Tài liệu Skkn bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên nhằm đổi mới giáo dục trong trường thpt triệu quang phục

SỞ GD & ĐT HƯNG YÊN TRƯỜNG THPT TRIỆU QUANG PHỤC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CHO GIÁO VIÊN NHẰM ĐỔI MỚI GIÁO DỤC TRONG TRƯỜNG THPT TRIỆU QUANG PHỤC Người viết : Lê Thị Nguyệt Chức vụ : Hiệu trưởng Trường : THPT Triệu Quang Phục NĂM HỌC 2012 - 2013 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. 2 PHẦN I: MỞ ĐẦU ........................................................................................... 3 I.1. Đặt vấn đề ............................................................................................... 3 I.1.1. Lý do chọn đề tài ............................................................................. 3 I.1.2. Ý nghĩa thực tiến và khoa học của đề tài ......................................... 5 I.1.3. Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................... 5 I.1.4. Phương pháp nghiên cứu: ................................................................ 5 I.2. Phương pháp tiến hành ........................................................................... 6 I.2.1. Cơ sở lý luận của đề tài.................................................................... 6 I.2.2 Những khó khăn chính ảnh hưởng tới khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục của GV trong trường phổ thông nói chung. ...................... 6 I.2.3. Thực trạng về khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục trong trường THPT Triệu Quang Phục............................................................... 8 PHẦN II: NỘI DUNG ...................................................................................... 9 II.1. Mục tiêu của đề tài ................................................................................ 9 II.2. Một số biện pháp nhằm bồi dưỡng năng lục tổ chức các hoạt động cho GV trong trường THPT Triệu Quang Phục .................................................. 9 II.2.1. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động dạy học............................. 9 II.2.2. Bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động GDNGLL ................ 22 II.2.3. Bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động ngoại khóa ............... 29 II.3. Kết quả đạt được.................................................................................. 35 PHẦN III. KẾT LUẬN: .................................................................................. 39 III.1. Bài học kinh nghiệm: ......................................................................... 39 III.2. Hướng phát triển của đề tài: ............................................................... 41 Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 1 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH-HĐH : Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa CSVC : Cơ sở vật chất GDNGLL : Giáo dục ngoài giờ lên lớp GV : Giáo viên HS : Học sinh PPDH : Phương pháp dạy học TDTT : Thể dục thể thao THPT : Trung học phổ thông Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 2 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên PHẦN I: MỞ ĐẦU I.1. Đặt vấn đề I.1.1. Lý do chọn đề tài Ngày nay mọi quốc gia trên thới giới đều nhận thức được vai trò then chốt của giáo dục và đào tạo trong việc xây dựng chiến lược con người nhằm củng cố an ninh – quốc phòng, phát triển kinh tế - xã hội, phát triển đất nước. Ở Việt Nam, nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ mục tiêu là “Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao” Để thực hiện được mục tiêu đó, cần phải đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, chuẩn hưng nền giáo dục Việt Nam làm cho giáo dục và đào tạo cùng khoa học và công nghệ thực sự là quốc sách hàng đầu. Ngày 4 tháng 11 năm 2013, tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã ký ban hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI (Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Đảng ta đã nhận đình: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trıǹ h, kế hoa ̣ch phát triể n kinh tế - xã hô ̣i.” Mục tiêu của Nghị quyết đó là tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồ ng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 3 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phương thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập; bảo đảm các điều kiện nâng cao chất lượng; chuẩn hóa, hiện đại hoá, dân chủ hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế hệ thống giáo dục và đào tạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bản sắc dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, nền giáo dục Việt Nam đạt trình độ tiên tiến trong khu vực. Để đạt được mục tiêu đó, một trong những giải pháp đã được đề ra là phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý để đáp ứng được yêu cầu đổi mới của giáo dục và đào tạo. Trong giai đoạn hiện nay, nước ta đang trong quá trình CNH-HĐH và hội nhập kinh tế quốc tế, vì vậy có sự biến đổi nhảy vọt về trình độ khoa học và công nghệ và cơ sở vật chất kỹ thuật. Giáo dục và đào tạo đang có nhiều cơ hội đồng thời cũng phải đối mặt với những thách thức mới. Ngành giáo dục và đào tạo của cả nước nói chung và của từng địa phương nói riêng phải tìm ra phương hướng và giải pháp để đạt được mục đích nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Để đáp ứng những biến đổi to lớn không ngừng xảy ra trên các lĩnh vực kinh tế, khoa học, kỹ thuật, văn hóa và xã hội … vai trò và chức năng của người GV càng nặng nề hơn. Từ yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn hiện nay, hoạt động của GV trong các trường THPT phải hướng tới giúp HS học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, từ bỏ thói quen học tập thụ động, ghi nhớ máy móc; Phải đổi mới các hình thức tổ chức dạy học, từ dạy học hướng vào người dạy sang dạy học hướng vào người học (người học là trung tâm, là chủ thể của nhận thức và hành động); Đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học làm cho việc học trở nên sinh động, thân thiện; Gắn việc học tập trong sách vở và nhà trường với cuộc sống thực tiễn, kinh nghiệm sống của cá nhân người học, giúp cho HS vận dụng kiến thức đã học trong trường THPT để tiếp tục học cao hơn hoặc để lao động sản xuất. Yêu cầu đổi mới trong giáo dục THPT hiện nay là việc Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 4 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên làm hết sức quan trọng, phải được áp dụng thường xuyên để có hiệu quả thiết thực. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, mặc dù có sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, nền giáo dục vẫn gặp nhiều khó khăn và thách thức. Đôi khi, kết quả những hoạt động giáo dục của GV vẫn chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của xã hội. Điều đó đòi hỏi các các bộ quản lý giáo dục phải trăn trở suy nghĩ tìm tòi các biện pháp hữu hiệu để hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Xuất phát từ những nguyên nhân trên tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài nghiên cứu “Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục cho giáo viên nhằm đổi mới giáo dục trong trường THPT Triệu Quang Phục” I.1.2. Ý nghĩa thực tiến và khoa học của đề tài Ý nghĩa quan trọng nhất mà đề tài đưa ra, đó là nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động giáo dục của GV nhằm đổi mới giáo dục, đào tạo ra những con người có thể đáp ứng được các yêu cầu của thời kỳ mới. I.1.3. Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu về biện pháp nâng cao năng lực tổ chức các hoạt động giáo dục cho GV trong trường học, đối tượng chính là GV, nhân viên, HS của trường THPT Triệu Quang Phục. I.1.4. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu chủ yếu là tự luận, nghiên cứu các văn bản, nghị quyết, chỉ thị về công tác quản lý giáo dục của các cấp. Ngoài ra còn dùng phương pháp phân tích, tổng hợp, điều tra, quan sát và tổng hợp kinh nghiệm trong công tác quản lý trường học trong những năm gần đây. Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 5 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên I.2. Phương pháp tiến hành I.2.1. Cơ sở lý luận của đề tài Chất lượng giáo dục là một khái niệm “động”. Người quản lí cần đưa ra câu hỏi: “chất lượng giáo dục” là gì? Chất lượng giáo dục là cái tạo lên phẩm chất giá trị của một con người, một sự vật. Như vậy, chất lượng giáo dục là chất lượng con người được đào tạo từ các hoạt động giáo dục, chất lượng ở đây phải được hiểu theo 2 mặt của một vấn đề: phẩm chất của con người gắn liền với đòi hỏi của xã hội. Vậy nên người quản lí có kế hoạch, hợp quy luật của người làm công tác để làm cho hệ thống giáo dục vận hành theo đúng đường lối và nguyên tắc giáo dục, đó là hội tụ qúa trình dạy học, giáơ dục thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Để thực hiện việc quản lí giáo dục có hiệu quả thì phải tổ chức mô hình quản lí phù hợp với đặc điểm và điều kiện giáo dục của nước ta nói chung và của trường mình nói riêng. Bên cạnh đó người quản lí cần phối kết hợp với các tổ chức các hoạt động đoàn thể khác trong nhà trường. Tổ chức đánh giá, xếp loại các hoạt động giáo dục, từ đó hoàn thiện việc quản lí, nâng cao chất lượng tổ chức các hoạt động giáo dục của GV I.2.2 Những khó khăn chính ảnh hưởng tới khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục của GV trong trường phổ thông nói chung. I.2.2.1. Về chất lượng đội ngũ GV. GV là lực lượng quyết định sự thành bại của quá trình đổi mới PPDH. Tuy hiện nay chúng ta có một đội ngũ GV phổ thông đã đảm bảo số lượng (nhiều nơi dư thừa), đa dạng về trình độ, mức sống được đảm bảo khá hơn trước, nhưng trên thực tế đời sống trường học, chúng ta vẫn thiếu đội ngũ GV có chất lượng để đảm nhận dạy học theo hướng đổi mới. Cụ thể, GV còn nhiều bất cập trong nghiệp vụ sư phạm và cách thức tổ chức các hoạt động tập thể, thể hiện qua các kỹ năng phân tích, lựa chọn kiến Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 6 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên thức cơ bản và trọng tâm; các kỹ năng xác định, lựa chọn và sử dụng PPDH bộ môn; kỹ năng hướng dẫn cách thức cho HS học tập; kỹ năng kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS theo hướng đổi mới ... Đổi mới giáo dục chẳng những đòi hỏi người GV phải từ bỏ hàng loạt những thói quen tư duy và thói quen dạy học đã ăn sâu thành nếp qua nhiều năm học mà còn phải "lao tâm khổ tứ", vất vả tìm hiểu từ những tinh thần đổi mới của ngành, của bộ môn mình đảm nhiệm nói chung đến những bài dạy, tiết dạy cụ thể. Đây là bước chuyển từ nhận thức tư tưởng tới hành động thực tiễn, từ đổi mới trên lý luận tới đổi mới trên những công việc giáo dục thực tiễn hàng ngày. Đây là quá trình hoàn toàn không dễ dàng. I.2.2.2. Về khả năng của HS. "HS là chủ thể của nhà trường; là đối tượng của quá trình dạy học, giáo dục; là chủ thể của quá trình nhận thức…” Bước sang tuổi HS THPT các chức năng tâm lý, sinh lý của con người có nhiều sự thay đổi. Đặc biệt là trong quá trình lĩnh vực tư duy, trí tuệ, tình cảm, thế giới quan. Tất cả cả yếu tố chủ quan và khách quan đó đã ảnh hưởng tới khả năng tự ý thức tự đánh giá của HS THPT. Tuy nhiên, với sự phát triển của xã hội hiện đại đã có ít nhiều ảnh hưởng xấu tới sự nhận thức của các em. Các phương tiện truyền thống, giải trí ngày càng trở lên phổ biến, điện thoại di động, internet trực tuyến, truyền hình đã làm cho một bộ phận không nhỏ HS ngày nay mắc bệnh lười học trầm trọng. Điều đó có ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng giáo dục. I.2.2.3. Về phương tiện và điều kiện để tổ chức các hoạt động . Với ý nghĩa là hệ thống công cụ hỗ trợ giáo dục, thiết bị giáo dục vừa có ý nghĩa như một nguồn tri thức cần khai thác, vừa như một điều kiện kích thích tính tích cực ở người học. Tuy nhiên, trong trường phổ thông ở ta hiện Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 7 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên nay, vẫn thiếu trầm trọng các phương tiện dạy học thông thường cũng như hiện đại. Điều này dẫn đến các hạn chế khi tổ chức các hoạt động giáo dục. I.2.3. Thực trạng về khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục trong trường THPT Triệu Quang Phục. I.2.3.1. Thuận lợi. Hoạt động giáo dục của nhà trường được sự quan tâm của chính quyền địa phương, được sự quan tâm chỉ đạo sâu xắc của Sở giáo dục và đào tạo và các cấp lãnh đạo, hội cha mẹ HS trong và ngoài trường. Đội ngũ GV của nhà trường có phẩm đức tốt, chấp hành nghiêm chỉnh chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Đội ngũ GV đoàn kết, nhất trí trong toàn trường. HS đa số là ngoan, không mắc những tệ nạn xã hội Xã hội ngày càng phát triển, công nghệ thông tin và các phương tiện ngày càng hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho việc tổ chức các hoạt động. Được sự quan tâm, hỗ trợ từ phụ huynh HS để mọi hoạt động giáo dục trong nhà trường đạt được hiệu quả tốt nhất. I.2.3.2. Khó khăn Một số GV còn thụ động, ngại tiếp xúc và học hỏi những phương pháp, kỹ thuật tổ chức hoạt động giáo dục mới. Một số GV chưa nhận thức rõ được tầm quan trọng trong việc đổi mới toàn diện giáo dục. HS của nhà trường còn nhiều em có hoàn cảnh khó khăn, có em thì không được gia đình quan tâm do bố mẹ phải đi làm ăn xa, không có thời gian chăm lo cho con cái, thậm trí còn có tư tưởng phó mặc cho GV nên đã ảnh hưởng rất lớn đến ý thức học tập và rèn luyện của các em. Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 8 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên PHẦN II: NỘI DUNG II.1. Mục tiêu của đề tài - Phân tích thực trạng chất lượng giáo dục trong trường THPT. - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao năng lực tổ chức các hoạt động giáo dục của GV trường THPT Triệu Quang Phục. II.2. Một số biện pháp nhằm bồi dưỡng năng lục tổ chức các hoạt động cho GV trong trường THPT Triệu Quang Phục II.2.1. Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động dạy học II.2.1.1. Nâng cao nhận thức của GV về đổi mới PPDH PPDH lấy học trò làm trung tâm là sự chuyển hướng từ PPDH giáo điều, thụ động sang PPDH hợp tác, tích cực giữa người dạy và người học. Vậy, PPDH mới là PPDH nhằm đạt được mục tiêu dạy học của yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Phương pháp đó là: thầy là người giữ vai trò chủ đạo, tổ chức, điều khiển và trọng tài - trò chủ động, tích cực chiếm lĩnh tri thức, vận dụng tri thức một cách sáng tạo trong quá trình dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học có ý nghĩa quan trọng tới: "Phát triển năng lực tư duy của HS bằng cách tổ chức cho mọi HS động não trong việc tham gia vào quá trình học tập. Cách tổ chức là cho các em trao đổi, tranh luận với nhau trong khi học" Đổi mới PPDH một mặt, làm cho tập thể sư phạm cần thống nhất nhận thức: đây là yêu cầu của sự nghiệp đổi mới giáo dục, là hạt nhân của việc thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới, là điều kiện trực tiếp để nâng cao chất lượng giáo dục; mặt khác, cần coi đây là thách thức đội ngũ mà đội ngũ cần Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 9 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên phải đáp ứng, nhưng cũng là cơ hội phát triển của mỗi GV và của mỗi nhà trường. Cần coi việc đổi mới PPDH là nhiệm vụ xuyên suốt năm học. Đổi mới PPDH là một biện pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy và học. Tổ chức thực hiện giờ lên lớp theo hướng đổi mới không chỉ đơn thuần là cung cấp tri thức cho HS mà phải hướng dẫn HS hoạt động. HS được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế để trực tiếp quan sát, thảo luận, làm thí nghiệm, giải quyết vấn đề và rèn luyện các kỹ năng theo cách của mình. Quản lý giờ lên lớp hiện nay yêu cầu GV phải chuyển từ việc dạy kiến thức sang việc dạy phương pháp học tập của HS, làm cho GV nhận thức được đầy đủ ý nghĩa và hành động theo phương châm: "Người thầy giáo tồi truyền đạt chân lý, người thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân lý". Thầy giáo phải là người chủ đạo tổ chức giờ học, hướng dẫn, gợi mở, đưa HS vào các tình huống có vấn đề, tổ chức cho HS thực hành, thảo luận, nhập vai, tự nghiên cứu để giải quyết vấn đề; GV chú trọng rèn luyện cho HS phát triển tự học ngay trong giờ học ở lớp. * Những định hướng cơ bản của đổi mới PPDH hiện nay: - Phát huy tính tích cực tự giác, chủ động sáng tạo của HS; - Bồi dưỡng phương pháp tự học; - Rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; - Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS. * Những đặc trưng cơ bản của phương pháp tích cực: - Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của HS; - Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học cho HS; - Tăng cường tổ chức các hoạt động học tập cá thể, phối hợp với hoạt động học tập hợp tác Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 