Lêi nãi ®Çu
Ngµnh dÖt may ®ang cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ cña nhiÒu
quèc gia v× nã phôc vô nhu cÇu tÊt yÕu cña con ng-êi, gi¶i quyÕt ®-îc nhiÒu
viÖc lµm cho lao ®éng x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn c©n b»ng xuÊt nhËp khÈu.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c n-íc c«ng nghiÖp tiªn tiÕn nh- Anh,
Ph¸p, NhËt... tr-íc ®©y, còng nh- Hµn Quèc, §µi Loan, Singapore... hiÖn
nay ®Òu ®· tr¶i qua b-íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm dÖt
may nh- lµ mét ngµnh xuÊt khÈu chÝnh.
ë ViÖt Nam, ngµnh dÖt may còng ®· sím ph¸t triÓn vµ trong c¸c n¨m
qua ®-îc quan t©m ®Çu t-, më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt, tr¶i qua nh÷ng b-íc
th¨ng trÇm do nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr-êng quèc tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý
trong n-íc, ®Õn nay, ngµnh dÖt may ®· t¹o ®-îc sù æn ®Þnh vµ t¹o ®iÒu kiÖn
cho b-íc ph¸t triÓn míi.
§Ó thùc hiÖn chiÕn l-îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc tõ
nay ®Õn n¨m 2005, 2010, ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung cÇn cã tèc ®é t¨ng
tr-ëng b×nh qu©n 15%/n¨m trong ®ã giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, ngµnh
dÖt may lµ mét trong c¸c ngµnh cÇn cã tèc ®é t¨ng tr-ëng cao h¬n, nh»m
®¶m b¶o môc tiªu t¨ng tr-ëng chung, gi¶m dÇn sù chªnh lÖch víi c¸c n-íc
trong vïng khi n-íc ta ®· hoµ nhËp thÞ tr-êng khu vùc vµ quèc tÕ.
Riªng lÜnh vùc xuÊt khÈu, n-íc ta cßn kÐm xa c¸c n-íc l¸ng giÒng
cïng ®iÒu kiÖn, trong ®ã ngµnh dÖt may, tuy ®· cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín
so víi c¸c ngµnh trong n-íc (chiÕm kho¶ng 15%) vµ cã tèc ®é t¨ng tr-ëng
kh¸ trong c¸c n¨m qua nh-ng vÉn cßn ë møc nhá bÐ, ch-a xøng víi vÞ trÝ
cña mét ngµnh xuÊt khÈu chñ yÕu cña ®Êt n-íc. V× vËy, yªu cÇu cÊp b¸ch
cho ngµnh dÖt may lµ ph¶i t×m gi¶i ph¸p ®Ó t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt
khÈu trong nh÷ng n¨m tíi
V× lý do nªu trªn nªn luËn v¨n nµy em sÏ ®i vµo xem xÐt thùc tr¹ng
cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®Ó tõ ®ã rót ra ®-îc
nh÷ng nguyªn nh©n vµ ®-a ra mét sè gi¶i ph¸p cho ngµnh trong lÜnh vùc
xuÊt khÈu vµo riªng nhãm thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch. Víi ®Ò tµi cô thÓ: "Mét
sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo
c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch”. KÕt cÊu luËn v¨n bao gåm:
Ch-¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
Ch-¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo
c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch thêi gian qua
Ch-¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m thóc ®¶y xuÊt khÈu hµng
dÖt may cña ViÖt Nam vµo c¸c thÞ tr-êng phi h¹n ng¹ch
LuËn v¨n nµy ®-îc hoµn thµnh d-íi sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña Th¹c sü
Ng« ThÞ TuyÕt Mai vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn cña viÖn Ngiªn cøu
chÝnh s¸ch chiÕn l-îc c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®©y lµ
m¶ng ®Ò tµi réng lín mµ víi kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng
trµnh khái nhiÒu thiÕu sãt. Em mong r»ng sÏ nhËn ®-îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng
gãp cña thÇy c« vµ ban l·nh ®¹o ViÖn ®Ó em hoµn thiÖn h¬n vµ rót kinh
nghiÖm.
Cuèi cïng, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sü Ng« ThÞ TuyÕt Mai,
c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa KT&KDQT tr-êng §HKTQD cïng ban l·nh
®¹o, tËp thÓ c«ng nh©n viªn cña ViÖn nghiªn cøu chÝnh s¸ch chiÕn l-îc
c«ng nghiÖp, Bé C«ng nghiÖp ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì em hoµn thµnh bµi
viÕt nµy.
2
ch-¬ng I
nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu
I. kh¸i niÖm, vai trß vµ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
1. Kh¸i niÖm.
XuÊt khÈu lµ viÖc cung cÊp hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cho n-íc ngoµi
trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. C¬ së cña ho¹t ®éng
xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng mua b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ (Bao gåm c¶ hµng ho¸
h÷u h×nh vµ hµng ho¸ v« h×nh) trong n-íc. Khi s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ trao
®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia cã lîi, ho¹t ®éng nµy më réng ph¹m vi ra
ngoµi biªn giíi cña c¸c quèc gia hoÆc thÞ tr-êng néi ®Þa vµ khu chÕ xuÊt ë
trong n-íc.
XuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng, xuÊt
hiÖn tõ l©u ®êi, ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu
s©u. H×nh thøc c¬ b¶n ban ®Çu cña nã lµ ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ gi÷a
c¸c quèc gia, cho ®Õn nay nã ®· rÊt ph¸t triÓn vµ ®-îc thÓ hiÖn th«ng qua
nhiÒu h×nh thøc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy nay diÔn ra trªn ph¹m vi toµn
cÇu, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, kh«ng chØ lµ hµng
ho¸ h÷u h×nh mµ c¶ hµng ho¸ v« h×nh víi tû träng ngµy cµng lín.
