Tài liệu một số biện pháp giúp trẻ sớm thích nghi với trường lớp mầm non

Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP TRẺ SỚM THÍCH NGHI VỚI TRƯỜNG LỚP MẦM NON PhÇn I PhÇn më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi. Gi¸o dôc MÇm non lµ mét bé phËn cña hÖ thèng Gi¸o dôc Quèc d©n, lµ nÒn t¶ng cña c¶ hÖ thèng gi¸o dôc. NÒn mãng gi¸o dôc cã tèt th× sau nµy gi¸o dôc míi ph¸t triÓn toµn diÖn. Nhµ níc ta ngµy cµng quan t©m ®Õn Gi¸o dôc, ®Æc biÖt lµ Gi¸o dôc MÇm non. NhiÒu trêng MÇm non ®¹t chuÈn ®îc x©y dùng, c¬ së vËt chÊt khang trang, tû lÖ trÎ ®Õn trêng ë c¸c ®é tuæi ngµy cµng t¨ng. Lµ gi¸o viªn ®îc ph©n c«ng d¹y lớp Chồi 2 Trêng Mẫu Gi¸o Thạnh Thắng 1 t«i rÊt yªu c«ng viÖc cña m×nh vµ quý mÕn trÎ nh con. Khi lÇn ®Çu tiªn ®Õn trêng trÎ rÊt sî vµ hay khãc nhÌ v× toµn lµ c¸c b¹n l¹, c« gi¸o l¹. Lµm sao ®Ó c¸c bËc phô huynh yªn t©m vui vÎ khi trao con cho c¸c c«. T«i ®· thùc hiÖn vµi biÖn ph¸p ®Ó cã thÓ lµm phô huynh yªn lßng vµ trÎ ®Õn líp mµ kh«ng sî sÖt qua vµi ngµy lµ ham thÝch ®i häc. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn mµ t«i thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi “Mét sè biÖn ph¸p gióp trÎ sím thÝch nghi víi trêng líp MÇm non. II. Môc ®Ých nghiªn cøu. 1 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Nh»m gióp trÎ míi ®Õn líp kh«ng sî sÖt vµ thÝch ®i häc ®Ó c¸c bËc phô huynh an t©m trong nh÷ng ngµy ®Çu tiªn con m×nh xa bè mÑ. III. §èi tîng nghiªn cøu. Løa tuæi Nhµ trÎ 2-3 tuæi vµ c¸c trÎ lÇn ®Çu tiªn ®i häc IV. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. ¸p dông thùc tiÔn, tham kh¶o tµi liÖu t©m lý häc trÎ em. PhÇn II Néi dung I. C¬ së lý luËn cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1. C¬ së lý luËn. ViÖc t¹o ham thÝch cho trÎ khi ®Õn trêng, ®Õn líp lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng. TrÎ høng thó ®i häc sÏ t¹o cho phô huynh cã t©m lý tho¶i m¸i, yªn t©m giao con cho c« gi¸o, trÎ sÏ hßa ®ång nhanh víi m«i trêng tËp thÓ tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng cña líp, c« gi¸o còng dÔ dµng tiÕp cËn víi trÎ ®Ó hiÓu ®îc t©m lý cña trÎ vµ cã biÖn ph¸p gi¸o dôc phï hîp. 2. C¬ së thùc tiÔn. C¸c biÖn ph¸p t¹o t©m lý tho¶i m¸i khi trÎ ®Õn líp lµ rÊt quan träng. Bè mÑ còng cÇn trß chuyÖn víi trÎ lµm c«ng t¸c t tëng khi trÎ s¾p ®Õn trêng MÇm non. B¶n th©n trÎ còng ph¶i cè g¾ng thÝch nghi víi viÖc sèng trong m«i trêng tËp thÓ, biÕt gÇn gòi vµ chia sÎ víi c¸c b¹n mäi thø. N¨m häc 2014 - 2015 t«i ®îc ph©n c«ng d¹y líp Chåi víi 23 trÎ. Qua giê ®ãn trÎ t«i thÊy rÊt vÊt v¶ v× nh÷ng buæi ®Çu tiªn ®i häc trÎ cßn hay ngÇy ngµ 2 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà bè mÑ, c« gi¸o ph¶i dç dµnh m·i mµ c¸c ch¸u kh«ng chÞu ch¬i. H«m sau ®· cã mét sè ch¸u nghØ häc v× sî ®Õn líp. Ch¸u b¶o: “ë líp toµn c¸c b¹n l¹, c« gi¸o l¹ con sî l¾m”. ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã t«i ®· tr¨n trë vµ t×m ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó c¸c ch¸u ham thÝch ®Õn líp häc, nhanh thÝch nghi víi trêng MÇm non. II. Thùc tr¹ng cña vÊn ®Ò nghiªn cøu. 1. Thùc tr¹ng cña trêng vµ c¬ së gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nghiªn cøu. a. ThuËn lîi. Trêng MÉu gi¸o Th¹nh Th¾ng 1 n¬i t«i ®ang c«ng t¸c vµ gi¶ng d¹y ®ang dÇn dÇn tõng bíc ®i lªn. UBND x· t¹o ®iÒu kiÖn vµ quan t©m ®Õn trêng líp, ®éi ngò gi¸o viªn nhµ trêng ®oµn kÕt gióp ®ì. B¶n