Tài liệu Nội dung thuế thuế trong doanh nghiệp các loại thuế

Néi dung thuÕ - thuÕ trong doanh nghiÖp c¸c lo¹i thuÕ -----------1. ThuÕ - c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ. ThuÕ lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ®ång thêi lµ mét ph¹m trï lÞch sö. ThuÕ ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng víi Nhµ níc - mét s¶n phÈm tÊt yÕu cña sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Nhµ níc ra ®êi vµ tån t¹i cÇn ph¶i cã nguån tµi chÝnh ®Ó chi tiªu, tríc hÕt lµ chi cho viÖc duy tr× vµ cñng cè tæ chøc bé m¸y Nhµ níc, chi cho nh÷ng c«ng viÖc thuéc chøc n¨ng cña Nhµ níc nh: quèc phßng, an ninh, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ cë h¹ tÇng, chi cho c¸c vÊn ®Ò ph¸p luËt c«ng céng, chi sù nghiÖp x· héi tríc m¾t vµ l©u dµi. X· héi cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc cµng lín, c¶ vÒ ph¹m vi vµ quy m« chi tiªu. LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc trong c¸c chÕ ®é x· héi ®· chøng minh ®îc r»ng Nhµ níc cã ba h×nh thøc ®éng viªn mét phÇn thu nhËp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña m×nh lµ: quyªn gãp; vay cña d©n; dïng quyÒn lùc buéc d©n ph¶i ®ãng gãp. H×nh thøc dïng quyÒn lùc Nhµ níc buéc d©n ph¶i ®ãng gãp - ®ã chÝnh lµ ThuÕ. VÒ quan hÖ gi÷a Nhµ níc vµ thuÕ, M¸c ®· viÕt “ ThuÕ lµ c¬ së kinh tÕ cña bé m¸y Nhµ níc, lµ thñ ®o¹n gi¶n tiÖn cho kho b¹c thu ®îc b»ng tiÒn hay s¶n vËt mµ ngêi d©n ph¶i ®ãng gãp ®Ó dïng vµo mäi viÖc chi tiªu cña Nhµ níc”. Anghen còng chØ râ lµ “ ®Ó 1 duy tr× quyÒn lùc c«ng céng, cÇn ph¶i cã sù ®ãng gãp cña c«ng d©n cho Nhµ níc, ®ã lµ ThuÕ “. §èi víi Nhµ níc: ThuÕ lµ mét kho¶n thu ®èi víi c¸c tæ chøc vµ mäi thµnh viªn trong x· héi, kho¶n thu ®ã mang tÝnh b¾t buéc, kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp vµ ®îc Ph¸p luËt quy ®Þnh. §èi víi ngêi nép: ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh ph¸p lÖnh cña Nhµ níc, b¾t buéc mäi ngêi d©n hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ nép vµo NSNN ®Ó ®¸p øng nhu cÇu chi tiªu cña bé m¸y Nhµ níc. Xu híng chi tiªu c«ng céng ngµy cµng mang tÝnh quy luËt, cã thÓ nãi ngµy nay ë tÊt c¶ c¸c quèc gia, thuÕ ®· trë thµnh nguån thu chñ yÕu cña NSNN. Tuy nhiªn còng ph¶i nhËn thøc r»ng ®Ó ®¶m b¶o thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña NSNN kh«ng cã nghÜa lµ ®éng viªn nguån tµi chÝnh vµo NSNN víi bÊt kú gi¸ nµo mµ sao cho nã ph¶i lµ ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, ngoµi môc tiªu ®¸nh thuÕ ®Ó t¹o ra nguån thu cho NSNN, thuÕ cßn lµ c«ng cô thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu hoµ c«ng b»ng x· héi, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ níc vµo ph©n phèi thu nhËp, ®Æc biÖt th«ng qua c«ng cô thuÕ th× sÏ t¹o ra hai cùc ®èi lËp nhau lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Trong thùc tiÔn, cña c¶i x· héi lµ do kÕt qu¶ lao ®éng, ®ãng gãp cña c¸c thµnh viªn trong x· héi nªn thµnh qu¶ ®ã ph¶i chia sÎ cho c¸c thµnh viªn, nÕu kh«ng sÏ lµm mÊt tÝnh c«ng b»ng. 2 Sö dông thuÕ lµm c«ng cô qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« ®èi víi nÒn kinh tÕ lµ mét sù cÇn thiÕt kh¸ch quan ®èi víi mäi Nhµ níc. Nhng møc ®é vµ néi dung sö dông c«ng cô thuÕ ®Ó qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ ë c¸c níc th× kh«ng hoµn