2. Vai trß.
XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i chñ yÕu
cña mét quèc gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét nh©n tè c¬ b¶n thóc ®Èy t¨ng
tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña mét quèc gia. Thùc tÕ lÞch sö ®· chøng minh, c¸c
n-íc ®i nhanh trªn con ®-êng t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng n-íc cã
nÒn ngo¹i th-¬ng m¹nh vµ n¨ng ®éng.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®-îc xem nh- lµ mét yÕu tè quan träng kÝch
thÝch sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ. Nh- chóng ta biÕt, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu
cho phÐp më réng quy m« s¶n xuÊt, nhiÒu ngµnh nghÒ míi ra ®êi phôc vô
3
ho¹t ®éng xuÊt khÈu, do ®ã g©y ph¶n øng d©y chuyÒn gióp cho c¸c ngµnh
kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn theo. Vµ nh- vËy kÕt qu¶ sÏ lµ: T¨ng tæng s¶n phÈm
x· héi vµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. Ch¼ng h¹n nh- gia c«ng, s¶n xuÊt,
xuÊt khÈu hµng may mÆc ph¸t triÓn th× nã tÊt yÕu nã sÏ kÐo theo sù ph¸t
triÓn cña ngµnh dÖt, ngµnh trång b«ng, vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt m¸y mãc
thiÕt bÞ, t- liÖu ... phôc vô cho ngµnh may mÆc.
- XuÊt khÈu cã vai trß kÝch thÝch ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ
s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng yªu cÇu cao cña thÞ tr-êng thÕ giíi vÒ quy c¸ch phÈm
chÊt mÉu m·... cña s¶n phÈm th× mét mÆt s¶n xuÊt ph¶i ®æi míi trang thiÕt
bÞ c«ng nghÖ, mÆt kh¸c ng-êi lao ®éng ph¶i n©ng cao tay nghÒ, ph¶i häc
hái kinh nghiÖm. Thùc tiÔn cho thÊy khi thay ®æi thÞ tr-êng buéc chóng ta
ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu vµ viÖc ®ßi hái ph¶i thay ®æi mÉu m·, chÊt l-îng
s¶n phÈm sÏ tÊt yÕu x¶y ra, ®iÒu nµy kÐo theo sù thay ®æi trang thiÕt bÞ, m¸y
mãc, ®éi ngò lao ®éng. XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ - kü thuËt
nh»m ®æi míi th-êng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n-íc. Nãi c¸ch kh¸c,
xuÊt khÈu lµ c¬ së t¹o thªm vèn kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn
ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu
kinh tÕ ngµnh theo h-íng sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt
n-íc. §©y lµ yÕu tè then chèt trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i
ho¸. §ång thêi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o cho phÐp
c«ng nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn, s¶n xuÊt ra
hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ tr-êng thÕ giíi, gióp cho ta cã
nguån lùc c«ng nghiÖp míi. §iÒu nµy, kh«ng nh÷ng cho phÐp t¨ng s¶n xuÊt
vÒ mÆt sè l-îng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng
x· héi.
- §Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ th× sÏ n©ng cao møc
sèng cña nh©n d©n v× nhê më réng xuÊt khÈu mµ mét bé phËn ng-êi lao
®éng cã c«ng ¨n viÖc lµm vµ cã thu nhËp. Ngoµi ra mét phÇn kim ng¹ch
4
xuÊt khÈu dïng ®Ó nhËp khÈu c¸c hµng tiªu dïng thiÕt yÕu gãp phÇn c¶i
thiÖn ®êi sèng nh©n d©n.
§Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß t¨ng c-êng sù hîp t¸c quèc tÕ gi÷a
c¸c n-íc, n©ng cao vÞ thÕ, vai trß cña ®Êt n-íc trªn th-¬ng tr-êng. Nhê cã
nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ®Êt n-íc cã ®iÒu kiÖn ®Ó thiÕt lËp vµ më réng
c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi trªn c¬ së ®«i bªn cïng cã
lîi.
XuÊt khÈu cã ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cña mét
n-íc, nã cho phÐp mét n-íc tiªu dïng tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè l-îng lín
h¬n møc tiªu dïng mµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n-íc cã thÓ cung cÊp ®-îc.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ l¹c hËu, s¶n xuÊt nhá lµ phæ biÕn, khu vùc
n«ng nghiÖp chiÕm ®¹i bé phËn d©n c-, kh¶ n¨ng tÝch luü cña c«ng nghiÖp
thÊp, xuÊt khÈu cã vai trß ngµy cµng to lín. XuÊt khÈu trë thµnh nguån tÝch
luü chñ yÕu trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng nghiÖp ho¸.
Thùc tÕ chøng minh r»ng, thu nhËp ho¹t ®éng xuÊt khÈu v-ît xa c¸c
nguån vèn kh¸c. §iÒu ®ã chøng tá r»ng trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c
n-íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn chªnh lÖch rÊt lín th× ho¹t ®éng ngo¹i th-¬ng
®ãng vµi trß rÊt quan träng, chñ yÕu, chø kh«ng ph¶i nh÷ng ®iÒu kiÖn -u ¸i
kh¸c nh- viÖn trî ch¼ng h¹n. XuÊt khÈu cßn ®ãng vai trß chñ ®¹o trong viÖc
sö lý vÊn ®Ò sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån tµi nguyªn thiªn
nhiªn.ViÖc ®-a ra nh÷ng nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ sù ph©n c«ng
kinh doanh quèc tÕ th«ng qua c¸c ngµnh chÕ biÕn xuÊt khÈu ®· gãp phÇn
n©ng cao gi¸ trÞ hµng ho¸, gi¶m bít nh÷ng thiÖt h¹i do ®iÒu kiÖn ngo¹i
th-¬ng ngµy cµng trë nªn bÊt lîi cho hµng ho¸ vµ nguyªn liÖu xuÊt khÈu.
Nh- vËy, ph¶i th«ng qua xuÊt nhËp khÈu gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶
s¶n xuÊt b»ng viÖc më réng trao ®æi vµ thóc ®Èy viÖc tËn dông c¸c lîi thÕ,
c¸c tiÒm n¨ng, c¸c c¬ héi cña ®Êt n-íc trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng
lao ®éng quèc tÕ. Nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî ph¸t triÓn mµ nã
5
cã thÓ trë thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t triÓn, trùc tiÕp vµo viÖc gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò bªn trong cña nÒn kinh tÕ: vèn, kü thuËt, lao ®éng,
nguyªn liÖu, thÞ tr-êng....
3. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu.
Víi môc tiªu ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kinh doanh xuÊt khÈu nh»m
ph©n t¸n vµ chia sÎ rñi ro, c¸c doanh nghiÖp ngo¹i th-¬ng cã thÓ lùa chän
nhiÒu h×nh thøc xuÊt khÈu kh¸c nhau. §iÓn h×nh lµ mét sè h×nh thøc sau:
3.1. XuÊt khÈu trùc tiÕp.
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô do chÝnh
doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra hoÆc thu mua tõ c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong n-íc
hoÆc tõ kh¸ch hµng n-íc ngoµi th«ng qua tæ chøc cña m×nh. XuÊt khÈu trùc
tiÕp yªu cÇu ph¶i cã nguån vèn ®ñ lín vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cã
n¨ng lùc vµ tr×nh ®é ®Ó cã thÓ trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt
khÈu. VÒ nguyªn t¾c, xuÊt khÈu trùc tiÕp cã thÓ lµm t¨ng thªm rñi ro trong
kinh doanh nh-ng nã l¹i cã nh÷ng -u ®iÓm næi bËt sau:
- Gi¶m bít chi phÝ trung gian do ®ã t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
- Cã thÓ liªn hÖ trùc tiÕp vµ ®Òu ®Æn víi kh¸ch hµng vµ víi thÞ tr-êng
n-íc ngoµi, tõ ®ã n¾m b¾t ngay ®-îc nhu cÇu còng nh- t×nh h×nh cña kh¸ch
hµng nªn cã thÓ thay ®æi s¶n phÈm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn b¸n hµng trong ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt.
3.2. XuÊt khÈu uû th¸c.
Lµ h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt khÈu ®ãng
vai trß lµ ng-êi trung gian thay cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt tiÕn hµnh ký kÕt hîp
®ång mua b¸n hµng ho¸, tiÕn hµnh c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó xuÊt khÈu hµng
ho¸ cho nhµ s¶n xuÊt qua ®ã thu ®-îc mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh (theo tû lÖ %
gi¸ trÞ l« hµng ).
6
¦u ®iÓm cña h×nh thøc nµy lµ møc ®é rñi ro thÊp , ®Æc biÖt lµ kh«ng
cÇn bá vèn vµo kinh doanh, t¹o ®-îc viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng ®ång thêi
còng thu ®-îc mét kho¶n lîi nhuËn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra tr¸ch nhiÖm trong
viÖc tranh chÊp vµ khiÕu n¹i thuéc vÒ ng-êi s¶n xuÊt .
Ph-¬ng thøc xuÊt khÈu uû th¸c cã nh-îc ®iÓm ph¶i qua trung gian vµ
ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt ®Þnh, n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr-êng
chËm.V× vËy doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph-¬ng thøc phï hîp víi kh¶
n¨ng cña chÝnh m×nh sao cho ®¹t hiªô qu¶ cao nhÊt, tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ,
thu håi vèn nhanh, doanh sè b¸n hµng t¨ng, thÞ tr-êng b¸n hµng ®-îc më
réng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu cña m×nh.
3.3. Bu«n b¸n ®èi l-u.
Bu«n b¸n ®èi l-u lµ ph-¬ng thøc giao dÞch, trong ®ã xuÊt khÈu kÕt
hîp víi nhËp khÈu, ng-êi b¸n ®ång thêi lµ ng-êi mua vµ hµng ho¸ mang ra
trao ®æi th-êng cã gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng. Môc ®Ých xuÊt khÈu ë ®©y kh«ng
nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ mµ nh»m môc ®Ých cã ®-îc l-îng hµng ho¸ cã
gi¸ trÞ t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ l« hµng xuÊt khÈu.
Lîi Ých cña bu«n b¸n ®èi l-u lµ nh»m tr¸nh nh÷ng rñi ro vÒ biÕn ®éng
tû gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ tr-êng ngo¹i hèi. §ång thêi cßn cã lîi khi c¸c bªn
kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó thanh to¸n cho l« hµng nhËp khÈu cña m×nh. Thªm
vµo ®ã, ®èi víi mét quèc gia bu«n b¸n ®èi l-u cã thÓ lµm c©n b»ng h¹ng
môc th-êng xuyªn trong c¸n c©n thanh to¸n. Tuy nhiªn bu«n b¸n ®èi l-u
lµm h¹n chÕ qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸, viÖc giao nhËn hµng ho¸ khã tiÕn
hµnh ®-îc thuËn lîi.
3.4. Giao dÞch qua trung gian.
§©y lµ giao dÞch mµ mäi viÖc kiÕn lËp quan hÖ gi÷a ng-êi b¸n víi
ng-êi mua ®Òu ph¶i th«ng qua mét ng-êi thø ba. Ng-êi thø ba nµy lµ ®¹i lý
m«i giíi hay lµ ng-êi trung gian.
7
§¹i lý lµ mét tæ chøc hoÆc mét c¸ nh©n tiÕn hµnh mét hay nhiÒu hµnh
vi theo sù uû th¸c cña ng-êi uû th¸c, quan hÖ nµy dùa trªn c¬ së hîp ®ång
®¹i lý. Cã rÊt nhiÒu ®¹i lý kh¸c nhau nh- ®¹i lý hoa hång, ®¹i lý toµn quyÒn,
tæng ®¹i lý... M«i giíi lµ th-¬ng nh©n trung gian gi÷a ng-êi mua vµ ng-êi
b¸n. Khi tiÕn hµnh nghiÖp vô, ng-êi m«i giíi kh«ng ®øng tªn cña chÝnh
m×nh mµ ®øng tªn cña ng-êi uû th¸c.
