Tài liệu Hoàn thiện chế độ pháp lý về ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu ở công ty xnk hà tây

Lêi nãi ®Çu Ngµy nay, víi xu híng quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia ®ang tÝch cùc tham gia vµo sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Mçi mét quèc gia ®ang trë thµnh mét m¾t xÝch cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, kh«ng mét quèc gia nµo dï m¹nh ®Õn ®©u ®i ngîc víi xu thÕ trªn l¹i cã thÓ ph¸t triÓn. Trong ®iÒu kiÖn nµy th¬ng m¹i quèc tÕ më réng c¸nh cöa ®Ó nÒn kinh tÕ c¸c níc híng ra thÞ trêng bªn ngoµi. §Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt mçi níc ®Òu dùa vµo nh÷ng tiÒm n¨ng nh tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý, lao ®éng. Níc ta ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc. C¸c doanh nghiÖp cã chñ ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ngµy cµng nhiÒu c¸c c«ng ty tham gia vµo giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ. Trong trong qu¸ tr×nh bu«n b¸n quèc tÕ, nhiÒu c«ng ty, tæ chøc... ®· ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ tèt. Tuy nhiªn vÉn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Cô thÓ lµ do tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th¬ng cßn non kÐm, c¸n bé s¶n xuÊt nhËp khÈu cha ®îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng, cha am hiÓu vÒ tËp qu¸n th¬ng m¹i, luËt bu«n b¸n quèc tÕ v.v... §Æc biÖt lµ vÒ chÕ ®é ký kÕt vµ thùc hiÖn. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ T©y lµ mét trong nhiÒu c«ng ty tham gia s¶n xuÊt, kinh doanh vµ xuÊt khÈu. C«ng ty lu«n lu«n phÊn ®Êu vît mäi khã kh¨n hoµn thµnh tèt môc tiªu nhiÖm vô cña m×nh. Song bªn c¹nh ®ã míi bíc vµo ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu. Kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ dÉn ®Õn trong kinh doanh c«ng ty cßn vÊp v¸p ¶nh hëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c«ng ty. Qua thêi gian thùc tËp ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ T©y, t«i thÊy c¸c c«ng ty s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu trùc tiÕp th× viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång lµ rÊt cÇn 1 thiÕt vµ quan träng trong qu¸ tr×nh lµm ¨n bu«n b¸n víi níc ngoµi. ChÝnh v× vËy mµ t«i m¹nh d¹nh nghiªn cøu ®Ò tµi. "Hoµn thiÖn chÕ ®é ph¸p lý vÒ ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ T©y" víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc hoµn thiÖn viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh ë c«ng ty. Néi dung gåm c¸c phÇn sau: PhÇn A: ChÕ ®é ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay. PhÇn B: Thùc tiÔn ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu ë c«ng ty xuÊt nhËp khÈu Hµ T©y. PhÇn C: Híng hoµn thiÖn viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu t¹i c«ng ty. 2 3 PhÇn A ChÕ ®é ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu hiÖn nay I. Kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu 1/ TÝnh tÊt yÕu cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu Ngµy nay sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia kh«ng thÓ t¸ch rêi víi c¸c quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi. Thùc tÕ ®· chøng minh r»ng c¸c quèc gia kh«ng thÓ tån t¹i t¸ch biÖt víi thÕ giíi bªn ngoµi mµ cã thÓ ®¶m b¶o ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt vµ cã thÓ ph¸t triÓn. V× thÕ cÇn ph¶i ph¸t triÓn th¬ng m¹i quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc. Tuy nhiªn, trong kinh doanh nãi chung vµ trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng còng rÊt nhiÒu phøc t¹p. MÆc dï, ®· ®îc bµn b¹c, tho¶ thuËn kü nhng nÕu kh«ng cã hîp ®ång th× nhiÒu khi vÉn cã thÓ bÞ huû bá. §iÒu nµy dÔ x¶y ra nÕu thùc tÕ sÏ kh«ng cã lîi cho mét bªn nµo ®ã. Trªn thùc tÕ giao dÞch b»ng miÖng nhiÒu khi vÉn cã hiÖu lùc vµ bÞ rµng buéc. Nhng nÕu cã tranh chÊp sÏ kh«ng cã chøng cø cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt. Trêng hîp giao kÕt b»ng ®iÖn tho¹i, telex th«ng thêng ph¶i lu gi÷ nh÷ng néi dung chµo hµng x¸c ®Þnh vµ c¸c th«ng b¸o göi tin ng thuËn, nÕu cã tranh chÊp th× ®ã lµ chøng cø. Tuy nhiªn nÕu cã tranh chÊp x¶y ra