Tài liệu Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở trường mầm non quảng hưng thành phố thanh hóa

1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài. Di sản văn hoá truyền thống Việt Nam có nhiều loại hình khác nhau, trong đó có thể nói, trò chơi dân gian là một di sản văn hoá qúy báu của dân tộc. Nó được kết thành từ qúa trình lao động và sinh hoạt, trong đó tích tụ cả trí tuệ và niềm vui sống của bao thế hệ người Việt xưa. Đặc biệt đối với trẻ em, trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt của nó đã mang lại cho thế giới trẻ thơ nhiều điều thú vị và bổ ích, đồng thời thể hiện nhu cầu giải trí, vui chơi, quyền được chia sẻ niềm vui của các em với bạn bè, cộng đồng. Nó làm cho thế giới xung quanh các em đẹp hơn và rộng mở; Tuổi thơ của các em sẽ trở thành những kỷ niệm qúy báu theo suốt cuộc đời; Làm giàu nguồn tình cảm và trí tuệ cho các em. Chính vì vậy, trò chơi dân gian rất cần thiết được lựa chọn, giới thiệu trong nhà trường tùy theo lứa tuổi của trẻ. Đúng như PGS. TS Nguyễn Văn Huy, giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam đã nói: “Cuộc sống đối với trẻ em không thể thiếu những trò chơi. Trò chơi dân gian không đơn thuần là một trò chơi của trẻ con mà nó chứa đựng cả nền văn hoá dân tộc Việt Nam độc đáo và giàu bản sắc. Trò chơi dân gian không chỉ chắp cánh cho tâm hồn trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn giúp các em hiểu về tình bạn, tình yêu gia đình, quê hương, đất nước. Ngày nay, các em ở một xã hội công nghiệp, chỉ quen với máy móc và không có khoảng thời gian chơi cũng là một thiệt thòi. Thiệt thòi hơn khi các em không được làm quen và chơi những trò chơi dân gian của thiếu nhi ngày trước-đang ngày càng bị mai một và quên lãng, không chỉ có ở các thành phố mà còn ở cả các vùng quê. Vì thế, giúp các em hiểu và quay về cội nguồn qua những trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết”. Trò chơi dân gian với những chức năng đặc biệt đóng một vai trò và vị thế quan trọng trong đời sống trẻ thơ. Nhắc đến tuổi thơ ai cũng được cùng bạn bè ngày ngày vui đùa trên cánh đồng và hòa mình với những trò chơi dân gian đầy lí thú. Chính vì vậy, việc sử dụng lồng ghép trò chơi dân gian vào chương trình Giáo dục mầm non sẽ là cầu nối đưa các em tiếp xúc với môi trường, trải nghiệm cảm xúc, hành vi, kỹ năng, giúp trẻ sớm nhận thức về thế giới, nâng cao hiểu biết, phát triển tính tích cực vận động cho trẻ. Nhưng làm thế nào để tổ chức được trò chơi dân gian thực sự có hiệu quả, lôi cuốn và hấp dẫn được trẻ là vấn đề không đơn giản. Thực tế, giáo viên chưa chú trọng nhiều đến việc tổ chức trò chơi dân gian tích hợp vào các hoạt động. Mặt khác, khi tổ chức trò chơi dân gian giáo viên chưa tự trang bị cho mình một số thủ thuật để hướng dẫn, tổ chức nên chưa hấp dẫn được trẻ tham gia chơi, trẻ chơi nhanh chán. Hơn nữa, nhiều trò chơi dân gian trẻ chưa hiểu nội dung và chưa biết rõ ý nghĩa của trò chơi nên chưa hứng thú chơi. Vì vậy, tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian thông qua các hoạt động đạt hiệu quả chưa cao. Nhận thức được tầm quan trọng trong việc phải nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ trong trường mầm non, giáo viên cần phải xây dựng bầu không khí vui tươi thân thiện cho trẻ thông qua các trò chơi. Bên cạnh đó, chúng ta thấy rằng các trò chơi liên quan đến vận động của cơ thể làm cho 1 trẻ sảng khoái, tinh thần vui vẻ và trẻ trở nên hoạt bát, nhanh nhẹn và tự tin hơn. Xuất phát từ vai trò quan trọng của các hoạt động phát triển thể chất nhằm nâng cao thể lực cho trẻ, tôi thấy việc tổ chức các trò chơi vận động, trò chơi dân gian là một việc làm cần thiết và có ý nghĩa đối với sự phát triển toàn diện của trẻ. Việc giáo dục thể chất không chỉ bảo vệ và tăng cường sức khỏe mà nó còn là tiền đề cho mọi quá trình phát triển của một cơ thể để trẻ khoẻ mạnh và phát triển toàn diện. Đồng thời, giúp trẻ biết được trò chơi dân gian là một di sản văn hóa qúy báu của dân tộc Việt Nam cần được bảo tồn. Xuất phát từ những thực tế trên, là người quản lý chỉ đạo chuyên môn nhà trường với tinh thần trách nhiệm và sự nhiệt huyết với nghề, bản thân nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở trường mầm non là rất cần thiết. Không những thế, trò chơi dân gian còn là một di sản văn hoá qúy báu của dân tộc cần được gìn giữ và bảo tồn. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở Trường mầm non Quảng Hưng - Thành phố Thanh Hóa” 1.2. Mục đích nghiên cứu. - Tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ không chỉ để giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn là cơ sở để xây dựng môi trường thân thiện, gần gũi giữa cô và trẻ, giữa trẻ với các bạn ở trường mầm non. - Hình thành cho trẻ sự mạnh dạn tự tin khéo léo qua các kỹ năng vận động nhằm rèn luyện các tố chất và phát triển tốt về thể lực cho trẻ. Đồng thời, kích thích sự hoạt động tích cực hứng thú của trẻ khi tham gia vào các trò chơi dân gian - Tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở trường mầm non là cơ sở để giúp cho giáo viên có thêm kỹ năng lập kế hoạch cũng như tìm hiểu kỹ cách chơi, luật chơi và chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết để tổ chức cho trẻ chơi nhằm nâng cao chất lượng của trò chơi dân gian. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. Đề tài “Một số giải pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở Trường mầm non Quảng Hưng - Thành phố Thanh Hóa” nghiên cứu trên tổng số 32 giáo viên và 396 học sinh Trường mầm non Quảng Hưng. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. Để thực hiện đề tài này, tôi sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Nghiên cứu tài liệu, sách báo, mạng Internet có nội dung và cách tổ chức tròi chơi dân gian cho trẻ mầm non - Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Điều tra, khảo sát thực tế giúp tôi có được thông tin chính xác, sát thực với thực tế của đề tài. Thảo luận, trao đổi với giáo viên để tìm hiểu, nắm bắt kịp thời những suy nghĩ, những vướng mắc trong quá trình thực hiện chuyên môn. - Phương pháp quan sát trực tiếp: Quan sát quá trình giáo viên tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ tại nhóm lớp. - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thống kê chất lượng tổ chức của 2 giáo viên thông qua dự giờ, kiểm tra chuyên môn, hoạt động lễ hội và kết quả hoạt động trên trẻ. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. Trò chơi dân gian là hoạt động văn hóa có tính phổ cập sâu rộng và hầu như ai trong chúng ta cũng đều đã từng chơi và gắn bó, say mê với những trò chơi dân dã này. Trò chơi dân gian gắn bó với con người, nó được tạo nên từ đời sống thực tiễn, từ những tình cảm chân thực của người dân. Được người dân lưu truyền tự nhiên qua nhiều thế hệ. Việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian là một trong những cách thức giáo dục, hình thành nét nhân cách mang bản sắc văn hóa dân tộc cho thế hệ trẻ hiện nay. Điểm đặc biệt của trò chơi dân gian đó là hầu hết trò chơi đều gắn liền với những bài đồng dao. Nó là yếu tố ngôn ngữ bổ sung cho trò chơi, là nhịp điệu của trò chơi. Đây là yếu tố quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Trò chơi dân gian như một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần, tạo thêm sợi dây gắn kết mọi người với nhau. Trò chơi dân gian mang tính giải trí lành mạnh, rèn luyện thể lực, kích thích trí thông minh, tài khéo léo của con người, mang tính cộng đồng rất cao, lôi cuốn mọi người cùng vui chơi và ai cũng có thể tham gia. Có thể khẳng định trò chơi dân gian có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo dục con người về tính tập thể, tinh thần kỷ luật, ý chí vươn lên giành chiến thắng, rèn luyện thể chất. Tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian ngoài việc tạo sân chơi bổ ích, vui vẻ, mà trò chơi dân gian còn giúp các em rèn luyện kỹ năng trong cuộc sống. Khi các em chơi phải biết nhường nhịn nhau và có tinh thần đoàn kết. Trò chơi dân gian được gắn liền với môi trường sống, các trò chơi thường đơn giản, dễ chơi, vật dụng dễ tìm, không tốn kinh phí, dễ tổ chức dù trong không gian hẹp hay rộng. Tất cả những trò chơi có chung một mục đích là rèn luyện sức khỏe, nhanh tay, tinh mắt, sáng tạo, khéo léo, vun đắp tình cảm hồn nhiên vô tư cho trẻ. Trò chơi dân gian hướng các em về với những giá trị truyền thống của cha ông, giúp các em thêm yêu quý quê hương và tự hào về truyền thống của dân tộc. Điểm đặc biệt của trò chơi dân gian đó chính là sự gắn kết với môi trường thiên nhiên. Chính điều này, làm cho trẻ hòa mình với thiên nhiên hơn, hiểu và có ý thức bảo vệ thiên nhiên nhiều hơn nữa. Vì vậy, cần tổ chức các trò chơi dân gian một cách có hiệu quả nhất trong các hoạt động của trẻ ở trường mầm non. Ở lứa tuổi mầm non, vui chơi là hoạt động chủ đạo. Thông qua hoạt động vui chơi, trẻ phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm, quan hệ xã hội, ngôn ngữ qua đó nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Chính vì vậy, việc chỉ đạo tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng nhằm góp phần đưa trẻ về với thế giới tuổi thơ đầy ý nghĩa. Những trò chơi dân gian hồn nhiên hấp dẫn ngày nay đang dần bị mai một. Hiện nay trong trường mầm non có tổ chức những trò chơi nhưng giáo viên còn nặng về mục đích “học”, nhẹ về “chơi”, gia đình học sinh thì quá bận bịu với 3 công việc nên thiếu quan tâm hướng dẫn các em chơi. Vì vậy, chúng ta rất hiếm khi bắt gặp hình ảnh các em tụm năm, tụm bảy chơi rồng rắn lên mây, bịt mắt bắt dê....Chính vì thế nên trò chơi dân gian dường như đã bị lãng quên, có những trẻ không biết gì về các trò chơi dân gian, các bài hát, bài đồng dao, các câu thành ngữ như: “Một đập ăn quan” (Trò chơi: Ô ăn quan). Bài đồng dao trò chơi “Mèo đuổi chuột”, trò chơi “Rồng rắn lên mây”, “Thả đỉa ba ba”, “Bịt mắt bắt dê”... không được nhắc đến. Các nhà giáo dục băn khoăn, loay hoay để tìm một phương pháp giáo dục trẻ em thật sự có hiệu quả trong thời đại mà công nghệ thông tin bùng nổ và kỹ thuật điện tử xâm nhập đến từng mái trường, từng gia đình và đến từng trẻ em. Nhưng chúng ta đã quên đi một phương pháp giáo dục đầy hiệu quả mà chúng ta có sẵn đó là kho tàng đồng dao và trò chơi dân gian, về lĩnh vực giáo dục thì kho tàng này đã cung cấp nội dung và phương pháp giáo dục tương đối rõ ràng và đầy đủ hơn cả. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. Thực tế cho thấy, mọi biện pháp tổ chức thực hiện đưa ra muốn đạt hiệu quả cao đều phải dựa trên điều kiện thực tiễn của nhà trường, địa phương, phụ huynh học sinh để làm nền tảng cho vấn đề nghiên cứu. Chính vì thế, tôi đã dành nhiều thời gian tìm hiểu tình hình thực tế của nhà trường về cơ sở vật chất, số lượng học sinh, chất lượng đội ngũ, quan niệm của giáo viên về sự cần thiết đối với việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ trong trường mầm non. Qua tìm hiểu thực tế cho thấy thực trạng của nhà trường như sau: * Thuận lợi: - Nhà trường luôn nhận được sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố. - Được sự quan tâm của chính quyền địa phương và cha mẹ học sinh chăm lo đến cơ sở vật chất của nhà trường. Đây là điều kiện ban đầu để nhà trường tổ chức tốt hoạt động lễ hội, cũng như hoạt động của trẻ tại nhóm lớp. - Tập thể hội đồng sư phạm nhà trường đoàn kết, gắn bó, tư tưởng vững vàng, có tinh thần trách nhiệm cao, nhiệt tình trong công tác và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. - Ban giám hiệu luôn đoàn kết thống nhất cao trong mọi công việc, có kinh nghiệm trong công tác quản lý chỉ đạo. Luôn quan tâm đến chất lượng giáo dục trong nhà trường nói chung và hiệu quả của việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ ở nhóm lớp nói riêng. - Có đầy đủ tài liệu liên quan đến việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường mầm non. - Bản thân tôi rất thích các trò chơi dân gian và cũng có năng khiếu trong việc làm đồ dùng đồ chơi. - Đa số trẻ thích chơi và rất hào hứng khi được tham gia chơi các trò chơi dân gian. - Phụ huynh tích cực tham gia quyên góp nguyên vật liệu thiên nhiên, nguyên vật liệu tái sử dụng để giáo viên làm đồ dùng đồ chơi phục vụ trò chơi. - Phụ huynh nhiệt tình tham gia giao lưu các chương trình văn nghệ, cũng như trò chơi dân gian được tổ chức thông qua các ngày hội, ngày lễ tại trường. 4 * Khó khăn: Tuy có những điều kiện thuận lợi như trên, song trên thực tế cho thấy công tác chỉ đạo tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ trong nhà trường còn gặp không ít những khó khăn như sau: - Giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc lựa chọn trò chơi phù hợp với từng độ tuổi, chưa thực sự lôi cuốn trẻ tham gia trò chơi. Việc lồng ghép tích hợp trò chơi dân gian vào các hoạt động học tập của trẻ chưa được logic nên khi tổ chức các hoạt động có trò chơi dân gian mang lại hiệu quả chưa cao. - Kiến thức của giáo viên về trò chơi dân gian còn hạn chế, chưa phát huy được tính sáng tạo, sự linh hoạt khi tổ chức trò chơi dân gian. - Tài liệu phục vụ cho hoạt động này còn khiêm tốn. - Mức độ chơi của các trò chơi dân gian là không giống nhau, có trò chơi rất đơn giản, nhưng có trò chơi rất phức tạp. Một số giáo viên khả năng hướng dẫn trẻ tham gia chơi còn chưa cụ thể, rõ ràng và chi tiết để giúp trẻ dễ hiểu. - Khả năng chú ý có chủ định của một số trẻ còn hạn chế. Trẻ dễ dàng nhập cuộc chơi nhưng cũng nhanh chóng tự rút ra khỏi trò chơi nếu trẻ không còn hứng thú. - Một số trẻ vẫn còn rụt rè nhút nhát, đặc biệt là những trẻ lần đầu tiên đến trường không chịu tham gia vào trò chơi đòi hỏi tính tập thể cao. - Khi tham gia trò chơi một số trẻ còn chưa thực hiện theo quy định của giáo viên làm ảnh hưởng đến nề nếp chung của lớp. - Một số giáo viên chưa thực sự sáng tạo khi làm đồ dùng, đồ chơi. * Kết quả khảo sát: Khi xem xét, đánh giá chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ trong nhà trường, tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng tổ chức trò chơi ngay từ đầu năm học 2018-2019 để làm mốc đối chứng giữa kết quả trước và sau khi sử dụng các giải pháp mới trong công tác chỉ đạo giáo viên tổ chức tốt trò chơi dân gian nhằm phát triển vận động cho trẻ trong trường mầm non. Kết quả cụ thể như sau: Bảng thống kê khảo sát năng lực tổ chức trò chơi dân gian của 32 giáo viên TT 1 Nội dung Lập kế hoạch theo từng chủ đề 2 Hiểu biết về trò chơi dân gian 3 4 Tích hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động Phương pháp, hình thức tổ chức trò chơi dân gian Tiêu chí đánh giá Số lượng Phù hợp 12/32 Tương đối phù hợp 20/32 Chưa phù hợp 0 Hiểu biết sâu sắc 10/32 Có hiểu biết 22/32 Còn hạn chế 0 Phù hợp 12/32 Tương đối phù hợp 20/32 Chưa phù hợp 0 Linh hoạt, sáng tạo 8/32 Tương đối linh hoạt, sáng tạo 23/32 Chưa linh hoạt, sáng tạo 1/32 Tỷ lệ % 37.5% 62.5% 0 31.2% 68.8% 0 37.5% 62.5% 0 25% 71.9% 3.1% 5 Bảng thống kê chất lượng hoạt động của 396 trẻ Nội dung Số lượng Tỷ lệ % Trẻ biết tên các trò chơi dân gian 305/396 77% Trẻ biết cách chơi và luật chơi 255/396 64.4% Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian 306/396 77.3% Tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể 335/396 84.6% Trẻ tự tổ chức các trò chơi dân gian với bạn 99/396 25% 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. Qua khảo sát cho thấy việc sử dụng trò chơi dân gian trong các hoạt động của trẻ tại trường mầm non còn rất ít, hiệu quả mang lại chưa cao. Từ thực trạng trên, trong quá trình thực hiện đề tài và trong triển khai tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường. Tôi đã rút ra được những giải pháp hữu hiệu khi chỉ đạo tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ như sau: *Giải pháp 1: Hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ theo từng chủ đề. Lập kế hoạch là việc làm rất cần thiết để làm căn cứ tổ chức thực hiện hoạt động. Để nâng cao chất lượng tổ chức trước hết phải lập được kế hoạch tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở từng độ tuổi khác nhau, trên cơ sở bám sát kế hoạch giáo dục năm học, khả năng nhận thức của trẻ ở từng nhóm lớp để lựa chọn trò chơi dân gian đưa vào kế hoạch thực hiện sao cho phù hợp và đạt hiệu quả. Chẳng hạn như: - Đối với trẻ Nhà trẻ: + Chủ đề 1: Bé và các bạn. Trò chơi: Tập tầm vông; Vuốt ve... + Chủ đề 2: Đồ dùng đồ chơi của bé. Trò chơi: Bóng tròn to.... + Chủ đề 3: Bé với người thân trong gia đình. Trò chơi: Dung dăng dung dẻ; Kéo cưa lừa xẻ... + Chủ đề 4: Những con vật đáng yêu. Trò chơi: Chi chi chành chành; Thả đĩa ba ba; Cắp cua.... + Chủ đề 5: Rau, quả và những bông hoa đẹp. Trò chơi: Chọi cỏ gà.... + Chủ đề 6: Ngày tết vui vẻ. Trò chơi: Rồng rắn lên mây... + Chủ đề 7: Bé có thể đi các nơi bằng phương tiện giao thông. Trò chơi. Đi tàu hỏa + Chủ đề 8: Mùa hè của bé. Trò chơi: Nu na nu nống + Chủ đề 9: Bé lên mẫu giáo. Trò chơi: Lộn cầu vồng - Đối với trẻ Mẫu giáo: + Chủ đề 1: Trường mầm non. Trò chơi: Trốn tìm; Nu na nu nống.... + Chủ đề 2: Bản thân. Trò chơi: Nhảy dây; Nu na nu nống... + Chủ đề 3: Gia đình. Trò chơi: Rồng rắn lên mây; Lộn cầu vồng ... 6 + Chủ đề 4: Nghề nghiệp. Trò chơi: Rồng rắn lên mây; Lộn cầu vồng; Chuyền thẻ... + Chủ đề 5: Thế giới động vật. Trò chơi: Mèo đuổi chuột, Bịt mắt bắt dê; Kéo cưa lừa xẻ; ... + Chủ đề 6: Thế giới thực vật. Trò chơi: Trồng nụ trồng hoa, Ném còn... + Chủ đề 7: Phương tiện và luật lệ giao thông. Trò chơi: Thả đỉa ba ba; Cướp cờ; Đua thuyền.... + Chủ đề 8: Nước và một số hiện tượng tự nhiên. Trò chơi: Ném vòng cổ chai, Chong chóng; Đếm sao... + Chủ đề 9: Quê hương – Đất nước – Bác Hồ. Trò chơi: Chồng đống chồng đe, Kéo co... + Chủ đề 10 (đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi): Trường Tiểu học. Trò chơi: Trốn tìm; Oẳn tù tì.... Khi đã lập được kế hoạch nhưng để thực hiện kế hoạch đạt hiệu quả thì cần phải: + Xác định mục đích yêu cầu (kết quả mong đợi) + Phát triển khả năng suy đoán, suy luận. + Rèn luyện ngôn ngữ + Rèn kỹ năng lắp ghép, phát triển óc tư duy, sáng tạo + Rèn luyện sự khéo léo, nhanh nhẹn, tính kiên trì + Tạo không khí vui vẻ, hứng khởi cho trẻ + Dạy trẻ biết trao đổi, bàn bạc với nhau, lựa chọn con đường, cách thức thực hiện nhiệm vụ. + Giáo dục tính nhanh nhạy, biết phối hợp với nhau hoạt động + Giáo dục trẻ có thái độ thân thiện, biết thương lượng với nhau khi có mâu thuẫn xảy ra trong khi chơi. + Lựa chọn các trò chơi dân gian sao cho phù hợp với chủ đề, độ tuổi và nhận thức của trẻ. + Xác định hình thức chơi: Chơi theo nhóm, chơi theo tập thể + Lựa chọn phương pháp hoạt động của cô và trẻ cho phù hợp + Tạo các góc chơi, bầu không khí thuận lợi để thúc đẩy trẻ tích cực chơi + Sử dụng các câu hỏi, lời gợi ý, nhận xét, bổ sung câu trả lời của trẻ trong khi chơi cùng nhau. + Tạo cơ hội để các trẻ đều được thực hành, trải nghiệm. + Tạo cơ hội để trẻ được tổ chức các trò chơi dân gian quen thuộc, đơn giản. Đặc biệt đối với những trẻ rụt rè, nhút nhát, cần phải tìm cách để lôi cuốn trẻ tham gia vào trò chơi. Đồng thời, mỗi giáo viên phải luôn tự rèn luyện mình trong chuyên môn nghiệp vụ, trau dồi kiến thức kĩ năng và biết linh hoạt sáng tạo trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. *Giải pháp 2: Sưu tầm và lựa chọn trò chơi dân gian phù hợp lứa tuổi và nhận thức của trẻ. Trò chơi dân gian rất phong phú về thể loại, nội dung, hình thức… Bên cạnh đó, trong trường mầm non có sự phân chia trẻ theo nhiều độ tuổi khác 7 nhau. Mỗi độ tuổi có mức độ nhận thức và khả năng chú ý có chủ định khác nhau. Chính vì thế, muốn đưa vào dạy trẻ, tổ chức cho trẻ chơi, người giáo viên phải nghiên cứu lựa chọn, sưu tầm sao cho phù hợp với nội dung, độ tuổi, để trẻ yêu thích và tham gia tích cực vào các trò chơi dân gian. Vì vậy, khi lựa chọn trò chơi dân gian cho trẻ chơi không nên chọn những trò chơi quá đơn giản hoặc quá phức tạp với khả năng của trẻ vì quá dễ sẽ gây nhàm chán, không có hứng thú chơi hoặc quá khó sẽ làm trẻ nản trí. Vì thế, để nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian giáo viên cần xác định rõ thể loại, cách chơi, luật chơi, mục đích yêu cầu cần đạt khi tổ chức trò chơi dân gian đó. Đồng thời, kết hợp các bài đồng dao, hò, vè để góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động giáo dục thể chất cho trẻ. - Lựa chọn và đưa trò chơi dân gian vào nhà trường cần vận dụng linh hoat, sáng tạo nhưng phải lấy mục tiêu giáo dục phù hợp lứa tuổi làm tiêu chí quan trọng. Chẳng hạn như: + Với trẻ nhà trẻ: Khả năng chú ý có chủ định còn hạn chế, nhận thức còn đơn giản. Vì thế, giáo viên cần chọn những trò chơi đơn giản và dễ nhớ như: Lộn cầu vồng; Tập tầm vông; Nu na nu nống, Dung dăng dung dẻ; Kéo cưa lừa xẻ; Thả đỉa ba ba … + Với trẻ Mẫu giáo bé: Trò chơi không quá đơn giản, cũng không quá phức tạp như: Mèo đuổi chuột; Trốn tìm; Kéo co; Đi cầu đi quán ... + Với trẻ Mẫu giáo nhỡ và lớn: Khả