th©n t«i lu«n ®îc sù gióp ®ì cña c¸n bé gi¸o viªn trong trêng. Hµng n¨m ®îc häc chuyªn ®Ò ®Ó n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y, ®îc tËp huÊn c¸c kü n¨ng giao tiÕp víi trÎ vµ phô huynh. Líp häc th× khang trang, s¹ch sÏ, tho¸ng m¸t t¹o t©m lý tho¶i m¸i thÝch thó khi trÎ ®Õn líp. Hµng th¸ng t«i ®îc dù giê ®ång nghiÖp ®Ó n©ng cao chuyªn m«n. b. Khã kh¨n. * T×nh h×nh ®Þa ph¬ng. Trêng MÉu gi¸o Th¹nh Th¾ng 1 n¬i t«i ®ang c«ng t¸c lµ x· thuÇn n«ng kinh tÕ chñ yÕu dùa vµo n«ng nghiÖp, ®iÒu kiÖn kinh tÕ cha ®ång ®Òu, nhËn thøc cña mét sè phô huynh cßn h¹n chÕ cha cã sù phèi hîp víi nhµ trêng. Mét sè bËc phô huynh cßn cha cã viÖc lµm æn ®Þnh nªn vÉn ë nhµ tr«ng con hoÆc nhê «ng bµ tr«ng hé dÉn ®Õn trÎ ë ®é tuæi ®Õn trêng cßn cha cao. 3 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Mét sè bËc phô huynh cßn sãt con khi ®a con ra líp thÊy con quÊy khãc l¹i cho con nghØ häc. C«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng cña c¸c ban, ngµnh, ®oµn thÓ cßn h¹n chÕ. * C¬ së vËt chÊt. Thùc tÕ trêng MÉu gi¸o Th¹nh Th¾ng 1 cßn rÊt nghÌo nªn khã kh¨n cho viÖc ®Çu t trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt phôc vô cho ho¹t ®éng häc vµ vui ch¬i, thiÕu ®å dïng trùc quan ®Ó gi¶ng d¹y. §å dïng, ®å ch¬i cßn Ýt vµ s¬ sµi kh«ng hÊp dÉn trÎ VÊn ®Ò ®æi míi d¹y vµ häc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong tiÕt d¹y cßn h¹n chÕ v× Nhµ trêng míi chØ cã m¸y vi tÝnh skidmart cho c¸c líp 5 tuæi, cßn c¸c líp nhá h¬n th× cha cã. 2. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm. Thêi gian: N¨m häc 2014 -2015 §Þa ®iÓm: Líp Chåi 2 ®iÓm Khu d©n c. III. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. 1.Tận dụng môi trường thiên nhiên, đồ chơi ngoài sân trường: Lớp Chåi 2 ®iÓm Khu d©n c thuộc Trường MÉu gi¸o Th¹nh Th¾ng 1 tuy không lớn lắm nhưng cũng có một sân trường tương đối rộng để các cháu chơi đùa, đi dạo…Năm nào BGH cũng cho cải tạo và sắp xếp lại, trang bị thêm nhiều cây xanh đồ chơi ngoài trời…. tạo được một sân chơi thoáng mát, sạch , đẹp thu hút sự hứng thú của trẻ và phụ huynh. Đầu năm một số giáo viên sợ cháu khóc thường cho các cháu ở trong lớp, đóng cửa lại không cho 4 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà các cháu ra chơi ngoài sân vì sợ các cháu gặp người quen sẽ khóc. Nhưng tôi thiết nghĩ : trong lớp mới ngột ngạt, các cháu sẽ bị ức chế, nỗi sợ hãi càng tăng. Tại sao mình không cho các bé ra sân trường đi dạo dưới những tán cây để hít thở không khí trong lành? Chính không khí này sẽ giúp bé thoải mái, tâm lý vui vẻ. Khi được ra sân các cháu thơ thẩn đi theo tôi ngắm nhìn xung quanh hoặc chạy nhảy vui đùa. Đối với những cháu còn lạ, ngơ ngác và khóc thì tôi thường dẫn cháu đi bên cạnh, vỗ về âu yếm vuốt ve để các cháu cảm thấy bớt cô đơn. Dần dần các cháu bị tiếng nói, tiếng hát, đọc thơ và kể chuyện của tôi thu hút. Các cháu không khóc nữa mà hòa cùng vào các bạn tham gia các trò chơi “Thổi bóng” “Bắt bướm”… thậm chí “quên” cả mẹ đang đi ở phía sau. 2. Phối hợp chặt chẽ với Phụ huynh và các giáo viên nhóm dưới: Trẻ ở lớp tôi có cháu mới đi học lần đầu nhưng cũng có bé từ lớp dưới chuyển lên. Đối với các cháu đã đi học, ngay từ ngày đầu nhận danh sách lớp tôi thường trao đổi ngay với giáo viên cũ của trẻ để nắm được thói quen, đặc điểm sinh lý, sức khỏe, sức khỏe của trẻ để có biện pháp tác động phù hợp. Những