toµn gièng nhau, nã tuú thuéc vµo tõng Nhµ níc nhÊt ®Þnh, víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi nhÊt ®Þnh vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ cô thÓ cña tõng thêi kú lÞch sö. ChÝnh s¸ch thuÕ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn gi¸ c¶, quan hÖ cung cÇu... Th«ng qua c¬ chÕ thuÕ, Nhµ níc cã thÓ chñ ®éng ph¸t huy t¸c dông ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ, co hÑp hay khuÕch tr¬ng thuÕ vµo lóc hoµn c¶nh qu¸ thÞnh vîng hay suy tho¸i. Nh vËy c«ng cô thuÕ cã nh÷ng vai trß quan träng gióp Nhµ níc qu¶n lý nÒn kinh tÕ - x· héi, cã thÓ lµ c«ng cô thóc ®Èy hay k×m h·m sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. §iÓm kh¸c biÖt næi bËt gi÷a thuÕ vµ kho¶n phÝ, lÖ phÝ kh¸c lµ tÝnh kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp. NghÜa lµ kho¶n ®ãng gãp cña c«ng d©n b»ng h×nh thøc thuÕ kh«ng ®ßi hái ph¶i hoµn tr¶ ®óng b»ng sè lîng vµ kho¶n thu mµ Nhµ níc thu ®îc tõ c«ng d©n ®ã nh lµ mét kho¶n vay mîn. Kho¶n thuÕ nµy sÏ ®îc hoµn tr¶ cho ngêi nép thuÕ th«ng qua c¬ chÕ ®Çu t cña NSNN, cho s¶n xuÊt... Tuy vËy, viÖc hoµn tr¶ nµy thêng kh«ng tu©n thñ theo nguyªn t¾c ngang gi¸. HÖ thèng thuÕ cña mçi quèc gia bao gåm nhiÒu lo¹i thuÕ. NÕu ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt, c¸c lo¹i thuÕ ®îc chia thµnh: thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n thu. 3 ThuÕ trùc thu: lµ lo¹i thuÕ mµ ngêi trùc tiÕp nép thuÕ ®ång thêi lµ ngêi chÞu thuÕ nh thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao... ThuÕ gi¸n thu: lµ h×nh thøc thu thuÕ gi¸n tiÕp qua mét ngêi kh¸c hay nãi kh¸c ®i ngêi chÞu thuÕ lµ ngêi tiªu dïng, nhng sè thuÕ ®ã ®îc thu qua c¸c c¸ nh©n hay c¸c tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng kinh doanh s¶n xuÊt hay dÞch vô, th«ng qua viÖc ®¸nh thuÕ vµo sè s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô ®îc thùc hiÖn nh thuÕ GTGT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu... ë ViÖt Nam, qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng, c«ng cô thuÕ ®· cã bíc c¶i c¸ch quan träng vµ mang l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ c¶ vÒ yªu cÇu thu NSNN vµ qu¶n lý ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, ®· gãp phÇn quan träng lµm æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ sang mét thêi kú ph¸t triÓn míi: ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn, ®æi míi lµ mét qu¸ tr×nh tõ t duy lý luËn ®Õn ¸p dông vµo thùc tÕ ®Ó hoµn thiÖn dÇn, b¶o ®¶m cho c¬ chÕ qu¶n lý nãi chung, thuÕ nãi riªng lu«n phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi, nh»m ®¹t môc tiªu ®Ò ra cho tõng thêi kú. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh cña ViÖt Nam ®îc ban hµnh tõ n¨m 1990, víi nh÷ng bæ sung, söa ®æi cã nhiÒu ch¾p v¸ vµ còng béc lé nh÷ng nhîc ®iÓm, v× vËy cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn 4 nh»m ph¸t huy m¹nh mÏ h¬n vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« cña c«ng cô thuÕ ®èi vãi nÒn kinh tÕ. 2. Néi dung c¸c s¾c thuÕ trong hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ViÖt Nam hiÖn hµnh. ThuÕ lµ mét biÖn ph¸p tµi chÝnh cña Nhµ níc mang tÝnh cìng chÕ vµ tÝnh ph¸p lý cao. Nã cã vai trß t¹o lËp nguån thu cho NSNN, gãp phÇn ®iÒu hoµ thu nhËp, thùc hiÖn b×nh ®¼ng, c«ng b»ng x· héi, ®Æc