Do qu¸ tr×nh trao ®æi gi÷a ng-êi b¸n víi ng-êi mua ph¶i th«ng qua
mét ng-êi thø ba nªn tr¸nh ®-îc nh÷ng rñi ro nh-: do kh«ng am hiÓu thÞ
tr-êng hoÆc do sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ .Tuy nhiªn ph-¬ng thøc giao
dÞch nµy còng ph¶i qua trung gian vµ ph¶i mÊt mét tû lÖ hoa hång nhÊt
®Þnh, nã lµm cho lîi nhuËn gi¶m xuèng.
3.5. Gia c«ng quèc tÕ.
Gia c«ng quèc tÕ lµ mét h×nh thøc kinh doanh, trong ®ã mét bªn (gäi
lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét
bªn (bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm, giao l¹i cho bªn ®Æt gia
c«ng vµ qua ®ã thu l¹i mét kho¶n phÝ gäi lµ phÝ gia c«ng.
§©y lµ h×nh thøc kinh doanh chñ yÕu ¸p dông cho nh÷ng n-íc n¬i cã
nhiÒu lao ®éng, gi¸ rÎ, nh-ng l¹i thiÕu vèn, thÞ tr-êng. Khi ®ã c¸c doanh
nghiÖp cã ®iÒu kiÖn c¶i tiÕn vµ ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m n©ng cao
n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ th©m nhËp vµo thÞ tr-êng thÕ giíi.
MÆc dï ®©y lµ h×nh thøc kinh doanh mang l¹i kho¶n tiÒn thï lao thÊp
nh-ng nã gi¶i quyÕt ®-îc c«ng ¨n viÖc lµm cho n-íc nhËn gia c«ng khi
kh«ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu c¶ vÒ vèn ,c«ng nghÖ
vµ cã thÓ t¹o ®-îc uy tÝn trªn thÞ tr-êng thÕ giíi. ®èi víi n-íc thuª gia c«ng
cã thÓ tËn dông ®-îc lao ®éng cña c¸c n-íc nhËn gia c«ng vµ th©m nhËp
vµo thÞ tr-êng cña n-íc nµy.
8
3.6. T¸i xuÊt khÈu.
T¸i xuÊt khÈu lµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ mµ tr-íc ®©y ®· nhËp
nh-ng kh«ng tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn.
¦u ®iÓm lµ doanh nghiÖp cã thÓ thu ®-îc lîi nhuËn cao mµ kh«ng
ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt. Chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng t¸i xuÊt khÈu nhÊt thiÕt
ph¶i cã sù tham gia cña ba quèc gia: n-íc xuÊt khÈu, n-íc nhËp khÈu, vµ
n-íc t¸i xuÊt khÈu. H×nh thøc nµy gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu, bëi kh«ng ph¶i lóc nµo hµng ho¸ còng ®-îc xuÊt khÈu trùc
tiÕp, hoÆc th«ng qua trung gian nh- tr-êng hîp bÞ cÊm vËn, bao v©y kinh tÕ.
Khi ®ã th«ng qua ph-¬ng ph¸p t¸i xuÊt c¸c n-íc vÉn cã thÓ tham gia bu«n
b¸n ®-îc víi nhau.
II. néi dung cña ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu.
1. Nghiªn cøu thÞ tr-êng.
1.1. Lùa chän mÆt hµng xuÊt khÈu.
§©y lµ mét trong nh÷ng néi dung ban ®Çu, c¬ b¶n nh-ng rÊt quan
träng vµ cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó lùa chän ®-îc mÆt
hµng mµ thÞ tr-êng cÇn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i cã mét qu¸ tr×nh nghiªn
cøu, ph©n tÝch cã hÖ thèng nhu cÇu thÞ tr-êng.
1.2. Lùa chän thÞ tr-êng xuÊt khÈu.
Sau khi ®· lùa chän ®-îc mÆt hµng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp cÇn ph¶i
tiÕn hµnh lùa chän thÞ tr-êng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã. ViÖc lùa chän thÞ
tr-êng ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i ph©n tÝch tæng hîp nhiÒu yÕu tè bao gåm
c¶ nh÷ng yÕu tè vi m« còng nh- yÕu tè vÜ m« vµ kh¶ n¨ng cña doanh
nghiÖp. §©y lµ mét qu¸ tr×nh ®ßi hái nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ.
9
1.3. Lùa chän b¹n hµng.
Lùa chän b¹n hµng c¨n cø kh¶ n¨ng tµi chÝnh, thanh to¸n cña b¹n hµng
vµ c¨n cø vµo ph-¬ng thøc, ph-¬ng tiÖn thanh to¸n. ViÖc lùa chän b¹n hµng
lu«n theo nguyªn t¾c ®«i bªn cïng cã lîi. Th«ng th-êng khi lùa chän b¹n
hµng, c¸c doanh nghiÖp th-êng tr-íc hÕt l-u t©m ®Õn nh÷ng mèi quan hÖ cò
cña m×nh. Sau ®ã, nh÷ng b¹n hµng cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong n-íc
®· quan hÖ còng lµ mét c¨n cø ®Ó xem xÐt lùa chän ë c¸c n-íc ®ang ph¸t
triÓn. C¸c b¹n hµng th-êng ®-îc ph©n theo khu vùc thÞ tr-êng mµ tuú thuéc
vµo s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp lùa chän ®Ó bu«n b¸n quèc tÕ, mµ c¸c quèc
gia -u tiªn.
1.4. Lùa chän ph-¬ng thøc giao dÞch.
Ph-¬ng thøc giao dÞch lµ nh÷ng c¸ch thøc mµ doanh nghiÖp sö dông
®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh trªn thÞ tr-êng
thÕ giíi.
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng thøc giao dÞch kh¸c nhau nh- giao dÞch
th«ng th-êng, giao dÞch qua trung gian, giao dÞch th«ng qua héi chî hay
triÓn l·m. Tuú vµo kh¶ n¨ng cña mçi doanh nghiÖp mµ lùa chän ph-¬ng
thøc giao dÞch sao cho ®¶m b¶o c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt kinh doanh.
2. §µm ph¸n vµ ký kÕt hîp ®ång.