ngày đầu mới chuyển lớp thường có các giáo viên cũ đi theo, lúc đó cô giáo cũ sẽ là người tổ chức các hoạt động cho trẻ, quản trẻ, còn tôi sẽ ở vai “phụ”, lo chăm sóc vệ sinh, làm trò… và quan sát trẻ. Khi trẻ bắt đầu bị tôi 5 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà thu hút thì tôi sẽ làm quen, trò chuyện với trẻ trong vai trò cô giáo chính. Việc làm quen diễn ra một cách tự nhiên, dần dần các cháu không cảm thấy đột ngột. Chính các cháu này sẽ là những nhân tố tích cực lôi kéo những cháu này sẽ là những nhân tố tích cực lôi kéo những cháu mới hưởng ứng theo cô sau này. - Đối với các cháu lần đầu tiên đi học, trong tuần lễ được ở lại làm quen, ngoài việc trao đổi với phụ huynh về trẻ, tôi cũng đã sinh hoạt với các anh chị phụ huynh về nội quy của nhóm lớp như: cho bé đi học đều, đúng giờ, đồng thời đề nghị phụ huynh kết hợp với Cô trong việc rèn nề nếp và thói quen lễ phép. Cô và ba mẹ phải là tấm gương cho trẻ noi theo. Ví dụ: * Khi bé mới vào lớp tôi đã khoanh tay chào ba mẹ, chào bé: phụ huynh cũng khoanh tay chào lại tôi, những hình ảnh này dễ làm cho các cháu bắt chước cử chỉ đẹp của người lớn và cháu phải làm theo. Khi tôi tập thể dục hay đọc thơ, hát múa, làm trò Phụ huynh cùng hưởng ứng cho trẻ cùng lớp. 6 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Hay những lúc sinh hoạt tập thể ngồi vòng tròn, Phụ huynh cũng ngồi, trẻ ngồi cùng mẹ chơi trò “Đoán tên”. Phụ huynh cùng giúp bé nói tên con của mình. Khi cháu cùng chơi xong, phụ huynh cùng bé cất dọn đồ chơi vào các góc. Khi tôi đưa một món đồ chơi mà trẻ thích, tôi thường nói: “ Bảo Anh cho bé nè”, trẻ nhìn tôi với ánh mắt dò xét và được mẹ tiếp thêm: “ Ồ! Con cảm ơn Cô đi, Cô thương con quá!” những lời của mẹ và hành động của Cô đã làm cho bé hết sức an tâm và thoải mái tinh thần trong những ngày đầu bé mới tinh thần trong những ngày đầu bé mới đến trường. Tuyệt đối không được la mắng trẻ trước mặt cô cũng như không đem cô ra để dọa trẻ. Cô giáo phải là người bạn đáng tin cậy của trẻ: Khi mẹ đưa bé đến lớp những ngày đầu tiên, bé thường ôm chặt lấy mẹ không muốn rời và nhìn xung quanh dò xét. Nếu lúc đó cô giáo đến ôm chầm và bế bé ra khỏi tay mẹ thì bé sẽ rất ghét và đâm ra sợ cô. Chính vì vậy, tôi chỉ tiến lại chào hỏi phụ huynh và mỉm cười với cháu bé, có thể hỏi chuyện bé, nói chuyện với mẹ nhưng không bế trẻ. Sau đó tôi bày đồ chơi hoặc tổ chức trò chơi với các cháu cũ để gây sự chú ý của trẻ đồng thời quan sát biểu hiện của trẻ. Có những cháu thì tham gia ngay cùng cô, nhưng cũng có bé chỉ ngồi trong lòng mẹ quan sát cô 7 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà và các bạn, khi cô đưa đồ chơi thì ngồi chơi cùng mẹ….Đối với những trẻ này, tôi phải lại gần, trò chuyện với phụ huynh và chơi với cháu nhiều hơn. Khi trẻ thấy cô và mẹ “thân nhau”, hay nói chuyện vui vẻ với nhau trẻ sẽ cảm thấy cô gần gũi hơn, thân thiết hơn. Từ từ trẻ sẽ chơi với cô và theo cô. Khi trò chuyện hoặc chơi cùng với trẻ, tôi thường xưng tên chứ không xưng “cô” và trẻ thuộc tên tôi rất nhanh. Chính những điều này làm phụ huynh tin tưởng ở tôi nhiều hơn và các cháu cũng thân thiết với tôi hơn. Trong thời gian đầu tùy theo cá tính của từng trẻ tôi luôn chiều trẻ để trẻ cảm thấy an tâm trong môi trường mới. Tôi có thể đáp ứng những thói quen không đẹp của trẻ như ăn sai chế độ, tiêu tiểu không gọi cô, bắt cô ẵm bồng, …Rồi