năng chú ý có chủ định và nhận thức của trẻ đã cao hơn rất nhiều so với lứa tuổi trước. Vì thế, trẻ có thể chơi được các trò chơi dài hơn và khó hơn như: Rồng rắn lên mây; Ô ăn quan; nhảy dây; Cướp cờ; kéo co; Nhảy bao bố.... - Lựa chọn trò chơi dân gian cho trẻ, cần thực hiện theo các tiêu chí sau: + Trò chơi phải giúp trẻ củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động và những kỹ năng cần thiết cho trẻ. + Các đồ dùng phục vụ cho trò chơi phải dễ kiếm và gần gũi với trẻ. + Trò chơi mang tính lồng ghép ôn lại bài cũ và làm quen kiến thức mới. + Trò chơi phải gây được sự hứng thú trên trẻ và thu hút được sự tham gia của trẻ. Sự hứng thú tham gia của số đông trẻ trong lớp. - Nhiệm vụ của trò chơi dân gian đối với trẻ mầm non rất đa dạng, để giải quyết được nhiệm vụ của trò chơi đối với trẻ, phải dựa vào vốn kinh nghiệm về các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống, trẻ phải biết phân tích, biết tổng hợp, biết liên hệ các hiện tượng để thực hiện trò chơi của mình. Các hành động chơi của trẻ mầm non đòi hỏi phải có tính liên tục và tuần tự. Nhiều trò chơi đòi hỏi trẻ phải suy nghĩ trước khi thực hiện động tác chơi. Đây là cơ sở để phát triển tư duy logic cho trẻ. - Đối với những trẻ khả năng chú ý còn hạn chế, nhận thức chưa cao, thì giáo viên có thể chọn những trò chơi đơn giản và dễ nhớ, ngắn hơn như: “Lộn cầu vồng”; “Giặt chiếu”; “Trồng nụ trồng hoa”; “Bịt mắt bắt dê”; Đi cầu đi quán”…..Với những trò chơi này thì tất cả trẻ được tham gia chơi một cách vui vẻ. 8 Ví dụ: Trẻ chơi trò chơi “Mèo đuổi chuột”, tôi thấy khi trẻ chơi, bạn làm Chuột mà chạy quá nhanh thì bạn Mèo hay chạy tắt để đuổi kịp bạn. Hoặc có những bạn đứng vòng tròn khi giơ tay hay hạ tay xuống để ngăn cản Mèo. Vì thế trước khi tổ chức tôi nêu rõ cách chơi, luật chơi như: Mèo phải chui đúng lỗ chuột đã chui, nếu chui nhầm phải ra ngoài một lần chơi. Những bạn đứng vòng tròn chỉ được hạ tay ngăn bạn mèo không được ngăn bạn chuột. Khi Mèo đã bắt được Chuột, thì bạn làm Chuột phải đóng vai làm Mèo và cho một bạn khác lên làm Chuột. *Giải pháp 3: Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, lời đồng dao và địa điểm trước khi tổ chức trò chơi. Trẻ lứa tuổi mầm non cũng đã thể hiện cái tôi một cách rõ ràng, có thể trẻ thích sôi nổi, thích hòa đồng trong tập thể, thích vui nhộn do vậy trẻ rất thích các trò chơi dân gian, các bài đồng dao, hò, vè. Trong trò chơi trẻ vừa được hát, đọc những bài đồng dao, đồng thời thực hiện những hành động chơi. Do vậy, trò chơi dân gian càng hấp dẫn với trẻ. Bên cạnh đó, vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh ngày càng phong phú, nên trẻ rất thích thú được tìm tòi, khám phá những đồ dùng đồ chơi. Bởi vì, đồ dùng đồ dùng đồ chơi có thể thu hút được hứng thú của trẻ tham gia trò chơi. Chính vì vậy, việc chuẩn bị đồ dùng đồ chơi cho trò chơi là rất cần thiết. - Chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi: Đồ dùng đồ chơi của các trò chơi dân gian cũng vô cùng đa dạng và phong phú, mang tính đặc trưng và được thiết kế dựa vào cách chơi và luật chơi của từng trò chơi. Mỗi trò chơi dân gian có một hoặc nhiều loại đồ dùng đồ chơi tương ứng mà thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành được. Chính vì vậy, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó thì giáo viên phải tìm hiểu trước về cách chơi và luật chơi cũng như các đồ dùng trong trò chơi cần đến. Nếu thiếu đồ dùng, đồ chơi thì trò chơi sẽ khó có thể thu hút được hứng thú của trẻ. Chính vì thế, nên cần phải chuẩn bị chu đáo, đầy đủ đồ dùng, đồ chơi phù hợp với trò chơi. Có như vậy thì việc tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian trong trường mầm non mới đạt hiệu quả. Chẳng hạn: + Trò chơi “Ném còn” đòi hỏi phải có nhiều túi vải nhỏ bên trong đựng cát may tịt đầu và có các vòng tròn treo ở trên cao, trên sân vẽ vạch ngang làm mốc. + Trò chơi “Kéo co” thì đòi hỏi phải có 1 sợi dây thừng 6m, trên sợi dây có những mắt buộc, vẽ 1 vạch thẳng làm ranh giới giữa 2 đội. + Trò chơi “Bịt mắt bắt dê” nếu thiếu cái khăn bịt mắt thì không thể tổ chức được trò chơi. + Trò “Chơi chuyền” dụng cụ cần phải có là một quả bóng (có thể được thay bằng một quả cà xanh hoặc quả ổi xanh) và 10 que tre được vót tròn (có thể thay bằng đũa). Để có được đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trẻ chơi, ngoài việc nghiên cứu tài liệu, mạng Internet tìm hiểu cách làm, giáo viên cũng cần phải tận dụng những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương như: cành cây, lá cây, tre nứa..., những vật liệu phế thải như: Chai nhựa, vải vụn, vỏ hộp sữa.... Ngoài ra giáo 9 viên có thể huy động ở các bậc phụ huynh sưu tầm thêm những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để tạo ra những đồ dùng đồ chơi an toàn, đẹp mắt thu hút sự chú ý của trẻ, kích thích trẻ tham gia vào trò chơi. Điều đó chứng tỏ rằng đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi dân gian rất quan trọng. Vì thế, trước khi tổ chức cho trẻ chơi một trò chơi dân gian nào đó, giáo viên cần tìm hiểu kỹ về cách chơi, luật chơi, xác định những đồ dùng đồ chơi phù hợp với trò chơi để từ đó có thể chuẩn bị đầy đủ các yếu tố cần thiết cho trò chơi để trò chơi được tổ chức tốt hơn, hiệu quả hơn. - Dạy trẻ đọc thuộc lời đồng dao trong trò chơi (đối với những trò chơi có lời đồng dao) Khác với các trò chơi vận động, một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi thường gắn liền với hình thức hát hoặc đọc đồng dao đối đáp. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi vui vẻ, nhộn nhịp hơn và mang tính nhạc điệu, dí dỏm hơn. Mặc dù, không phải bài đồng dao nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ: Khi chơi trò chơi “Chi chi chành chành” trẻ hát “Chi chi chành chành - Cái đanh thổi lửa - Con ngựa đứt cương - Ba vương ngũ đế - Bắt dế đi tìm - ù à ù ập”. Hay bài đồng dao của trò chơi “Rồng rắn lên mây” trẻ hát “Rồng rắn lên mây - Có cây núc nắc - Có nhà khiển binh - Hỏi thăm thầy thuốc có nhà hay không.... Câu hát chẳng có ý nghĩa rõ ràng thế nhưng khi thiếu đi câu hát thì trò chơi không thể diễn ra được. Trò chơi chỉ có thể được tổ chức khi trẻ đã thuộc lời đồng dao. Chính vì vậy, giáo viên cần phải cho trẻ làm quen với lời đồng dao của các trò chơi dân gian trước khi hướng dẫn trẻ chơi. Có thể dạy cho trẻ thuộc lời đồng dao vào các thời điểm trong ngày của trẻ như: Đón trẻ, hoạt động chiều, hoạt động ngoài trời... Cô giáo đọc cho trẻ nghe qua 2-3 lần, đọc với giọng truyền cảm kết hợp với điệu bộ minh họa và đưa người theo nhịp điệu của bài đồng dao để kích thích lôi cuốn trẻ hứng thú muốn được đọc, được chơi trò chơi gắn với bài đồng dao đó. Ví dụ: Khi dạy trẻ đọc thuộc lời bài đồng dao: “Mèo đuổi chuột” “Mèo đuổi chuột Mèo đuổi đằng sau Mời bạn ra đây Trốn đâu cho thoát Tay nắm chặt tay Thế là chú chuột Đứng thành vòng rộng Lại đóng vai mèo Chuột luồn lỗ hổng Co cẳng chạy theo Chạy vội chạy mau Bắt mèo hóa chuột” Đây