Tài liệu Khóa luận đổi mới và hoàn thiện pháp luật trong quản lý nhà nước về xuất bản ở vn hiện nay phương hướng và giải quyết

Lêi nãi ®Çu Ho¹t ®éng xuÊt b¶n võa lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸, t tëng, võa lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt. Nã lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña con ngêi, lµ ph¬ng tiÖn quan träng ph¶n ¸nh ®êi sèng tinh thÇn, bé mÆt v¨n ho¸ cña mçi d©n téc ë mäi thêi ®¹i. MÆt kh¸c, tõ khi x· héi loµi ngêi ph©n chia thµnh giai cÊp th× xuÊt b¶n kh«ng chØ ®ãng vai trß ph¶n ¸nh ®êi sèng tinh thÇn vµ vËt chÊt cña con ngêi mµ cßn mang tÝnh giai cÊp ngµy cµng râ rÖt, lµ nguån lùc vµ vò khÝ s¾c bÐn cña ®Êu tranh giai cÊp. Tõ khi níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ ra ®êi, §¶ng vµ Nhµ níc ta lu«n thùc thi chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n, ®Æc biÖt coi träng quyÒn tù do, d©n chñ cña nh©n d©n, trong ®ã cã quyÒn tù do xuÊt b¶n. HiÕn ph¸p Nhµ níc ViÖt Nam vµ mét lo¹t c¸c ®iÒu luËt, hÖ thèng v¨n b¶n díi luËt lÇn lît ra ®êi nh»m x©y dùng mét hµnh lang ph¸p lý hoµn chØnh, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt b¶n ph¸t triÓn ®óng híng, trªn nÒn t¸ng luËt ph¸p. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, hÖ thèng ph¸p luËt nhiÒu n¨m tån t¹i ®· dÇn dÇn béc lé nh÷ng thiÕu sãt, bÊt cËp, cha ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña c«ng cuéc ®æi míi. Thùc tiÔn ®· chøng minh viÖc sö dông ph¸p luËt ®Ó ®iÒu chØnh ho¹t ®éng xuÊt b¶n lµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng kinh tÕ trong lÜnh vùc v¨n ho¸ - t tëng, ®ång thêi còng chÝnh lµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng v¨n ho¸ - t tëng trong c¬ chÕ thÞ trêng. §ã lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò, cã quan hÖ biÖn chøng víi nhau vµ cÇn ®îc thÓ chÕ ho¸ phï hîp nh»m ®¶m b¶o cho xuÊt b¶n ho¹t ®éng theo ®óng trËt tù mµ ph¸p luËt quy ®Þnh. Bµi viÕt sau ®©y cã thÓ phÇn nµo kh¸i 1 qu¸t vÒ ph¸p luËt xuÊt b¶n ë ViÖt Nam, mét lÜnh vùc ho¹t ®éng ®a d¹ng vµ hÕt søc phong phó. LÇn ®Çu viÕt mét ®Ò tµi mang tÝnh chÊt lý luËn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh, em mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« gi¸o ®Ó tiÓu luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n. Hµ néi 2 Ch¬ng I Kh¸i qu¸t chung vÒ ph¸p luËt xuÊt b¶n ë ViÖt Nam I. C¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n 1. NhËn thøc chung vÒ xuÊt b¶n §Ó cã nh÷ng nhËn thøc chung vµ thèng nhÊt vÒ xuÊt b¶n, mµ ë ®ã c¸c quan hÖ x· héi ®îc h×nh thµnh, t¹o nªn ®èi tîng ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt xuÊt b¶n, phÇn nµy ®îc tr×nh bµy kh¸i qu¸t tõ kh¸i niÖm, ®Õn vÞ trÝ, vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña xuÊt b¶n. a. Kh¸i niÖm Trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸, con ngêi ®· ph¸t minh ra c¸c ph¬ng tiÖn ®Ó ph¶n ¸nh, lu truyÒn c¸c gi¸ trÞ cña ®êi sèng sinh ho¹t vËt chÊt vµ tinh thÇn cña m×nh. S¸ch lµ mét ph¸t minh kú diÖu,trë thµnh ph¬ng tiÖn quan träng trong c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn cña loµi ngêi. Tõ thêi Cæ ®¹i, nh÷ng ph¸t kiÕn vÒ triÕt häc, hoa häc, v¨n häc, nghÖ thuËt ®· ®îc con ngêi ghi, chÐp trªn vá c©y (chØ th¶o, v¸ch ®¸ vµ chÝnh trªn da thÞt m×nh, sau ®ã lµ thÎ tre, da thó, ®Êt nung, v.v... §ã lµ h×nh thøc s¬ khai vÒ s¸ch mµ con ngêi ®· s¸ng t¹o ra. ViÖc ghi chÐp vµ lu truyÒn trong céng ®ång c¸c h×nh thøc ban ®Çu ®ã cña s¸ch, ®· h×nh thµnh nghÒ xuÊt b¶n s¬ khai.. Vµo ®Çu thÕ kû thø II sau c«ng nguyªn, t¹i Trung Quèc ngêi ta ®· chÕ t¹o ra giÊy, vµ kh¾c ch÷ trªn c¸c tÊm v¸n gç ®Ó in. T¬Ý thÓ kû XV, tõ 1436 ®Õn 1444 Johannes Gutenberg ngêi §øc ®· dïng khu«n ®ång m« chÕ t¹o ra ch÷ rêi b»ng hîp kim ch× thiÕc ®ång,lµm ra mùc vµ in s¸ch trªn m¸y in b»ng gç. Cuèn s¸ch ®Çu tiªn ®îc Gutenberg in t¹i Mainz tõ n¨m 1452 lµ cuèn Phóc ©m, víi sè lîng 200 b¶n. Ngêi ta cßn gäi lµ cuèn Phóc ©m 42 dßng, v× mçi cét cã 42 dßng. §©y lµ bíc ph¸t triÓn míi vît bËc vÒ in, dÉn ®Õn mét thêi kú ph¸t triÓn míi cña xuÊt b¶n. §óng nh ¡ngghen ®· ®¸nh gi¸ vÒ nghÒ in trong t¸c phÈm “BiÖn chøng 3 cña tù nhiªn”: “NghÒ in ra ®êi, ®ã lµ mét bíc ngoÆt vÜ ®¹i nhÊt trong tÊt c¶ c¸c bíc ph¸t triÓn tõ tríc ®Õn nay cña thêi ®¹i chóng ta”. Lµ ho¹t ®éng do con ngêi s¸ng t¹o ra, vµ chÝnh nã phôc vô lîi Ých cña con ngêi, xuÊt b¶n ®· øng dông vµ ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn nhiÒu mÆt cña x· héi loµi ngêi, chÝnh v× vËy xuÊt b¶n ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn. Tõ chç chØ lµ ho¹t ®éng cña tõng nhãm ngêi cã ¶nh hëng trong ph¹m vÞ hÑp, nã ®· ®îc x· héi ho¸. Tõ chç s¶n phÈm s¸ch ë tr×nh ®é th« s¬, méc m¹c, tiÕn tíi ®a d¹ng, phong phó vÒ h×nh thøc, lo¹i h×nh vµ néi dung. S¶n phÈm cña ngµnh xuÊt b¶n kh«ng chØ cã s¸ch, mµ cßn bao gåm c¸c lo¹i h×nh kh¸c ®ã lµ tranh, ¶nh, b¶n ®å, ®Þa ®å, khÈu hiÖu, bu ¶nh v.v... NghÒ lµm s¸ch tõ chç ®¬n gi¶n, thñ c«ng qua nhiÒu bíc ph¸t triÓn, ®· ®¹t tíi tr×nh ®é tù ®éng ho¸. Lao ®éng biªn tËp ë nhµ xuÊt b¶n ®· øng dông tiÕn bé cña c«ng nghÖ tin häc, trong ho¹t ®éng s¸ng t¹o vµ xö lý b¶n th¶o, hoµn chØnh b¶n mÉu ®Ó in hµng lo¹t. Ho¹t ®éng phæ biÕn, sau