Tài liệu Một số giải pháp chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5 6 tuổi tại trường mầm non lâm xa, huyện bá thước, tỉnh thanh hó

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÁ THƯỚC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO GIÁO VIÊN TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON LÂM XA, HUYỆN BÁ THƯỚC, TỈNH THANH HÓA Người thực hiện: Phạm Thị Tâm Chức vụ: Phó hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường mầm non Lâm Xa SKKN thuộc lĩnh mực: Quản lý THANH HOÁLỤC NĂM 2019 MỤC 1 Nội dung 1. Mở đầu. 1.1.Lí do chon đề tài. 1.2.Mục đích nghiên cứu. 1.3.Đối tượng nghiên cứu. 1.4.Phương pháp nghiên cứu. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 2.1.Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm 2.2.Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.. 2.3.Các biện pháp: 2.3.1. Biện pháp 1: Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về việc tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. Trang 1-3 1-3 3 3 3 3-18 3-4 4-9 9-16 9 2.3.2.Biện Pháp 2:Giúp giáo viên xác định kĩ năng cơ bản cần giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi. 10-12 2.3.3.Biện pháp 3: Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. 12-13 2.3.4.Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên phối hợp chặt chẽ với cha mẹ trẻ trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. 14-15 2.3.5. Biệp pháp 5: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa. 15-16 2.4.Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục với bản thân,đồng nghiệp và nhà trường. 3. Kết luận, kiến nghị. 3.1.Kết luận. 3.2.Kiến nghị. 16-18 18-19 18 18-19 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài: Trẻ em là những chủ nhân tương lai của đất nước, là nguồn nhân lực của mỗi quốc gia. Bởi vậy, quan tâm, chăm sóc, giáo dục trẻ em luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu trong chiến lược phát triển con người. Để có được những công dân tốt, đáp ứng được nhu cầu phát triển của đất nước, thì ngay từ nhỏ, trẻ em 2 phải được nuôi dưỡng, chăm sóc thật tốt để đảm bảo mỗi đứa trẻ phát triển một cách toàn diện nhất. Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân. Tổ chức thực hiện việc nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ theo chương trình giáo dục mầm non do Bộ trưởng Bộ GD&ĐT ban hành. Mục tiêu của giáo dục mầm non là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị tâm thế cho trẻ sẵn sàng vào lớp 1; hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng tâm sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kĩ năng sống cần thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời của mỗi đứa trẻ. Tuy nhiên thực tế cho thấy, vấn đề bảo vệ và chăm sóc trẻ em hiện nay còn nhiều bất cập, đặc biệt là tình trạng bạo hành, xâm hại, bắt cóc và tai nạn thương tích ở trẻ em ngày càng gia tăng và trở thành một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em. Điều đáng quan tâm là trẻ em dưới 6 tuổi là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương và dễ gặp rủi ro thương tích, do trẻ lứa tuổi này thường thể hiện bản tính hiếu động, trong khi các bé vẫn còn non nớt cả về thể chất lẫn tinh thần, chưa có sự hiểu biết về kĩ năng sống, chưa có kinh nghiệm trong phòng ngừa các tai nạn, rủi ro. Chính vì thế khả năng tự bảo vệ mình ở lứa tuổi này còn nhiều hạn chế so với các nhóm lứa tuổi khác. Trong những năm gần đây đối với giáo dục mầm non nói riêng ngày càng nhiều cơ sở giáo dục và các bậc phụ huynh nhận ra rằng: Trẻ em đang quá thiếu những kỹ năng sống cơ bản. Nguyên nhân của thực trạng này là do đâu? Đó là sự thiếu thốn chương trình khoa học, bài bản trong việc giáo dục hình thành kĩ năng sống cho trẻ. Cùng với sự quan tâm ngày càng lớn từ phía phụ huynh dành cho việc giáo dục kĩ năng cho trẻ thì chúng ta cũng phải thừa nhận rằng hiện tại chưa có một bộ quy chuẩn nào về việc thiết kế chương trình, cách thức triển khai cùng các quy tắc về xây dựng nội dung trong lĩnh vực giáo dục kĩ năng sống cho trẻ em mầm non. Việc triển khai một hoạt động giáo dục kĩ năng sống sẽ là rất khó khăn nếu không có một chương trình trong đó đề cập đầy đủ và khoa học những kĩ năng nào cần dạy cho trẻ mầm non theo từng lứa tuổi? Cách thức giảng dạy như thế nào là hiệu quả? Hiện tại nhiều phụ huynh và giáo viên vẫn còn nhầm lẫn giữa kĩ năng và hành động, nên trong việc dạy trẻ có được những hành động theo yêu cầu của người lớn thì cho rằng trẻ đã có kĩ năng, điều đó hoàn toàn chưa đúng. Phần lớn những trẻ ở lứa tuổi mầm non đều có những hành động đơn giản diễn ra trong cuộc sống hàng ngày như: Chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi…nhưng đó nhiều khi vẫn là những hành động làm theo yêu cầu của người lớn và để những hành động đó trở thành kĩ năng cho trẻ thì đòi hỏi phải có một quá trình. Khi hành động đó trở thành kĩ năng chính là lúc trẻ nhìn thấy rác tự nhặt cho vào thùng rác hoặc trẻ gặp người lớn tự chào hỏi… mà không cần người lớn phải nhắc nhở. Dạy trẻ mầm non kỹ năng sống không phải là ép trẻ phải làm những cái mà người lớn muốn mà là dạy trẻ ý thức được những gì trẻ cần làm và thực hiện 3 chúng đúng cách. Chỉ như vậy những kỹ năng của trẻ mới được hình thành và nó sẽ theo trẻ đến suốt cuộc đời. Thực tế hoạt động giáo dục kĩ năng sống ở bậc học mầm non tuy không còn quá mới mẻ nhưng nó vẫn chưa mang tính chính thống. Do đó mà việc dạy và học kĩ năng sống ở các trường mầm non mang tính tự phát, thậm chí còn có thể nói là mò mẫm bởi không có sự thống nhất từ cả nội dung đến phương pháp. Vì vậy, để có được hoạt động giáo dục kĩ năng sống không những bài bản, hiệu quả, chất lượng mà còn tạo được chỗ đứng trong hàng loạt các loại hình học tập thì những biện pháp chỉ đạo tổ chức hoạt động này là vô cùng quan trọng và cần thiết. Công tác quản lý, chỉ đạo hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong các trường Mầm non nói chung và trường mầm non Lâm Xa nói riêng cũng còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ và chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Đặc biệt là giáo dục kĩ năng cho trẻ 5-6 tuổi. Cụ thể là hoạt động quản lý, chỉ đạo chưa phát huy tính năng động, sáng tạo của giáo viên, chưa gắn kết được vai trò của các lực lượng giáo dục trong việc tổ chức hoạt động hình thành kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi, chưa chú trọng đến việc chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức hoạt động, phương pháp, nội dung hình thành kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi một cách hệ thống. Kỹ năng sống như những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, giá trị, hành vi và thói quen lành mạnh[1]. Vì vậy, cần dạy kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ngay từ khi còn thơ bé nhằm giúp trẻ tự biết chăm sóc và bảo vệ bản thân tránh khỏi những nguy hiểm có thể xảy ra. Giúp trẻ có thể hoà nhập nhanh với cuộc sống xung quanh, biết cách phát triển các mối quan hệ với mọi người, với thiên nhiên từ đó học hỏi và làm giàu có thêm vốn kiến thức, kinh nghiệm cũng như các kỹ năng của bản thân. Nếu thiếu các kĩ năng sống cần thiết, trẻ sẽ khó tránh khỏi những lúng túng, sai phạm thậm chí gặp nguy hiểm khi phải giải quyết các tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Việc trang bị những kĩ năng sống cho trẻ phù hợp sẽ giúp trẻ có cơ hội phát triển nhân cách đầy đủ và đúng hướng. Xuất phát từ sự cần thiết và thực tế của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ nói chung và trẻ ở trong trường mầm non Lâm xa nói riêng. Tôi đã lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh hóa” để nghiên cứu với mục đích nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tại trường mầm non Lâm Xa. 1.2. Mục đích nghiên cứu: Chỉ ra thực trạng hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Lâm Xa và các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động này, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa hiện nay, để góp phần nâng cao hiệu quả chăm sóc nuôi dưỡng và giáo dục trẻ. 4 1.3. Đối tượng nghiên cứu: - Nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa. - Nghiên cứu “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh hóa” 1.4. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu định lượng và các phương pháp nghiên cứu định tính. Cụ thể gồm các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu; - Phương pháp điều tra; - Phương pháp phỏng vấn; - Phương pháp thử nghiệm; - Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học. 2. NỘI DUNG: 2.1. Cơ sở lý luận: Trong cuộc sống ai cũng muốn gặt hái được những thành công, muốn có cuộc sống an toàn hạnh phúc và có chất lượng. Nhưng để đạt được điều đó ngoài việc có tri thức, có sức khỏe, có đạo đức....con người cần có các kĩ năng sống. Kĩ năng sống không phải sẵn có, con người không phải sinh ra đã có kĩ năng. Kĩ năng sống chỉ được hình thành và phát triển trong quá trình học tập, rèn luyện, thực hành trải nghiệm trong cuộc sống hàng ngày ở trường, ở gia đình và ở ngoài xã hội [2]. Kĩ năng sống là một thành phần quan trọng của nhân cách con người trong xã hội hiện đại, có ý nghĩa lớn đối với chất lượng cuộc sống cá nhân cũng như sự phát triển bền vững của xã hội. Kĩ năng sống là một tập hợp các kĩ năng mà con người có được thông qua giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý những vấn đề, câu hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con người. Giáo dục kĩ năng sống là một quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch nhằm hình thành năng lực hành động tích cực, có liên quan tới kiến thức và thái độ, giúp cá nhân có ý thức về bản thân, giao tiếp, quan hệ xã hội, thực hiện công việc, ứng phó hiệu quả với các yêu cầu thách thức của cuộc sống hàng ngày[3]. Đối với trẻ Mầm non, hiểu đơn giản kĩ năng sống chính là những thao tác hành động, nhận thức – tình cảm các con sử dụng hàng ngày để đáp ứng nhu cầu bản thân và xử lý các tình huống phát sinh trong cuộc sống. 5 Với trẻ lên 5-6 tuổi, thế giới của trẻ đã mở rộng ra rất nhiều, cùng với đó cũng là một sự trưởng thành hơn so với giai đoạn trước. Trẻ ở độ tuổi này có cái nhìn về thế giới rộng hơn, bắt đầu có những khái niệm về thời gian, không gian. Trẻ bắt đầu hiểu được thế giới xung quanh thật sự phức tạp với trẻ và bắt đầu nhận ra được sự khác nhau giữa thật và giả. Chính vì vậy, trẻ đưa ra rất nhiều câu hỏi về những thứ xung quanh cuộc sống của trẻ. Cũng ở độ tuổi này, các triệu chứng “bướng bỉnh” khi 3-4 tuổi sẽ dần hết và tính tình đằm hơn. Lúc này, độ tập trung của trẻ cũng được tăng lên khi để làm một việc gì đó, trẻ thích chơi đùa với các bạn bè cùng trang lứa. Những biểu lộ cảm xúc của trẻ cũng phong phú hơn và nắm bắt được nhiều cảm xúc của người khác hơn. Ở độ tuổi này trẻ đã biết nên làm cho người lớn hài lòng và được người khác khen ngợi và yêu thương cũng là một động lực hết sức mạnh mẽ đối với trẻ. Chính vì thế việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trở thành vấn đề vô cùng quan trọng và cần được quan tâm đặc biệt. “Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non không phải là những điều gì quá cao siêu, xa xôi mà là những điều ở ngay bên cạnh các con”[4]. Chính vì vậy những người gần gũi xung quanh trẻ sẽ là những người trực tiếp tham gia vào quá trình giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. 2.2. Thực trạng Chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa. Giáo dục mầm non của Bá Thước những năm gần đây đang trên đà phát triển. Các điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng, đội ngũ cán bộ giáo viên, nhân viên của các trường mầm non đã được các cấp, các ngành, chính quyền địa phương, các bậc phụ huynh quan tâm ủng hộ. Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ngày càng được nâng lên, chính vì thế thu hút trẻ đến trường ngày càng đông, đặc biệt là độ tuổi mẫu giáo. Hòa chung với sự thay đổi của bậc học, với yêu cầu phát triển của thời đại Trường Mầm non Lâm Xa trong những năm gần đây, đã có nhiều thay đổi cả về số lượng và chất lượng. Trẻ đến trường được chăm sóc nuôi dưỡng theo chương trình qui định của Bộ giáo dục và Đào tạo, chất lượng giáo dục ngày càng được nâng lên. Bên cạnh đó nhà trường luôn quan tâm đến việc giáo dục và rèn luyện cho trẻ một số kĩ năng cơ bản. * Cán bộ quản lý và giáo viên đều có nhận thức cao về tầm quan trọng của việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi, vì ở độ tuổi này trẻ cần được chuẩn bị tâm thế sẵn sàng để vào lớp 1. Đa số giáo viên đều cho rằng giáo dục kĩ năng sống tốt sẽ giúp cho trẻ hình thành các thói quen sinh hoạt hàng ngày, cách sống tích cực trong xã hội giúp trẻ có được tri thức, giá trị, thái độ tích cực đồng thời giúp trẻ mở rộng giao tiếp với bạn bè và mọi người xung quanh.Vì thế cán bộ quản lí và giáo viên đã đánh giá cao về tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ và coi đó là nhiệm vụ quan trọng của nhà trường. Tuy nhiên để nhận thức đầy đủ và sâu sắc việc tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, thì vẫn còn một số 6 giáo viên chưa thật sự quan tâm đầu tư để tìm hiểu rõ về nội dung, phương pháp, biện pháp, hình thức tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho trẻ đạt hiệu quả cao. * Nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, phương tiện, đồ dùng trang thiết bị.... là những điều kiện cần thiết để thực hiện tốt giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Các điều kiện đầy đủ phong phú sẽ giúp cho quá trình giáo dục kĩ năng sống cho trẻ được nhanh hơn và hiệu quả hơn. Bảng 1: Đánh giá về mức độ đáp ứng các điều kiện để thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi Các nguồn lực Số lượng Đạt Chưa đạt Nhân lực 5 Đạt Phòng học 3 Đạt Các phòng chức năng 0 Chưa đạt Máy chiếu 0 Chưa đạt Máy tính 0 Chưa đạt Ti vi 3 Tài liệu dạy KNS cho trẻ 0 Tranh ảnh 3 Kinh phí 0 Đạt Chưa đạt Đạt Chưa đạt ............ Nhìn vào bảng trên ta thấy: nguồn nhân lực đã được đáp ứng khá tốt phù hợp với biên chế con người của UBND huyện. Bên cạnh đó các điều kiện về trang thiết bị đồ dùng còn thiếu thốn rất nhiều, kinh phí cho hoạt động này cũng chưa có. Để hoạt động giáo dục kĩ năng sống tại trường mầm non đạt hiệu quả rất cần tới việc phải có đầy đủ nguồn lực con người và nguồn lực vật chất, phương tiện và đồ dùng dạy học đáp ứng nội dung chương trình và phù hợp với lứa tuổỉ. Do đó, việc thiếu kinh phí, thiếu đồ dùng trang thiết bị ... cho hoạt động này sẽ là một trong những yếu tố làm cho hiệu quả của hoạt động không cao. Vì vậy, nhà trường cần phải xem xét để đưa vấn đề này vào ngay trong kế hoạch cụ thể của trường từ đầu năm học và cũng có thể xã hội hoá để có kinh phí thực hiện tốt nhất nhiệm vụ này. * Có thể nói rằng, bất cứ một hoạt động giáo dục nào cũng cần phải có kế hoạch, hoạt động giáo dục kĩ năng sống cũng vậy. Do đó, việc xây dựng kế 7 hoạch cho hoạt động này cụ thể, đầy đủ, phù hợp sẽ là một trong những yếu tố làm cho kết quả của hoạt động đạt hiệu quả cao. Chất lượng của kế hoạch và hiệu quả thực hiện kế hoạch quyết định chất lượng hiệu quả của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Trên cơ sở phương hướng nhiệm vụ năm học của nhà trường, tình hình cụ thể của lớp để giáo viên xây dựng kế hoạch của nhóm, lớp, giúp họ biết xác định mục tiêu, nhiệm vụ đúng đắn, đề ra các biện pháp rõ ràng, hợp lý và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đạt được mục tiêu đề ra. Bảng 2: Mức độ xây dựng kế hoạch của giáo viên Nội dung Tốt - Xác định mục tiêu của hoạt động KNS cho trẻ em để lập kế hoạch Tốt - Xây dựng kế hoạch theo, tuần, tháng, năm, về hoạt động giáo dục KNS cho trẻ em 5-6 tuổi Tốt - Xác định đúng các kỹ năng sống phù hợp với độ tuổi Khá Trung bình Khá - Xác định các biện pháp thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống Trung bình - Xây dựng kế hoạch phối hợp với phụ huynh trong việc tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ em Trung bình Theo kết quả khảo sát 5/5 giáo viên dạy trẻ 5-6 tuổi, khi tiến hành lập kế hoạch giáo dục, giáo viên đã xác định đúng mục tiêu của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi, tuy nhiên việc xác định các nội dung để giáo dục kỹ năng thì chưa đầy đủ, từ đó dẫn đến việc chưa có những biện pháp hiệu quả để dạy trẻ thực hiện được các kĩ năng đó. Việc phối kết hợp với cha mẹ trẻ là lực lượng vô cùng quan trọng trong hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ chưa được thường xuyên liên tục. *Trong nhiều năm học qua tại trường mầm non Lâm Xa việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho trẻ nói chung và trẻ 5-6 tuổi nói riêng, đã được lồng ghép vào tất cả các hoạt động trong ngày của trẻ. Năm học 2018-2019 trường mầm non Lâm xa có 3 lớp 5 tuổi, 1 lớp ở khu lẻ Thôn Tráng, 2 lớp ở khu trung tâm. Sau khi tiến hành khảo sát một số kĩ năng sống cơ bản vào đầu năm học, trên 82 trẻ 5-6 tuổi thu được kết quả như sau: Bảng 3: Mức độ thực hiện các kĩ năng cơ bản của trẻ đầu năm học 20182019 8 Tốt Tỉ lệ Khá Tỉ lệ Trung bình Tỉ lệ Kĩ năng tự phục vụ 17 20,8 33 40,2 32 39 Kĩ năng phòng tránh nguy hiểm 20 24.3 32 39 30 36,7 Kĩ năng giao tiếp xã hội 16 19,5 35 42.5 31 38 Kĩ năng nhận biết: Tôi là người Việt Nam. 9 11 20 24,3 53 64,7 Nội dung Kết quả khảo sát cho thấy, trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Lâm Xa đã được làm quen với các kĩ năng sống cơ bản, tỉ lệ trẻ thực hiện đạt mức khá ở các nhóm kĩ năng cao hơn so với mức độ tốt, mức độ thực hiện ở mức trung bình vẫn còn khá cao. Điều này thể hiện việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi vẫn đang còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu và kết quả mong đợi cuối độ tuổi. 2.2.1. Ưu điểm: Từ việc phân tích, đánh giá các kết quả khảo sát có thể thấy các biện pháp quản lý, chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi ở trường mầm non Lâm Xa đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ. - Ban giám hiệu bố trí sắp xếp các phòng học có diện tích phù hợp với số lượng trẻ. Đặc biệt đối với trẻ 5 tuổi, do đây là độ tuổi chuẩn bị lên lớp 1 nên về không gian, địa điểm lớp, môi trường thuận tiện, đồ dùng trang thiết bị luôn được nhà trường quan tâm, ưu tiên hàng đầu. - Ngoài việc thực hiện đầy đủ các hoạt động học, hoạt động chơi, hoạt động ăn ngủ cho trẻ, nhà trường còn có kế hoạch cụ thể cho việc rèn luyện các nề nếp thói quen, hành vi văn minh cho trẻ, cụ thể hàng tháng đến từng nhóm lớp. - Bên cạnh đó việc quản lý thực hiện lịch sinh hoạt một ngày của trẻ được nhà trường thường xuyên theo dõi giám sát, thông qua việc phân công trực ban hàng tuần và giao ban đầu tuần. Qua đó giúp giáo viên nắm bắt được những hạn chế của mình, của trẻ để kịp thời thay đổi bổ sung thực hiện đầy đủ các hoạt động trong ngày của trẻ, trẻ được giáo viên rèn luyện thường xuyên liên tục các kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày. 2.2.2.Hạn chế: Mặc dù kết quả thực hiện hoạt động giáo dục kĩ năng sống tại trường mầm non Lâm Xa là tương đối tốt nhờ việc thực hiện nghiêm túc các biện pháp quản lý chỉ đạo, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những hạn chế sau: 9 - Trong bối cảnh cuộc sống hiện nay có sự thay đổi cả về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Từ đó xuất hiện nhiều các kĩ năng sống cơ bản mà trẻ mầm non nói chung, đặc biệt là trẻ 5 tuổi cần phải có để thích ứng với cuộc sống - Đại đa số giáo viên vẫn chưa xác định được những kĩ cơ bản cần giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi. Sự nhẫm lẫn giữa kĩ năng và hành động của giáo viên nhiều khi tạo cho trẻ thói quen chưa đúng khó sửa chữa. - Đối với trẻ 5-6 tuổi kĩ năng tự phục vụ là một kỹ năng cơ bản. Hiện nay tại trường mầm non Lâm Xa đã có chú ý giáo dục kĩ năng cơ bản này, nhưng cần chỉ đạo tăng cường, bổ sung các phương pháp giáo dục kĩ năng sống nhằm nâng cao trình độ kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5 tuổi. - Để giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5 tuổi có hiệu quả cần có các điều kiện vật chất tối thiểu phục vụ cho hoạt động giáo dục. Hiện nay cơ sở vật chất còn hạn chế. Trong công tác quản lí nhiều khi chỉ chú ý về mặt chuyên môn. Vì vậy cần tăng cường đảm bảo phương tiện, cơ sở vật chất phục vụ cho giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. - Thực trạng về công tác quản lý còn nhiều hạn chế, lập kế hoạch chưa rõ ràng và đồng nhất. Tổ chức các hoạt động giáo dục kĩ năng sống chưa triệt để, vẫn mang tính chất hời hợt. Các hoạt động trải nghiệm còn thiếu dẫn đến kết quả chưa cao. - Công tác chỉ đạo còn chồng chéo, dẫn đến giáo viên không đủ thời gian thực hiện kế hoạch. - Công tác tuyên truyền tới cha mẹ học sinh còn hạn chế nên sự kết hợp giữa phụ huynh với nhà trường chưa chặt chẽ, chưa phát huy hiệu quả tối đa. - Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục kĩ năng sống ở trẻ chưa được chú trọng, vẫn mang nặng tính hình thức và lý thuyết mà chưa có kết quả cụ thể trên mỗi trẻ 2.2.3. Nguyên nhân: - Kĩ năng sống là một khái niệm khá mới mẻ trong đời sống xã hội nói chung cũng như trong giáo dục mầm non nói riêng. Vì vậy, kĩ năng sống chưa thực sự được xã hội quan tâm và công nhận như là một vấn đề thiết yếu trong nội dung giáo dục. - Nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và phụ huynh về hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi chưa sâu sắc và chưa thấy rõ được vai trò, vị trí, lợi ích của hoạt động này. - Một số giáo viên đứng lớp 5-6 tuổi chưa thực sự sáng tạo, chủ động trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Công tác quản lý, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi chưa chặt chẽ. 10 - Các cấp chính quyền, ban, ngành địa phương chưa quan tâm, tạo điều kiện trong hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non. - Trên thực tế trong giáo dục mầm non chưa có một hoạt động cụ thể dành riêng cho việc tổ chức giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, mà chỉ được lồng ghép vào tất cả các hoạt động trong sinh hoạt một ngày của trẻ. Chính điều này làm cho việc xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho trẻ có sự thiên lệch, giáo viên chủ yếu quan tâm đến các hoạt động trọng tâm như: Hoạt động học, hoạt động chơi, hoạt động ăn, ngủ của trẻ... nhiều hơn. 2.3. Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh hóa. 2.3.1. Biện Pháp 1: Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về việc tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. Ngay từ đầu năm học, nhà trường tổ chức cho toàn thể giáo viên trong trường hội thảo về chủ đề năm học, học tập các chuyên đề, quán triệt các nội quy, quy chế của nhà trường, về vị trí, vai trò của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong trường Mầm non, về thực trạng và giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở đơn vị. Đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi. Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc ý nghĩa phong trào“ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục - Đào tạo phát động và chuyên đề “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm”. Qua đó giúp giáo viên xác định cho mình nhiệm vụ và trách nhiệm phải giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như thế nào để trẻ phát triển nhân cách một cách toàn diện. Từ đó giáo viên đề ra mục tiêu và kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ cho phù hợp với các kiến thức văn hoá trong suốt năm học, trẻ sẽ học tốt nhất khi có được cách tiếp cận một cách cân bằng tất cả các mặt giáo dục. Từ việc nhận thức sâu sắc về việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, giáo viên sẽ không nhẫm lẫn giữa hành động và kĩ năng, để từ đó có những biện pháp giáo dục trẻ có hiệu quả, phối kết hợp chặt chẽ với cha mẹ trẻ và các lực lượng ngoài xã hội tham gia tích cực vào quá trình giáo dục kĩ năng cho trẻ một cách tốt nhất. 2.3.2. Biện pháp 2: Giúp giáo viên xác định kĩ năng cơ bản cần giáo dục cho trẻ 5-6 tuổi. Xác định được kĩ năng sống cơ bản cho trẻ nhằm định hướng cho giáo viên đi đúng hướng trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống, giúp trẻ có đủ kỹ năng cần thiết hòa nhập được tốt nhất vào cuộc sống tại thời điểm mà trẻ đang sống, mang lại ý nghĩa thiết thực cho sự phát triển cả về thể chất lẫn tâm hồn của trẻ Xác định được các kỹ năng cần thiết cho trẻ 5-6 tuổi để phù hợp với đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Đảm bảo cho trẻ có cuộc sống thật ý nghĩa, an toàn và phát triển theo kịp với sự phát triển của xã hội. Sau đây là một số kỹ năng cơ bản dành cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa: 11 *Nhóm Kỹ năng tự phục vụ: Bao gồm các kỹ năng xoay quanh việc nhận biết các nội dung kiến thức hành động liên quan tới việc tổ chức các hoạt động tự chăm sóc bản thân của trẻ: - Kỹ năng nhận diện bản thân: Soi gương, chải đầu, mặc quần áo, cởi cúc, cài cúc, đóng mở khóa quần, áo, đi giày dép, đội mũ.... - Kỹ năng sử dụng đồ vật: Biết sử dụng xà phòng để rửa tay, sử dụng khăn để rửa mặt, biết sử dụng bàn chải để đánh răng; Tự thay quần áo khi bị ướt, bẩn và để vào nơi quy định. đi vệ sinh đúng nơi quy định, biết đi xong dội, giật nước cho sạch... - Kỹ năng tự phục vụ: Gấp quần áo, cất gối chăn chiếu sau khi ngủ dậy, lấy cất quần áo, lau gương, dọn dẹp bàn ăn, bê ghế. Biết sử dụng những dụng cụ ăn uống thành thạo. Vệ sinh răng miệng sau khi ăn hoặc sau khi đi ngủ, sáng ngủ dậy...... - Các kỹ năng trong sinh hoạt: Che miệng khi ho, ngáp, hắt hơi; ra nắng đội mũ, trời lạnh đi tất, mặc ấm, Trẻ biết tự rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi tay bẩn; Hằng ngày, trẻ biết rửa mặt, đánh răng; Biết chọn quần áo phù hợp với thời tiết, giới tính; Biết giữ và làm cho đầu tóc được gọn gàng, quần áo sạch sẽ. Kể được tên một số thực phẩm hoặc món ăn cần có trong bữa ăn hàng ngày; Biết ăn nhiều loại thức ăn, ăn chín, uống nước đun sôi, để khỏe mạnh. Uống nước ngọt, nước có gas, ăn quà vặt dễ béo phì có hại cho sức khỏe. * Nhóm kỹ năng Phòng tránh nguy hiểm: Bao gồm các kĩ năng xoay quanh hoạt động giúp trẻ nhận diện - Phòng tránh - Xử lý khi gặp tình huống nguy hiểm - xâm phạm tới sự an toàn của trẻ: - Kỹ năng giao tiếp với người lạ: Không đi theo và nhận quà của người lạ khi chưa được người thân cho phép - Kỹ năng xử lý khi đi lạc: Biết ý nghĩa và có ý thức thực hiện theo quy định của một số biển báo giao thông, biển báo nơi nguy hiểm. Biết tìm người giúp đỡ, nói lên những mong muốn của mình. Nói được họ, tên, tuổi, giới tính, của bản thân. Tên bố, tên mẹ, địa chỉ nhà hoặc số điện thoại. - Kỹ năng bảo vệ cơ thể (Phòng tránh xâm hại): Trẻ biết kêu cứu khi gặp nguy hiểm. Nhận biết và không tự ý sử dụng những đồ vật gây nguy hiểm. Biết đề nghị sự giúp đỡ của người khác khi cần thiết; Biết một số hành vi đúng sai..... * Nhóm kỹ năng Giao tiếp xã hội: Bao gồm các kĩ năng liên quan tới việc định hướng cho trẻ các kiến thức và kỹ năng xoay quanh hoạt động tương tác xã hội với bạn bè - thầy cô - bố mẹ những người xung quanh .... - Kỹ năng sử dụng lời nói: Phát âm đúng và rõ ràng; Sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm trong sinh hoạt; Sử dụng các loại câu khác nhau trong giao tiếp: câu đơn, câu ghép, câu hỏi, câu khẳng định, câu phủ định, 12 câu mệnh lệnh; Lời nói bày tỏ được cảm xúc hoặc nhu cầu, ý nghĩ và kinh nghiệm của bản thân; Biết sử dụng lời nói để thoả thuận, trao đổi, hợp tác, chỉ dẫn bạn bè trong hoạt động vui chơi; Kể về một sự việc, hiện tượng nào đó để người nghe hiểu được; - Kỹ năng giao tiếp: Biết hỏi lại hoặc có những biểu hiện qua cử chỉ, điệu bộ, nét mặt khi không hiểu người khác nói; Biết sử dụng một số từ: chào hỏi, tạm biệt, cảm ơn, xin lỗi, xin phép, thưa, vâng ạ, phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp; không nói tục, chửi bậy. Chấp nhận sự khác biệt giữa người khác với mình; Nhận ra sự không công bằng trong nhóm bạn và biết cách tạo lại sự công bằng. - Kỹ năng trần thuật, kể chuyện: Kể lại được nội dung chuyện đã nghe theo đúng trình tự nhất định. Biết khởi đầu một cuộc trò chuyện bằng các cách khác nhau; Biết điều chỉnh giọng nói phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp; Chăm chú lắng nghe người khác và đáp lại bằng cử chỉ, nét mặt, ánh mắt phù hợp; Biết chờ đến lượt trong giao tiếp, trò chuyện, thảo luận; không nói leo, không ngắt lời người khác khi nói chuyện; - Kỹ năng tự tin và tự trọng: Trẻ biết chấp nhận và cố gắng thực hiện công việc được giao; Trẻ biết hài lòng khi hoàn thành công việc; Chủ động và độc lập trong một số hoạt động đơn giản hằng ngày; Mạnh dạn bày tỏ ý kiến của bản thân. * Nhóm kĩ năng nhận biết: Tôi là người Việt Nam: Bao gồm các kĩ năng liên quan tới việc nhận diện, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc Việt Nam. - Tìm hiểu về địa lý Việt Nam: Đất nước Việt Nam là dải đất hình chữ s, có nhiều núi nhiều sông, có biển....có các thành phố lớn, Hà Nội là Thủ đô của đất nước......... - Tìm hiểu về trang phục truyền thống: Trang phục của một số dân tộc Thái, Mường, Kinh - Tìm hiểu về một số làn điệu dân ca: Dân ca Thanh Hóa, dân ca quan họ Bắc Ninh, dân ca nam bộ ........ - Các trò chơi dân gian Việt Nam: Trò chơi bịt mắt bắt dê, Thả đỉa ba ba, rồng rắn lên mây, Mèo đuổi chuột....... - Các ngày lễ lớn trong năm: Ngày Quốc khánh 2/9, ngày thành lập hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam 20/10, ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, ngày quốc tế phụ nữ 8/3; ngày giải phóng miền nam thống nhất đất nước 30/4, ngày quốc tế lao động 1/5, ....... - Bé làm gì để bảo vệ tổ quốc: Biết yêu thương, quí trọng ông bà, bố mẹ và những thân. Bảo vệ môi trường, nhận biết hành vi đúng sai....... 13 - Giữ gìn Tiếng Việt: Phát âm chuẩn, chính xác, đúng tiếng việt, nói câu đầy đủ, sử dụng từ có nghĩa phù hợp với hoàn cảnh......... 2.3.3. Biện pháp 3: Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. - Hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống sẽ giúp cho giáo viên có cái nhìn tổng quát về nội dung chương trình, tránh bỏ sót nội dung cũng như lựa chọn các hoạt động giáo dục kĩ năng sống đảm bảo mục tiêu, yêu cầu của chương trình, đưa chất lượng Giáo dục của nhà trường đi đúng hướng và ngày càng phát triển. - Giúp cho giáo viên nắm chắc kế hoạch chương trình, chủ động thực hiện các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi phù hợp với điều kiện thực tế của lứa tuổi và đặc điểm lớp học, khả năng nhận thức của trẻ. Thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi đảm bảo yêu cầu, không cắt xén chương trình, đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu, đào sâu suy nghĩ nội dung của từng lĩnh vực, từng hoạt động, đổi mới phương pháp dạy học với phương châm “Lấy trẻ làm trung tâm”. Giáo viên vững vàng trong việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi lồng ghép vào các chủ đề trong cả năm học: - Xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng mẫu theo các chủ đề thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ. Ví dụ: Chủ đề Các kĩ năng cơ bản cần dạy trẻ Lưu ý - Kĩ năng tự phục vụ: Trẻ tự lấy, cất balo, giày dép, quần áo.....Ra nắng đội mũ, trời lạnh đi tất, mặc ấm, Đi vệ sinh đúng nơi quy định, biết đi xong dội, giật nước cho sạch. Biết chơi và chia sẻ đồ dùng với bạn.biết cất dọn đồ chơi để đúng nơi qui định sau khi chơi xong. Thườn g xuyên ôn luyện các kĩ năng đã được học trước đó ở tất cả các chủ đề Trường - Kĩ năng giao tiếp: chào hỏi cô giáo, bố mẹ, các bạn...Giúp mầm trẻ mạnh dạn tự tin trong sử dụng ngôn ngữ. non - Kĩ năng phòng tránh nguy hiểm: Không nhận quà, không đi theo người lạ...... - Kĩ năng nhận biết “Tôi là người Vệt Nam”: Chơi các trò chơi dân gian, tìm hiểu về ngày quốc khánh 2/9, nghe hát một số làn điệu dân ca Bản thân - Kĩ năng tự phục vụ: Nhận diện bản thân và những người xung quanh. Chăm sóc vệ sinh cá nhân: Trẻ biết tự rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi tay bẩn. - Kĩ năng giao tiếp: chào hỏi cô giáo, bố mẹ, các bạn...Giúp 14 trẻ mạnh dạn tự tin trong sử dụng ngôn ngữ. - Kĩ năng phòng tránh nguy hiểm:Tránh xa những đồ vật nguy hiểm: ổ điện, các vật sắc nhọn - Kĩ năng nhận biết “Tôi là người Vệt Nam”: Chơi các trò chơi dân gian theo chủ đề, nghe hát một số làn điệu dân ca. tìm hiểu về ngày 20/10. - Kĩ năng tự phục vụ: Hàng ngày trẻ biết đánh răng rửa mặt trước khi đi ngủ và sau khi ngủ dậy. Giúp đỡ cô lau dọn vệ sinh lớp học của mình, kê bàn ghế..... Nói được họ, tên, tuổi, giới tính, của bản thân. Tên bố, tên mẹ, địa chỉ nhà hoặc số điện thoại. Gia đình - Kĩ năng giao tiếp: Sử dụng các từ chỉ tên gọi, hành động, tính chất và từ biểu cảm trong sinh hoạt. Biết chờ đến lượt trong giao tiếp, trò chuyện, thảo luận; không nói leo, không ngắt lời người khác khi nói chuyện; - Kĩ năng phòng tránh nguy hiểm: Trẻ biết kêu cứu khi gặp nguy hiểm; Nhận biết và không tự ý sử dụng những đồ vật gây nguy - Kĩ năng nhận biết “Tôi là người Vệt Nam”: Chơi các trò chơi dân gian, nghe hát một số làn điệu dân ca nam bộ,bắc bộ... Từ kế hoạch chung của nhà trường, trên cơ sở đó giáo viên xây dựng kế hoạch cụ thể cho trẻ lớp mình đảm bảo sự phù hợp với đặc điểm phát triển và sự cần thiết của từng kĩ năng trong từng thời điểm nhất định. 2.3.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo giáo viên phối hợp chặt chẽ với cha mẹ trẻ trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ không chỉ là nhiệm vụ của nhà trường mà còn ở gia đình bố mẹ, người thân. Làm sao để trẻ lớn lên trở thành người tự lập, tự chủ trong mọi tình huống. Đó là cái đích mà người lớn chúng ta hướng tới. Tuy nhiên với nhiều bậc phụ huynh, đặc biệt là phụ huynh khu vực nông thôn như trường mầm non Lâm Xa, họ vẫn chưa thực sự hiểu cần giáo dục cho con những kĩ năng gì, hoặc họ có suy nghĩ: Kĩ năng sống là những điều rất cao siêu và chỉ có nhà trường, các cô giáo mới dạy được cho các con, đây là vấn đề thực tế ở Trường Mầm non Lâm xa. Trong khi đó việc phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường, giữa phụ huynh và giáo viên, chưa được thường xuyên, chưa có sự thống nhất, chưa thật sự chặt chẽ. Việc tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non nói chung, đối với trẻ 5-6 tuổi nói riêng là nhiệm vụ của tất cả các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, nhưng hiện nay việc phối hợp đang còn yếu, mà chủ yếu qui trách nhiệm cho trường mầm non. Cha mẹ nào 15 cũng luôn mong muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con của mình từ miếng ăn cho đến giấc ngủ. Tuy nhiên, còn rất nhiều phụ huynh bảo bọc con mình quá kỹ, khiến trẻ không thích nghi được với môi trường xung quanh, khả năng tự lập thấp và dẫn đến những sai lệch trong nhận thức lẫn hành động. Vì thế nhà trường và gia đình cần phải tìm ra những phương pháp nuôi dạy trẻ 5- 6 tuổi phù hợp để trẻ rèn luyện kỹ năng sống tự lập ngay từ bậc học mầm non Chính vì vậy công tác tuyên truyền cho cha mẹ người thân của trẻ là rất cần thiết. .