từ từ sau đó, khi bé quen rồi tôi sẽ cho bé thực hiện các nề nếp vệ sinh, xếp hàng, thu dọn đồ chơi… dưới hình thức tập, thông qua câu chuyện, làm mẫu của cô… thường thì trong mét thêi gian các cháu lớp tôi đã có một số thói quen nề nếp tốt. Mỗi ngày ở trường phải là những ngày hội: Trong những ngày đầu bé mới đến trường, tôi nghĩ trường lớp phải thật đẹp, thật hấp dẫn và thu hút trẻ. Vì vậy để chuẩn bị đón trẻ, tôi cùng các bạn trong lớp sắp xếp các góc chơi với đầy đủ các loại đồ chơi khác nhau. Nhất là các loại đồ chơi chuyển động( xe ô tô, máy bay nhiều loại…), tạo ra âm thanh (như con chút chit, kèn, xúc sắc…) 8 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà đồ chơi phát triển trí tuệ (đồ chơi lắp ghép, xếp hình…) và một số thú bông, búp bê, các loại bong. Đồ chơi phải đủ để mỗi cháu có ít nhất một món, không tranh dành nhau. Trong lớp cô thường treo bông, trang trí dây xúc xích, một số cờ và các dây ngộ nghĩnh, cô cắt dán rồi treo ngang tầm của trẻ. Các cháu có thể với xuống chơi một cách thoải mái.Các cháu bị nhiều thứ lạ, đẹp hấp dẫn xung quanh thu hút nên quên cả khóc và chóng quen cô với các bạn khác hơn. IV. KÕt qu¶ ®¹t ®îc. Sau qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi ¸p dông nhiÒu h×nh thøc t«i thÊy kÕt qu¶ nh sau: - TrÎ ®Õn líp kh«ng cßn bì ngì, kh«ng ch¹y trèn, ham thÝch ®i häc, ch¬i th©n víi cac b¹n, biÕt chia sÎ ®å ch¬i, gÇn gòi víi c« gi¸o. - T«i thÊy viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi nµy kh«ng chØ phï hîp víi líp t«i mµ cßn cã thÓ triÓn khai ë c¸c líp mÉu gi¸o n÷a còng nh løa tuèi mÇm non nãi chung vµ kh«ng chØ ¸p dông vµo n¨m häc nµy mµ cßn ¸p dông vµo c¸c n¨m häc tiÕp theo. PhÇn III KÕt luËn Trªn ®©y lµ mét sè biÖn ph¸p mµ t«i ®· sö dông trong nh÷ng n¨m qua, mµ t«i ®· tr¶i qua nhiÒu n¨m ®ãn trÎ t¹o nhiÒu niÒm vui cho c¸c bËc phô huynh khi göi con cho t«i. 9 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà C¸c ch¸u ë líp t«i thêng nhanh vµo nÒ nÕp, Ýt khãc, yªu thÝch ®Õn trêng, c¸c ch¸u ¨n giái nèi nhiÒu, h¸t móa giái, tù tin, kh¶ n¨ng phôc vô b¶n th©n rÊt cao. Cuèi n¨m kh©u tæ chøc qu¶n lý cña t«i ®îc ®¸nh gi¸ cao ®ã lµ nh÷ng g× mµ t«i t©m huyÕt víi nghÒ ch¨m sãc trÎ kháe, ngoan. T«i xin tr©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu vµ gi¸o viªn Trêng MÉu gi¸o Th¹nh Th¾ng 1 ®· tham gia gãp ý kiÕn ®Ó t«i hoµn thµnh ®îc ®Ò tµi nµy. §ã còng lµ nguån ®éng viªn to lín ®Ó t«i cè g¾ng phÊn ®Êu nhiÒu h¬n trong n¨m häc tíi. Th¹nh Th¾ng, ngµy 26 th¸ng 03 n¨m 2015 Ngêi viÕt Vò ThÞ Hång Hµ Duyệt Hội đồng khoa học cấp trường 10 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… 11 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Duyệt Hội đồng khoa học của Phòng GD&ĐT Huyện Vĩnh Thạnh …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… 12 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Duyệt Hội đồng khoa học của Sở GD&ĐT TP Cần Thơ ………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 13 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… …… 14 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà Như ta đã biết “Làm quen chữ cái” là một phần không kém quan trọng trong việc phát triển ngôn ngữ nói mạch lạc, tròn câu đối với trẻ, đặc biệt là trẻ 5 tuổi, phát âm đúng, nhận biết đúng chữ cái trong từ và tìm chữ cái đã học trong các từ rời trong tranh chữ to, trong đoạn th ơ, b ài th ơ, câu