kh«ng cã hîp ®ång lµ rÊt khã xö. V× thÕ trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ hîp ®ång lµ rÊt cÇn thiÕt v×: - Trong kinh doanh th¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a c¸c níc víi nhau, nÕu cã sù kh¸c nhau vÒ chñ thÓ ng«n ng÷, chÝnh trÞ, luËt ph¸p, t«n gi¸o, tËp qu¸. §ång thêi cã sù hiÓu nhÇm vÒ thuËt ng÷ thèng nhÊt ®· dïng trong b¶n hîp ®ång. V× thÕ 4 khi cã hîp ®ång vµ c¸c ®iÒu kho¶n qui ®Þnh trong hîp ®ång th× c¸c bªn cã thÓ hiÓu mét c¸ch thèng nhÊt víi nhau. - Hîp ®ång lµ v¨n b¶n b»ng chøng ghi râ nh÷ng ®iÒu kho¶n trªn giÊy tr¾ng mùc ®en vµ ch÷ ký cña 2 bªn tham gia hîp ®ång. V× thÕ sÏ lµ c¨n cø ph¸p lý rµng buéc c¸c bªn thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n ®· tho¶ thuËn. §ång thêi nã lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn hîp ®ång cña doanh nghiÖp ®· ký kÕt - Hîp ®ång sÏ lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp x¶y ra nÕu nh c¸c bªn kh«ng thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ trong hîp ®ång. Nh»m ®¶m b¶o quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn. 2/ Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu a) Kh¸i niÖm Hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng cßn gäi lµ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Tríc hÕt nã lµ hîp ®ång mua b¸n nãi chung. ThuËt ng÷ "hîp ®ång mua b¸n" ®îc hiÓu lµ sù tho¶ thuËn vÒ viÖc di chuyÓn quyÒn së h÷u ®èi víi hµng ho¸ tõ ngêi b¸n sang ngêi mua nh»m ph©n biÖt víi c¸c hîp ®ång kh¸c nh hîp ®ång cho thuª, hîp ®ång vËn t¶i, hîp ®ång b¶o hiÓm... lµ nh÷ng hîp ®ång kh«ng cã sù chuyÓn quyÒn së h÷u ®èi víi hµng ho¸ mµ ®èi tîng cña hîp ®ång hoÆc lµ quyÒn sö dông hµng ho¸ hoÆc lµ dÞch vô. Tõ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t trªn chóng ta cã thÓ rót ra mét sè ®iÓm sau: - Hîp ®ång mua b¸n lµ sù tho¶ thuËn cña c¸c bªn ký kÕt, h×nh thøc cña sù tho¶ thuËn cã thÓ b»ng miÖng hoÆc b»ng v¨n b¶n. - Chñ thÓ hîp ®ång mua b¸n lµ ngêi b¸n vµ ngêi mua. Nh÷ng ngêi b¸n, ngêi mua nµy cã thÓ lµ c¸ nh©n, ph¸p nh©n hoÆc Nhµ níc. 5 - Néi dung cña hîp ®ång ®Ò cËp tíi quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong viÖc chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸, tr¶ tiÒn vµ nhËn tiÒn. - TÝnh chÊt ph¸p lý cña hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ mang nh÷ng nÐt ®Æc trng cña hîp ®ång íc hÑn, hîp ®ång song vô, hîp ®ång di chuyÓn quyÒn së h÷u. Ph¸p luËt c¸c níc nãi chung ®Òu cã nh÷ng quan ®iÓm thèng nhÊt vÒ nh÷ng ®iÓm nªu trªn. Nhng kh¸c víi hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ trong níc, hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng cã tÝnh chÊt quèc tÕ. TÝnh chÊt quèc tÕ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng ®îc luËt ph¸p c¸c níc còng nh c¸c ®iÒu íc quèc tÕ qui ®Þnh mét c¸ch kh¸c nhau. * C«ng íc Lahaye 1964 vÒ mua b¸n quèc tÕ ®éng s¶n h÷u h×nh qui ®Þnh t¹i ®iÒu 1 r»ng: "Hîp ®ång ngo¹i th¬ng lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt gi÷a c¸c bªn cã trô së th¬ng m¹i ë c¸c níc kh¸c nhau vµ hµng ho¸ ®îc chuyÓn tõ níc nµy sang níc kh¸c hoÆc lµ viÖc trao ®æi ý chÝ ®Ó ký kÕt hîp ®ång gi÷a c¸c bªn ký kÕt ®îc lËp ë c¸c níc kh¸c nhau". Tõ ®iÒu 1 cña c«ng íc nµy cho ta thÊy tÝnh quèc tÕ ®îc thÓ hiÖn nh sau: - Chñ thÓ tham gia ký kÕt hîp ®ång lµ c¸c bªn cã trô së th¬ng m¹i ë c¸c níc kh¸c nhau. VÊn ®Ò quèc tÞch cña chñ thÓ kh«ng ®îc c«ng íc ®Ò cËp vµ kh«ng coi lµ yÕu tè x¸c ®Þnh tÝnh quèc tÕ cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. - §èi tîng cña hîp ®ång lµ hµng ho¸ ®îc di chuyÓn tõ níc nµy qua níc kh¸c. - Chµo hµng vµ chÊp nhËn chµo hµng cã thÓ lËp ë c¸c níc kh¸c nhau. * C«ng íc Viªn 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ th× hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ c¸c bªn ký kÕt hîp ®ång cã trô së th¬ng m¹i ë c¸c níc kh¸c nhau (®iÒu 1). 