biÖt lµ vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ níc. §©y lµ mét lÜnh vùc hÕt søc phøc t¹p vµ nh¹y c¶m, ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay. NhËn biÕt ®îc sù quan träng nµy, §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· kh«ng ngõng quan t©m chó ý tíi c«ng t¸c ®æi míi hÖ thèng thuÕ. Chñ tr¬ng c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ cña Nhµ níc ta ®· ®îc khëi xíng tõ n¨m 1989. Ngµy 1/10/1990, mét hÖ thèng Ph¸p luËt, ph¸p lÖnh vÒ thuÕ ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc ®îc ban hµnh. Vµ cho ®Õn ngµy 1/1/1999, hÖ thèng thuÕ GTGT vµ thuÕ TNDN b¾t ®Çu cã hiÖu lùc (thay thÕ cho thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc). Trong qu¸ tr×nh ¸p dông, hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ còng thêng xuyªn ®îc söa ®æi, bæ sung cho phï hîp víi thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ, ®¶m b¶o yªu cÇu dÔ hiÓu, dÔ lµm, kh¾c phôc dÇn nh÷ng ch¾p vµ thiÕu hÖ thèng trong nhiÒu n¨m qua... Tuy nhiªn hÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh cßn cã nhiÒu tån t¹i nh cha bao qu¸t hÕt c¸c nguån thu, diÖn thu, sö dông 5 tõng s¾c thuÕ cßn t¸ch rêi nhau, sö dông s¾c thuÕ nµy thay cho s¾c thuÕ kh¸c nªn thuÕ suÊt thêng rÊt cao, kÝch thÝch trèn lËu thuÕ, h¹n chÕ t¸c dông chÝnh cña tõng s¾c thuÕ trong viÖc qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. HiÖn nay, hÖ thèng thuÕ ë ViÖt Nam bao gåm 10 s¾c thuÕ (tÝnh tõ n¨m 1999):  ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,  ThuÕ tiªu thô ®Æc biÕt,  ThuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu,  ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,  ThuÕ m«n bµi,  ThuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp  ThuÕ tµi nguyªn,  ThuÕ nhµ, ®Êt,  ThuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao,  ChÕ ®é thu sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ níc. Ngoµi c¸c lo¹i thuÕ cßn cã phÝ, lÖ phÝ nh: lÖ phÝ tríc b¹, lÖ phÝ c«ng chøng, lÖ phÝ h¶i quan, ¸n phÝ, lÖ phÝ toµ ¸n... 2.1. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) Kh¸i niÖm: ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu ®îc tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng. ThuÕ GTGT cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu. XÐt vÒ b¶n chÊt, thuÕ GTGT do c¸c nhµ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp nép hé ngêi tiªu dïng th«ng qua viÖc tÝnh 6 gép thuÕ nµy vµo gi¸ b¸n mµ ngêi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n. §èi tîng nép thuÕ: Bao gåm c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT, gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu.  C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT. C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT: Nguyªn t¾c chung: §èi víi hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh b¸n ra hoÆc cung øng cho ®èi tîng kh¸c lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT. Cô thÓ: 7  §èi víi hµng nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu ViÖt Nam (CIF) céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu. Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT = Gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu VN (CIF) + ThuÕ nhËp khÈu  Hµng ho¸ dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö dông néi bé, biÕu tÆng... gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh ho¹t ®éng nµy.  