Tài liệu Khóa luận hợp đồng ngoại thương

PhÇn I Vai trß cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng ®èi víi hîp ®ång ngo¹i th¬ng I. Vai trß cña ngo¹i th¬ng ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta. 1. Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi. C«ng cuéc ®æi míi cña níc ta ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín vµ rÊt quan träng vÒ kinh tÕ - x· héi. ChÆng ®êng ®æi míi tiÕp theo ®ßi hái chóng ta ph¶i t×m tßi, nghiªn cøu, tiÕp cËn vµ gi¶i quyÕt nhiÒu vÊn ®Ò míi mÎ vµ phøc t¹p cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ héi nhËp quèc tÕ. Trong ®ã hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ kh©u träng yÕu lu«n ®îc §¶ng, Nhµ níc quan t©m nhiÒu nhÊt. Giai ®o¹n 1975 - 1985 ®Êt níc thèng nhÊt, chóng ta cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt níc ®Ó ®Èy m¹nh ngo¹i th¬ng ph¸t triÓn më réng hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc kü thuËt víi níc ngoµi thu hót vèn vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã chóng ta còng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n b¾t nguån tõ chÕ ®é kinh tÕ cña níc nhµ, c¬ së vËt chÊt cßn nghÌo nµn l¹c hËu kinh tÕ hµng ho¸ cha ph¸t triÓn, cha cã tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ vµ cßn bÞ lÖ thuéc nhiÒu vµo bªn ngoµi. MÆt kh¸c do chiÕn tr¸nh kÐo dµi ®· g©y ra nh÷ng vÕt th¬ng vÒ kinh tÕ - x· héi mµ hµng thÕ hÖ míi hµn g¾n ®îc. Giai ®o¹n nµy chóng ta ®· thùc hiÖn chÕ ®é ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th¬ng- ®iÒu nµy ®îc ghi nhËn trong hiÕn ph¸p 1980 t¹i ®iÒu 21:"Nhµ níc ®éc quyÒn qu¶n lý ngo¹i th¬ng vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ kh¸c". ViÖc ghi nhËn nguyªn t¾c ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th¬ng trong hiÕn ph¸p lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cho toµn bé ph¸p 1 luËt vÒ ngo¹i th¬ng ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy ®iÓm næi bËt cña chÕ ®é nµy lµ chØ c¸c tæ chøc ngo¹i th¬ng cña nhµ níc míi ®îc quyÒn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, mäi ho¹t ®éng vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Òu do nhµ níc quyÕt ®Þnh theo chØ tiªu ph¸p lÖnh do Bé ngo¹i th¬ng trùc tiÕp qu¶n lý ®iÒu hµnh. Bé ngo¹i th¬ng ®· can thiÖp s©u vµo c¸c c«ng viÖc cô thÓ cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, chÝnh v× vËy ®· lµm mÊt ®i kh¶ n¨ng s¸ng t¹o tÝnh linh ho¹t trong kinh doanh, kÕt qu¶ lµ hîp ®ång ngo¹i th¬ng kÐm hiÖu qu¶. Cuèi 1986 thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi do §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®Ò ra, kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· ®îc coi lµ mòi nhän cña sù nghiÖp ®æi míi, xuÊt khÈu ®îc cßn lµ mét trong 3 ch¬ng tr×nh kinh tÕ träng ®iÓm. ChÕ ®é Nhµ níc ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th¬ng ®· bÞ b·i bá, c¸c ho¹t ®éng vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· ®iÒu chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cu¶ nhµ níc. Tõ n¨m 1987 chÝnh phñ ®· cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu tuy nhiªn doanh nghiÖp nhµ níc vÉn chiÕm u thÕ h¬n. Ngµy 7/4/1992 H§BT (nay lµ chÝnh phñ) ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 114/H§BT qui ®Þnh vÒ qu¶n lý nhµ níc ®èi víi xuÊt nhËp khÈu. Theo nghÞ ®Þnh 114 c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn: §îc thµnh lËp theo ®óng ph¸p luËt, ho¹t ®éng theo ®óng ngnµh hµng ®· ®¨ng ký, ph¶i cã vèn lu ®éng b»ng tiÒn ViÖt Nam t¬ng ®¬ng víi 200.000 USD t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, sè vèn nµy ph¶i ®îc x¸c ®Þnh vÒ mÆt ph¸p lý. 2 Cã thÓ thÊy nh÷ng yªu cÇu ®Ó ®îc cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®· trë thµnh mét c¶n trë kh«ng nhá ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong níc. Yªu cÇu vÒ sè vèn kh«ng díi 200.000USD lµ mét sù th¸ch ®è ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, vµ c¸c nhµ doanh nghiÖp ®îc cÊp giÊy phÐp còng chØ ®îc phÐp XNK mÆt hµng ®· ®¨ng ký. Do ®ã ®· lµm thu hÑp rÊt nhiÒu ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp c¶n trë viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ trong hîp ®ång ngo¹i th¬ng. §Çu n¨m 1997, luËt th¬ng m¹i ®· ®îc Quèc héi th«ng qua ®Æt nÒn t¶ng cho nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n trong hÖ thèng qu¶n lý ngo¹i th¬ng cña ViÖt Nam. N¨m 1998 chóng ta ®· chøng kiÕn nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n vÒ quyÒn kinh doanh ngo¹i th¬ng ®ã lµ viÖc Thñ tíng chÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh cho phÐp tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®îc tham gia trùc tiÕp vµo ho¹t ®éng XNK mµ kh«ng ph¶i ®¸p øng bÊt cø ®iÒu kiÖn g× ngoµi viÖc ph¶i tù ®¨ng ký m· sè hµng ho¸ cña m×nh t¹i c¬ quan h¶i quan. Ngµy 31/7/98 ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh 57/1998/N§ - CP quy ®Þnh chi tiÕt luËt th¬ng m¹i vÒ ho¹t ®éng XNK gia c«ng vµ ®¹i lý mua b¸n hµng ho¸ víi níc ngoµi, theo kho¶n 1 ®iÒu 8 th× th¬ng nh©n lµ doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña ph¸p luËt ®îc phÐp XNK hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký, giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. Còng theo kho¶n 3 ®iÒu 8 nghÞ ®Þnh 57 th× c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khi (tham gia) ho¹t ®éng kinh doanh XNK kh«ng ph¶i xin giÊy phÐp kinh doanh XNK cña bé th¬ng m¹i n÷a mµ tríc khi kinh doanh XNK doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký m· sè doanh nghiÖp kinh doanh XNK t¹i côc H¶i quan tØnh, thµnh phè. Bªn c¹nh ®a d¹ng 3 ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ víi níc ngoµi lµ mét trong nh÷ng thµnh tùu næi bËt cña chÝnh s¸ch ®æi míi do §¶ng ta khëi xíng. Cho tíi nay ViÖt Nam ®· cã quan hÖ kinh tÕ víi 104 níc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi trong ®ã ®· ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi 60 níc, ký hiÖp ®Þnh khung vµ hiÖp ®Þnh hµng dÖt may víi liªn minh ch©u ©u (theo t¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 4/1999). Ngµy 13/07/2000 (14/7 theo giê ViÖt Nam) t¹i Oasinton, thay mÆt chÝnh phñ ViÖt Nam, bé trëng Bé th¬ng m¹i Vò khoan ®· ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i víi Hoa kú, ®©y chÝnh lµ mèi quan träng ®¸nh dÊu sù b×nh thêng ho¸ hoµn toµn gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa kú. HiÖn nay ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn cña ASEAN n¨m 1995, vµ APEC n¨m 1998. ViÖt nam còng tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng trong khu«n khæ hîp t¸c ¸ - ¢u vµ ®ang trong qóa tr×nh chuÈn bÞ nh÷ng bíc c¬ b¶n ®Ó gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO. §ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chóng ta cã thÓ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ më réng bu«n b¸n vµ hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c níc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ trong khu vùc còng nh trªn toµn thÕ giíi. 2. Vai trß cña xuÊt nhËp khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ níc nhµ. 2.1. Vai trß cña xuÊt khÈu. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña kinh tÕ ®èi ngo¹i, lµ ph¬ng tiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 4 ViÖc më réng c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm t¨ng nguån thu ngo¹i tÖ cho tµi chÝnh. §¸p øng nhu cÇu nhËp khÈu còng nh t¹o c¬ së cho sù ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. Thø nhÊt: XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. C«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc theo nh÷ng bíc ®i thÝch hîp lµ con ®êng tÊt yÕu ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo n¹n l¹c hËu cña níc ta. C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®ßi hái ph¶i cã mét sè ngo¹i tÖ lín ®Ó nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhanh tèc ®é xuÊt khÈu ®Ó ®¸p øng ®îc nhu cÇu nhËp khÈu phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ níc nhµ. Thø hai: XuÊt khÈu gãp phÇn vµo sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét ®ßi hái tÊt yÕu ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta. Thø ba: xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña chÝnh