ca dao, t ục ng ữ, …qua trò chơi tất cả vấn đề đặt ra nêu trên đều là những nền tảng c ốt lõi góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 tuổi bắt đầu dùng ti ếng vi ệt, phát âm chính xác các âm, từ, tiếng phổ thông (không dùng tiếng m ẹ đẻ). Đây l à m ột ti ền đề vững chắc giúp cho trẻ bước vào lớp 1 ở trường tiểu học. Việc phát triển ngôn ngữ đối với trẻ em 5 tuổi có ý nghĩa r ất quan tr ọng . Bởi vì, giúp cho trẻ tự phát âm tốt, chính xác sẽ góp phần vào việc nói tròn câu, mạch lạc, rõ ràng. Nếu trẻ giao tiếp tốt thì sẽ phát triển nhi ều m ặt k ỹ năng khác như: nhận thức, trí tuệ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội,… là cốt lõi hình thành và phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Ngày nay, trong các môn học, giờ hoạt động chung ngoài việc truy ền thụ kiến thức cho trẻ thì giáo viên còn phải tận dụng mọi cơ hội để giúp cho tr ẻ có nhiều thời gian, nhiều hoạt động cùng cô, cùng các bạn trong lớp trao đổi, th ảo luận để giải quyết vấn đề, giải quyết tình huống. bởi vì đối với tr ẻ 5 tu ổi t ư duy của trẻ là (trực quan hình tượng, trực quan sơ đồ) trẻ đã bắt đầu thông qua những hình ảnh phát triển tính tưởng tượng, sáng tạo và tự giải quyết tình huống, giải quyết vấn đề, cùng bạn chia sẽ, hợp tác để tạo ra một sản phẩm trọn vẹn. Đây là một đặc trưng tâm lý của trẻ 5 tuổi, khác h ẳn v ới l ứa tu ổi khác là tư duy trực quan hình ảnh, trực quan với đồ vật,…Cũng chính vì đặc điểm tâm lý của trẻ khác nhau như vậy nên bản thân tôi là giáo viên trực ti ếp dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi. Để tiếp cận với chương trình Giáo d ục M ầm non (GDMN) theo hình thức đổi mới phương pháp giáo dục. Đòi hỏi ng ười giáo viên phải tư duy, sáng tạo, nắm bắt kịp thời những kiến thức của tất cả các môn học, giờ hoạt động góc, sinh hoạt vui chơi mọi lúc, mọi nơi,…thì cần phải có kỹ năng làm đồ dùng dạy học, trang trí lớp làm nổi bậc lên những nội dung trọng tâm xoay quanh chủ điểm. Trong tất cả các môn học tôi băn khoăn nhất 15 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà là “ Làm quen chữ cái” đối với trẻ 5 tuổi mà đã được nhiều (không ít) các bậc cha mẹ quan tâm và lo lắng đến ngôn ngữ và nền tảng chữ viết đối với tr ẻ trước khi bước vào lớp 1 ở trường tiểu học. Nhận thức được vấn đề này, nên tôi đã quyết định chọn tiết “Làm quen với chữ cái…” để lấy đó làm một đề tài nghiên cứu. Đề ra những biện pháp thực hiện có hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của chính b ản thân mình và cùng tập thể giáo viên trường thực hiện tốt mục tiêu về chất lượng giáo dục trẻ theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như hoàn thành chỉ tiêu nhiệm vụ của ngành do Nghị quyết đại hội các cấp đề ra 2. Cơ sở thực tiễn: Trong những năm học đã qua nội dung “ Làm quen chữ cái” cũng đã được đưa vào chuyên đề “ làm quen văn học, làm quen chữ viết” mà Bộ Giáo Dục, Sở Giáo dục, Phòng quan tâm đã đi sâu vào việc chỉ đạo các tỉnh thành, huyện thị, các trường đều phải xây dựng kế hoạch thực hiện. Chuyên đề này vẫn còn được duy trì đến bây giờ, vẫn được bồi dưỡng hàng năm để ti ếp t ục nâng cao chất lượng giảng dạy, nắm bắt kịp thời những phương pháp m ới, ch ắt lọc ra những nội dung để tích hợp lồng ghép vào các môn học khác, mọi lúc, mọi nơi…như rèn kỹ năng đọc thơ, kể truyện diễn cảm ở ngoài trời, hoạt động góc tập tô, xếp hột