6 ViÖc ¸p dông c«ng íc Viªn cho phÐp ngo¹i trõ nh÷ng quan ®iÓm kh¸c biÖt, bÊt ®ång trong luËt quèc gia c¸c níc, lµm gi¶m bít c¸c khã kh¨n trë ng¹i vµ t¨ng hiÖu qu¶ trong ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång. C«ng íc Viªn 1980 ®· ®¬n gi¶n ho¸ nh÷ng yÕu tè quèc tÕ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. ViÖc cã trô së th¬ng m¹i ë c¸c níc kh¸c nhau dÉn ®Õn viÖc cã thÓ ¸p dông nhiÒu hÖ thèng ph¸p luËt kh¸c nhau nhng trong trêng hîp hai chñ thÓ cã quèc tÞch kh¸c nhau l¹i cã trô së th¬ng m¹i trªn l·nh thæ cña mét níc th× viÖc gi¶i thÝch yÕu tè quèc tÕ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ bÕ t¾c. Do ®ã quan ®iÓm vÒ tÝnh quèc tÕ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu trong c«ng íc Viªn mang tÝnh chÊt chung vµ phï hîp víi thùc tÕ hiÖn nay. * Quan ®iÓm cña ViÖt Nam vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 80 luËt Th¬ng m¹i ®îc Quèc héi th«ng qua ngµy 10/5/1997: "Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi lµ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ ®îc ký kÕt gi÷a mét bªn lµ th¬ng nh©n ViÖt Nam víi mét bªn lµ th¬ng nh©n níc ngoµi". T¹i ®iÒu 5 kho¶n 6 luËt Th¬ng m¹i qui ®Þnh "Th¬ng nh©n" ®îc hiÓu lµ "c¸c c¸ nh©n, ph¸p nh©n, hé gia ®×nh cã ®¨ng ký kinh doanh ho¹t ®éng th¬ng m¹i mét c¸ch ®éc lËp thêng xuyªn". §Ó x¸c ®Þnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu th× chØ cã mét qui ®Þnh ®ã lµ hîp ®ång ®îc ký kÕt víi th¬ng nh©n níc ngoµi. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ x¸c ®Þnh th¬ng nh©n níc ngoµi nh thÕ nµo? Theo ®iÒu 81 kho¶n 1 luËt th¬ng m¹i qui ®Þnh "Chñ thÓ bªn níc ngoµi lµ th¬ng nh©n vµ t c¸ch ph¸p lý cña hä ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø theo ph¸p luËt mµ th¬ng nh©n ®ã mang quèc tÞch". Nh vËy cho thÊy kh¸i niÖm vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam tr¸i víi c«ng íc Viªn 1980 ë chç c«ng íc Viªn qui ®Þnh chñ thÓ ph¶i cã trô së th¬ng m¹i ë c¸c quèc gia kh¸c nhau chø kh«ng xÐt ®Õn quèc tÞch cña chñ thÓ. 7 Ngµy nay níc ta ®ang tõng bíc héi nhËp vµo sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn. Muèn vËy ph¸p luËt kh«ng thÓ cã nh÷ng qui ®Þnh tr¸i ngîc víi nh÷ng ®iÒu íc quèc tÕ vµ cÇn ph¶i nghiªn cøu söa ®æi cho phï hîp víi c¸c ®iÒu íc vµ th«ng lÖ quèc tÕ. b) §Æc ®iÓm. Tõ tÝnh chÊt quèc tÕ nãi trªn mµ lµm nªn ®Æc ®iÓm cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Nã ®îc thÓ hiÖn ë mét sè ®Æc ®iÓm sau: Thø nhÊt: Chñ thÓ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu lµ nh÷ng bªn cã trô së th¬ng m¹i ®Æt ë c¸c níc kh¸c nhau. §iÒu nµy ®îc quy ®Þnh ë c«ng íc Lahaye 1964 vµ c«ng íc Viªn 1980 chø kh«ng b¾t buéc ph¶i kh¸c quèc tÞch. "Chñ thÓ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng bªn ViÖt Nam ph¶i lµ th¬ng nh©n ®îc phÐp ho¹t ®éng th¬ng m¹i trùc tiÕp víi níc ngoµi" (®iÒu 81, kho¶n 1 luËt th¬ng m¹i). Hai lµ: Hµng ho¸ lµ ®èi tîng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Hµng ho¸ nµy ph¶i ®îc chÝnh phñ c¸c níc h÷u quan cho phÐp vËn chuyÓn, bu«n b¸n vµ trao ®æi tõ níc nµy sang níc kh¸c. Tøc lµ kh«ng thuéc diÖn hµng ho¸ cÊm nhËp, cÊm xuÊt cña c¸c quèc gia ®ã. VÝ dô ë ViÖt Nam theo quyÕt ®Þnh sè 11 n¨m 1998/Q§-TTg ngµy 23/1/1998 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ mÆt hµng cÊm xuÊt, cÊm nhËp n¨m 1998 th× cã 6 nhãm mÆt hµng cÊm xuÊt vµ 9 nhãm mÆt hµng cÊm nhËp. Nh÷ng mÆt hµng nµy kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng cña hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. Ba lµ: TiÒn tÖ dïng ®Ó thanh to¸n gi÷a hai bªn cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi mét hoÆc hai bªn. Bëi v× ®ång tiÒn thanh to¸n nµy ®îc ghi trong hîp ®ång mµ mçi quèc gia l¹i cã ®ång tiÒn riªng cña m×nh. H¬n n÷a trong thanh to¸n quèc tÕ ngêi ta thêng dïng ®ång tiÒn m¹nh. Do vËy c¸c bªn trong hîp ®ång ph¶i lu ý vÒ vÊn ®Ò tû gi¸ hèi ®o¸i cña 8 ®ång tiÒn thanh to¸n ®Ó tr¸nh ®îc nh÷ng thiÖt thßi cã thÓ x¶y ra do sù biÕn ®éng vÒ gi¸ trÞ cña ®«ng tiÒn thanh to¸n. Bèn lµ: Tranh chÊp ph¸t sinh gi÷a c¸c bªn xung quanh viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång cã thÓ do mét trung t©m träng tµi quèc tÕ nµo ®ã xÐt xö theo tho¶ thuËn trong hîp ®ång hoÆc toµ ¸n cã thÈm quyÒn cña mét trong c¸c níc cã liªn quan. Tuy nhiªn tríc khi ®a tranh chÊp ra träng tµi hoÆc toµ ¸n th× c¸c bªn ph¶i gi¶i quyÕt th«ng qua th¬ng lîng, hoµ gi¶i. NÕu viÖc th¬ng lîng, hoµ gi¶i kh«ng thµnh c«ng th× míi gi¶i quyÕt theo hai h×nh thøc trªn. ë ViÖt Nam, h×nh thøc gi¶i quyÕt tranh