nµy gäi lµ ph¸t hµnh s¸ch víi c¸c cöa hµng tù chän ®îc qu¶n lý b»ng camera, vµ m¸y vi tÝnh, víi c¸c lo¹i xe chuyªn dông b¸n s¸ch lu ®éng, b¸n s¸ch ®Æt tríc qua bu ®iÖn, b¸n s¸ch khuyÕn m¹i. Ngµy nay xuÊt b¶n ®· trë thµnh ngµnh kinh tÕ - kü thuËt ph¸t triÓn. BÊt cø quèc gia nµo còng tËn dông kh¶ n¨ng cña nã ®Ó n©ng cao d©n trÝ, phôc vô kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ quèc d©n, giao lu v¨n ho¸ víi c¸c níc trªn thÕ giíi. NhiÒu níc ph¸t triÓn cã nh÷ng tËp ®oµn xuÊt b¶n - b¸o chÝ m¹nh, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. ë NhËt cã tíi 5000 nhµ xuÊt b¶n, chiÕm 1/200 tæng sè gi¸ trÞ s¶n phÈm cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. T¹i Mü, ngµnh xuÊt b¶n ®øng vÞ trÝ thø 3 vÒ tû lÖ t¨ng trëng gi¸ trÞ s¶n phÈm. ë ViÖt Nam xuÊt b¶n s¸ch xuÊt hiÖn tõ thêi Cæ trung ®¹i. C¬ së ®Çu tiªn cña nghÒ xuÊt b¶n lµ sù ra ®êi cña ng«n ng÷ vµ ch÷ viÕt. Ch÷ H¸n lµ thø v¨n tù ®Çu tiªn du nhËp vµo ViÖt Nam tõ thêi TriÖu §µ (207-137 TCN). Ch÷ N«m xuÊt hiÖn sau ch÷ H¸n. Tíi thÕ kû XVIII, XIX ch÷ N«m ph¸t triÓn cùc thÞnh, ë møc ®é nµo ®ã ®· lÊn ¸t ch÷ H¸n víi “TruyÖn KiÒu”, “Chinh Phô Ng©m”, “HÞch T©y S¬n”... 4 Tõ kho¶ng nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX, víi sù xuÊt hiÖn cña s¸ch b¸o Macxit, sù nghiÖp xuÊt b¶n ViÖt Nam chuyÓn sang thêi kú míi. XuÊt b¶n ®îc ph©n chia thµnh nhiÒu khuynh híng víi nh÷ng môc ®Ých, quy m« vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng kh¸c nhau. HiÖn nay, ë ViÖt Nam xuÊt b¶n ®· ph¸t triÓn vµ ®¹t tr×nh ®é míi. C¸c nhµ xuÊt b¶n chuyªn lo viÖc tæ chøc, hoµn chØnh b¶n th¶o, b¶n mÉu ®a in. C¸c nhµ in lo viÖc tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi, ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu vÒ sè lîng vµ chÊt lîng viÖc in nh©n b¶n c¸c ý tëng cña t¸c gi¶, cña nhµ xuÊt b¶n thµnh xuÊt b¶n phÈm. Ph¸t hµnh lµ ngêi chuyÓn t¶i c¸c ý tëng chøa ®ùng trong nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ®Õn tay ngêi sö dông, th«ng qua ho¹t ®éng th¬ng nghiÖp. VËy xuÊt b¶n lµ g× ? Theo nghÜa réng, xuÊt b¶n lµ ho¹t ®éng bao gåm c¸c lÜnh vùc xuÊt b¶n, in vµ ph¸t hµnh xuÊt b¶n phÈm. Ho¹t ®éng xuÊt b¶n lµ qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c nguån lùc x· héi trong viÖc s¸ng t¹o t¸c phÈm, in nh©n b¶n c¸c t¸c phÈm, phæ biÕn ®Õn nhiÒu ngêi nh»m ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Ho¹t ®éng xuÊt b¶n cßn lµ ho¹t ®éng thuéc lÜnh vùc v¨n ho¸ t tëng, th«ng qua viÖc s¶n xuÊt, phæ biÕn nh÷ng xuÊt b¶n phÈm ®Õn nhiÒu ngêi, kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng ®¬n thuÇn kinh doanh. Ho¹t ®éng xuÊt b¶n nh»m môc ®Ých phæ biÕn nh÷ng t¸c phÈm vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, khoa häc, c«ng nghÖ, v¨n häc, nghÖ thuËt, ph¸p luËt; giíi thiÖu di s¶n v¨n ho¸ d©n téc, tinh hoa v¨n ho¸ thÕ giíi; n©ng cao d©n trÝ, ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n, më réng giao lu v¨n ho¸ víic¸c níc, gãp phÇn vµo sù nghiÖp x©y dùng b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa. B»ng xuÊt b¶n phÈm cña m×nh, ®Êu tranh chèng mäi t tëng vµ hµnh vi lµm tæn h¹i lîi Ých quèc gia, ph¸ ho¹ nh©n c¸ch, ®¹o ®øc vµ lèi sèng tèt ®Ñp cña ngêi ViÖt Nam. Theo nghÜa hÑp, xuÊt b¶n lµ qu¸ tr×nh tæ chøc viÖc s¸ng t¹o, t¸c ®éng vµo qu¸ tr×nh s¸ng t¹o cña t¸c g¶i ®Ó cã b¶n th¶o t¸c 5 phÈm, xö lý vµ hoµn chØnh b¶n th¶o, b¶n mÉu, in thµnh c¸c xuÊt b¶n phÈm nh»m phôc vô nhiÒu ngêi. b. VÞ trÝ xuÊt b¶n trong ®êi sèng x· héi Ho¹t ®éng xuÊt b¶n võa lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸, t tëng, võa lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt. VÒ ph¬ng diÖn v¨n ho¸ t tëng, s¸ch vµ c¸c xuÊt b¶n phÈm do ho¹t ®éng xuÊt b¶n mang l¹i lµ s¶n phÈm tinh thÇn. Nã lµ kÕt qu¶ lao ®éng s¸ng t¹o cña con ngêi, co con ngêi vµ v× con ngêi. C¸c gi¸ trÞ x· héi chøa ®ùng trong s¸ch thÓ hiÖn vµ tho¶ m·n nhu cÇu ®a d¹ng, phong phó vÒ nhiÒu mÆt cña ®êi sèng x· héi. Nã lµ mét bé phËn rÊt quan träng ph¶n ¸nh ®êi sèng tinh thÇn, bé mÆt v¨n ho¸ cña mçi d©n téc, ë mäi thêi ®¹i. Néi dung chÝnh trÞ - x· héi, ph¸p luËt v¨n häc - nghÖ thuËt, khoa häc - c«ng nghÖ chøa ®ùng trong s¸ch lµ ý tëng cña t¸c gi¶, nhµ xuÊt b¶n nh»m truyÒn b¸, båi dìng vµ n©ng cao d©n trÝ, ®¸p øng nhu cÇu ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n d©n, më réng giao lu v¨n ho¸ víi c¸c níc. Gi¸ trÞ c¬ b¶n cña s¸ch nãi riªng, xuÊt b¶n phÈm nãi chung lµ gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn, do lao ®éng tinh thÇn cña con ngêi t¹o ra. Môc ®Ých chñ yÕu, lý do tån t¹i cña nã lµ v¨n ho¸, t tëng. ë ViÖt Nam, c¸c nhµ xuÊt b¶n lµ ph¬ng tiÖn, cong cô cña c¬ quan Nhµ níc, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi thuéc hÖ thèng chÝnh trÞ. V× vËy, ho¹t ®éng xuÊt b¶n lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸, t tëng thuéc kiÕn tróc thîng tÇng. VÒ ph¬ng diÖn s¶n xuÊt vËt chÊt, c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn, do lao ®éng tinh thÇn cña con ngêi mang l¹i chØ trë thµnh s¸ch vµ c¸c xuÊt b¶n phÈm kh¸c th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tõ viÖc thõa nhËn s¸ch lµ s¶n phÈm tinh thÇn, trÝ tuÖ, mäi ngêi ph¶i thõa nhËn s¸ch lµ s¶n