môc lôc
Lêi më ®Çu.....................................................................2
Ch¬ng I - Lý luËn chung vÒ doanh nghiÖp liªn doanh theo luËt ®Çu
t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.......................................4
I. Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp liªn doanh theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam.....................................................................4
II. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp liªn doanh..........................9
III - VÞ trÝ, vai trß cña doanh nghiÖp liªn doanh..................11
Ch¬ng II - Quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thµnh lËp, qu¶n lý,
gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n doanh nghiÖp liªn doanh 14
I - VÒ vÊn ®Ò thµnh lËp doanh nghiÖp liªn doanh.................14
II - VÒ c¬ chÕ qu¶n lý..................................................23
III - Gi¶i thÓ vµ thanh lý doanh nghiÖp liªn doanh ................30
IV - Ph¸ s¶n doanh nghiÖp liªn doanh...............................33
Ch¬ng III - QuyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp liªn doanh .....35
I. Trong lÜnh vùc gãp vèn..............................................35
II. Trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n.................................37
III. Trong lÜnh vùc tæ chøc kinh doanh.............................40
IV. Trong lÜnh vùc tµi chÝnh...........................................43
V- Trong lÜnh vùc qu¶n lý ngo¹i hèi..................................51
VI. Trong lÜnh vùc kÕ to¸n - thèng kª...............................54
VII. Trong lÜnh vùc quan hÖ lao ®éng...............................59
VIII. Trong lÜnh vùc chuyÓn giao c«ng nghÖ, B¶o vÖ méi trêng......63
IX. Trong lÜnh vùc gi¶i quyÕt tranh chÊp...........................65
KÕt LuËn vµ kiÕn nghÞ............................................68
1
Lêi më ®Çu.
Xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi lµ mét
trong nh÷ng xu híng vËn ®éng chñ yÕu trong ®êi sèng
kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay. Víi xu híng nµy th× viÖc héi
nhËp vµ më cöa nÒn kinh tÕ quèc gia ®· trë thµnh
®iÒu kiÖn b¾t buéc cña sù ph¸t triÓn. C¸c quèc gia
muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× kh«ng cßn c¸ch nµo
kh¸c lµ ph¶i cã sù hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. Víi sù hîp
t¸c kinh tÕ quèc tÕ ®ang diÔn ra trªn kh¾p toµn cÇu
th× ®Çu t níc ngoµi ®· trë thµnh vÊn ®Ò quan träng
trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c níc.
Hoµ chung vµo xu thÕ cña thêi ®¹i, phï hîp víi sù
nghiÖp ®æi míi ®Êt níc, ViÖt Nam ®· rÊt chó träng
quan t©m ®Õn viÖc t¹o ra m«i trêng ®Çu t æn ®Þnh,
hÊp dÉn vµ cã søc c¹nh tranh cao víi c¸c níc trong lÜnh
vùc thu hót ®Çu t níc ngoµi. ViÖc Nhµ níc ta ban hµnh
LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987 còng lµ
nh»m më réng vµ thu hót vèn ®Çu t tõ nhiÒu níc trªn
thÕ giíi. Vµ ®Ó phï hîp víi thùc tr¹ng ®Çu t ë tõng giai
®o¹n ph¸t triÓn cña ®Êt níc, LuËt §Çu t níc ngoµi ®· ®îc söa ®æi, bæ sung l·i thø nhÊt n¨m 1990 vµ lÇn thø hai
n¨m 1992. §Õn n¨m 1996 th× ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶
h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi phôc vô
môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, Nhµ níc
ta ®· ban hµnh LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m
1996 thay thÕ c¸c LuËt ®Çu t níc ngoµi tríc ®ã.
Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËt §Çu t níc
ngoµi cßn cã nh÷ng tån t¹i vµ béc lé nhiÒu thiÕu sãt,
h¹n chÕ trong c¸c chÝnh s¸ch ph¸p luËt vÒ ®Çu t níc
ngoµi. HiÖn nay, trong bèi c¶nh cña cuéc khñng ho¶ng
kinh tÕ, tµi chÝnh cña c¸c níc trong khu vùc vµ trªn
thÕ giíi ®· vµ ®ang t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ho¹t ®éng
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. Do vËy yªu cÇu cÊp b¸ch
2
hiÖn nay cÇn lµm s¸ng tá nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý cña
LuËt §Çu t níc ngoµi.
§Ò tµi “§Þa vÞ ph¸p lý cña doanh nghiÖp liªn
doanh theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam” lµ mét
trong nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý cña LuËt ®Çu t. ChÝnh v×
vËy, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nµy lµm luËn v¨n tèt
nghiÖp víi mong muèn t×nh hiÖu s©u s¾c h¬n c¸c vÉn
®Ò ph¸p lý vÒ ®Çu t níc ngoµi, ®Æc biÖt lµ ®Þa vÞ
ph¸p lý cña doanh nghiÖp liªn doanh, còng nh xem xÐt
mét c¸ch tæng thÓ khoa häc quyÒn vµ nghÜa vô cña
h×nh thøc nµy theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
B»ng c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, chøng
minh vµ tæng hîp, ®Ò tµi nµy ®îc tr×nh bµy nh sau:
Lêi më ®Çu
Ch¬ng I - Lý luËn chung vÒ doanh nghiÖp liªn doanh
theo LuËt §Çu t
níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
Ch¬ng II - Quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thµnh lËp,
qu¶n lý, gi¶i thÓ vµ
ph¸ s¶n doanh nghiÖp liªn doanh.
Ch¬ng III - QuyÒn vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp liªn
doanh
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ.
§Ó gi¶i quyÕt ®îc c¸c vÊn ®Ò nªu trªn th× em ®·
ph¶i su tÇm, nghiªn cøu c¸c tµi liÖu nh: Nghiªn cøu ®êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng thÓ hiÖn trong c¸c nghÞ
quyÕt ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn VI, VII, VIII; HiÕn
ph¸p n¨m 1992 cña níc CHXHCN ViÖt Nam, c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ c¸c v¨n b¶n
ph¸p luËt kh¸c cã liªn quan nh: Bé luËt ®Êt ®ai, LuËt
C«ng ty, LuËt lao ®éng...: Nghiªn cøu, su tÇm c¸c tµi
liÖu, s¸ch b¸o cã liªn quan.
