Tài liệu Một số ý kiến về tăng thu, tiết kiệm chi phí nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh tại nhđt&pt hà tây

Môc lôc Lêi më ®Çu: ..................................................................................................... 4 1. Sù cÇn thiÕt cña ®Ò tµi ......................................................................... 4 2. Môc ®Ých nghiªn cøu........................................................................... 5 3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu ....................................................... 5 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu..................................................................... 5 5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi................................................................................ 5 Ch−¬ng I : Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ c¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i . ........................ 5 I - Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng...................................................................................................... 6 1- Sù ra ®êi , ®Æc tr−ng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ................................. 6 2- VÞ trÝ vai trß cña ng©n hµng th−¬ng m¹i .............................................. 6 3- Kh¸i qu¸t c¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng th−¬ng m¹i .......................... 10 3.1.C¸c nghiÖp vô tµi s¶n nî(nghiÖp vô nguån vèn) ............................... 10 3.1.1.Nguån vèn huy ®éng...................................................................... 10 3.1.2.Vèn ®i vay ...................................................................................... 13 3.1.3.Vèn tù cã cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. ........................................... 13 3.2.C¸c nghiÖp vô tµi s¶n cã (sö dông vèn) ............................................ 14 3.2.1.NghiÖp vô ng©n quü ....................................................................... 14 3.2.2.NghiÖp vô tÝn dông......................................................................... 14 3.2.3.NghiÖp vô tµi chÝnh ........................................................................ 16 3.3. NghiÖp vô trung gian ....................................................................... 16 II - C¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i :..................................... 17 1- Kh¸i qu¸t vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ................ 17 1.1.Vèn nhµ N−ícvµ trach nhiÖm b¶o toµn............................................. 18 1.1.1.Vèn nhµ n−íc ................................................................................. 18 1 1.1.2.Tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµph¸t triÓn vèn cña ng©n hµng quèc doanh. . 18 1.2. C¸c kho¶n thu nhËp - chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña NHTM. ....... 19 1.2.1.C¸c kho¶n thu nhËp cña NHTM......................................................... 19 1.2.2.C¸c kho¶n chi phÝ cña NHTM............................................................ 20 1.2.3. KÕt qu¶ kinh doanh cña NHTM ........................................................ 21 2- C¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam ............................................................................................... 25 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ §T&PTViÖt Nam........................................................ 25 2.2. Néi dung c¬ chÕ tµi chÝnh cña §T&PT ViÖt Nam. .......................... 25 Ch−¬ng II : Thùc tr¹ng kÕ to¸n thu nhËp - chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña Ng©n Hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn Hµ T©y................................. 27 I- §Æc ®iÓm kinh tÕ x· héivµ ¶nh h−ëng ®Õn kªt qu¶ kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y ....................................................................................... 27 1.§Æc ®iÓm kinh tÕ xR héi ....................................................................... 27 2.Sù ra ®êi vµ c¬ cÊu tæ chøc cña bé m¸y NH§T&PT Hµ T©y............... 28 2.1.Sù ra ®êi cña NH§T&PT Hµ T©y ..................................................... 28 2.2.C¬ cÊu ho¹t ®éng cña bé m¸y NH§T&PT Hµ T©y........................... 30 3. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y ............... 30 3.1. C«ng t¸c huy ®éng vèn .................................................................... 30 3.2.C«ng t¸c ®Çu t− vµ sö dông vèn ....................................................... 31 3.3.VÒ dÞch vô ng©n quÜ .......................................................................... 39 3.4.Mét sè c«ng t¸c kh¸c ........................................................................ 39 II.Thùc tr¹ng thu nhËp - chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y ....................................................................................... 40 1. Thùc tr¹ng thu nhËp cña NH§T&PT Hµ T©y ..................................... 40 2. Thùc tr¹ng chi phÝ ccña NH§T&PT Hµ T©y ..................................... 45 3. KÕt qu¶ kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y. .................................... 48 Ch−¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ t¹i NH§T&PT Hµ T©y .......... 