Ho¹t ®éng cho thuª tµi s¶n bao gåm cho thuª nhµ, xëng, kho tµng... gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª cha cã thuÕ GTGT. Trêng hîp cho thuª theo h×nh thøc tr¶ tiÒn thuª theo tõng kú hoÆc tr¶ tríc tiÒn thuª cho mét thêi h¹n thuª th× thuÕ GTGT tÝnh trªn sè tiÒn thuª tr¶ tõng kú hoÆc tr¶ tríc.  §èi víi ho¹t ®éng b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ xuÊt b¸n theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn (kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp).  §èi víi hµng ho¸, dÞch vô cã tÝnh chÊt ®Æc thï ®îc dïng chøng tõ thanh to¸n ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ nh tem bu ®iÖn, vÐ cíc vËn t¶i, vÐ sæ xè kiÕn Gi¸ thanh to¸n thiÕt... gi¸ Gi¸ ch a cha cã thuÕ ®îc thùctÝnh tÕ nh sau: cã thuÕ = ---------------------------------------GTGT -----------------------1 + ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô 8 ThuÕ suÊt: ThuÕ suÊt lµ linh hån cña mét s¾c thuÕ, nã ®îc x©y dùng trªn c¬ së nÒn t¶ng lµ mét thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ x· héi cña mét ®Êt níc, nhng ®ång thêi nã còng thÓ hiÖn ®êng lèi chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ níc ®ã trong tõng thêi kú nh»m phôc vô ®¾c lùc cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong thêi kú ®ã. NÕu hÖ thèng thuÕ suÊt hîp lý sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, ngîc l¹i, nÕu thuÕ suÊt qu¸ cao sÏ g©y hiÖn tîng trèn lËu thuÕ, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµm thÊt thu ng©n s¸ch, vµ cã thÓ cßn xuÊt hiÖn nhiÒu ¶nh hëng xÊu kh¸c ®Õn nÒn kinh tÕ x· héi. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 LuËt thuÕ GTGT vµ §iÒu 7 NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP cña ChÝnh phñ th× thuÕ suÊt thuÕ GTGT bao gåm 4 møc: 0%, 5%, 10%, 20% tuú theo mÆt hµng vµ ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh.  Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT. ThuÕ GTGT ®îc tÝnh theo mét trong hai ph¬ng ph¸p: ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT. a) Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ §èi tîng ¸p dông: C¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh ®îc tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ lµ nh÷ng ®¬n vÞ ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ, ®ã lµ: DNNN, DN cã vèn ®Çu t níc ngoµi, DN t nh©n, 9 c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ c¸c tæ chøc kinh doanh kh¸c. C¸ch tÝnh thuÕ: Møc thuÕ GTGT ph¶i nép ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau ®©y: Møc thuÕ GTGT ph¶i nép Trong ®ã: = ThuÕ GTGT ®Çu ra ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ ThuÕ GTGT ®Çu ra ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: ThuÕ GTGT ®Çu ra = Sè lîng hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô * §¬n gi¸ tÝnh thuÕ ®¬n vÞ * ThuÕ suÊt thuÕ GTGT ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ph¸t sinh trong th¸ng nµo th× ®îc kª khai khÊu trõ toµn bé khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay cßn l¹i trong kho. C¬ së nép thuÕ ph¶i cã chøng tõ x¸c minh tæng sè thuÕ ®îc khÊu trõ:  ThuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n mua hµng ho¸, dÞch vô.  