phÈm vËt chÊt, bëi nã lµ kÕt qu¶ do lao ®éng vËt chÊt t¹o ra. CÊu tróc cña nã do chÝnh c¸c yÕu tè vËt chÊt t¹o thµnh. §ã lµ c¸c lo¹i vËt liÖu chuyªn dïng nh: giÊy, mùc in, chØ, thÐp, hå d¸n, v¶i, ximili, caton, v.v... Th«ng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt cña nghÒ in, nh÷ng vËt liÖu rêi r¹c ®ã cÊu thµnh s¶n phÈm s¸ch - c¸i “vá vËt chÊt” chuyÓn t¶i néi dung tinh thÇn, trÝ tuÖ cña con ngêi. Khi ®· trë thµnh s¶n phÈm hoµn chØnh vµ vµo lu th«ng, xuÊt b¶n phÈm trë thµnh hµng 6 ho¸. Nã mang ®ñ c¸c thuéc tÝnh cña hµng ho¸; chÞu sù t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ, gi¸ c¶, cung cÇu, v.v... Nh÷ng ngêi mua ë ®©y lµ mua c¸i gi¸ trÞ chøa ®ùng trong “c¸i vá vËt chÊt”. Lµ ngêi b¸n, nhµ xuÊt b¶n còng b¸n c¸i gi¸ trÞ tinh thÇn bªn trong, nhng kh«ng chØ thÕ mµ cßn quan t©m ®Õn c¸c vËt liÖu ®· ®Çu t. V× vËy, s¸ch lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt xÐt vÒ gi¸ trÞ. MÆt kh¸c, kh«ng ph¶i ai còng ®äc s¸ch vµ ®äc bÊt kú s¸ch nµo, v× s¸ch bao giê còng cã ®èi tîng riªng. Ngêi tiªu dïng s¸ch, thëng thøc s¸ch kh¸c ngêi tiªu dïng c¸c s¶n phÈm vËt chÊt kh¸c ë yªu cÇu cã v¨n ho¸. Tuú theo v¨n ho¸ cao, thÊp, chuyªn m«n s©u, réng cña m×nh mµ ngêi tiªu dïng lùa chän s¸ch phï hîp. Tãm l¹i ho¹t ®éng xuÊt b¶n lµ ho¹t ®éng v¨n hãa tinh thÇn cã ¶nh hëng nhiÒu ®Õn viÖc gi¸o dôc t tëng, t×nh c¶m, d©n trÝ, v× vËy nã thuéc thîng tÇng kiÕn tróc, chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt ph¸t triÓn v¨n ho¸. MÆt kh¸ch ho¹t ®éng xuÊt b¶n lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o thµnh, chuyÓn t¶i, nh©n b¶n c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn, trÝ tuÖ, ý ®å cña t¸c gi¶, nhµ xuÊt b¶n thµnh xuÊt b¶n phÈm, v× vËy nã ®ång thêi chÞu sù t¸c ®éng cña hÖ thèng quy luËt kinh tÕ, nã thuéc h¹ tÇng c¬ së. c. Vai trß cña xuÊt b¶n trong ®êi sèng x· héi Vai trß thø nhÊt: xuÊt b¶n - “bµ ®ì” cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, c«ng tr×nh khoa häc c«ng bè díi h×nh thøc xuÊt b¶n phÈm. C¸c v¨n nghÖ sÜ, nhµ khoa häc b»ng lao ®éng cña m×nh ®· s¸ng t¹o ra c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, c«ng tr×nh khoa häc. Song, c¸c thµnh tùu ®ã chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm ®¬n chiÕc. ViÖc phæ biÕn nã chØ dõng l¹i ë ph¹m vi hÑp. Trong khi c¸c t¸c gi¶ muèn truyÒn b¸ ý tëng s¸ng t¹o cña m×nh cho c¶ céng ®ång thëng thøc, ¸p dông vµo ®êi sèng. C«ng chóng muèn ®îc tiÕp nhËn nhanh vµ thuËn tiÖn c¸c gi¸ trÞ chøa ®ùng trong c¸c t¸c phÈm. Cïng víi c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ kh¸c, xuÊt b¶n ®· ra ®êi ®Ó ¸p øng yªu cÇu kh¸ch quan ®ã cña x· héi. XuÊt b¶n phÈm nãi chung, s¸ch nãi riªng lµ thÓ vËt chÊt ®· 7 x· héi ho¸ c¸c gi¸ trÞ lao ®éng cña v¨n nghÖ sÜ, trÝ thøc tõ t¸c phÈm cña hä. Lµ s¶n phÈm do lao ®éng cña t¸c gi¶ t¹o thµnh, c¸c t¸c phÈm ®îc xuÊt b¶n “®ãn ríc, n©ng niu”, ®îc lao ®éng biªn tËp gãp phÇn hoµn thiÖn, n©ng cao gi¸ trÞ, c¸c lao ®éng chuyªn m«n kh¸c tham gia vµo qu¸ tr×nh vËt chÊt ho¸ thµnh c¸c lo¹i h×nh xuÊt b¶n phÈm cô thÓ. V× vËy, ngêi ta ®· vÝ lao ®éng biªn tËp -xuÊt b¶n nh “bµ ®ì” cho c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, khoa häc vµ c«ng nghÖ c«ng bè díi h×nh thøc xuÊt b¶n phÈm. Vai trß thø hai: xuÊt b¶n - Ph¬ng tiÖn ph¶n ¸nh ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n lo¹i, vµ mçi quèc gia, b¶o tån vµ lu truyÒn c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ Loµi ngêi tõ khi sinh ra ®· ph¶i lao ®éng vµ chèng chäi víi thiªn nhiªn ®Ó sinh tån. ChÝnh trong lao ®éng, ®Êu tranh chinh phôc thiªn nhiªn, vµ sau nµy ®Êu tranh giai cÊp khi x· héi cã giai cÊp, hä ®· s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞn tinh thÇn. Con ngêi võa lµ chñ thÓ s¸ng t¹o, võa lµ chñ thÓ hëng thô c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tinh thÇn. V× vËy, khi nã tíi v¨n ho¸ lµ nãi tíi con ngêi, tíi viÖc ph¸t huy nh÷ng n¨ng lùc b¶n chÊt cña con ngêi, nh»m hoµn thiÖn vµ híng con ngêi tíi ch©n, thiÖn, mü. V¨n ho¸ tinh thÇn cña loµi ngêi, xÐt vÒ cÊu tróc lµ toµn bé c¸c gi¸ ttÞ do con ngêi s¸ng t¹o ra vÒ khoa häc, v¨n häc, nghÖ thuËt, ®¹o ®øc, lèi sèng, ph¸p luËt, t«n gi¸o, v.v... C¸c gi¸ trÞ ®ã ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc nhÊt ®Þnh. Theo sù ph¸t triÓn cña x· héi, c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ ®îc h×nh thµnh nh»m s¶n xuÊt, b¶o toµn vµ lu truyÒn c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn. Vai trß thø ba: xuÊt b¶n - c«ng cô quan träng trong viÖc n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, båi dìng nh©n tµi. X· héi ®îc thay thÕ vµ chuyÓn tiÕp tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Thùc chÊt cña sù chuyÓn giao ®ã lµ sù thay thÕ lao ®éng. V× lao ®éng lµ ®éng lùc ph¸t triÓn x· héi loµi ngêi. Con ngêi kh«ng chØ nhËn thøc thÕ giíi mµ cßn ph¶i c¶i t¹o thÕ giíi, khã h¬n hÕt kh«ng ph¶i ë kh¸m ph¸, nhËn thøc thÕ giíi mµ chÝnh lµ viÖc c¶i t¹o thÕ giíi 8 v× môc ®Ých cña con ngêi. Muèn thÕ con ngêi ph¶i ®îc ®µo t¹o liªn tôc. §Æc biÖt trong thêi ®¹i ngµy nay, c«ng nghÖ míi lu«n lu«n ®îc chuyÓn giao, thay thÕ bëi tiÕn bé kh«ng ngõng cña khoa häc. ViÖc hng thÞnh cña mçi quèc gia tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo nh©n lùc ®îc ®µo t¹o, vµo tr×nh ®é d©n trÝ vµ nh©n tµi. C¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®Òu coi träng gi¸o dôc vµ thÕt kÕ s¸ch phï hîp nh»m n©ng cao d©n trÝ,®µo t¹o ngêi lao ®éng. Con ngêi sau khi sinh ra mét sè n¨m ®Òu ph¶i tíi trêng ®Ó tiÕp thu nh÷ng tri thøc phæ th«ng, c¬ b¶n. S¸ch lµ ngêi thÇy, ngêi b¹n ®a con ngêi bíc qua c¸c nÊc thang kiÕn thøc, ®¹t tíi c¸c tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô kh¸c nhau. Trong sè ®ã kh«ng Ýt ngêi cã häc vÞ, chiÕm lÜnh ®Ønh cao cña khoa häc. Nh vËy, nguån nh©n lùc cña quèc gia lu«n ®îc bæ sung, thay thÕ. ThÕ hÖ ngêi lao ®éng sau cã tr×nh ®é cao h¬n thÕ hÖ tríc, bëi tri thøc ®îc lµm giµu do s¸ch mang l¹i. Vai trß thø t: xuÊt b¶n- vò khÝ ®Êu tranh giai cÊp. Tõ khi x· héi loµi ngêi ph©n chia thµnh giai cÊp, xuÊt b¶n kh«ng chØ ®ãng vai trß lµ “bµ ®ì” cña c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ tinh thÇn, ph¶n ¸nh ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña x· héi, gãp phÇn ®µo t¹o nguån lùc mµ nã ®· trë thµnh vò khÝ s¾c bÐn cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp trong x· héi cã giai cÊp. XuÊt b¶n ®· tham gia cã hiÖu qu¶ vµo viÖc gi¸c ngé giai cÊp v« s¶n vÒ vai trß lÞch sö cña m×nh, vµ ®· tæ chøc quÇn chóng thùc hiÖn sø mÖnh lÞch sö ®ã. Khi bµn vÒ nh÷ng uû ban ®¼ng cÊp ë P¬rótxi, C. M¸c ®· viÕt: “... xuÊt b¶n lµ chiÕc ®ßn bÈy m¹nh mÏ cña v¨n ho¸ vµ cña viÖc gi¸o dôc tinh thÇn cho nh©n d©n. XuÊt b¶n biÕn cuéc ®Êu tranh vËt chÊt thµnh cuéc ®Êu tranh t tëng, cuéc ®Êu tranh cña nh÷ng nhu cÇu, nh÷ng nhiÖt t×nh; cuéc ®Êu tranh cña lý luËn, lý trÝ vµ h×nh th¸i” Ngµy nay trong ®iÒu kiÖn tiÕn bé kh«ng ngõng cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®· kÐo theo sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña v¨n ho¸. Víi sù ®a d¹ng vÒ ph¬ng thøc, ph¬ng tiÖn, lo¹i h×nh vµ s¶n phÈm v¨n ho¸, viÖc phæ biÕn nhanh nh¹y cña c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i 9 chóng, ®· lµm cho kh«ng Ýt ngêi b¨n kho¨n vÒ viÖc tån vong cña xuÊt b¶n. Nhng víi vai trß nh tr×nh bµy trªn, xuÊt b¶n vÉn sÏ tån t¹i vµ ph¸t triÓn cïng x· héi loµi ngêi. Nã sÏ tiÕp nhËn c¸c tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®a d¹ng ho¸ xuÊt b¶n phÈm, ®a n¨ng ho¸ xuÊt b¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu hëng thô ngµy cµng cao cña b¹n ®äc. d. §Æc ®iÓm cña xuÊt b¶n : PhÇn nµy chØ tr×nh bµy nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n liªn quan ®Õn viÖc ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt. §Æc ®iÓm thø nhÊt: xuÊt b¶n võa lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸ t tëng võa lµ ho¹t ®éng kinh tÕ Lµ mét bé phËn cña v¨n ho¸, xuÊt b¶n chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt ph¸t triÓn v¨n ho¸. Lao ®éng xuÊt b¶n trong ®ã trung t©m lµ biªn tËp, mét lo¹i lao ®éng khoa häc; tæ chøc nghiªn cøu khoa häc, s¸ng t¹o v¨n häc, nghÖ thuËt. Nã lµ lao ®éng chÊt x¸m. Trong t¸c phÈm “Lao ®éng s¸ng t¹o” Nhµ v¨n M.X Goorki ®· viÕt : “Nhµ v¨n s¸ng t¹o ra t¸c phÈm cña m×nh kh«ng thÓ nh ngêi c«ng nh©n dïng ®e, bóa ®Ó rÌn lìi h¸i, hä lµm viÖc b»ng c¸i ®Çu chø kh«ng b»ng c¬ b¾p”. XÐt vÒ ph¬ng diÖn môc ®Ých vµ hiÖu qu¶ th× xuÊt b¶n híng tíi viÖc c¶m ho¸ con ngêi, c¶i t¹o con ngêi, ®Ó c¶i t¹o thiªn nhiªn vµ x· héi v× môc ®Ých cña con ngêi. Nã lµ mét ho¹t ®éng tinh thÇn, ho¹t ®éng trÝ tuÖ vµ v× trÝ tuÖ. Song khi c¸c s¶n phÈm cña trÝ tuÖ lµ s¸ch ®· “nhiÔm” vµo con ngêi th× nã kh«ng thÓ chØ lµ d¹ng tinh thÇn, mµ ®Õn “c¸i ngìng” nhÊt ®Þnh nã sÏ chuyÓn ho¸ thµnh lùc lîng chÊt. Khi ®ã nãi nh Lª nin, chÝnh lùc lîng vËt chÊt sÏ ®¸nh ®æ lùc lîng vËt chÊt. Mäi cuéc c¸ch m¹ng ®Òu ®îc chuÈn bÞ vÒ tinh thÇn, t tëng, sau ®ã míi lµ tæ chøc. Khi ®· thµnh tæ chøc, cã nghÜa lµ nhËn thøc, t tëng vµ t×nh c¶m ®· ®îc chuyÓn ho¸. §óng nh ¡ng ghen ®· viÕt trong t¸c phÈm “BiÖn chøng cña tù nhiªn”. “V¨n ho¸, khi ®· trë thµnh mét lùc lîng x· héi th× cã mét søc m¹nh ghª gím cã thÓ lµm ®¶o lén c¶ mét x· héi, ®¸nh ®æ c¶ mét chÕ ®é nh c¸ch m¹ng d©n chñ t s¶n Ph¸p ” 10 Nhng ho¹t ®éng v¨n ho¸ - t tëng kh«ng thÓ x· héi ho¸, kh«ng thÓ chuyÓn t¶i c¸c ý tëng cña m×nh tíi c«ng chóng khi kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn vËt chÊt nhÊt ®Þnh, kh«ng th«ng qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt. V× vËy, xuÊt b¶n cßn lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt, ho¹t ®éng kinh tÕ. Tõ sù ph©n tÝch trªn, chÝnh lao ®éng cña biªn tËp viªn ®· lµ lao ®éng vËt chÊt. Hä ®· vËt chÊt ho¸ c¸c ý tëng cña nhµ xuÊt b¶n cña nhµ v¨n, nhµ khoa häc thµnh c¸c b¶n th¶o, víi c«ng cô, ®èi tîng lao ®éng ®Æc thï. Nhng nh vËy, lao ®éng ®ã míi chØ lµ lao ®éng s¸ng t¹o ra b¶n gèc, b¶n mÉu. Nã ph¶i qua qu¸ tr×nh vËt ho¸ c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn thµnh c¸c xuÊt b¶n phÈm cô thÓ. Qu¸ tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn víi sù hç trî cña c¸c ph¬ng tiÖn vµ kü thuËt cña c«ng nghiÖp in. T¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc, sau khi ®îc nhµ xuÊt b¶n hoµn chØnh, ®îc ®a in thµnh hµng lo¹t. C¸c tiªu hao vÒ lao ®éng sèng lao ®éng qu¸ khø thÓ hiÖn kh¸ râ ë c«ng ®o¹n nµy. Mét khi trë thµnh xuÊt b¶n phÈm, nh mäi s¶n phÈm kh¸c, xuÊt b¶n phÈm lµ mét thùc thÓ vËt chÊt. Khi qua lu th«ng, tiªu dïng ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých cuèi cïng cña xuÊt b¶n phÈm, vµ cña s¶n xuÊt vËt chÊt, th× xuÊt b¶n phÈm trë thµnh hµng ho¸. Nã mang ®Çy ®ñ c¸c thuéc tÝnh cña hµng ho¸. ChÞu sù t¸c ®éng cña c¸c quy luËt gi¸ trÞ, gi¸ c¶, cuing cÇu v.v.... Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm nµy ®Ó thÊy râ sù t¸c ®éng qua l¹i hÖ thèng quy luËt ph¸t triÓn vh vµ quy luËt kinh tÕ trong xuÊt b¶n. Tõ ®ã gi¶i quyÕt mèi quan hÖ t¸c ®éng gi÷a chóng, tiÕn tíi xö lý tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ - hiÖu qu¶ x· héi - hiÖu qu¶ chÝnh trÞ cña ho¹t ®éng xuÊt b¶n, vµ cña tõng xuÊt b¶n phÈm cô thÓ. C¸c chÕ ®Þnh cña luËt, c¸c quy ph¹m ph¸p luËt ph¶i thÓ hiÖn ®îc ®Æc trng rÊt riªng biÖt nµy. Cã nh vËy, ph¸p luËt míi cã søc sèng ®iÒu chØnh, t¹o lËp m«i trêng lµnh m¹nh ®Ó ho¹t ®éng xuÊt b¶n ph¸t triÓn, ®¹t hiÖu qu¶ cao. §Æc ®iÓm thø hai: xuÊt b¶n phÈm lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh t duy vµ quy tr×nh s¶n xuÊt ®Æc thï. 11 XuÊt b¶n lµ mét lo¹i ngµnh nghÒ, vµ nã trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt ®¹t lîi nhuËn cao ë c¸c níc ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng cña nã lµ d¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt ®Æc biÖt. TÝnh ®Æc biÖt do ®ßi hái cña s¶n phÈm s¸ch quy ®Þnh. Toµn bé quy tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ s¸ch lµ mét qu¸ tr×nh cña lao ®éng t duy, lao ®éng trÝ ãc. §©y lµ nhu cÇu kh¸ch quan cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm vh tinh thÇn. Bëi v× chØ cã t duy vµ t duy s¸ng t¹o míi “®Î” ra nh÷ng “®øa con tinh thÇn”. Tõ ®ã th«ng qua mét quy tr×nh s¶n xuÊt ®Æc thï, gi¸ trÞ tinh thÇn do t duy mang l¹i ®îc vËt ho¸ thµnh xuÊt b¶n phÈm. §Æc ®iÓm thø ba: xuÊt b¶n phÈm lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt Lµ mét lo¹i s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vËt chÊt, xuÊt b¶n phÈm nãi chung, s¸ch nãi riªng còng nh mäi s¶n phÈm kh¸c, nã lµ kÕt qu¶ cña lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø ®îc vËt ho¸. V× vËy, xuÊt b¶n phÈm còng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Khi vµo lu th«ng nã trë thµnh hµng ho¸. Vµ chÝnh tõ thÞ trêng trao ®æi, míi cã thÓ thùc hiÖn gi¸ trÞ cña nã. Nhng s¸ch lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. TÝnh ®Æc biÖt ë ®©y lµ do tÝnh ®Æc biÖt cña gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña s¸ch quy ®Þnh. VÒ gi¸ trÞ xuÊt b¶n phÈm: XuÊt b¶n phÈm nãi chung, s¸ch nãi riªng lµ s¶n phÈm ®îc kÕt tinh tõ lao ®éng xuÊt b¶n, bao gåm lao ®éng sèng vµ lao ®éng qu¸ khø. C¸c tiªu hao vÒ chÊt x¸m, vÒ lao ®éng trÝ ãc ®îc lîng ho¸ vµ cô thÓ ho¸ th«ng qua c¸c ®¬n vÞ ®o lêng nh mäi s¶n phÈm vËt chÊt thuÇn tuý kh¸c. Nhng dï viÖc lîng ho¸, cô thÓ ho¸ ®¹t tíi cÊp ®é cao mÊy ®i ch¨ng n÷a, dï thíc ®o hiÖn ®¹i vµ chÝnh x¸c cao th× vÉn kh«ng thÓ ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng hao phÝ cña lao ®éng s¸ng t¹o ra c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn. Mµ chÝnh nã l¹i lµ gi¸ trÞ ®Ých thùc cña xuÊt b¶n phÈm. V× vËy, khi nãi ®Õn gi¸ trÞ xuÊt b¶n phÈm lµ nãi ®Õn gi¸ trÞ néi dung, tinh thÇn mµ nã chuyÓn t¶i. Tuy vËy, lao ®éng xuÊt b¶n cßn lµ lao ®éng vËt ho¸ c¸i vá bªn ngoµi cña xuÊt b¶n phÈm, ®Ó bao chøa c¸i néi dung bªn trong cña nã. 12 Nhng hao phÝ nµy thuÇn tuý lµ hao phÝ vËt chÊt. Nã bao gåm nguyªn liÖu chuyªn dïng nh giÊy, mùc, phim, caton, ximili, vµng, nhò, v¶i, thÐp, chØ, hå d¸n, keo d¸n v.v... vµ sù chuyÓn dÞch tõ x¨ng, dÇu, ®iÖn níc, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµo hµng ho¸ xuÊt b¶n phÈm qua khÊu hao. ChÝnh c¸c nguyªn, nhiªn vËt liÖu, thiÕt bÞ, m¸y mãc ®ã vµ lao ®éng cña ngµnh in ®· in nh©n b¶n c¸c gi¸ trÞ néi dung tinh thÇn theo b¶n gèc, b¶n mÉu cña nhµ xuÊt b¶n thµnh xuÊt b¶n phÈm. §Õn lóc nµy, chÝnh c¸i vá vËt chÊt ®ã ®· vËt ho¸ lao ®éng s¸ng t¹o cña nhµ v¨n, nhµ xuÊt b¶n phÈm. Th«ng thêng néi dung t¸c phÈm tèt, cã gi¸ trÞ l©u dµi, ®îc in trªn giÊy vµ c¸c vËt liÖu quý. Nh vËy, khi nãi tíi gi¸ trÞ cña xuÊt b¶n phÈm ngoµi viÖc thõa nhËn c¸i gi¸ trÞ th«ng thêng nh mäi s¶n phÈm vËt chÊt thuÇn tuý, ph¶i ®Ò cËp tíi c¸i gi¸ trÞ lµ thuéc tÝnh cña c¸c s¶n phÈm v¨n ho¸ nãi chung, xuÊt b¶n nãi riªng. §ã lµ gi¸ trÞ néi dung, tinh thÇn chøa ®ùng bªn trong c¸i vá bao chøa, chuyÓn t¶i nã. Xem xÐt tõ gãc ®é thùc hiÖn gi¸ trÞ cña xuÊt b¶n phÈm, ta thÊy ®Çu vµo cña chóng t¬ng ®èi nhá, nhng ®æi lÊy ®Çu ra cã gi¸ trÞ x· héi rÊt lín. VÒ gi¸ trÞ sö dông cña xuÊt b¶n phÈm: Khi vµo lu th«ng, qua trao ®æi gi¸ trÞ cña xuÊt b¶n phÈm ®îc thùc hiÖn. C¸i thuéc tÝnh vÒ gi¸ trÞ cña xuÊt b¶n phÈm lµ c¸i mµ ngêi mua cÇn. §¬ng nhiªn hä ph¶i chÊp nhËn mua c¶ c¸i vá bao chøa nã. Gi¸ c¶ ë ®©y còng biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Mét cuèn s¸ch cã néi dung tèt cã thÓ b¸n gi¸ cao. NÐu l¹i ®îc in trªn giÊy tèt, tr×nh bÇy ®Ñp ngêi mua chÊp nhËn c¸c chi phÝ ®ã ë gi¸ b¸n. Ngîc l¹i, mét cuèn s¸ch néi dung b×nh thêng, dï lµ in trªn giÊy tèt còng sÏ Ýt ngêi mua, thËm chÝ bÞ Õ. Khi xÐt tíi gi¸ trÞ sö dông