Tài liệu Giải pháp chủ yếu tạo lập vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh ở công ty cổ phần may thăng long

Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Lêi më ®Çu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo. Bëi ë ®ã lµ mét m«i tr−êng c¹nh tranh m¹nh mÏ mµ sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nÕu nh− cã søc m¹nh vµ ®«i ch©n v÷ng ch¾c th× míi tho¸t khái c¬n b9o thÞ tr−êng. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn tíi sù thÊt b¹i cña doanh nghiÖp, trong ®ã nguyªn nh©n c¬ b¶n lµ kh«ng cã ®−îc nguån tµi trî ®óng lóc vµ ®ñ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C«ng t¸c t¹o lËp vèn cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi mäi mÆt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, t¹o lËp vèn lµ b−íc ®i ®Çu tiªn quan träng lµm c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo cña doanh nghiÖp. Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn chóng ta ®9 vµ ®ang cã sù tËp trung rÊt lín vµo c¸c ngµnh nghÒ träng t©m cña ®Êt n−íc, ë ®ã ngµnh may mÆc lµ mét trong nh÷ng ngµnh träng ®iÓm. C«ng ty cæ phÇn may Th¨ng Long lµ mét doanh nghiÖp cã bÒ dµy tr−ëng thµnh vµ ph¸t triÓn ®i cïng víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh may mÆc nãi chung. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña c«ng ty lµ trë thµnh mét trong c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh may mÆc hµng ®Çu cña viÖt nam vµ v−¬n xa réng h¬n ®Õn c¸c m¶nh ®Êt kh¸c. §Ó lµm ®−îc ®iÒu ®ã c«ng ty cÇn cã sù ®Çu t− nhiÒu h¬n cho c¬ së h¹ tÇng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt…nh»m më réng vµ n©ng cao ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Tuy nhiªn còng nh− c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ c«ng ty may Th¨ng Long còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong c«ng t¸c t¹o lËp vèn. Nguån vèn chñ së h÷u cña c«ng ty hiÖn nay ch−a thÓ ®¸p øng nhu cÇu ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty trong m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng trë lªn khèc liÖt. V× vËy t¹o lËp vèn lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu trong c«ng t¸c qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp cña c«ng ty. Trªn c¬ së nhËn thøc vÒ mÆt lý luËn vµ qu¸ tr×nh thùc tËp ë c«ng ty cæ phÇn may Th¨ng Long, em ®9 lùa chän ®Ò tµi “ Gi¶i ph¸p chñ yÕu t¹o 1 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp lËp vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty cæ phÇn May Th¨ng Long” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho chuyªn ®Ò nµy. Trong chuyªn ®Ò em ®9 tËp trung t×m hiÓu c¸c h×nh thøc t¹o lËp vèn cña doanh nghiÖp vµ dùa trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tr¹ng t¹o lËp vèn ë c«ng ty ®Ó ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p t¹o lËp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn: Ch−¬ng I: Tæng quan vÒ vèn vµ t¹o lËp vèn trong c«ng ty cæ phÇn (CTCP) Ch−¬ng II: Thùc tr¹ng t¹o lËp vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë CTCP may Th¨ng Long Ch−¬ng III: Gi¶i ph¸p chñ yÕu t¹o lËp vèn ë CTCP may Th¨ng Long. Do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ lý luËn vµ nguån d÷ liÖu nªn c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch thèng kÕ ch−a mang tÝnh tæng qu¸t cao. Em rÊt mong cã sù gãp ý kiÕn cña c« vµ c¸c b¹n nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a b¶n chuyªn ®Ò nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS NguyÔn ThÞ Thu Th¶o cïng c¸c anh chÞ trong