53 2 I. Môc tiªu phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2002 ............................................. 53 1. VÒ nguån vèn huy ®éng..................................................................... 53 2. VÒ ho¹t ®éng tÝn dông........................................................................ 53 II. Nh÷ng gi¶i ph¸p ng»m t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ vµ ®¶m b¶o kÕt qu¶ kinh doanh cã l·i. ............................................................................ 54 1. C¸c gi¶i ph¸p nh»m t¨ng thu nhËp..................................................... 54 1.1. §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vµ më thªm c¸c nghiÖp vô míi. ............................................................................................... 54 1.2. Më réng ho¹t ®éng tÝn dông,n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c kho¶n cho vay ....................................................................................................... 56 1.3. T¨ng c−êng chÊt l−îng c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ng©n hµng. 59 1.4. Thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n tµi chÝnh toµn diÖn. ................................ 60 2. C¸c gi¶i ph¸p gi¶m chi phÝ ................................................................ 61 1.1 CÇn ph¶i tÝnh to¸n gi¸ c¶ huy ®éngvèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanhvµ tiÕt kiÖm chi phÝ . ............................ 61 1.2 TiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lý . ............................................................ 63 1.3 TiÕt kiÖm chi phÝ kh¸c ................................................................. 63 III. Mét sè kiÕn nghÞ ................................................................................... 64 1. §èi víi nhµ n−íc ................................................................................. 64 2. §èi víi Ng©n hµng Nhµ N−íc............................................................. 65 3. §èi víi §T&PT ViÖt Nam ................................................................... 66 4. §èi víi NH§T&PT Hµ T©y ................................................................. 68 KÕt luËn .................................................................................71 3 Lêi më ®Çu 1. Sù cÇn thiÕt: §Êt n−íc ta ®ang chuyÓn m×nh hoµ nhËp cïng víi sù ph¸t triÓn cña khu vùc vµ thÕ giíi. ViÖt nam víi nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã ®ang ®−îc khai th¸c mét c¸ch kÞp thêi vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®R vµ ®ang hoµn thµnh nhiªm vô c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ x©y dùng ®Êt n−íc. Trªn con ®−êng ®ã cã sù gãp mÆt ®¸ng kÓ cña hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ng©n hµng trong ®ã phÇn lín lµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. HÖ thèng c¸c NHTM lµ hÖ thèng b«i tr¬n cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Cã chøc n¨ng thu hót vµ tËp trung nguån vèn nhá lÎ, kh«ng k× h¹n thµnh nguån vèn lín, cã k× h¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu tu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i viÖc thu hót nguån vèn nµy cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th«ng qua hai kªnh ®ã lµ th«ng qua c¸c NHTM vµ th«ng qua thÞ tr−êng tµi chÝnh. ë ViÖt Nam, thÞ tr−êng tµi chÝnh cßn s¬ khai vµ ch−a ®¸p øng ®−îc vai trß cña nã. Do vËy, sø m¹ng nµy l¹i ®Æt lªn vai c¸c NHTM. §iÒu nµy gióp ta x¸c ®Þnh ®−îc vai trß to lín cña NHTM ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. TÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ ®Òu ®Æt lîi nhuËn lªn lµ môc tiªu hµng ®Çu vµ lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña c¸c doanh nghiÖp. Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c lµ cã thÓ tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh ra kÕt qu¶ cña tõng th−¬ng vô th× NHTM x¸c ®Þnh trªn c¬ së lÊy tæng thu nhËp cña toµn hÖ thèng – tæng chi phÝ cña toµn bé hÖ thèng vµo cuèi n¨m tµi chÝnh. Bëi vËy, viÖc t¨ng thu nhËp vµ gi¶m hîp lý c¸c chi phÝ trªn c¬ së c¹nh tranh gi÷a c¸c NHTM trong vµ ngoµi n−íc; c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc phi ng©n hµng lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt vµ lu«n lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ trªn, qua thêi gian thùc tËp, t×m hiÓu thùc tÕ t¹i ng©n hµng vµ nh÷ng kiÕn thøc lý luËn mµ em ®R ®−îc thÇy c« trang bÞ, ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o, Th¹c sÜ Lª V¨n LuyÖn cïng c¸c thÇy c« gi¸o d¹y bé m«n vµ c¸c anh chÞ trong NH§T&PT Hµ T©y, em m¹nh d¹n 4 chän ®Ò tµi “Mét sè ý kiÕn vÒ t¨ng thu, tiÕt kiÖm chi phÝ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh t¹i NH§T&PT Hµ T©y’’ lµm ®Ò tµi viÕt chuyªn ®Ò thùc tËp. Qua ®©y em xin ®−a ra mét vµi suy nghÜ cña b¶n th©n c¸ nh©n em nh»m gãp mét phÇn bÐ nhá trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ng©n hµng. Tuy nhiªn víi thêi l−îng thùc tËp vµ kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, chuyªn ®Ò kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. V× vËy em kÝnh mong sù chØ b¶o, h−íng dÉn vµ gióp ®ì cña c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa, ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o, Th¹c sÜ Lª V¨n LuyÖn còng nh− ban lRnh ®¹o NH§T&PT Hµ T©y cïng c¸c anh chÞ trong ng©n hµng nhÊt lµ c¸c anh chÞ lµm viÖc t¹i phßng kÕ to¸n vµ phßng nguån vèn cña NH§T&PT Hµ T©y ®R t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh tèt chuyªn ®Ò. Em xin xh©n thµnh mong ®îi ý kiÕn bæ khuyÕt cña ThÇy c« vµ c¸c anh chÞ. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu: Nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng vµ cô thÓ vÒ qu¶n lý thu nhËp chi phÝ.Tõ ®ã rót ra nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ tån t¹i vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nã. 3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: - §èi t−îng nghiªn cøu : c¸c kho¶n thu nhËp chi phÝ-nhòng yÕu tè cÊu thµnh lîi nhuËn. - Ph¹m vi nghiªn cøu : §Ò tµi tËp trung kh¶o cøu thùc tr¹ng kÕ to¸n thu nhËp – chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y nh÷ng n¨m 1999, 2000, 2001vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2002. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Sö dông ph−¬ng ph¸p so s¸nh ph©n tÝch, ph©n tæ th«ng kª, tæng hîp nh»m nªu ra ®−îc nh÷ng nh©n tè kh¸ch quan vµ chñ quan ¶nh h−ëng tíi thu nhËp chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng. 5.KÕt cÊu cña ®Ò tµi: Ngoµi phÇn lêi më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, bµi viÕt cña em ®−îc chia lµm 3 ch−¬ng : 5 Ch−¬ng I: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng – c¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh. Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng kÕ to¸n thu nhËp - chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña NH§T&PT Hµ T©y Ch−¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m t¨ng thu nhËp, tiÕt kiÖm chi phÝ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ t¹i NH§T&PT Hµ T©y 6 Ch−¬ng I Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vµ c¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh I- Ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng 1-Sù ra ®êi cña ng©n hµng th−¬ng m¹i: Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ tæ chøc kinh tÕ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ nhiÖm vô chñ yÕu lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ, d©n c− víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ vµ sö dông vèn huy ®éng ®Ó cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung. Ng©n hµng th−¬ng m¹i ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong mét qu¸ tr×nh l©u dµi, tr¶i qua nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ xR héi cña xR héi loµi ng−êi. MÇm mèng cña ng©n hµng ®−îc xuÊt ph¸t tõ khi cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. Thêi kú nµy mçi quèc gia, thËm chÝ mçi ®Þa ph−¬ng sö dông mét lo¹i tiÒn riªng. Khi s¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn th× viÖc sö dông nhiÒu lo¹i tiÒn ®Ó trao ®æi hµng hãa sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, do ®ã cã nhiÒu th−¬ng nh©n ®R ®øng ra kinh doanh tiÒn tÖ t¹o thµnh mét tæ chøc chuyªn nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ. NghiÖp vô lóc ®Çu cña hä chØ lµ ®æi ®ång tiÒn vïng nµy lÊy ®ång tiÒn vïng kia vµ ng−îc l¹i. Trong sè ®ã cã mét sè ng−êi lµm nghÒ kim hoµn v× hä cã ph−¬ng tiÖn l−u gi÷ an toµn c¸c lo¹i kim lo¹i quý, c¸c lo¹i tiÒn ®óc, tiÒn nÐn bëi vËy c¸c th−¬ng gia th−êng göi tiÒn vµo ®©y ®Ó ®¶m b¶o an toµn. §©y lµ h×nh thøc tiÒn göi ®Çu tiªn, lóc ®Çu tiÒn göi kh«ng thay ®æi, nghÜa lµ göi vµo ®ång tiÒn nµo lÊy ra ®ång tiÕn ®ã. Ng−êi göi tiÒn ph¶i tr¶ lÖ phÝ cho ng−êi gi÷ tiÒn, khi c¸c th−¬ng gia göi tiÒn hä ®−îc ng−êi nhËn tiÒn cÊp cho giÊy biªn nhËn. GiÊy biªn nhËn ®ã cã thÓ dïng ®Ó thanh to¸n thuËn tiÖn h¬n tiÒn ®óc vµ tiÒn nÐn. §©y lµ h×nh thøc ng©n phiÕu ®Çu tiªn, 7 vµ thùc tÕ hä ®R dïng nh÷ng ng©n phiÕu nµy ®Ó thanh to¸n. Do ®ã tiÒn ®óc rÊt Ýt ®−îc rót ra, nã ®R trë thµnh kho¶n tiÒn nhµn rçi, nªn nh÷ng ng−êi b¶o qu¶n tiÒn tÖ dïng nã cho vay ®Ó kiÕm lêi . Do sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸ lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh th−¬ng nghiÖp ®R thóc ®Èy nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ ph¸t triÓn vµ më réng nghiÖp vô kinh doanh cña m×nh hä ®R huy ®éng vèn b»ng c¸ch tr¶ lRi cho ng−êi göi tiÒn. Bªn c¹nh ®ã hä cßn cã lµm c¸c nghiÖp vô kh¸c nh− thanh to¸n, vËn chuyÓn tiÒn ... TÊt c¶ nh÷ng nghiÖp vô ®ã ®R trë thµnh nghiÖp vô chuyªn m«n cña hä. Trong bèi c¶nh nhiÒu ng©n hµng ph¸t hµnh nhiÒu lo¹i giÊy b¹c kh¸c nhau ®R g©y c¶n trë cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, v× vËy Nhµ n−íc ta ®R can thiÖp vµo ho¹t ®éng ng©n hµng b»ng c¸ch ban hµnh c¸c ®¹o luËt ®Ó h¹n chÕ sè l−îng ng©n hµng ®−îc phÐp ph¸t hµnh. Tõ ®ã ng©n hµng ®−îc chia ra lµm ng©n hµng 2 cÊp : + Ng©n hµng trung −¬ng ( Ng©n hµng ph¸t hµnh ) + Ng©n hµng trung gian trong ®ã chñ yÕu lµ ng©n hµng th−¬ng m¹i . VËy ng©n hµng th−¬ng m¹i ®óng b¶n chÊt cña nã ®−îc h×nh thµnh . Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ ng©n hµng kinh doanh tiÒn tÖ, trong ®ã chñ yÕu lµ tiÒn göi ng¾n h¹n, cho vay ng¾n h¹n lµ chÝnh. Ngoµi ra ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn lµ trung gian thanh to¸n cho c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸ nh©n trong xR héi. Do ®ã ng©n hµng th−¬ng m¹i cã kh¶ n¨ng t¹o tiÒn . 