hạt, … Thực tế đã cho thấy Ban giám hiệu quan tâm, chỉ đạo, tạo điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất trong lớp để giáo viên dễ dàng thực hiện. Đặc biệt là tạo điều kiện để giáo viên luôn được tập huấn bồi dưỡng nâng cao chất l ượng giảng dạy hàng năm về các môn học cũng như các chuyên đề. Tăng c ường ch ỉ đạo trang trí lớp và làm đồ dùng dạy học. Khi lên tiết dạy, m ọi lúc, m ọi n ơi … Mở ra những tiết dạy thao giảng cho giáo viên toàn trường cùng tham dự, rút kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau, nhằm để nâng chất lượng tay nghề cho giáo viên toàn trường. Tuy vậy, nhưng bản thân tôi vẫn nhận thấy muốn trở thành một giáo viên dạy tốt chỉ học hỏi thì vẫn chưa đủ mà c ần ph ải đi sâu v ào nghiên cứu những vấn đề khó khăn, phân tích nguyên nhân cụ thể để rồi tìm ra những hướng giải quyết chính bằng các biện pháp thực hiện. Đây là m ột việc không đơn giản, dễ dàng mà đòi hỏi người giáo viên phải tâm huyết với nghề, yêu mến trẻ và thật sự coi trẻ như là những đứa con của mình hàng ngày, đúng với quan điểm “ cô giáo là người mẹ hiền thứ hai của trẻ”. Với đề tài này tôi xác định rằng đây là một phạm vi diện rộng không chỉ là người giáo viên trường mình thực hiện được, mà tất cả các giáo viên 16 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà trường bạn cũng có thể áp dụng cùng nâng chất lượng giảng dạy của mỗi cá nhân. II. THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH Những khó khăn trong việc thực hiện giờ “ Làm quen chữ cái” 1. Về phía nhà trường: a/. Về cơ sở vật chất, phòng học : Trường tôi là một trường địa hình trung tâm của huyện luôn được Phòng Giáo Dục quan tâm chỉ đạo sâu sát với nhiều phong trào, nhiều Hội thi để học hỏi, cơ sở vật chất tương đối ổn định và đạt trường chuẩn Quốc Gia vào năm 2011. Tuy vậy tôi nhận xét thấy vẫn còn thiếu kệ ,tủ,và các đồ dùng để phục vụ trong việc giảng dạy. b/. Về trang thiết bị: Ban Giám Hiệu cũng quan tâm mua sắm các phương tiện phục vụ giảng dạy như đồ dùng, đồ chơi ở các góc, các tủ, kệ để trưng bày đồ dùng dạy học…Phụ huynh học sinh quan tâm đóng góp các lo ại qu ỹ xã hội hóa giáo dục (XHHGD) để cùng xây dựng trường lớp, các phong tr ào “ Xanh – sạch – đẹp” và đã tạo nguồn quỹ cho giáo viên làm đồ dùng dạy học . 2. Về phía bản thân: Bản thân là một giáo viên chỉ qua đào tạo trung cấp Sư Phạm Mầm Non chính quy. Tuy cơ bản cũng có những kiến thức chuyên môn nghi ệp v ụ nh ất định, trang bị hành trang bước vào ngành học mầm non, với nhiệm vụ được phân công giáo viên dạy lớp. Ban giám Hiệu luôn có s ự quan tâm đến vi ệc đầu tư trang thiết bị, đồ dùng dạy học, phục vụ cho công tác chăm sóc v à giáo d ục trẻ . Nhưng tôi nghĩ mặc dù được Ban giám Hiệu phân công phụ trách l ớp Mẫu giáo 5 tuổi liên tiếp 4 năm liền mà kinh nghi ệm gi ảng d ạy v ẫn còn nhi ều hạn chế, nhiều vấn đề, tình huống khi xử lý thật bở ngỡ không biết làm thế nào? Kiến thức truyền đạt cho trẻ mở rộng bằng cách nào để tr ẻ d ễ d àng ti ếp thu, tư thế tác phong người giáo viên như thế nào, phương pháp truy ền th ụ c ủa giáo viên như thế nào, tích hợp lồng ghép các nội dung môn h ọc khác, n ội dung chuyên đề ra sao, tích hợp vào lúc nào để nội dung tích hợp được đan xen, hòa quyện mà không cứng ngắc, đặt cạnh kề nhau…Hình thức tổ chức lớp học như thế nào cho sinh động, không gò ép trẻ, tạo môi trường thoải mái và thay đổi trong nhiều