Tài liệu Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong trường mầm non.

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẢNG XƯƠNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHÍ ĐẠO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO TRẺ TRONG TRƯỜNG MẦM NON Người thực hiện: Hoàng Thị Tám Chức vụ: Phó Hiệu trưởng Đơn vị công tác: Trường Mầm non Quảng Ngọc SKKN thuộc lĩnh vực: Quản lí THANH HÓA, NĂM 2018 MỤC LỤC Nội dung 1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài. 1.2. Mục đích nghiên cứu. 1.3. Đối tượng nghiên cứu. 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 2.2.1. Thuận lợi. 2.2.2. Khó khăn. 2.2.3. Khảo sát thực tế 2.3. Các biện pháp thực hiện. 2.3.1. Bồi dưỡng đội ngũ, giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ dạy trẻ kỹ năng sống trong năm học 2.3.2. Biệp pháp cụ thể hóa nội dung những kỹ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy trẻ 2.3.3. Biện pháp xác định nhiệm vụ cơ bản và phân công trách nhiệm trong việc dạy trẻ kỹ năng sống 2.3.4. Xây dựng môi trường giúp giáo viên thực hiện nhiệm vụ dạy trẻ kỹ năng sống 2.3.5. Biện pháp tổ chức các hoạt động tập thể, các chuyến đi dã ngoại 2.3.6. Biện pháp tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng sống trong gia đình 2.4. Hiệu quả của SKKN đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường. 3. Kết luận, kiến nghị 3.1. Kết luận. 3.2. Kiến nghị. Tài liệu tham khảo Danh mục các đề tài SKKN đã được Hội đồng SKKN ngành GD&ĐT huyện, tỉnh xếp loại. Trang 1 1 2 2 2 2 2 3 3 3 4 5 5 9 11 15 15 16 18 19 19 20 21 22 1. Mở đầu 1.1. Lí do chọn đề tài Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của dân tộc. Việc bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ em là trách nhiệm của nhà nước, của xã hội và của mỗi gia đình: Việc giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục, nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ sau này. Như chúng ta đã biết, đất nước ta hiện nay nền kinh tế phát triển đang trên đường hội nhập Quốc tế, chúng ta phải giao lưu với nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới. Hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó khăn, thách thức, những áp lực tiêu cực. Nếu thiếu kỹ năng sống, các em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, và lối sống ích kỉ lai căng, thực dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách[2]. Năm học 2017-2018 là năm học ngành GD&ĐT tiếp tục triển khai thực hiện phong trào: " Xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực" do ngành GD&ĐT phối hợp với ngành Văn hoá thể thao và du lịch và đoàn TNCS HCM phát động. Phong trào đã được triển khai và thực hiện triệt để trong toàn ngành Giáo dục với 5 nội dung chính. Một trong năm nội dung đó là: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh. Trong nội dung của Đề án “ Xây dựng trường học gắn với thực tiễn và giáo dục kĩ năng sống” của UBND huyện Quảng Xương đã nêu: “Trong giai đoạn hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên chịu tác động đan xen giữa các yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những việc gì nên làm và không nên làm. Do đó, tùy theo từng cấp học, bậc học các em học sinh phải được trang bị những kiến thức, hiểu biết xã hội, những kĩ năng cần thiết để bước vào cuộc sống và trở thành công dân tốt phù hợp với xu thế phát triển của xã hội” [1]. Trước nay chúng ta vẫn nói giáo dục đạo đức cho học sinh và khi nói đến thì ai cũng biết dó là giáo dục những gì? Cần phải làm thế nào để nêu những tấm gương tốt cho học sinh học tập và neo theo? Nhưng kĩ năng sống là gì? Không phải ai cũng chỉ ra ngay được. Nhiều người còn nhầm lẫn giữa kỹ năng và hành động nên trong việc dạy trẻ có được những hành động theo yêu cầu của người lớn thì cho rằng trẻ đã có kỹ năng, điều đó hoàn toàn chưa đúng. Một ví dụ cụ thể cho vấn đề này, khi bạn cho trẻ đi chơi, bạn nhắc trẻ con hãy bỏ rác vào thùng rác và trẻ thực hiện theo những gì bạn nói thì đó là hành động. Phần lớn những trẻ ở lứa tuổi mầm non đều có những hành động đơn giản diễn ra trong cuộc sống hàng ngày như: Chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi…nhưng đó nhiều khi vẫn là những hành động làm theo yêu cầu của người lớn và để những hành động đó trở thành kỹ năng cho trẻ thì đòi hỏi phải có một quá trình. Khi hành động đó trở thành kỹ năng chính là lúc trẻ 1 nhìn thấy rác tự nhặt cho vào thùng rác hoặc trẻ gặp người lớn tự chào hỏi… mà không cần người lớn phải nhắc nhở nữa[6]. Có khá nhiều định nghĩa rất rõ về kĩ năng sống, nhưng có thể nêu lên một cách ngắn gọn: Kĩ năng sống là khả năng tự chủ, khả năng tự đưa ra quyết định, khả năng nói không và khả năng thích nghi, biết chấp nhận, hoá giải được những tác động tiêu cực trong cuộc sống chung quanh[7]. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên mà bản thân tôi thấy cần phải nghiên cứu sâu hơn, tìm những giải pháp cụ thể để giúp CBGV trong nhà trường có được những nội dung và các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục hình thành và rèn kĩ năng sống cho trẻ đạt hiệu quả cao nhất. 1. 2. Mục đích nghiên cứu Năm học 2017-2018 tôi tiến hành nghiên cứu và đưa vào áp dụng đề tài: "Một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường Mầm non" với mục đích giúp Cán bộ, giáo viên, nhân viên cũng như các bậc phụ huynh học sinh toàn trường xác định rõ hơn những nội dung trọng tâm, phương pháp và cách thức hình thành giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non đạt hiệu quả góp phần cùng với giáo dục nhằm hoàn thiện nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ mầm non trong thời đại ngày nay. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Tập trung vào một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non. 1.4. Phương pháp nghiên cứu * Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp lý luận về việc vận dụng các biện pháp. * Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát, đàm thoại, thực nghiệm (thực hành, trải nghiệm) … * Phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết: thông qua đọc các tài liệu sách báo, tạp chí có liên quan đến Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. *Phương pháp quan sát sư phạm: + Quan sát trẻ: Thông qua hành động, lời nói, nét mặt cử chỉ, biểu hiện xúc cảm, tình cảm… của trẻ. + Quan sát giáo viên: Dự giờ và quan sát cách tổ chức các hoạt động có lồng ghép giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm Nghiên cứu về sự phát triển trẻ em cho ta khẳng định: Sự phát triển của trẻ nhỏ bao gồm cả sự tăng trưởng về chiều cao, về cân nặng, những thay đổi của não và giác quan, vừa bao gồm tất cả những thay đổi do kết quả các trãi nghiệm và việc luyện tập: thay đổi về sự vận động và sự thích nghi với môi trường, khả năng tư duy và ngôn ngữ, thay đổi trong hành vi xã hội, trong sự tự ý thức và sự tự kiềm chế bản thân. Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cũng cho thấy rằng khả năng giao tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác 2 của mình, biết cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường[4]. Tại Đề án “ Xây dựng trường học gắn với thực tiễn và giáo dục kĩ năng sống” của UBND huyện Quảng Xương –tháng 8 năm 2017 thể hiện rất rõ nội dung dành riêng cho từng cấp học, bậc học trong đó nội dung dành cho bậc học Mầm non bao gồm: - Giáo dục gắn với kĩ năng tự bảo vệ bản thân - Giáo dục gắn với rèn kĩ năng giao tiếp - Giáo dục gắn với rèn kĩ năng tự lập - Giáo dục gắn với rèn kĩ năng hoạt động nhóm[2]. Thực tế cho thấy có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong đó yếu tố giáo viên có ảnh hưởng rất lớn, bản thân trẻ là yếu tố có tính chất quyết định, các yếu tố môi trường, giáo dục…góp phần quan trọng trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ở trường mầm non. Có nhiều giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có những vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên trẻ đến trường. Đơn giản là vì những trẻ này thường không có khả năng chờ đến lượt, không biết chú ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho trẻ không thể tập trung lĩnh hội những điều cô giáo dạy. Vì vậy, giáo viên phải tốn rất nhiều thời gian vào đầu năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ bản ở trường mầm non[6]. 2.2 Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến 2.2.1.Thuận lợi: - Từ Bộ Giáo dục cho đến Sở, Phòng GD &ĐT trong những năm gần đây đã có nhiều văn bản, hướng dẫn liên quan đến việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường mầm non. - Trường Mầm non xã nhà đạt chuẩn quốc gia mức độ I, tình hình cơ sở vật chất tương đối đồng bộ, đội ngũ CBGV đoàn kết, có trình độ năng lực sư phạm vững vàng, có lòng nhiệt tình, say mê với nghề được cấp trên đánh giá tốt nên thuận lợi trong việc thực hiện nhiệm vụ năm học đặc biệt là đã có kinh nghiệm trong nhiệm vụ giáo dục lễ giáo cho học sinh từ những năm học trước. Học sinh được học chương trình liên tục từ nhà trẻ đến các lớp Mẫu giáo. - Đa số phụ huynh có sự quan tâm, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm và nhà trường Mầm non trong việc giáo dục, chăm sóc nuôi dưỡng trẻ. - Việc rèn kĩ năng sống cho trẻ mầm non đã được giáo viên lồng ghép vào các hoạt động. Thông qua các hoạt động trẻ đã biết phân biệt được nơi chơi, đồ chơi an toàn và không an toàn, biết phân biệt người lạ, người quen, không nhạn quà hoặc đi theo người lạ. Một số trẻ 4-6 tuổi đã biết giúp cô làm một số việc tự phục vụ bản thân và cất đồ dùng cá nhân. 2.2. Khó khăn 3 -Về nhà trường mầm non: tuy cơ sở vật chất tương đối tốt, đồ dùng đồ chơi đã có song vẫn còn thiếu các mô hình cho trẻ hoạt động trãi nghiệm. Trong những năm học trước nội dung giáo dục kĩ năng sống cho trẻ đã có tuy nhiên mới chỉ dừng ở mức độ giáo viên tự giác lồng ghép vào trong chương trình giáo dục, trong các hoạt động hàng ngày(nếu có thể), nhà trường chưa có kế hoạch cụ thể trong việc chỉ đạo thực hiện các nội dung giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. - Về phía giáo viên: Một số giáo viên chưa hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn kĩ năng sống cho trẻ, còn hời hợt, chưa chịu khó lồng ghép các hoạt động để dạy và rèn kĩ năng sống, chưa linh hoạt trong việc vận dụng, tạo các cơ hội cho trẻ thực hành trãi nghiệm. Một số giáo viên lớn tuổi có nhiều kinh nghiệm nhưng việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh còn gặp nhiều khó khăn; giáo viên trẻ tuổi có năng động, sáng tạo nhưng lại khó trong công tác bồi dưỡng do nhận thức về nghề chưa được sâu sắc. - Về phía các bậc cha mẹ trẻ em luôn nóng vội trong việc dạy con. Khi trẻ về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ, hoặc chưa biết làm toán thì lo lắng một cách thái quá. Đồng thời một số phụ huynh lại chiều chuộng, cung phụng con cái quá mức không để trẻ tự làm bất cứ công việc nào dù là nhỏ nhất hoàn toàn làm thay trẻ khiến trẻ không có kĩ năng tự phục vụ hoặc kĩ năng tự phục vụ thấp, một số trẻ không thích nghi được với môi trường xung quanh dẫn đến những sai lệch trong nhận thức lẫn hành động. 2.2.3. Khảo sát thực trạng chất lượng trước khi thực hiện. Để việc nghiên cứu đạt hiệu quả, ngay từ đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát nhằm đánh giá vốn kĩ năng sống hiện tại của trẻ đến trường và mức độ kiến thức dạy kĩ năng sống cho trẻ của giáo viên. Bảng1: Kết quả khảo sát học sinh về vốn kĩ năng sống( số HS KS 473 trẻ) Nội