Tài liệu Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ở việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN NGỌC YẾN HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN NGỌC YẾN HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Luật kinh tế Mã số: 60 38 01 07 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. PHAN THỊ THANH THỦY HÀ NỘI - 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Người cam đoan Nguyễn Ngọc Yến MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined. 1.1. Khái quát về công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ............................................ Error! Bookmark not defined. 1.1.1. Khái niệm công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmar 1.1.2. Đặc điểm công trình xây dựng có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark 1.2. Khái quát về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước .......................... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Khái niệm hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Đặc điểm hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Nguyên tắc ký kết và thực hiện hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ....... Error! Bookmark not defined. 1.2.4. Phân loại hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ..................................... Error! Bookmark not defined. 1.3. Pháp luật điều chỉnh Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ......... Error! Bookmark not defined. 1.3.1. Nhóm văn bản pháp luật quy định về cơ sở ký kết và thực hiện hợp đồng ............................................. Error! Bookmark not defined. 1.3.2. Nhóm văn bản pháp luật quy định về một số nội dung của hợp đồngError! Bookmar 1.3.3. Nhóm văn bản pháp luật quy định về hình thức của hợp đồngError! Bookmark 1.4. Pháp luật của Trung Quốc về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước Error! Bookmark not defined. 1.4.1. Khái quát về bối cảnh kinh tế chính - trị xã hội của Trung QuốcError! Bookmark 1.4.2. Các đặc điểm của pháp luật Trung Quốc về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined. 1.4.3. Một số gợi ý từ pháp luật Trung Quốc cho việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ............................ Error! Bookmark not defined. Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined. 2.1. Những quy định về hình thức hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Quy định về kết cấu chung của hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ....... Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Quy định về hình thức của hợp đồng có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ............................................. Error! Bookmark not defined. 2.2. Các quy định về một số nội dung của hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined 2.2.1. Các quy định pháp luật về chủ thể giao kết hợp đồngError! Bookmark not defi 2.2.2. Các quy định pháp luật về thực hiện hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined. 2.2.3. Các quy định của pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark not defined Chương 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH CÓ SỬ DỤNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ...................................... Error! Bookmark not defined. 3.1. Định hướng hoàn thiện .................... Error! Bookmark not defined. 3.1.1. Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước để phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường ............................... Error! Bookmark not defined. 3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ của các quy định của pháp luật về Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark 3.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ......... Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Nhóm các giải pháp hoàn thiện các quy định pháp luật về hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nướcError! Bookmark 3.2.2. Nhóm các giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi pháp luậtError! Bookmark not KẾT LUẬN .................................................... Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt Bộ KHĐT Bộ Kế hoạch và đầu tư Bộ XD Bộ Xây dựng DNNN Doanh nghiệp nhà nước Engineering - Procurement - Hợp đồng thiết kế - cung ứng vật tư, Construction thiết bị - thi công xây dựng EC Engineering - Construction Hợp đồng thiết kế - thi công xây dựng EP Engineering - Procurement Hợp đồng thiết kế - cung ứng vật tư, EPC thiết bị GPA Agreement on Government Hiệp định về Mua sắm Chính phủ của Procurement WTO GTVT Giao thông vận tải HĐXD Hợp đồng xây dựng HSMT Hồ sơ mời thầu NSNN Ngân sách nhà nước PC Procurement - Construction Hợp đồng cung ứng vật tư, thiết bị thi công xây dựng XHCN Xã hội Chủ nghĩa MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Từ năm 1986, Việt Nam bắt đầu tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước theo hướng từ đổi mới tư duy đến đổi mới tổ chức, từ đổi mới kinh tế đến đổi mới hệ thống chính trị và các lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Sự nghiệp đổi mới này nhằm giúp đất nước vượt qua khó khăn, đi vào con đường phát triển, từng bước hội nhập khu vực và quốc tế. Trên cơ sở đó, mục tiêu hướng đến của công cuộc đổi mới là vai trò, chức năng quản lý nhà nước về kinh tế được đổi mới theo hướng từ can thiệp trực tiếp bằng mệnh lệnh hành chính chuyển sang quản lý bằng pháp luật, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và các công cụ điều tiết vĩ mô khác. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy, vai trò can thiệp của nhà nước đối với các quan hệ kinh tế vẫn được thể hiện rất đậm nét. Cụ thể, Chính phủ vẫn là chủ thể lớn mạnh nhất trong việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cơ bản ở Việt Nam. Nhà nước kiểm soát rất chặt chẽ những hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước (HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN) thông qua việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về mẫu HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN và quy định chi tiết các nội dung của hợp đồng. Ngày 07/05/2010, Chính phủ ban hành Nghị định số 48/2010/NĐ-CP về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (NĐ 48/2010/NĐ-CP) để bước đầu quy định về hợp đồng trong hoạt động xây dựng thuộc các dự án đầu tư xây dựng có sử dụng 30% vốn nhà nước trở lên. Nghị định này sau đó đã được sửa đổi bằng Nghị định 207/2013/NĐ-CP ngày 11/12/2013 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của NĐ 48/2010/NĐ-CP ngày 07/05/2010 của Chính phủ về hợp đồng trong hoạt động xây dựng (NĐ 207/2013/NĐ-CP). Trên cơ sở những quy định của NĐ 48/2010/NĐ-CP, ngày 28/6/2011, Bộ Xây 1 dựng đã ban hành Thông tư 09/2011/TT-BXD hướng dẫn mẫu hợp đồng thi công xây dựng công trình của các dự án sử dụng 30% vốn nhà nước trở lên (TT 09/2011/TT-BXD). Liên quan đến nội dung này, trước đó Bộ Kế hoạch và đầu tư cũng đã ban hành Thông tư 01/2010/TT-BKH ngày 6/1/2010 quy định chi tiết lập Hồ sơ mời thầu xây lắp có kèm theo. Hiện nay, cả NĐ 48/2010/NĐ-CP và NĐ 207/2013/NĐ-CP đều đã được thay thế hoàn toàn bằng Nghị định 37/2015/NĐ-CP ngày 22/4/2015 của Chính phủ quy định chi tiết về hợp đồng xây dựng (NĐ 37/2015/NĐ-CP). Thông tư 01/2010/TT-BKH thì được thay thế bằng Thông tư 03/2015/TTBKHĐT ngày 6/5/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc quy định chi tiết lập hồ sơ mời thầu xây lắp (TT 03/2015/TT-BKHĐT). Trong khi đó, TT 09/2011/TT-BXD tính đến thời điểm này vẫn còn hiệu lực thi hành. Từ sự ra đời và tồn tại của các văn bản pháp luật này, có thể thấy, pháp luật Việt Nam hiện hành có sự điều chỉnh đặc biệt đối với hợp đồng xây dựng công trình, đặc biệt đối với công trình có sử dụng vốn NSNN từ một mức nhất định trở lên, cụ thể ở đây là 30% vốn nhà nước trở lên. Những văn bản này quy định khá chi tiết và đầy đủ các điều khoản cũng như nội dung các điều khoản trong một HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN. Việc quy định