Chøng tõ nép thuÕ GTGT cña hµng ho¸ nhËp khÈu. b) Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. §èi tîng ¸p dông: 10  C¸c tæ chøc c¸ nh©n cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ nh: c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh lµ ngêi ViÖt Nam; tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.  C¸c c¬ së kinh doanh vµng, b¹c, ®¸ quý, ngo¹i tÖ. C¸ch tÝnh thuÕ: Sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Sè thuÕ GTGT ph¶i nép Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú = * Trong ®ã: GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú (1) = Gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô b¸n trong kú (1) - ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã TrÞ gi¸ mua vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ph©n bæ cho lîng hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú (2) TÝnh theo gi¸ b¸n thùc tÕ bªn mua ph¶i thanh to¸n cho bªn b¸n bao gåm c¶ thuÕ GTGT vµ c¸c kho¶n ph¶i phô thu, phÝ thu thªm mµ bªn mua ph¶i tr¶. (2) Bao gåm:  TrÞ gi¸ mua vµo cña hµng ho¸ tiªu thô trong kú.  C¸c chi phÝ vÒ dÞch vô mua ngoµi (bao gåm c¶ thuÕ GTGT) ph©n bæ cho hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú. Ngoµi ra, ®èi víi c¸c hé kinh doanh thùc hiÖn cha ®Çy ®ñ hoÆc cha thùc hiÖn chÕ ®é chøng tõ, ho¸ ®¬n mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô th× c¬ quan thuÕ c¨n cø vµo 11 t×nh h×nh kinh doanh cña tõng hé Ên ®Þnh doanh thu tÝnh thuÕ vµ tØ lÖ % GTGT tÝnh trªn doanh thu ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ. Møc thuÕ GTGT ph¶i nép = Doanh thu thùc tÕ hoÆc doanh thu kho¸n * TØ lÖ % gi¸ trÞ gia t¨ng * ThuÕ suÊt thuÕ GTGT  Hoµn thuÕ Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, c¸c trêng hîp sau ®©y ®îc ®Ò nghÞ hoµn thuÕ: C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ ®îc hoµn thuÕ trong c¸c trêng hîp sau: Cã sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ cña 3 th¸ng liªn tiÕp thêng xuyªn lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra ph¸t sinh ë c¸c th¸ng ®ã...  Gi¶m thuÕ GTGT. §èi tîng ®îc xÐt gi¶m thuÕ GTGT lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i bÞ lç do møc thuÕ GTGT ph¶i nép lín h¬n møc thuÕ ph¶i nép tÝnh theo thuÕ doanh thu tríc ®©y. ThuÕ GTGT chØ ®îc gi¶m tõng n¨m tÝnh theo n¨m d¬ng lÞch vµ chØ thùc hiÖn trong 3 n¨m (tõ n¨m 1999 ®Õn n¨m 2001).  §¨ng ký, kª khai nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ GTGT. C¬ së kinh doanh ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ GTGT víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý theo híng dÉn cña c¬ quan thuÕ. 12 C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµ ngêi nhËp khÈu hµng ho¸ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kª khai thuÕ GTGT ph¶i nép theo quy ®Þnh. C¬ së kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ph¶i lËp vµ göi cho c¬ quan thuÕ tê khai thuÕ GTGT tõng th¸ng kÌm theo b¶ng kª hµng ho¸, dÞch vô mua vµo, b¸n ra theo mÉu quy ®Þnh ®Ó lµm c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng cho c¬ quan thuÕ. C¬ së nhËp khÈu ph¶i kª khai vµ nép tê khai thuÕ GTGT theo tõng lÇn nhËp khÈu cïng víi viÖc kª khai thuÕ nhËp khÈu víi c¬ quan thuÕ n¬i cöa khÈu nhËp. §èi víi c¬ së kinh doanh thùc hiÖn nép thuÕ hµng th¸ng theo