phßng kÕ to¸n CTCP may Th¨ng Long ®9 gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy. Sinh viªn thùc hiÖn Mai ThÞ Thu H»ng 2 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Néi dung Ch−¬ng I: Tæng quan vÒ vèn vµ t¹o lËp vèn trong c«ng ty cæ phÇn 1.1 Vèn vµ vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ vèn Cã nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ vèn, tuú theo gãc ®é nh×n nhËn vèn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh tíi mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung. Vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lu«n lu«n tån t¹i d−íi hai h×nh thøc c¬ b¶n lµ h×nh th¸i gi¸ trÞ vµ h×nh th¸i hiÖn vËt. D−íi d¹ng h×nh th¸i gi¸ trÞ vèn tån t¹i d−íi d¹ng h×nh th¸i tiÒn. §©y lµ h×nh th¸i ban ®Çu vµ còng lµ h×nh th¸i cuèi cïng cña vèn, bëi v× sau mét chu kú kinh doanh vèn kinh doanh l¹i ®−îc thu håi vÒ d−íi d¹ng ban ®Çu lµ tiÒn theo vßng chu chuyÓn T- H- T’. D−íi d¹ng h×nh th¸i hiÖn vËt: vèn tån t¹i d−íi d¹ng h×nh th¸i t− liÖu s¶n xuÊt nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ x−ëng,… §èi víi sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia vèn ®−îc coi lµ mét trong bèn nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã lµ nh©n lùc, vèn, kü thuËt c«ng nghÖ, vµ tµi nguyªn. Nh− vËy xÐt trong mét quèc gia muèn ph¸t triÓn nªn kinh tÕ quèc d©n ngoµi nh©n lùc, kü thuËt c«ng nghÖ vµ tµi nguyªn th× cÇn ph¶i cã vèn. Vèn kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n dïng cho kinh doanh: VÒ ph−¬ng diÖn vËt chÊt vèn bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ cöa, kho tµng, vËt kiÖn tróc, vËt t− hµng ho¸…lµ c¸c ph¹m trï g¾n víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. 3 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Vèn cã thÒ lµ tiÒn nh− tiÒn ViÖt nam, ngo¹i tÖ, vµng b¹c ®¸ quý…Nh−ng tiÒn chØ cã thÓ trë thµnh hµng ho¸ khi nã ®−îc ®−a vµo l−u th«ng, s¶n xuÊt kinh doanh. tiÒn cã sù lu©n chuyÓn tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang tiÒn tÖ víi mét l−îng lín h¬n vµ ngµy cµng më réng. Ngoµi sù tån t¹i d−íi d¹ng vËt chÊt nã cßn tån t¹i d−íi d¹ng lµ nh÷ng tµi s¶n v« h×nh nh− quyÒn së h÷u c«ng nghÖ, uy tÝn cña doanh nghiÖp, nh9n m¸c ®éc quyÒn, kinh nghiÖm tay nghÒ, nguån nh©n lùc, nguån chÊt x¸m…Nh÷ng yÕu tè nµy còng ®−îc coi lµ vèn. • §Æc tr−ng cña vèn Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, nhµ n−íc can thiÖp vµ kiÓm so¸t trùc tiÕp mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ x9 héi. §ång tiÒn vÒ mÆt lý thuyÕt mang ®Çy ®ñ n¨m chøc n¨ng nh− lý luËn cña M¸c ( trao ®æi, cÊt tr÷, l−u th«ng, thanh to¸n, quèc tÕ) nh−ng thùc tÕ kh«ng ®óng nh− vËy. Nhµ n−íc th©u tãm tÊt c¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c vÊn ®Ò trong kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ®Õn c¸c b−íc thùc hiÖn, nhu cÇu vÒ vèn hÇu nh− kh«ng tån t¹i. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr−êng mäi ho¹t ®éng ®Òu thay ®æi, nhµ n−íc chØ ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt ë tµm vÜ m«, c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng Êy ®ång tiÒn thùc hiÖn ®−îc ®óng chøc n¨ng vai trß nhiÖm vô vèn cã, khi ®ã vèn ngµy cµng trë thµnh nhu cÇu bøc xóc quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. Vèn cã c¸c ®Æc tr−ng sau: Mét lµ: Vèn ph¶i ®¹i diÖn cho mét l−îng gÝa trÞ tµi s¶n, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ vèn ®−îc biÓu hiÖn b»ng gÝa trÞ cña nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh. Nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh nh− nhµ x−ëng, m¸y mãc, ®Êt ®ai, nguyªn liÖu,… ®−îc sö dông vµo s¶n xuÊt nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi. Nh−ng tµi s¶n hiÖn vËt sö dông c¸ nh©n kh«ng ®−a vµo s¶n xuÊt kh«ng ®−îc gäi lµ vèn, chÝnh tõ 4 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ®Æc ®iÓm nµy mµ ta cã thÓ huy ®éng ®−îc mét nguån vèn kh¸ lín tõ nh÷ng tµi s¶n x9 héi cßn ®ang cÊt tr÷ ch−a ®−îc sö dông. Hai lµ: Vèn ph¶i vËn ®éng vµ sinh lîi. Vèn ®−îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh−ng tiÒn chØ lµ d¹ng tiÒm n¨ng cña vèn, ®Ó biÕn thµnh vèn th× tiÒn ®ã ph¶i ®−îc vËn ®éng vµ sinh lêi. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÒn thay ®æi h×nh th¸i biÓu hiÖn: §Çu tiªn tiÒn ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt nã trë thµnh vèn, sau mét chu kú ho¹t ®éng vèn trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t ban ®Çu víi l−îng gi¸ trÞ lín h¬n. PhÇn d«i ra ®ã chÝnh lµ lîi nhuËn, lµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o chøc n¨ng sinh lêi th× ng−êi sö dông vèn ph¶i biÕt qui luËt vËn ®éng cña vèn, n¾m b¾t ®−îc thêi c¬ ®Ó vèn ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Ba lµ: Vèn ph¶i ®−îc tÝch tô tËp trung ®Õn mét l−îng nhÊt ®Þnh míi ph¸t huy ®−îc t¸c dông. §Ó ®Çu t− vµo s¶n xuÊt kinh doanh vèn ph¶i ®−îc tÝch tô thµnh mãn lín. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng chØ khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn cña doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i t×m c¸ch thu hót nguån vèn nh− nhËn vèn liªn doanh, ph¸t hµnh cæ phÇn, vay vèn… Bèn lµ: Vèn cã gi¸ trÞ mÆt thêi gian - ®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ ph¶i xem xÐt gi¸ trÞ thêi gian cña ®ång vèn. Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng tõ l¹m ph¸t, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶… N¨m lµ: Vèn ph¶i g¾n víi chñ së h÷u nhÊt ®Þnh. Mçi mét ®ång vèn ®Òu cã chñ së h÷u nhÊt ®Þnh . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng kh«ng thÓ cã nh÷ng ®ång vèn v« chñ, ë ®©u cã nh÷ng ®ång vèn v« chñ th× ë ®ã sÏ chi tiªu l9ng phÝ, kÐm hiÖu qu¶. Ng−îc l¹i chØ khi x¸c ®Þnh râ chñ së h÷u th× ®ång vèn míi hiÖu qu¶. Còng tuy theo h×nh thøc ®Çu t− mµ ng−êi së h÷u vèn cã thÓ ®ång nhÊt víi ng−êi sö dông vèn, hoÆc ng−êi së h÷u vèn t¸ch khái ng−êi sö dông vèn. Song dï trong tr−êng hîp nµo th× ng−êi së h÷u vèn vÉn ph¶i ®−îc −u tiªn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ ®−îc t«n träng quyÒn së h÷u vèn cña m×nh. §©y lµ nguyªn t¾c huy ®éng vµ qu¶n lý vèn. 5 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp S¸u lµ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vèn ph¶i ®−îc quan niÖm lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. Nh÷ng ng−êi s½n cã thÓ ®−a vèn vµo thÞ tr−êng cßn cã nh÷ng ng−êi kh¸c cÇn cã vèn l¹i tíi thÞ tr−êng nµy. QuyÒn së h÷u vèn kh«ng di chyÓn nh−ng quyÒn sö dông vèn ®−îc chuyÓn nh−îng qua sù vay, nî. Ng−êi vay ph¶i tr¶ mét tû lÖ l9i xuÊt tøc lµ hä ph¶i tr¶ gÝa cho quyÒn sö dông vèn. Nh− vËy kh¸c víi c¸c hµng ho¸ th«ng th−êng kh¸c hµng ho¸ vèn khi bÞ b¸n ®i sÏ kh«ng mÊt quyÒn së h÷u mµ ng−êi së h÷u cña nã chØ mÊt quyÒn sö dông. Ng−êi mua ®−îc quyÒn sö dông vèn trong thêi gian nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tr¶ cho ng−êi së h÷u vèn mét kho¶n tiÒn ®−îc gäi lµ l9i suÊt. BÈy lµ: trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng vèn kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c tµi s¶n h÷u h×nh mµ nã cßn ®−îc biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ nh÷ng tµi s¶n v« h×nh kh¸c: vÞ trÝ ®Þa lý kinh doanh, nh9n hiÖu th−¬ng m¹i, b¶n quyÒn ph¸t minh sang chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ…Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa víi sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ th× nh÷ng tµi s¶n v« h×nh ngµy cµng phong phó, ®a d¹ng vµ chóng ngµy cµng cã vai trß quan träng trong viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. V× vËy tÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n v« h×nh nµy ®Òu ph¶i ®−îc l−îng hãa ®Ó qui vÒ gÝa trÞ. VÊn ®Ò nµy rÊt cÇn thiÕt khi gãp vèn ®Çu t− liªn doanh, khi ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, khi x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cæ phÇn ph¸t hµnh, khi b¸n hoÆc thanh lý tµi s¶n… Trªn ®©y lµ c¸c ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña vèn, cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i: vèn lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ cña toµn bé tµi s¶n ®Çu t− vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lêi. N¾m ®−îc c¸c ®Æc tr−ng cña vèn vµ hiÓu ®−îc quy luËt vËn ®éng cña nã sÏ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó c¸c tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ 1.1.2 Ph©n lo¹i vèn Vèn ®−îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, tuú theo môc ®Ých qu¶n lý mµ doanh nghiÖp sö dông h×nh thøc ph©n lo¹i phï hîp. Vèn ®−îc ph©n thµnh vèn vay, vèn ng¾n h¹n, vèn dµi h¹n, vèn tù bæ sung, vèn do 6 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp, vèn liªn doanh liªn kÕt…nh−ng vÒ c¬ b¶n vèn ®−îc ph©n lo¹i trªn mét sè tiªu thøc chÝnh:
Trªn gi¸c ®é ph−¬ng thøc chu chuyÓn vèn. §©y lµ tiªu thøc ph©n lo¹i vèn chñ yÕu nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt trong viÖc qu¶n lý vèn, c¨n cø theo tiªu thøc nµy th× vèn ®−îc ph©n thµnh 2 lo¹i vèn cè ®Þnh vµ vèn l−u ®éng  Vèn cè ®Þnh Vèn cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t− liÖu lao ®éng chñ yÕu nh− m¸y mãc, thiÕt bÞ , nhµ x−ëng, c«ng tr×nh kiÕn tróc, chi phÝ mua ph¸t minh s¸ng chÕ … tham gia mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tµi s¶n cè ®Þnh cã hai thuéc tÝnh nh− mäi hµng ho¸ kh¸c lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông , nã ®−îc mua b¸n, trao ®æi trªn thÞ tr−êng §èi víi c¸c doanh nghiÖp khi b−íc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu ph¶i øng tr−íc mét l−îng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, vèn ®Çu t− ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh nµy ®−îc goi lµ vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ sù tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña vèn cè ®Þnh l¹i ®−îc gi¶i quyÕt bëi ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh. Quy m« vèn cè ®Þnh quyÕt ®Þnh quy m« cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh cã ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt cïng víi møc ®é hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh sÏ cã mét phÇn vèn cè ®Þnh thÓ hiÖn qua c¸c chu kú s¶n xuÊt t−¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. §Õn khi tµi s¶n cè ®Þnh hÕt gi¸ trÞ sö dông th× vèn cè ®Þnh còng hoµn thµnh mét vßng lu©n chuyÓn cña nã. Tµi s¶n cè ®Þnh cßn ®−îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau, còng tuú thuéc vµo ph−¬ng thøc qu¶n lý mµ doanh nghiÖp øng dông hîp lý: Theo h×nh th¸i thÓ hiÖn: tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh vµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh. 7 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n