3
Do nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cña ngêi viÕt vÒ
hiÓu biÕt vµ tr×nh ®é. MÆc dï ®· ®îc hoµn thµnh song
b¶n luËn v¨n nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ
h¹n chÕ. V× vËy em rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn
gãp ý, chØ b¶o cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó
n©ng cao nhËn thøc cho b¶n th©n.
4
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ doanh nghiÖp liªn doanh
theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
I. Kh¸i niÖm vÒ doanh nghiÖp liªn doanh theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp liªn doanh.
Sau khi thèng nhÊt ®Êt níc, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®a ra
nhiÒu chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc. Tuy
nhiªn do nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc trong giai ®o¹n nµy lµ nÒn kinh
tÕ thêi hËu chiÕn, nãi chung lµ suy sôp, yÕu kÐm. ChÝnh s¸ch
cña Nhµ níc ta lµ tiÕn hµnh x©y dùng chñ nghÜa x· héi trªn c¶ ba
lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, t tëng. Nhµ níc vËn hµnh theo c¬ chÕ
tËp trung, quan liªu bao cÊp vµ can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng
kinh tÕ ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn kh¸ch quan cña nã. Trong khi
®ã ViÖt Nam lµ mét quèc gia cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn
phong phó, nguån nh©n lùc dåi dµo nhng l¹i thiÕu vèn, kü thuËt
vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kÓ c¶ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n lµnh
nghÒ ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng cña ®Êt níc.
ChÝnh v× vËy, ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc víi c¬
së kinh tÕ nh vËy th× ®i ®«i víi viÖc thu hót c¸c nguån vèn trong
níc, cÇn ph¶i thu hót c¸c nguån vèn vµ kü thuËt tõ bªn ngoµi ®Ó
gãp phÇn kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc lµ mét
viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. V× vËy, ngµy 18 - 4 - 1977
Héi ®ång ChÝnh phñ ta ®· ra NghÞ ®Þnh sè 115 - CP ban hµnh:
“ §iÒu lÖ vÒ ®Çu t cña níc ngoµi ë níc céng hoµ x· héi chñ nghÜa
ViÖt Nam”. Víi viÖc ban hµnh ®iÒu lÖ nµy, ViÖt Nam ®· tá râ th¸i
®é cña m×nh cho phÐp ®Çu t níc ngoµi ë ViÖt Nam, s½n sµng
tham gia quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ, më réng quan hÖ kinh tÕ víi
c¸c níc trªn thÕ giíi.
§iÒu 5 NghÞ ®Þnh 115 - CP quy ®Þnh : Bªn níc ngoµi cã
thÓ ®Çu t ë ViÖt Nam theo c¸c h×nh thøc sau ®©y:
1. Hîp t¸c s¶n xuÊt chia s¶n phÈm;
5
2. XÝ nghiÖp hoÆc C«ng ty hçn hîp;
3. XÝ nghiÖp t doanh chuyªn s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu.
Quy ®Þnh trªn ®©y lµ tiÒn ®Ò ®Çu tiªn cho sù ra ®êi cña
c¸c h×nh thøc ®Çu t ®îc quy ®Þnh trong LuËt §Çu t níc ngoµi.
Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ b¶n th©n §iÒu lÖ vÒ ®Çu t níc ngoµi n¨m
1977 chØ lµ mét v¨n b¶n díi luËt nªn gi¸ trÞ ph¸p lý cña nã cha
cao, ®· lµm cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thiÕu tin tëng khi tiÕn
hµnh ®Çu t t¹i ViÖt Nam. Hä kh«ng tin tëng vµo tÝnh bÒn v÷ng
cña §iÒu lÖ nµy v× ®©y lµ mét khung ph¸p lý thiÕu chÆt chÏ,
kh«ng ®Çy ®ñ. H¬n thÕ n÷a, nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ ®Çu t
níc ngoµi quan t©m nh thêi h¹n ®Çu t th× ng¾n, chØ tõ 10 - 15
n¨m; ph¹m vi ®Çu t th× kh«ng quy ®Þnh cô thÓ, g©y khã kh¨n
cho c¸c nhµ ®Çu t trong viÖc t×m kiÕm lÜnh vùc ®Çu t; vÒ
phÇn vèn gãp cña Bªn níc ngoµi Ýt nhÊt ph¶i b»ng 30% vµ nhiÒu
nhÊt kh«ng qu¸ 49% tæng sè vèn lµ mét vÊn ®Ò rÊt phi thùc tÕ.
Kh«ng nh÷ng thÕ, nÕu do yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n,
ph¶i quèc h÷u ho¸ xÝ nghiÖp th× phÇn vèn nµy cã thÓ bÞ quèc
h÷u ho¸. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi
®Æc biÖt quan t©m, viÖc quy ®Þnh nh vËy lµm cho c¸c nhµ
®Çu t níc ngoµi kh«ng thÓ yªn t©m bá vèn ®Çu t vµo ViÖt Nam.
Nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c th× ®iÒu lÖ còng cha quy ®Þnh cô thÓ, râ
rµng nh trêng hîp u ®·i vÒ thuÕ, miÔn gi¶m thuÕ; tû gi¸ hèi
®o¸i; chuyÓn lîi nhuËn; quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c nhµ ®Çu t
níc ngoµi khi tham gia vµo qu¶n lý, ®iÒu hµnh xÝ nghiÖp.
Do vËy trong suèt 10 n¨m khi Nhµ níc ta ban hµnh §iÒu lÖ
vÒ ®Çu t níc ngoµi, kÌm theo nghÞ ®Þnh cña Héi ®ång ChÝnh
phñ sè 115 - CP ngµy 18 - 4 -1977 ®Õn n¨m 1987 kh«ng cã mét
dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp nµo ®îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam. Ngoµi
nh÷ng h¹n chÕ cña §iÒu lÖ kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña c¸c
nhµ ®Çu t níc ngoµi cßn do nh÷ng ®iÒu kiÖn trong níc vµ quèc
tÕ nh ®Êt níc cã nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ - x· héi l¹i bÞ bao
v©y, cÊm vËn tõ bªn ngoµi.