10 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên - Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò. * Về hình thức tổ chức: - Tổ chức cho GV đi học các lớp bồi dưỡng hè do Sở, Bộ tổ chức; - Tổ chức học tập, nghiên cứu các tài liệu lý luận nghiệp vụ tại tổ, trường; - Tăng cường nghiên cứu, trao đổi, thảo luận trong nhóm, tổ chuyên môn và vận dụng giải quyết từng vấn đề theo yêu cầu đổi mới PPDH. - Tổ chức các đợt học tập xen kẽ, lồng ghép vào các sinh hoạt chuyên môn, rèn luyện tay nghề hàng tuần, hàng tháng trong tổ chuyên môn hoặc các kỳ hội giảng, thi GV giỏi các cấp. * Tổ chức, quản lý công tác đổi mới phương pháp dạy học + Tổ chức, quản lý công tác đổi mới PPDH trước hết phải quản lý việc đổi mới cách soạn giáo án. Một giáo án tốt theo tinh thần đổi mới là giáo án hướng tới HS, lấy HS làm trung tâm. HS với vai trò chủ động phải được làm việc nhiều hơn, được suy nghĩ nhiều hơn. GV với vai trò chủ đạo phải là người tổ chức hướng dẫn, điều khiển các hoạt động, là người cung cấp thông tin, là trọng tài trong các buổi thảo luận... để hướng tới mục tiêu bài học. Kết cấu giáo án phải đảm bảo tính hợp lý, phù hợp với lôgic môn học, tiết học và lôgic nhận thức của HS. + Quản lý việc đổi mới phương pháp truyền thụ kiến thức, kết hợp thành công giữa cách dạy mới với cách học mới: Đổi mới PPDH không phải là từ bỏ hoàn toàn cách cũ mà chính là đưa vào nhà trường các PPDH theo hướng chủ động hoá hoạt động học tập của HS trên cơ sở phát huy mặt tích cực của các PPDH truyền thống, trân trọng và phát triển tối đa khả năng chủ động, sáng tạo, tương tác của GV và HS trong quá trình dạy học, nhất là phải dạy cho HS biết cách học, cách tự học, cách tổ chức làm việc và cách cùng làm việc với nhau. Chúng ta có thể định hướng cho GV vận dụng đổi mới một số PPDH như: "Cải tiến các PPDH truyền thống, kết hợp đa dạng các PPDH, Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 11 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên vận dụng dạy học giải quyết vấn đề, vận dụng dạy học theo tình huống, vận dụng dạy học định hướng hành động, tăng cường sử dụng phương tiện dạy họcvà công nghệ thông tin trong dạy học, sử dụng các kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo, tăng cường các PPDH đặc thù bộ môn, bồi dưỡng phương pháp học tập của HS". + Tổ chức, chỉ đạo các hoạt động chuyên môn theo hướng đổi mới: cho GV tiếp cận với PPDH mới qua tài liệu, tham quan, học tập kinh nghiệm. Tổ chức các chuyên đề hội thảo về đổi mới PPDH theo quy trình: nghiên cứu trao đổi về PPDH mới theo từng bộ môn; xây dựng cách soạn giáo án theo định hướng đổi mới; tổ chức các tiết dạy thể nghiệm chuyên đề đổi mới PPDH; tổ chức rút kinh nghiệm, đối chiếu giữa lý luận và thực tiễn để rút ra cách dạy phù hợp; triển khai trên diện rộng. + Tổ chức thực hiện đổi mới PPDH cần chú ý: - Phải đổi mới mục tiêu bài dạy dẫn tới việc đổi mới thiết kế bài lên lớp cũng như giờ lên lớp. - Nhận diện đầy đủ các phương thức học tập đa dạng của HS để tổ chức những hình thức dạy học phù hợp. - Đổi mới cách kiểm tra, đánh giá HS cho phù hợp với phương pháp dạy học mới. - Đổi mới phương tiện dạy học: khuyến khích GV sử dụng phiếu tài liệu, phiếu học tập, phiếu thực hành... giúp tích cực hóa HS, làm cho giờ dạy tăng thêm tính hấp dẫn; động viên, tạo điều kiện khuyến khích GV làm và sử dụng các đồ dùng dạy học tự làm; tăng cường dạy học đa phương tiện; vận dụng công nghệ thông tin vào phục vụ hoạt động dạy học. Xây dựng đủ các phòng học bộ môn và các phòng chức năng với các trang thiết bị hiện đại nhằm chuẩn hoá, hiện đại hoá các hoạt động dạy học. Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 12 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên - Tổ chức kiểm tra, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm việc đổi mới PPDH một cách thường xuyên, định kỳ. Phải kịp thời biểu dương, khen thưởng xứng đáng các GV tích cực đổi mới PPDH. Đưa việc thực hiện đổi mới PPDH vào tiêu chuẩn thi đua để việc đổi mới phương pháp không dừng lại ở mức độ phong trào mà phải trở thành nền nếp trong hoạt động dạy học của nhà trường. II.2.1.2. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất. * Tăng cường thiết bị phục vụ dạy học Lãnh đạo nhà trường luôn nhận thức được rằng thiết bị phục vụ dạy học có ảnh hưởng lớn đến chất lượng giờ giảng. Vì vậy, ngoài các thiết bị tối thiểu theo quy định của Bộ GD&ĐT, năm học qua, nhà trường đã đầu tư mua sắm, trang bị thêm các thiết bị phục vụ dạy và học như: trang bị cho mỗi tổ chuyên môn 1 máy tính xách tay, hoàn thiện 1 phòng lab hiện đại phục vụ việc dạy và học môn ngoại ngữ. Trong năm tới sẽ đầu tư thêm phòng máy tính có kết nối Internet tốc độ cao phục vụ việc tự học, tra cứu thông tin và thi trực tuyến cho HS. * Đầu tư thêm sách trong thư viện Hằng năm thư viện được bổ sung sách, báo, tạp chí tài liệu tham khảo, các văn bản quy phạm pháp luật đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, học tập của cán bộ quản lý, GV, nhân viên và HS, có kế hoạch từng bước xây dựng thư viện điện tử. II.2.1.3. Tăng cường hoạt động dự giờ, kiểm tra, đánh giá GV * Xây dựng kế hoạch tổ chức dự giờ kiểm tra đánh giá: Kế hoạch dự giờ được xây dựng dưới nhiều hình thức: Báo trước, không báo trước, dự giờ song song, dự giờ cả buổi, dự giờ có mời đồng nghiệp cùng dự, dự giờ có sử dụng công nghệ thông tin… Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 13 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên Để xây dựng kế hoạch dự giờ hiệu quả thiết thực người cán bộ quản lý cần bám sát phân phối chương trình. Để xây dựng kế hoạch dự giờ cần dựa trên việc phân loại tay nghề nghiệp vụ sư phạm GV: đối với GV đầu đàn của trường thì dự tiết nào mà cán bộ quản lý cho là khó dạy để xem GV tháo gỡ chỗ vướng đó như thế nào? Đối với GV khác cần dự những tiết chuyển từ dạng bài này sang dạng bài khác xem GV đó có nắm chắc tiến trình lên lớp hay không? Hay dự tiết dạy lí thuyết, tiết dạy thực hành xem GV đó truyền tải nội dung bài ra sao? Đối với GV mới cần thường xuyên dự giờ để GV luôn luôn chuẩn bị tâm thế cũng như ý thức đối với nghề nghiệp hơn. Để xây dựng kế hoạch dự giờ song song cán bộ quản lý cũng nắm bắt xem cùng một GV đó thực hiện tiết dạy này của năm trước ra sao? Cùng một tiết dạy này sau khi được dự giờ đánh giá có sự tiếp thu chỉnh lí như thế nào? * Thực hiện kế hoạch dự giờ kiểm tra đáng giá: Dự giờ thường xuyên: Là dự giờ nằm trong kế hoạch xây dựng từ đầu năm học đó chính là hoạt động kiểm tra toàn diện. Dự giờ đột xuất: là việc dự giờ không báo trước chỉ nằm trong mục tiêu cần đạt của cán bộ quản lý. Mỗi GV lên lớp phải chấp hành việc dự giờ đột xuất bất kì mà cán bộ quản lý đề xuất. Dự giờ hội giảng: Là hoạt động sư phạm mang tính tập thể của GV trong trường. Dự giờ chuyên đề: Là hoạt động sư phạm cấp trường hoặc cấp tổ nhằm đi đến thống nhất các bước lên lớp, hay tháo gỡ một dạng bài lí thuyêt hoặc thực hành nào đó khó dạy. Dự giờ có sử dụng công nghệ thông tin: là hoạt động sư phạm ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy. Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 14 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên Dự giờ song song: Là việc dự cùng một tiết nhưng dự hai GV khác nhau. Thông qua việc dự giờ: cán bộ quản lý cho người dạy tiết 1 cùng dự để rút kinh nghiệm cho việc dạy của mình và bổ sung cho đồng nghiệp. GV dạy tiết thứ nhất học được ở GV dạy tiết sau những vấn đề gì? Người dạy tiết thứ nhất bổ sung cho người dạy ở tiết dạy sau những vấn đề gì? Thông qua việc làm đó: Mỗi GV thấy rõ nhất điểm mạnh của mình để phát huy, để tự khẳng định mình và điểm hạn chế của mình của đồng nghiệp để rút kinh nghiệm cho tiết dạy sau tốt hơn. II.2.1.4.Đổi mới các buổi sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn: - Sinh hoạt chuyên môn tốt là điều kiện thuận lợi cho GV bồi dưỡng tay nghề: - Sinh hoạt chuyên môn tại các khối cần có nội dung cụ thể về việc thực hiện quy chế chuyên môn, bàn các tiết khó, các phần dạy khó và hướng giải quyết; các giải pháp để giúp đỡ GV có tay nghề còn non; thảo luận các nội dung trong QĐ 51, 58/ BGD - ĐT về đánh giá xếp loại HS; xây dựng các tiết lên lớp chuyên đề trong khối, toàn trường...; người quản lý cần xây dựng kế hoạch để dự sinh hoạt chuyên môn với các khối, tránh buông lỏng. - Sinh hoạt chuyên môn toàn trường là những buổi sinh hoạt có trong kế hoạch, theo từng chuyên đề để thống nhất phương pháp giảng dạy cho từng bộ môn, hoặc tổ chức lên lớp bằng giáo án điện tử để GV được dự, rút kinh nghiệm đi đến thống nhất phương pháp dạy học mới. - Thông qua các hình thức sinh hoạt chuyên môn ở khối, trường GV tự đánh giá được trình độ chuyên môn của mình đang ở mức nào từ khâu xây dựng kế hoạch bài dạy đến kiến thức, kĩ năng sư phạm, kĩ năng sử dụng giáo án điện tử… Đây thực sự là dịp GV được hoà mình trong không khí sinh hoạt chuyên môn, được nghe, thấy và thể hiện mình trong môi trường học tập bổ ích và lý thú. Cũng qua các buổi sinh hoạt chuyên môn người quản lý đánh Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 15 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên giá được khả năng của từng GV khi họ thể hiện quan điểm của mình với các hướng giải quyết phần bài khó, tiết dạy khó, góp ý với đồng nghiệp trong khối, trong trường về kết quả giờ dự, cùng tranh luận giải quyết những thắc mắc băn khoăn khi giảng dạy… để có ý kiến thống nhất. Chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn là điểm mấu chốt để nâng cao chất lượng giáo dục. Như vậy làm thế nào để nâng cao chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn? * Triển khai các chuyên đề - Đây là nội dung sinh hoạt thường xuyên và rất cần thiết, các chuyên đề cần tập trung vào những đề tài như đổi mới phương pháp giảng dạy, rèn luyện các kỹ năng bộ môn, dạy các bài khó, ứng dụng CNTT trong dạy học, sử dụng thiết bị dạy học, làm mới đồ dùng dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá, bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu, v.v. Ở tổ chuyên môn của trường phổ thông nên hạn chế những chuyên đề nặng về lý luận mà việc triển khai trong thực tế còn khó khăn. - Việc triển khai các chuyên đề cần được thực hiện có kế hoạch, được tổ chức, được kiểm tra, đánh giá thì mới có chất lượng và hiệu quả tốt. Trong một năm học cần cơ cấu hợp lý các mảng đề tài, mỗi GV chỉ nên đảm trách một chuyên đề, phân bổ thời gian phù hợp với điều kiện cụ thể của nhà trường. Sau khi xác định được các chuyên đề, việc triển khai nên gồm các bước: + Phân công cá nhân chuẩn bị chuyên đề; + Tổ trưởng duyệt bản thảo; + Báo cáo chuyên đề ở tổ, nhóm, các tổ viên góp ý, phản biện; + Cá nhân phụ trách hoàn thiện chuyên đề; Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 16 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên + Nhân bản cho toàn thể tổ viên áp dụng và lưu hồ sơ để áp dụng nhiều năm. - Khi trao đổi, thảo luận ở tổ cần làm rõ những vấn đề tế nhị. Chẳng hạn, chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học cần nhận thức đúng đắn, đầy đủ về dạy học tích cực. Tránh hiểu sai lầm, thuyết trình là không tích cực, chỉ có tổ chức dạy học theo nhóm mới là tích cực. Vấn đề là làm sao để HS suy nghĩ nhiều hơn, hành động nhiều hơn, hợp tác nhiều hơn, bày tỏ ý kiến nhiều hơn. Cũng vậy, chuyên đề về ứng dụng CNTT trong dạy học cần quan tâm đến liều lượng và hiệu quả: Sử dụng CNTT đến mức độ nào trong bài giảng cụ thể này? Kết hợp giữa viết bảng và trình chiếu trên màn hình như thế nào để đạt hiệu quả? Điều quan trọng là, trong mỗi tiết dạy, GV biết lựa chọn phương pháp thích hợp, biết kết hợp các phương pháp hiện đại với các phương pháp truyền thống tùy thuộc vào từng bài giảng, không nên lạm dụng phương pháp nào. GV phải coi trọng các thủ pháp dẫn dắt HS tiếp nhận kiến thức một cách tự nhiên, lôgíc. * Rèn luyện kỹ năng sư phạm của GV - Nâng cao chất lượng giờ dạy là khát vọng của các GV, tổ chuyên môn và nhà trường. Điều này được thực hiện qua nhiều biện pháp khác nhau. Kỹ năng sư phạm của GV có ảnh hưởng lớn đến việc chất lượng giờ dạy. Ở các buổi sinh hoạt tổ có thể trao đổi, góp ý, giúp nhau sửa chữa những tồi tại, những nhược điểm như phong cách lên lớp, ngôn ngữ diễn đạt, trình bày bảng của GV, v.v. Hoạt động này nhằm hoàn thiện kỹ năng sư phạm của nhiều GV, trong khi góp ý sau tiết dự giờ, thao giảng thường hướng tới từng cá nhân cụ thể. + Phong cách lên lớp mà chúng ta mong muốn là chững chạc, tự tin, làm chủ bài giảng. Chú ý đến giọng nói, cử chỉ đi đứng, động tác tay, ánh mắt, nụ cười, ... Mọi cái nên vừa phải, trong lớp tránh đi lại quá nhiều, vung tay quá mạnh. Nói chung, GV cần chú ý đến cả yếu tố phi ngôn ngữ. Tổ Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 