Tài liệu Khóa luận tốt nghiệp giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động tại công ty tnhh xây dựng vình hà

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH XÂY DỰNG VĨNH HÀ SINH VIÊN THỰC HIỆN : LÊ THANH MAI MÃ SINH VIÊN : A16491 CHUYÊN NGÀNH : TÀI CHÍNH HÀ NỘI – 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG ---o0o--- KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH XÂY DỰNG VĨNH HÀ Giáo viên hƣớng dẫn : Th.S Nguyễn Thị Lan Anh Sinh viên thực hiện : Lê Thanh Mai Mã sinh viên Chuyên ngành : A16491 : Tài chính HÀ NỘI – 2014 Thang Long University Library LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo trường Đại Học Thăng Long, đặc biệt là Giảng viên Th.S Nguyễn Thị Lan Anh cùng các bác, cô chú và anh chị trong công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo giảng dạy trong nhà trường đã truyền đạt cho em rất nhiều kiến thức bổ ích để thực hiện khóa luận và cũng như có được hành trang vững chắc cho sự nghiệp trong tương lai. Do giới hạn kiến thức và khả năng lý luận của bản thân còn nhiều thiếu sót và hạn chế, kính mong nhận được sự chỉ dẫn và đóng góp của các thầy cô giáo để khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Hà Nội, ngày 03 tháng 07 năm 2014 Sinh viên Lê Thanh Mai LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Khóa luận tốt nghiệp này do tự bản thân thực hiện có sự hỗ trợ từ giáo viên hướng dẫn và không sao chép các công trình nghiên cứu của người khác. Các dữ liệu thông tin thứ cấp sử dụng trong Khóa luận là có nguồn gốc và được trích dẫn rõ ràng. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Sinh viên Lê Thanh Mai Thang Long University Library MỤC LỤC CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ....................1 VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP ..........................................................1 1.1. Vốn lƣu động trong doanh nghiệp.....................................................................1 1.1.1. Khái niệm vốn lưu động ...............................................................................1 1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động..........................................................................1 1.1.3. Phân loại vốn lưu động của doanh nghiệp .................................................2 1.1.3.1. Phân loại theo vai trò của vốn lưu động................................................2 1.1.3.2. Phân loại theo hình thái biểu hiện của vốn lưu động............................3 1.1.3.3. Phân loại theo quan hệ sở hữu về vốn lưu động ...................................3 1.1.3.4. Phân loại theo thời gian lưu động và sử dụng vốn lưu động ................4 1.1.4. Kết cấu vốn lưu động trong doanh nghiệp ..................................................4 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới kết cấu vốn lưu động .........................................5 1.1.6. Quản lý và sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp..............................5 1.1.6.1. Chính sách vốn lưu động........................................................................5 1.1.5.2. Quản lý vốn bằng tiền ............................................................................7 1.1.5.3. Quản lý các khoản phải thu ...................................................................9 1.1.5.4. Quản lý hàng tồn kho ...........................................................................11 1.1.5.5. Quản lý đầu tư tài chính ngắn hạn ......................................................14 1.2. Hiệu quả và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động .................................14 1.2.1. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động ................................................................14 1.2.2. Sự cần thiết phải quản lý và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động ..... ....................................................................................................................15 1.2.2.1. Xuất phát từ mục đích kinh doanh của doanh nghiệp .........................15 1.2.2.2. Xuất phát từ vai trò quan trọng của vốn lưu động trong hoạt động sản xuất kinh doanh .................................................................................................15 1.2.2.3. Xuất phát từ ý nghĩa của việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ...........16 1.3. Thông tin sử dụng trong phân tích hiệu quả sử dụng vốn lƣu động ...........16 1.4. Phƣơng pháp phân tích hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp .........................................................................................................................17 1.5. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp ... ...........................................................................................................................18 1.5.1. Chỉ tiêu đánh giá tổng quát về hiệu quả sử dụng vốn lưu động .............18 1.5.2. Các chỉ tiêu bộ phận đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lưu động..............19 1.5.2.1. Các chỉ tiêu đánh giá hàng tồn kho .....................................................19 1.5.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá về tình hình các khoản phải thu .......................20 1.5.3. Các chỉ tiêu đánh giá về khả năng sinh lời ...............................................20 1.5.4. Các chỉ tiêu đánh giá về khả năng thanh toán .........................................21 1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hiệu quả sử dụng vốn lƣu động.......................23 1.6.1. Các nhân tố chủ quan ................................................................................23 1.6.2. Các nhân tố khách quan ............................................................................24 CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH XÂY DỰNG VĨNH HÀ ...................................................................................26 2.1. Giới thiệu chung về Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà ..............................26 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty .......................................26 2.1.2. Cơ cấu bộ máy tổ chức của công ty ...........................................................27 2.1.3. Đặc điểm và quy trình hoạt động kinh doanh của công ty ......................28 2.2. Thực trạng sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà 28 2.2.1. Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh .............................................28 2.2.2. Thực trạng tài sản – nguồn vốn .................................................................32 2.2.3. Đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh .................................35 2.2.3.1. Cơ cấu tài sản – nguồn vốn..................................................................35 2.2.3.2. Khả năng sinh lời .................................................................................36 2.3. Thực trạng sử dụng vốn lƣu động tại công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà .38 2.3.1. Chính sách vốn lưu động ...........................................................................38 2.3.2. Phân tích cơ cấu vốn lưu động ..................................................................39 2.3.3. Phân tích các bộ phận cấu thành vốn lưu động .......................................42 2.3.3.1. Phân tích vốn bằng tiền........................................................................42 2.3.3.2. Phân tích các khoản phải thu ...............................................................43 2.3.3.3. Phân tích hàng tồn kho.........................................................................48 2.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng ....49 Vĩnh Hà ......................................................................................................................49 2.5. Đánh giá chung về tình hình quản lý vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà ............................................................................................................54 2.5.1. Những kết quả đạt được .............................................................................54 Thang Long University Library 2.5.2. Những mặt hạn chế ....................................................................................54 2.5.2.1. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động chưa cao ...........................................55 2.5.2.2. Công tác quản lý các khoản phải thu chưa đươc chú trọng................55 2.5.2.3. Công tác quản lý hàng tồn kho chưa bài bản, chặt chẽ ......................55 2.5.2.4. Cơ cấu nguồn tài trợ vốn lưu động thiếu sự linh hoạt ........................56 CHƢƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH XÂY DỰNG VĨNH HÀ ..57 3.1. Mục tiêu, phƣơng hƣớng phát triển trong thời gian tới ...............................57 3.2. Một số biện pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà...................................................................58 3.2.1. Xác định nhu cầu vốn lưu động thường xuyên ........................................58 3.2.2. Tăng cường quản lý các khoản phải thu ..................................................61 3.2.3. Tăng cường quản lý hàng tồn kho ............................................................64 3.2.6. Nâng cao công tác đào tạo lao động ..........................................................66 3.2.7. Hoàn thiện bộ máy hành chính .................................................................66 DANH MỤC VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt DN TNHH TSLĐ TTS Tên đầy đủ Doanh nghiệp Trách nhiệm hữu hạn Tài sản lưu động Tổng tài sản TSCĐ TNV NPT VLĐ VSCH SXKD Tài sản cố định Tổng nguồn vốn Nợ phải trả Vốn lưu động Vốn chủ sở hữu Sản xuất kinh doanh Thang Long University Library DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Báo cáo kết quả kinh doanh giai đoạn 2011 – 2013 .................................31 Bảng 2.2. Bảng cân đối kế toán Công ty giai đoạn 2011 – 2013...............................33 Bảng 2.3. Cơ cấu tài sản – nguồn vốn .........................................................................35 Bảng 2.4. Chỉ số khả năng sinh lời ..............................................................................37 Bảng 2.5. Cơ cấu vốn lƣu động ....................................................................................40 Bảng 2.6. Cơ cấu khoản phải thu ................................................................................44 Bảng 2.7. Tình hình nợ phải thu và nợ phải trả tại Công ty giai đoạn 2011 – 2013 .........................................................................................................................................47 Bảng 2.8. Chỉ tiêu đánh giá khoản phải thu ..............................................................48 Bảng 2.9. Tình hình hàng tồn kho ...............................................................................49 Bảng 2.10. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công ty giai đoạn 2011 – 2013 ...........................................................................................................50 Bảng 2.11. Chỉ tiêu khả năng thanh toán ...................................................................52 Bảng 3.1. Bình quân bảng cân đối kế toán Công ty năm 2012 ................................60 Bảng 3.2. Tỷ lệ các khoản mục có quan hệ chặt chẽ với doanh thu năm 2013 ......61 Bảng 3.3. Danh sách các nhóm rủi ro .........................................................................63 Bảng 3.4. Mô hình tính điểm tín dụng ........................................................................63 Bảng 3.5. Đánh giá điểm tín dụng của Công ty CP Tập đoàn CT Group ..............64 Bảng 3.6. Bảng phân loại tồn kho trong công ty .......................................................65 Bảng 3.7. Kế hoạch quản lý hàng tồn kho ..................................................................66 DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 2.1. Cơ cấu bộ máy tổ chức công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà ..................27 Biểu đồ 2.1. Cơ cấu vốn lƣu động của Công ty giai đoạn 2011 – 2013....................40 Biểu đồ 2.2. Tình hình tiền và các khoản tƣơng đƣơng tiền tại Công ty ................43 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu các khoản phải thu giai đoạn 2011 – 2013 ...............................44 Biểu đồ 3.1. Mô hình ABC ...........................................................................................65 27 Thang Long University Library LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Vốn là điều kiện không thể thiếu khi tiến hành thành lập doanh nghiệp và tiến hành hoạt động kinh doanh ở bất kỳ doanh nghiệp nào, vốn được đầu tư vào quá trình sản xuất kinh doanh nhằm tăng thêm lợi nhuận, tăng thêm giá trị của doanh nghiệp. Nhưng vấn đề chủ yếu là doanh nghiệp phải làm như thế nào để tăng thêm giá trị cho vốn. Như vậy, việc quản lý vốn được xem xét dưới góc độ hiệu quả, tức là xem xét sự luân chuyển của vốn, sự ảnh hưởng của các nhân tố khách quan và chủ quan đến hiệu quả sử dụng vốn. Một trong những bộ phận quan trọng của vốn kinh doanh là vốn lưu động, nó là yếu tố bắt đầu và kết thúc của quá trình hoạt động. Vì vậy, vốn lưu động không thể thiếu trong doanh nghiệp. Việc sử dụng vốn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, đặc biệt vốn lưu động là yêu cầu thiết yếu có tầm quan trọng đặc biệt đối với các doanh nghiệp. Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà là một doanh nghiệp không nằm ngoài vòng xoáy đó. Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà là một doanh nghiệp kinh doanh có tỷ lệ vốn lưu động lớn. Công ty đang có kế hoạch mở rộng hơn nữa hoạt động kinh doanh của mình, thì việc quan tâm đến hiệu quả sử dụng vốn lưu động được coi là một vấn đề thời sự đặt ra cho các nhà quản trị doanh nghiệp. Trong bối cảnh tình hình thực tế tại Công ty, đề tài: "Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà" đã được đưa ra nghiên cứu trong khóa luận. 2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Khóa luận nghiên cứu, xem xét tình hình sử dụng vốn lưu động tại công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà trong giai đoạn 2011 – 2013. Phạm vi nghiên cứu: Sử dụng bảng cân đối kế toán và bảng báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong 3 năm 2011, 2012 và 2013 của công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà. 3. Phƣơng pháp nghiên cứu Khóa luận sử dụng chủ yếu phương pháp so sánh, phương pháp phân tích tỷ lệ và phương pháp phân tích Dupont để đưa ra đánh giá và kết luận từ cơ sở là các số liệu được cung cấp và thực trạng tình hình hoạt động của Công ty. 4. Kết cấu khóa luận Ngoài mở đầu và kết luận khóa luận gồm 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận chung về hiệu quả sử dụng vốn lƣu động trong doanh nghiệp Chƣơng 2: Thực trạng sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà Chƣơng 3: Một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lƣu động tại Công ty TNHH Xây dựng Vĩnh Hà Thang Long University Library CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN LƢU ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Vốn lƣu động trong doanh nghiệp 1.1.1. Khái niệm vốn lưu động Mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp khi tham gia vào bất kỳ hoạt động sản xuất kinh doanh nào đều là tìm kiếm lợi nhuận. Để đạt được mục tiêu này đòi hỏi doanh nghiệp phải có một lượng tiền vốn nhất định để thực hiện các khoản đầu tư cần thiết ban đầu như chi phí thành lập doanh nghiệp, chi phí mua nguyên vật liệu, trả lương, trả lãi tiền vay, nộp thuế... Ngoài ra còn đầu tư thêm về công nghệ, mua sắm máy móc, thiết bị để tái sản xuất mở rộng, phát triển doanh nghiệp. Để đảm bảo được sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp thì lượng vốn ứng ra ban đầu không những phải được bảo tồn mà nó còn tăng lên do hoạt động sản xuất kinh doanh mang lại. Toàn bộ giá trị ứng ra ban đầu và các quá trình tiếp theo cho sản xuất kinh doanh được gọi là vốn. Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản hữu hình và tài sản vô hình được đầu tư vào kinh doanh nhằm mục tiêu sinh lời. Vốn có thể phân chia theo thời gian bao gồm vốn cố định và vốn lưu động. Trong đó vốn lưu động chiếm tỷ trọng lớn trong vốn kinh doanh và có vai trò quan trọng tới việc đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh. Vốn lưu động là một yếu tố quan trọng gắn liền với toàn bộ quá trình sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Vốn lưu động là biểu hiện bằng tiền của tài sản lưu động và vốn lưu thông, vì vậy nó tham gia trực tiếp vào quá trình sản xuất, kinh doanh. “Vốn lưu động là một bộ phận quan trọng cấu tạo nên vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Không có vốn lưu động doanh nghiệp không thể nào tiến hành được các hoạt động sản xuất kinh doanh, nó xuất hiện trong hầu hết các giai đoạn của toàn bộ quá trình sản xuất của doanh nghiệp: từ khâu dự trữ, sản xuất đến lưu thông. Chính vì vậy việc sử dụng vốn lưu động có hiệu quả hay không ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp”. 1 1.1.2. Đặc điểm của vốn lưu động Vốn lưu động của doanh nghiệp được biểu hiện thông qua Tài sản lưu động. Tài sản lưu động của doanh nghiệp là những tài sản bằng tiền hoặc những tài sản có thể trở thành tiền tệ trong chu kỳ kinh doanh, bao gồm: Vốn bằng tiền, hàng tồn kho, các khoản ứng trước, các khoản phải thu, đầu tư tài chính ngắn hạn, chi phí sự nghiệp. Trong đó: 1 Giáo trình Tài chính doanh nghiệp – PGS.TS.Vũ Công Ty, TS.Bùi Văn Vần – Nhà xuất bản Tài chính – Năm 2008 1 Vốn bằng tiền: là tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng, tiền đang chuyển của doanh nghiệp tại mỗi thời điểm của chu kỳ kinh doanh. Hàng tồn kho: bao gồm hàng tồn kho của doanh nghiệp (hàng hoá, nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ), hàng đang đi trên đường, hàng gửi đi bán và các khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Các khoản phải thu: bao gồm nợ phải thu từ khách hàng, phải thu nội bộ, và các khoản phải thu khác. Ứng trước và trả trước: là các khoản ứng trước, trả trước cho các nhà cung ứng theo hợp đồng và các khoản tạm ứng khác. Đầu tư tài chính ngắn hạn: bao gồm các cổ phiếu, trái phiếu mà doanh nghiệp đã mua để từ đó thu được những lợi ích trực tiếp hoặc gia tăng giá trị của chúng trong thời gian ngắn. Chi sự nghiệp: là các khoản chi một lần nhưng thực hiện phân bổ cho nhiều thời kỳ khác nhau. Qua một chu kỳ sản xuất, kinh doanh vốn lưu động chuyển hoá thành nhiều hình thái khác nhau. Đầu tiên khi tham gia vào quá trình sản xuất vốn lưu động thể hiện dưới trạng thái sơ khai của mình là tiền tệ, qua các giai đoạn nó dần chuyển thành các sản phẩm dở dang hay bán thành phẩm. Giai đoạn cuối cùng của quá trình sản xuất kinh doanh vốn lưu động được chuyển hoá vào sản phẩm cuối cùng. Khi sản phẩm này được bán trên thị trường sẽ thu về tiền tệ hay hình thái ban đầu của vốn lưu động. Chúng ta có thể mô tả trong chu trình sau: Mua vật tư Sản xuất Vốn bằng tiền Vốn dự trữ SX Vốn trong SX Hàng hoá sản phẩm Tiêu thụ sản phẩm 1.1.3. Phân loại vốn lưu động của doanh nghiệp Để quản lý tốt VLĐ thì doanh nghiệp phải phân loại VLĐ theo các tiêu thức khác nhau. Căn cứ vào đặc điểm mỗi cách phân loại để phân tích đánh giá tình hình quản lý VLĐ tại doanh nghiệp và định hướng quản lý VLĐ ở kỳ tiếp theo. Thông thường có những cách phân loại dưới đây. 1.1.3.1. Phân loại theo vai trò của vốn lưu động Theo tiêu thức này vốn lưu động được chia làm thành 3 loại:  Vốn lưu động trong giai đoạn dự trữ, bao gồm vốn nguyên vật liệu, phụ tùng, công cụ dụng cụ nhỏ. 2 Thang Long University Library  Vốn lưu động trong giai đoạn sản suất, bao gồm sản phẩm dở dang, bán thành phẩm.  Vốn lưu động trong giai đoạn lưu thông, bao gồm vốn thành phẩm, vốn bằng tiền, vốn trong thanh toán và vốn đầu tư ngắn hạn. Cách phân loại này cho thấy vai trò của từng loại vốn lưu động trong quá trình sản xuất, quá trình kinh doanh, từ đó lựa chọn, bố trí cơ cấu vốn hợp lý trong từng giai đoạn, đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được thực hiện nhịp nhàng, liên tục. 1.1.3.2. Phân loại theo hình thái biểu hiện của vốn lưu động Theo cách phân loại này chia VLĐ thành 3 loại:  Vốn vật tư hàng hoá: gồm vật liệu, sản phẩm dở dang, hàng hoá... Đối với loại vốn này cần xác định vốn dự trữ hợp lý để từ đó xác định nhu cầu vốn lưu động đảm bảo cho quá trình sản xuất và tiêu thụ được liên tục.  