§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI ( n¨m1986) ®· ®Ò ra ®êng lèi ®æi míi, víi chÝnh s¸ch ®æi míi t duy nãi chung vµ t duy
kinh tÕ nãi riªng. §êng lèi ®æi míi kinh tÕ víi néi dung lµ x©y
dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, theo c¬ chÕ thÞ
trêng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. ChÝnh s¸ch vÒ ®Çu t níc ngoµi còng ®øng tríc ®ßi hái
6
ph¶i thay ®æi, ph¶i thÓ hiÖn ®îc t duy kinh tÕ míi vµ gãp phÇn
vµo viÖc më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®«Ý
ngo¹i. Do vËy ngµy 29 - 12 - 1987 Quèc héi níc Céng hoµ x· héi
chñ nghÜa ViÖt Nam khãa VIII, t¹i kú häp thø II ®· th«ng qua “
LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam”
Cã thÓ nãi, sù ra ®êi cña LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
n¨m 1987 xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan cña sù vËn
®éng x· h«Þ, ®· t¹o ra ®îc mét khung ph¸p lý kh¸ hoµn chØnh,
hÊp dÉn vµ nh×n chung lµ phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ. §©y lµ
mét bíc tiÕn ®¸ng kÓ cña ViÖt Nam trong viÖc kªu gäi ®Çu t níc
ngoµi, lµ c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi
cã thÓ yªn t©m khi tiÕn hµnh ®Çu t t¹i ViÖt Nam.
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam
n¨m 1987: C¸c tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi ®îc ®Çu t vµo ViÖt Nam
díi c¸c h×nh thøc sau ®©y:
1. Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh
doanh;
2. XÝ nghiÖp hoÆc C«ng ty liªn doanh, gäi chung lµ xÝ
nghiÖp liªn doanh;
3. XÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi.
Nh vËy, h×nh thøc “ XÝ nghiÖp hoÆc C«ng ty hçn hîp” theo
quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 115 - 4 - 1977 ®· ®îc LuËt ®Çu t níc
ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m1987 cô thÓ ho¸ thµnh h×nh thøc ®Çu t “
XÝ nghiÖp hoÆc C«ng ty liªn doanh, gäi chung lµ xÝ nghiÖp liªn
doanh”. XÝ nghiÖp liªn doanh cã t c¸ch ph¸p nh©n, theo ph¸p
luËt ViÖt Nam. Do vËy, xÝ nghiÖp liªn doanh ho¹t ®éng theo
nguyªn t¾c h¹ch to¸n ®éc lËp, phï hîp víi hîp ®ång liªn doanh,
§iÒu lÖ cña xÝ nghiÖp vµ quy ®Þnh trong GiÊy phÐp ®Çu t.
Qua thùc tiÔn ¸p dông, do t×nh h×nh quèc tÕ trªn thÕ giíi
cã nhiÒu thay ®æi, cho nªn ®Ó phï hîp víi luËt ph¸p vµ th«ng lÖ
quèc tÕ vµ thùc tiÔn t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc, LuËt
®Çu t níc ngoµi n¨m 1987 ®· ®îc söa ®æi bæ sung lÇn thø nhÊt
vµo ngµy 30 - 6 - 1990 vµ söa ®æi bæ sung lÇn thø 2 vµo ngµy 3
- 12 - 1992.
Tuy nhiªn ®øng tríc bèi c¶nh ®Êt níc vµ quèc tÕ cã nhiÒu
thay ®æi. §Êt níc bíc vµo giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ hiªn ®¹i ho¸, héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ cña khu vùc vµ trªn thÕ
7
giíi. §Ó thùc hiÖn ch¬ng tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc tõ nay ®Õn n¨m 2000, viÖc tiÕp tôc thu hót nguån vèn
b»ng con ®êng ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®øng tríc th¸ch thøc míi
nh vÊn ®Ò kh¶ n¨ng gia t¨ng vèn níc ngoµi. Bëi v× nh÷ng n¨m
gÇn ®©y, cuéc c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
ngµy cµng trë nªn gay g¾t h¬n. C¸c níc kªu gäi ®Çu t trong khu
vùc vµ trªn thÕ giíi ®· tiÕn hµnh nh÷ng c¶i c¸ch theo híng th«ng
tho¸ng h¬n.
ChÝnh v× vËy, ngµy 12 - 11 - 1996 Quèc héi níc CHXHCN
ViÖt Nam kho¸ IX, kú häp thø 10 ®· th«ng qua “LuËt §Çu t níc
ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996” thay thÕ
LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987 vµ hai LuËt söa ®æi
bæ sung vµo n¨m 1990 vµ 1992. ViÖc ban hµnh LuËt ®Çu t níc
ngoµi n¨m 1996 lµ nh»m hoµn thiÖn hµnh lang ph¸p lý, khuyÕn
khÝch m¹nh mÏ vµ ph¸t huy vai trß cña viÖc thu hót nguån vèn
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi sè lîng vµ chÊt lîng cao h¬n, gãp
phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®æi míi
c«ng nghÖ, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt níc, gãp
phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña níc ta víi c¸c níc
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
§iÒu 4 LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1996 quy
®Þnh: C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam díi c¸c h×nh
thøc sau ®©y:
1. Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh
doanh;
2. Doanh nghiÖp liªn doanh;
3. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi.
Nh vËy, LuËt ®Çu t vÉn quy ®Þnh nh÷ng h×nh thøc c¬ b¶n
nh: Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh, doanh nghiÖp liªn doanh vµ
doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi. Tuy nhiªn, LuËt ®Çu t
cßn quy ®Þnh c¸c ph¬ng thøc tæ chøc ®Çu t nh ®Çu t vµo khu
chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, ®Çu t theo h×nh thøc hîp ®ång x©y
dùng - kinh doanh - chuyÓn giao < viÕt t¾t tªn tiÕng Anh lµ BOT
>, hîp ®ång x©y dùng - chuyÓn giao - kinh doanh (BTO), hîp
®ång x©y dùng - chuyÓn giao < BT >.
2. Kh¸i niÖm doanh nghiÖp liªn doanh.
8
Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 2 kho¶n 7 LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam n¨m 1996: “ Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp
do hai bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬
së hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh ký gi÷a ChÝnh phñ níc
CHXHCN ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ níc ngoµi hoÆc lµ doanh nghiÖp
do doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi hîp t¸c víi doanh nghiÖp
ViÖt Nam hoÆc do doanh nghiÖp liªn doanh hîp t¸c víi nhµ ®Çu t
níc ngoµi trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh”.