dung khảo sát Kết quả Số lượng Tỷ lệ Trẻ mạnh dạn, tự tin 196/473 41,3% Kĩ năng giao tiếp, lễ phép 251/473 53% Kĩ năng tự lập 183/473 38,7% Kĩ năng hoạt động nhóm( có ý thức hợp 245/473 51,8% tác, chia sẻ với bạn bè) Nhìn vào kết quả của bảng ta thấy rõ đa số trẻ chưa tự tin, thiếu sự mạnh dạn, các kĩ năng tự lập thấp, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác chia sẻ với bạn bè còn hạn chế. Bảng 2. Kết quả khảo sát đội ngũ về kiến thức dạy kĩ năng sống cho trẻ (số GV khảo sát 30) Nội dung khảo sát Kết quả Số lượng Số lượng Nắm vững các nội dung GDKNS cho trẻ 18/30 60% 4 mầm non Lựa chọn các nội dung giáo giục KNS phù 17/30 56,6% hợp độ tuổi Biết tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo 16/30 53,3% dục KNS cho trẻ Tự tin trong giao tiếp với phụ huynh, đồng 21/30 70% nghiệp và trước nơi đông người. Qua kết quả khảo sát cho thấy số giáo viên nắm các nội dung, lựa chọn, lồng ghép các hoạt động để GD KNS cho trẻ chưa nhiều. Sự mạnh dạn tự tin trong giao tiếp của giáo viên vẫn còn hạn chế. 2.3. Biện pháp thực hiện 2.3.1. Bồi dưỡng đội ngũ, giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ dạy trẻ kỹ năng sống trong năm học Xác định giáo dục kĩ năng sống cho trẻ là một quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế hoạch nhằm hình thành năng lực hành động tích cực, có liên quan tới kiến thức và thái độ, giúp cá nhân trẻ có ý thức về bản thân, giao tiếp, quan hệ xã hội, thực hiện công việc, ứng phó với các yêu cầu hàng ngày. Năm học 2017-2018 nhà trường đã xác định mục tiêu của việc hình thành và giáo dục kỹ năng sống cho trẻ MN là nhằm giúp trẻ có kĩ năng tự lập, biết làm những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động trong hoạt động nhóm và biết cách xử lí các tình huống trong cuộc sống. Tổ chức chuyên đề tại trường về việc triển khai kế hoạch thực hiện công tác chuyên môn năm học trong đó nội dung quan trọng hướng dẫn giáo viên xác định nội dung trọng tâm của việc rèn kĩ năng sống cho trẻ. Đó là song song việc thực hiện cả 4 nội dung giáo dục theo Đề án thì nhà trường lựa chọn Nội dung giáo dục gắn với kĩ năng tự lập và nội dung giáo dục gắn với kĩ năng hoạt động nhóm là hai nội dung trọng tâm trong việc rèn kĩ năng sống cho trẻ. Cung cấp tài liệu cho giáo viên: Xây dựng toàn bộ nội dung, các tiêu chí đánh giá trẻ trong việc thực hiện các nhóm kĩ năng cho từng chủ điểm, từng độ tuổi. Ví dụ: Đối với nội dung giáo dục rèn kĩ năng tự lập Trong chủ điểm Bản thân trẻ biết tự cất đồ dùng cá nhân vào nơi quy định, biết tự mặc quần áo, đi dép, đội mũ, lấy gối khi đi ngủ; Biết rửa tay và dùng khăn khô lau tay; Biết cất đồ dùng vào nơi quy định; Biết tự xúc cơm ăn, nhặt cơm rơi cho vào đĩa; Biết cùng cô xắp xếp bàn ăn( giờ ăn), lấy đồ dùng học tập(giờ học)… Sưu tầm các tài liệu có nội dung về giáo dục kĩ năng sống cho giáo viên tham khảo. Bản thân ghi chép các nội dung và phương pháp dạy trẻ kĩ năng sống poto cho từng đồng chí CBGV. Các nội dung giáo dục kỹ năng sống trong chương trình GDMN không xa lạ mà hết sức đơn giản, gần gũi và thiết thực với trẻ. Việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ. Giáo viên phải hiểu được dạy kĩ năng sống cho trẻ không phải là ép trẻ làm những cái mà người lớn muốn mà là dạy trẻ có ý thức vào những gì trẻ cần làm và thực hiện đúng cách. 5 2.3.2. Biệp pháp cụ thể hóa nội dung những kỹ năng cơ bản mà giáo viên cần dạy trẻ: Từ những nội dung giáo dục mà nhà trường xác định và xây dựng thành nội dung trọng tâm của năm học thì tôi hướng dẫn giáo viên cách xác định các kĩ năng, nhóm kĩ năng cần thiết cho sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Việc xác định được các kĩ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ. + Kĩ năng sống tự tin : Đây là một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, là trai hay gái, là con thứ mấy trong gia đình. Trong mối quan hệ với bạn bè trong lớp với cô giáo và những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi lúc mọi nơi. + Kĩ năng tự lập: Giáo dục cho trẻ hiểu và biết thực hiện thành thạo một số kĩ năng phục vụ trong ăn uống, sinh hoạt, học tập… hàng ngày. Biết giúp người lớn làm một số việc đơn giản phù hợp với độ tuổi. Biết nói lên nhu cầu, nguyện vọng, sở thích riêng của bản thân. Đây là nội dung trọng tâm của năm học nên yêu cầu giáo viên phải thực hiện thường xuyên, có chiều sâu và đạt được hiệu quả thực sự. Cụ thể đó là: Giáo viên cần dạy trẻ từ hành động theo yêu cầu của người lớn(con hãy tìm chỗ ngồi, con hãy cất đồ dùng cá nhân của con vào đúng nơi quy định; con hãy nhặt rác bỏ vào thùng) cho đến khi đạt được kĩ năng(Đến lớp trẻ nhà trẻ tự đi vào lớp, tự tìm đúng chỗ ngồi, trẻ tự giác cất đồ dùng cá nhân vào ngăn tủ của mình, trẻ thấy rác tự nhặt bỏ vào thùng…). + Kĩ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi (Trò chơi phân vai và trò chơi đóng kịch), câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. + Kĩ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ: Nhận và làm một việc trong gia đình, trong lớp học, phù hợp với trẻ như gấp một cái khăn tay, xếp gọn đồ chơi sau khi chơi xong, bản thân trẻ phải nỗ lực vượt qua khó khăn để thực hiện công việc, hoàn thành đến cùng công việc được giao. + Kĩ năng tuân thủ các quy tắc xã hội như: Quy tắc giao thông( đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên mô tô xe máy, đi bộ bên lề đường bên phải, không chơi dưới lòng đường, đi theo tín hiệu đèn giao thông...); Quy tắc nơi công cộng( Đi nhẹ, nói khẽ, không làm ồn, không vứt rác bừa bãi...) + Kĩ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được. + Kĩ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ bản và khá 6 quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẳn sàng học mọi thứ. + Kĩ năng ứng xử văn hoá, ý thức sống thân thiện Cần dạy trẻ biết nói lời "cảm ơn" khi nhận được sự quan tâm từ người khác, biết nói lời " xin lỗi" khi làm việc hay nói lời sai. Không lấy( không tranh giành) đồ của người khác. Dạy trẻ biết sự khác nhau của việc " nói thật", " nói dối" Ngoài ra, ở trường mầm non giáo viên cần dạy trẻ thói quen giữ gìn sức khoẻ và ý thức tự bảo vệ bản thân, phòng ngừa các tai nạn như đuối nước, điện giật, không lại gần nơi có người hút thuốc lá. Dạy trẻ nghi thức văn hóa trong ăn uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, biết mời trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người lớn dọn dẹp. 2.3.3. Biện pháp xác định nhiệm vụ cơ bản và phân công trách nhiệm trong việc dạy trẻ kỹ năng sống * Trách nhiệm của trường mầm non - BGH phải xây dựng được kế hoạch cụ thể, chi tiết đến từng tiêu chí, từng độ tuổi và theo từng chủ điểm để giáo viên dễ dàng lựa chọn nội dung rèn các kĩ năng sống cho trẻ( Ví dụ cụ thể) - Ban giám hiệu trao đổi với giáo viên để xác định mục tiêu của trường, kết quả mong đợi phù hợp với tiềm năng phát triển của trẻ và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện của giáo viên về rèn kĩ năng sống cho trẻ. - Tạo điều kiện cho giáo viên tổ chức tốt các họat động nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục trẻ theo thời gian biểu của nhà trường đã đưa ra. - Tập huấn cho giáo viên về các kỹ năng làm việc với cha mẹ, tạo cơ hội, tổ chức nhiều hoạt động nhằm giúp giáo viên tăng cường phối hợp nhất quán với gia đình để dạy trẻ kỹ năng sống đạt hiệu quả. - Tăng cường cơ sở vật chất tạo điều kiện để GV có điều kiện cho trẻ thực hành trãi nghiệm. trong năm học 2017-2018 nhà trường đã thiết kế xây dựng mô hình Vườn rau của bé; Góc để dụng cụ giáo dục phát triển vận động. Cải tạo, bổ sung cây hoa, cây cảnh vào Vườn cổ tích…Có các kế hoạch hoạt động kèm theo cụ thể. - Chỉ đạo tổ chức các hoạt động ngoài trời, các hoạt động dạo chơi tham quan, trãi nghiệm qua đó giúp giáo viên có cơ hội quan sát, hướng dẫn trẻ cụ thể các kĩ năng như phân biệt các nơi nguy hiểm, nơi không an toàn không nên chơi, phải tuân thủ các quy tắc giao thông khi đi ra ngoài khu vực trường… - Thường xuyên kiểm tra đánh giá việc thực hiện của giáo viên qua từng chủ đề, có sơ kết tổng kết học kì và năm học nhằm động viên khuyến khích kịp 7 thời giáo viên, học sinh thực hiện tốt đồng thời có kế hoạch tiếp tục chỉ đạo GV, HS chưa đạt yêu cầu. Ví dụ: Các tiêu chí của nội dung Giáo dục gắn với kĩ năng tự lập: Độ tuổi Thứ Nội dung yêu cầu cần đạt Cách thực hiện Thời gian tự thực hiện 1 -Nói được một số thông tin về bản - Trò chuyện, tạo Tháng 9 thân tình huống CĐ:" Bé và (tên, sở thích,…) gia đình" 2 - Nhận biết phân biệt được người - Quan sát hoạt Trẻ 24quen, người lạ và không đi theo động của trẻ Hàng ngày 36 người lạ tháng - Không nhận quà của người lạ khi chưa có ý kiến của người lớn 3 - Không ăn, uống một số thứ có hại - Phối kết hợp với Hàng ngày cho sức khoẻ. cha mẹ trẻ 1 - Dạy trẻ biết cất đồ dùng cá nhân - Quan sát, đàm Hàng ngày (quần áo, dày dép, mũ,..) vào đúng thoại. nơi quy định. Thực hành. Trẻ MG 2 - Trẻ biết chải hoặc vuốt lại tóc khi - Quan sát, thực Chủ đề bản 3-4 tuổi bù rối, chỉnh lại quần áo. hành. thân 3 Tự mặc và cởi được quần áo: - QS, trò chuyện. Chủ đề bản - Tự mặc được quần áo đúng cách Thực hành. thân 4 5 1 2 3 4 Tập đánh răng, lau mặt, đi vệ sinh đúng nơi qui định Rèn luyện thao tác rửa tay sạch bằng xà phòng Trẻ biết cùng cô sắp xếp bàn ghế đồ dùng, biết lấy và cất đồ chơi đúng nơi qui định. - Dạy trẻ biết cất đồ dùng cá nhân vào đúng nơi quy định. - Quan sát, trò chuyện, đàm thoại, Hàng ngày Thực hành. Hàng ngày - QS, trò chuyện, đàm thoại Thực hành. - Quan sát, trò chuyện - Thực hành. - QS;Thực hành. Hàng ngày - Trẻ biết soi gương chải vuốt lại tóc, chỉnh quần áo hoặc phủi bụi đất bị dính bẩn. - Tự mặc được quần áo đúng cách - Cài và mở được hết các cúc - Biết rửa tay sạch bằng xà phòng - Quan sát, trò trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh. chuyện, đàm - Biết cùng cô kê sạp ngủ, bàn ăn. thoại, - Giúp cô chia cơm cho các bạn, tự Chủ đề bản thân Chủ đề bản thân Hàng ngày 8 Trẻ MG 5-6 tuổi lau miệng, uống nước sau khi ăn xong. 5 - Biết giúp cô kê và sắp xếp bàn ghế Thực hành. Hàng ngày - Tìm vở, đồ dùng theo kí hiệu của mình * Trách nhiệm của giáo viên Mầm non - Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, phải giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc sống. - Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau. - Hướng dẫn cho giáo viên có thể thông qua nhiều hình thức, nhiều phương pháp dạy kĩ năng sống cho trẻ đó là: + Thông qua hoạt động vui chơi: vui chơi là hoạt động tạo cho trẻ nhiều hứng thú và cũng cho trẻ cơ hội được vận dụng nhiều kiến thức kĩ năng khác nhau vào giải quyết nhiệm vụ chơi. Trẻ được thử nghiệm nhiều vai trò khác nhau qua các vai chơi, được phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, học hỏi và hợp tác với các bạn cùng chơi… Ví dụ trong trò chơi gia đình trẻ phải điều hoà các mối quan hệ với 2 vai trò khác nhau: mối quan hệ với bạn cùng chơi (quan hệ thật) và quan hệ với các nhân vật trong trò chơi (quan hệ giả). Để trò chơi phát triển mỗi trẻ đều phải cùng cố gắng hoàn thành tốt vai trò của mình đồng thời phải biết chia sẻ, hợp tác với các bạn khác. + Thông qua sinh hoạt hàng ngày: sinh hoạt hàng ngày của trẻ đa phần là những hoạt động lặp đi lặp lại vì vậy trẻ được rèn luyện nhiều và thực hiện các công việc đó một cách dễ dàng vì đã thành nếp sinh hoạt. Ngoài ra, trong sinh hoạt trẻ cũng gặp phải những vấn đề mới nảy sinh – đó chính là cơ hội quý để hình thành những kĩ năng sống mới. Thông qua xem phim, nghe kể truyện: nội dung các bộ phim, câu chuyện phù hợp sẽ là gợi ý cho trẻ về cách cư xử đúng, cách giải quyết vấn đề hiệu quả. + Thông qua hoạt động sáng tạo:  Với trò chơi đóng vai,  trẻ “nhập vai” và giải quyết tình huống giả định, giúp trẻ tập các kĩ năng sống một cách nhẹ nhàng, thú vị. Ví dụ: đi siêu thị mà bị lạc thì trẻ làm gì?, làm hỏng đồ chơi của bạn trẻ sẽ làm thế nào? Khi bố mẹ vắng nhà có người lạ đến gọi cửa con phải làm gì? Hoặc khi sảy ra sự cố cháy nổ con phải làm gì?