hoạt động của trẻ trên lớp… Năng khiếu làm đồ dùng dạy học bản thân tôi vẫn còn h ạn ch ế. M ặc dù có sự cố gắng và tích cực học hỏi đồng nghiệp, tự làm ra nhi ều đồ dùng tranh ảnh, cắt dán các mô hình xe, phương tiện giao thông, con vật, hoa quả, cây 17 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà xanh, theo nội dung của các chủ đề. Tôi nhận thấy đồ dùng chưa thật đẹp do chưa khéo tay, màu sắc chưa nổi bật nên chưa giám m ạnh d ạn tham gia h ội thi thiết bị đồ dùng dạy học các cấp. 3. Về phía trẻ: Tôi được phân công phụ trách lớp 5 tuổi ( thuộc khối lớp lá) c ủa tr ường. Đơn vị thuộc trường mầm non đạt chuẩn Quốc Gia Mức độ 1 nên có sự phân chia độ tuổi rõ ràng từ nhóm trẻ, Mẫu giáo 3 tuổi, Mẫu giáo 4 tuổi, M ẫu giáo 5 tuổi. Nhận xét về mặc kiến thức tiếp thu qua trắc nghi ệm đầu năm tôi th ấy không đồng đều lý do có nhiều cháu đến 5 tuổi phụ huynh mới đưa đến trường. Quan điểm nhận thức của các bậc cha mẹ còn xem nhẹ ngành học mầm non. Giáo viên đến trường chủ yếu là để giữ con giúp họ, dạy cho trẻ biết ca hát cho vui và tạo thói quen đến trường để mai này đến trường tiểu học không còn khóc và bở ngỡ. Họ không chú ý đến việc ngoài chăm sóc thì còn có giáo dục trẻ qua các kiến thức và kỹ năng của các môn học, vui ch ơi, ho ạt động ngoài trời, mọi lúc, mọi nơi để đứa trẻ được phát triển toàn diện tâm th ế sẵn sàng trước khi trẻ bước vào trường tiểu học Nhận thức về phối hợp với giáo viên thống nhất th ực hi ện các bi ện pháp và nội dung giáo dục trẻ giữa gia đình và nhà trường và công tác xã hội hóa giáo dục (XHHGD). Như vậy để giải quyết những khó khăn trên tôi tự tìm ra những biện pháp thực hiện như sau: III. NHỮNG BIỆN PHÁP THỰC HIỆN 1. Xây dựng kế hoạch năm học: Ngay từ đầu năm học sau khi nhà trường tổ chức Hội nghị cán bộ công chức (CBCC) để biết rõ kế hoạt chỉ đạo của Ban giám hiệu có đề ra nhi ệm v ụ và chỉ tiêu thực hiện nhiệm vụ năm học đối với giáo viên như thế nào, trong giảng dạy các môn học, các phong trào và công tác thi đua, công tác khác …B ắt đầu tôi xây dựng kế hoạch tổng thể cho một năm học có đề ra các nhiệm vụ, biện pháp và chỉ tiêu cụ thể cho từng nội dung thực hiện, có kế hoạch thực hiện chuyên đề mà ngành chỉ đạo trong năm như chuyên đề “an toàn giao thông”, chuyên đề “ bảo vệ môi trường”, chuyên đề “ dinh dưỡng và vệ sinh an toàn thực phẩm”. Ngoài ra còn những chuyên đề khác như “làm quen văn học, làm quen chữ viết”, chuyên đề âm nhạc, chuyên đề tạo hình…tôi tiếp tục duy trì nhưng không đi sâu mà thực hiện lồng ghép mọi lúc, mọi nơi ( nếu thấy phù 18 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà hợp). Trong kế hoạch năm học tôi còn có kế hoạch tháng, tuần, ngày áp dụng với tình hình và điều kiện của lớp, đối với từng học sinh tôi s ử d ụng bi ện pháp linh hoạt có sự thay đổi tùy vào thời điểm, tình huống… 2. Sắp xếp, chia tổ, nhóm: Tôi lựa chọn sắp xếp những cháu nói mạch lạc rõ ràng, phát âm chính xác, tiếp thu nhanh, rồi xen lẫn với cháu phát âm ngọng ( đớt) thi ếu nhanh nh ẹn, tiếp thu chậm để các cháu có điều kiện hợp tác lẫn nhau trong hoạt động tập thể, hoạt động nhóm, tổ.... 3. Phối hợp chặt chẽ với các bậc cha mẹ trẻ, ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục, công tác xã hội hóa giáo dục(XHHGD): Giáo viên trao đổi với phụ huynh về các biện pháp để giáo dục trẻ giữa nhà trường và gia đình. Vì kiến thức ở trẻ không đồng đều với nhau giáo viên rất khó truyền đạt cho tất cả trẻ đều tiếp thu tốt, nên giáo viên phải th ường xuyên trao đổi với phụ huynh để tránh tình trạng ở lớp giáo viên dạy khác về nhà cha mẹ dạy khác, như cách phát âm chữ cái đúng với tiếng việt không dùng từ địa phương Ví dụ: chữ r ( rờ) không dạy phát âm r ( rờ) thành chữ g (gờ). 