chÊp th¬ng m¹i ®îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 239 cña LuËt th¬ng m¹i "Trong trêng hîp th¬ng lîng hoÆc hoµ gi¶i kh«ng ®¹t kÕt qu¶ th× tranh chÊt th¬ng m¹i ®îc gi¶i quyÕt t¹i träng tµi hoÆc toµ ¸n. Thñ tôc gi¶i quyÕt t¹i träng tµi hoÆc toµ ¸n ®îc tiÕn hµnh theo c¸c thñ tôc tè tông cña träng tµi, toµ ¸n mµ c¸c bªn lùa chän" vµ thÈm quyÒn gi¶i quyÕt tranh chÊp th¬ng m¹i víi th¬ng nh©n níc ngoµi ®îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 240 "§èi víi th¬ng nh©n níc ngoµi, nÕu c¸c bªn kh«ng tho¶ thuËn hoÆc ®iÒu íc quèc tÕ mµ níc ta ký kÕt hoÆc tham gia kh«ng cã qui ®Þnh th× tranh chÊp ®îc gi¶i quyÕt t¹i toµ ¸n ViÖt Nam" N¨m lµ: LuËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®îc c¸c bªn ký kÕt tho¶ thuËn chØ ®Þnh, bæ sung cho nh÷ng ®iÒu cha ®îc quy ®Þnh chi tiÕt trong hîp ®ång. Nguån luËt ®ã cã thÓ lµ luËt quèc gia gi÷a c¸c bªn ký kÕt hoÆc cã liªn quan, cã thÓ lµ luËt quèc tÕ hoÆc cã thÓ lµ tËp qu¸n quèc tÕ. II. Nguån luËt ¸p dông cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu dï ®îc ký kÕt hoµn chØnh chi tiÕt ®Õn ®©u, b¶n th©n nã còng kh«ng thÓ dù kiÕn ®Çy ®ñ, chøa ®ùng tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò, c¸c t×nh huèng ph¸t sinh 9 trong thùc tÕ. Do ®ã cÇn ph¶i cã c¬ së ph¸p lý cô thÓ ®Ó bæ sung cho hîp ®ång. Thùc tÕ cho thÊy nh÷ng trêng hîp tranh chÊp x¶y ra gi÷a c¸c bªn l¹i kh«ng ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ trong hîp ®ång. Trêng hîp nµy ph¶i dùa vµo luËt ®iÒu chØnh cña hîp ®ång ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Kh«ng chØ nghiªn cøu luËt ¸p dông hîp ®ång mua b¸n mµ cßn c¶ toµ ¸n (hoÆc träng tµi) gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh. Trong mua b¸n quèc tÕ c¸c ®¬ng sù hoµn toµn cã quyÒn tù do tho¶ thuËn nguån luËt ¸p dông cho quan hÖ hîp ®ång cña m×nh. Nguån luËt ®ã cã thÓ lµ luËt quèc gia, ®iÒu íc quèc tÕ, tËp qu¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn nghiªn cøu ¸p dông luËt nµo cho phï hîp ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña m×nh. 1) §iÒu íc quèc tÕ Khi tranh chÊp ph¸t sinh tõ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kh«ng ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ trong hîp ®ång c¸c bªn cã thÓ dùa vµo c¸c ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng. §èi víi nh÷ng ®iÒu íc quèc tÕ mµ níc ta ký kÕt hoÆc thõa nhËn th× chóng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã liªn quan. Nh÷ng ®iÒu íc quèc tÕ nµy lµ nguån luËt ®¬ng nhiªn, c¸c bªn ký kÕt cã thÓ dùa vµo ®ã mµ kh«ng cÇn ph¶i cã sù tho¶ thuËn riªng nµo kh¸c. Tøc lµ, dï c¸c bªn mua vµ b¸n cã dÉn chiÕu hay kh«ng h× c¸c ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng mµ ta ký kÕt hoÆc thõa nhËn vÉn ®¬ng nhiªn ®îc ¸p dông. Nh÷ng ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng mµ Nhµ níc ta kh«ng ký, cha ký hoÆc kh«ng thõa nhËn th× kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi c¸c chñ thÓ ViÖt Nam trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Nh÷ng ®iÒu íc quèc tÕ nµy kh«ng ph¶i lµ nguån luËt ®¬ng nhiªn cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu do c¸c 10 chñ thÓ ViÖt Nam ký kÕt víi c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n níc ngoµi. Chóng chØ trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu nÕu c¸c bªn tho¶ thuËn dÉn chiÕu tíi trong hîp ®ång. VÝ dô: ViÖt Nam cha thõa nhËn c«ng íc Viªn 1980 vÒ hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. Cho nªn c«ng íc nµy chØ ®îc ¸p dông ®Ó ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu mµ chñ thÓ ViÖt Nam víi bªn níc ngoµi trong hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã quy ®Þnh ¸p dông c«ng íc Viªn hoÆc hai bªn tho¶ thuËn víi nhau sÏ dùa vµo c«ng íc Viªn ®Ó gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp vÒ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. NÕu kh«ng cã sù tho¶ thuËn ®ã c«ng íc Viªn sÏ kh«ng cã ý nghÜa vµ kh«ng cã gi¸ trÞ ph¸p lý nµo ®èi víi ViÖt Nam. Khi ¸p dông ®iÒu íc quèc tÕ ®Ó ®iÒu chØnh cÇn ph¶i chó ý tíi tÝnh chÊt ph¸p lý cña c¸c lo¹i quy ph¹m ph¸p luËt ®ã. NÕu lµ lo¹i quy ph¹m cã tÝnh chÊt mÖnh lÖnh c¸c ®¬ng sù ph¶i tuyÖt ®èi tu©n thñ. NÕu lµ quy ph¹m cã tÝnh chÊt tuú ý c¸c bªn cã thÓ tu©n theo hoÆc kh«ng tu©n theo. 2) NghÞ ®Þnh song ph¬ng vµ ®a ph¬ng. C¸c nghÞ ®Þnh song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng vÒ th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc ký kÕt gi÷a hai hoÆc nhiÒu quèc gia víi nhau. C¸c níc cïng nhau bµn b¹c tho¶ thuËn ®Ó ký kÕt vÒ mét hiÖp ®Þnh chung vÒ th¬ng m¹i vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan. NghÞ ®Þnh ®îc ký kÕt gi÷a c¸c quèc gia th× nã trë thµnh nguån luËt ®¬ng nhiªn ®èi víi c¸c bªn cña c¸c quèc gia ®ã vµ nã cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã liªn quan. C¸c bªn cã thÓ dùa vµo ®ã mµ kh«ng ph¶i dùa vµo ®ã mµ kh«ng ph¶i dùa vµ ®ã mµ kh«ng cÇn ph¶i cã sù tho¶ thuËn nµo ®ã. Tøc lµ chØ c¸c bªn cã dÉn chiÕu hay kh«ng th× c¸c hiÖp ®Þnh, nghÞ ®Þnh song ph11 ¬ng hoÆc ®a ph¬ng vÒ ngo¹i th¬ng mµ ta ký kÕt ®¬ng nhiªn ®îc ¸p dông. Khi tranh chÊp x¶y ra gi÷a c¸c bªn vÒ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng thuéc c¸c quèc gia ®· ký kÕt nghÞ ®Þnh, hiÖp ®Þnh song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng th× cã thÓ dùa vµo c¸c hiÖp ®Þnh nghÞ ®Þnh nµy ®Ó gi¶i quyÕt. Th«ng qua c¸c NghÞ ®Þnh, HiÖp ®Þnh song ph¬ng hoÆc ®a ph¬ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc bu«n b¸n th¬ng m¹i quèc tÕ thuËn tiÖn nhanh chãng tiÕt kiÖm chi phÝ, thêi gian mµ hîp ®ång vÉn cã gi¸ trÞ. NÕu trong ®iÒu íc quèc tÕ vÒ ngo¹i th¬ng cã nh÷ng quy ®Þnh kh¸c víi ph¸p luËt ViÖt Nam (mµ níc ta cha tham gia ký kÕt hoÆc c«ng nhËn) th× cã quyÒn b¶o lu. Tøc lµ chØ ¸p dông tõng ch¬ng, môc cña c«ng íc mµ kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt ViÖt Nam. Th«ng qua ®iÒu íc quèc tÕ mµ c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu dï ë c¸c níc kh¸c nhau cã thÓ cã sù hiÓu thèng nhÊt trong viÖc gi¶i quyÕt nhanh chãng tranh chÊp ph¸t sinh, tiÕt kiÖm thêi gian, chi phÝ. 3) TËp qu¸n quèc tÕ TËp qu¸n quèc tÕ vÒ th¬ng m¹i còng lµ nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. §Æc biÖt trong nhiÒu trêng hîp tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ kh«ng chØ gióp cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp ph¸t sinh mét c¸ch dÔ dµng h¬n. TËp qu¸n th¬ng m¹i lµ nh÷ng thãi quen th¬ng m¹i ®îc c«ng nhËn réng r·i. Nh÷ng thãi quen th¬ng m¹i sÏ ®îc c«ng nhËn vµ trë thµnh tËp qu¸n th¬ng m¹i khi tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu sau: - Lµ mét thãi quen phæ biÕn ®îc nhiÒu níc ¸p dông vµ ¸p dông thêng xuyªn. - Lµ thãi quen ®éc nhÊt vÒ tõng vÊn ®Ò vµ ë tõng ®Þa ph¬ng. 12 - Lµ mét thãi quen cã néi dung râ rµng mµ ngêi ta cã thÓ dùa vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®èi víi nhau. TËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ sÏ ®îc ¸p dông cho hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu trong c¸c trêng hîp sau: - Khi chÝnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu quy ®Þnh ¸p dông tËp qu¸n ®ã - Khi c¸c ®iÒu íc quèc tÕ cã liªn quan quy ®Þnh. - Khi luËt quèc gia do c¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän, kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®Çy ®ñ cßn thiÕm khuyÕt vÒ vÊn ®Ò tranh chÊp vÊn ®Ò cÇn ®îc ®iÒu chØnh. Khi ¸p dông tËp qu¸n quèc tÕ thêng cã nhiÒu lo¹i. Cho nªn ®Ó tr¸nh sù nhÇm lÉn hoÆc hiÓu kh«ng thèng nhÊt vÒ mét tËp qu¸n nµo ®ã, nhÊt thiÕt hîp ®ång ph¶i ghi râ sÏ ¸p dông tËp qu¸n nµo. Ngoµi ra khi ¸p dông tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ c¸c bªn ®¬ng sù cÇn ph¶i chøng minh néi dung cña tËp qu¸n ®ã. Néi dung cã thÓ lÊy trong c¸c v¨n b¶n cña phßng th¬ng m¹i, s¸ch b¸o, b¶n ¸n v.v... Trong sè c¸c tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ cã vai trß quan träng trong ngo¹i th¬ng ph¶i kÓ ®Õn Incoterms 1990 cña phßng th¬ng m¹i quèc tÕ so¹n th¶o. Cã thÓ nãi Incoterms 1990 lµ c«ng cô trî gióp ®¾c lùc quan träng cã tÝnh chÊt chung nhÊt cho giao dÞch quèc tÕ khi mµ cña luËt ph¸p c¸c níc cßn quy ®Þnh kh¸c nhau vÒ kinh doanh th¬ng m¹i. Tuy nhiªn khi ¸p dông Incoterms cÇn n¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c sau: Thø nhÊt: Incoterms kh«ng cã gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Nã chÝ cã gi¸ trÞ bæ sung cho sù thiÕu chÝnh x¸c trong hîp ®ång. Do ®ã nã chØ ¸p dông khi kh«ng cã quy ®Þnh cô thÓ cña hîp ®ång vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã. §iÒu nµy ®îc kh¼ng ®Þnh ë ®iÒu 5 13 cña Incoterms. "Mäi quy ®Þnh trong quy t¾c ph¶i nhêng bíc cho c¸c quy ®Þnh riªng ®îc c¸c bªn ®a vµo hîp ®ång". Thø hai: Ph¶i ghi râ lµ ph¶i hiÓu theo Incoterms nµo. VÝ dô: giao hµng theo ®iÒu kiÖn FOB (CIF) Incoterms 1990, ®Ó tr¸nh hiÓu nhÇm víi c¸c tËp qu¸n kh¸c. Thø ba: Incoterms kh«ng gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò mµ chØ gi¶i quyÕt bèn vÊn ®Ò sau: - ChuyÓn rñi ro vµo thêi ®iÓm nµo - Ai lo liÖu chøng tõ h¶i quan - Ai tr¶ chi phÝ b¶o hiÓm - Ai chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ phÝ vËn t¶i. Ngoµi ba nguån luËt nãi trªn, thùc tiÔn bu«n b¸n quèc tÕ (ph¬ng T©y) cßn thõa nhËn c¶ ¸n lÖ vµ ®iÒu luËt chung, c¸c hîp ®ång mÉu chuyªn nghiÖp lµm nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. 4) ¸n lÖ ¸n lÖ còng ®îc xem lµ nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. ¸n lÖ ®îc ¸p dông ë hÇu hÕt c¸c níc ph¬ng T©y. Th«ng qua c¸c vô ¸n kinh tÕ mµ ®Æc biÖt lµ vô ¸n kinh tÕ vÒ mua b¸n ngo¹i th¬ng ®· ®îc xÐt xö ®Ó ngêi ta cã thÓ ¸p dông cho c¸c trêng hîp t¬ng tù tiÕp theo x¶y ra. ¸n lÖ ®îc ¸p dông trong c¸c trêng hîp sau: - Khi c¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lµ sÏ ¸p dông ¸n lÖ. Tuy nhiªn c¸c bªn ph¶i quy ®Þnh cô thÓ trong nh÷ng trêng hîp cô thÓ trong hîp ®ång. - Khi mµ c¸c bªn th¶o thuËn ®iÒu kho¶n träng tµi trong viÖc lùa chän trung t©m träng tµi trong viÖc lùa chän trung t©m träng tµi mµ trung t©m träng tµi cã ¸p dông ¸n lÖ vµo xÐt xö th× ¸c bªn ®¬ng sù ph¶i ¸p dông. 14 ë ViÖt Nam nãi chung lµ cha ¸p dông ¸n lÖ vµo c¸c lo¹i hîp ®ång nãi chung vµ hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng nãi riªng. Vµ còng kh«ng cã mét v¨n b¶n ph¸p luËt nµo quy ®Þnh ¸n lÖ lµ nguån luËt ®iÒu chØnh c¸c hµnh vi vi ph¹m. 5) LuËt quèc gia LuËt quèc gia trë thµnh nguån luËt ®iÒu chØnh hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu khi c¸c chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu tho¶ thuËn chän luËt cña mét níc nµo ®ã. Nh»m bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cña hîp ®ång. LuËt quèc gia cña mét níc sÏ ®îc lùa chän khi: - C¸c bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång. Cã nghÜa lµ ngay tõ lóc ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, c¸c bªn ®· tho¶ thuËn, ®a vµo hîp ®ång ®iÒu kho¶n luËt ¸p dông vÝ dô "mäi vÊn ®Ò kh«ng ®îc quy ®Þnh hoÆc quy ®Þnh kh«ng ®Çy ®ñ th× ¸p dông theo luËt ViÖt Nam". - C¸c bªn tho¶ thuËn lùa chän luËt ¸p dông cho hîp ®ång sau khi hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®· ®îc ký kÕt. Trêng hîp nµy ®îc ¸p dông cho xuÊt nhËp khÈu ®îc ký kÕt tríc ®ã. V× lý do nµo ®ã (kh¸ch quan hoÆc chñ quan) kh«ng cã ®iÒu kho¶n luËt ¸p dông. MÆc dï lóc nµy thêng lµ tranh chÊp ®· x¶y ra nhng c¸c bªn vÉn cã thÓ ®µm ph¸n víi nhau ®Ó lùa chän luËt nµo ®ã ®Ó gi¶i quyÕt. - Khi luËt ®ã ®· ®îc quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu íc quèc tÕ h÷u quan. Cã nghÜa lµ nÕu trong ®iÒu íc quèc tÕ mµ quèc gia m×nh tham gia ký kÕt (hoÆc thõa nhËn) cã quy ®Þnh ®iÒu kho¶n vÒ luËt ¸p dông cho c¸c hîp ®ång mua b¸n quèc tÕ th× luËt ®ã ®¬ng nhiªn ®îc ¸p dông. C¸c chñ thÓ hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i ®µm ph¸n vÒ vÊn ®Ò ®ã n÷a. LuËt quèc gia ®îc lùa chän lµ do c¸c bªn cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu tù tho¶ thuËn vµ quyÕt ®Þnh, nã cã thÓ lµ 15 luËt níc ngêi b¸n, níc ngêi mua, níc thø ba luËt nãi ký kÕt, nãi thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu... ViÖc lùa chän luËt níc nµo phô thuéc vµo sù ®µm ph¸n vµo thÕ vµo lùc "cña mçi bªn. Vµ ®Æc biÖt lµ sù hiÓu biÕt vÒ luËt cÇn lùa chän. V× khi ®µm ph¸n chän luËt ¸p dông bao giê c¸c bªn còng muèn chän luËt níc m×nh. NÕu kh«ng ®¹t ®îc viÖc lùa chän cña mét trong hai níc th× cã thÓ chän luËt níc thø ba. Tuy nhiªn cÇn ph¶i am hiÓu s©u s¾c vÒ luËt cÇn chän. Khi luËt quèc gia lµ nguån luËt ®iÒu chØnh kh«ng ph¶i lµ toµn bé hÖ thèng luËt quèc gia ®îc ®em ¸p dông mµ chØ ¸p dông nh÷ng ngµnh luËt cã liªn quan tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Bªn c¹nh nh÷ng bé luËt cßn cã c¸c v¨n b¶n díi luËt ¸p dông cho mua b¸n hµng ho¸ quèc tÕ. Mµ nh÷ng v¨n b¶n díi luËt nµy nã thêng hay thay ®æi. V× thÕ cÇn ph¶i ghi râ rµng hîp ®ång r»ng "Hîp ®ång cã hiÖu lùc ®iÒu chØnh tõ khi nµo th× do c¸c quy ph¹m ph¸p luËt thêi ®iÓm ®ã ®iÒu chØnh". III. Ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. 1) §iÒu kiÖn ®Ó hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã hiÖu lùc a) Chñ thÓ ph¶i hîp ph¸p: §èi víi níc ngoµi, chñ thÓ cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã thÓ lµ thÓ nh©n hoÆc ph¸p nh©n. C¸c chñ thÓ nµy ph¶i cã n¨ng lùc ph¸p lý vµ n¨ng lùc hµnh vi. N¨ng lùc hµnh vi cña thÓ nh©n níc ngoµi vÒ nguyªn t¾c chung lµ do luËt quèc tÞch níc ngoµi quy ®Þnh. Muèn biÕt xem th¬ng nh©n níc ngoµi cã n¨ng lùc hµnh vi hay kh«ng th× ph¶i biÕt ngêi ®ã thuéc quèc tÞch nµo råi c¨n cø vµo luËt níc ®ã ®Ó xem xÐt n¨ng lùc hµnh vi. T¬ng tù mét tæ chøc níc ngoµi cã lµ mét ph¸p nh©n hay kh«ng, còng ph¶i biÕt tæ chøc ®ã thuéc níc nµo, råi c¨n cø vµo luËt níc ®ã xem xÐt cã ®ñ t c¸ch ph¸p nh©n hay kh«ng. 16 §èi víi ViÖt Nam chñ thÓ còng cã thÓ lµ thÓ nh©n hoÆc ph¸p nh©n: * ThÓ nh©n ViÖt Nam ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã n¨ng lùc hµnh vi vµ n¨ng lùc ph¸p lý. Tuæi cña n¨ng lùc hµnh vi lµ 18 tuæi. §iÒu 20 Bé luËt d©n sù qui ®Þnh "Ngêi cã ®ñ 18 tuæi trë lªn lµ ngêi thµnh niªn, ngêi cha ®ñ 18 tuæi lµ ngêi cha thµnh niªn" vµ ®iÒu 21 qui ®Þnh "Ngêi thµnh niªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, trõ trêng hîp qui ®Þnh t¹i ®iÒu 24 vµ 25 cña Bé luËt nµy". ë ViÖt Nam chñ thÓ hîp ®ång mua b¸n lµ th¬ng nh©n, mµ "Th¬ng nh©n gåm c¸ nh©n, ph¸p nh©n, tæ hîp t¸c, hé gia ®×nh cã ®¨ng ký kinh doanh ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®éc lËp, thêng xuyªn" (®iÒu 5 kho¶n 6 LuËt Th¬ng m¹i). §iÒu 17 qui ®Þnh ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh th¬ng nh©n "C¸ nh©n tõ ®ñ 18 tuæi trë nªn cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù ®Çy ®ñ, ph¸p nh©n, tæ hîp t¸c, hé gia ®×nh cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kinh doanh th¬ng m¹i theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt nÕu cã yªu cÇu ho¹t ®éng th¬ng m¹i th× ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh vµ trë thµnh th¬ng nh©n. Theo ®iÒu 18 LuËt Th¬ng m¹i, nh÷ng ngêi kh«ng ®îc c«ng nhËn: "- Ngêi kh«ng cã n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, ngêi mÊt n¨ng lùc hµnh vi d©n sù, ngêi bÞ h¹n chÕ n¨ng lùc hµnh vi d©n sù. - Ngêi ®ang bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, ngêi ®ang ph¶i chÊp hµnh h×nh ph¹t tï. - Ngêi ®ang trong thêi gian bÞ toµ ¸n tíc quyÒn hµnh nghÒ v× ph¹m c¸c téi bu«n lËu, ®Çu c¬, bu«n b¸n hµng cÊm, lµm hµng gi¶, bu«n b¸n hµng gi¶, kinh doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ, lõa dèi kh¸ch hµng vµ c¸c téi kh¸c theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. 17 * Tæ chøc ViÖt Nam cã t c¸ch ph¸p nh©n ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau (§iÒu 94 Bé luËt d©n sù): "- Lµ tæ chøc ®îc c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn thµnh lËp, cho phÐp thµnh lËp, ®¨ng ký hoÆc c«ng nhËn. - Cã c¬ cÊu tæ chøc chÆt chÏ. - Cã tµi s¶n ®éc lËp víi c¸ nh©n hoÆc tæ chøc kh¸c vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm b»ng tµi s¶n ®ã. - Nh©n danh m×nh tham gia c¸c quan hÖ mét c¸ch ®éc lËp" ph¸p luËt Song kh«ng ph¶i mäi thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n ViÖt Nam ®îc thõa nhËn lµ chñ thÓ cña hîp ®ång kinh tÕ mµ chñ thÓ nµy ph¶i cã giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu do Bé th¬ng m¹i cÊp (NghÞ ®Þnh 33/CP cña ChÝnh phñ ngµy 19/4/1994 vÒ qu¶n lý Nhµ níc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhËp khÈu). §iÒu kiÖn ®Ó ®îc cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu ®îc qui ®Þnh t¹i ®iÒu 6 cña NghÞ ®Þnh 33/CP. §èi víi doanh nghiÖp chuyªn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu th×: - Thµnh lËp theo ®óng luËt ph¸p vµ cÇn kinh doanh tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. - Doanh nghiÖp ph¶i cã møc vèn lu ®éng tèi thiÓu tÝnh b»ng tiÒn viÖt nam t¬ng ®¬ng 200000 USD t¹i thêi ®iÓm ®¨ng ký kinh doanh xuÊt khÈu, nhËp khÈu. Riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nghiÖp kinh doanh nh÷ng mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈumµ kh«ng ®ßi hái nhiÒu vèn, møc lu ®éng nªu trªn ®îc quyÕt ®Þnh t¬ng ®¬ng 100000U S D. - Ho¹t ®éng theo ®óng ngµnh hµng ®· ®¨ng ký khi thµnh lËp doanh nghiÖp. 