2- VÞ trÝ , vai trß cña ng©n hµng th−¬ng m¹i Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét ph¸p nh©n thùc tÕ lµ mét doanh nghiÖp kinh doanh hµng ho¸ ®Æc biÖt víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ ®i vay ®Ó cho vay víi ph−¬ng ch©m kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o an toµn, hiÖu qu¶ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm, mét thùc thÓ kinh doanh víi t− c¸ch lµ ng©n hµng kinh doanh nªn ng©n hµng th−¬ng m¹i tæ chøc kinh doanh ®éc lËp vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. Ng©n hµng th−¬ng m¹i nhËn tiÒn göi, cÊp tÝn dông cho nÒn kinh tÕ vµ lµm dÞch vô ng©n hµng. Mäi ho¹t ®éng vÒ nguån vèn, sö dông vèn, kÕt qu¶ 8 kinh doanh ®−îc ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c trªn c¸c tµi kho¶n, sæ s¸ch thÝch hîp cña kÕ to¸n ng©n hµng . Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ, trong ®ã chñ yÕu lµ huy ®éng d−íi h×nh thøc tiÒn göi ®Ó cho vay th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh. Ng©n hµng th−¬ng m¹i ®R biÕn tiÒn thµnh vèn vµ tõ vèn ®ã t¹o ra lîi nhuËn th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông . Trong ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ th× tiÒn tÖ võa lµ ph−¬ng tiÖn võa lµ môc ®Ých kinh doanh khi ng©n hµng thùc hiÖn kinh doanh t¹o ra lîi nhuËn ®ßi hái ph¶i t×m ®Çu ra tr−íc, sau ®ã ®Þnh ra viÖc huy ®éng vèn ®Çu vµo. Trong qu¶n trÞ vµ ®iÒu hµnh kinh doanh tiÒn tÖ ng©n hµng ph¶i chó ý ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶, ®Æc biÖt lµ viÖc gi¶i ng©n cho c¸c kho¶n vay, c¸c dù ¸n ®Çu t−, ph¶i t×m ®−îc nguån vèn ®Çu vµo cã chi phÝ thÊp, ph¶i cã chÝnh s¸ch ®èi víi kh¸ch hµng, ®Ó thiÕt lËp ®−îc quan hÖ th©n tÝn víi kh¸ch hµng, nhÊt lµ kh¸ch hµng ho¹t ®éng lín cã quan hÖ th−êng xuyªn bëi v× ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®Òu b¾t ®Çu tõ kh¸ch hµng, kh¸ch hµng lµ ng−êi b¹n ®ång hµnh cña ng©n hµng hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng phô thuéc vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña kh¸chh hµng . Trong kinh doanh ng©n hµng ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn ®Ó thu hót ®−îc mäi nguån vèn nhµn rçi trong xR héi vµo ng©n hµng, t¹o nªn nguån vèn cña ng©n hµng ®Ó ®Çu t− cho nÒn kinh tÕ. Ng©n hµng ph¶i c¶i tiÕn liªn tôc, ®¶m b¶o thanh to¸n nhanh chãng thuËn tiÖn, an toµn tµi s¶n cho kh¸ch hµng. Ngoµi ra cÇn cã mét sè biÖn ph¸p t©m lý kh¸ch hµng ... ph¶i lu«n lu«n ®¶m b¶o t¹o ra lîi nhuËn ®¹t tû lÖ tèi −u. Muèn cã lîi nhuËn tèi −u th× viÖc t¹o thu nhËp, gi¸ thµnh vÒ vèn thÊp ( chi phÝ ®Çu vµo thÊp ) ®Ó t¹o ra chªnh lÖch gi÷a thu nhËp vµ chi phÝ cao, cßn ph¶i ph©n bæ hîp lý tµi s¶n cã sinh lêi, gi¶m thÊp tû lÖ rñi ro. Trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn cña nÒn kinh tÕ, gi÷a c¸c doanh nghiÖp, ®¬n vÞ, tæ chøc kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n trong xR héi lu«n x¶y ra hiÖn t−îng thõa thiÕu vèn t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã. HiÖn t−îng x¶y ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ kh«ng trïng nhau. §Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy th× 9 hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i ®R ®øng ra huy ®éng vèn tøc lµ tËp trung mäi kho¶n tiÒn nhµn rçi t¹m thêi ch−a sö dông ®Õn cña c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ ®Õ t¹o nªn quü cho vay. Trªn c¬ së ®ã cung cÊp cho c¸c chñ thÓ cÇn vèn. Nh− vËy ng©n hµng th−¬ng m¹i ®ãng vai trß lµ mét tæ chøc m«i giíi, võa lµ ng−êi ®i vay võa lµ ng−êi cho vay. Nãi c¸ch kh¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i “§i vay ®Ó cho vay”. Víi chøc n¨ng lµ trung gian tÝn dông “ §i vay ®Ó cho vay” ng©n hµng th−¬ng m¹i ®ãng vai trß rÊt to lín trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn v×: Ng©n hµng th−¬ng m¹i ®R ®¸p øng ®−îc nh÷ng nh− cÇu vèn ng¾n h¹n cÇn thiÕt ph¶i bæ xung cho kh¸ch hµng ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra liªn tôc. MÆt kh¸c ng©n hµng cßn ®¸p øng nhu cÇu vèn cè ®Þnh cho c¸c nhµ doanh nghiÖp, tõ ®ã lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, h¬n n÷a ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn cho vay ®èi víi ng©n s¸ch trong nh÷ng thêi kú t¹m thêi thiÕu hôt ng©n s¸ch, nh»m ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, phóc lîi. C¸c dÞch vô thanh to¸n qua ng©n hµng lµ t¨ng tèc ®é thanh to¸n trong nÒn kinh tÕ, khèi l−îng vèn lu©n chuyÓn nhiÒu h¬n gãp phÇn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng hµng ho¸. H¬n n÷a thanh to¸n qua c¸c ng©n hµng cßn lµm gi¶m khèi l−îng tiÒn mÆt trong l−u th«ng. Tõ ®ã ng©n hµng th−¬ng m¹i trë thµnh mét c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Ngoµi ra ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn cã kh¶ n¨ng më réng tiÒn göi lªn nhiÒu lÇn tøc lµ chøc n¨ng t¹o tiÒn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. Hay nãi mét c¸ch kh¸c tõ mét kho¶n tiÒn göi ban ®Çu vµo mét ng©n hµng th−¬ng m¹i nµo ®ã th«ng qua viÖc cho vay, hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i ®R më réng kho¶n tiÒn göi ®ã lªn nhiÒu lÇn, thùc chÊt chøc n¨ng nµy ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së cña qu¸ tr×nh liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a ho¹t ®éng tÝn dông víi ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cña hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i. Ho¹t ®éng tÝn dông n¨ng ®éng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ víi tèc ®é nhanh, v÷ng ch¾c. NÕu tÝn dông ng©n hµng kh«ng t¹o ®−îc tiÒn tÖ, t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt th× cã thÕ x¶y ra tr−êng hîp s¶n xuÊt kh«ng thùc hiÖn 10 ®−îc vµ nguån lîi nhuËn tÝch luü sÏ gi¶m sót, h¬n n÷a c¸c doanh nghiÖp cã thÕ bÞ ø ®äng vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ng−îc l¹i cã nh÷ng thêi ®iÓm l¹i thiÕu vèn kh«ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. 