là bài đồng dao trong trò chơi thuộc chủ đề Thế giới động vật, giáo viên cần đọc với nhịp thơ 2/2, nhịp độ chậm, chú ý chữ khó đọc, khó hiểu, giải thích và cho trẻ đọc nhiều lần. Đồng thời, kết hợp thể hiện điệu bộ nét mặt phù hợp với nội dung bài đồng dao, cần lựa chọn nhiều hình thức tổ chức khác nhau để thu hút sự chú ý của trẻ và khi đứng trước trẻ cô giáo phải luôn tự tin vào cách tổ chức của mình. Khi trẻ đã thuộc lời dồng dao thì giáo viên tổ chức cho trẻ chơi trò chơi tương ứng với lời đồng dao đó. Như thế, trẻ chơi rất hứng thú và tích cực tham gia vào trò chơi. 10 - Chuẩn bị địa điểm: Đồ dùng, đồ chơi đầy đủ và lời đồng dao đã thuộc rồi, nhưng nếu thiếu đi một địa điểm để tổ chức trò chơi thì buổi chơi cũng không thể diễn ra được. Trò chơi dân gian gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên Việt Nam. Trong trò chơi dân gian, con người và thiên nhiên hòa quyện với nhau, thiên nhiên được nhân cách hoá trở nên có hồn. Mỗi trò chơi dân gian có một cách chơi và luật chơi khác nhau. Có những trò chơi vận động mang tính tập thể rất cao, thì số lượng trẻ chơi đông như trò chơi: Kéo co, Rồng rắn, Mèo đuổi chuột…, đòi hỏi địa điểm tổ chức phải rộng. Như thế, giáo viên cần phải tận dụng khoảng không gian thoáng mát ở sân trường để tổ chức cho trẻ chơi. Nhưng lại cũng có những trò chơi tĩnh, trẻ hay chơi theo các nhóm nhỏ như “Chi chi chành chành”, “Tập tầm vông”, “Kéo cưa lừa xẻ”, “Cắp cua”, “Trồng cột”, “Lộn cầu vồng”... tổ chức lồng ghép vào các hoạt động chung, hoạt động chiều để cho các cháu chơi trong lớp. Chính vì vậy, giáo viên cần nắm vững cách chơi, luật chơi, đặc điểm của từng trò chơi để từ đó lựa chọn địa điểm cho phù hợp trước khi tổ chức cho trẻ chơi. Kiểm tra sân chơi đảm bảo khi cho trẻ chơi sân phải sạch sẽ, khô ráo. *Giải pháp 4: Tổ chức trò chơi dân gian phù hợp với từng hoạt động. Không như những bậc học khác, bậc học mầm non hoạt động học tập luôn gắn liền với hoạt động vui chơi. Mỗi hoạt động của trẻ đều nhằm đạt được một mục đích nhất định và có tính chất riêng của nó. Nếu như hoạt động có chủ định được tổ chức nhằm cung cấp các kiến thức cho trẻ thì hoạt động ngoài trời lại giúp trẻ gần gũi với thiên nhiên, khám phá các hiện tượng tự nhiên và phát triển nhận thức cho trẻ. Hoạt động góc giúp trẻ mở rộng thêm về kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi theo nhóm. Chính vì vậy, giáo viên cần biết lựa chọn và tổ chức các trò chơi dân gian sao cho phù hợp với tính chất của từng hoạt động, từng chủ đề. - Với hoạt động ngoài trời: Có thể nói rằng, ở hoạt động này trẻ được hít thở khí trời, được tiếp xúc với thiên nhiên, với cảnh vật xung quanh, thả mình vào những trò chơi vui nhộn cùng bạn bè. Giáo viên cần tận dụng khoảng không gian thoáng mát với nhiều cây xanh ở sân trường để tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ. Ở hoạt động này giáo viên nên lựa chọn những trò chơi vận động nhằm tăng cường sức khoẻ và rèn luyện các yếu tố thể lực cho trẻ như: Mèo đuổi chuột; Cướp cờ; Kéo co; Câu ếch; Bịt mắt bắt dê … - Với hoạt động góc: Tổ chức trong lớp học nên tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi có thể chơi theo nhóm nhỏ trong một không gian hẹp. Có thể chọn một số trò chơi như: Ô ăn quan; Nặn tò he; Kéo cưa lừa xẻ; Lộn cầu vồng; Chi chi chành chành”…, chú ý lựa chọn những trò chơi phù hợp với khả năng của trẻ, với nội dung chơi, chủ đề chơi. Ví dụ: Chủ điểm “Tết và mùa xuân” tổ chức cho trẻ chơi như: Trồng nụ, trồng hoa; Bịt mắt đập niêu;.... 11 - Với hoạt động có chủ định và hoạt động chiều Để thực hiện tốt việc tích hợp trò chơi dân gian vào hoạt động có chủ định của trẻ, cần tìm tòi nghiên cứu lựa chọn những trò chơi phù hợp, gắn với nội dung bài dạy, đảm bảo yêu cầu kiến thức, kỹ năng, thái độ và tâm sinh lý lứa tuổi. Đối với trò chơi có luật thì bên cạnh cách chơi, lời ca, bài hát đồng dao (nếu có) thì giáo viên giới thiệu cho trẻ luật chơi. Lần chơi đầu giới thiệu cụ thể rõ ràng luật chơi, cách chơi và chơi thử cùng vài trẻ nhanh nhẹn, tháo vát để trẻ quan sát, hình dung cách chơi và có hứng thú vào trò chơi Giáo viên có thể chọn những trò chơi nhẹ nhàng để phát triển nhận thức cho trẻ và đồng thời lồng ghép, chuyển tiếp từ hoạt động này sang hoạt động khác nhằm gây hứng thú cho trẻ như trò chơi: Nu na nu nống; Chi chi chành chành; Tập tầm vông..., không những giúp trẻ phát triển nhận thức mà còn giúp trẻ phát triển các cơ nhỏ: Ngón tay, bàn tay... Đối với lĩnh vực phát triển thể chất: Lựa chọn trò chơi vận động nhằm rèn luyện thân thể khỏe mạnh, hoạt bát và năng động. Nhiều trò chơi đòi hỏi phải mạnh mẽ, nhanh chân, nhanh mắt, nhanh miệng. Trẻ phải có sức khỏe mới có thể vui chơi và ngược lại vui chơi giúp trẻ thêm khỏe mạnh và năng động. Ví dụ: Với trò chơi “Chi chi chành chành” buộc trẻ phải nhanh tay và nhanh miệng để rút tay ra khi câu đồng dao cuối cùng được đọc lên, nếu không nhanh ngón tay sẽ bị giữ lại và như thế sẽ bị thua cuộc. Trò chơi: “Nhảy dây”, “Trồng nụ trồng hoa”, “Nhảy lò cò” có nhiều nấc chơi nho nhỏ: từ bàn một, bàn hai…đến bàn mười (Nhảy lò cò); Từ một nụ, một hoa…đến tám hoa (Trồng nụ trồng hoa)…Trẻ phải vượt qua dần từng nấc, hết nấc này mới đi tiếp nấc sau. Như vậy, trẻ phải dai sức, khỏe mạnh, nhanh nhẹn và khéo léo mới có thể tiến dần đến được nấc cuối của trò chơi. Ngoài ra, khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho hoạt động có chủ định. Một điều cần đặc biệt lưu ý đó là lựa chọn trò chơi phù hợp với đề tài và chủ đề của bài dạy. Ví dụ: Với chủ đề “Thế giới động vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi “Bịt mắt bắt dê”, “Mèo đuổi chuột”.... Với các hoạt động khám phá khoa học, làm quen với toán, làm quen với văn học khi lựa chọn các trò chơi cần đáp ứng được các tiêu chí sau: + Phát triển nhận thức cho trẻ. + Phát triển ngôn ngữ. + Cung cấp cho trẻ các kỹ năng: Hoạt động theo nhóm; Sử dụng đồ dùng đồ chơi. + Rèn luyện trí nhớ và khả năng tư duy cho trẻ. Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi nhằm phát triển nhận thức cho trẻ như: Ô ăn quan, Đếm sao…Đặc biệt khi tích hợp trò chơi dân gian vào giờ hoạt động chung, giáo viên cần lựa chọn trò chơi phù hợp với đặc điểm từng môn học. Đưa trò chơi dân gian vào môn thể chất: Cần chọn những trò chơi vận động để trẻ được vận động chân tay tạo không khí vui nhộn và sinh động như: Nhảy 12 lò cò, Kéo co, Cướp cờ, Mèo đuổi chuột. Qua đó giúp trẻ rèn luyện thân thể khoẻ mạnh, hoạt bát. Chẳng hạn: + Với trò chơi “Cướp cờ” đòi hỏi các cháu cần có một sức khoẻ tốt, sự dẻo dai, sức nhanh, mạnh của đôi bàn chân để có thể chơi tốt, và khi đã cướp được cờ thì phải chạy thật nhanh mang cờ về phe mình sao cho bạn đối phương không bắt kịp thì sẽ ghi được điểm và thắng phe đối phương. + Với trò chơi “Rồng rắn lên mây” khi trẻ hát xong câu cuối: “Xin khúc đuôi - tha hồ thầy đuổi” lập tức trẻ làm “đuôi” (đứng sau cùng) phải chạy thật nhanh nếu không sẽ bị “thầy” tóm lấy, sau đó có thể bị thay người khác hoặc lại phải làm “thầy” để đi đuổi những trẻ khác. + Qua trò chơi “Chuyền thẻ” như là một bài học về đếm số, tính nhẩm đồng thời còn là một bài tập thể dục, luyện cơ tay (ở cổ tay, cánh tay, khuỷu tay) cho trẻ em. Những động tác như: “Nâng lấy một, chộp lấy đôi, sang tay chống”…giúp trẻ trở nên nhanh nhẹn, khéo léo đồng thời ngôn ngữ của trẻ cũng trở nên mạch lạc qua các vần điệu dân gian. Để đưa trò chơi dân gian vào môn Âm nhạc, giáo viên cần lựa chọn những trò chơi có gắn với lời ca, có vần, có điệu như các trò chơi: Tập tầm vông; Hát chuyền sỏi… Khi chơi “Tập tầm vông” hai trẻ ngồi đối mặt nhau, vừa hát vừa theo nhịp đập lòng bàn tay vào nhau: hoặc đập thẳng, hoặc đập chéo, hoặc một cao một hạ thấp, hoặc kết hợp nhiều cách khác nhau. Qua đó giúp trẻ củng cố và phát triển kĩ năng hát, vận động, sự phối hợp nhịp nhàng của từng đội chơi. Để tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian có hiệu quả thì điều rất quan trọng và không thể thiếu đó là: + Tạo hứng thú: Đưa ra những gợi ý, những câu hỏi ngắn gọn, câu đố, vè, bài đồng dao, tạo ra các tình huống, trò chuyện cùng trẻ…làm cho trẻ nhớ lại các trò chơi cũ hay giới thiệu trò chơi mới, dẫn dắt trẻ vào cuộc chơi. + Cô cùng trẻ thảo luận, bàn bạc và triển khai các góc chơi và cho trẻ tự kiếm đồ chơi, nguyên liệu chơi cho từng nhóm (nếu có) mà cô chuẩn bị sẵn. + Cô hướng dẫn, làm mẫu, đàm thoại với trẻ và tổ chức cho trẻ chơi + Động viên khuyến khích trẻ chơi, tạo không khí vui tươi cho buổi chơi. - Tổ chức trò chơi dân gian thông qua hoạt động lễ hội: Tổ chức cho trẻ trò chơi dân gian trong các ngày hội, ngày lễ thực sự là một hoạt động thiết thực và bổ ích không thể thiếu trong trường mầm non. Đồng thời, góp phần thực hiện tốt phong trào thi đua “Trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Trẻ được chơi trò chơi dân gian trong lễ hội nhằm kích thích nhu cầu và động cơ hoạt động của trẻ, qua đó trẻ được phát triển toàn diện hơn.Thông qua hoạt động nghệ thuật trong các ngày hội, ngày lễ trẻ được ôn luyện củng cố các nội dung đã học. Xác định được tầm quan trọng việc tổ chức trò chơi dân gian trong các ngày hội, ngày lễ đối với trẻ mầm non và phát huy được tính sáng tạo của giáo viên, từ đầu năm học đã triển khai kế hoạch tổ chức như sau: + Chọn một ngày trong tháng trở thành ngày định kỳ tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trường. 13 + Mỗi lớp chọn 2-3 trò chơi và chịu trách nhiệm tổ chức sao cho tất cả trẻ được tham gia cùng. + Trò chơi dân gian đã tổ chức ở tháng này thì không được trùng lặp với những tháng trước và được tổ chức ngoài sân trường. Nhà trường xây dựng kế hoạch và thực hiện tổ chức trò chơi dân gian thông qua các hội thi như: Hội thi “Bé với trò chơi dân gian” hay hội thi “Bé với ca dao - Đồng dao” khuyến khích được nhiều trẻ được tham gia chơi trò chơi dân gian khiến trẻ rất hào hứng, thích thú. *Giải pháp 5: Tạo hứng thú cho trẻ tham gia chơi trò chơi dân gian Trò chơi dân gian có tính chất vui nhộn, mang tính cộng đồng tập thể. Trò chơi có luật nhưng thoải mái với người chơi và phù hợp với từng lứa tuổi. Đây là môi trường tốt giúp trẻ biết dung lượng, chia sẻ, tích cực, hòa đồng với hoạt động tập thể. Để tạo hứng thú cho trẻ, giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ các điều kiện (người chơi, phổ biến luật chơi, cách chơi, đồ chơi, địa điểm tổ chức, lời ca...) nhấn mạnh ý nghĩa của trò chơi nhằm thu hút, động viên trẻ rủ bạn cùng chơi, đặc biệt là những trẻ thiếu mạnh dạn, tự tin. Một ưu thế của trò chơi dân gian chính là ở chỗ nó có thể dung nạp tất cả những ai muốn chơi. Không bao giờ trò chơi dân gian quy định số người chơi nhất định. Vì vậy, cần khuyến khích, động viên tất cả các trẻ tham gia chơi càng đông càng vui. Nếu chơi “Bịt mắt bắt dê”, mỗi khi có một người vào thêm, vòng chỉ rộng ra một chút chứ trò chơi không thay đổi. Trò chơi “Rồng rắn lên mây” khi thêm một người chơi, thì “cái đuôi” sẽ dài ra một chút và tất cả mọi người đều được chơi, được chạy như nhau. Những trò chơi “Thả đỉa ba ba”, “Chi chi chành chành”, “Nhảy lò cò”, “Nhảy dây”… cũng tương tự như vậy. Trong khi chơi, mọi trẻ đều bình đẳng như nhau. Giáo viên cần động viên, khuyến khích trẻ chơi cùng nhau, chơi đúng luật chơi và cố gắng hoàn thành trò chơi cùng các bạn trong nhóm. Nhờ vậy, qua trò chơi góp phần giáo dục trẻ tinh thần đoàn kết, tính trách nhiệm và hợp tác cùng bạn. Qua đó, tinh thần tập thể của trẻ được nâng lên rất nhiều. Tạo hứng thú để tất cả trẻ tham gia vào trò chơi dân gian thì giáo viên cần phải thực hiện như sau: - Giới thiệu đồ chơi đẹp, mang tính thẩm mĩ cao và khơi gợi được trí tò mò vốn có của trẻ. - Giáo viên phải hướng dẫn trò chơi phải nhấn mạnh hững điểm hấp dẫn nhất của trò chơi để gây được sự chú ý cho trẻ, giúp trẻ hứng thú hơn. - Trong quá trình trẻ chơi giáo viên phải khen ngợi, động viên, tuyên dương trẻ kịp thời. - Khi trẻ đã chơi thành thạo, giáo viên cần tăng dần độ khó của trò chơi giúp trẻ tạo ý chí phấn đấu vươn lên chinh phục thử thách mới. - Trong quá trình chơi nếu thấy trẻ nhàm chán, giáo viên phải linh hoạt thay đổi hình thức. Ví dụ như: thi đua (giữa các đội chơi, nhóm chơi, giữa các cá nhân với nhau...). Như vậy trẻ sẽ hứng thú và tích cực tham gia chơi. *Giải pháp 6: Phối hợp giữa nhà trường - giáo viên - phụ huynh tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ. 14 Gia đình và nhà trường là nhân tố quan trọng quyết định đến việc hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Ngày nay, nhiều bậc phụ huynh rất ít quan tâm, quên mất tầm quan trọng của các trò chơi dân gian, các làn điệu dân ca, câu hò, vè... Khi đón trẻ về nhà, phụ huynh thường cho trẻ xem ti vi, băng đĩa hoạt hình, siêu nhân...mà đã lãng quên đi trò chơi dân gian mang đậm bản sắc dân tộc. Vì vậy, việc giáo dục trẻ phải kết hợp với gia đình mới đạt hiệu quả cao. Để làm tốt công tác phối kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại nhà trường cần thực hiện như sau: - Nội dung tuyên truyền đến phụ huynh như sau: + Thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của trò chơi dân gian với việc phát triển thể chất của trẻ, trao đổi các trò chơi đã tổ chức cho trẻ, đồng thời tuyên truyền phụ huynh cùng tham gia vào công tác rèn luyện cho trẻ chơi ở nhà. + Tư vấn với phụ huynh về những loại tài liệu có nội dung về trò chơi dân gian, các bài đồng dao, hò, vè để phụ huynh tham khảo và hướng dẫn cho trẻ chơi. + Kế hoạch tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường thông qua các ngày hội, ngày lễ. + Vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương phù hợp với trò chơi dân gian. - Hình thức tuyên truyền tới phụ huynh thông qua: + Các cuộc họp phụ huynh. + Thời gian đón trẻ và trả trẻ. + Góc trao đổi với phụ huynh ở nhóm lớp - Phối hợp với phụ huynh tổ chức các buổi giao lưu nhân các ngày lễ hội trong năm. Ví dụ: + Kỷ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11. Tổ chức trò chơi: Kéo co; Cướp cờ; Ném vòng cổ chai... + Tết Trung thu tổ chức trò chơi: Nhảy bao bố; Ném còn; Múa lân.... + Chào Xuân tổ chức Trò chơi: Nhảy sạp; Đi cà khêu; Đánh cù... Động viên, khuyến khích tất cả trẻ được tham gia chơi trò chơi. Đồng thời, vận động phụ huynh học sinh tham gia chơi cùng cô và trẻ, tạo được sự gắn kết giữa nhà trường với phụ huynh hoc sinh. Nêu cao được vị trí và tầm quan trọng trong việc tổ chức chăm sóc giáo dục trẻ tại nhà trường nói chung và công tác tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ thông qua các ngày hội, ngày lễ nói riêng. Huy động phụ huynh tham gia cùng cô và trẻ làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho trò chơi, mối quan hệ giáo viên và phụ huynh học sinh gần gũi nhau hơn, tạo được sự thân thiện. Đồng thời, phụ huynh phần nào cũng hiểu biết được đồ dùng đồ chơi là không thể thiếu đối với trẻ mầm non. Đây là một việc làm rất thiết thực thu hút phụ huynh cùng tham gia, cùng chung tay với nhà trường để tổ chức tốt hoạt động chăm sóc, giáo dục trẻ cũng như các hoạt động lễ hội đạt hiệu quả. *Giải pháp 7: Gìn giữ và lưu truyền trò chơi dân gian lại cho thế hệ sau. 15 Trò chơi dân gian, nét văn hóa độc đáo của dân tộc Việt Nam đang ngày càng mai một dần theo năm tháng, cùng với sự phát triển của nền kinh tế xã hội. Để gìn giữ và bảo tồn nét văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam, tôi muốn bản thân góp một phần công sức nhỏ bé của mình để gìn giữ và truyền đạt lại trò chơi dân gian cho trẻ em - chủ nhân tương lai của đất nước với mong muốn trò chơi dân gian mãi mãi hiện hữu trong tâm hồn trẻ thơ Việt Nam. Trò chơi: Ném còn, Nhảy sạp, Đánh đu, Đập niêu, Nổ pháo đất, Đánh cù, Nhảy ngựa…. Chúng ta chỉ còn thấy những trò chơi này vào những dịp tết Nguyên đán hoặc lễ hội đầu năm nhưng cũng rất ít. Không phải thế mà trò chơi dân gian bị mất đi mãi mãi vẫn còn nhiều người lại cố tìm về những trò chơi dân gian xưa cho con cháu. Trong mỗi chúng ta, ngẫm ra thấy thế cứ ngỡ tưởng như xa xôi lắm. Ít phút cùng với những đứa trẻ hàng xóm rủ nhau chơi trò: “Rồng rắn lên mây” và hát vang bài đồng dao vui nhộn của trò chơi này: “Rồng rắn lên mây Có cây núc nác Có nhà khiển vinh Hỏi thăm thầy thuốc Có nhà hay không.” - Cần phải tích cực tìm tòi, sưu tầm thật nhiều các trò chơi dân gian (TCDG) có trong chương trình giáo dục mầm non, trong các TCDG hằng ngày mà trẻ ở địa phương hay chơi và ở những địa phương khác. Cần lựa chọn các trò chơi mang tính giáo dục, lành mạnh, an toàn cho trẻ. Đọc kỹ, phân tích và lựa chọn ra những TCDG có nội dung và lượng vận động phù hợp với trẻ. - Giáo viên hệ thống lại các trò chơi, phân loại chúng thành từng nhóm và xếp vào mỗi chủ đề. Lựa chọn trò chơi phù hợp với từng chủ đề và phân bổ theo từng hoạt động phù hợp. Chẳng hạn như: + Chủ đề “Thế giới thực vật” có thể cho trẻ chơi các trò chơi: “Trồng nụ trồng hoa”, “Mít mật mít gai”, “Chặt dừa”… + Tết và mùa xuân là thời điểm thích hợp để giới thiệu cho trẻ các trò chơi truyền thống của dân tộc trong dịp lễ Tết như: “Ném còn”, “Cướp cờ”, “Bịt mắt đập niêu”, “Đẩy gậy”, “Chơi đu”, “Múa lân”… + Chủ đề “Phương tiện và luật lệ giao thông”: Trò chơi “Đua xe bò”, “Nhảy ngựa”, + Chủ đề “Các hiện tượng tự nhiên”: “Đếm sao”... Song song với trò chơi dân gian là những món đồ chơi như: Tò he, diều giấy, cào cào lá dừa, lồng đèn nan tre, chong chóng tre... cũng đang mất đi trong đời sống của trẻ em ngày nay. Cần phải tổ chức hướng dẫn cho trẻ được trải nghiệm ở mọi lúc mọi nơi. Để gìn giữ và lưu truyền được trò chơi dân gian, đòi hỏi người giáo viên không ngừng nghiên cứu tài liệu, tìm kiếm qua mạng internet...để có sự hiểu biết nhiều hơn về trò chơi để đưa trò chơi dân gian vào các hoạt động của trẻ ở trường mầm non sao cho phù hợp, tạo được niềm vui thích đối với *Giải pháp 8: Làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá chất lượng tổ chức trò chơi dân gian trong nhà trường để có sự điều chỉnh kịp thời. 16 Đây là biện pháp không thể thiếu được đối với các nhà quản lý giáo dục nói chung và nhà trường nói riêng. Công tác kiểm tra, đánh giá giúp các nhà quản lý nắm bắt được thực trạng chất lượng dạy và học để từ đó đưa ra các biện pháp khắc phục những yếu kém, tìm ra những hạn chế còn tồn tại và có kế hoạch chỉ đạo tiếp theo nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn trong nhà trường. Để công tác này thực sự có hiệu quả, tôi đã đánh giá theo các tiêu chí sau: - Kế hoạch tổ chức hoạt động đã góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục hay chưa? - Giáo viên lựa chọn trò chơi lồng ghép vào các hoạt động phù hợp với chủ đề, độ tuổi của trẻ hay không? - Giáo viên đã chuẩn bị đồ dùng, đồ chơi, địa điểm chơi trong hoạt động có đầy đủ và phù hợp hay không? - Giáo viên có nắm chắc phương pháp, hình thức tổ chức trò chơi không? - Trẻ đã tích cực hứng thú tham gia trò chơi hay chưa? - Kết quả hoạt động trên trẻ: Biết tên trò chơi; Hiểu biết về cách chơi, luật chơi; Thái độ khi chơi trò chơi dân gian. - Linh hoạt sáng tạo trong tổ chức trò chơi, xử lý các tình huống xảy ra như thế nào? Để khắc phục hạn chế còn tồn tại của giáo viên trong quá trình tổ chức trò chơi dân gian, nhằm nâng cao chất lượng chuyên môn trong nhà trường, để công tác này thực sự có hiệu quả, tôi đã áp dụng các biện pháp sau: - Góp ý, rút kinh nghiệm cho từng giáo viên. - Bồi dưỡng về chuyên môn cho giáo viên thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn theo định kỳ 2 lần/tháng. - Tổ chức cho giáo viên được dự giờ đồng nghiệp để học tập kinh nghiệm. trẻ. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. Trong quá trình nghiên cứu đúc rút kinh nghiệm thực hiện đề tài. Được sự quan tâm giúp đỡ của các đồng chí trong Ban lãnh đạo nhà trường, Phòng GD&ĐT Thành phố, cùng với sự quyết tâm nung nấu nghiên cứu đề tài để tìm ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại trường mầm non, đã thu được kết quả như sau: Sau khi áp dụng một số giải pháp trên để chỉ đạo tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ tại đơn vị trong năm học 2018 - 2019, cùng với sự quyết tâm lớn của ban giám hiệu, sự đồng lòng cố gắng thực hiện chuyên môn của đội ngũ giáo viên, với một số giải pháp thiết thực, phù hợp với đặc điểm tình hình của nhà trường, công tác chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ tại Trường mầm non Quảng Hưng đã từng bước nâng lên và đạt được một số kết quả như sau: * Đối với hoạt động giáo dục: - Đa số trẻ đều được mở rộng vốn hiểu biết của mình về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc. 17 - Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin tham gia vào các hoạt động tập thể, hồn nhiên trong giao tiếp với mọi người xung quanh. - Trò chơi dân gian còn giúp trẻ trong lớp thêm gắn bó với nhau, nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức tập thể của trẻ. - Trẻ tự tin thích thú khi được đến trường đến lớp, biết nhiều đến các trò