17 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên chuyên môn nên chọn GV có tác phong lên lớp tốt làm mẫu để các tổ viên học hỏi và xây dựng cho mình một phong cách phù hợp. + Ngôn ngữ (nói và viết) là kênh quan trọng để HS lĩnh hội kiến thức. Những GV dạy tốt, cuốn hút HS không chỉ họ có ưu thế về kiến thức và thủ thuật sư phạm mà họ còn sử dụng lời nói chính xác, với âm lượng vừa phải, rõ ràng, truyền cảm, có ngữ điệu. Do vậy, trong sinh hoạt tổ chuyên môn, cần làm cho GV có ý thức rèn luyện kỹ năng sử dụng ngôn ngữ, khi góp ý các giờ dạy cần chú trọng đến yếu tố này. Làm sao để trên lớp, GV có giọng nói chuẩn, chỉ dùng từ phổ thông, ít trùng lặp, ít sai sót. + Ứng dụng CNTT, trình chiếu trong dạy học là cần thiết nhưng không thể thay thế phấn và bảng. Trình bày bảng cùng với trình chiếu nhờ CNTT là kênh thông tin chữ viết-hình ảnh quan trọng tới HS. Trình bày bảng cẩn thận, đẹp, đúng chính tả, ngữ pháp, rõ ràng có ảnh hưởng chẳng những đến chữ viết, đến bài làm của HS, mà còn ảnh hưởng tốt hay xấu đến bệnh về mắt của HS. Một số lời khuyên khi viết bảng là: Chữ viết rõ ràng, đúng chính tả, ngữ pháp, cỡ chữ vừa phải làm sao để HS ở cuối lớp thấy được bình thường; Tên bài, tên tiểu mục nên viết bằng phấn màu khác để HS dễ phân biệt; Không nên viết quá nhiều, chữ quá dày; Hạn chế viết tắt, xóa bảng nhiều lần. Trong sinh hoạt chuyên môn, các tổ, nhóm cần lưu ý để GV rèn luyện kỹ năng trình bày bảng khoa học, chuẩn xác, chữ viết đẹp sẽ góp phần hình thành nhân cách cho HS. + Ngoài ra, kỹ năng phối hợp linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học: cá nhân, nhóm, lớp; chính khóa và ngoại khóa, tham quan thực tế ...; Tích cực sử dụng thiết bị, đồ dùng dạy học; Tự làm đồ dùng dạy học; Thống nhất mức độ ứng dụng CNTT trong từng tiết dạy theo yêu cầu từng bài giảng cũng là các nội dung sinh hoạt tổ, nhóm nhằm rèn luyện kỹ năng sư phạm của GV. * Tổ chức các tiết dự giờ, thao giảng theo hướng đổi mới sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 18 Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động cho giáo viên - Dự giờ là hoạt động quan trọng đối với việc phát triển chuyên môn của mỗi GV. Dự giờ sẽ giúp cho GV được dự giờ chủ động, tích cực hơn trong bài giảng của mình. Dù thế nào đi nữa thì mỗi khi có người đến dự giờ, các GV đều chuẩn bị bài kĩ hơn, đôi khi còn có sự trao đổi về bài dạy trước khi lên lớp, đây là một việc làm hết sức có ý nghĩa đối với mỗi GV. Khi có người đến dự giờ, lớp học cũng diễn ra sôi nổi hơn, ý thức học tập của HS tốt hơn, đây là điều kiện tốt nhất để GV phát huy tính sáng tạo của HS. Việc dự giờ còn giúp cho GV đi dự giờ học tập, rút kinh nghiệm từ tiết dạy của đồng nghiệp, thông qua việc xử lí tình huống của đồng nghiệp, GV sẽ khắc phục được những thiếu xót trong quá trình giảng dạy... Bởi vậy, ngoài mục đích đánh giá năng lực của GV thì điều quan trọng là các tổ, nhóm cần tổ chức tốt việc góp ý, rút kinh nghiệm về phương pháp giảng dạy, về kiến thức, về phong cách lên lớp, về tổ chức lớp học. - Các tổ chuyên môn cần tăng cường quản lý, định hướng tổ chức dự giờ, thao giảng coi đây là biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng giờ dạy ... Tổ chức thao giảng phải có ít nhất 2/3 thành viên của tổ, nhóm tham dự, phải có mục tiêu, rút ra được những kinh nghiệm. Dự giờ rồi đánh giá, rút kinh nghiệm giờ dạy là việc làm thường xuyên của tổ chuyên môn, nếu được tổ chức tốt sẽ xóa bỏ được tình trạng còn có GV chưa tự giác, tích cực dự giờ đồng nghiệp hoặc tâm lí cho rằng đi dự giờ là kiểm tra tiết dạy của GV. Cần tránh dự giờ để đối phó nhằm đạt chỉ tiêu số lượng theo quy định. Nên tăng cường các tiết dạy mẫu và quan tâm dự giờ các tiết ôn tập, trả bài cho HS. - Khi đánh giá, rút kinh nghiệm các tiết dạy cần thẳng thắn, chân tình với tinh thần giúp nhau cùng tiến bộ, phải đánh giá thực chất, nêu ra được những điểm mạnh, những hạn chế của người dạy về kiến thức, kỹ năng, thái độ, về nội dung, phương pháp, phong cách. Cần phê phán lối dạy đọc chép, dạy chay trong khi có và cần sử dụng đồ dùng dạy học. Đối với những tiết học mà GV gặp nhiều khó khăn thì cần trao đổi kỹ, có thể tổ chức cho một GV có Lê Thị Nguyệt - THPT Triệu Quang Phục 19