Quy ®Þnh ®ã ®· ®îc cô thÓ ho¸ trong ®iÒu 12, NghÞ
®Þnh sè 12 - CP cña ChÝnh phñ ngµy 18 - 2 - 1997 quy ®Þnh chi
tiÕt thi hµnh LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam:
1. Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp
t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh ký gi÷a Bªn hoÆc
c¸c Bªn ViÖt Nam víi Bªn hoÆc c¸c Bªn níc ngoµi ®Ó ®Çu t, kinh
doanh t¹i ViÖt Nam.
2. Doanh nghiÖp liªn doanh míi lµ doanh nghiÖp ®îc thµnh
lËp gi÷a doanh nghiÖp liªn doanh ®· ®îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt
Nam víi nhµ ®Çu t níc ngoµi hoÆc víi doanh nghiÖp ViÖt Nam
hoÆc víi doanh nghiÖp liªn doanh, doanh nghiÖp 100% vèn níc
ngoµi ®· ®îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam.
Trong trêng hîp ®Æc biÖt, doanh nghiÖp liªn doanh cã thÓ
®îc thµnh lËp trªn c¬ së hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a ChÝnh phñ
CHXHCN ViÖt Nam víi ChÝnh phñ níc ngoµi.
Theo §iÒu 4 luËt ®Çu t n¨m 1996 th× c¸c nhµ ®Çu t níc
ngoµi vµo ViÖt Nam díi c¸c h×nh thøc sau ®©y:
1.Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh
doanh;
2. Doanh nghiÖp liªn doanh;
3. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi.
So víi doanh nghiÖp liªn doanh, h×nh thøc ®Çu t díi d¹ng
hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ
doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi cã nh÷ng ®Æc ®iÓm
sau:
a. Hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh
doanh. §©y lµ mét h×nh thøc ®Çu t mµ: “ Hai Bªn hoÆc nhiÒu
Bªn ®îc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh
9
doanh nh hîp t¸c s¶n xuÊt ph©n chi lîi nhuËn, ph©n chia s¶n
phÈm vµ c¸c h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh kh¸c.
§èi tîng, néi dung, thêi h¹n kinh doanh, quyÒn lîi, nghÜa vô,
tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn, quan hÖ gi÷a c¸c bªn do c¸c Bªn tho¶
thuËn vµ ghi trong hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh”. < §iÒu 5, LuËt
®Çu t >.
Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 NghÞ ®Þnh 12 - CP: “ Hîp ®ång
hîp t¸c kinh doanh lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a hai bªn hoÆc nhiÒu
bªn < sau ®©y gäi c¸c bªn hîp doanh> quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm
vµ ph©n chia kÕt qu¶ kinh doanh cho mçi bªn ®Ó tiÕn hµnh ®Çu
t kinh doanh ë ViÖt Nam mµ kh«ng thµnh lËp ph¸p nh©n”.
§Æc trng cña h×nh thøc ®Çu t nµy lµ, c¸c bªn hîp doanh
tuú ý tho¶ thuËn quyÒn vµ nghÜa vô liªn quan trong ho¹t ®éng
kinh doanh chung: tõ gãp vèn, qu¶n lý kinh doanh, ®¹i diÖn cho
c¸c bªn tríc Toµ ¸n vµ c¬ quan Nhµ níc ViÖt Nam; tr¸ch nhiÖm
cña c¸c bªn ®èi víi nhau; ph©n chia tiªu thô s¶n phÈm, lîi nhuËn
vµ rñi ro ®Õn kÕt thóc hîp ®ång ®Òu do c¸c bªn tho¶ thuËn
trong khu«n khæ ph¸p luËt vµ ®îc ghi trong hîp ®ång. C¸c bªn
hîp t¸c kinh doanh mµ kh«ng cÇn thµnh lËp mét doanh nghiÖp míi
cã t c¸ch ph¸p nh©n nh trong trêng hîp hîp t¸c kinh doanh th«ng
qua doanh nghiÖp liªn doanh. Tµi s¶n ®a vµo kinh doanh chung
sÏ lµ së h÷u chung theo phÇn v× nã kh¸c víi tµi s¶n cña doanh
nghiÖp liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n.
Nh vËy, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t níc ngoµi
th× chÕ ®é ph¸p lý cña lo¹i h×nh hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së
hîp t¸c kinh doanh ®îc thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm c¬ b¶n sau:
+ Néi dung cña hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh do c¸c bªn hîp
doanh tho¶ thuËn trªn c¬ së tu©n theo nh÷ng néi dung chñ yÕu
®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8 NghÞ ®Þnh 12 - CP.
+ Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh do ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn
cña c¸c bªn hîp doanh ký vµ nã chØ cã hiÖu lùc ph¸p lý sau khi ®îc
c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t chÊp thuËn th«ng qua viÖc cÊp GiÊy
phÐp ®Çu t trªn c¬ së ®Ò nghÞ cña c¸c bªn hîp doanh.
+ QuyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång hîp
t¸c kinh doanh do c¸c bªn tho¶ thuËn vµ ph¶i ®îc ghi trong hîp
®ång hîp t¸c kinh doanh.
10
+ Ngoµi thùc hiÖn c¸c nghÜa vô ghi trong hîp ®ång, c¸c bªn
hîp doanh ®Òu ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô víi Nhµ níc ViÖt Nam.
Bªn níc ngoµi thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thuÕ vµ c¸c nghÜa vô tµi
chÝnh kh¸c theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam; Bªn ViÖt
Nam thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thuÕ vµ nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c
theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp
trong níc.
b. Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi: H×nh thøc
doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi vµ doanh nghiÖp liªn doanh
®Òu lµ h×nh thøc “ Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi”, nhng
chóng còng cã ®Æc ®iÓm riªng.
§iÒu 2 kho¶n 8 LuËt ®Çu t quy ®Þnh: “ Doanh nghiÖp
100% vèn níc ngoµi lµ doanh nghiÖp do nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu
t 100% vèn t¹i ViÖt Nam”.
Nh vËy, doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi lµ mét
®¬n vÞ kinh doanh do c¸ nh©n hoÆc tæ chøc níc ngoµi thµnh lËp
nh»m môc ®Ých kinh doanh theo ph¸p luËt ViÖt Nam mµ kh«ng
cã sù gãp vèn tham gia cña bÊt kú Bªn ViÖt Nam nµo. Do vËy,
doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi lµ doanh nghiÖp thuéc
së h÷u cña nhµ ®Çu t níc ngoµi, do nhµ ®Çu t níc ngoµi thµnh
lËp t¹i ViÖt Nam, tù qu¶n lý vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶
kinh doanh.
Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®îc thµnh lËp t¹i ViÖt
Nam díi h×nh thøc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, cã t c¸ch ph¸p
nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam vµ chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p
luËt ViÖt Nam. ChÕ ®é chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n b¶o ®¶m cho
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi yªn t©m bá vèn ®Çu t t¹i ViÖt Nam.
C¬ së ph¸p lý ®Ó doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®îc
thµnh lËp t¹i ViÖt Nam lµ khi ®îc c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t
cÊp GiÊy phÐp ®Çu t vµ ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp 100% vèn níc
ngoµi ®îc c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t chuÈn y.
II. §Æc ®iÓm cña doanh nghiÖp liªn doanh.
§Çu t
thøc ®Çu t
lËp t¹i ViÖt
trªn c¬ së
díi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh lµ mét h×nh
mµ c¸c bªn tham gia doanh nghiÖp cïng bá vèn thµnh
Nam, cïng qu¶n lý nh»m môc ®Ých kinh doanh chung
hîp ®ång liªn doanh hoÆc hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a
11
ChÝnh phñ CHXHCN ViÖt Nam víi ChÝnh phñ níc ngoµi. Doanh
nghiÖp liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n díi h×nh thøc c«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n theo ph¸p luËt ViÖt Nam. Ph¸p nh©n míi nµy lµ
chñ thÓ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh t¹i ViÖt Nam, ho¹t
®éng ®éc lËp víi c¸c bªn liªn doanh. Víi tÝnh chÊt lµ h×nh thøc
®Çu t cã tõ hai chñ thÓ trë lªn vµ mét trong c¸c chñ thÓ ®ã ph¶i
lµ Bªn ViÖt Nam vµ Bªn níc ngoµi. Do vËy doanh nghiÖp liªn
doanh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
1. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp t¹i ViÖt Nam
nhng cã yÕu tè níc ngoµi. YÕu tè nµy thÓ hiÖn:
a. VÒ chñ thÓ: §©y lµ h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh
nªn lu«n ph¶i cã hai lo¹i chñ thÓ lµ Bªn ViÖt Nam vµ Bªn níc
ngoµi. Bªn ViÖt Nam lµ mét bªn gåm mét hoÆc nhiÒu doanh
nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Bªn níc ngoµi lµ
mét bªn gåm mét hoÆc nhiÒu nhµ ®Çu t níc ngoµi. Nhµ ®Çu t níc
ngoµi lµ tæ chøc kinh tÕ hoÆc c¸ nh©n níc ngoµi, trùc tiÕp ®a vèn
®Çu t vµo ViÖt Nam.
b. VÒ vèn: Trong c¬ cÊu vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp
liªn doanh ph¶i cã hai lo¹i vèn gãp vµo doanh nghiÖp lµ vèn cña
Bªn ViÖt Nam vµ vèn cña Bªn níc ngoµi. Tuy nhiªn phÇn vèn gãp
cña Bªn níc ngoµi hoÆc c¸c Bªn níc ngoµi vµo vèn ph¸p ®Þnh
cña doanh nghiÖp liªn doanh th× kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ møc cao
nhÊt theo sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn nhng kh«ng díi 30% vèn
ph¸p ®Þnh, trõ nh÷ng trêng hîp do ChÝnh phñ quy ®Þnh. < §iÒu
8 luËt ®Çu t >.
2. Doanh nghiÖp liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n ViÖt
Nam.
Tuy lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nhng doanh
nghiÖp liªn doanh lµ mét ph¸p nh©n ViÖt Nam vµ thuéc ®èi tîng
®iÒu chØnh cña LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Th«ng qua
viÖc liªn doanh c¸c bªn thµnh lËp ra mét ph¸p nh©n míi vµ rµng
buéc nhau bëi sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña ph¸p nh©n míi nµy.
Khi doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp, nã ho¹t ®éng ®éc
lËp víi c¸c bªn liªn doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c ho¹t
®éng cña m×nh.
12
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam (§iÒu 94 Bé LuËt
D©n sù) mét ph¸p nh©n ®îc thµnh lËp theo ph¸p luËt ViÖt Nam
th× ®îc c«ng nhËn mét c¸ch ®¬ng nhiªn lµ ph¸p nh©n ViÖt
Nam, kh«ng phô thuéc vµo ®Þa bµn ho¹t ®éng cu¶ nã ë ®©u.
Lµ mét ph¸p nh©n ViÖt Nam, doanh nghiÖp liªn doanh ph¶i ®¸p
øng ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau:
+ §îc thµnh lËp mét c¸ch hîp ph¸p. ViÖc thµnh lËp doanh
nghiÖp liªn doanh ph¶i theo mét thñ tôc do ph¸p luËt quy ®Þnh.
Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp vµ cã t c¸ch ph¸p nh©n
kÓ tõ khi ®îc c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t cÊp GiÊy phÐp ®Çu
t.
+ Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ.
+ Cã tµi s¶n riªng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng chÝnh tµi s¶n
®ã. Tµi s¶n cña doanh nghiÖp liªn doanh do c¸c Bªn tham gia
doanh nghiÖp ®ãng gãp. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, doanh
nghiÖp liªn doanh ®éc lËp chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng chÝnh tµi s¶n
cña doanh nghiÖp.
+ Cã thÓ nh©n danh doanh nghiÖp liªn doanh tham gia vµo
c¸c quan hÖ ph¸p luËt trong ®ã cã quan hÖ tè tông tríc c¬ quan
toµ ¸n víi t c¸ch lµ nguyªn ®¬n hoÆc bÞ ®¬n.
3. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp díi h×nh
thøc C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n theo ph¸p luËt ViÖt
Nam.
Lµ doanh nghiÖp ®îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng díi d¹ng C«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cã nghÜa lµ doanh nghiÖp liªn doanh chØ
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp liªn doanh
trong ph¹m vi phÇn vèn nã ®Çu t. Mçi bªn liªn doanh chØ chÞu
tr¸ch nhiÖm ®èi víi bªn kia, víi doanh nghiÖp liªn doanh trong
ph¹m vi phÇn vèn gãp cña m×nh vµo vèn ph¸p ®Þnh cña doanh
nghiÖp liªn doanh.
Nh vËy, doanh nghiÖp liªn doanh còng lµ mét C«ng ty tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n theo LuËt C«ng ty cña ViÖt Nam, song do cã yÕu
tè níc ngoµi nªn ®Þa vÞ ph¸p lý cña nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm
riªng biÖt so víi c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n thuÇn tuý trong
níc. Nãi mét c¸ch kh¸c, c¸c quy ®Þnh vÒ doanh nghiÖp liªn
doanh lµ LuËt riªng, theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.