3- Kh¸i qu¸t c¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng th−¬ng m¹i Ho¹t ®éng kinh doanh cu¶ ng©n hµng th−¬ng m¹i cã rÊt nhiÒu nghiÖp vô kh¸c nhau vµ ngµy cµng ®−îc ph¸t triÓn ®a d¹ng, phong phó. Song ®Ó kh¸i qu¸t ®−îc toµn bé ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ng−êi ta quy c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i thµnh 3 nghiÖp vô cô thÓ chñ yÕu sau : - C¸c nghiÖp vô tµi s¶n nî ( Bªn cã ) - C¸c nghiÖp vô tµi s¶n cã ( Bªn nî ) - C¸c nghiÖp vô trung gian 3.1- C¸c nghiÖp vô tµi s¶n nî ( nghiÖp vô nguån vèn ) NghiÖp vô tµi s¶n nî lµ nghiÖp vô t¹o nguån vèn ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. Nguån vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ nh÷ng gi¸ trÞ do ng©n hµng huy ®éng t¹o lËp ®−îc dïng ®Ó cho vay, ®Çu t− vµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c . Nguån vèn lµ c¬ së ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng, t¹o nguån vèn lµ nghiÖp vô ®Çu tiªn cña chøc n¨ng trung t©m tÝn dông cña ng©n hµng th−¬ng m¹i “ §i vay ®Ó cho vay “, häat ®éng cña nghiÖp vô nµy quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c nghiÖp vô sö dông vèn vµ c¸c nghiÖp vô kh¸c. Nguån vèn t¹o ra c¸c tµi s¶n nî cña ng©n hµng bao gåm : 3.1.1 Nguån vèn huy ®éng : §©y lµ nguån vèn mµ ng©n hµng huy ®éng ®−îc tõ c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi cña c¸c chñ thÓ trong xR héi. Th«ng th−êng nguån vèn huy ®éng chiÕm mét tû träng rÊt lín trong tæng nguån vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, ®©y lµ nguån vèn quan träng vµ chñ yÕu ®Ó ®¸p øng mäi nhu cÇu vèn cña nÒn kinh tÕ. Nguån vèn huy ®éng bao gåm : + TiÒn göi thanh to¸n + TiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ tiÒn göi cã kú h¹n 11 * TiÒn göi thanh to¸n : Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh c¸c doanh nghiÖp th−êng më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n ë ng©n hµng nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh thanh to¸n qua ng©n hµng ®−îc h×nh thµnh nhanh chãng, chÝnh x¸c, thuËn tiÖn, ®¶m b¶o an toµn mäi kho¶n thanh to¸n chi tr¶. §©y lµ mét kho¶n tiÒn chê trong thanh to¸n do vËy : - §èi víi kh¸ch hµng : §©y lµ mét phÇn tµi s¶n mµ hä uû th¸c cho ng©n hµng ®Ó ng©n hµng b¶o qu¶n vµ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô liªn quan theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Sè tiÒn Êy hä cã quyÒn lÊy ra, chi tr¶ cho bÊt kú ai, vµo bÊt kú lóc nµo mµ hä ®−îc sö dông c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt ®Ó rót tiÒn ra sö dông . - §èi víi ng©n hµng : §©y lµ kho¶n nî mµ ng©n hµng lu«n lu«n ph¶i chuÈn bÞ chi tr¶ cho kh¸ch hµng vµo bÊt cø lóc nµo. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ trong bÊt cø mét ng©n hµng nµo ®ã, do cã sù kh«ng ¨n khíp gi÷a viÖc xuÊt vµ nhËp tiÒn trªn tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n lµm cho nhËp lín h¬n xuÊt t¹o nªn c¸c kho¶n (sè d−), bëi vËy ng©n hµng cã thÓ dïng mét phÇn sè d− nµy lµm nguån vèn kinh doanh tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i trÝch quü dù tr¶ b¾t buéc theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh göi vµo Ng©n hµng nhµ n−íc phÇn cßn l¹i míi sö dông ®Ó cho vay ®èi víi kh¸ch hµng. * TiÒn göi kh«ng kú h¹n thuÇn tuý : §©y lµ kho¶n tiÒn göi mµ kh¸ch hµng göi vµo ng©n hµng cã thÓ rót ra bÊt cø lóc nµo, tiÒn göi d−íi h×nh thøc nµy lµ do kh¸ch hµng kh«ng cã ®iÒu kiÖn më tµi kho¶n hoÆc kh«ng muèn më tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n mµ chØ më tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng kú h¹n nh»m môc ®Ých an toµn tµi s¶n vµ h−ëng mét kho¶n lRi nhÊt ®Þnh. §èi víi kho¶n tiÒn nµy ng©n hµng còng ph¶i chi tr¶ bÊt kú lóc nµo vµ ng©n hµng còng chØ ®−îc sö dông mét phÇn sè d− cña c¸c tµi kho¶n nµy ®Ó kinh doanh . * TiÒn göi cã kú h¹n : 12 Lµ lo¹i tiÒn göi cã sù tho¶ thuËn vÒ thêi gian gi÷a ng−êi göi tiÒn vµ ng©n hµng. Nã ®−îc h×nh thµnh tõ nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi vµ t¹m thêi ch−a sö dông ®Õn cña kh¸ch hµng, môc ®Ých tiÒn göi cña kh¸ch hµng lµ ®Ó ®¶m b¶o an toµn vèn, tr¸nh rñi ro, h−ëng lRi vµ ®Ó dù tr÷. Do tÝnh chÊt cña nguån vèn nµy lµ cã thêi h¹n quy ®Þnh nªn t−¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ng−êi göi tiÒn ®−îc h−ëng lRi xuÊt tuú thuéc vµo thêi h¹n vµ tÝnh chÊt cña mçi kho¶n ký th¸c. VÒ nguyªn t¾c th× thêi h¹n cµng dµi th× lRi suÊt cµng cao. Tr¶ lRi kho¶n vèn nµy lµ kho¶n chi phÝ chiÕm tû träng lín trong tæng chi phÝ cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. Khi nhu cÇu tÝn dông cña kh¸ch hµng v−ît qu¸ tæng sè tiÒn göi ng©n hµng huy ®éng ®−îc th× ng©n hµng huy ®éng thªm vèn b»ng c¸c h×nh thøc nh− ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi, kú phiÕu, tr¸i phiÕu vµ thêi h¹n tuú thuéc vµo nhu cÇu sö dông vèn. Møc lRi suÊt cña lo¹i vèn huy ®éng nµy th−êng cao h¬n lRi suÊt tiÒn göi th«ng th−êng, viÖc ®Þnh ra lRi suÊt nµy ngoµi viÖc dùa vµo khung lRi suÊt quy ®Þnh, ng©n hµng cßn ph¶i linh ho¹t dùa trªn c¬ së cung cÇu vèn trªn thÞ tr−êng nh−ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o kinh doanh cã lRi. VÒ nguyªn t¾c tiÒn göi cã kú h¹n chØ ®−îc rót ra khi hÕt thêi h¹n tuy nhiªn ®Ó thùc thi tèt chÝnh s¸ch kh¸ch hµng c¸c tæ chøc tÝn dông cã thÓ gi¶i quyÕt cho kh¸ch hµng rót tiÒn ra tr−íc h¹n nh−ng kh¸ch hµng kh«ng ®−îc h−ëng lRi suÊt cã kú h¹n mµ ®−îc h−ëng lRi suÊt kh«ng kú h¹n . 3.1.2. Vèn ®i vay : Khi nhu cÇu tÝn dông cña nÒn kinh tÕ v−ît qu¸ tæng sè nguån vèn huy ®éng trªn ®Ó ®¶m b¶o cho mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ tiÕn hµnh ®Òu ®Æn, ng©n hµng ®¶m b¶o cung cÊp mäi nhu cÇu vèn cho nÒn kinh tÕ th× ng©n hµng th−¬ng m¹i ngoµi c¸c nguån vèn trªn huy ®éng tõ tiÒn göi d©n c− vµ tiÒn göi cña tæ chøc kinh tÕ, cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc vay vèn cña ng©n hµng trung −¬ng hoÆc vay vèn cña Ng©n hµng nhµ n−íc. - Vèn cña ng©n hµng TW : Ng©n hµng TW cho c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i vay vèn trong tr−êng hîp ng©n hµng th−¬ng m¹i thiÕu vèn t¹m thêi trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ 13 thanh to¸n chi tr¶, h×nh thøc vay chñ yÕu lµ thanh to¸n triÕt khÊu. Ng©n hµng TW víi t− c¸ch lµ ng−êi cho vay cuèi cïng ®èi víi ng©n hµng th−¬ng m¹i. Tuy nhiªn viÖc nµy n»m trong khu«n khæ cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. - Vay ë c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c : ë bÊt kú mäi thêi ®iÓm nµo còng cã nh÷ng ng©n hµng cã nguån vèn t¹m thêi nhµ rçi t¹i tµi kho¶n tiÒn göi thanh to¸n cña hä ë ng©n hµng nhµ n−íc, kho¶n dù tr÷ nµy kh«ng sinh lêi. Bëi vËy hä s½n sµng cho c¸c ng©n hµng kh¸c vay trong mét thêi gian ng¾n. Qu¸ tr×nh vay vµ cho vay lÉn nhau gi÷a c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ ®−îc diÔn ra kh¸ phæ biÕn d−íi nhiÒu h×nh thøc, thêi h¹n cho vay lRi suÊt cho vay th−êng rÊt linh ho¹t nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chi tr¶ cho bÊt kú lóc nµo cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. 3.1.3 Vèn tù cã cña ng©n hµng th−¬ng m¹i : Vèn tù cã : Vèn tù cã cña Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ vèn riªng cña ng©n hµng ®−îc h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh t¹o lËp ë mét ng©n hµng vµ thuéc së h÷u cña mét ng©n hµng, nã ®−îc h×nh thµnh khi thµnh lËp ng©n hµng vµ kh«ng ngõng ®−îc bæ xung trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Do tÝnh chÊt æn ®Þnh vµ thuéc quyÒn së h÷u cña ng©n hµng, vèn tù cã ®−îc sö dông ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, thiÕt bÞ lµm viÖc vµ tham gia lµm vèn liªn doanh, liªn kÕt, mua cæ phÇn ... vèn tù cã cã vai trß quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i. ViÖc h×nh thµnh trªn c¸c tµi s¶n nî sÏ t¹o nªn c¸c kho¶n chi chñ yÕu vµ th−êng xuyªn cña ng©n hµng ®ã lµ chi tr¶ lRi. Do vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña kinh doanh th× mçi ng©n hµng cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó qu¶n lý c¸c tµi s¶n nî mét c¸ch linh ho¹t, kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c kho¶n chi tr¶ lRi vµ s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu vèn tÝn dông cña kh¸ch hµng. 3.2- NghiÖp vô tµi s¶n cã ( sö dông vèn ): NghiÖp vô tµi s¶n cã lµ nghiÖp vô sö dông vèn ph©n bæ c¸c nguån vèn vµo c¸c môc ®Ých kinh doanh. Song nghiÖp vô tµi s¶n cã bao gåm : - NghiÖp vô ng©n quü : 14 - NghiÖp vô tÝn dông - NghiÖp vô tµi chÝnh 3.2.1 NghiÖp vô ng©n quü : §©y lµ kho¶n tiÒn dù tr÷ ®Ó ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña mçi ng©n hµng. Môc ®Ých cña viÖc dù tr÷ lµ ph−¬ng tiÖn thanh to¸n ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cña hÖ thèng ng©n hµng m×nh. §Ó ®¶m b¶o an toµn cho mäi ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, ng©n hµng trung −¬ng yªu cÇu c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i th−êng xuyªn duy tån mét phÇn tµi s¶n d−íi h×nh thøc quü dù tr÷ bao gåm dù tr÷ tiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn göi t¹i ng©n hµng TW vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, tiÒn dù tr÷ b¾t buéc trong ®ã mçi quü dù tr÷ cã mét ý nghÜa kh¸c nhau. Dù tr÷ tiÒn mÆt t¹i quü vµ tiÒn göi t¹i ng©n hµng TW, tiÒn göi t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông nh»m ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n chi tr¶ cña ng©n hµng. ViÖc dù tr÷ tiÒn mÆt cao hay thÊp phô thuéc vµo quy m« ho¹t ®éng cña ng©n hµng, phô thuéc vµo tû lÖ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt trong tæng khèi l−îng tiÒn thanh to¸n vµ phô thuéc vµo c¸c nhu cÇu mang tÝnh thêi vô vÒ tiÒn mÆt. Dù tr÷ d−íi h×nh thøc tiÒn göi thanh to¸n t¹i ng©n hµng TW th× møc ®é dù tr÷ cao hay thÊp phô thuéc vµo nhu cÇu thanh to¸n gi÷a c¸c ng©n hµng ®Æc biÖt lµ trong thanh to¸n bï trõ. §èi víi dù tr÷ b¾t buéc: §©y lµ h×nh thøc dù tr÷ theo quyÕt ®Þnh cña ng©n hµng TW, lµm c«ng cô chñ yÕu ®Ó ng©n hµng TW ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, c¸c tµi s¶n dù tr÷ trong nghiÖp vô nµy kh«ng ®em l¹i mét chót lîi nhuËn nµo cho ng©n hµng song nã ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu rót tiÒn tho¶ mRn c¸c nhu cÇu vay tiÒn, ®ång thêi ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng, ®¶m b¶o uy tÝn cña ng©n hµng . 