… Như vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ là việc làm cần thiết và có ý nghĩa thiết thực. Mỗi trẻ có những yếu tố cá nhân khác nhau và 9 sự ảnh hưởng của các quan hệ xã hội cũng như hoàn cảnh sống, môi trường trải nghiệm khác nhau nên nhà giáo dục cần có những hình thức, biện pháp linh hoạt, hợp lý và tận dụng các điều kiện để tạo ra nhiều cơ hội cho trẻ được tự trải nghiệm. - Giáo viên phải biết phân công công việc cho bé và khuyến khích trẻ làm việc . Việc dạy trẻ kĩ năng sống bằng cách khen ngợi, khuyến khích đem đến những biểu hiện tích cực cho bé, bé sẽ vui mừng hơn khi được khen ngợi. Điều này sẽ khuyến khích những hành động tốt của bé trở thành thói quen, hình thành những đức tính tốt cho bé sau này. - Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những bạn khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ khác nhau, giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều này liên quan tới việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ đó như thế nào? Cần chuẩn bị cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi không đẹp của trẻ. - Giáo viên phải thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, trao đổi với phụ huynh những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ tại nhà, bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải. 2.3.4. Xây dựng môi trường giúp giáo viên thực hiện nhiệm vụ dạy trẻ kỹ năng sống - Phát động giáo viên làm đồ dùng, đồ chơi, trang trí lớp theo hướng mở tạo môi trường trong và ngoài lớp cho trẻ hoạt động. Tổ chức cuộc thi Thiết kế môi trường giáo dục theo chuyên đề Dạy học Lấy trẻ làm trung tâm, kết quả trong năm có 14/14 lớp tham gia, 3 lớp đạt giải đặc biệt trong cuộc thi làm đồ dùng và thiết kế môi trường hoạt động cho trẻ. Hình ảnh một góc chơi của lớp đạt giải đặc biệt trong hội thi Thiết kế môi trường GD trong chuyên đề Dạy học Lấy trẻ làm trung tâm Ngoài việc xây dựng Kế hoạch thực hiện giáo dục rèn kĩ năng sống cho trẻ trong năm học này bản thân tôi đã xây dựng thêm một số kế hoạch và chỉ đạo thực hiện đó là: Xây dựng Vườn rau của bé(Kèm theo lịch phân công thăm, quan sát và chăm sóc vườn rau). Cải tạo Vườn cổ tích(Lịch phân công tham quan và hoạt động ngoài trời tại Vườn cổ tích). Xây dựng Nơi để dụng cụ giáo dục phát triển thể chất(Có lịch sử dụng dụng cụ GDPTTC cho các lớp). - Hướng dẫn giáo viên thực hiện kế hoạch giáo dục, kế hoạch đánh giá trẻ theo các tiêu chí đúng hướng dẫn. Mỗi trẻ có mỗi biểu mẫu đánh giá riêng nhằm 10 giúp giáo viên quan sát ghi chép hàng ngày từng chi tiết về sự tiến bộ của trẻ, các mối quan hệ với cô, với bạn, ghi chép những kỹ năng trẻ đạt được trong mỗi ngày làm căn cứ, thước đo để đánh giá cuối mỗi độ tuổi, cuối giai đoạn phát triển của trẻ theo từng độ tuổi. Cũng từ biện pháp này, giáo viên sẽ có điều kiện lưu trữ dữ liệu, sản phẩm để đánh giá trẻ, đồng thời có cơ sở để thay đổi, bổ sung các biện pháp giáo dục từng trẻ vì trẻ con rất khác nhau và giúp trẻ hình thành các kỹ năng sống. - Nhằm tăng thêm khả năng giao tiếp của trẻ, ngay từ đầu tháng 9 nhà trường làm văn bản trình các cấp có thẩm quyền và được sự đồng ý của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, Trung tâm ngoại ngữ Vietlish nhà trường đã mở được lớp học tiếng anh giao tiếp học vào các buổi học ngoài giờ thu hút được trên 170 học sinh ở cả 3 độ tuổi của khối Mẫu giáo. Theo đánh giá của nhà trường có tới 85% trẻ theo học tại lớp có khả năng giao tiếp tốt hơn, trẻ mạnh dạn, tự tin trong các hoạt động đặc biệt là hoạt động nhóm, hoạt động tập thể và đa số phụ huynh hài lòng về lớp học. Hình ảnh Trẻ trong lớp học tiếng Anh giao tiếp giờ ngoại khóa - Để tránh việc giáo viên sử dụng các ngôn từ, phát âm mang nhiều nét riêng của địa phương tăng khả năng giao tiếp với học sinh, với đồng nghiệp bằng tiếng việt chuẩn tiếng phổ thông nhà trường đã tổ chức cho CBGV nghiên cứu học tập Kế hoạch số 04/KH-PGD&ĐT Quảng Xương ngày 4 tháng 1 năm 2018 về việc khắc phục nói và viết Tiếng Việt chưa chuẩn tiếng phổ thông ở các trường MN, TH, THCS trên địa bàn huyện. Xây dựng kế hoạch thực hiện cho nhà trường trong năm học 2017-2018. Qua đó nhà trường phát động phong trào thi đua nói và viết chuẩn tiếng phổ thông trong đội ngũ CBQL giáo viên, NV và học sinh: khi đón trẻ, trả trẻ, hoạt động vui chơi, vận động, đặc biệt là việc tổ chức các kịch bản, ngày hội ngày lễ và các hội thi. 2.3.5. Biện pháp tổ chức các hoạt động tập thể, các chuyến đi dã ngoại Căn cứ vào nội dung giáo dục gắn với kĩ năng tự lập và kĩ năng hoạt động nhóm, tôi đã xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện nhiều hoạt động một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của trẻ. Cụ thể như sau: - Duy trì hoạt động thể dục sáng tất cả các ngày trong tuần(riêng thứ tư và thứ năm hàng tuần trẻ tập kết hợp với dụng cụ lấy tại góc để dụng cụ) như vòng, gậy, nơ, búi bông. - Duy trì biện pháp tăng cường các giờ hoạt động ngoài trời vào các ngày trong tuần; Riêng sáng thứ hai hàng tuần, trẻ được nghe bài hát Quốc ca, xem các kịch bản, các câu chuyện cổ tích (qua video). Các giờ hoạt động ngoài trời được kết hợp với việc quan sát vườn rau, các khu vực của vườn cổ tích.Giáo