th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ, thêi h¹n nép thuÕ cña th¸ng chËm nhÊt kh«ng qu¸ ngµy 25 cña th¸ng tiÕp theo. C¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ hµng n¨m víi c¬ quan thuÕ. N¨m quyÕt to¸n thuÕ ®îc tÝnh theo n¨m d¬ng lÞch. Trong thêi h¹n 60 ngµy kÓ tõ ngµy kÕt thóc n¨m, c¬ së kinh doanh ph¶i nép b¸o c¸o quyÕt to¸n thuÕ cho c¬ quan thuÕ vµ ph¶i nép ®ñ sè thuÕ cßn thiÕu vµo ng©n s¸ch trong thêi h¹n 10 ngµy kÓ tõ ngµy nép b¸o c¸o quyÕt to¸n. NÕu nép thõa th× ®îc trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép cña kú tiÕp theo. Nh vËy, so víi thuÕ doanh thu th× thuÕ GTGT cã u ®iÓm chÝnh nh sau: 13  ThuÕ GTGT kh¾c phôc ®îc viÖc tÝnh thuÕ trïng l¾p cña thuÕ doanh thu, v× vËy t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng s¶n xuÊt, lu th«ng hµng ho¸, dÞch vô.  ThuÕ GTGT cã t¸c dông khuyÕn khÝch m¹nh mÏ h¬n so víi thuÕ doanh thu ®èi víi c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ ®Çu t.  ThuÕ GTGT thÓ hiÖn râ h¬n lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu do ngêi tiªu dïng chÞu vµ kh«ng ¶nh hëng trùc tiÕp tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¬ së kinh doanh.  ThuÕ GTGT thóc ®Èy c¸c c¬ së kinh doanh thùc hiÖn tèt chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, mua b¸n hµng cã ho¸ ®¬n, chøng tõ. 2.2- ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B). ThuÕ TT§B lµ lo¹i thuÕ thu trªn gi¸ trÞ cña mét sè hµng ho¸ ®îc xem lµ ®Æc biÖt. §èi tîng nép thuÕ: Lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, ®oµn thÓ x· héi, c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cã nhËp khÈu hay s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ TT§B.  C¸ch tÝnh thuÕ TT§B: ThuÕ TT§B ph¶i nép = Sè lîng hµng ho¸ tiªu thô hoÆc NK 14 * Gi¸ tÝnh thuÕ ®¬n vÞ * ThuÕ suÊt C¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B ph¶i nép thuÕ TT§B vµ kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ nµy ë kh©u s¶n xuÊt. C¨n cø tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B lµ sè lîng hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ; gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. Gi¸ tÝnh thuÕ:  §èi víi hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc: Lµ gi¸ do c¬ së s¶n xuÊt mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B b¸n ra t¹i n¬i s¶n xuÊt cha tÝnh thuÕ TT§B. Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B = Gi¸ b¸n hµng 1 + thuÕ suÊt  §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu: Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng nhËp khÈu = Gi¸ tÝnh thuÕ NK + thuÕ NK. ThuÕ suÊt thuÕ TT§B ¸p dông ®èi víi tõng mÆt hµng ®îc quy ®Þnh t¹i BiÓu thuÕ TT§B. VD: Rîu tõ 15% ®Õn 90%; Bia tõ 70% ®Õn 90%...  Gi¶m thuÕ TT§B §èi víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt gÆp khã kh¨n do thiªn tai, ®Þch ho¹ tai n¹n bÊt ngê; c¸c ®¬n vÞ më réng s¶n xuÊt mµ bÞ thua lç th× ®îc xÐt miÔn gi¶m thuÕ TT§B nhng møc gi¶m kh«ng qu¸ 30% sè thuÕ ph¶i nép vµ thêi h¹n gi¶m kh«ng qu¸ 2 n¨m.  §¨ng ký, kª khai nép thuÕ. C¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸ kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ TT§B ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ n¬i 15 s¶n xuÊt, kinh doanh theo quy ®Þnh vÒ ®¨ng ký thuÕ vµ híng dÉn cña c¬ quan thuÕ. C¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸, kinh doanh dÞch vô chÞu thuÕ TT§B hµng th¸ng ph¶i nép tê khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ vµ nép thuÕ theo th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ. §èi víi c¬ së nhËp khÈu hµng ho¸ ph¶i nép thuÕ theo tõng lÇn nhËp khÈu t¹i n¬i kª khai nép thuÕ nhËp khÈu. ThuÕ TT§B ®îc sö dông nh mét c«ng cô híng dÉn tiªu dïng ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô nh»m khuyÕn khÝch viÖc tiÕt kiÖm trong tiªu dïng c¸c mÆt hµng ho¸ thiÕt yÕu. Tõ ®ã t¨ng kh¶ n¨ng ®Çu t vèn cho nÒn kinh tÕ. 2.3.ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu (XK, NK). ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu lµ kho¶n tiÒn mµ tæ chøc, c¸ nh©n cã hµng ho¸ thuéc danh môc hµng ho¸ chÞu thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®Òu lµ ®èi tîng nép thuÕ. VÒ b¶n chÊt, thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu lµ thuÕ gi¸n thu tøc lµ thuÕ ®¸nh vµo ngêi tiªu dïng cuèi cïng cña hµng ho¸. Trêng hîp xuÊt, nhËp khÈu uû th¸c th× tæ chøc nhËn uû th¸c (bªn nhËn uû th¸c) lµ ®èi tîng nép thuÕ xuÊt, nhËp khÈu. Hµng ho¸ lµ ®èi tîng chÞu thuÕ xuÊt, nhËp khÈu theo quy ®Þnh bao gåm hµng ho¸ xuÊt, nhËp khÈu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc xuÊt, nhËp khÈu qua biªn giíi ViÖt Nam (trõ hµng vËn chuyÓn qu¸ c¶nh, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt, hµng viÖn trî nh©n ®¹o, hµng tõ níc ngoµi 16 nhËp khÈu vµo khu chÕ xuÊt hay tõ khu chÕ xuÊt xuÊt ra níc ngoµi hoÆc tõ khu chÕ xuÊt nµy sang khu chÕ xuÊt kh¸c trong l·nh thæ ViÖt Nam...).  C¨n cø vµ c«ng thøc tÝnh thuÕ. ThuÕ xuÊt, nhËp khÈu ®îc tÝnh c¨n cø vµo sè lîng tõng mÆt hµng xuÊt khÈu, nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt tõng mÆt hµng. C¸ch tÝnh sè thuÕ ph¶i nép nh sau: ThuÕ xuÊt khÈu (hoÆc nhËp khÈu) ph¶i nép Sè lîng mÆt hµng = chÞu thuÕ kª khai trong tê khai hµng ho¸ * Gi¸ tÝnh thuÕ b»ng VND ThuÕ * suÊt Trong ®ã: Gi¸ tÝnh thuÕ:  Gi¸ tÝnh thuÕ xuÊt khÈu lµ gi¸ b¸n t¹i cöa khÈu ®i theo hîp ®ång (gi¸ FOB).  Gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu lµ gi¸ mua t¹i cöa khÈu ®Õn kÓ c¶ phÝ vËn t¶i, phÝ b¶o hiÓm theo hîp ®ång (gi¸ CIF). Trong trêng hîp mua, b¸n hµng theo c¸c ph¬ng thøc kh¸c th× gi¸ tÝnh thuÕ ph¶i dùa vµo c¸c chøng tõ hîp lÖ (biªn lai, vËn ®¬n, LC...) hoÆc theo tho¶ thuËn riªng vÒ thuÕ gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam víi níc ngoµi. §èi víi c¸c hîp ®ång mua, b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ chËm, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ mua (b¸n) ®· trõ phÇn l·i tr¶ chËm. Riªng víi c¸c khu chÕ xuÊt, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ thùc tÕ ®· mua hay ®· b¸n t¹i cöa khÈu khu chÕ xuÊt. ThuÕ suÊt: 17  ThuÕ suÊt thuÕ xuÊt khÈu: ®îc thÓ hiÖn trªn biÓu thuÕ thuÕ xuÊt khÈu.  ThuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu: gåm thuÕ suÊt th«ng thêng, thuÕ suÊt u ®·i vµ thuÕ suÊt u ®·i ®Æc biÖt ®îc quy ®Þnh trªn c¸c biÓu thuÕ thuÕ nhËp khÈu. ViÖc ph©n lo¹i c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau cña thuÕ xuÊt, nhËp khÈu thÓ hiÖn râ vai trß ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ cña lo¹i thuÕ nµy.  