3.2.2. NghiÖp vô tÝn dông : §©y lµ nghiÖp vô sinh lêi chñ yÕu cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, lµ nghiÖp vô c¬ b¶n ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cho viÖc kinh doanh vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn cña ng©n hµng. NghiÖp vô cho vay th−êng chiÕm tû träng rÊt lín trong tæng sè tµi s¶n cã cña ng©n hµng. Xu h−íng chung muèn n©ng cao tû träng cña 15 nghiÖp vô nµy v× ho¹t ®éng sinh lêi chñ yÕu cña ng©n hµng th−¬ng m¹i nµy lµ cho vay, tuy nhiªn nghiÖp vô nµy cßn gÆp nhiÒu rñi ro. V× vËy ng©n hµng th−¬ng m¹i ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c qu¶n lý c¸c kho¶n cho vay nh− sau: - Sµng läc vµ gi¸m s¸t kh¸ch hµng ®Ó tr¸nh rñi ro th× ng©n hµng ph¶i kiÓm tra kü c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng nh÷ng th«ng tin ®ã ph¶i trung thùc chÝnh x¸c. - Gi¸m s¸t kh¸ch hµng: §Ó gi¶m bít rñi ro, ng©n hµng yªu cÇu kh¸ch hµng chØ sö dông tiÒn vay cho nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh mµ ng©n hµng ph¶i gi¸m s¸t th−êng xuyªn theo c¸c môc ®Ých ®R Ên ®Þnh . Ng©n hµng ph¶i ®Æt mçi quan hÖ l©u dµi víi kh¸ch hµng tõ ®ã sÏ lµm gi¶m chi phÝ tËp hîp th«ng tin vµ viÖc sµng läc kh¸ch hµng sÏ ®−îc dÔ dµng h¬n. Ngoµi ra trong nghiÖp vô cho vay cÇn ph¶i thùc hiÖn thÕ chÊp v× ®©y lµ c«ng cô quan träng ®Ó h¹n chÕ rñi ro. NghiÖp vô tÝn dông ®−îc chia thµnh nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n vµ nghiÖp vô tÝn dông dµi h¹n. §èi víi ng©n hµng th−¬ng m¹i th× nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n lµ chñ yÕu, ®em l¹i phÇn lín lîi nhuËn cho ng©n hµng . XÐt vÒ kü thuËt cÊp tÝn dông cña ng©n hµng th−¬ng m¹i th× ng©n hµng th−¬ng m¹i cÊp tÝn dông d−íi h×nh thøc cho vay triÕt khÊu tÝn dông b»ng ch÷ ký, tÝn dông b»ng tiªu dïng, tÝn dông cã ®¶m b¶o ... 3.2.3.NghiÖp vô tµi chÝnh : §©y còng lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô sinh lêi cña ng©n hµng. NghiÖp vô tµi chÝnh bao gåm: + Ng©n hµng ®Çu t− vµo chøng kho¸n cña nhµ n−íc . + Ng©n hµng ®Çu t− vµo chøng kho¸n cña c«ng ty. + Ng©n hµng hïn vèn liªn doanh, liªn kÕt ®Ó thµnh lËp c«ng ty. §Çu t− chøng kho¸n: Lµ ng©n hµng th−¬ng m¹i mua c¸c chøng kho¸n nh»m ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng n©ng cao lîi tøc vµ sö dông c¸c chøng kho¸n vµ vËt ký quü khi vay vèn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. Ngoµi ra c¸c chøng kho¸n còng lµ mét nguån ®¸p øng thanh to¸n cña ng©n 16 hµng th−¬ng m¹i. §Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c tr¸i phiÕu cña kho b¹c lµ lo¹i cã thÓ b¸n bÊt cø lóc nµo víi rÊt Ýt rñi ro vÒ lRi suÊt. 3.3- NghiÖp vô trung gian : §Æc tr−ng c¬ b¶n cña nghiÖp vô nµy lµ ng©n hµng ph¶i bá vèn ra rÊt Ýt thËm chÝ kh«ng ph¶i bá vèn ra ®Ó kinh doanh, rñi ro Ýt song ®èi víi c¸c nghiÖp vô nµy ®ßi hái ph¶i cã kü thuËt , ¸p dông c«ng nghÖ ng©n hµng. NghiÖp vô trung gian lµ viÖc ng©n hµng ®øng ra lµm trung gian, lµm m«i giíi ®Ó phôc vô theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng nh− nghiÖp vô thu hé, nghiÖp vô chi hé, nghiÖp vô lµm trung gian thanh to¸n qua ng©n hµng, nghiÖp vô ho¹t ®éng cña ng©n hµng trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, nghiÖp vô uû th¸c t− vÊn. Th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô nµy ng©n hµng sÏ ®−îc h−ëng mét kho¶n lÖ phÝ hoa hång, ®©y lµ mét kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng. Khi nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× nghiÖp vô nµy cµng ®−îc më réng vµ ®em l¹i nguån thu lín cho ng©n hµng. Do ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng th−¬ng m¹i ngoµi viÖc ®Çu t− c¸c nghiÖp vô ta× s¶n cã, nghiÖp vô tµi s¶n nî th× ng©n hµng cßn quan t©m ®Õn viÖc ®Çu t− trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ ng©n hµng ®Ó më réng c¸c nghiÖp vô trung gian . NghiÖp vô tµi s¶n nî, nghiÖp vô tµi s¶n cã vµ nghiÖp vô trung gian lµ 3 nghiÖp vô chñ yÕu cña ng©n hµng th−¬ng m¹i, c¸c nghiÖp vô nµy cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau. NghiÖp vô tµi s¶n cã quyÕt ®Þnh ph¹m vi, quy m« sö dông vèn, ®ång thêi qua nghiÖp vô nµy ph¶n ¸nh ®−îc phÇn lín nhu cÇu chi phÝ cña ng©n hµng, nghiÖp vô tµi s¶n cã quyÕt ®Þnh møc thu nhËp cña mçi ng©n hµng. §ång thêi nghiÖp vô trung gian lµ nghiÖp vô do trung gian tÝn dông cña ng©n hµng mµ cã. Tuy nhiªn nghiÖp vô nµy còng gãp phÇn lµm t¨ng thu nhËp vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña ng©n hµng tõ ®ã thu hót ®−îc kh¸ch hµng. Th«ng qua c¸c chøc n¨ng nµy ®R kh¼ng ®Þnh ®−îc vai trß cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng II - C¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i 1. Kh¸i qu¸t vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh cña ng©n hµng th−¬ng m¹i : 17 Ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp ®−îc nhµ n−íc cÊp vèn ®iÒu lÖ, cã quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh, chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, ®¶m b¶o vèn cña nhµ n−íc ®−îc an toµn vµ ph¸t triÓn, cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®µy ®ñ nép nh©n s¸ch nhµ n−íc theo ®óng luËt ®Þnh. Vèn kinh doanh trong ng©n hµng th−¬ng m¹i ®−îc hinh thµnh bëi nhiÒu nguån kh¸c nhau, viÖc qu¶n lý vèn kinh doanh ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ®iÒu hoµ trong toµn hÖ thèng vµ viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ còng ®−îc thùc hiÖn theo thùc hiÖn chung trong toµn hÖ thèng. C¸c kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c