ngµnh nghÒ xuÊt khÈu mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh nghÒ kh¸c ph¸t triÓn thuËn lîi. Ch¼ng h¹n khi ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt nguyªn liÖu nh trång b«ng, t¬ t»m… ph¸t triÓn … Thø t: XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc, nãi c¸ch kh¸c xuÊt khÈu t¹o ra vèn, kü thuËt c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi vµo ViÖt Nam, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn s¶n xuÊt trong níc t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt míi. XuÊt khÈu cßn lµ c¬ së ®Ò më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, xuÊt khÈu lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c ph¸t triÓn. 5 Ch¼ng h¹n xuÊt khÈu vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sÏ thóc ®Èy quan hÖ tÝn dông, ®Çu t, vËn t¶i quèc tÕ… ngîc l¹i chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc më réng c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. 2.2. Vai trß cña nhËp khÈu. NhËp khÈu lµ ho¹t ®éng quan träng cã t¸c dông (trùc tiÕp) tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®êi sèng trong níc nhËp khÈu nh»m bæ sung nh÷ng hµng ho¸ mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc hoÆc s¶n xuÊt cha ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong níc. Cô thÓ nh sau: Thø nhÊt: NhËp khÈu t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Thø hai: NhËp khÈu bæ sung kÞp thêi c¸c mÆt mÊt c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ ®¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ c©n ®èi æn ®Þnh. Thø ba: NhËp khÈu gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n. Tháa m·n nhu cÇu trùc tiÕp cña ngêi tiªu dïng, ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Thø t: NhËp khÈu cã vai trß tÝch cùc ®Õn viÖc thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu thÓ hiÖn: nhËp khÈu t¹o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc xuÊt khÈu hµng ViÖt Nam ra níc ngoµi. ë ViÖt Nam do viÖc më réng hîp ®ång ngo¹i th¬ng nªn nguån thu tõ thuÕ XNK còng t¨ng lªn qua c¸c n¨m vµ ®ãng gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo nguån thu cña ng©n s¸ch nhµ níc. II. Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh XNK. 1. Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng 6 Víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng trªn quy m« toµn thÕ giíi ®ang diÔn ra ngµy cµng s©u s¾c xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c h×nh thøc hîp t¸c. Tuy vËy trao ®æi hµng ho¸ vèn lµ mét h×nh thøc mang tÝnh chÊt cæ ®iÓn cña quan hÖ kinh tÕ nãi chung vµ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ nãi riªng vµ cã vÞ trÝ quan träng bËc nhÊt trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. §Ó c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸ ®îc diÔn ra thuËn lîi ®ßi hái ph¶i cã c¬ së ph¸p lý nhÊt ®Þnh cho c¸c bªn th«ng qua mét h×nh thøc ph¸p lý nhÊt ®Þnh. Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ h×nh thøc ph¸p lý c¬ b¶n cña trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ. Cã rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ kh¸i niÖm hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. Tuy nhiªn trong mäi hîp ®ång mua b¸n bao giê còng cã Ýt nhÊt hai bªn chñ thÓ lµ bªn b¸n vµ bªn mua c¸c nghÜa vô ph¸t sinh tõ hîp ®ång ®Òu chñ yÕu liªn quan ®Õn viÖc giao hµng vµ tr¶ tiÒn hµng. §Ó x¸c ®Þnh mét hîp ®ång mua b¸n lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ, c¸c luËt gia thêng dùa trªn mét sè tiªu chÝ nh sau: Thø nhÊt: Hîp ®ång mua b¸n cã tÝnh quèc tÕ nÕu trô së kinh doanh cña bªn mua vµ bªn b¸n ®îc ®¨ng ký t¹i hai quèc gia kh¸c nhau. Thø hai: Hîp ®ång mua b¸n cã tÝnh chÊt quèc tÕ nÕu ®èi tîng cña hîp ®ång lµ hµng ho¸ ph¶i ®îc giao t¹i mét níc kh¸c víi níc mµ hµng ho¸ ®ã ®îc tån tr÷ hoÆc s¶n xuÊt ra khi hîp ®ång ®îc ký kÕt. Thø ba: §îc coi lµ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ khi: + Cã sù vËn chuyÓn hµng ho¸ lµ ®èi tîng cña hîp ®ång tõ l·nh thæ cña quèc gia nµy sang l·nh thæ cña quèc gia kh¸c. 7 + TÊt c¶ c¸c hµnh vi cÊu thµnh sù chµo hµng vµ sù ng thuËn kh«ng ®îc thùc