viên có thể tổ chức hoạt động quan sát có chủ đích hoặc vào các buổi chiều(theo lịch đã phân công) giáo viên cho trẻ được thực hành tập trồng các loại rau, chăm sóc như tưới nước, bắt sâu, nhặt cỏ 11 Hình ảnh một buổi hoạt động chăm sóc vườn rau của bé trong nội dung dạy kĩ năng sống cho trẻ tại trường. - Tổ chức các hoạt động tập thể, hoạt động dạo chơi tham quan Cụ thể tôi đã chỉ đạo giáo viên tổ chức các hoạt động nổi bật như sau: - Tháng 10: Chỉ đạo việc tổ chức sinh nhật theo tháng cho từng lớp, và theo khối để trẻ có phạm vi giao tiếp rộng hơn (trong khối của mình). Khi tổ chức sinh nhật trẻ được tham gia tự chuẩn bị bày bàn tiệc, làm quà tặng bạn, thảo luận cách trang trí… giúp trẻ nhớ ngày sinh nhật và chia sẻ niềm vui cùng bạn bè, giúp gắn kết các trẻ trong nhóm, trong lớp và trong khối của mình tốt hơn. Hình ảnh tổ chức sinh nhật cho trẻ trong tháng của lớp Hoa Lan (Mẫu giáo 5-6 tuổi) - Tháng 12: Phối hợp với Hội phụ huynh học sinh, Ban chỉ huy quân sự xã tổ chức cho trẻ tham quan Nhà bia Tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ của xã nhân ngày 22 tháng 12. Trong đó Ban chỉ huy quân sự xã phối hợp dẫn trẻ qua đường, có bài nói chuyện với các con về quá trình xây dựng Nhà Bia và ý nghĩa của việc xây dựng nhà bia nhằm giáo dục lòng tự hào, biết kính trọng và thể hiện tình cảm của mình với thế hệ cha ông, hiểu biết thêm một địa danh, một cảnh đẹp của địa phương Hình ảnh Trẻ nghe bác Chỉ huy trưởng quân sự địa phương nói chuyện trước tượng đài liệt sĩ của xã nhân ngày 22/12. Tổ chức cho HS khối MG Lớn đi tham khu sinh thái Hoàng Xuân, một khu nghỉ dưỡng gia đình nhưng đủ diện tích, cảnh đẹp cho trẻ được tiếp xúc gần với thiên nhiên, cỏ cây, hoa lá, tạo không khí thoải mái, vui vẻ, phấn khởi cho học sinh. - Tháng 1+2: Tổ chức Hội thi: “ Bé tập làm nội trợ” cấp trường, tham gia hội thi cấp cụm nhằm: + Nâng cao kiến thức, kỹ năng dạy trẻ ở lứa tuổi mầm non và thực hiện những kỹ năng cơ bản về hoạt động hàng ngày của trẻ. + Thông qua hội thi tạo cơ hội để trẻ giao lưu học hỏi, thể hiện sự hồn nhiên, nhí nhảnh, trí thông minh và tự tin trong giao tiếp, bước đầu hình thành cho trẻ những kỹ năng sống. Giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mĩ, hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. + Thông qua hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục giúp trẻ tăng cường thực hành trải nghiệm để hình thành những hành vi ứng xử đúng đối với môi trường, thói quen tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt, thực hiện đúng các quy định an toàn giao thông, giúp trẻ có các kỹ năng về giao tiếp, ứng xử, kỹ năng làm việc nhóm...đặc biệt còn giúp trẻ phát triển tốt về kỹ năng khéo léo, linh hoạt nhanh nhẹn trong các hoạt động hàng ngày. 12 Kết quả: tại Hội thi “ Bé tập làm nội trợ” cấp trường đã có 12 đội tuyển và 72 trẻ tham gia, trong đó có 3 đội đạt giải nhất đồng đội, 12 giải nhất cá nhân. Tại hội thi cụm liên trường đội tuyển nhà trường đạt giải Nhì tập thể, một giải Nhất và hai giải Nhì cá nhân. Chất lượng đội tuyển trong các phần thi cũng như kĩ năng thao tác cá nhân riêng của từng trẻ( kĩ năng nội trợ, thể hiện kịch bản tinh thần đồng đội...) được lãnh đạo ngành cũng như đồng nghiệp đánh giá cao. Đặc biệt hơn đó là lòng cảm phục của các bậc phụ huynh dành cho đội ngũ CBGV nhà trường trong việc rèn luyện(các kĩ năng) và tổ chức Hội thi tại trường cũng như tham gia hội thi cấp cụm. Hình ảnh Các đ/c lãnh đạo ngành và lãnh đạo địa phương cùng các cô, các cháu nhà trường trong hội thi “Bé tập làm nội trợ” cấp cụm tháng 3/2018 - Tháng 4 : Tổ chức cho trẻ MG Lớn tham quan trường Tiểu học: Nhằm giúp các bé được mở rộng phạm vi giao tiếp, có tình cảm và yêu thích trường Tiểu học, các anh chị học sinh lớp trên và các thầy, các cô. Giáo viên chủ động thay đổi nội dung, hình thức tổ chức và luân phiên thay đổi thành phần tham dự để tất cả các bậc cha mẹ đều được tham gia tình nguyện vào quá trình tham quan dạo chơi của trẻ trong nhà trường. Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia của cha mẹ, các đoàn thể trong việc giáo dục lòng yêu quê hương trẻ sinh ra lớn hơn nữa là lòng yêu đất nước Việt Nam. 2.3.6. Biện pháp tuyên truyền các bậc cha mẹ cách dạy trẻ kỹ năng sống trong gia đình - Nề nếp giáo dục trong gia đình ảnh hưởng rất lớn đến tính cách của trẻ nhỏ. Có thể thấy, trẻ thường dễ dàng kết bạn khi chơi theo đôi bạn trong môi trường của riêng chúng hơn là chơi trong một nhóm bạn tại trường. Nhiều giáo viên thấy rằng, một số trẻ có khó khăn trong việc kết bạn hoặc chia sẻ với bạn theo nhóm lớn, lại có thể hình thành mối liên kết thân thiết với bạn mới trong môi trường gia đình của trẻ. Cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè tại gia đình. Cha mẹ hãy hỏi trẻ muốn mời ai về nhà chơi? Mối quan hệ này được trẻ duy trì khi đến trường, khi có được mối liên kết với một trẻ nào đó trong lớp, các mối quan hệ khác sẽ hình thành tiếp theo một cách dễ dàng hơn. Vì vậy ngay từ đầu năm học trong cuộc họp Ban đại diện Hội cha mẹ học sinh bản thân tôi đã có bài viết( ngắn gọn) nói về nội dung của Giáo dục kĩ năng sống(KNS) cho học sinh mầm non và thông qua buổi họp phụ huynh toàn trường yêu cầu mỗi GV đều tuyên truyền nội dung này, thông qua Hội nghị CBCCVC (có các thành phần khách mời là lãnh đạo địa phương, phụ huynh học sinh) tôi cũng đã tiếp tục tuyên truyền về nội dung GDKNS cho học sinh. - Tuyên truyền để cha mẹ trẻ không nên bực bội khi trẻ về đến nhà hoặc cho rằng trẻ chỉ biết chơi suốt ngày. Sự bực bội của cha mẹ thường dẫn đến sự trùng phạt . Sự trừng phạt của cha mẹ nếu sử dụng thường xuyên sẽ chỉ làm cho 13 trẻ vâng lời trong chốc lát mà không có tác dụng làm thay đổi thật sự thái độ hành vi của trẻ. Cha mẹ cần có niềm tin với sự hướng dẫn của giáo viên và năng khiếu tò mò bẩm sinh của trẻ, trẻ có thể lĩnh hội kinh nghiệm nhằm giải quyết các vấn đề quan trọng. - Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc sống. Nếu cha mẹ múôn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực và đừng bao giờ phá vỡ suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ. - Trong gia đình, việc dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống rất cần thiết. Để trẻ có được những kỹ xảo, thói quen sử dụng đồ dùng một cách chính xác và thuần thục và khéo léo, không chỉ đòi hỏi trẻ phải thường xuyên luyện tập, mà còn phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những mẫu hành vi văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những người xung quanh trẻ. Cha mẹ nên động viên trẻ xem những chương trình tivi giáo dục thích hợp và hấp dẫn trẻ, đồng thời hạn chế cho trẻ xem các chương trình tivi bạo lực và không hợp với độ tuổi. Gia đình cần tạo bầu không khí hòa thuận, ấm áp mọi người ứng xử với nhau thân tình, phân tích cho trẻ hiểu đúng, sai, điều nên làm và không nên làm động viên, khuyến khích những hành vi tích cực của trẻ kịp thời sẽ tạo ra những hành vi ứng xử tương ứng. Trong gia đình cũng như ở trường trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với mọi trẻ và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Cô giáo, cha mẹ luôn khuyến khích trẻ nói lên suy nghĩ của trẻ, nói chuyện với các bạn trong lớp, trong gia đình về cảm giác và về những lựa chọn của mình. Việc này sẽ hình thành kỹ năng tự kiểm soát bản thân, rèn luyện tính tự tin cho trẻ khi tham gia các hoạt động như tham gia vào kịch bản lễ hội, các hội thi...tại trường sau này. Cô giáo, cha mẹ giúp trẻ phát triển sở thích, ý thích của mình và đảm bảo rằng ngừơi lớn có thể cung cấp thêm phương tiện để trẻ thực hiện ý thích đó. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến Từ những cố gắng nghiên cứu tài liệu, tham khảo và xây dựng kế hoạch cùng với kinh nghiệm của bản thân trong quá trình chỉ đạo, sự đồng thuận hợp tác của tập thể nhà trường, sự ủng hộ tích cực của các bậc cha mẹ đã giúp nhà trường đạt được một số kết quả trong việc dạy trẻ mầm non các kỹ năng sống cơ bản thể hiện ở các kết quả sau: 2.4.1. Kết quả trên trẻ: - 100% trẻ đến trường và ở nhà đều được cô giáo và cha mẹ tạo mọi điều kiện khuyến khích thể hiện kĩ năng tự lập. - 100% trẻ Mẫu giáo có thói quen lao động tự phục vụ, có kĩ năng tự lập. 100% trẻ 5 tuổi được rèn luyện khả năng sẵn sàng học tập ở trường phổ thông. - 100% trẻ được rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm; chơi với bạn trong nhóm một cách thân thiện, và tuyệt đối không xảy ra bạo hành trẻ em ở trường 14 cũng như ở gia đình. 100% trẻ được theo dõi và đánh giá theo các tiêu chí của Bộ tiêu chí Giáo dục kĩ năng sống. - 80-90% trẻ có một số hiểu biết về quy định ATGT qua các lần đi tham quan dã ngoại, có tính kỉ luật, biết phát huy tinh thần tập thể. - 100 % trẻ được giáo dục, chăm sóc nuôi dưỡng tốt, được bảo vệ sức khỏe, được bảo đảm an toàn, phòng bệnh, được theo dõi cân đo bằng biểu đồ phát triển. - 80% trẻ luôn có kết quả tốt trong học tập thông qua bảng đánh giá trẻ ở lớp sau mỗi giai đoạn, - Trẻ đi học đều hơn, đạt tỷ lệ chuyên cần đạt từ 94% trở lên và ít gặp khó khăn khi đến lớp, có kĩ năng lao động tự phục vụ, trực nhật, sắp xếp bàn ăn, tự chuẩn bị khăn ăn, bát, thìa, ….trong các giờ ăn, đối với trẻ MG lớn biết phân công trực nhật sắp xếp bàn ăn, tự xếp chăn gối trước và sau khi ngủ Hình ảnh trẻ tự mang và kê sạp, xắp xếp chiếu, gối trước giờ đi ngủ của các bé mẫu giáo 5-6 tuổi Bảng 3 Kết quả khảo sát học sinh về vốn kĩ năng sống( số HS KS 473 trẻ) Nội dung khảo sát Kết quả khảo sát Kết quả khảo sát sau trước khi thực hiện đề khi thực hiện đề tài tài Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Trẻ mạnh dạn, tự tin 196/473 41,3% 342/473 72,3% Kĩ năng giao tiếp, lễ phép 251/473 53% 405/473 85,6% Kĩ năng tự lập 183/473 38,7% 338/473 71,4% Kĩ năng hoạt động 245/473 51,8% 398/473 81% nhóm( có ý thức hợp tác, chia sẻ với bạn bè) 2.5.4. Về phía giáo viên và nhà trường Giáo viên: Giáo viên vui vẻ trả lời những câu hỏi của trẻ, không la mắng, giải quyết hợp lý, công bằng với mọi tình huống xảy ra giữa các trẻ trong lớp. Trong giảng dạy, giáo viên chú ý đến hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm nhiều hơn. Khơi dậy tính tò mò, ham hiểu biết và tính chủ động của học sinh chứ không áp đặt trẻ. Giáo viên mạnh dạn, tự tin điều khiển các cuộc họp phụ huynh học sinh, biết tự chuẩn bị, phối hợp chặt chẽ, trao đổi thường xuyên với cha mẹ trẻ. Bảng 4: Kết quả khảo sát đội ngũ về kiến thức dạy kĩ năng sống cho trẻ sau thực hiện đề tài (số GV khảo sát 30 người) Nội dung khảo sát Kết quả KS trước khi Kết quả KS sau thực hiện đề tài khi thực hiện ĐT Số lượng Tỷ lệ Số lượng Tỷ lệ Nắm vững các nội dung giáo dục 18/30 60% 30/30 100% 15 kĩ năng sống cho trẻ mầm non Lựa chọn các nội dung giáo giục KNS phù hợp độ tuổi Biết tổ chức các hoạt động lồng ghép giáo dục KNS cho trẻ Mạnh dạn tự tin trong giao tiếp với phụ huynh, đồng nghiệp và trước nơi đông người. 