mẫu riêng đối với HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN xuất phát từ đặc điểm hoàn cảnh lịch sử, chính trị của Việt Nam, như Điều 2 Hiến Pháp năm 2013 của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN) đã quy định: “Nhà nước Việt Nam là nhà nước của dân, do dân và vì dân”. Nguồn vốn ngân sách của nhà nước cũng là do Nhà nước đại diện nhân dân quản lý và sử dụng vì vậy mọi hoạt động liên quan đến nguồn vốn NSNN cần phải được quản lý và kiểm soát một cách nghiêm ngặt, tránh thất thoát, lãng phí. Theo đó, việc quy định mẫu HĐXD đối công trình có sử dụng vốn NSNN có thể xem như là một biện pháp hữu hiệu để nhà nước quản 2 lý hoạt động xây dựng công trình có sử dụng nguồn vốn NSNN, đảm bảo tiết kiệm, tránh lãng phí. Tuy nhiên, ở một góc độ khác, trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế thị trường kết hợp với hội nhập kinh tế quốc tế thì vấn đề đảm bảo sự công bằng, bình đẳng cho các chủ thể kinh tế là vô cùng quan trọng. Hơn nữa, HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN về bản chất là hợp đồng thương mại, phải tuân thủ nguyên tắc tự do, tự nguyện cam kết, thỏa thuận. Chính vì vậy, việc quy định mẫu HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN như hiện nay dường như đang gây ra những khó khăn nhất định cho chủ thể hợp đồng là các nhà thầu thi công xây dựng công trình, trái với nguyên tắc tự do, thỏa thuận trong hợp đồng và thậm chí còn thiếu công bằng đối với khu vực tư nhân trong mối quan hệ với nhà nước khi tham gia xây dựng công trình có sử dụng vốn NSNN. Nhận thức được vai trò quan trọng của các vấn đề trên, tác giả lựa chọn nghiên cứu và tìm hiểu đề tài: “Hợp đồng xây dựng công trình có sử dụng vốn ngân sách nhà nước ở Việt Nam” với mong muốn tìm ra giải pháp để hoàn thiện các quy định của pháp luật về HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN để góp phần nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật mà vẫn đảm bảo sử dụng vốn nhà nước vào đầu tư xây dựng một cách hợp lý. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Một trong những điểm đặc thù của HĐXD công trình sử dụng vốn NSNN chính là Nhà nước là chủ đầu tư của công trình và đại diện quản lý, sử dụng phần vốn đầu tư của Nhà nước sẽ là một bên chủ thể của hợp đồng. Vì vậy, những hợp đồng loại này đều chịu sự giám sát, can thiệp sâu sắc của Nhà nước mà biểu hiện cụ thể là những hợp đồng này chịu sự điều chỉnh của rất nhiều luật và văn bản dưới luật, như: Luật Thương mại số 36/2005/QH11 ngày 14/06/2005 của Quốc hội nước CHXHCNVN và Bộ luật Dân sự số 33/2005/QH11 ngày 14/06/2005 của Quốc hội nước CHXHCNVN (BLDS 3 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I. Tài liệu tiếng Việt 1. Bộ Chính trị (2005), Nghị quyết số 48/2005/NQ/TW của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội. 2. Bộ Kế hoạch và đầu tư (2010), Thông tư 01/2010/TT-BKH của Bộ Kế hoạch và Đầu tư quy định chi tiết lập Hồ sơ mời thầu xây lắp, Hà Nội. 3. Bộ Kế hoạch và đầu tư (2015), Thông tư số 03/2015/TT-BKHĐT Quy định chi tiết lập hồ sơ mời thầu xây lắp, Hà Nội. 4. Bộ Tài chính (2011), Thông tư số 19/2011/TT-BTC ngày 14/02/2011 Quy định về quyết toán dự án hoàn thành thuộc nguồn vốn Nhà nước, Hà Nội. 5. Bộ Tài chính (2011), Thông tư số 86/2011/TT-BTC ngày 17/6/2011 quy định về quản lý, thanh toán vốn đầu tư và vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư thuộc nguồn ngân sách nhà nước, Hà Nội. 6. Bộ Xây dựng (2011), Thông tư số 09/2011/TT-BXD ngày 28/06/2011 Hướng dẫn mẫu hợp đồng thi công xây dựng công trình, Hà Nội. 7. Bộ Xây dựng (2013) Thông tư số 10/2013/TT-BXD quy định chi tiết một số nội dung về quản lý chất lượng công trình xây dựng, Hà Nội. 8. Chính phủ (2005), Nghị định số 16/2005/NĐ-CP ngày 7/2/2005 về việc quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, Hà Nội. 9. Chính phủ (2009), Nghị định số 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 Hướng dẫn thi hành luật đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng theo luật xây dựng, Hà