cña xuÊt b¶n phÈm, ta cã thÓ thÊy mét sè thuéc tÝnh sau: - Trong tiªu dïng gi¸ trÞ cña xuÊt b¶n phÈm kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i mµ cßn ®îc nh©n lªn. Ngêi ®äc s¸ch kh«ng chØ tho¶ m·n tøc thêi, nh uèng níc khi kh¸t, mµ c¸i gi¸ trÞ néi dung tiÕp nhËn ®îc cßn tÝch lòy l©u dµi trong nhËn thøc. §äc mét cuèn s¸ch hay cã khi nhí c¶ 13 ®êi. Ngêi ®äc s¸ch cßn truyÒn cho ngêi kh¸c qua viÖc kÓ l¹i néi dung. Mét cuèn s¸ch ®©u chØ mét ngêi ®äc, mµ ®îc chuyÒn tay nhau ®Ó ®äc.. §Æc biÖt khi ë trong th viÖn th× vßng lu©n chuyÓn cña s¸ch l¹i cµng cao. Trong khi mét Êm trµ chØ cã mét sè Ýt ngêi uèng, vµ khi uèng xong lµ hÕt. M. I. Calirin (1875-1946) ®· tõng nãi: “Theo t«i, s¸ch tèt lµ cuèn s¸ch mµ díi tÊm b×a cña nã, cuéc sèng s«i næi, rén rµng nh m¸u ch¶y díi da, lµ cuèn s¸ch khiÕn ngêi ta ®äc nhí rÊt l©u nÕu nh kh«ng ph¶i lµ nhí m·i m·i, lµ cuèn s¸ch mµ ai ai còng muèn ®îc ®äc lÇn n÷a”. - Ngêi tiªu dïng s¸ch sÏ hµi lßng khi ®îc tiÕp thu gi¸ trÞ cña nã, vµ kh«ng chØ cã vËy, mµ c¸i tiÕp nhËn ®îc sÏ gióp ngêi tiªu dïng cã nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong cuéc sèng, ®a hä tíi nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng ph¶i chØ ë d¹ng tinh thÇn mµ cßn s¸ng t¹o ra c¸c s¶n phÈm vËt chÊt, c¸c gi¸ trÞ míi. C¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cña xuÊt b¶n phÈm ®îc tiªu dïng kh«ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i, mµ cßn chuyÓn ho¸ thµnh lùc lîng vËt chÊt, ®Ó con ngêi cã hµnh ®éng tÝch cùc c¶i t¹o thiªn nhiªn, c¶i t¹o x· héi vµ c¶i t¹o chÝnh m×nh. Tuy nhiªn còng ph¶i thõa nhËn r»ng, dï lµ vËt liÖu cÊu thµnh tèt ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a, th× s¸ch còng ph¶i r¸ch n¸t trong qu¸ tr×nh tiªu dïng. Nhng ®êi sèng cña c¸i vá vËt chÊt ®ã vÉn dµi h¬n so víi mét sè hµng ho¸ nh quÇn ¸o, Êm chÐn v.v... Dï lµ cã chuyÓn ho¸, vµ mÊt ®i th× còng chØ mÊt ®i c¸i vá bªn ngoµi cßn c¸i gi¸ trÞ t tëng, khoa häc vµ nghÖ thuËt trong s¸ch vÉn cßn lu l¹i trong ngêi ®äc. §iÒu ®ã cã nghÜa chu kú tuæi thä cña c¸c s¶n phÈm vËt chÊt thuÇn tuý cã thÓ tÝnh to¸n ®îc, cßn ®èi víi xuÊt b¶n phÈm th× kh«ng thÓ nµo tÝnh næi. Nh÷ng t¸c phÈm cña M¸c- ¡ng ghen, Lªnin, Tolstoi, Banz¾c, nh÷ng t¸c phÈm næi tiÕng nh “T©y du ký”, “Tam quèc diÔn nghÜa”, “TruyÖn KiÒu”, v.v... cßn lu truyÒn m·i m·i. 2. HiÖu qu¶ vµ c¸c ®Æc trng c¬ b¶n vÒ qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n. 14 a. HiÖu qu¶ cña qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n Thø nhÊt: hiÖu qu¶ chÝnh trÞ cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n. - Lµ bé phËn nhËy c¶m víi chÝnh trÞ, xuÊt b¶n cïng víi b¸o chÝ lµ ph¬ng tiÖn lîi h¹i trong cuéc ®Êu tranh giai cÊp. Lµ mét bé phËn ho¹t ®éng thuéc thîng tÇng kiÕn tróc, xuÊt b¶n g¾n liÒn víi h×nh th¸i chÝnh trÞ - x· héi. Sù t¸c ®éng cña nã lµ trùc tiÕp tíi c¸c lîi Ých giai cÊp. V× vËy, th«ng qua ph¸p luËt, giai cÊp thèng trÞ mµ ®¹i diÖn lµ ®¶ng cÇm quyÒn kiÓm so¸t chÆt chÏ ho¹t ®éng xuÊt b¶n. C¸c ®iÒu cÊm ®o¸n vÒ néi dung xuÊt b¶n lµ quy ph¹m ®iÓn h×nh víi c¸c chÕ tµi nghiªm kh¾c, nh»m ng¨n chÆn, vµ xö lý kÞp thêi c¸c chñ thÓ cã hµnh vi vi ph¹m, c¸c xuÊt b¶n phÈm chøa ®ùng c¸c néi dung cÊm xuÊt b¶n. B»ng nh÷ng xuÊt b¶n phÈm cña m×nh, ngµnh xuÊt b¶n chuyÓn t¶i tíi c«ng chóng c¸c ý tëng cao c¶ cña giai cÊp c«ng nh©n, vÒ viÖc x©y dùng mét x· héi tong lai, víi bé m¸y chÝnh quyÒn v÷ng m¹nh, x· héi c«ng b»ng v¨n minh vµ thÞnh vîng. Th«ng tin, vµ gi¶i ®¸p kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò cña quèc gia vµ quèc tÕ. V× vËy xuÊt b¶n gãp phÇn gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ, ®Þnh híng x· héi chñ nghi·. - XuÊt b¶n gãp phÇn n©ng cao vai trß vµ chÊt lîng l·nh ®¹o cña ®¶ng cÇm quyÒn, vai trß vµ n¨ng lùc qu¶n lý, ®iÒu hµnh cña Nhµ níc. §êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸,x· héi, khoa häc, ngo¹i giao, an ninh, quèc phßng v.v... ®Òu ®îc in thµnh xuÊt b¶n phÈm phôc vô réng r·i c¸c tÇng líp nh©n d©n. Tõ ®ã, t¹o niÒm tin cña d©n víi §¶ng vµ chÝnh quyÒn, lµm c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng cña d©n biÕn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi thµnh hiÖn thùc. - XuÊt b¶n gãp phÇn ph¸t huy vai trß cña c¸c tæ chøc quÇn chóng, héi nghÒ nghiÖp; më réng d©n chñ x· héi chñ nghÜa trong viÖc l·nh ®¹o vµ qu¶n lý x· héi, vµ trong ho¹t ®éng xuÊt b¶n. 15 - XuÊt b¶n gãp phÇn më réng giao lu quèc tÕ, trao ®æi v¨n ho¸ víi c¸c níc. B»ng xuÊt b¶n phÈm cña m×nh, xuÊt b¶n gãp phÇn ®Ó b¹n bÌ hiÎu vÒ mét ViÖt Nam v¨n hiÕn, ®ang ph¸t triÓn theo ®êng lèi ®æi míi, ®Ó tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ thÕ giíi, khoa häc vµ c«ng nghÖ míi nh»m c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Thø hai : HiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n. XuÊt b¶n lµ ho¹t ®éng v¨n ho¸ t tëng, ®ång thêi lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt. MÆt s¶n xuÊt vËt chÊt, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, tÊt yÕu ph¶i dÉn tíi s¶n xuÊt kinh doanh. Nh vËy, qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n ®¹t hiÖu qu¶ æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ tiÒn ®Ò dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ trong ho¹t ®éng xuÊt b¶n, vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ nãi chung. §èi víi xuÊt b¶n, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt sau: - Qu¶n lý xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt lµ gi¶i phãng lùc lîng s¶n xuÊt trong ngµnh xuÊt b¶n. Bëi v× b»ng ph¸p luËt ®· t¸ch biÖt chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ níc vµ chøc n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Sù t¸ch biÖt nµy t¹o quyÒn chñ ®éng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt b¶n khai th¸c c¸c nguån lùc ®Ó më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶. - Qu¶n lý Nhµ níc vÒ xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt lµ t¹o lËp m«i trêng b×nh ®¼ng cho c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt b¶n c¹nh tranh vµ thi ®ua ®¹t hiÖu qu¶ cao vÒ kinh tÕ. Ph¸p luËt ®· t¹o lËp hµnh lang, ®iÒu ®ã cã nghÜa ph¸p luËt ®· t¹o ra c¸c c¬ héi b×nh ®¼ng ®Ó c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng xuÊt b¶n tù do kinh doanh. - Qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt, lµ b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt b¶n ; b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c t¸c gi¶ b»ng lao ®éng cña m×nh ®· s¸ng t¹o ra c¸c t¸c phÈm hoÆc v¨n häc - nghÖ thuËt, khoa häc - c«ng nghÖ hoÆc chÝnh trÞ- x· héi. 16 LuËt ph¸p tõ chç thõa nhËn c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau, ®· ®a ra c¸c chÕ tµi r¨n ®e nh»m ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi x©m h¹i, vµ xö ph¹t ®èi víi c¸c hµnh vi ®· x©m h¹i g©y hËu qu¶. - Qu¶n lý Nhµ níc vÒ xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt, kh«ng nh÷ng khuyÕn khÝch c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng xuÊt b¶n ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, cßn ng¨n chÆn c¸c ho¹t ®éng xuÊt b¶n bÊt chÊp hËu qu¶ vÒ chÝnh trÞ, t tëng v¨n ho¸, ch¹y theo xu híng th¬ng m¹i ho¸. §iÒu nµy cã nghÜa kh«ng thÓ ®æi sù mÊt m¸t vÒ chÝnh trÞ, t tëng vµ v¨n ho¸ l¸y ®ång tiÒn. Lîi nhuËn cña ho¹t ®éng xuÊt b¶n trong c¬ chÕ thÞ trêng còng ph¶i trë thµnh môc tiªu ho¹t ®éng, song kh«ng thÓ t¸ch rêi môc tiªu chÝnh trÞ, t tëng vµ v¨n ho¸. Gi÷a chóng cã quan hÖ biÖn chøng, trong ®ã chÝnh trÞ, v¨n ho¸, t tëng lµ môc tiªu hµng ®Çu. - Qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n lµ b¶o vÖ lîi Ých ngêi tiªu dïng xuÊt b¶n phÈm. Ngoµi lîi Ých vÒ tinh thÇn, t×nh c¶m, tri thøc do xuÊt b¶n phÈm mang l¹i cho ngêi tiªu dïng, ®îc ph¸p luËt b¶o vÖ víi c¸c ®iÒu kho¶n nghiªm ngÆt, nh»m ®¶m b¶o sù v« h¹i, ph¸p luËt cßn b¶o vÖ lîi Ých ngêi tiªu dïng ë ph¬ng diÖn kinh tÕ. §ã lµ viÖc ®¶m b¶o chÊt lîng kü thuËt, mü thuËt xuÊt b¶n phÈm theo tiªu chuÈn Nhµ níc, viÖc in gi¸ b¸n lÎ trªn xuÊt b¶n phÈm vµ viÖc niªm yÕt gi¸ b¸n t¹i cöa hµng, ®Ó ®¶m b¶o sù c«ng khai, ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi lîi dông. Thø ba: HiÖu qu¶ x· héi cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n. HiÖu qu¶ x· héi lµ tÊt yÕu cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt xuÊt b¶n, v× c¸c quan hÖ x· héi ®îc ®iÒu chØnh bëi c¸c quy ph¹m ph¸p luËt. Tõ viÖc æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ ph¸t triÓn dÉn ®Õn x· héi æn ®Þnh, cã trËt tù vµ chuyÓn biÕn theo chiÒu híng tÝch cùc. B»ng ho¹t ®éng cña m×nh th«ng qua c¸c lo¹i h×nh xuÊt b¶n phÈm, xuÊt b¶n ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ cho thµnh qu¶ ®ã. Kinh nghiÖm tõ Liªn X« (tríc ®©y) vµ c¸c níc §«ng ¢u chøng tá r»ng, c¸c thÕ lùc thï ®Þch 17 víi chñ nghÜa x· héi ®· tËn dông vai trß lîi h¹i cña b¸o chÝ, xuÊt b¶n g©y mÊt æn ®Þnh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, dÊn ®Õn sù sôp ®æ vµ tan vì §¶ng Céng s¶n vµ chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng. Tõ bµi häc x¬ng m¸u ®ã, ViÖt Nam ®· khai th¸c triÖt ®Ó ho¹t ®éng xuÊt b¶n, b¸o chÝ phôc vô cho môc tiªu x©y dùng x· héi thÞnh vîng, c«ng b»ng, v¨n minh vµ d©n chñ. C¸c gi¸ trÞ x· héi ®îc kh¼ng ®Þnh, phôc håi, vµ phæ biÕn th«ng qua xuÊt b¶n phÈm theo quy ®Þnhcña luËt ph¸p. §©y lµ hiÖu qu¶ ®Æc trng cña ho¹t ®éng xuÊt b¶n. - HiÖu qu¶ x· héi cña viÖc qu¶n lý Nhµ níc vÒ xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt cßn thÓ hiÖn ë viÖc khai th¸c ®îc kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña ®éi ngò v¨n nghÖ sÜ, trÝ thøc ®Î cã t¸c phÈm phôc vô b¹n ®äc. Ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng t¸c phÈm cã néi dung vi ph¹m ph¸p luËt, ®Æc biÖt lµ viÖc vi ph¹m c¸c ®iÒu cÊm. Qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt lµ tiÒn ®Ò quan träng dÉn ®Õn hiÖu qu¶ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi nãi chung vµ trong xuÊt b¶n nãi riªng. HiÖu qu¶ chÝnh trÞ lµ c¬ së dÉn ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. V× nÒn chÝnh trÞ xã v÷ng vµng, hÖ thèng chÝnh trÞ æn ®Þnh, th× x· héi míi ph¸t triÓn, kinh tÕ míi t¨ng trëng. Mäi tiÒm n¨ng ®îc ph¸t huy trong kh«ng khÝ thanh b×nh, triÓn väng. NÕu kh«ng cã sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ th× sÏ kh«ng cã sù ®Çu t më mang s¶n xuÊt, kinh doanh, c¸c thÕ lùc tranh giµnh quyÒn lùc, ph©n rÏ quÇn chóng, l«i kÐo hä vµo c¸c cuéc c¹nh tranh quyÒn lùc. Trong trêng hîp ®ã kh«ng lo¹i trõ kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c cuéc Èu ®¶, c¸c cuéc chiÕn huynh ®Ö t¬ng tµn. LÏ ra hä ph¶i lµ c¸c chñ thÓ kinh tÕ, th× hä l¹i trë thµnh ngêi lÝnh bÊt ®¾c dÜ, lµ n¹n nh©n cña cuéc tranh giµnh quyÒn lùc. Nh vËy, hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi lµ hiÖu qu¶ tÊt yÕu b¾t nguån tõ hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. Còng cã thÓ nãi hiÖu qu¶ chÝnh trÞ lµ nguyªn nh©n quan träng dÉn ®Õn c¸c hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi. Nhng chÝnh sù æn ®Þnh cña kinh tÕ, kinh tÕ t¨ng trëng, vµ sù æn ®Þnh cña c¸c gi¸ trÞ x· héi, sÏ cñng cè vµ t¨ng cêng sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, chÕ ®é chÝnh 18 trÞ vµ hÖ thèng chÝnh trÞ. §ã lµ sù t¸c ®éng tÝch cùc trë l¹i cña hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi ®èi víi hiÖu qu¶ chÝnh trÞ. b. C¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Nhµ níc qu¶n lý x· héi b»ng hÖ thèng c¸c c«ng cô chñ yÕu gåm ph¸p luËt, kÕ ho¹ch chÝnh s¸ch... Trong ®ã víi t c¸ch lµ yÕu tè ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi, ph¸p luËt cã vai trß ®Æc biÖt quan träng b¶o ®¶m sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn n¨ng ®éng cña x· héi. Trong ®iÒu kiÖn ®æi míi, §¶ng vµ Nhµ níc ta kh¼ng ®Þnh vai trß hµng ®Çu cña ph¸p luËt. ChÝnh v× vËy, HiÕn ph¸p 1992 ®· ghi nhËn : “Nhµ níc qu¶n lý x· héi b»ng ph¸p luËt vµ kh«ng ngõng t¨ng cêng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa”. Qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt trong xuÊt b¶n cã ý nghÜa quan träng ®Æc biÖt, xuÊt ph¸t tõ c¸c ®Æc trng c¬ b¶n lµ thuéc tÝnh cña c¸c quan hÖ x· héi vÒ v¨n ho¸, xuÊt b¶n. Nhng ý chÝ cña Nhµ níc vÒ qu¶n lý xuÊt b¶n “®Ó lªn thµnh luËt” ph¶i “b¾t nguån trong c¸c quan hÖ vËt chÊt” vÒ xuÊt b¶n. Sau ®©y lµ c¸c ®Æc trng chÝnh trong qu¶n lý Nhµ níc vÒ xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt. §Æc trng thø nhÊt: qu¶n lý Nhµ níc b»ng ph¸p luËt vÒ xuÊt b¶n lµ më ®êng cho ho¹t ®éng s¸ng t¹o ra c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt vµ khoa häc ®Ó c«ng bè díi h×nh thøc xuÊt b¶n. Nhµ níc qu¶n lý ho¹t ®éng cña t duy s¸ng t¹o trong xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt, kh«ng k×m h·m vµ khèng chÕ c¸c ý tëng s¸ng t¹o; khuyÕn khÝch tµi n¨ng vµ ®Ò cao c¸c t¸c phÈm cã gi¸ trÞ vÒ khoa häc vµ nghÖ thuËt. ChÝnh tõ c¬ chÕ thÞ trêng ®îc ph¸p luËt thõa nhËn, lµ n¬i ®¸nh gi¸ c«ng minh c¸c t¸c phÈm. ë ®ã, c«ng chóng víi t c¸ch lµ ngêi tiªu dïng, hä lµ thíc ®o vÒ n¨ng lùc s¸ng t¹o cña t¸c gi¶ qua t¸c phÈm. H¬n bÊt kú ph¬ng tiÖn nµo, ph¸p luËt l¶ ph¬ng tiÖn chøa ®ùng trong m×nh sù kÕt hîp gi÷a n¨ng ®éng s¸ng t¹o vµ kû c¬ng, kû luËt, gi÷a thuyÕt phôc vµ cìng chÕ, gi÷a tËp trung vµ d©n chñ. ChÝnh v× 19 vËy nã t¹o ra sù æn ®Þnh cho tù do s¸ng t¹o, b¶o vÖ c¸c ho¹t ®éng tù do s¸ng t¹o, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng tù do s¸ng t¹o, ®ång thêi ng¨n chÆn nh÷ng hµnh vi x©m h¹i tíi quyÒn tù do s¸ng t¹o. §Æc trng thø hai: Qu¶n lý Nhµ níc vÒ xuÊt b¶n b»ng ph¸p luËt lµ b¶o tån, ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ d©n téc, hiÖn ®¹i nh©n v¨n; tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ vµ tiÕn bé vÒ khoa häc c«ng nghÖ cña nh©n lo¹i. V¨n minh cña loµi ngêi ®îc nh©n lo¹i ®¸nh gi¸ ë c¸c nÒn v¨n ho¸ cã b¶n s¾c, ë c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc ®· diÔn ra trong lÞch sö. Mçi d©n téc cã céi nguån vµ truyÒn thèng riªng ®îc ph¶n chiÕu lªn tÊm g¬ng v¨n ho¸. Nã lµ gia s¶n qu¸ khø t¹o nªn dßng ch¶y cho hiÖn t¹i vµ t¬ng lai d©n téc. §¶ng vµ Nhµ níc ta coi v¨n ho¸ lµ nÒn t¶ng tinh thÇn lµ ®éng lùc vµ môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. Nhu cÇu giao lu v¨n ho¸, tiÕp thu tinh hoa tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ cña nh©n lo¹i, lµ nhu cÇu cña b¶n th©n nÒn v¨n ho¸ d©n téc. MÆt kh¸c trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin, víi sù ph¸t triÓn nh¶y vät cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, th× viÖc tiÕp nhËn vµ xö lý th«ng tin, øng dông c¸c tiÕn bé míi cña khoa häc lµ ®ßi hái bøc thiÕt. Mçi d©n téc ph¶i biªt lµm giÇu bëi tri thøc cña nh©n lo¹i. Nhng ®iÒu ®ã chØ ®îc thùc hiÖn khi nhµ níc trao cho c¸c chñ thÓ ®îc x¸c ®Þnh c¸c quyÒn vµ nghi· vô trong c¸c quan hÖ quèc tÕ vÒ xuÊt b¶n. Nh vËy, Nhµ níc víi c«ng cô hµng ®Çu ®Ó qu¶n lý x· héi lµ ph¸p luËt, ®· t¹o ra c¬ chÕ vµ thiÕt chÕ nh»m b¶o tån vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸, khoa häc vµ c«ng nghÖ míi, tiÕn bé cña nh©n lo¹i. C¸c chñ thÓ xuÊt b¶n, chñ thÓ qu¶n lý víi ®Þa vÞ ph¸p lý, víi c¸c quyÒn vµ nghÜa vô do ph¸p luËt quy ®Þnh, gãp phÇn ®¶m b¶o cho ý chÝ cña Nhµ níc ®îc thùc hiÖn trong thùc tÕ vÒ viÖc x©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ míi, tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc; lo¹i trõ vµ ng¨n chÆn nh÷ng ®éc h¹i vÒ v¨n ho¸. Lµ ph¬ng tiÖn ®iÒu chØnh cã hiÖu lùc, ph¸p luËt t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ ph¸t triÓn theo ®Þnh hìng x· héi, lo¹i trõ kh¶ n¨ng hoµ tan vµ ®æi mÇu trong qu¸ tr×nh hoµ nhËp. 20