13
ViÖc quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam nh vËy ®· t¹o cho
c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi yªn t©m ®Çu t vµo ViÖt Nam, khi mµ
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp gÆp thua lç. B¶n th©n
c¸c nhµ ®Çu t còng u tiªn chän lo¹i h×nh C«ng ty tr¸ch nhiÖm
h÷u h¹n do h×nh thøc nµy cã nhiÒu ®iÓm hÊp dÉn nhÊt lµ tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n cña nhµ ®Çu t trong ph¹m vi phÇn vèn mµ nã
®Çu t.
4. Lµ doanh nghiÖp liªn doanh nªn nã mang tÝnh chÊt
më.
- Doanh nghiÖp liªn doanh lµ do c¸c bªn tham gia gãp vèn
®Ó thµnh lËp nªn doanh nghiÖp liªn doanh. Do vËy trong doanh
nghiÖp liªn doanh cã sù tham gia qu¶n lý cña níc chñ nhµ, bªn
®èi t¸c ViÖt Nam trong doanh nghiÖp liªn doanh cã quyÒn tham
gia vµo qu¶n lý doanh nghiÖp liªn doanh vµ cã quyÒn ra quyÕt
®Þnh theo tû lÖ gãp vèn vµo vèn ph¸p ®Þnh tøc lµ quyÒn lùc cña
bªn ®èi t¸c níc ngoµi bÞ chia sÎ cho bªn ®èi t¸c ViÖt Nam trong
doanh nghiÖp liªn doanh.
- Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp nhiÒu chñ,
doanh nghiÖp liªn doanh cã thÓ ®îc thµnh lËp tõ hai Bªn hoÆc
nhiÒu Bªn. Doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp díi h×nh thøc
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n do vËy mçi bªn chÞu tr¸ch nhiÖm
®èi víi quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh trong doanh nghiÖp liªn
doanh theo tû lÖ gãp vèn vµo doanh nghiÖp liªn doanh lµ tr¸ch
nhiÖm h÷u h¹n. Kh¸c víi doanh nghiÖp mét chñ (doanh nghiÖp
100% vèn níc ngoµi) lµ do nhµ ®Çu t níc ngoµi së h÷u, qu¶n lý
vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp liªn doanh lµ doanh
nghiÖp nhiÒu chñ, Bªn ViÖt Nam lµ bªn níc chñ nhµ theo ph¸p
luËt cã quyÒn tham gia vµo doanh nghiÖp liªn doanh.
- Th«ng qua liªn doanh níc chñ nhµ cã thÓ häc hái ®îc c¸c
kinh nghiÖm qu¶n lý, tiÕp thu ®îc tr×nh ®é khoa häc, c«ng nghÖ
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. ViÖc tiÕp thu ®îc c¸c c«ng
nghÖ tiªn tiÕn so víi tr×nh ®é cña m×nh ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho
níc së t¹i më nh÷ng bíc “®ét ph¸” s©u vµo c¸c ngµnh nghÒ s¶n
xuÊt kinh doanh cßn míi mÎ nh: chÕ t¹o l¾p r¸p mÆt hµng ®iÖn
tö, « t«; c«ng nghÖ ho¸ chÊt... Tõ ®ã cã thÓ v¬n tíi tù chñ ®Ó
x©y dùng c¸c doanh nghiÖp míi cña ViÖt Nam vµ t¹o ra c¸c
ngµnh míi cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng gãp phÇn chñ ®éng
14
x©y dùng ®Êt níc. Ngoµi ra cßn häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn
tiÕn cña níc ngoµi do c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn cña níc chñ nhµ
trong doanh nghiÖp liªn doanh, cã c¬ héi tiÕp xóc víi mét phong
c¸ch qu¶n lý tiªn tiÕn cña níc ngoµi. Qua ®ã tõng bíc häc tËp ®îc
c¸c h×nh thøc qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng thÝch nghi víi c¹nh tranh...,
®Æc biÖt lµ kü n¨ng ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña nhµ ®Çu t níc ngoµi trong doanh nghiÖp liªn doanh.
Qua ph©n tÝch ë trªn cho thÊy doanh nghiÖp liªn doanh
lu«n hoµn toµn ®èi lËp víi doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc
ngoµi. §èi víi doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi vµ doanh nghiÖp
thuéc quyÒn së h÷u cña tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi do tæ chøc,
c¸ nh©n níc ngoµi thµnh lËp t¹i ViÖt Nam, tù qu¶n lý, tù chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh. Do vËy cã thÓ thÊy doanh
nghiÖp 100% vèn níc ngoµi lµ doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt
khÐp kÝn. Níc chñ nhµ kh«ng cã c¬ héi ®Ó tiÕp cËn, häc hái
nh÷ng kinh nghiÖm cña nhµ ®Çu t níc ngoµi. Do vËy lîi Ých cña
níc chñ nhµ ®èi víi doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi chØ lµ
th«ng qua c¸c nghÜa vô mµ doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t ë
ViÖt Nam ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp nh nghÜa vô vÒ tµi chÝnh
®èi víi Nhµ níc ViÖt Nam, cô thÓ lµ th«ng qua thu thuÕ...
15
III - VÞ trÝ, vai trß cña doanh nghiÖp liªn doanh
Mét vÞ trÝ kh«ng kÐm phÇn quan träng, Doanh nghiÖp liªn
doanh lµ mét ph¸p nh©n ViÖt Nam ho¹t ®éng díi h×nh thøc C«ng
ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n theo ph¸p luËt ViÖt Nam, doanh nghiÖp
liªn doanh cã ®Çy ®ñ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô theo ph¸p luËt
ViÖt Nam, b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ cña ViÖt Nam.
C¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®· trë thµnh mét bé phËn cña
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ ®Çu t níc ngoµi nãi riªng.
Thùc tÕ qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt
Nam cho thÊy, víi sè lîng vµ tû lÖ t¨ng trëng hµng n¨m cña c¸c
doanh nghiÖp liªn doanh, h×nh thøc nµy thêng chiÕm gÇn 2/3
tæng sè dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi. Do vËy, cã thÓ nãi
c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®· chiÕm mét vÞ trÝ quan träng
trong ®Çu t níc ngoµi nãi riªng vµ trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi
chung .
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi
th× doanh nghiÖp liªn doanh ®îc triÓn khai thùc hiÖn ®Çu t t¹i
ViÖt Nam trong c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n (§iÒu 3
LuËt ®Çu t). Do vËy mµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ®· ®îc
thµnh lËp vµ ho¹t ®éng trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh
tÕ quèc d©n, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng
c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c©n
®èi chung cña nÒn kinh tÕ.
Doanh nghiÖp liªn doanh ®· gãp phÇn thu hót nguån vèn
®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi, bæ sung nguån vèn quan träng cho
t¨ng trëng kinh tÕ. §èi víi nh÷ng níc nh ViÖt Nam, trong nh÷ng
n¨m b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi do tÝch luü tõ néi Bé nÒn kinh
tÕ cßn thÊp, rÊt thiÕu vèn th× h×nh thøc doanh nghiÖp liªn
doanh lµ h×nh thøc thu hót nguån vèn ®Çu t cã hiÖu qu¶.
16
Doanh nghiÖp liªn doanh ®· gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é
c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ. H×nh thøc liªn doanh lµ con ®êng
®· thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam. Th«ng
qua h×nh thøc liªn doanh ®· cã nhiÒu c«ng nghÖ míi ®îc nhËp
vµo níc ta nh: thiÕt kÕ, chÕ t¹o m¸y biÕn thÕ; d©y chuyÒn tù
®éng l¾p r¸p hµng ®iÖn tö... Nh vËy cã thÓ nãi viÖc du nhËp
c«ng nghÖ tõ níc ngoµi vµo th«ng qua viÖc thµnh lËp doanh
nghiÖp liªn doanh kh«ng nh÷ng gióp níc ta ®æi míi c«ng nghÖ,
gia t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ n¨ng suÊt lao ®éng mµ cßn gióp
t¹o ra c¸c ngµnh míi, ¶nh hëng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ.
Th«ng qua hîp t¸c ®Çu t vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh
nghiÖp liªn doanh, ViÖt Nam ®· tiÕp thu ®îc kinh nghiÖm vµ ph¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn cña níc ngoµi. Cã thÓ nãi doanh
nghiÖp liªn doanh lµ m«i trêng ®Ó chóng ta häc tËp kinh nghiÖm
qu¶n lý tõ ®èi t¸c níc ngoµi, ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý cho ®éi
ngò c¸n bé , nh©n viªn cña ViÖt Nam. Ngoµi ra liªn doanh cßn lµ
n¬i ®Ó ®éi ngò c«ng nh©n ®îc ®µo t¹o n©ng cao tay nghÒ, cã
kü thuËt cao, rÌn luyÖn ®îc t¸c phong lao ®éng c«ng nghiÖp, cã
ý thøc tæ chøc, kû luËt lao ®éng...
Doanh nghiÖp liªn doanh còng ®· gãp phÇn vµo viÖc khai
th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña ®Êt níc. Do kh«ng ®ñ kh¶
n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån lùc cña
®Êt níc th× h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh ®îc thµnh lËp
®Ó khai th¸c lîi thÕ vÒ tù nhiªn nµy. Ngoµi ra cßn gãp phÇn vµo
viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, tham gia ph¸t triÓn
nguån nh©n lùc.
Nh×n chung, thùc tiÔn trong 10 n¨m qua ®· cho thÊy doanh
nghiÖp liªn doanh nãi riªng vµ ®Çu t níc ngoµi nãi chung cã mét
vai trß quan träng, ®· gãp phÇn vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng môc
tiªu kinh tÕ - x· héi, vµo th¾ng lîi cña ®êng lèi ®æi míi, ®a ®Êt
níc tho¸t ra khái cuéc khñng ho¶ng, cñng cè vµ t¹o chç ®øng
v÷ng ch¾c cho ViÖt Nam trong khu vùc vµ trªn thÞ trêng thÕ giíi.
17
Ch¬ng II
Quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ thµnh lËp,
qu¶n lý, gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n doanh nghiÖp
liªn doanh
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t níc ngoµi, doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi (bao gåm doanh nghiÖp liªn doanh
vµ doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi) ®îc thµnh lËp t¹i ViÖt Nam
®Ó ®Çu t, kinh doanh trong nh÷ng lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn
®îc c¸c môc ®Ých ®ã nh»m b¶o ®¶m ®îc nguyªn t¾c b×nh
®¼ng vµ cïng cã lîi gi÷a c¸c bªn trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp chñ
quyÒn vµ t«n träng ph¸p luËt ViÖt Nam. LuËt ®Çu t níc ngoµi ®·
®Þnh ra mét khung ph¸p lý kh¸ hoµn chØnh trong ®ã quy ®Þnh
rÊt cô thÓ vÒ thÓ thøc thµnh lËp, qu¶n lý, gi¶i thÓ vµ ph¸ s¶n
doanh nghiÖp liªn doanh. Kh«ng nh÷ng thÕ, LuËt §Çu t níc ngoµi
cßn quy ®Þnh vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cô thÓ cña tõng lo¹i h×nh
®Çu t.
I - VÒ vÊn ®Ò thµnh lËp doanh nghiÖp liªn doanh
ViÖc thµnh lËp doanh nghiÖp liªn doanh còng gièng nh c¸c
h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi kh¸c ®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng kinh
doanh cã kh¼ n¨ng rñi ro cao. V× ®©y lµ h×nh thøc liªn doanh
gi÷a hai Bªn hoÆc nhiÒu Bªn cã quèc tÞch kh¸c nhau nªn viÖc
t×m vµ chän ®îc ®èi t¸c ®Ó liªn doanh lµ vÊn ®Ò quan träng
quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña mét doanh nghiÖp liªn doanh.
C¸c ®èi t¸c níc ngoµi vµo ViÖt Nam b»ng nhiÒu con ®êng kh¸c
nhau. Môc tiªu chung cña hä lµ t×m hiÓu m«i trêng ®Çu ta vµ
t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t. Tuy nhiªn còng cã ®èi t¸c níc ngoµi
kh«ng cã ý ®Þnh ®Çu t lµm ¨n l©u dµi ë ViÖt Nam. Trong mét sè
trêng hîp, ®èi t¸c níc ngoµi vµo níc ta ®Ó lõa ®¶o. Do vËy ®Ó
®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh liªn doanh, c¸c ®èi t¸c ViÖt
Nam, mét mÆt cÇn ph¶i n¾m ®îc xuÊt xø vµ ý ®Þnh ®Çu t cña
tõng ®èi t¸c ®Çu t. MÆt kh¸c còng cÇn ph¶i biÕt ®îc ®Æc
®iÓm, tËp qu¸n ®Çu t cña tõng ®èi t¸c ®Ó cã sù øng xö thÝch
hîp.
18
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam, muèn tham gia hîp
t¸c ®Çu t níc ngoµi, c¸c ®èi t¸c ph¶i cã ®ñ c¸c tiªu chuÈn theo
luËt ®Þnh cña níc së t¹i. Cô thÓ lµ ë ViÖt Nam, Nhµ níc quy
®Þnh:
- §èi víi Bªn ViÖt Nam ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n sau:
+ Cã t c¸ch ph¸p nh©n
+ Cã kh¶ n¨ng vµ nghiÖp vô trong lÜnh vùc ®ang ho¹t
®éng vµ s¾p ho¹t ®éng trong hîp t¸c ®Çu t víi níc ngoµi.
- §èi víi Bªn níc ngoµi còng ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn c¬ b¶n
sau:
+ Cã t c¸ch ph¸p nh©n râ rµng.
+ Kh¼ng ®Þnh ®îc kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh
+ Cã kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc sÏ ®Çu t.
§Ó h×nh thµnh nÒn doanh nghiÖp liªn doanh t¹i ViÖt Nam
lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, víi nhiÒu c«ng ®o¹n mang nh÷ng
®Æc trng kh¸c nhau. Tuy nhiªn ph¸p luËt ViÖt Nam chØ ®iÒu
chØnh nh÷ng quan hÖ ph¸p lý trong qu¸ tr×nh nµy bao gåm thñ
tôc xin, thÈm ®Þnh vµ cÊp GiÊy phÐp §Çu t còng nh tiÕn hµnh dù
¸n.
1. Thñ tôc xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t.
Còng gièng nh c¸c h×nh thøc ®Çu t kh¸c, khi muèn thµnh
lËp doanh nghiÖp liªn doanh th× c¸c bªn tham gia doanh nghiÖp
liªn doanh ph¶i göi cho c¬ quan cÊp GiÊy phÐp ®Çu t hå s¬ xin
cÊp GiÊy phÐp ®Çu t. Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 13 NghÞ ®Þnh 12
- CP: Hå s¬ xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t bao gåm:
1. §¬n xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t.
2. Hîp ®ång liªn doanh.
3. §iÒu lÖ doanh nghiÖp liªn doanh.
4. V¨n b¶n x¸c nhËn t c¸ch ph¸p lý, t×nh h×nh tµi chÝnh cña
c¸c Bªn liªn doanh.
5. Gi¶i tr×nh kinh tÕ - kü thuËt.
6. C¸c hå s¬ kh¸c cã liªn quan quy ®Þnh t¹i c¸c §iÒu 38,
39, 45 vµ 83 cña NghÞ ®Þnh 12 - CP.
19
§¬n xin cÊp GiÊy phÐp ®Çu t cã thÓ ®îc so¹n th¶o theo mÉu
do Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t Ên hµnh. Trong ®¬n cã thÓ bao gåm c¸c
kiÕn nghÞ xin ®îc hëng c¸c u ®·i ®Çu t theo quy ®Þnh cña ph¸p
luËt ViÖt Nam nh»m ®em l¹i nh÷ng lîi nhuËn trong kinh doanh, xin
®îc hëng sù quan t©m gióp ®ì cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña
ViÖt Nam ®Ó dù ¸n ®Çu t sím cã thÓ triÓn khai vµ ®i vµo ho¹t
®éng.
Theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Çu t níc ngoµi th× doanh
nghiÖp liªn doanh lµ doanh nghiÖp do hai bªn hoÆc nhiÒu bªn hîp
t¸c thµnh lËp t¹i ViÖt Nam trªn c¬ së hîp ®ång liªn doanh. V×
vËy tríc khi xin phÐp thµnh lËp doanh nghiÖp liªn doanh, c¸c bªn
tham gia tho¶ thuËn ký kÕt hîp ®ång liªn doanh. Hîp ®ång liªn
doanh lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng mµ c¸c bªn ph¶i ®µm ph¸n
vµ tiÕn tíi tho¶ thuËn ký kÕt. Hîp ®ång liªn doanh thêng ®îc so¹n
th¶o rÊt c«ng phu vµ dù liÖu ®Õn tèi ®a c¸c t×nh huèng cã thÓ
x¶y ra trong kinh doanh bëi trong qu¸ tr×nh liªn doanh thêng hay
x¶y ra tranh chÊp. Tuy nhiªn ph¸p luËt ViÖt Nam chØ quy ®Þnh
néi dung tèi thiÓu mµ hîp ®ång liªn doanh ph¶i cã theo quy ®Þnh
t¹i §iÒu 14 NghÞ ®Þnh 12/CP: Hîp ®ång liªn doanh ph¶i cã
nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y:
1. Quèc tÞch, ®Þa chØ, ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña c¸c
bªn liªn doanh; tªn, ®Þa chØ cña doanh nghiÖp.
2. Môc tiªu vµ ph¹m vi kinh doanh.
3. Vèn ®Çu t, vèn ph¸p ®Þnh, tû lÖ gãp vèn ph¸p ®Þnh,
ph¬ng thøc, tiÕn ®é gãp vèn vµ tiÕn ®é x©y dùng doanh
nghiÖp.
4. S¶n phÈm chñ yÕu, tû lÖ xuÊt khÈu vµ tiªu thô trong níc.
5. Thêi h¹n ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp.
6. QuyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn.
7. Söa ®æi vµ chÊm døt hîp ®ång, ®iÒu kiÖn chuyÓn nhîng, ®iÒu kiÖn kÕt thóc, gi¶i thÓ doanh nghiÖp.
8. Gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Kh¸c víi hîp ®ång liªn doanh lµ tho¶ thuËn rµng buéc quyÒn
h¹n vµ nghÜa vô gi÷a c¸c bªn tham gia liªn doanh víi nhau. §iÒu
lÖ cña doanh nghiÖp liªn doanh lµ v¨n b¶n cô thÓ ho¸ hîp ®ång
liªn doanh, lµ c¬ së ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
20
- Xem thêm -
.DOC 
91 
33 
137 