- Giáo viên cần tuyên truyền cho phụ huynh hiểu sâu sắc về tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, bên cạnh đó đưa ra các biện pháp thống nhất phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Chỉ đạo giáo viên thông qua các buổi họp phụ huynh hoặc gặp gỡ trực tiếp từng cha mẹ trẻ để trao đổi, kịp thời tháo gỡ các vướng mắc của cha mẹ học sinh trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống. Giáo viên xây dựng kế hoạch tuyên truyền trong các góc “Những điều phụ huynh cần biết” hoặc trên các biểu bảng. Qua đó giáo viên nắm bắt được nhận thức, và tinh thần của cha mẹ học sinh nhằm phối hợp chặt chẽ với gia đình trong quá trình giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Trao đổi với gia đình kết hợp chặt chẽ với nhà trường, cho trẻ đi học đầy đủ đúng giờ. Nhắc nhở, tạo điều kiện cho các con được thực hành các kĩ năng sống cần thiết trong sinh hoạt tại gia đình, như một số các kỹ năng cơ bản tự phục vụ bản thân trẻ như tự mặc áo, gấp áo, đánh răng... không làm hộ trẻ và phải thật kiên trì, tạo môi trường tốt nhất, phù hợp với hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ, quan sát, nhận xét trao đổi với giáo viên về con mình thực hiện kĩ năng sống ở tại gia đình như thế nào, nhằm giúp đỡ con trong quá trình giáo dục kĩ năng sống. Thường xuyên chủ động cung cấp thông tin về tình hình sức khỏe, tâm sinh lý của trẻ ở nhà, diễn biến tâm lý, tình cảm của con cho giáo viên. Đưa ra những nhận xét, đánh giá của gia đình về kết quả thực hiện kĩ năng sống của con mình cho giáo viên ở lớp, phối kết hợp với giáo viên để điều chỉnh kịp thời khi cần thiết. Bổ sung, hỗ trợ các nguyên vật liệu cho giáo viên làm giáo cụ để thực hiện bài tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Công tác phối kết hợp giữa gia đình nhà trường và xã hội trong hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ở các lớp là một việc làm quan trọng, thể hiện sự gắn bó mất thiết đồng thuận và cộng đồng trách nhiệm trong việc giáo dục trẻ. Để làm được điều này đòi hỏi người giáo viên phải có nhận thức đúng đắn vấn đề, có kiến thức có khả năng tuyên truyền vận động thuyết phục và sự linh hoạt nhạy bén trong công việc. 2.3.5. Biện pháp 5: Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa. Kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là việc làm thường xuyên của người quản lý, thông qua đó người quản lí theo dõi giám sát hoạt động và kết quả hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, từ đó uốn nắn 16 sửa chữa những sai lệch cần thiết trong việc thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở các lớp mẫu giáo 5-6 tuổi. Đây là nội dung cơ bản và quan trọng nhằm điều chỉnh kịp thời nội dung phương pháp, hình thức giáo dục kỹ năng sống cho phù hợp, đúng hướng. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ dựa trên các nội dung sau: - Việc xác định các tiêu chí đánh giá hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ của giáo viên - Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua các hoạt động và kế hoạch từng chủ đề. - Kiểm tra việc phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong các lớp học. - Phát hiện các sai sót và kịp thời điều chỉnh kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ phù hợp. - Sử dụng kết quả kiểm tra hoạt động hoạt động giáo dục kỹ năng sống để đánh giá giáo viên. Kiểm tra hoạt động sư phạm của tổ chuyên môn theo kế hoạch: kiểm tra nề nếp sinh hoạt chuyên môn, sự điều hành của tổ trưởng, hồ sơ sổ sách, công tác bồi dưỡng chuyên môn của tổ. Kiểm tra hoạt động sư phạm của giáo viên: kiểm tra kế hoạch công tác giáo dục; kiểm tra việc thực hiện công tác chăm sóc Giáo dục trẻ; kiểm tra việc thực hiện chế độ sinh hoạt hàng ngày; kiểm tra hồ sơ sổ sách; kiểm tra việc làm đồ dùng đồ chơi nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục trẻ. Kiểm tra trực tiếp trên trẻ để thấy kết quả đạt được của trẻ từ đó làm căn cứ để điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp. Xác định tầm quan trọng của việc kiểm tra - đánh giá đối với giáo viên. Công tác kiểm tra đánh giá cần đảm bảo tính chính xác, công bằng, theo tiêu chuẩn rõ ràng sẽ mang đến hiệu quả thực chất. Thường xuyên dự giờ, để đánh giá việc thực hiện chương trình, nâng cao ý thức tự giác đối với công việc của giáo viên, từ đó người quản lí nắm bắt được việc sử dụng đồ dùng, phương pháp giảng dạy, khả năng sư phạm, thực hiện nề nếp chuyên môn đạt chất lượng như nào để có những biện pháp điều chỉnh. Để xếp loại đánh giá giáo viên được tốt nhằm nâng cao chất lượng Giáo dục nói chung và chất lượng trẻ mẫu giáo 5 tuổi nói riêng, cần đánh giá toàn diện trên các hoạt động giáo dục, quan sát các sản phẩm, cách thể hiện của trẻ để đánh giá giáo viên trong từng hoạt động. Đặc biệt là nêu cao vấn đề tự đánh giá của giáo viên. Chỉ đạo các tổ, giáo viên trong trường thường xuyên giám sát quá trình kiểm tra, đánh giá nhằm phát hiện ra những thiếu sót hoặc không phù hợp với các tiêu chí đánh giá để kịp thời điều chỉnh. 17 2.4. Hiệu quả của “Một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Lâm Xa, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh hóa” Việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ở giai đoạn lứa tuổi mầm non có vai trò quan trọng. Đặc biệt đối với trẻ ở lứa tuổi 5- 6 tuổi, giai đoạn này chính là thời điểm bước ngoặt, là sự kiện quan trọng đối với trẻ, để giúp trẻ hoàn thiện phát triển về mặt tâm lý, đồng thời là sự chuẩn bị tích cực cho trẻ đủ điều kiện để làm quen dần với hoạt động học tập và cuộc sống ở trường phổ thông, để trẻ bước vào lớp 1 với sự tự tin, thích nghi nhanh chóng với môi trường giáo dục mới. Từ những cố gắng nỗ lực của bản thân trong quá trình nghiên cứu thực trạng, tìm cách giải quyết các khó khăn hạn chế, áp dụng một số biện pháp chỉ đạo giáo viên giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 5-6, vào thực tế thực hiện nhiệm vụ năm học 2018-2019 và đạt được những kết quả như sau: 2.4.1. Đối với bản thân: - Trong công tác quản lí chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5-6 tuổi nói riêng và trẻ mầm non nói chung, để hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được phát triển và thực sự có ích, mang lại hiệu quả và có chất lượng thì người quản lí phải có sự chỉ đạo đúng hướng, có kế hoạch cụ thể. - Khâu kiểm tra đánh giá đã trở thành việc làm thường xuyên, nghiêm túc, đúng thực tế để mang lại hiệu quả cao, trong mọi hoạt động. - Sự phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình là khâu quan trọng để thực hiện được mục đích giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Bản thân người quản lí phải thấu hiểu, linh hoạt và sáng tạo trong khâu tuyên truyền vận động. - Phân công đội ngũ giáo viên luôn là vấn đề được bàn bạc và thống nhất cao. Đối với trẻ 5-6 tuổi là lứa tuổi cần chuẩn bị đầy đủ cả về thể chất, tâm lí, trí tuệ để trẻ sẵn sàng bước vào lớp một, đây sẽ là bước ngoặt lớn đối với trẻ. Giai đoạn này trẻ rất cần một tấm lòng thấu hiểu, một sự nhiệt tình vô điều kiện, chính vì thế việc lựa chọn những giáo viên có kinh nghiệm, giàu tình cảm, có năng lực chuyên môn luôn là lựa chọn sắp xếp phụ trách lớp 5-6 tuổi. 2.4.2. Đối với đồng nghiệp: - Giáo viên hiểu sâu sắc hơn về vị trí, tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một phần trong công việc hàng ngày của giáo viên mầm non. - Qua thực tế áp dụng các biện pháp chỉ đạo giáo viên đã được trang bị thêm về phương pháp giảng dạy kỹ năng sống. Tích cực nghiên cứu tìm thấy cái mới, sáng tạo để áp dụng vào tổ chức các hoạt động trên trẻ. Mỗi đứa trẻ có một sự nhận thức khác nhau nên sẽ có những bước tiếp thu và học kỹ năng khác nhau, cha mẹ, cô giáo cần kết hợp dạy kỹ năng sống với nghiên cứu khả năng của trẻ để có những hướng thực hành tốt. 18 2.4.3. Đối với trẻ: Việc rèn luyện các kỹ năng cần thiết giúp trẻ thích nghi tốt hơn với môi trường xung quanh, hòa đồng với bạn bè và trở nên tự tin hơn trước khi trẻ bước vào lớp 1. Ngoài ra, những kỹ năng sống cho trẻ mầm non còn giúp trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất, tinh thần và nhận thức. - Qua quá trình áp dụng một số biện pháp vào thực tế ở trường Mầm non Lâm Xa, được sự đồng thuận hợp tác của tập thể cán bộ giáo viên nhà trường, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ, với những biện pháp, giải pháp hữu hiệu, thiết thực đã giúp nhà trường đạt được một số kết quả trong việc tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cơ bản cho trẻ 5 – 6 tuổi: - Bảng 4: Mức độ thực hiện các kĩ năng cơ bản của trẻ tháng 3/2019 Tốt Tỉ lệ Khá Tỉ lệ Trung bình Tỉ lệ Kĩ năng tự phục vụ 42 51.3 25 30.4 15 18.3 Kĩ năng phòng tránh nguy hiểm 35 42.7 47 57.3 0 Kĩ năng giao tiếp xã hội 38 46.3 28 34.2 16 19.5 Kĩ năng nhận biết: Tôi là người Việt Nam. 26 31.8 45 54.8 11 13.4 Nội dung Nhìn vào bảng kết quả trên ta thấy mức độ trẻ thực hiện khá tốt các kĩ năng sống cơ bản được đánh giá cao, đặc biệt là kĩ năng phòng tránh nguy hiểm. Trong năm học 2018-2019 không có trẻ nào bị nguy hiểm đến tính mạng. Qua các lần kiểm tra đánh, thăm lớp dự giờ cho thấy kĩ năng của trẻ được phát triển khá nhanh. Đến lớp trẻ đã biết tự chào cô giáo, tự biết cất đồ dùng đồ chơi, trẻ giúp cô chuẩn bị bàn ăn, kê bàn kê ghế để học. Trẻ tự biết rửa tay bằng xà phòng, thu gọn chăn gối sau khi ngủ dậy....đặc biệt trẻ biết tham gia lao động cùng cô giáo như: nhặt lá cây, nhổ cỏ bồn hoa, tưới nước cho hoa......Từ những kết quả đó cho ta thấy việc áp dụng một số biện pháp chỉ đạo giáo viên tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ đã đạt hiệu quả nhất định, góp phần vào nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ của Trường Mầm non Lâm Xa. 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1. Kết luận: - Làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên, nhân viên và phụ huynh cũng như các tổ chức xã hội hiểu sâu sắc về giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là vấn đề then chốt, để tạo được sự thống nhất trong cách giáo dục trẻ, đặc biệt là giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non, bởi hoạt động này không 19 chỉ của riêng nhà trường mà cần phải có các lực lượng bên ngoài nhà trường cùng đồng hành. - Việc lựa chọn các kĩ năng sống cơ bản phù hợp với từng lứa tuổi, phù hợp với đặc điểm vùng miền là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống tốt cho trẻ, tạo cơ hội để trẻ được trải nghiệm, biến các hành động thường ngày thành ý thức của bản thân. - Bố mẹ, cô giáo những người xung quanh trẻ chính là những tấm gương, những người hướng dẫn trẻ thích nghi và biết cách tự thể hiện bản thân mình. - Công tác kiểm tra đánh giá giúp cho nhà trường nắm được tình hình thực hiện nhiệm vụ, đánh giá đúng phẩm chất năng lực của giáo viên, chỉ ra được những mặt mạnh, mặt yếu qua đó uốn nắn, đôn đốc đẩy mạnh việc thực hiện kế hoạch, đồng thời có kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên dạy trẻ kĩ năng sống cụ thể hơn nhằm đạt được mục tiêu, yêu cầu của các hoạt động Giáo dục trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi theo chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mà Bộ giáo dục đã qui định. Đồng thời, giúp cho người quản lí đổi mới tư duy quản lý, nâng cao tinh thần trách nhiệm của giáo viên đối với công việc, đảm bảo sự ổn định trong nhà trường. - Nâng cao công tác chỉ đạo giáo viên tổ chức các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chính là nâng cao năng lực cho giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ của mỗi nhà trường. 3.2. Kiến nghị: 3.2.1. Đối với giáo viên: - Bản thân giáo viên phải là người chủ động trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá hiệu quả công việc mình, để từ đó có những bổ sung thay đổi kịp thời. bên cạnh đó giáo viên phải là người thực sự yêu nghề, yêu trẻ vô điều kiện, nhiệt tình tích cực, kiên trì trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Tham khảo tài liệu, tự học tự rèn luyện chính là biện pháp tốt nhất để giáo viên nâng cao trình độ năng lực. 3.2.2. Đối với nhà trường: - Nhà trường tạo mọi điều kiện bổ sung về cơ sở vật chất, tạo môi trường, không gian cho trẻ được thực hành trải nghiệm, không những là trẻ 5-6 tuổi, mà bắt đầu từ trẻ nhà trẻ để làm tiền đề cho trẻ phát triển ngay từ đầu. - Khuyến khích và động viên kịp thời những giáo viên có sáng kiến, có tinh thần trách nhiệm, có sự sáng tạo trong việc tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Tổ chức các buổi hội thảo với phụ huynh học sinh về chủ đề giáo dục kĩ năng sống cho trẻ để phối kết hợp giáo dục một cách tốt nhất. - Tham khảo những ý kiến hay của cha mẹ học sinh đóng góp, nhằm nhân rộng cho nhiều người biết thực hiện tốt hoạt động này ngoài nhà trường. 20