4. Tăng cường tham gia phong trào làm đồ dùng dạy học, tập th ể t ự làm đồ dùng phục vụ giảng dạy: Đây là một cơ hội để được học hỏi các chị em đồng nghiệp làm ra đồ dùng, đồ chơi đẹp, đa dạng và phong phú phục vụ cho việc trang trí lớp, lên tiết dạy, tuyên truyền mọi lúc, mọi nơi… rất bổ ích lại được nâng cao về kỹ năng làm ra đồ dùng ngày càng đẹp, càng sáng tạo. 5. Tạo môi trường cho trẻ làm quen với chữ viết bằng cách trang trí lớp, thay đổi theo từng chủ điểm đẹp mắt, nổi bật và hấp dẫn: Môi trường cho trẻ mẫu giáo làm quen với chữ viết là vấn đề hết sức quan trọng giúp trẻ phát âm chính xác các chữ cái, phát âm ngôn ng ữ nói m ạch lạc, tròn câu qua những tiếng và từ dưới tranh, qua câu ca dao, bài th ơ, đoạn thơ, hay một đoạn truyện ngắn dưới tranh…Vì thế khi trang trí lớp có tranh ảnh tôi đều có chữ viết, tên gọi của tranh, nội dung tranh theo từng chủ điểm. Ví dụ: trang trí theo chủ điểm “ phương tiện và luật lệ giao thông” thì trong lớp tôi tạo ra các dây treo các biển báo và các lo ại ph ương ti ện giao thông như đường thủy, đường bộ, đường hàng không cho trẻ quan sát, giúp tr ẻ nh ận biết hình dạng, gọi tên các loại biển báo và các loại xe thì tôi có dán tên xe … 19 Trường MG Thạnh Thắng 1 Sáng kiến kinh nghiệm Vũ Thị Hồng Hà tên tàu…khi trẻ gọi tên hỏi trẻ, khi trẻ phát âm chính xác trẻ rất hứng thú khi được nhìn, sờ, chơi với các phương tiện nêu trên. Tận dụng các mảng tường treo và dán tranh ảnh tạo ra các góc của lớp hấp dẫn và có tên gọi như góc thiên nhiên có dòng chữ “các bạn đang làm gì? Chăm sóc cây xanh”, góc nghệ thuật có môi trường chữ viết “ bé thích làm ca sĩ”,…có 5 góc chơi, tôi đều tạo ra các góc như tận dụng nhiều chữ viết khi thấy phù hợp với nội dung tranh để củng cố kiến thức trẻ bằng cách tìm các ch ữ cái đã học và chữ cái sắp học bằng nhiều chữ khác nhau như chữ in thường, in hoa, viết thường, viết hoa… và đây còn là giúp trẻ trải nghiệm với môi trường chữ viết. 6. Trên tiết dạy ( hay còn gọi là giờ hoạt động chung “làm quen chữ cái”): Để trẻ nhận biết chữ cái p, q tôi treo tranh để trẻ tự quan sát k ết hợp dùng câu đố để trẻ đoán và giới thiệu chữ cái mà giờ học hôm nay cho trẻ làm quen. Ví dụ: Tôi treo tranh xe ô tô dưới tranh có từ “ô tô” hoặc tôi viết câu thơ đó có chứa chữ cái p,q tôi viết bằng bút màu ( đỏ) cho trẻ đoán tên và tìm chữ cái trong câu đố “ Xe bốn bánh Chạy bon bon Kêu píp píp” ( Đố bé xe gì?) Lúc này tôi đả rèn luyện trí nhớ, óc quan sát và trực quan hình tượng ở trẻ đã chủ động nhìn, nghe, ghi nhớ, tư duy tìm chữ cái và phát âm đúng chữ cái p,q Sử dụng trò chơi bằng nhiều hình thức khác nhau , ở tuổi này tr ẻ r ất thích v ận động, thích chơi nhiều hơn nhưng thông qua chơi mà học, thông qua học mà chơi. Tôi sưu tầm tranh ảnh, tô màu nổi bật, đẹp mắt, thu hút tr ẻ chú ý đến quá trình truyền thụ kiến thức của tôi đến trẻ Ví dụ: Trong chủ điểm “bé yêu cây xanh” giờ làm quen chữ cái h,k tôi đọc câu đố, đồng thời gắn tranh lên bảng đố bé “dưới tranh có câu đố” “Quả gì năm cánh Xếp thành hình sao Bé nếm thử nào 20