§©y lµ mét kh©u quan träng trong kinh doanh xuÊt khÈu, v× nã quyÕt
®Þnh ®Õn tÝnh kh¶ thi hoÆc kh«ng kh¶ thi cña kÕ ho¹ch kinh doanh cña
doanh nghiÖp. KÕt qu¶ cña ®µm ph¸n sÏ lµ hîp ®ång ®-îc ký kÕt. §µm
ph¸n cã thÓ th«ng qua th- tÝn, ®iÖn tÝn vµ trùc tiÕp.
TiÕp theo c«ng viÖc ®µm ph¸n, c¸c bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång xuÊt
khÈu, trong ®ã, quy ®Þnh ng-êi b¸n cã nghÜa vô chuyÓn quyÒn së h÷u hµng
ho¸ cho ng-êi mua, cßn ng-êi mua cã nghÜa vô tr¶ cho ng-êi b¸n mét
kho¶n tiÒn ngang gi¸ trÞ theo c¸c ph-¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ.
10
Th«ng th-êng trong mét hîp ®ång xuÊt khÈu cã nh÷ng néi dung
sau:
a./ PhÇn më ®Çu cña hîp ®ång xuÊt khÈu:
- Sè hîp ®ång
- Ngµy vµ n¬i ký kÕt hîp ®ång.
- Tªn, vµ ®Þa chØ ®Çy ®ñ, tel, fax, ®¹i diÖn cña c¸c bªn.
b./ §iÒu kiÖn tªn hµng.
c./ §iÒu kiÖn sè l-îng
d./ §iÒu kiÖn vÒ quy c¸ch phÈm chÊt cña hµng ho¸.
e./ §iÒu kiÖn vÒ gi¸ c¶.
f./ §iÒu kiÖn vÒ bao b× , ®ãng gãi , ký m· hiÖu.
g./ §iÒu kiÖn vÒ c¬ së giao hµng.
h./ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian, ®Þa ®iÓm, ph-¬ng tiÖn giao hµng.
i./ §iÒu kiÖn vÒ thanh to¸n.
k./ §iÒu kiÖn b¶o hµnh (nÕu cã).
l./ §iÒu kiÖn vÒ khiÕu n¹i vµ träng tµi.
m./ §iÒu kiÖn vÒ c¸c tr-êng hîp bÊt kh¶ kh¸ng.
n./ Ch÷ ký cña c¸c bªn.
Víi nh÷ng hîp ®ång phøc t¹p, nhiÒu mÆt hµng th× cã thÓ thªm c¸c phô
kiÖn lµ bé phËn kh«ng t¸ch rêi cña hîp ®ång.
11
3. Thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, giao hµng vµ thanh to¸n.
Sau khi ®· ký kÕt hîp ®ång hai bªn thùc hiÖn nh÷ng g× m×nh ®· cam
kÕt trong hîp ®ång. Víi t- c¸ch lµ nhµ xuÊt khÈu, doanh nghiÖp sÏ thùc
hiÖn nh÷ng c«ng viÖc sau:
S¬ ®å: Tr×nh tù c¸c b-íc thùc hiÖn hîp ®ång.
Giôc më L/C vµ
kiÓm tra L/C
Xin giÊy phÐp
xuÊt khÈu
ChuÈn bÞ hµng
ho¸ xuÊt khÈu
KiÓm tra hµng
ho¸
Giao hµng lªn
tµu
Lµm thñ tôc
h¶i quan
Mua b¶o hiÓm
hµng ho¸
Uû th¸c
thuª tµu
Lµm thñ tôc
thanh to¸n
Gi¶i quyÕt tranh
chÊp (nÕu cã)
§©y lµ tr×nh tù nh÷ng c«ng viÖc chung nhÊt cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn hîp
®ång xuÊt khÈu. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ tuú theo tho¶ thuËn cña c¸c bªn
trong hîp ®ång mµ ng-êi thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ bá qua mét hoÆc mét
vµi c«ng ®o¹n
* Giôc më L/C vµ kiÓm tra L/C ®ã
Trong ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ hiÖn nay, viÖc sö dông L/C ®· trë
thµnh phæ biÕn h¬n c¶ ,do lîi Ých cña nã mang l¹i. Sau khi ng-êi nhËp khÈu
më L/C, ng-êi xuÊt khÈu ph¶i kiÓm tra cÈn thËn, chi tiÕt c¸c ®iÒu kiÖn trong
L/C xem cã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hîp ®ång hay kh«ng. NÕu
kh«ng phï hîp hoÆc cã sai sãt th× cÇn ph¶i th«ng b¸o cho ng-êi nhËp khÈu
biÕt ®Ó söa ch÷a kÞp thêi.
*Xin giÊy phÐp xuÊt khÈu.
12
Trong mét sè tr-êng hîp, mÆt hµng xuÊt khÈu thuéc danh môc nhµ
n-íc qu¶n lý, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµng xin giÊy phÐp xuÊt khÈu do
phßng cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu cña Bé Th-¬ng m¹i qu¶n lý.
*ChuÈn bÞ hµng xuÊt khÈu.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp, sau khi thu mua nguyªn phô liÖu s¶n
xuÊt ra s¶n phÈm, cÇn ph¶i lùa chän, kiÓm tra, ®ãng gãi bao b× hµng ho¸
xuÊt khÈu, kÎ ký m· hiÖu sao cho phï hîp víi hîp ®ång ®· ký vµ phï hîp
víi luËt ph¸p cña n-íc nhËp khÈu.
*KiÓm ®Þnh hµng ho¸.
Tr-íc khi xuÊt khÈu, c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i cã nghÜa vô kiÓm tra sè
l-îng, träng l-îng cña hµng ho¸. ViÖc kiÓm tra ®-îc tiÕn hµnh ë hai cÊp: c¬
së vµ ë cöa khÈu nh»m b¶o ®¶m quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ uy tÝn cña nhµ
s¶n xuÊt.
* Thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn.
Doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ tù thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn hoÆc
uû th¸c cho mét c«ng ty uû th¸c thuª tµu. §iÒu nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn
c¬ së giao hµng trong hîp ®ång.