hiÖn trªn l·nh thæ cña cïng mét quèc gia. + Sù giao hµng ®îc thùc hiÖn trªn l·nh thæ cña mét quèc gia kh¸c víi quèc gia mµ ë ®ã c¸c hµnh vi cÊu thµnh sù chµo hµng vµ sù ng thuËn ®· ®îc hoµn thµnh. Quan ®iÓm trªn ®· ®îc ®Ò nghÞ trong dù th¶o luËt ROMA 1956. C«ng íc Vienne ngµy 11/04/1980 ®· kh«ng chÊp nhËn quan ®iÓm trong dù th¶o luËt Roma vµ chÊp thuËn tiªu chuÈn thø nhÊt: Hîp ®ång mua b¸n cã tÝnh chÊt quèc tÕ khi hai bªn cã trô së t¹i hai quèc gia kh¸c nhau. DÊu hiÖu quèc tÞch cña c¸c bªn kh«ng ph¶i lµ yÕu tè ®Ó ph©n biÖt. 2. Vai trß cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng trong ho¹t ®éng kinh doanh XNK. Do ®Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn mçi quèc gia cã lîi thÕ riªng vÒ s¶n xuÊt. ChÝnh nh÷ng lîi thÕ riªng biÖt kh¸c nhau nµy gi÷a c¸c quèc gia lµ tiÒn ®Ò dÉn tíi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ dÉn ®Õn nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c quèc gia nh»m tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng. Thùc tiÔn ®· chøng minh trong thêi ®¹i ngµy nay khi tr×nh ®é quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ ngµy cµng cao, nhu cÇu héi nhËp quèc tÕ lµ nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu vµ ngµy cµng ph¶i ®îc më réng. C¸c quèc gia sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn, kh«ng thÓ theo kÞp sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi vµ sÏ bÞ tôt hËu nÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch c« lËp. C¸c quèc gia ®Òu cã ý thøc ®îc gi¸ trÞ to lín cña viÖc héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu ®Æc biÖt lµ c¸c quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ ®ang ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn s©u réng h¬n. §Ó quan hÖ trao ®æi mua b¸n hµng ho¸ ®îc diÔn ra b×nh thêng æn ®Þnh vµ b¶o vÖ ®îc quyÒn lîi cña c¸c bªn ®ßi hái ph¶i cã mét c¬ së ph¸p lý nhÊt ®Þnh, trong ®ã cã c¸c bªn x¸c lËp c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau ®ång 8 thêi còng lµ c¬ së ®Ó c¸c níc h÷u quan thùc hiÖn (nhiÖm vô) quyÒn qu¶n lý nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng XNK hµng ho¸. Hîp ®ång ngo¹i th¬ng cã vai trß v« cïng to lín ®èi víi ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸. Cô thÓ nh sau: - Hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ c¬ së ph¸p lý quy ®Þnh quyÒn vµ nhiÖm vô cña c¸c bªn trong quan hÖ trao ®æi hµng ho¸. - Hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ c¨n cø ®Ó b¶o vÖ c¸c nguån vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c bªn khi cã tranh chÊp x¶y ra. - Hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ c«ng cô ph¸p lý trung t©m cña ho¹t ®éng kinh doanh XNK ®ång thêi lµ co së ®Ó c¸c bªn ký kÕt c¸c hîp ®ång kh¸c. Hîp ®ång vËn chuyÓn, hîp ®ång B¶o hiÓm, hîp ®ång b¶o l·nh… - Hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ c¬ së quan träng cña c¬ quan nhµ níc: H¶i quan, c¬ quan thuÕ… thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc liªn quan. 9 PhÇn Hai Hîp ®ång ngo¹i th¬ng nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý c¬ b¶n I. Sù h×nh thµnh quy chÕ ph¸p lý vÒ hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ. Mua b¸n quèc tÕ lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®· cã tõ l©u ®êi. Tíi ®Çu thÕ kû XIX c¸c hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ vÉn ®îc thiÕt lËp theo c¸c quy t¾c ph¸p lý ®îc quy ®Þnh trong c¸c bé luËt d©n sù cña c¸c quèc gia do vËy khi quy chiÕu vµo ®ã c¸c th¬ng gia thêng lo sî r»ng hîp ®ång cña hä sÏ bÞ c¸c toµ ¸n coi r»ng tr¸i víi trËt tù x· héi. N¨m 1817 trªn thÕ giíi ®· cã sù xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, hµng ho¸ s¶n xuÊt ra d tha. Sù c¹nh tranh vÒ thÞ trêng ngµy cµng gay g¾t. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy c¸c th¬ng gia ®· cã sù quy tô theo ngµnh nghÒ díi d¹ng c¸c hiÖp héi víi môc ®Ých: - ThiÕt lËp mét quy chÕ ph¸p lý chi phèi c¸c ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ nh»m thèng nhÊt c¸c ®iÒu kiÖn mua b¸n thiÕt lËp m«i trêng c¹nh tranh c«ng b»ng, hîp lý. - Tíc bá thÈm quyÒn gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp cña c¸c toµ ¸n quèc gia vµ chuyªn quyÒn nµy vµo tæ chøc träng tµi quèc tÕ. Trong giai ®o¹n ®Çu c¸c hiÖp héi, c¸c nhµ kinh doanh t¹i mçi quèc ®· so¹n ra nh÷ng hîp ®ång mÉu cho tõng lo¹i hµng ho¸ tuy nhiªn c¸c hîp ®ång nµy vÉn mang tÝnh chÊt riªng biÖt do vËy hîp ®ång mÉu cña tõng quèc gia vÉn cã sù kh¸c biÖt vÒ chi tiÕt nhng còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c vô tranh chÊp. Do ®ã nh÷ng hiÖp héi cña c¸c quèc gia ®· t×m c¸ch xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vµ ký kÕt víi nhau nh÷ng tho¶ hiÖp, trong ®ã quyÒn lîi cña c¸c bªn ®îc gi¶i 10 quyÕt tho¶ ®¸ng. C¸c nç lùc quèc tÕ nh»m ®em l¹i mét chÕ ®é ph¸p lý thuÇn nhÊt ph¶i kÓ ®Õn c¸c c«ng tr×nh. 1. Uû ban kinh tÕ Ch©u ©u thuéc tæ chøc cña Liªn hîp quèc ®· so¹n th¶o ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn chung cho c¸c hîp ®ång XNK mét sè mÆt hµng träng ®iÓm: c¸c trang thiÕt bÞ, ngò cèc, chÊt ®èt. 2. Héi ®ång t¬ng trî kinh tÕ - tæ chøc thuéc khèi c¸c níc XHCN víi môc ®Ých ph¸t triÓn nÒn ngo¹i th¬ng gi÷a c¸c níc ®ã trªn tinh thÇn t¬ng trî ®· so¹n ra c¸c v¨n b¶n. - C¸c ®iÒu kiÖn chung vÒ quan hÖ th¬ng m¹i. - C¸c quy t¾c ph¸p lý ¸p dông cho hîp ®ång mua b¸n. - C¸ch gi¶i quyÕt c¸c vô tranh chÊp. Tæ chøc nµy ®· ngõng ho¹t ®éng tõ th¸ng 6/1999. 3. Phßng Th¬ng m¹i quèc tÕ víi c«ng tr×nh vÒ "nh÷ng ®iÒu kiÖn th¬ng m¹i quèc tÕ gi¶i thÝch c¸c tõ ng÷ th¬ng m¹i n¨m 1930 vµ ®îc söa ®æi vµo c¸c n¨m 1953, 1967, 1976, 1980, 1990 vµ n¨m 2000. 4. C«ng íc cña Liªn hîp quèc vÒ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ - c«ng íc Vienne n¨m 1980 vµ cã hiÖu lùc tõ th¸ng 1/1988. II. Kh¸i niÖm - ®Æc ®iÓm cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng. 1. Kh¸i niÖm: Quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ ngµy cµng ®îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu s©u vµ chiÒu réng. Ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸ nãi chung vµ ho¹t ®éng mua b¸n quèc tÕ nãi riªng lµ mét lÜnh vùc v« cïng phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã c¬ së ph¸p lý nhÊt ®Þnh thÓ hiÖn díi mét h×nh thøc nhÊt ®Þnh - ®ã lµ hîp ®ång. Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng tríc hÕt lµ mét hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ do ®ã nã cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cña mét 11 hîp ®ång mua b¸n th«ng thêng. §iÓm kh¸c biÖt cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ yÕu tè níc ngoµi cã trong hîp ®ång bao gåm: - Chñ thÓ cña hîp ®ång - §èi tîng cña hîp ®ång - §ång tiÒn thanh to¸n. Theo luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam 1997 t¹i ®iÒu 8 ®a ra kh¸i niÖm kh¸i qu¸t vÒ hîp ®ång ngo¹i th¬ng nh sau: "Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ hîp ®ång mua b¸n ®îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ th¬ng nh©n ViÖt Nam víi mét bªn lµ th¬ng nh©n níc ngoµi. Theo c«ng ®èc LaHay 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ, ®èi víi c¸c ®éng s¶n h÷u h×nh th× mét hîp ®ång ®îc coi lµ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. NÕu c¸c bªn chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n cã trô së Th¬ng m¹i t¹i c¸c níc kh¸c nhau, hµng ho¸ trong hîp ®ång ®îc chuyÓn qua biªn giíi vµ ®îc x¸c lËp ë c¸c níc kh¸c nhau. C«ng íc Vienne 1980 cña Liªn hîp quèc th× yÕu tè níc ngoµi cña hîp ®ång lµ yÕu tè vÒ chñ thÓ. Nh vËy vÒ mÆt b¶n chÊt th× kh¸i niÖm hîp ®ång ngo¹i th¬ng trong c«ng íc cña Liªn hîp quèc 1980 víi kh¸i niÖm trong luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam 1997 cã sù t¬ng ®ång. Theo quy ®Þnh t¹i nghÞ ®Þnh 36CP 24/04/97 c¸c hîp ®ång trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc khi chÕ xuÊt, c¸c c¬ së kinh doanh hµng miÔn thuÕ víi c¸c doanh nghiÖp trong níc tuy kh«ng ®îc gäi lµ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng nhng ®îc coi lµ hîp ®ång XNK vµ chÞu sù chi phèi cña c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt liªn quan. Ngoµi ra, thùc tiÔn cho thÊy c¸c h×nh thøc kinh doanh kh¸c nh chuyÓn khÈu, t¹m nhËp t¸i xuÊt… c¸c hîp ®ång c¸c 12 h×nh thøc nµy còng ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh cña c¸c quy ®Þnh p¸p luËt vÒ hîp ®ång ngo¹i th¬ng. 2. §Æc ®iÓm hîp ®ång ngo¹i th¬ng. - VÒ chñ thÓ: Chñ thÓ tham gia hîp ®ång lµ nh÷ng th¬ng nh©n mang quèc tÞch kh¸c nhau, quy chÕ th¬ng nh©n ®îc x¸c ®Þnh theo luËt cña níc mµ th¬ng nh©n ®ã mang quèc tÞch. Th¬ng nh©n lµ tæ chøc th× quèc tÞch cña th¬ng nh©n ®îc x¸c ®Þnh lµ quèc tÞch cña níc n¬i: + §Æt trung t©m qu¶n lý (Ph¸p - §øc) + §Æt trung t©m ho¹t ®éng cña tæ chøc (Ai CËp, Xª ri…) Kho¶n 1 ®iÒu 832 Bé luËt d©n sù níc céng hoµ XHCN ViÖt Nam ghi nhËn nguyªn t¾c quèc tÞch cña ph¸p nh©n ®îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vµo n¬i thµnh lËp ph¸p nh©n. - VÒ ®èi tîng cña hîp ®ång: Lµ hµng ho¸ tån t¹i thùc tÕ, cã thÓ di rêi ®îc, x¸c ®Þnh ®îc ph¶i ®îc phÐp giao dÞch lu th«ng trªn thÞ trêng. - VÒ ®ång tiÒn thanh to¸n §ång tiÒn thanh to¸n trong hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt lµ mét bªn tham gia hîp ®ång. C¸c bªn cã thÓ tho¶ thuËn ®ång tiÒn thanh to¸n lµ ®ång tiÒn cña bªn b¸n hoÆc bªn mua hoÆc cña mét níc thø ba bÊt kú. - VÒ ph¸p luËt ¸p dông Nguån luËt ¸p dông ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng phøc t¹p h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c hîp ®ång mua b¸n trong níc bao gåm ®iÒu íc quèc tÕ, luËt quèc gia vµ tËp qu¸n Th¬ng m¹i quèc tÕ. 13 III. Sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. C¸c quan hÖ trao ®æi hµng ho¸ quèc tÕ chÞu ¶nh hëng trùc tiÕp cña c¸c quan hÖ chÝnh trÞ gi÷a c¸c quèc gia. C¸c nhµ níc thêng sö dông nh÷ng c«ng cô nh»m ®iÒu tiÕt c¸c quan hÖ th¬ng m¹i phï hîp víi môc tiªu chÝnh trÞ kinh tÕ cña níc m×nh, do vËy ®»ng sau c¸c giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ thêng tiÒm Èn nh÷ng môc ®Ých chÝnh trÞ. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt c¸c tËp ®oµn c«ng nghiÖp tµi chÝnh tõ c¸c níc ph¸t triÓn ®· t¹o ra mét søc Ðp m¹nh mÏ ®èi víi viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam. Tríc t×nh h×nh ®ã th× c¸c níc nµy buéc ph¶i x©y dùng cho m×nh nh÷ng chiÕn lîc kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c th¬ng gia trong níc cã c¬ héi gia nhËp thÞ trêng quèc tÕ. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®îc c¸c níc ¸p dông nh chÝnh s¸ch vÒ thuÕ, chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông (hç trî vÒ tµi chÝnh tÝn dông) gi¶m gän c¸c thñ tôc vÒ h¶i quan… IV. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng cã hiÖu lùc. 1. Xung ®ét vÒ tÝnh hîp ph¸p cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. ë c¸c níc kh¸c nhau cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ tÝnh hîp ®ång nãi chung vµ hîp ®ång ngo¹i th¬ng nãi riªng. - VÒ h×nh thøc cña hîp ®ång C¸c níc §«ng ¢u khi x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p cña hîp ®ång thêng c¨n cø vµo luËt míi ký kÕt hîp ®ång hoÆc luËt míi thùc hiÖn hîp ®ång §a sè c¸c níc B¾c ¢u, T©y ¢u vµ Ch©u Mü ®Òu ¸p dông luËt míi ký kÕt hîp ®ång. Trong trêng hîp h×nh thøc cña hîp ®ång bÞ coi lµ bÊt hîp ph¸p t¹i n¬i ký kÕt nhng theo 14 luËt nh©n th©n cña c¸c bªn hoÆc luËt n¬i cã toµ ¸n xÐt xö tranh chÊp lµ hîp ph¸p th× hîp ®ång vÉn cã gi¸ trÞ vÒ mÆt h×nh thøc. Theo kho¶n 1 ®iÒu 34 Bé luËt d©n sù níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam th× h×nh thøc cña hîp ®ång ®îc x¸c ®Þnh theo ph¸p luËt cña níc n¬i giao kÕt hîp ®ång. - VÒ néi dung hîp ®ång. §a sè c¸c níc nªn ¸p dông nguyªn t¾c tho¶ thuËn ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh hîp ph¸p cña néi dung hîp ®ång. Ngoµi ra c¸c níc cßn ¸p dông luËt n¬i ký kÕt hîp ®ång. Theo ®iÒu 394 vµ ®iÒu 834 Bé luËt d©n sù ViÖt Nam viÖc gi¶i quyÕt xung ®ét vÒ néi dung hîp ®ång sÏ ¸p dông nguyªn t¾c tho¶ thuËn hoÆc ¸p dông luËt n¬i ký kÕt hîp ®ång hoÆc luËt n¬i thùc hiÖn hîp ®ång. - VÒ ®iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång. + VÒ thêi ®iÓm ph¸t sinh hiÖu lùc cña hîp ®ång hÇu hÕt c¸c níc ¸p dông luËt n¬i ký kÕt hîp ®ång hoÆc luËt n¬i thùc hiÖn hîp ®ång. Kho¶n 3 ®iÒu 4040 Bé luËt d©n sù ViÖt Nam ghi nhËn thêi ®iÓm ph¸t sinh hiÖu lùc cña hîp ®ång lµ thêi ®iÓm giao kÕt trõ cã tho¶ thuËn hoÆc ph¸p luËt cã quy ®Þnh kh¸c. + VÒ n¨ng lùc chu thÓ C¸c níc thêng ¸p dông luËt nh©n th©n cña chñ thÓ. Theo ph¸p luËt ViÖt Nam n¨ng lùc chñ thÓ cña ngêi níc ngoµi ®îc x¸c ®Þnh nh c«ng d©n ViÖt Nam, n¨ng lùc hµnh vi ®îc x¸c ®Þnh theo luËt cña níc ngêi ®ã mang quèc tÞch. 2. §iÒu kiÖn cã hiÖu lùc cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng theo ph¸p luËt ViÖt Nam. 15 - Chñ thÓ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng Theo kho¶n 1 ®iÒu 81 LuËt Th¬ng m¹i ViÖt Nam, chØ nh÷ng th¬ng nh©n ViÖt Nam cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh míi ®îc phÐp ho¹t ®éng th¬ng m¹i trùc tiÕp víi níc ngoµi. §iÒu kiÖn nµy ®· ®îc hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n díi luËt quy ®Þnh cô thÓ: T¹i ®iÒu 2 quyÕt ®Þnh sè 55/1998/Q§.TTg ngµy 3/3/98 cña Thñ tíng chÝnh phñ vµ ®iÒu 8 NghÞ ®Þnh sè 57/1998/N§- CP ngµy 31/7/98 quy ®Þnh mäi doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®îc phÐp XNK hµng ho¸ theo ngµnh nghÒ ®· ®¨ng ký kinh doanh nhng doanh nghiÖp ph¶i ®¨ng ký m· sè doanh nghiÖp t¹i Côc h¶i quan tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng n¬i doanh nghiÖp cã trô së. Bªn níc ngoµi tham gia hîp ®ång còng ph¶i lµ th¬ng nh©n, cã t c¸ch ph¸p lý x¸c ®Þnh theo luËt cña níc mµ th¬ng nh©n ®ã mang quèc tÞch. - VÒ ®èi tîng cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng §èi tîng cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng lµ hµng ho¸ ®îc phÐp lu th«ng, ®îc phÐp xuÊt nhËp khÈu. T¹i ®iÒu 4, ®iÒu 5 NghÞ ®Þnh 57/N§- CP vµ phô lôc sè 2 ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh ®· quy ®Þnh rÊt râ vÒ vÊn ®Ò nµy. - Néi dung cña hîp ®ång Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam nh÷ng néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng bao gåm nh÷ng néi dung chñ yÕu quy ®Þnh t¹i ®iÒu 50, kho¶n 3 ®iÒu 81 luËt th¬ng m¹i bao gåm: 1. Tªn hµng 2. Sè lîng 3. Quy c¸ch - chÊt lîng 16 4. Gi¸ c¶ 5. Ph¬ng thøc thanh to¸n 6. §Þa ®iÓm thêi h¹n giao hµng - VÒ h×nh thøc cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng H×nh thøc cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng ®îc quy ®Þnh theo ph¸p luËt ViÖt Nam lµ ph¶i lËp thµnh v¨n b¶n. Víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin trªn c¸c h×nh thøc giao dÞch b»ng ®iÖn b¸o, telex, fax, th ®iÖn tö… còng ®îc coi lµ h×nh thøc v¨n b¶n. (Theo kho¶n 3 ®iÒu 49 Bé luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam). §Ó hîp ®ång cã hiÖu lùc ph¸p lý theo quyÕt ®Þnh sè 91/TTg ngµy 13/11/92 cña Thñ tíng chÝnh phñ mét sè hîp ®ång ph¶i ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn xem xÐt th× míi cã hiÖu lùc thi hµnh. §ã lµ nh÷ng hîp ®ång sö dông vèn tõ nguån ng©n s¸ch nhµ níc. V. Ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. 1. Ký trùc tiÕp. Lµ viÖc c¸c bªn chñ thÓ cña hîp ®ång trùc tiÕp gÆp nhau ®µm ph¸n tho¶ thuËn x©y dùng vµ ký kÕt hîp ®ång. 2. Ký gi¸n tiÕp. Ký hîp ®ång ngo¹i th¬ng díi h×nh thøc trùc tiÕp thêng tèn kÐm kinh phÝ. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy khi c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i cho phÐp viÖc ký hîp ®ång b»ng c¸ch göi th tõ ®iÖn tÝn, fax… gåm hai giai ®o¹n lµ ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång vµ chÊp nhËn ®Ò nghÞ ký kÕt hîp ®ång hay nãi c¸ch kh¸c lµ chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng. Theo ®iÒu 51 Bé luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam: chµo hµng lµ mét ®Ò nghÞ giao kÕt hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ trong 17 mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®îc chuyÓn cho mét hay nhiÒu ngêi ®· x¸c ®Þnh vµ ph¶i cã néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸. ChÊp nhËn chµo hµng lµ th«ng b¸o cña bªn ®îc chµo hµng vÒ viÖc chÊp thuËn toµn bé c¸c néi dung ®· nªu trong chµo hµng. Theo ®iÒu 52 luËt th¬ng m¹i ViÖt Nam th× trong trêng hîp bªn ®îc chµo hµng cã söa ®æi bæ sung mét trong nh÷ng néi dung chñ yÕu cña chµo hµng th× hµnh vi ®ã ®îc coi lµ tõ chèi chµo hµng vµ h×nh thµnh chµo hµng míi. Trêng hîp söa ®æi bæ sung néi dung chµo hµng nhng kh«ng lµm thay ®æi mét trong nh÷ng néi dïng chñ yÕu cña chµo hµng