18 - Cã ®éi ngò c¸n bé ®ñ tr×nh ®é quy ®Þnh, khuyÕn khÝch vµ thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt : C¸c doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo ®óng luËt ph¸p, c¬ së s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu æn ®Þnh vµ cã thÞ trêng tiªu thô ë níc ngoµi, cã ®éi ngò c¸n bé ®ñ tr×nh ®é kinh doanh, khuyÕn khÝch thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng, cã quyÒn trùc tiÕp xuÊt khÈu hµng ho¸ do m×nh s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu vËt t nguyªn liÖu cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt cña chÝnh doanh nghiÖp. Trêng hîp kh¸ch hµng níc ngoµi thanh to¸n b»ng hµng (®æi hµng), ph¶i ®îc Bé th¬ng m¹i xem xÐt gi¶i quyÕt hîp lý cho tõng trêng hîp cô thÓ. b) H×nh thøc hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p. VÒ vÊn ®Ò h×nh thøc hîp ®ång nãi chung cha cã sù thèng nhÊt gi÷a c¸c níc. HÇu hÕt c¸c níc ph¬ng T©y nh Anh, Ph¸p v.v... cho r»ng h×nh thøc cã thÓ ®îc ký kÕt b»ng miÖng, v¨n b¶n hay b»ng bÊt cø h×nh thøc nµo kh¸c tuú c¸c bªn tho¶ thuËn. C«ng íc Viªn 1980 t¹i ®iÒu 11 quy ®Þnh r»ng: "Hîp ®ång mua b¸n kh«ng cÇn ph¶i ®îc ký kÕt b»ng v¨n hoÆc x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n hay ph¶i tu©n thñ mét yªu cÇu nµo kh¸c vÒ h×nh thøc cña hîp ®ång". Cßn ®èi víi ViÖt Nam vµ mét sè níc kh¸c quy ®Þnh r»ng hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®îc ký kÕt b»ng v¨n b¶n th× míi cã hiÖu lùc. ChÝnh v× thÕ mµ ®iÒu 96 cña c«ng íc Viªn 1980 cho phÐp c¸c quèc gia b¶o lu ®iÒu 11 nh luËt ph¸p c¸c níc quy ®Þnh h×nh thøc v¨n b¶n lµ b¾t buéc. ë ViÖt Nam hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i ®îc ký kÕt b»ng v¨n b¶n míi cã hiÖu lùc. T¹i ®iÒu 81 kho¶n 4 LuËt Th¬ng m¹i qui ®Þnh r»ng "Hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ víi th¬ng nh©n níc ngoµi ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n" v× thÕ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tuyÖt ®èi tu©n thñ. Ngoµi ra "§èi víi c¸c hîp ®ång mua b¸n hµng ho¸ mµ ph¸p luËt qui 19 ®Þnh ph¶i ®îc lËp thµnh v¨n b¶n th× ph¶i tu©n theo c¸c qui ®Þnh ®ã: ®iÖn b¸o, telex, fax, th ®iÖn tö vµ c¸c h×nh thøc th«ng tin ®iÖn tö kh¸c còng ®îc coi lµ h×nh thøc v¨n b¶n" (®iÒu 49 kho¶n 3 LuËt Th¬ng m¹i). c) Néi dung cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i hîp ph¸p. Mét hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®Ó cã hiÖu lùc ph¶i cã néi dung hîp ph¸p. TÝnh hîp ph¸p cña nã ®îc thÓ hiÖn ë c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt: hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ph¶i cã c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu. C¸c ®iÒu kho¶n nµy ®îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 50 LuËt Th¬ng m¹i gåm cã tªn hµng; sè lîng; quy c¸ch phÈm chÊt; thêi h¹n, ®Þa ®iÓm giao hµng; gi¸ c¶ vµ ®iÒu kiÖn giao hµng; ph¬ng thøc thanh to¸n vµ chøng tõ thanh to¸n. Thø hai: Ngoµi nh÷ng ®iÒu kho¶n chñ yÕu trªn bÊt kú c¸c ®iÒu kho¶n nµo kh¸c ®îc c¸c bªn ®a vµo hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu gäi lµ ®iÒu kho¶n th«ng thêng. C¸c ®iÒu kho¶n nµy ®îc quy ®Þnh nh bao b×; gi¸m ®Þnh, mÉu c¸ch, chÕ tµi, tranh chÊp, b¶o hµnh, hiÖu lùc hîp ®ång v.v... Tuy nhiªn ph¶i xem xÐt r»ng ®èi tîng cña hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu cã thuéc diÖn cÊm xuÊt cÊm nhËp kh«ng. d) Hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ®îc ký kÕt trªn c¬ së tù nguyÖn. Nguyªn t¾c tù nguyÖn cho phÐp c¸c bªn ®îc hoµn tù do tho¶ thuËn vÒ mét vÊn ®Ò cã liªn quan tíi quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c bªn trong khu«n khæ ph¸p luËt. Nguyªn t¾c tù nguyÖn lo¹i bá tÊt c¶ c¸c hîp ®ång ®îc ký kÕt trªn c¬ së dïng b¹o lùc, do bÞ ®e do¹, bÞ lõa ®¶o hoÆc do sù nhÇm lÉn. 2) Thñ tôc ký kÕt a) Ngêi ký kÕt 20