C¬ së ph¸p lý ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn uû th¸c thuª tµu víi
bªn nhËn uû th¸c lµ hîp ®ång uû th¸c thuª tµu. Cã hai lo¹i hîp ®ång uû
th¸c thuª tµu: Hîp ®ång uû th¸c thuª tµu c¶ n¨m vµ hîp ®ång thuª tµu
chuyÕn. Nhµ xuÊt khÈu c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cña hµng ho¸ ®Ó lùa chän hîp
®ång thuª tµu cho thÝch hîp.
*Mua b¶o hiÓm hµng ho¸.
Hµng ho¸ trong bu«n b¸n quèc tÕ th-êng xuyªn ®-îc chuyªn chë
b»ng ®-êng biÓn, ®iÒu nµy th-êng gÆp rÊt nhiÒu rñi ro, do ®ã cÇn ph¶i mua
b¶o hiÓm cho hµng ho¸. C«ng viÖc nµy cÇn ®-îc thùc hiÖn th«ng qua hîp
13
®ång b¶o hiÓm. Cã hai lo¹i hîp ®ång b¶o hiÓm: hîp ®ång b¶o hiÓm bao vµ
hîp ®ång b¶o hiÓm chuyÕn. Khi mua b¶o hiÓm cÇn l-u ý nh÷ng ®iÒu kiÖn
b¶o hiÓm vµ lùa chän c«ng ty b¶o hiÓm.
*Lµm thñ tôc h¶i quan.
Hµng ho¸ khi v-ît qua biªn giíi quèc gia ®Ó xuÊt khÈu ®Òu ph¶i lµm
thñ tôc h¶i quan. ViÖc lµm thñ tôc h¶i quan gåm ba b-íc chñ yÕu sau:
- Khai b¸o h¶i quan: Doanh nghiÖp khai b¸o tÊt c¶ c¸c ®Æc ®iÓm hµng
ho¸ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, gi¸ trÞ, tªn ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn, n-íc nhËp
khÈu. C¸c chøng tõ cÇn thiÕt, ph¶i xuÊt tr×nh kÌm theo lµ: GiÊy phÐp xuÊt
khÈu, phiÕu ®ãng gãi, b¶ng kª chi tiÕt...
- XuÊt tr×nh hµng ho¸.
- Thùc hiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña h¶i quan.
*Giao hµng lªn tµu.
Trong b-íc nµy doanh nghiÖp cÇn tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau:
- LËp b¶n ®¨ng ký hµng chuyªn chë.
- XuÊt tr×nh b¶n ®¨ng ký cho ng-êi vËn t¶i ®Ó lÊy hå s¬ xÕp hµng .
- Trao ®æi víi c¬ quan ®iÒu ®é c¶ng ®Ó n¾m v÷ng ngµy giê lµm hµng.
Bè chÝ ph-¬ng tiÖn vËn t¶i ®-a hµng vµo c¶ng, xÕp hµng lªn tµu.
- LÊy biªn lai thuyÒn phã, sau ®ã ®æi biªn lai thuyÒn phã lÊy vËn ®¬n
®-êng biÓn hoµn h¶o vµ chuyÓn nh-îng ®-îc, sau ®ã lËp bé chøng tõ thanh
to¸n.
* Thanh to¸n.
14
Thanh to¸n lµ b-íc cuèi cïng cña viÖc thùc hiÖn hîp ®ång nÕu kh«ng
cã sù tranh chÊp, khiÕu n¹i. Trong bu«n b¸n quèc tÕ, cã rÊt nhiÒu ph-¬ng
thøc thanh to¸n kh¸c nhau.
- Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn.
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n më tµi kho¶n.
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n nhê thu.
- Ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ.
§èi víi nhµ xuÊt khÈu, vÒ ph-¬ng tiÖn thanh to¸n cÇn ph¶i xem xÐt
nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- Ng-êi b¸n muèn b¶o ®¶m r»ng, ng-êi mua cã c¸c ph-¬ng tiÖn tµi
chÝnh ®Ó tr¶ tiÒn mua hµng theo ®óng hîp ®ång ®· ký.
- Ng-êi b¸n muèn viÖc thanh to¸n ®-îc thùc hiÖn ®óng h¹n.
Trªn b×nh diÖn quèc tÕ, hai ph-¬ng tiÖn thanh to¸n lµ nhê thu ( D/P vµ
D/A) vµ th- tÝn dông (chñ yÕu lµ L/C kh«ng huû ngang ) ®-îc ¸p dông phæ
biÕn h¬n c¶.
§Õn ®©y nÕu kh«ng cã sù tranh chÊp vµ khiÕu l¹i, mét th-¬ng vô xuÊt
khÈu coi nh- ®· kÕt thóc vµ doanh nghiÖp l¹i tiÕn hµnh mét th-¬ng vô míi.
III. c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
1. YÕu tè chÝnh trÞ.
YÕu tè chÝnh trÞ lµ nh÷ng nh©n tè khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ qu¸ tr×nh
quèc tÕ ho¸ ho¹t ®éng kinh doanh. Ch¼ng h¹n, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cã
thÓ lµm t¨ng sù liªn kÕt c¸c thÞ tr-êng vµ thóc ®Èy tèc ®é t¨ng tr-ëng ho¹t
®éng xuÊt khÈu b»ng viÖc dì bá c¸c hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan,
thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trong c¬ së h¹ tÇng cña thÞ tr-êng. Khi kh«ng æn
15
®Þnh vÒ chÝnh trÞ sÏ c¶n trë sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc vµ t¹o ra t©m
lý kh«ng tèt cho c¸c nhµ kinh doanh.
2. YÕu tè kinh tÕ .
YÕu tè kinh tÕ nh- tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt ng©n hµng... t¸c ®éng ®Õn
ho¹t ®éng xuÊt khÈu ë tÇm vÜ m« vµ vi m«. ë tÇm vÜ m«, chóng t¸c ®éng
®Õn ®Æc ®iÓm vµ sù ph©n bæ c¸c c¬ héi kinh doanh quèc tÕ còng nh- quy
m« cña thÞ tr-êng. ë tÇm vi m« c¸c yÕu tè kinh tÕ l¹i ¶nh h-ëng ®Õn c¬ cÊu
tæ chøc vµ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè gi¸ c¶ vµ sù ph©n bæ tµi
nguyªn ë c¸c thÞ tr-êng kh¸c nhau còng ¶nh h-ëng tíi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
ph©n bè nguyªn vËt liÖu, vèn, lao ®éng vµ do ®ã ¶nh h-ëng tíi gi¸ c¶ vµ
chÊt l-îng hµng ho¸ xuÊt khÈu.
3. YÕu tè luËt ph¸p.
Mçi quèc gia cã hÖ thèng luËt ph¸p riªng dÔ ®iÒu chØnh c¸c ho¹t
®éng kinh doanh quèc tÕ rµng buéc c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. C¸c
yÕu tè luËt ph¸p ¶nh h-ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn nh÷ng mÆt sau:
- Quy ®Þnh vÒ giao dÞch hîp ®ång, vÒ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶, quyÒn së
h÷u trÝ tuÖ.
- Quy ®Þnh vÒ lao ®éng, tiÒn l-¬ng, thêi gian lao ®éng, nghØ ng¬i, ®×nh
c«ng, b·i c«ng.
- Quy ®Þnh vÒ c¹nh tranh, ®éc quyÒn,vÒ c¸c lo¹i thuÕ.
- Quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr-êng, tiªu chuÈn chÊt l-îng, giao
hµng, thùc hiÖn hîp ®ång.
- Quy ®Þnh vÒ qu¶ng c¸o, h-íng dÉn sö dông.
16
4. YÕu tè c¹nh tranh.
C¹nh tranh, mét mÆt thóc ®Èy cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t- m¸y mãc
thiÕt bÞ, n©ng cÊp chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm...Nh-ng mét mÆt nã
dÔ dµng ®Èy lïi c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¶n øng hoÆc chËm
ph¶n øng víi sù thay ®æi cña m«i tr-êng kinh doanh. C¸c yÕu tè c¹nh tranh
®-îc thÓ hiÖn qua m« h×nh sau:
M« h×nh: Søc m¹nh cña Michael Porter
§èi thñ míi
tiÒm tµng
Kh¶ n¨ng
mÆc c¶ cña
ng-êi mua
Sù ®e do¹ cña c¸c
®èi thñ c¹nh tranh
Nhµ cung
cÊp
kh¶ n¨ng
mÆc c¶
cña nhµ
cung cÊp
C¹nh tranh gi÷a
c¸c c«ng ty hiÖn t¹i
Ng-êi mua
Sù ®e do¹
cña c¸c
hµng ho¸
thay thÕ
C¸c mÆt hµng vµ
c¸c dich vô thay thÕ
Qua m« h×nh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thÊy ®-îc c¸c mèi ®e däa hay
th¸ch thøc víi c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh lµ trung t©m.
XuÊt ph¸t tõ ®©y doanh nghiÖp cã thÓ ®Ò ra s¸ch l-îc hîp lý nh»m h¹n chÕ
®e do¹ vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp m×nh.
- Sù ®e do¹ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm tµng. C¸c ®èi thñ nµy
ch-a cã kinh nghiÖm trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr-êng quèc tÕ song nã
cã tiÒm n¨ng lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, lao ®éng vµ tËn dông ®-îc lîi thÕ cña
ng-êi ®i sau, do ®ã dÔ kh¾c phôc ®-îc nh÷ng ®iÓm yÕu cña c¸c doanh
17
nghiÖp hiÖn t¹i ®Ó cã kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr-êng. ChÝnh v× vËy, mét
doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c-êng ®Çu t- vèn, trang bÞ thªm m¸y mãc thiÕt bÞ
hiÖn ®¹i ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, nh-ng mÆt
kh¸c ph¶i t¨ng c-êng qu¶ng c¸o, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p hç trî vµ khuyÕch
tr-¬ng s¶n phÈm gi÷ g×n thÞ tr-êng hiÖn t¹i, ®¶m b¶o lîi nhuËn dù kiÕn.
- Søc Ðp cña ng-êi cung cÊp. Nh©n tè nµy cã kh¶ n¨ng më réng hoÆc
thu hÑp khèi l-îng vËt t- ®Çu vµo, thay ®æi c¬ cÊu s¶n phÈm hoÆc s½n sµng
liªn kÕt víi nhau ®Ó chi phèi thÞ tr-êng nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng cña doanh
nghiÖp hoÆc lµm gi¶m lîi nhuËn dù kiÕn, g©y ra rñi ro khã l-êng tr-íc ®-îc
cho doanh nghiÖp. V× thÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã nguy c¬ gi¸n ®o¹n.
- Søc Ðp ng-êi tiªu dïng. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, kh¸ch hµng th-êng
®îc coi l¯ “thîng ®Õ”. Kh²ch h¯ng cã kh° n¨ng l¯m thu hÑp hay më réng
quy m« chÊt l-îng s¶n phÈm mµ kh«ng ®-îc n©ng gi¸ b¸n s¶n phÈm. Mét
khi nhu cÇu cña kh¸ch hµng thay ®æi th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nãi
chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng còng ph¶i thay ®æi theo cho phï
hîp.
- C¸c yÕu tè c¹nh tranh trong néi bé ngµnh. Khi ho¹t ®éng trªn thÞ
tr-êng quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp th-êng hiÕm khi cã c¬ héi dµnh ®-îc vÞ
trÝ ®éc t«n trªn thÞ tr-êng mµ th-êng bÞ chÝnh nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt
vµ cung cÊp c¸c lo¹i s¶n phÈm t-¬ng tù c¹nh tranh gay g¾t. C¸c doanh
nghiÖp nµy cã thÓ lµ doanh nghiÖp cña quèc gia n-íc së t¹i, quèc gia chñ
nhµ hoÆc mét n-íc thø ba cïng tham gia xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã.Trong mét
sè tr-êng hîp c¸c doanh nghiÖp së t¹i nµy l¹i ®-îc chÝnh phñ b¶o hé do ®ã
doanh nghiÖp khã cã thÓ c¹nh tranh ®-îc víi hä.
5./ YÕu tè v¨n ho¸.