Vốn bằng tiền và vốn trong thanh toán: gồm tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, các khoản nợ phải thu, những khoản vốn này dễ xảy ra thất thoát và bị chiếm dụng nên cần quản lý chặt chẽ.  Vốn trả trước ngắn hạn: như chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định, chi phí nghiên cứu, cải tiến kỹ thuật, chi phí về công cụ dụng cụ... Cách phân loại này giúp cho việc đánh giá mức dự trữ tồn kho, khả năng thanh toán của doanh nghiệp. 1.1.3.3. Phân loại theo quan hệ sở hữu về vốn lưu động Theo cách phân loại này chia VLĐ thành 2 loại:  Vốn chủ sở hữu: là số VLĐ thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, doanh nghiệp có đầy đủ các quyền chiếm hữu sử dụng và định đoạt. Tuỳ theo loại hình doanh nghiệp mà vốn chủ sở hữu này gồm các nội dung cụ thể riêng. Vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp bao gồm:  Nguồn vốn điều lệ: là số vốn lưu động hình thành từ nguồn vốn điều lệ thành lập và điều lệ bổ sung quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.  Nguồn vốn tự bổ sung: là nguồn vốn do doanh nghiệp tự bổ sung trong quá trình sản xuất - kinh doanh, bổ sung từ lợi nhuận của doanh nghiệp được giữ lại để tái đầu tư.  Nguồn vốn liên doanh, liên kết: vốn đi vay của Ngân hàng thương mại vốn vay phát hành trái phiếu công ty...  Các khoản nợ: là các khoản VLĐ được hình thành từ vốn vay các ngân hàng thương mại hoặc các tổ chức tín dụng khác, thông qua phát hành trái phiếu, các khoản nợ khách hàng chưa thanh toán. 3 Theo cách phân loại này cho thấy nguồn VLĐ từ đó quyết định huy động vốn từ nguồn nào cho hợp lý, có hiệu quả nhất, đảm bảo tính tự chủ của doanh nghiệp. 1.1.3.4. Phân loại theo thời gian lưu động và sử dụng vốn lưu động Theo cách phân loại này chia VLĐ thành 2 loại:  Nguồn vốn lưu động thường xuyên: là nguồn vốn có tính chất ổn định nhằm hình thành nên tài sản lưu động thường xuyên bao gồm: dự trữ nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, thành phẩm, phải thu khách hàng...  Nguồn vốn lưu động tạm thời: là nguồn vốn có tính chất ngắn hạn chủ yếu đáp ứng các nhu cầu tạm thời về vốn lưu động phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm: vay ngắn hạn từ các tổ chức tín dụng và các khoản nợ ngắn hạn khác. Theo cách phân loại này, doanh nghiệp sẽ xác định rõ phần vốn lưu động nào trong tổng vốn lưu động là ổn định và phần nào chỉ là tạm thời, đòi hỏi phải trả sau một thời gian sử dụng nhất định. Từ đó, doanh nghiệp sẽ có những kế hoạch phù hợp cho việc sử dụng vốn lưu động sao cho hiệu quả để vừa đảm bảo trả nợ vừa sinh lời. 1.1.4. Kết cấu vốn lưu động trong doanh nghiệp Kết cấu vốn lưu động là tỷ trọng giữa từng bộ phận vốn lưu động trên tổng số VLĐ của doanh nghiệp. Việc nghiên cứu kết cấu vốn lưu động giúp ta thấy được tình hình phân bổ VLĐ và tỷ trọng của mỗi loại vốn chiếm trong các giai đoạn luân chuyển, từ đó xác định trọng điểm quản lý vốn lưu động, đồng thời tìm mọi biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ. Các nhân tố ảnh hưởng tới tỷ trọng VLĐ  Đặc thù hoạt động - sản xuất kinh doanh của công ty: Hoạt động cụ thể mà công ty theo đuổi thường có ảnh hưởng quan trọng đến mức vốn lưu động của công ty. Ví dụ như các hãng bán lẻ thì cần dự trữ nhiều hàng lưu kho hơn các hãng sản xuất, dẫn đến tỷ trọng vốn lưu động cao hơn. Chu kỳ sản xuất kinh doanh càng ngắn thì thời gian quay vòng tiền ngắn hơn, giúp khả năng huy động nợ ngắn hạn tăng để đảm bảo khả năng thanh toán và tiết kiệm chi phí.  Quy mô của công ty: Các công ty nhỏ thường có tỷ trọng vốn lưu động cao hơn công ty lớn. Nguyên nhân là bởi vì:  Công ty lớn có thể dành nguồn lực và quan tâm cần thiết để quản lý VLĐ.  Công ty lớn có một số lợi thế theo quy mô trong quản lý VLĐ và có khả năng dự đoán luồng tiền tốt hơn.  Công ty lớn có điều kiện tiếp cận với thị trường vốn tốt hơn các công ty nhỏ.  Công ty lớn cần sử dụng nhiều vốn hơn trong quá trình sản xuất và phân phối. 4 Thang Long University Library  Tốc độ tăng (giảm) doanh thu: khi doanh thu tăng thông thường phải thu khách hàng và hàng lưu kho cũng tăng một lượng tương đối, kéo theo sự gia tăng của phải trả người bán, chính vì vậy cũng ảnh hưởng tới lượng vốn lưu động trong doanh nghiệp.  Mức độ linh hoạt mà doanh nghiệp mong muốn: doanh nghiệp muốn duy trì độ linh hoạt thì duy trì nợ ngắn hạn ở mức thấp thì rủi ro người cho vay thấp, giúp doanh nghiệp huy động vốn dễ hơn. 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới kết cấu vốn lưu động Các nhân tố ảnh hưởng tới vốn lưu động trong doanh nghiệp có thể chia thành 3 nhóm chính:  Nhân tố về mặt sản xuất như: đặc điểm công nghệ sản xuất của doanh nghiệp, mức độ phức tạp của sản phẩm chế tạo, độ dài của chu kỳ sản xuất, trình độ tổ chức quá trình sản xuất.  Nhân tố về cung ứng tiêu thụ như: khoảng cách giữa doanh nghiệp với nơi cung cấp, khả năng cung cấp của thị trường, kỳ hạn giao hàng và khối lượng vật tư được cung cấp mỗi lần giao hàng, đặc điểm thời vụ của chủng loại vật tư cung cấp.  Nhân tố về mặt thanh toán như: phương thức thanh toán được lựa chọn theo các hợp đồng bán hàng, thủ tục thanh toán, việc chấp hành kỷ luật thanh toán. 1.1.6. Quản lý và sử dụng vốn lưu động trong doanh nghiệp Mỗi doanh nghiệp có thể đưa ra một con số doanh thu tuyệt vời, giá trị tài sản lớn, quy mô vốn đồ sộ… Tuy nhiên độ lớn của các con số này không nói lên tất cả, và cũng không có nghĩa là doanh nghiệp đang nắm giữ rất nhiều tiền trong tay. Tiền của doanh nghiệp có thể đọng ở các khoản phải thu, vốn của doanh nghiệp có thể lại là các khoản phải trả… Đối với doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ nhằm tăng uy tín, thế mạnh của doanh nghiệp trên thương trường, đồng thời tạo ra sản phẩm dịch vụ chất lượng cao mà giá thành lại hạ thấp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Bên cạnh đó, nâng cao hiệu quả sử dụng VLĐ còn tạo nhiều lợi nhuận, là cơ sở để mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao đời sống cho người lao động. Việc xem xét một cách cẩn trọng các thông tin, chỉ số của doanh nghiệp trong đó có hoạt động quản lý vốn lưu động sẽ vô cùng có lợi cho bất cứ ai có ý định tiến hành đầu tư. Để quản lý vốn lưu động tốt việc đầu tiên cần phải đưa ra một chính sách quản lý vốn lưu động phù hợp với doanh nghiệp. 1.1.6.1. Chính sách vốn lưu động Mỗi doanh nghiệp có thể lựa chọn một chính sách vốn lưu động riêng và việc quản lý vốn lưu động tại mỗi doanh nghiệp sẽ mang những đặc điểm rất khác nhau. 5 Thông qua thay đổi cấu trúc tài sản và nợ, công ty có thể làm thay đổi chính sách vốn lưu động một cách đáng kể. Việc kết hợp các mô hình quản lý TSLĐ và mô hình quản lý nợ ngắn hạn của doanh nghiệp có thể tạo ra 3 chính sách quản lý vốn lưu động trong doanh nghiệp: chính sách cấp tiến, chính sách thận trọng và chính sách dung hòa. Chính sách vốn lƣu động cấp tiến (hình 01) Chính sách vốn lưu động cấp tiến là sự kết hợp giữa mô hình quản lý tài sản cấp tiến và nợ cấp tiến. Lúc này, doanh nghiệp đã sử dụng một phần nguồn vốn ngắn hạn để tài trợ cho TSCĐ. Chính sách này có đặc điểm: + Chi phí huy động vốn thấp hơn. + Sự ổn định của nguồn không cao, mang lại rủi ro cao. + Khả năng thanh toán ngắn hạn cũng không được đảm bảo. - Như vậy, chính sách này đem lại thu nhập cao và rủi ro cao. Chính sách vốn lƣu động thận trọng (hình 02) Chính sách vốn lưu động thận trọng là sự kết hợp giữa mô hình quản lý tài sản thận trọng và nợ thận trọng. Lúc này, doanh nghiệp đã sử dụng một phần nguồn vốn dài hạn để tài trợ cho TSLĐ. Chính sách này có đặc điểm: + Khả năng thanh toán được đảm bảo. - + Tính ổn định của nguồn cao và hạn chế các rủi ro trong kinh doanh. + Chi phí huy động vốn cao hơn. Như vậy, chính sách này hạn chế rủi ro cho doanh nghiệp nhưng thu nhập thấp. Chính sách vốn lƣu động dung hòa (hình 03) Chính sách vốn lưu động dung hòa dựa trên cơ sở của nguyên tắc tương thích: TSLĐ được tài trợ hoàn toàn bằng nguồn ngắn hạn và TSCĐ được tài trợ bằng nguồn - dài hạn. Chính sách dung hoà có đặc điểm kết hợp quản lý tài sản thận trọng với nợ cấp tiến hoặc kết hợp quản lý tài sản cấp tiến với nợ thận trọng. Tuy nhiên, trên thực tế, để đạt được trạng thái tương thích không hề đơn giản do vấp phải những vấn đề như sự tương thích kỳ hạn, luồng tiền hay khoảng thời gian. Do vậy, chính sách này chỉ cố gắng tiến tới trạng thái tương thích, dung hòa rủi ro và tạo ra mức thu nhập trung bình, hạn chế nhược điểm của 2 chính sách trên. Dưới đây là các mô hình cơ bản về chính sách quản lý VLĐ trong doanh nghiệp. 6 Thang Long University Library Mô hình chiến lƣợc quản lý vốn TSLĐ NVNH Hình 01 TSCĐ TSLĐ NVNH Hình 02 NVDH TSCĐ TSLĐ NVNH Hình 03 NVDH TSCĐ NVDH Tuy nhiên, nội dung chính của quản lý vốn lưu động vẫn là quản lý các bộ phận cấu thành nên vốn lưu động, bao gồm có quản lý vốn bằng tiền, quản lý các khoản phải thu trong ngắn hạn và quản lý hàng tồn kho. 1.1.5.2. Quản lý vốn bằng tiền Tiền mặt kết nối tất cả các hoạt động liên quan đến tài chính của doanh nghiệp. Quản lý vốn bằng tiền mặt để giảm thiểu rủi ro về khả năng thanh toán, tăng hiệu quả sử dụng tiền. Quản lý tiền mặt là quá trình bao gồm quản lý lưu lượng tiền mặt tại quỹ và tài khoản thanh toán ở ngân hàng, kiểm soát chi tiêu, dự báo nhu cầu tiền mặt của doanh nghiệp, bù đắp thâm hụt ngân sách, giải quyết tình trạng thừa, thiếu tiền mặt trong ngắn hạn cũng như dài hạn.  Xác định mức dự trữ tiền mặt tối ƣu Mức tồn quỹ tiền mặt mục tiêu là một phần chuẩn mực để làm cơ sở cho các quyết định tài chính ngắn hạn như đầu tư tiền nhàn rỗi vào các loại tích sản sinh lợi, mức đầu tư nào là hợp lý và khi nào thì bán các tích sản này để bổ sung làm cân bằng cán cân tiền mặt. Do tiền mặt biến động hầu như liên tục và không thể giữ chúng ở mức vừa đúng với hạn mức chuẩn trong tất cả mọi thời điểm, do đó chúng ta phải thiết lập một mô hình để xác định mức tiền mặt mà công ty phải mua hay bán các loại chứng khoán thanh khoản cao. Mô hình EOQ: Người đầu tiên vận dụng mô hình độ lớn của đơn hàng tối ưu (EOQ) vào quản trị tiền mặt là nhà khoa học người Hoa Kỳ William J.Baumol (1952). Mô hình cho rằng, mỗi doanh nghiệp đều có một dòng lưu kim thuần ổn định, là kết quả của dòng lưu kim chi phí và dòng lưu kim thu nhập trên phương diện kế hoạch. Giả sử một doanh nghiệp có kỳ vọng có dòng lưu kim thu nhập đều đặn là A/kỳ và dòng lưu kim chi phí là B/kỳ. Bởi vậy dòng lưu kim chi phí thuần là (B-A)/kỳ. Doanh nghiệp khởi sự các giao dịch chuyển tiền tệ ở đầu kỳ đầu tiên có cán cân tiền mặt là C (Hình 04). Với lượng tiền sử dụng ổn định mỗi kỳ là (B-A), số tiền này sẽ hết sau C/(B-A) kỳ. Tại thời điểm kết thức kỳ thứ C/(B-A), cán cân tiền mặt bằng 0 7 và cần phải bán một lượng chứng khoán có giá trị C để phục hồi cán cân tiền ban đầu. Như hình 01 cho thấy, cán cân tiền mặt khi bắt đầu các hoạt động là C và giảm dần đều đến hết mỗi chu kỳ C/(B-A). Bởi vậy lượng tiền mặt trung bình của doanh nghiệp là C/2. Cán cân tiền mặt (C) C/2 Thời gian Hình 04 Giả sử tỷ lệ sinh lời một năm do các công cụ của thị trường tiện tệ mang lại là I, thì phần lợi nhuận bị bỏ qua mỗi năm trên khoản tiền mặt trung bình là (C/2)i. Nhưng để có cán cân tiền mặt trung bình (C/2) thì cần phải bán lượng chứng khoán có giá trị là C tại những thời điểm mà cán cân tiền mặt bằng 0. Nếu tổng nhu cầu của dòng lưu kim thuần trong suốt năm được ký hiệu là T, thì số lần các loại chứng khoán được chuyển đổi thành tiền mặt là (T/C). Giả sử chi phí cho mỗi lần giao dịch là F thì tổng chi phí cho các giao dịch chuyển đổi các loại chứng khoán trong năm là (T/C).F. Trong đó: C = Thị giá của các loại chứng khoán được bán ra trong mỗi lần giao dịch F = Tổng giá trị của dòng lưu kim thuần dự định cần đến trong năm i = Tỷ lệ sinh lời cơ hội của các công cụ được giao dịch trên thị trường tiền tệ Sử dụng các công cụ này, chúng ta có thể thiết lập công thức tính toán hai loại chi phí thành phần như sau: ề ã í ị ì á ầ â ị ề ứ ặ á Do đó, tổng chi phí (TC) cho việc tiến hành T/C lần chuyển đổi các loại chứng khoán, mỗi lần có giá trị C trong năm là: ( ) ( ) Từ đó ta có thể thấy rằng tổng chi phí sẽ ở mức tối thiểu khi: √ 8 Thang Long University Library