th× hµnh vi ®ã ®îc coi lµ chÊp nhËn chµo hµng trõ trêng hîp ngêi chµo hµng tõ chèi ngay nh÷ng söa ®æi bæ xung ®ã. VI. Hîp ®ång ngo¹i th¬ng cã mét bªn chñ thÓ lµ nhµ níc. 1. QuyÒn miÔn trõ t ph¸p t ph¸p cña nhµ níc. Cã hai quan ®iÓm vÒ quyÒn miÔn trõ t ph¸p ®èi víi chñ thÓ cña hîp ®ång lµ nhµ níc. - Quan ®iÓm vÒ quyÒn miÔn trõ tuyÖt ®èi dùa trªn quan niÖm céng ®ång quèc tÕ gåm c¸c quèc gia cã chñ quyÒn do vËy quèc gia nµy kh«ng thÓ bÞ ®em ra xÐt xö tríc toµ ¸n cña quèc gia kh¸c. Tuy nhiªn quyÒn miÔn trõ t ph¸p tuyÖt ®èi cã ngo¹i lÖ, ®ã lµ quèc gia cã thÓ khíc tõ miÔn trõ t ph¸p cña m×nh vµ chÊp nhËn ra tranh luËn tríc c¬ quan tµi ph¸n cña quèc gia kh¸c. Quan ®iÓm nµy ®· ®îc c¸c nhµ níc chÊp nhËn trong suèt thÕ kû XIX vµ ®îc ¸p dông cho mäi ho¹t ®éng cho nhµ níc. 18 §Õn thÕ kû XX nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ kinh tÕ ®· dÉn ®Õn nh÷ng quan ®iÓm míi vÒ vÊn ®Ò nµy, nhµ níc ngµy cµng tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ vµ trong c¸c ho¹t ®éng ®ã khã cã thÓ ph©n biÖt ®îc ®©u lµ v× lîi nhuËn, ®©u lµ v× lîi Ých c«ng céng, do ®ã quyÒn miÔn trõ t ph¸p cña nhµ níc ®îc ®Æt díi mét c¸ch nh×n míi ®ã lµ quyÒn miÔn trõ t ph¸p theo chøc n¨ng. - Quan ®iÓm vÒ quyÒn miÔn trõ t ph¸p theo chøc n¨ng. XuÊt ph¸t tõ trªn c¬ së sù ph©n tÝch b¶n chÊt c¸c ho¹t ®éng cña nhµ níc. Trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nhµ níc chØ ®îc hëng quyÒn miÔn trõ t ph¸p trong mét sè ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ. Quan ®iÓm nµy trªn thùc tÕ ¸p dông gÆp ph¶i kh¸ nhiÒu trë ng¹i v× viÖc t×m ra ®îc mét tiªu chuÈn hîp lý ®Ó ph©n biÖt c¸c lo¹i ho¹t ®éng cña nhµ níc lµ v« cïng khã kh¨n cã ý kiÕn cho r»ng nªn c¨n cø vµo hµnh vi nhng cã nh÷ng ý kiÕn l¹i cho r»ng ph¶i c¨n cø vµo môc ®Ých cña hµnh vi… do vËy viÖc ®Æt ra mét chuÈn mùc chung lµ v« cïng khã kh¨n cÇn ph¶i cã mét qu¸ tr×nh l©u dµi trªn c¬ së sù tiÕn bé chung cña thÕ giíi. 2. Gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ hîp ®ång ngo¹i th¬ng cã chñ thÓ lµ nhµ níc. HiÖn nay cha cã mét gi¶i ph¸p døt kho¸t cho vÊn ®Ò quyÒn miÔn trõ t ph¸p cña nhµ níc. Thùc tÕ khi cã tranh chÊp x¶y ra th× sù viÖc sÏ ®îc gi¶i quyÕt t¹i träng tµi quèc tÕ nhng nÕu chÊp nhËn gi¶i quyÕt t¹i träng tµi quèc tÕ nhng nÕu chÊp nhËn gi¶i quyÕt t¹i träng tµi quèc tÕ s¶n xuÊt ®i ®Õn kÕt qu¶ lµ nhµ níc chÞu sù quyÕt ®Þnh cña mét hoÆc mét nhãm c¸ nh©n vµ quyÕt ®Þnh nµy vÒ b¶n chÊt gièng nh mét b¶n ¸n vÊn ®Ò ®Æt ra lµ quyÒn miÔn trõ vÒ t ph¸p ë ®©y cã ®îc ®Ò ra kh«ng, chñ quyÒn quèc gia cã bÞ x©m ph¹m hay kh«ng. 19 CÇn ph¶i thÊy r»ng chñ quyÒn quèc gia chØ ng¨n c¶n mét toµ ¸n níc ngoµi kh«ng ®îc xÐt xö quèc gia nµy nÕu quèc gia kh«ng ®ång ý cßn träng tµi lµ hµnh vi hoµn toµn do sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn. NÕu trong hîp ®ång kh«ng cã ®iÒu kho¶n nµo tho¶ thuËn vÒ vÊn ®Ò träng tµi hoÆc trong vô tranh chÊp hai bªn kh«ng ®i ®Õn tho¶ thuËn lµ träng tµi gi¶i quyÕt th× träng tµi kh«ng thÓ xÐt xö ®îc. HÇu hÕt c¸c níc ®Òu ghi nhËn trong ph¸p luËt cña m×nh lµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®îc tho¶ thuËn ®iÒu kho¶n v× träng tµi trong hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. VÊn ®Ò nµy ®îc nhµ níc ViÖt Nam ghi nhËn t¹i kho¶n 3 ®iÒu 239 Bé luËt th¬ng m¹i vµ t¹i ®iÒu 2 quy t¾c tè tông cña trung t©m träng tµi quèc tÕ ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 204/TTg ngµy 28/04/93. VII. Néi dung c¬ b¶n cña hîp ®ång ngo¹i th¬ng. Néi dung cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng bao gåm rÊt nhiÒu nh÷ng ®iÒu kho¶n kh¸c nhau, trong ®ã cã nh÷ng ®iÒu kho¶n mµ nÕu thiÕu mét trong sè ®ã th× hîp ®ång sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý, nh÷ng néi dung chñ yÕu ®ã gåm: 1. Tªn hµng: Tªn hµng lµ ®èi tîng cña hîp ®ång cÇn ®îc thÓ hiÖn chÝnh x¸c nh»m tr¸nh nh÷ng hiÓu lÇm do bÊt ®ång vÒ mÆt ng«n ng÷, tËp qu¸n cña c¸c bªn cã nhiÒu c¸ch ®Ó ghi tªn hµng ho¸. - Ghi tªn th¬ng m¹i cña hµng ho¸ kÌm theo tªn th«ng thêng vµ tªn khoa häc. - Ghi tªn hµng ho¸ kÌm theo xuÊt xø cña hµng ho¸. - Ghi tªn hµng ho¸ kÌm theo tªn nhµ s¶n xuÊt, nh·n hiÖu hµng ho¸. 2. Sè lîng hµng ho¸. 20