chơi dân gian. Bảng thống kê chất lượng tổ chức trò chơi dân gian của 32 giáo viên TT 1 2 3 4 Nội dung Lập kế hoạch theo từng chủ đề Tiêu chí đánh giá Số lượng Tỷ lệ % Phù hợp 32/32 100% Tương đối phù hợp 0 0 Chưa phù hợp 0 0 Hiểu biết về trò chơi Hiểu biết sâu sắc 32/32 100% dân gian Có hiểu biết 0 0 Còn hạn chế 0 0 Tích hợp trò chơi Phù hợp 32/32 100% dân gian trong các Tương đối phù hợp 0 0 hoạt động Chưa phù hợp 0 0 Phương pháp, hình Linh hoạt, sáng tạo 30/32 93.7% thức tổ chức trò chơi Tương đối linh hoạt, sáng tạo 2/32 6.3% dân gian Chưa linh hoạt, sáng tạo 0 0 Bảng thống kê chất lượng hoạt động của 396 trẻ Nội dung Số lượng Tỷ lệ % Trẻ biết tên các trò chơi dân gian 396/396 100% Trẻ biết cách chơi và luật chơi 396/396 100% Trẻ yêu thích, hứng thú tham gia trò chơi dân gian 396/396 100% Tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể 396/396 100% Trẻ tự tổ chức các trò chơi dân gian với bạn 375/396 94.7% * Đối với bản thân: - Nhận thức sâu sắc về ý nghĩa của việc đưa các trò chơi dân gian vào các hoạt động ở trường mầm non, nắm được mục đích của việc chơi, đó là hình thức chơi mà học. - Phát huy vai trò trách nhiệm của mình khi chỉ đạo tổ chức tốt trò chơi dân gian cho trẻ thông qua các hoạt động. - Nắm vững nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức trò chơi dân gian. Chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động và tạo hứng thú cho trẻ tham gia. - Góp phần gìn giữ, phát huy các trò chơi dân gian, làm cho vốn kiến thức về trò chơi dân gian ngày càng phong phú về thể loại. Phát huy khả năng tìm tòi, 18 sáng tạo trong các hoạt động để chỉ đạo giáo viên lồng ghép các trò chơi đó vào các tiết học với nội dung phù hợp - Có nhiều kinh nghiệm để chia sẻ với bạn bè, đồng nghiệp. * Đối với đồng nghiệp: - Tạo sự thân thiện gần gũi với trẻ vì vừa là người hướng dẫn vừa là bạn chơi cùng trẻ. - Giáo viên trở nên năng động, linh hoạt, tự tin hơn khi tổ chức các hoạt động tập thể từ đó tham gia nhiệt tình các phong trào tập thể. - Nâng cao năng lực chuyên môn. - Phần lớn giáo viên đều thấy được sự cần thiết của trò chơi dân gian trong quá trình giáo dục trẻ mầm non. Sở dĩ, trò chơi dân gian tác động mạnh mẽ đến trẻ, tạo điều kiện cho trẻ phát triển một cách toàn diện. Nhận thấy rằng trò chơi dân gian có thể vận dụng linh hoạt vào các hoạt động và tổ chức ở mọi thời điểm khác nhau trong ngày. - Chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức. * Đối với nhà trường: - Chất lượng tổ chức các hoạt đông trong nhà trường ngày một nâng cao. Tạo được niềm tin trong nhân dân khi gửi con đến trường. - Phụ huynh học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động của nhà trường: Phối hợp cùng giáo viên hướng dẫn, động viên khuyến khích trẻ chơi trò chơi; hỗ trợ nguyên vật liệu để làm đồ dùng, đồ chơi. - Giúp trẻ được thỏa mãn nhu cầu vui chơi, đồng thời bảo tồn được di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần thực hiện tốt cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực”. 3. Kết luận, kiến nghị. *Kết luận: Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian vào các hoạt động trong ngày của trẻ ở trường mầm non mang nhiều ý nghĩa thiết thực, nó có vị trí rất quan trọng trong đời sống vui chơi của tuổi thơ. Trẻ được tiếp cận và trực tiếp tham gia các trò chơi dân gian nhằm giúp cho trẻ sớm hình thành các thói quen hoạt động có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ tự tin linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát triển sau này của trẻ. Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan, phát triển trí nhớ, tư duy, trí tưởng tượng, ngôn ngữ, tăng cường thể lực cho trẻ, sự mạnh dạn, tự tin. Trò chơi dân gian thực sự góp phần giáo dục trẻ về truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam. Trò chơi dân gian cần được giữ gìn, phát huy và bảo tồn. Đồng thời, tổ chức trò chơi dân gian trong trường mầm non nhằm phát triển vận đông cho trẻ. Muốn đạt được điều đó, Ban giám hiệu phải đoàn kết thống nhất cao trong công tác quản lý chỉ đạo chuyên môn trong nhà trường. Người cán bộ quản lý phải nắm chắc chuyên môn, chủ động tích cực trong việc chỉ đạo bồi dưỡng giáo viên không thể nói chung chung mà phải giúp đỡ thật cụ thể đến nơi đến chốn, để giáo viên nhận thức được tầm quan trọng của trò chơi dân gian đối với trẻ mầm non. Có hiểu biết và nắm chắc phương pháp và hình thức tổ chức. Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với các bậc phụ 19 huynh quyên góp ủng nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động. Đồng thời, chủ động tham mưu các cấp lãnh đạo bổ sung đầy đủ trang thiết bị đảm bảo công tác dạy và học. Người cán bộ quản lý phải thực sự gương mẫu, có tinh thần trách nhiệm với công việc được giao. Luôn tôn trọng gần gũi đồng nghiệp, có tình yêu thương đối với trẻ thơ. Có như vậy thì chất lượng của nhà trường sẽ đạt được đỉnh cao và tạo được thương hiệu. Trong quá trình chỉ đạo thực hiện các giải pháp trên, bước đầu đã thành công trong việc nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở Trường mầm non Quảng Hưng  Vì vậy, ngày nay việc tổ chức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ thông qua các hoạt động được rất nhiều trường mầm non quan tâm . *Kiến nghị: Để thực hiện tốt công tác chỉ đạo nâng cao chất lượng tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ trong trường mầm non, tôi mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị sau: - Đối với Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT thành phố: + Thường xuyên hơn nữa trong việc tổ chức mở các lớp chuyên đề để số lượng cán bộ giáo viên ở các nhà trường được tham gia nhiều hơn. Đồng thời giúp giáo viên tiếp thu triệt để nội dung góp phần xây dựng nhà trường ngày càng phát triển. + Quan tâm đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy và học nhằm góp phần nâng cao chất lượng toàn diện trong nhà trường. + Tiếp tục cung cấp tài liệu có liên quan đến trò chơi dân gian. - Đối với Lãnh đạo các cấp: + Tuyên truyền sâu rộng đến các bậc phụ huynh, các tổ chức đoàn thể về sự cần thiết của việc tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ ở các trường mầm non. + Quan tâm hơn nữa đến những hoạt động của các nhà trường nói chung và trường mầm non nói riêng, nhằm động viên các nhà trường tạo nhiều sân chơi bổ ích cho trẻ, để trẻ thấy được mỗi ngày trẻ đến trường là một ngày vui. Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đúc rút được trong quá trình quản lý chỉ đạo thực hiện tại nhà trường. Trong quá trình thực hiện đề tài không tránh khỏi thiếu sót, hạn chế. Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các đồng chí lãnh đạo, các bạn đồng nghiệp để bản Sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn, được áp dụng rộng rãi và có hiệu quả. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Nguyễn Thị Tuyết Thanh Hóa, ngày 08 tháng 4 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết Lê Thị Hương 20