Nội. 10. Chính phủ (2010), Nghị định số 48/2010/NĐ-CP ngày 7/5/2010 về hợp đồng trong hoạt động xây dựng, Hà Nội. 4 11. Chính phủ (2013), Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013 Về quản lý chất lượng công trình xây dựng, Hà Nội. 12. Chính Phủ (2013), Nghị định số 222/2013/NĐ-CP ngày 31/12/2013 của Chính phủ về thanh toán bằng tiền mặt, Hà Nội. 13. Chính phủ (2014), Nghị định số 63/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu, Hà Nội. 14. Chính phủ (2015) Nghị định số 37/2015/NĐ-CP ngày 22/4/2015 Quy định chi tiết về hợp đồng xây dựng, Hà Nội. 15. Chính phủ (2015), Nghị định số 46/2015/NĐ-CP ngày 12/05/2015 Về quản lý chất lượng và bảo trì công trình xây dựng, Hà Nội. 16. Chính Phủ (2015), Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/06/2015 của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng, Hà Nội. 17. Ngọc Diệp (2015), “Người dân “lãnh đủ” hậu quả từ các công trình kém chất lượng!”, Báo điện tử VOV.vn. 18. Donald S.Barrie và Boyd C.Paulson JR (1996), Quản lý công nghiệp xây dựng, Nxb Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 19. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Nghĩa Nhân (2012), Nhiều dự án chỉ định thầu thiếu minh bạch, www.tinmoi.vn. 20. Hồ Hoàng Đức (2005), Quản lý nhà nước trên lĩnh vực đầu tư xây dựng trong cơ chế kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ nghĩa, Luận án tiến sĩ luật học, Hà Nội. 21. Tuệ Khanh (2014), Phát hiện nhiều sai phạm tại Kho bạc Nhà nước, Báo điện tử VnMedia.vn. 22. Phạm Sỹ Liêm - Viện trưởng, Viện nghiên cứu kinh tế xây dựng và đô thị (2013), Tổng quan pháp luật xây dựng quốc tế và luật xây dựng nước ta, Trang điện tử www.vncold.vn. 5 23. Nguyễn Văn Nam - Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu thương mại (2014), Vì sao các công trình lớn của VN rơi vào tay nhà thầu TQ?, www.kienthuc.net.vn. 24. Lê Thị Nga - Khoa Luật, Đại học Huế (2011), Yêu cầu về tính thống nhất của hệ thống pháp luật, toaan.gov.vn. 25. Nam Phương - Lê Nga (2015), Mất nước, Bệnh viện phụ sản Hà Nội ngừng các ca mổ sinh, Báo điện tử Vnexpress, http://suckhoe.vnexpress.net. 26. Lê Quân (2015), Đường ống nước sạch sông Đà vỡ “lần thứ 16”, Báo điện tử Thanh niên Online http://www.thanhnien.com.vn/ 27. Quốc hội (1992), Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam, Hà Nội. 28. Quốc hội (2002), Luật ngân sách nhà nước, Hà Nội. 29. Quốc hội (2004), Luật Thanh tra, Hà Nội. 30. Quốc hội (2005), Bộ Luật Dân sự, Hà Nội. 31. Quốc hội (2013), Luật đấu thầu, Hà Nội. 32. Quốc hội (2014), Luật Đầu tư công, Hà Nội. 33. Quốc hội (2014), Luật doanh nghiệp, Hà Nội. 34. Quốc hội (2014), Luật Nhà ở, Hà Nội. 35. Quốc hội (2014), Luật xây dựng, Hà Nội. 36. Quốc hội (2015), Luật ngân sách nhà nước, Hà Nội. 37. Hương Sâm (2008), Tìm hiểu các quy định pháp luật về hợp đồng xây dựng, Nxb Tư pháp, Hà Nội. 38. Thái Sơn (2015), Vì sao Tổng cục Đường bộ bị doanh nghiệp kiện ra tòa?, http://www.thanhnien.com.vn. 39. Nguyễn Thành (2015), Quy trách nhiệm dự án “đội vốn”, Báo điện tử Công an Nhân dân online. 40. Bành Quốc Tuấn (2010), “Quyền miễn trừ của quốc gia trong Tư pháp Quốc tế Việt Nam“, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, 13 (174). 6 41. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2005), Pháp lệnh ngoại hối 2005, Hà Nội. 42. Ủy ban thường vụ Quốc hội (2013), Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh ngoại hối, Hà Nội. 43. Viện Nghiên cứu Trung Quốc (2008), Hội thảo Ba mươi năm cải cách mở cửa của Trung Quốc, thành tựu và bài học kinh nghiệm, Hà Nội. II. Tài liệu tiếng Anh 44. Sarah Xuan - MMLC Group (2015), History and Development of China’s Construction Regulations, website http://www.hg.org 45. The People’s Republic of China in (1997), Construction Law. 46. The People’s Republic of China in (1999), Contract Law. 47. The People’s Republic of China in (1999), Tendering and Bidding Law. 7 VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ ! VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !