực: Từ tìm hiểu thực trạng của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non Phong Khê, tôi rút ra được bài học như sau: Trước hết giáo viên phải thấy được thực trạng việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ là quan trọng, từ đó cố gắng phối hợp với đồng nghiệp để cải thiện thực trạng. Qua nghiên cứu tôi đã có thêm hiểu biết về lý luận của việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường. Điều này rất quan trọng trong việc giáo dục trẻ, của bản thân tôi và tất cả giáo viên trường mầm non Phong Khê, để từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả, góp phần giáo dục toàn diện cho trẻ. 3.Kiến nghị và đề xuất - Để phục vụ tốt cho việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường trong trường mầm non thì nhà trường nên có hình thức tuyên truyền phối hợp với phụ huynh một cách hiệu quả như: Ngoài ra nhà trường nên đặt thùng rác ở nhiều nơi để phụ huynh và trẻ vứt rác thuận tiện. Thùng rác phải có nắp đậy, phải được phân loại và xử lý đúng quy trình. - Bổ sung trang thiết bị, đồ dùng dùng tài liệu cho giáo viên nghiên cứu để phục vụ cho việc dạy được tốt hơn. Trên đây là một số những kinh nghiệm nhỏ của tôi đã áp dụng nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong trường mầm non. Kính mong sự tham gia góp ý của đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để tôi ngày một hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Phong khê ngày 13 tháng 10 năm 2017 TÁC GIẢ Vũ Thị Huệ Tác giả: Vũ Thị Huệ 20