Tài liệu Quản lý giáo viên tiểu học quận lê chân, hải phòng theo chuẩn nghề nghiệp

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ KIM VIÊN QUẢN LÝ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC QUẬN LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số : 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Người hướng dẫn : PGS.TS Nguyễn Thị Mai Lan Hà Nội, 2017 Lêi cam ®oan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu ghi trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được công bố trong bất kì một công trình nào khác. T¸c gi¶ luËn v¨n Nguyễn Thị Kim Viên Lêi c¶m ¬n Tôi xin chân thành cảm ơn Học viện Khoa học Xã hội Việt Nam đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi được học tập nghiên cứu trong suốt khóa học. Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô trong học viện đã truyền thụ cho tôi vốn kiến thức vô cùng quý báu để tôi có thể hoàn thành tốt đề tài và có thêm hành trang kiến thức trên con đường sự nghiệp của mình. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS. TS Nguyễn Thị Mai Lan đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến ban giám hiệu, giáo viên các trường tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng đã nhiệt tình cộng tác, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã luôn tạo điều kiện, động viên và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện đề tài. Hà Nội, tháng 02 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Kim Viên MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ..........................................................................11 1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................11 1.2. Một số vấn đề lí luận về chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học ........................18 1.3. Quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp…………………………..26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC QUẬN LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ..........................................................................................................................37 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội, giáo dục và đào tạo quận Lê Chân, Hải Phòng .........................................................37 2.2. Thực trạng giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................................................42 2.3. Thực trạng quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo Chuẩn nghề nghiệp ...............................................................................................................50 2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp ...........................................................................60 CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC QUẬN LÊ CHÂN, HẢI PHÒNG THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP…………64 3.1. Các nguyên tắc định hướng cho việc đề xuất biện pháp ....................................64 3.2. Các biện pháp quản lí giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo các chuẩn nghề nghiệp.....................................................................................................65 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................................................................75 3.4. Khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ...............................................................................76 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .........................................................................78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BDTX Bồi dưỡng thường xuyên BCH Ban chấp hành CNH - HĐH Công nghiệp hoá, hiện đại hoá CBQL Cán bộ quản lý CSVC Cơ sở vật chất GV Giáo viên GDPT Giáo dục phổ thông GD - ĐT Giáo dục - Đào tạo GDPT Giáo dục phổ thông GVTH Giáo viên Tiểu học GDTH Giáo dục tiểu học GDTH Giáo dục tiểu học HĐDH Hoạt động dạy học HĐGD Hoạt động giáo dục CTTH Chương trình tiểu học CNN Chuẩn nghề nghiệp GVTH Giáo viên tiểu học XHCN Xã hội chủ nghĩa TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông GDTX Giáo dục thường xuyên QLGD Quản lý giáo dục THCN Trung học chuyên nghiệp PCGD Phổ cập giáo dục PHHS Phụ huynh học sinh TW (TƯ) Trung ương UBND Uỷ ban nhân dân MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giáo dục - Đào tạo có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng, quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chính vì vậy, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Một dân tộc dốt là dân tộc yếu". Có thể nói sự thịnh suy của đất nước phụ thuộc vào ngành giáo dục - đào tạo. Với ý nghĩa đó, tại Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, Đảng ta đã khẳng định: "Phát triển giáo dục - đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự công nghiệp hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản để phát triển, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững" và với tầm quan trọng như vậy, giáo dục - đào tạo luôn được coi là "Quốc sách hàng đầu", [10]. "Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển", trong các lĩnh vực đầu tư cho giáo dục thì xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo đã được chiến lược phát triển giáo dục xem là một trong những biện pháp có tính đột phá. Đội ngũ giáo viên có vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định chất lượng giáo dục - đào tạo trong các nhà trường. Nghị quyết TWII khoá VIII của Đảng chỉ rõ: "Giáo viên là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và được xã hội tôn vinh. Giáo viên phải đủ đức, đủ tài"[10].. Kết luận của hội nghị lần thứ 6 Ban chấp hành trung ương Đảng khoá IX yêu cầu: "Bố trí cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo đủ số lượng, cơ cấu cân đối, chuẩn, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đổi mới,…"[9]. Xuất phát từ những yêu cầu trên, một trong những nhiệm vụ của ngành GD-ĐT hiện nay là phải xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và bước đi cụ thể trong công tác đào tạo và bồi dưỡng lực lượng giáo viên và cán bộ quản lý sao cho phù hợp với định hướng phát triển và thực hiện tinh thần Đại hội Đảng lần thứ IX, Chỉ thị số 40CT/TW, ngày 15-6-2004 của Ban Bí thư (khóa IX) về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã nêu rõ giáo dục Việt Nam trong hoàn cảnh mới của đất nước, cũng như bối cảnh quốc tế có nhiều thay đổi đòi hỏi phải: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản 1 lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [1] Trong những năm qua, đội ngũ giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng luôn tâm huyết với nghề, thương yêu học sinh và phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Song để đáp ứng nhiệm vụ "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế” thì người giáo viên tiểu học phải hội tụ đầy đủ 3 yếu tố cơ bản: Phẩm chất đạo đức - Tư tưởng chính trị, kiến thức và kĩ năng sư phạm như điều 63 của luật giáo dục: "Nhà giáo có nhiệm vụ không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao đạo đức, phẩm chất, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và nêu gương tốt cho người học"[2]. Vấn đề quản lý giáo viên tiểu học nhằm đáp ứng yêu cầu theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học cũng đã được một số tác giả nghiên cứu đưa ra những lý luận cơ bản làm cơ sở và tạo điều kiện cho các nhà quản lý có cách nhìn tổng thể, toàn diện hơn. Song việc áp dụng sao cho có hiệu quả ở từng cơ sở giáo dục lại phụ thuộc vào đặc điểm của từng địa phương. Thực tế, một số ít giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng dược đánh giá là chậm đổi mới phương pháp giảng dạy, kỹ năng sư phạm còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu mới của giáo dục vì vậy việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đủ năng lực đáp ứng yêu cầu đổi mới là việc làm hết sức cần thiết của nhà quản lý. Là hiệu trưởng một trường tiểu học, tôi nhận thức rằng trong bối cảnh đổi mới GD hiện nay cần phải chuẩn hóa GV và cần quản lí GV của trường theo chuẩn. Với mong muốn góp một phần nhỏ bé công sức của mình vào việc xác định hệ thống các biện pháp quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học của quận Lê Chân, Hải Phòng. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, tôi đã chọn đề tài luận văn: “Quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp". 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 2.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Trên thế giới, các nước như Mỹ, Nhật Bản, Singapore… luôn xem giáo viên là điều kiện tiên quyết của sự nghiệp giáo dục và phát triển giáo dục. Vì vậy mà khi 2 quyết định đưa giáo dục Mỹ lên hàng đầu thế giới trong thế kỉ XXI, chính phủ Mỹ đã lấy giáo viên làm then chốt. Tác giả V.A Xukhomlinxki cho rằng muốn nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thì phải dự giờ và phân tích sư phạm tiết dạy. Theo ông, người tham gia dự giờ phải chỉ rõ thực trạng yếu kém của việc phân tích sư phạm tiết dạy. Thực tế nhiều quốc gia đã khẳng định: “Bồi dưỡng giáo viên là vấn đề phát triển cơ bản trong phát triển giáo dục”[11]. Hoạt động bồi dưỡng và đào tạo lại cho đội ngũ các nhà giáo ở các nước trên thế giới được tổ chức độc lập như các viện nghiên cứu, các trung tâm bồi dưỡng và đào tạo sư phạm. Ở đa số quốc gia, người ta đã thành lập trường sư phạm có nhiệm vụ thực hiện đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo rất phong phú đa dạng phù hợp với từng đối tượng cụ thể. - Thái Lan: Chiến lược cải cách sư phạm (1992) chủ trương xác định tỷ lệ phần trăm kinh phí bồi dưỡng so với kinh phí đào tạo, tạo điều kiện cho giáo viên tự bồi dưỡng nâng cao trình độ, tổ chức các hội thảo, các đợt tập huấn định kỳ, chú ý trước hết các giáo viên đầu đàn, tạo điều kiện cho họ đạt trình độ đại học, sau đại học, kể cả đi học tập ở nước ngoài, dựa vào họ để xây dựng mạng lưới bồi dưỡng, phát huy tác dụng đối với toàn đội ngũ [27] - Trung Quốc: Trong 10 năm qua việc bồi dưỡng GVTH tập trung vào nâng cao trình độ chính trị, văn hóa chuyên môn và gần đây là năng lực giáo dục, dạy học. Năm 1995, cả nước có hơn 2000 trường bồi dưỡng giáo viên ở cấp tỉnh và chủ yếu là ở cấp huyện. Trường bồi dưỡng cấp huyện làm nhiệm vụ bồi dưỡng GVTH. Các trường sư phạm cũng tham gia bồi dưỡng GVTH [27]. Ngoài ra còn có các chương trình bồi dưỡng giáo viên phát trên đài truyền thanh và truyền hình. Việc bồi dưỡng giáo viên kiên trì dựa vào hình thức tự học tại chức, kết hợp với các đợt trung ngắn hạn, quan tâm tới hiệu quả. Bậc tiểu học trên thế giới có nước hoàn thành trong 5 năm có nước 6 năm. Mục tiêu chung của trường tiểu học là truyền thụ cho tất cả học sinh những cơ sở ban đầu để tiếp tục giáo dục ở bậc học trên. Như vậy trường tiểu học phấn đấu thúc đẩy sự phát triển nhân cách của trẻ, khơi gợi những năng lực tiềm ẩn, khơi dậy những hững thú và 3 năng lực như tưởng tượng, sáng kiến, tự lập và hợp tác xã hội, tăng cường niềm vui học tập. Tóm lại, giáo dục tiểu học ở đa số các nước, dù có những quan niệm khác nhau, vẫn là một bậc học, phản ánh trình độ học vấn của một bộ phận dân cư thậm chí của số đông cộng đồng dân cư ở một vùng lãnh thổ hay một số vùng trong hệ thống giáo dục quốc dân nói chung và hệ thống giáo dục phổ thông nói riêng. 2.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt Nam, ngay từ thời xa xưa ông cha ta đã rất coi trọng vai trò của người thầy giáo. Trong giáo dục nói chung, giáo dục nhà trường nói riêng thì người thầy luôn đóng vai trò chủ đạo, then chốt, là nhân tố quyết định đến chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục. Nghiên cứu về đội ngũ giáo viên tiểu học, đã có một số công trình khoa học mang tính lý luận chung về xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên, quản lý, bồi dưỡng, đào tạo nhằm nâng cao năng lực chuyên môn cho GVTH ở các đơn vị trường học hoặc ở địa phương, như đề tài: "Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định đáp ứng yêu cầu Chuẩn nghề nghiệp GVTH" của tác giả Phạm Mạnh Tuân[30], đề tài: "Những biện pháp quản lý công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên tiểu học ở huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay" của tác giả Dương Văn Đức[12]; đề tài: "Biện pháp quản lý bồi dưỡng GVTH thành phố Nam Định đáp ứng Chuẩn nghề nghiệp" của tác giả Dương Thị Minh Hiền[21],... Qua các công trình khoa học đã được công bố cho thấy các nghiên cứu về xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học được triển khai ở nhiều bình diện khác nhau. Các nghiên cứu tập trung chủ yếu vào vấn đề phát triển và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ở các cơ sở giáo dục. Các tài liệu của các dự án GD tiểu học cũng đã đề cập đến nội dung chuẩn hóa đội ngũ GV tiểu học nói chung và cán bộ quản lí GD nói chung. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học được ban hành từ tháng 5/2007 song hầu như chưa có đề tài nghiên cứu vận dụng chuẩn nghề nghiệp vào quản lý đội ngũ giáo viên, đặc biệt là đội ngũ giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng. 4 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về quản lý giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp, đề xuất một số biện pháp quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, đề tài tập trung thực hiện các nhiêm vụ sau: 3.2.1. Xây dựng cơ sở lý luận nghiên cứu quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. 3.2.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng giáo viên tiểu học và thực trạng quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp GVTH đã được Bộ GD&ĐT ban hành. 3.2.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học và khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đã đề ra. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu và khảo nghiệm thực trạng quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học từ năm 2011 đến nay. Đề tài nghiên cứu tại 12 trường tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng. Đề tài tiến hành khảo sát trên tổng số khách thể là: 166 người. Trong đó, khách thể điều tra bằng bảng hỏi là 153 cán bộ quản lý và giáo viên; khách thể phỏng vấn sâu là 13 cán bộ quản lý và giáo viên. 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1.Phương pháp luận nghiên cứu Nguyên tắc hoạt động: Khi nghiên cứu về giáo viên tiểu học cần nghiên cứu về hoạt động quản lý của hiệu trưởng và các hoạt động dạy học cũng như giáo dục của giáo viên và học sinh ở các trường tiểu học để làm bộc lộ rõ biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với giáo viên tiểu học nhằm nâng cao chất lượng giáo viên tiểu học đáp ứng được yêu cầu giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Nguyên tắc tiếp cận hệ thống: Quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay chịu sự tác động của nhiều yếu tố khác nhau yếu tố chủ quan và khách quan. Vì vậy, trong luận văn này, quản lý giáo viên tiểu tại các trường được xem xét như là kết quả tác động của nhiều yếu tố. Tuy nhiên, trong từng thời điểm, từng hoàn cảnh khác nhau có yếu tố tác động trực tiếp, có yếu tố tác động gián tiếp, có yếu tố tác động nhiều, có yếu tố tác động ít. Việc xác định đúng vai trò của từng yếu tố trong những hoàn cảnh cụ thể là điều cần thiết. Vì vậy, trong nghiên cứu này, quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp của Hiệu trưởng tại các trường được xem xét trong mối quan hệ nhiều mặt. Nguyên tắc phát triển: Khi nghiên cứu về quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp phải nghiên cứu trong sự vận động, biến đổi, tương tác qua lại giữa toàn bộ các hoạt động trong quá trình quản lý và quá trình dạy học tại các trường tiểu học. Thấy được sự vận động, phát triển, biến đổi của quản lý giáo viên tiểu học ở thời gian hiện tại, quá khứ và dự báo tương lai phát triển. 5.2. Phương pháp nghiên cứu 5.2.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu Mục đích của phương pháp: Luận văn sử dụng phương pháp này nhằm mục đích tổng quan tình hình nghiên cứu về quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học từ đó xây dựng cơ sở lí luận về quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Nội dung của phương pháp: Phương pháp này sẽ giúp xây dựng các khái niệm công cụ: quản lý, giáo viên tiểu học; chuẩn nghề nghiệp; quản lý giáo viên tiểu học 6 theo chuẩn nghề nghiệp; các nội dung quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nội dung này. Cách thức thực hiện phương pháp: Tìm đọc và tổng hợp, phân tích các tài liệu, văn bản liên quan đến quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nội dung này. Từ đó phân tích, tổng hợp, khái quát hoá vấn đề để xây dựng cơ sở lí luận nghiên cứu đề tài luận văn này. 5.2.2. Phương pháp điều tra bảng hỏi - Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm mục đích thu thập kết quả nghiên cứu để phân tích thực trạng mức độ đáp ứng chuẩn giáo viên tiểu học của giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng và thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý giáo viên tiểu theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nội dung này. - Nội dung: Đề tài luận văn sẽ xây dựng phiếu điều tra bằng bảng hỏi để khảo sát trên 2 đối tượng là cán bộ quản lý giáo dục và giáo viên tiểu học nghiên cứu thực trạng mức độ đáp ứng chuẩn giáo viên tiểu học của giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng và thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý giáo viên tiểu theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nội dung này. Nội dung phiếu điều tra gồm có 3 phần: (1) Các câu hỏi ở nội dung này được xây dựng để tìm hiểu thực trạng mức độ đáp ứng chuẩn giáo viên tiểu học của giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng. Nội dung này gồm có 3 câu hỏi (từ câu 1 đến câu 3). (2) Các câu hỏi ở nội dung này được xây dựng nhằm tìm hiểu thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý giáo viên tiểu theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng (Câu 4 đến câu 8). (3) Các câu hỏi ở nội dung này nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng (câu 9). Xem chi tiết tại phụ lục 1 của luận văn. (4) Các câu hỏi tại phần 4 tập trung vào việc tìm hiểu một số thông tin chung về đối tượng mà đề tài khảo sát như: Tuổi, giới tính, thâm niên công tác, chức vụ, ngành nghề được đào tạo,… 7 - Cách thức thực hiện: Tiến hành phát phiếu điều tra bằng bảng hỏi trên tổng số khách thể điều tra là 153 cán bộ quản lý và giáo viên của các trường tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng. Mỗi khách thể trả lời độc lập một phiếu điều tra, trước khi trả lời, các khách thể được hướng dẫn để hiểu mục đích và yêu cầu trả lời ở các nội dung của phiếu. 5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu - Mục đích phương pháp: Phương pháp này sẽ được đề tài sử dụng nhằm mục đích phỏng vấn sâu, tìm hiểu những quan điểm của CBQL, giáo viên tiểu học về thực trạng mức độ đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học và mức độ thực hiện các nội dung quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp tại các trường tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng cũng như các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý nội dung này. - Nội dung của phương pháp: Thiết kế đề cương phỏng vấn sâu bán cấu trúc để tiến hành nghiên cứu trên 2 đối tượng chính là cán bộ quản lí giáo dục và giáo viên các trường tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng. Nội dung của phiếu phỏng vấn sâu bán cấu trúc bao gồm các câu hỏi được thiết kế để tìm hiểu và lí giải rõ hơn, sâu hơn các kết quả nghiên cứu định lượng về các nội dung như: (1) Mức độ đáp ứng chuẩn giáo viên tiểu học của giáo viên tiểu học Quận Lê Chân, Hải Phòng; (2) Thực trạng mức độ thực hiện các nội dung quản lý giáo viên tiểu theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng; (3) Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý nội dung này. - Cách thức thực hiện: Tiến hành phỏng vấn sâu số lượng 13 người (Trong đó: 2 CBQL phòng GD&ĐT, 3 CBQL trường TH, 5 giáo viên). 5.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm - Mục đích phương pháp: Lấy ý kiến của các nhà quản lý, giáo viên TH có kinh nghiệm để xác định tính hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. - Nội dung: Tìm hiểu, nghiên cứu, tổng kết quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp, rút ra bài học kinh nghiệm trong quản lý nội dung này tại trường tiểu học. - Cách thức thực hiện: Xem xét các báo cáo tổng kết năm học tại các trường TH được nghiên cứu, các thành tích mà giáo viên đã đạt được của các trường, các kết quả kiểm tra đánh giá giáo viên tiểu học về phẩm chất đạo đức; về chuyên môn; về kĩ năng và nghiệp vụ sư phạm. 8 5.2.5. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học - Mục đích phương pháp: Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu đảm bảo chính xác và độ tin cậy cao. - Nội dung và cách thức thực hiện: Dùng các công thức toán học thống kê để xử lý kết quả khảo sát, định lượng kết quả nghiên cứu và các nhận xét, đánh giá khoa học. Trong luận văn này, chúng tôi sẽ chủ yếu sử dụng công thức toán học để tính tỷ lệ phần trăm, điểm trung bình. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận của luận văn Luận văn đã nghiên cứu và chỉ ra được những vấn đề lí luận cơ bản về quản lí, chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học, quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Trong đó, luận văn đã xác định được các khái niệm công cụ như: quản lý, giáo viên tiểu học, chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học, quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Theo cách tiếp cận chức năng quản lí, luận văn đã xác định được 4 nội dung quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học gồm: Lập kế hoạch quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp; Tổ chức chỉ đạo thực hiện việc quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp; Kiểm tra, đánh giá giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp. Kết quả nghiên cứu lí luận này góp phần bổ sung thêm một số vấn đề lí luận cơ bản về quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học vào khoa học quản lí giáo dục. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn Luận văn đã nghiên cứu thực tiễn và chỉ ra được thực trạng mức độ đáp ứng chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học của giáo viên các trường tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng. Luận văn đã chỉ ra được thực trạng mức độ thực hiện nội dung quản lí giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp theo tiếp cận chức năng quản lý đạt ở mức độ tốt. Kết quả nghiên cứu thực tiễn của đề tài sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích cho cán bộ quản lý của các trường tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng quản lý giáo viên tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học tốt hơn. 9 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương. Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý giáo viên tiểu học theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Chương 2: Thực trạng quản lý giáo viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 3: Biện pháp quản lý viên tiểu học quận Lê Chân, Hải Phòng theo chuẩn nghề nghiệp. 10 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.1.1. Khái niệm quản lý Lịch sử nghiên cứu khoa học quản lí thường đề cập đến các tên các nhà nghiên cứu đặt nền móng cho khoa học quản lí như nhà khoa học người Mỹ W.Taylor (1856 1915), người được hậu thế coi là "cha đẻ của thuyết quản lý khoa học". Theo ông, "Quản lý là nghệ thuật biết rõ ràng chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất". Hay Henry Fayol, nhà nghiên cứu người Pháp (1841 - 1925) cho rằng: "Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động: kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra". Ông còn khẳng định "Khi con người lao động hợp tác thì điều tối quan trọng là họ cần phải xác định rõ công việc mà họ phải hoàn thành và các nhiệm vụ của mỗi cá nhân phải là mắt lưới dệt nên mục tiêu của tổ chức". [20]. Ở Việt Nam, các nhà nghiên cứu cũng có những định nghĩa khác nhau về thuật ngữ quản lý, tuỳ theo các cách tiếp cận khác nhau. Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc khái niệm quản lý được trình bày như sau: "Quản lí là quá trình tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể (người bị quản lý) trong một tổ chức, nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích đề ra" [6, tr.9]. Tác giả Nguyễn Ngọc Quang định nghĩa: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” [22]. Phân tích các khái niệm trên, chúng tôi đưa ra khái niệm quản lý làm khái niệm công cụ nghiên cứu đề tài luận văn như sau: Quản lý là sự tác động có mục đích, có định hướng của chủ thể quản lý tới đối tượng bị quản lí nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức đề ra. 11 Khi xem xét khái niệm trên chúng ta cần chú ý một số điểm sau: Quản lý bao gồm các nội hàm chủ yếu: quản lý là hoạt động được tiến hành trong một tổ chức, với các tác động có tính hướng đích của chủ thể quản lý, nằm phối hợp nỗ lực của các cá nhân để thực hiện được mục tiêu của tổ chức. Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể (người quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng quản lý) về mặt chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hôi, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng. Quản lý đúng sẽ giúp cho tổ chức hạn chế được các tồn tại, phát huy những mặt mạnh góp phần tạo niềm tin, sức mạnh và truyền thống của một tổ chức 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà trường Nhà trường là một dạng thiết chế tổ chức chuyên biệt và đặc thù của xã hội, được hình thành do nhu cầu tất yếu khách quan của xã hội, nhằm thực hiện chức năng truyền thụ các kinh nghiệm xã hội cần thiết cho từng nhóm dân cư nhất định trong cộng đồng và xã hội. Nhà trường là một bộ phận của xã hội, là tổ chức giáo dục cơ sở của hệ thống Giáo dục quốc dân. Do đó, quản lý nhà trường là một bộ phận trong quản lý giáo dục, nhà trường (cơ sở giáo dục) chính là nơi tiến hành giáo dục - đào tạo có nhiệm vụ trang bị kiến thức cho một nhóm dân cư nhất định. Có thể thấy rằng, quản lý hoạt động giáo dục trong nhà trường phổ thông chính là xây dựng mối quan hệ quản lý giữa các hình thức công tác tập thể, cách đối xử giữa học sinh và giáo viên. Do con đường giáo dục lâu dài, đặc biệt hàm súc về trí tuệ và cảm xúc, do các tình huống trong đời sống tâm hồn nên tập thể nhà trường có sự biến đổi liên tục. Tất cả những điều đó đặt ra yêu cầu cao đối với việc quản lý nhà trường, việc tổ chức hợp lý quá trình giáo dục, học tập, việc xây dựng các điều kiện vật chất kỹ thuật, tổ chức sư phạm và việc tạo ra những điều kiện khác của lao động, của giáo viên, của học sinh. Hoạt động dạy và học là hoạt động trung tâm của nhà trường. Mọi hoạt động đa dạng, phức tạp khác đều hướng vào hoạt động trung tâm này. Do vậy, quản lý nhà trường chính là: Quản lý hoạt động dạy - học, làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần dần tiến tới mục tiêu đào tạo. 12 Theo Đặng Quốc Bảo:”Trường học là một thiết chế xã hội trong đó diễn ra quá trình đào tạo, giáo dục với sự hoạt động tương tác của hai nhân tố: Thầy-Trò. Trường học là một bộ phận của cộng đồng và guồng máy của hệ thống GDQD" [6 Tr 35]. Tác giả Phạm Minh Hạc đã đưa ra nội dung khái quát về khái niệm quản lý nhà trường như sau: Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh [11]. Quản lý nhà trường chính là những công việc mà người cán bộ quản lý nhà trường thực hiện chức năng quản lý để thực hiện các nhiệm vụ công tác của mình. Đó chính là những hoạt động có ý thức, có kế hoạch và hướng đích của chủ thể quản lý tác động tới các hoạt động của nhà trường nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ mà tiêu điểm là quá trình dạy học. Như vậy ta có thể hiểu, quản lý nhà trường bao gồm sự quản lý các quan hệ nội bộ của nhà trường và quan hệ giữa nhà trường với xã hội. Trong bối cảnh hiện đại, nhà trường được thừa nhận rộng rãi như một thiết chế chuyên biệt của xã hội để giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ thành công dân hữu ích cho tương lai. Thiết chế đó có mục đích rõ ràng, có tổ chức chặt chẽ, được cung ứng các nguồn lực cần thiết cho việc thực hiện chức năng của mình mà không một thiết chế nào có thể thay thế được. Bản chất giai cấp của nhà trường đã được khẳng định bởi tính mục đích cũng như cách thức vận hành của nó. Ở tất cả những định nghĩa về quản lý nhà trường đều nổi bật lên cái chung, cái bản chất của quản lý nhà trường là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý làm cho nhà trường vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng để thực hiện thắng lợi mục tiêu đào tạo của ngành giáo dục giao phó cho mỗi nhà trường. Vì vậy, quản lý nhà trường là quản lý toàn diện. Bao gồm: Quản lý đội ngũ nhà giáo; Quản lý học sinh; Quản lý quá trình dạy - học; Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; Quản lý tài chính trường học; Quản lý mối quan hệ giữa con người và cộng đồng. 13 Tận dụng các nguồn lực đầu tư cũng như các lực lượng xã hội đóng góp, xây dựng hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường đạt được mục tiêu, kế hoạch đào tạo, đưa nhà trường đến một trạng thái mới. 1.1.3. Khái niệm giáo viên tiểu học - Khái niệm giáo viên: Từ điển Tiếng Việt - Nhà xuất bản Khoa học Xã hội - Hà Nội, 1994 định nghĩa: Giáo viên (danh từ) là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương [32]. Tại điều 70, Luật Giáo dục nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2005 đã đưa ra định nghĩa pháp lý đầy đủ về nhà giáo và những tiêu chuẩn của nhà giáo[5]: 1. Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục. 2. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây: a. Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt. b. Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ. c. Đủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp d. Lý lịch bản thân rõ ràng. Luật giáo dục cũng đã quy định cụ thể về tên gọi đối với từng đối tượng nhà giáo theo cấp, bậc giảng dạy và công tác. Nhà giáo dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy và công tác ở các cơ sở giáo dục đại học và sau đại học gọi là giảng viên. Trong phạm vi nghiên cứu ở đề tài này, nghiên cứu nhà giáo ở cấp Tiểu học, nên các khái niệm được dùng trong đề tài với tên gọi giáo viên. Giáo viên dạy ở cấp Tiểu học gọi là giáo viên tiểu học. - Khái niệm đội ngũ giáo viên tiểu học: Trong từ điển tiếng Việt định nghĩa: "Đội ngũ là tập hợp số đông người cùng chức năng, nhiệm vụ hoặc nghề nghiệp hợp thành lực lượng hoạt động trong hệ thống (tổ chức) và cùng chung một mục đích nhất định” [32]. 14 Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: "Đội ngũ là một tập thể người gắn kết với nhau, cùng chung lý tưởng, mục đích, ràng buộc nhau về vật chất, tinh thần và hoạt động theo một nguyên tắc" [5 Tr 96]. Khái niệm đội ngũ tuy có nhiều cách hiểu khác nhau, nhưng đều có chung một điểm, đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng, để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp, nhưng đều có chung một mục đích nhất định và cùng hướng tới mục đích đó. Tổng hoà các cách hiểu trên, có thể nêu chung: Đội ngũ là một tập thể gồm số đông người, có cùng lý tưởng, có cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần. Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, tác giả quan tâm đến khái niệm "Đội ngũ giáo viên". Từ các khái niệm trên, ta có thể hiểu: Đội ngũ giáo viên là tập hợp những người làm nghề dạy hoc - giáo dục, được tổ chức thành một lực lượng, có chung một lý tưởng, mục đích, nhiệm vụ đó là: tạo ra "sản phẩm giáo dục", thực hiện mục tiêu mà nhà nước- xã hội đề ra cho lực lượng, tổ chức mình. Họ làm theo một kế hoạch thống nhất và gắn bó với nhau thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của Luật giáo dục và điều lệ nhà trường - Vai trò của giáo viên tiểu học: Những nhân tố cơ bản quy định vai trò của giáo viên tiểu học: + Vị trí cấp học + Đặc điểm của đối tượng học tập + Đặc điểm của người truyền thụ kiến thức Vai trò của người giáo viên tiểu học phát huy bao nhiêu thì chất lượng của bậc học tốt hơn bấy nhiêu, tạo cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục ở các bậc học sau.. Người giáo viên tiểu học có vai trò quan trọng trong trong việc cung cấp kiến thức nền tảng và xây dựng nhân cách ban đầu, thời kỳ phát triển nhân cách của học sinh tiểu học Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, trong nền kinh tế tri thức, nhân loại trải qua thời kì mới - kỷ nguyên thông tin. Trí năng và tri thức của con người trở thành nguồn vốn chủ yếu của xã hội ngày nay. Các quan niệm sư phạm quen thuộc đã biến đổi. Tuy thế, vai trò của người giáo viên vẫn có ý nghĩa quyết định chất lượng - 15