MiÔn gi¶m thuÕ LuËt thuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu quy ®Þnh miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi hµng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, hµng t¹m nhËp t¸i xuÊt, hµng lµ vËt t, nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Ó gia c«ng cho níc ngoµi... 2 .4. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN). ThuÕ TNDN lµ mét lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vµo phÇn thu nhËp. §èi tîng nép thuÕ TNDN: Bao gåm nh÷ng tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt kinh doanh hµng hãa, dÞch vô cã thu nhËp ®Òu ph¶i nép thuÕ TNDN.  C¸ch tÝnh thuÕ TNDN. C¨n cø tÝnh thuÕ lµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. TN chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ = DT ®Ó tÝnh TN chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ 18 - CF hîp lý trong kú tÝnh thuÕ TN chÞu thuÕ + kh¸c (nÕu cã) trong kú tÝnh thuÕ ThuÕ TNDN = TN chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ * thuÕ suÊt  Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung øng dÞch vô (kh«ng cã thuÕ GTGT) bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®îc hëng.  Chi phÝ hîp lý ®îc khÊu trõ khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ: + KhÊu hao TSC§ + Chi phÝ NL,VL, nhiªn liÖu, n¨ng lîng, hµng ho¸ sö dông vµo s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô liªn quan ®Õn doanh thu vµ thu nhËp chÞu thuÕ trong kú. + Chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn ¨n ca, c¸c kho¶n mang tÝnh chÊt tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng. + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + Chi cho lao ®éng n÷, chi b¶o hé lao ®éng, chi b¶o vÖ c¬ së kinh doanh, trÝch nép KPC§. + TrÝch nép quü BHXH, BHYT. + Chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô cña ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông. + TrÝch c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n t¹i doanh nghiÖp. + Trî cÊp th«i viÖc cho ngêi lao ®éng. + Chi vÒ tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô. + Chi tr¶ hé tiÒn thuª nhµ ë cho ngêi lao ®éng. 19 + C¸c kho¶n thuÕ, phÝ, lÖ phÝ cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô.  Thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c: Chªnh lÖch vÒ mua, b¸n chøng kho¸n, Thu nhËp tõ chuyÓn nhîng, thanh lý, cho thuª tµi s¶n, L·i tiÒn göi, l·i cho vay vèn... ThuÕ suÊt thuÕ TNDN:  §èi víi c¸c c¬ së kinh doanh trong níc vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam th× ¸p dông møc thuÕ suÊt 32%.  Ngoµi ra cßn cã c¸c møc thuÕ suÊt 25%, 5%, 7%, 10%, 50% tuú vµo c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ lÜnh vc kinh doanh.  MiÔn gi¶m thuÕ vµ hoµn thuÕ. Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, c¸c c¬ së kinh doanh, s¶n xuÊt, dÞch vô míi thµnh lËp, ®Çu t d©y chuyÒn s¶n xuÊt míi, c¬ së kinh doanh di chuyÓn ®Õn miÒn nói h¶i ®¶o, vïng khã kh¨n... ®îc miÔn thuÕ TNDN tõ 1-4 n¨m ®Çu vµ ®îc gi¶m 50% sè thuÕ TNDN ph¶i nép trong kho¶ng thêi gian tõ 2-9 n¨m tiÕp theo. ViÖc hoµn thuÕ ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi dïng thu nhËp ®îc chia ®Ó t¸i ®Çu t. Tû lÖ hoµn thuÕ thu nhËp lµ 50%,70%,100% sè thuÕ ®· nép ®èi víi c¸c trêng hîp ¸p dông thuÕ suÊt thu nhËp lµ 20%, 15%, 10% trong thêi h¹n quy ®Þnh.  Kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ TNDN. 20