17/30 56,6% 28/30 93,3 16/30 53,3% 27/30 90% 21/30 70% 30/30 100% Nhà trường: Cơ sở vật chất được tăng cường, đặc biệt là bước đầu đã có các mô hình cho học sinh được thực hành trãi nghiệm. Hiệu quả lớn nhất là nhà trường đã huy động được sự tham gia của cha mẹ trẻ em, của các tổ chức, các lực lượng xã hội trong việc giáo dục, truyền thống cho trẻ, đồng thời đây là những cơ hội vàng dạy trẻ kỹ năng sống. Và kết quả cho sự cố gắng của nhà trường là Lễ khởi công động thổ xây dựng thêm 6 phòng(trong đó 4 phòng học và các phòng chức năng) được tiến hành vào ngày 28 tháng 3 năm 2018 Hình ảnh đ/c Chủ tịch UBND xã và các đ/c lãnh đạo địa phương trong lễ khởi công xây dựng khu nhà C của nhà trường tháng 3 năm 2018. Trong khuôn viên mới này sẽ có đầy đủ các phòng học, phòng hội trường, khu Chợ Quê, sân vận động mini và các khu vực khác. Đây không chỉ là sự quan tâm tạo điều kiện về cơ sở vật chất của địa phương dành cho nhà trường mà còn là niềm tin của các đồng chí lãnh đạo địa phương, của các bậc phụ huynh là động lực để tập thể CBGV trong nhà trường tiếp tục phấn đấu xây dựng thành công chuẩn Quốc gia mức độ II năm 2018. 2.5.3. Kết quả từ phía các bậc cha mẹ: - Cha mẹ luôn coi trọng trẻ và tích cực tham gia vào các hoạt động giáo dục trẻ ở nhà trường. Trong năm phụ huynh đã cùng con tham quan Chùa Nổ, tham khu sinh thái Hoàng Xuân, phụ huynh tự nguyện tài trợ phương tiện đi lại để các con đi dã ngoại, tự nghuyện đóng góp nguyên vật liệu như hoa, bánh, các loại bột, các loại quả… để các con tập luyện trong hội thi. - Các bậc cha mẹ đã có thói quen liên kết phối hợp chặt chẽ với cô giáo trong việc dạy trẻ các kỹ năng sống, trao đổi với giáo viên bằng nhiều hình thức thông qua bảng thông tin dành cho cha mẹ; số lượng phụ huynh học sinh tham gia đông hơn kết quả lượng phụ huynh dự họp trong cả hai kỳ họp đạt 85-90%. - Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít la mắng trẻ, thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ, biết phân công công việc cho trẻ, không cung phụng trẻ thái quá trẻ MG bé đã biết tự xúc cơm ăn, biết tự phục vụ bản thân... - Phụ huynh tự giác và thường xuyên cung cấp vật liệu, phụ giúp giáo viên trang trí lớp, làm đồ chơi. Điều đặc biệt là trong quá trình tham gia hoạt 16 động cùng nhà trường nhiều phụ huynh thông cảm và chia sẻ nỗi vất vả của giáo viên mầm non hơn. 3.Kết luận và kiến nghị 3.1. Kết luận Với những kết quả đạt được trong quá trình do nghiên cứu tài liệu, tích luỹ được trong suốt quá trình thời gian công tác với mong muốn gửi đến các đồng nghiệp, cha mẹ trẻ một số điều cần làm và cần tránh nhằm giúp cô giáo, cha mẹ trẻ dạy trẻ mầm non hình thành và rèn KNS cơ bản như sau: * Một số điều người lớn cần làm giúp trẻ rèn luyện kỹ năng sống: Điều cần làm trước hết là người lớn phải là tấm gương sáng, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Việc học của trẻ nếu luôn đựơc người lớn khuyến khích, chia sẻ thì trẻ sẽ tự tin vào năng lực của bản thân. Nhân cách ý chí tình cảm của trẻ được hình thành thông qua chơi, chơi để lớn lên. Vì thế, người lớn cần tạo cơ hội để trẻ chơi, từ đó giúp trẻ tìm ra nhiều cách học khác nhau, những kinh nghiệm trẻ nhận được trong các trò chơi là nền tảng tạo nên sự hăng hái học tập lâu dài ở trẻ, bởi trẻ nhận ra rằng, học vừa vui mà vừa có ý nghĩa. Kể chuyện cho trẻ hàng ngày bằng phương pháp mưa dầm thấm lâu: Cô giáo, cha mẹ hãy dành thời gian mỗi ngày để kể cho trẻ nghe những câu chuyện, dành thời gian trò chuyện với con trẻ vì chuyện là kho báu của dân tộc, kể chuyện cổ tích là con đường ngắn nhất, đơn giản hiệu quả nhất giáo dục nhân cách cho trẻ. *Một số điều ngừơi lớn cần tránh khi dạy trẻ kỹ năng sống: - Không hạ thấp trẻ: Không nên tạo cho trẻ thói quen kiêu ngạo nhưng cũng không nên lăng nhục trẻ. - Không dọa nạt trẻ: Sự đe doạ hoàn toàn có hại cho đứa trẻ và sẽ không giúp cho hành vi của trẻ tốt hơn. - Không bao bọc trẻ một cách thái quá: bởi làm như vậy sẽ làm trẻ yếu đuối. Sự bảo bọc thái qúa sẽ dẫn trẻ đến ý nghĩ rằng bản thân trẻ không thể làm điều gì nên thân. Hãy nhớ: đừng bao giờ làm những gì mà trẻ có thể làm được. - Không nên yêu cầu trẻ phục tùng theo ý người lớn ngay lập tức vì sự phục tùng một cách thái quá không có sự thoả thuận giữa các bên không tạo điều kiện phát triển tính tự lập ở trẻ - Không yêu cầu những điều không phù hợp với lứa tuổi của trẻ vì yêu cầu không mang tính thống nhất và liên tục trong việc cho phép hoặc cấm đoán sẽ ảnh hửơng không tốt đến sự phát triển tính nhận thức ở trẻ. - Không thúc giục trẻ trong ăn uống vì làm trẻ ăn mất ngon, mất hứng thú đối với đồ ăn, mà còn gây cản trở nghiêm trọng cho trẻ trong việc hình thành những thói quen ăn uống. Qua việc đánh giá kết quả đạt được trên đây cho thấy nếu mỗi nhà trường xác định được từng mặt giáo dục nào làm trọng tâm trong năm học. Nếu mỗi CBGV biết lựa chọn nội dung giáo dục để lồng ghép vào các hoạt động trong ngày của 17 trẻ thể hiện rõ nhiệm vụ trọng tâm ấy thì kết quả mặt giáo dục đó sẽ được nâng lên, đạt hiệu quả cao hơn. 3.2 Kiến nghị - Kiến nghị với đồng nghiệp: Muốn hình thành và rèn kỹ năng sống cho trẻ Mầm non thì giáo viên là người chủ động trong việc xác định nội dung từ đó có biện pháp hình thành và rèn kỹ năng sống cho trẻ. Có biện pháp phối kết hợp với gia đình, xã hội để việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ có hiệu quả. Cần khẳng định việc đứa trẻ thích nghi nhanh hay chậm, hình thành những kỹ năng sống diễn ra lâu hay mau phụ thuộc rất nhiều vào mức độ đúng đắn trong việc chuẩn của người lớn. - Kiến nghị với lãnh đạo cấp trên: Quan tâm tạo điều kiện hỗ trợ kinh phí để giúp các nhà trường mầm non có thêm kinh phí xây dựng các mô hình cho trẻ thực hành và hoạt động trãi nghiệm qua đó nâng cao chất lượng giáo dục KNS cho trẻ. Trên đây là một số giải pháp của bản thân khi chỉ đạo thực hiện nội dung giáo dục kĩ năng sống cho trẻ tại trường mầm non. Trong quá trình thực hiện chắc rằng không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong sự giúp đỡ, góp ý của hội đồng khoa học nhà trường để bản sáng kiến của tôi hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Lê Thị Nhâm Thanh Hóa, ngày 15 tháng 4 năm 2018 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Hoàng Thị Tám 18