nghiÖp vô kinh doanh tiÒn tÖ, ®ã lµ mét bé phËn gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra cña c¸c nhµ kinh doanh nh−îng l¹i cho ng©n hµng do sö dông tiÒn vay cña ng©n hµng ho¾c c¸c dÞch vô ng©n hµng, v× vËy néi dung c¸c kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng rÊt phong phó, ®a d¹ng mang ®¾c ®iÓm riªng. C¸c kho¶n chi phÝ trong ng©n hµng th−¬ng m¹i chñ yÕu lµ chi lRi tiÒn göi, tiÒn vay, c¸c kho¶n chi phÝ kh«ng mang tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ mang tÝch chÊt chi dÞch vô vµ nã kh«ng g¾n liÒn víi c¸c kho¶n thu nhËp cho ng©n hµng. KÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng th−¬ng m¹i chØ ®−îc x¸c ®Þnh chÝnh thøc vµo cuèi n¨m trong toµn hÖ thèng c¸c nghiÖp vô tÝnh to¸n lRi lç vµ trÝch lËp c¸c quü, ë c¸c chi nh¸nh, hµng quü ®Òu mang tÝnh chÊt t¹m tÝnh, lîi nhuËn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i ngoµi viÖc lµm nghÜa vô nh©n s¸ch, trÝch lËp 03 quü cßn ®−îc sö dông ®Ó trÝch lËp c¸c quü dù phßng bï ®¾p rñi ro, bæ sung nguån vèn trªn c¬ së c¸c tû lÖ quy ®Þnh trong luËt ng©n hµng, luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Néi dung qu¶n lý thu chi tµi chÝnh ®−îc quy ®Þnh cô thÓ nh− sau: 1.1- Vèn nhµ n−íc vµ tr¸ch nhiÖm b¶o toµn: 1.1.1.Vèn Nhµ N−íc Vèn nhµ n−íc thuéc quyÒn sö dông, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn cña ng©n hµng th−¬ng m¹i gåm: vèn ng©n s¸ch vµ vèn ng©n hµng quèc doanh tù bæ sung. 18 Vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp: Bao gåm vèn cè ®Þnh, vèn l−u - ®éng, vèn x©y dùng c¬ b¶n do ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp hoÆc cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch, vèn ®−îc viÖn trî quyªn tÆng hoÆc triÕp qu¶n tõ chÕ ®é cò ®Ó laÞ. Vèn ng©n hµng quèc doanh bæ xung: Gåm vèn cè ®Þnh, vèn l−u - déng, vèn x©y dùng c¬ b¶n ®−îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i c¸c quü cña ng©n hµng (trõ quü phóc lîi, quü khen th−ëng). 1.1.2. Tr¸ch nhiªm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña ng©n hµng quèc doanh: Toµn bé vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp vµ vèn ng©n hµng tù bæ - sung tõ sau thêi ®iÓn giao vèn ®Òu ph¶i tÝnh chung vµo sè vèn ng©n hµng quèc doanh ®R nhËn vµ ph¶i b¶o toµn. §èi víi vèn bæ sung ng©n hµng quèc doanh ®−îc tù chñ trong - viÖc sö dông nh− thay thÕ, ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh, gãp vèn liªn doanh, liªn kÕt. Tuy nhiªn sè vèn nµy chØ ®−îc sö dông vµo môc ®Ých kinh doanh, dÞch vô, kh«ng ®−îc sö dông vèn ng©n hµng quèc doanh bæ sung vµo c¸c môc dÝch ngoµi kinh doanh, dÞch vô nh− x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phóc lîi, mua s¾m c¸c ph−¬ng tiÖn, ®å dïng phôc vô sinh ho¹t vµ ®êi sèng. Hµng n¨m ng©n hµng nhµ n−íc vµ Bé tµi chÝnh cïng víi ng©n - hµng quèc doanh x¸c ®Þnh l¹i sè vèn KHQD ph¶i b¶o ®¶m ®Õn thêi ®iÓm 31/12; sè liÖu nµy ®−îc dïng lµm c¨n cø duyÖt quyÕt to¸n sã vèn b¶o toµn n¨m b¸o c¸o vµ lµm c¬ së kiÓm tra møc ®é b¶o toµn vèn ®−îc thùc hiÖn theo c¸c v¨n b¶n cña nhµ n−íc vµ h−íng dÉn cña Bé tµi chÝnh. Tæng gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc nhµ n−íc trong viÖc qu¶n - lý vµ sö dông vèn, mäi kho¶n tæn thÊt tïy tõng tr−êng hîp sÏ sö lý theo quy ®Þnh cña nhµ n−íc. 1.2. C¸c kho¶n thu nhËp - chi phÝ vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh cña NHTM 1.2.1.C¸c kho¶n thu nhËp cña NHTM - Thu tõ lRi cho vay, lRi hïn vèn lRi kinh doanh liªn kÕt: §©y lµ kho¶n thu c¬ b¶n nhÊt cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. C¸c kho¶n thu nµy ®−îc x¸c 19 ®Þnh trªn c¬ së kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c ng©n hµng tham gia hïn vèn, gãp vèn, hoÆc liªn kÕt liªn doanh. KÕ to¸n thùc hiÖn nghiÖp vô nµy sÏ tiÕn hµnh h¹ch to¸n: Nî: TK thÝch hîp( tiÒn göi ®¬n vÞ vay...) Cã: TK thu nghiÖp vô(tiÓu kho¶n thu lRi cho vay) -Thu lRi tiÒn göi: Lµ sè tiÒn lRi hµng th¸ng hoÆc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh mµ c¸c NHTM thu ®−îc trªn c¬ së sè d− tiÒn göi thanh to¸n vµ tµi kho¶n tiÒn göi cã k× h¹n t¹i NHNN vµ c¸c TCTD kh¸c. KÕ to¸n h¹ch to¸n: Nî: TK tiÒn göi NHNN Cã : TK thu nghiÖp vô (tiÓu kho¶n thu lRi tiÒn göi ) - Thu tõ nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ bao gåm : thu lRi cho vay ngo¹i tÖ, thu thñ tôc phÝ nghiÖp vô thanh to¸n ... VÒ nguyªn t¾c, c¸c kho¶n thu vÒ kinh doanh ngo¹i tÖ th−êng b»ng ngo¹i tÖ ( trõ mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt thu b»ng ®ång ViÖt Nam trªn c¬ së tû gi¸ hiÖn hµnh ).Tuy nhiªn, khi h¹ch to¸n ph¶i quy hÕt vÒ ®ång ViÖt Nam: Nî: TK thÝch hîp Cã: TK thu nghiÖp vô(tiÓu kho¶n thÝch hîp) - Thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô (thu lÖ phÝ, hoa hång ...) bao gåm ®¹i lý, thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt,chuyÓn tiÒn, nhËn chuyÓn tiÒn, dÞch vô t− vÊn...§©y lµ kho¶n thu kh¸ hÊp dÉn mµ kh«ng cÇc ®ßi hái nhiÒu vèn. H¹ch to¸n: Nî: TK thÝch hîp (tiÒn mÆt,tiÒn g−Ø) Cã: TK thu nghiÖp vô (TK thu lÖ phÝ hµng ho¸ vÒ c¸c dÞch vô Ng©n hµng) - C¸c kho¶n thu kh¸c: Ngoµi c¸c kho¶n thu nh− trªn NHTM cßn cã c¸c kho¶n thu kh¸c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña NHTM nh− thu kh¸ch hµng ph¸t hµnh qu¸ sè d−, thu lRi ph¹t nî qu¸ h¹n... NHNN ph¶i h¹ch to¸n ®Çy ®ñ toµn bé c¸c kho¶n thu nhËp theo ®óng ph¸p lÖnh kÕ to¸n thèng kª vµ c¸c ®iÒu lÖ tæ chøc kÕ to¸n do nhµ n−íc ban hµnh. 20