YÕu tè v¨n ho¸ h×nh thµnh nªn nh÷ng lo¹i h×nh kh¸c nhau cña nhu cÇu
thÞ tr-êng, t¸c ®éng ®Õn thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng. Doanh nghiÖp chØ cã
thÓ thµnh c«ng trªn thÞ tr-êng quèc tÕ khi cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ
18
phong tôc tËp qu¸n, lèi sèng...mµ ®iÒu nµy l¹i kh¸c biÖt ë mçi quèc gia. V×
vËy, hiÓu biÕt ®-îc m«i tr-êng v¨n ho¸ sÏ gióp cho doanh nghiÖp thÝch øng
víi thÞ tr-êng ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l-îc ®óng ®¾n trong viÖc më réng thÞ
tr-êng xuÊt khÈu cña m×nh.
IV./ §Æc ®iÓm riªng cña s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng dÖt may
trªn thÞ tr-êng thÕ giíi.
1./ §Æc ®iÓm vÒ s¶n xuÊt.
Víi mét quèc gia, khi cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× ngµnh c«ng
nghiÖp dÖt may sÏ kh«ng ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ mµ c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c cã hµm l-îng kü thuËt cao sÏ chiÕm lÜnh thÞ
tr-êng. Bëi ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ mét ngµnh sö dông nhiÒu lao
®éng ®¬n gi¶n, vèn ®Çu t- ban ®Çu kh«ng lín, nh-ng cã tû lÖ l·i kh¸ cao.
ChÝnh v× vËy s¶n xuÊt dÖt may th-êng ph¸t triÓn m¹nh vµ cã hiÖu qu¶, ë c¸c
n-íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸. Khi ®· cã c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, cã tr×nh ®é kü thuËt cao, gi¸
lao ®éng cao th× søc c¹nh tranh trong s¶n xuÊt dÖt may sÏ gi¶m.Thùc tÕ cho
thÊy, lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh dÖt may thÕ giíi còng lµ lÞch sö chuyÓn dÞch
c«ng nghiÖp dÖt may tõ khu vùc ph¸t triÓn sang khu vùc kÐm ph¸t triÓn h¬n
do t¸c ®éng cña c¸c lîi thÕ so s¸nh. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ
ngµnh dÖt may kh«ng cßn tån t¹i c¸c n-íc ph¸t triÓn mµ nã ®· ph¸t triÓn
cao h¬n víi nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp, thêi trang ®Ó phôc vô cho mét nhãm
ng-êi.
Cô thÓ cña sù chuyÓn dÞch nµy lµ vµo n¨m 1840 tõ n-íc Anh sang
c¸c n-íc Ch©u ¢u kh¸c, khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®· trë thµnh
®éng lùc ph¸t triÓn chÝnh cho sù ph¸t triÓn thÞ tr-êng sang c¸c khu vùc míi
kh¸m ph¸ ë Ch©u Mü. TiÕp theo lµ tõ Ch©u ¢u sang NhËt B¶n vµo nh÷ng
n¨m 1950. Tõ n¨m 1960, khi chi phÝ s¶n xuÊt ë NhËt t¨ng lªn vµ thiÕu
nguån lao ®éng th× c«ng nghiÖp dÖt may l¹i chuyÓn dÞch tíi c¸c n-íc míi
c«ng nghiÖp ho¸ (NICS) nh- Hongkong, §µi loan, Nam TriÒu Tiªn... Qu¸
19
tr×nh chuyÓn dÞch ®-îc thóc ®Èy m¹nh bëi nguån ®Çu t- trùc tiÕp n-íc
ngoµi nh»m khai th¸c lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu t¹i chç vµ gi¸ nh©n c«ng
rÎ. Tuy hiÖn nay c«ng nghiÖp dÖt may kh«ng cßn thèng trÞ trong nÒn kinh tÕ
nh-ng nã vÉn cßn ®ãng gãp vÒ nguån thu ngo¹i tÖ th«ng qua xuÊt khÈu ë
c¸c n-íc nµy.
Theo quy luËt chuyÓn dÞch cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may th× ®Õn
n¨m 1980 lîi thÕ so s¸nh cña ngµnh dÖt may mÊt dÇn ®i, c¸c quèc gia nµy
chuyÓn sang s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã c«ng nghÖ vµ kü thuËt
cao h¬n nh- ®iÖn tö, « t«... Ngµnh dÖt may l¹i tiÕp tôc chuyÓn dÞch sang c¸c
n-íc §«ng Nam ¸, Trung Quèc råi tiÕp tôc sang c¸c quèc gia kh¸c, trong
®ã cã ViÖt nam.
ViÖt Nam lµ mét quèc gia thuéc ASEAN vµ còng ®· ®¹t møc xuÊt
khÈu cao vÒ s¶n phÈm dÖt may trong thËp kû qua gãp phÇn vµo c«ng cuéc
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc.
2./ §Æc ®iÓm trong bu«n b¸n.
S¶n xuÊt ngµnh dÖt may cã vai trß vµ ¶nh h-ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt
vµ bu«n b¸n quèc tÕ. Trong lÞch sö cña nÒn mËu dÞch thÕ giíi, s¶n phÈm
ngµnh dÖt may lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm ®Çu tiªn tham gia vµo thÞ
tr-êng.
Nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau:
- S¶n phÈm dÖt may cã nhu cÇu rÊt phong phó, ®a d¹ng tuú theo ®èi
t-îng tiªu dïng. Ng-êi tiªu dïng kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸, phong tôc tËp
qu¸n, t«n gi¸o, kh¸c nhau vÒ khu vùc ®Þa lý, tuæi t¸c... sÏ cã nhu cÇu rÊt
kh¸c nhau vÒ trang phôc.
- S¶n phÈm dÖt may mang tÝnh thêi trang cao, ph¶i th-êng xuyªn thay
®æi mÉu m·, kiÓu d¸ng, mµu s¾c, chÊt liÖu ®Ó ®¸p øng t©m lý thÝch ®æi míi,
®éc ®¸o vµ g©y Ên t-îng cña ng-êi tiªu dïng.
20
- Xem thêm -