biÓu hiÖn b»ng c¸c h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nh− nhµ x−ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ®Êt ®ai… Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng biÓu hiÖn b»ng c¸c h×nh th¸i hiÖn vËt cô thÓ. §ã lµ nh÷ng kho¶n chi cho ph¸t minh s¸ng chÕ, nh9n hiÖu th−¬ng m¹i, c¸c chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu cho viÖc kh¶o s¸t th¨m dß, chi phÝ cho viÖc ®µo t¹o c¸n bé… Do tµi s¶n cè ®Þnh cã chu kú vËn ®éng dµi do ®ã sau nhiÒu n¨m míi cã thÓ thu håi ®ñ vèn ban ®Çu ®9 ®Çu t− nªn ®ång vèn lu«n bÞ ®e do¹ bëi nh÷ng rñi ro nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm thÊt tho¸t vèn. Ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo h×nh th¸i nµy gióp doanh nghiÖp trong viÖc qu¶n lý vµ tÝnh to¸n khÊu hao chÝnh x¸c vµ hîp lý. Ngoµi ra tµi s¶n cè ®Þnh cßn ph©n lo¹i theo hiÖn tr¹ng sö dông: tµi s¶n cè ®Þnh chia thµnh tµi s¶n cè ®Þnh ®ang dïng, tµi s¶n cè ®Þnh ch−a dïng vµ tµi s¶n cè ®Þnh chê thanh lý. Theo sù ph©n chia nµy doanh nghiÖp sÏ n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh sö dông vèn cè ®Þnh hiÖn tµi còng nh− kh¶ n¨ng sö dông tiÒm tµng ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu vèn cè ®Þnh mét c¸ch hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng l9ng phÝ do sù tån ®äng vèn ch−a sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Nh− vËy: vèn cè ®Þnh lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÓn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Nã cã thÓ tham gia toµn bé hoÆc mét phÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh−ng chØ lu©n chuyÓn gi¸ trÞ tõng phÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm, phÇn gi¸ trÞ lu©n chuyÓn nµy sÏ trë vÒ doanh nghiÖp sau khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ kÕt thóc.  vèn l−u ®éng Vèn l−u ®éng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÓn toµn bé tµi s¶n l−u ®éng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc diÔn ra th−êng xuyªn liªn tôc. Tµi s¶n l−u ®éng lµ lo¹i tµi s¶n mµ thêi gian thu håi lu©n chuyÓn th−êng trong vßng 1 n¨m hoÆc kh«ng qu¸ 1 chu kú kinh doanh. Tµi s¶n l−u 8 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp ®éng cã ®Æc ®iÓm gåm nhiÒu lo¹i tån t¹i ë nhiÒu kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ biÕn ®éng rÊt nhanh, do ®ã viÖc qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n l−u ®éng nh− thÕ nµo ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sù vËn ®éng cña tµi s¶n l−u ®éng ®−îc diÔn ra theo mét qui tr×nh nhÊt ®Þnh : T – H - Sx ….H’ - T’ Giai ®o¹n 1: T – H: doanh nghiÖp bá vèn ®Çu t− mua s¾m nguyªn nhiªn liÖu, c¸c lo¹i ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh Giai ®o¹n 2: Sx …: ®©y lµ giai ®o¹n c¸c vËt t− nguyªn nhiªn liÖu ®Çu vµo ®−îc ®−a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng víi lao ®éng con ng−êi vµ c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ cÇn thiÕt c¸c ®èi t−îng lao ®éng chuyÓn sang h×nh th¸i thÓ hiÖn vËt chÊt kh¸c lµ thµnh phÈm hoÆc s¶n phÈm dë dang hoÆc s¶n phÈm ®9 hoµn thµnh. Giai ®o¹n 3: T’ – H’: giai ®o¹n hµng ho¸ ®−îc kiÓm dÞch vµ tung ra thÞ tr−êng. Toµn bé ®èi t−îng lao ®éng ë giai ®o¹n 1 vµ 2 ®−îc gäi lµ tµi s¶n l−u ®éng. Nh− vËy vèn l−u ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ chuyÓn qua nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau. Lóc ®Çu lµ tiÒn tÖ, sau ®ã lµ h×nh th¸i dù tr÷ hµng hãa råi cuèi cïng quay vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu nh−ng víi sè l−îng lín h¬n. Vèn l−u ®éng g¾n chÆt víi tõng b−íc thùc hiÖn cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nh− vËy ®Ó sö dôngvèn l−u ®éng cã hiÖu qu¶ th× ph¶i c¨n cø vµo thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doan, tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x©y dùng mét c¬ cÊu vèn hîp lý, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, hay thiÕu vèn.
Trªn gi¸c ®é nguån h×nh thµnh cña vèn: Vèn ®−îc ph©n chia thµnh vèn tù cã vµ vèn vay: 9 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  vèn tù cã( vèn chñ së h÷u): Vèn tù cã lµ nguån vèn thuéc së h÷u cña c¸c chñ së h÷u doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh to¸n. doanh nghiÖp vÒ mÆt ph¸p lý lµ ng−êi së h÷u nguån vèn nµy cã toµn quyÒn sö dông chóng, tû träng vèn chñ së h÷u so víi tæng nguån vèn ph¶n ¶nh møc ®é së h÷u vµ chñ ®éng cña doanh nghiÖp trong kinh doanh. ë mçi lo¹i h×nh së h÷u doanh nghiÖp kh¸c nhau th× nguån vèn nµy còng cã nguån kh¸c nhau: - §èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc: th× nguån vèn nµy lµ vèn ng©n s¸ch, ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp mét phÇn vèn ban ®Çu th× doanh nghiÖp b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp sau ®ã, doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp. Bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, doanh nghiÖp còng cã thÓ cã ®−îc nguån tµi trî cña nhµ n−íc th«ng qua viÖc cÊp tµi s¶n nh− nhµ x−ëng, m¸y mãc thiÕt bÞ… - §èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn: nguån vèn tù cã h×nh thµnh tõ ®ãng gãp cña c¸c cæ ®«ng b»ng viÖc ph¸t hµnh vµ b¸n cæ phiÕu c«ng ty trªn thÞ tr−êng khi s¸ng lËp c«ng ty. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh doanh nghiÖp còng cã thÓ t¨ng l−îng vèn nµy b»ng c¸ch ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu ra thÞ tr−êng… - §èi víi doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n…: nguån vèn tù cã lµ phÇn vèn gãp cña c¸c chñ doanh nghiÖp chñ ®Çu t− bá ra ®Ó ®Çu t− vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khi míi thµnh lËp hoÆc ®Çu t− dù ¸n, theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, sè vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t− nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hoÆc kh«ng thÊp h¬n tæng vèn ®Çu t− c¸c dù ¸n nÕu dïng ®Ó ®Çu t− thùc hiÖn dù ¸n. 10 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  Vèn nî( nî ph¶i tr¶): NÕu nh− víi vèn chñ së h÷u chñ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mµ kh«ng cã sù rµng buéc nµo th× vèn nî lµ kho¶n vèn mµ doanh nghiÖp ph¶i cam kÕt thanh to¸n, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông vèn trong ph¹m vi nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh mµ kh«ng cã quyÒn së h÷u. trong mèi quan hÖ víi vèn nî th× doanh nghiÖp lµ con nî, cã nghÜa vô tr¶ l9i sè vèn vay vµ hoµn tr¶ gèc vay. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tuú thuéc vµo nhu cÇu vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh vay vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh− vay c¸c tæ chøc tÝn dông ( ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh…), tõ d©n c− trong vµ ngoµi n−íc, tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ x9 héi d−íi c¸c h×nh thøc nh− tÝn dông ng©n hµng, tÝn dông th−¬ng m¹i , …Sö dông vèn nî doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ nhê thuÕ, nh−ng còng kh«ng ph¶i cã lîi hoµn toµn, v× bªn c¹nh ®ã cßn c¸c yÕu tè vÒ kh¶ n¨ng kinh doanh, kh¶ n¨ng tr¶ nî, tû lÖ l9i vay… Mçi doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn v× nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh− tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ doanh thu trong rµng buéc tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ ho¹t ®éng h÷u Ých cña c¸c nhµ l9nh ®¹o doanh nghiÖp… song tÊt c¶ c¸c môc tiªu ®ã ®Òu nh»m môc ®Ých tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cho c¸c chñ së h÷u. Do ®ã mçi doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ cÊu vèn hîp lý, c©n nh¾c c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó ®−a ra c¸c quyÕt ®Þnh nh»m tèi thiÓu hãa chi phÝ, t¨ng gÝa trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u.
Theo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn: Vèn cña doanh nghiÖp ®−îc chia thµnh 3 lo¹i: - Vèn dù tr÷: lµ hiÖn th©n b»ng tiÒn toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n dù tr÷ trong doanh nghiÖp. Tµi s¶n dù tr÷ lµ c¸c lo¹i tµi s¶n ch−a ®−îc ®−a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc l−u th«ng nh− gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh, nguyªn vËt liÖu tån kho, tiÒn mÆt tån quü, tiÒn göi ng©n hµng. 11 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp - Vèn s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé gi¸ trÞ s¶n xuÊt nh− s¶n phÈm dë dang ®ang n»m trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, c¸c lo¹i chi phÝ tiÒn l−¬ng chi phÝ qu¶n lý… - Vèn l−u th«ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c tµi s¶n l−u th«ng cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n l−u th«ng cña doanh nghiÖp lµ lo¹i tµi s¶n ®ang tån t¹i trªn kÜnh vùc l−u th«ng nh− hµng ho¸ göi b¸n chi phÝ b¸n hµng c¸c kho¶n ph¶i thu. Sau qu¸ tr×nh l−u th«ng gi¸ trÞ s¶n phÈm ®−îc thùc hiÖn vèn cña doanh nghiÖp ®−îc thu vÒ víi h×nh th¸i tiÒn tÖ nh− ban ®Çu nh−ng víi sè l−îng th−êng lµ lín h¬n vµ vßng chu chuyÓn cña vèn ®9 hoµn thµnh. Trªn ®©y lµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i vèn c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. Mçi doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu h×nh thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau tuú thuéc vµo môc tiªu qu¶n lý vèn sao cho hîp lý vµ dÔ qu¶n lý nhÊt. 1.1.3 Vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh BÊt kÓ mét ho¹t ®éng nµo muèn thùc hiÖn ®−îc ®Òu ph¶i cã nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n. vÝ dô nh− ®Ó nÊu ®−îc c¬m th× tr−íc hÕt ph¶i cã g¹o vµ n−íc. Vµ ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®−îc thùc hiÖn th× tr−íc hÕt ph¶i cÇn cã vèn. Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thuéc së h÷u nhµ n−íc, c¸ nh©n, tËp thÓ. Së h÷u c¸ nh©n nÕu sè vèn ®ã n»m trong c«ng ty t− nh©n. së h÷u tËp thÓ nÕu sè vèn ®ã n»m trong c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hay c«ng ty cæ phÇn. Vèn trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc h×nh thµnh tõ nguån vèn do ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp thuéc së h÷u nhµ n−íc. Nh−ng dï ë h×nh thøc së h÷u nµo th× vai trß cña vèn còng kh«ng thay ®æi. Víi mäi doanh nghiÖp dï ë h×nh thøc nµo th× muèn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc ®Òu ph¶i cã l−îng vèn nhÊt ®inh. §©y lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, quan träng nhÊt cho sù ra ®êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Tuú theo lo¹i h×nh kinh doanh mµ luËt qui ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i cã sè vèn ph¸p ®Þnh nhÊt ®Þnh. Tuú theo nguån vèn kinh doanh còng nh− ph−¬ng thøc huy ®éng vèn mµ doanh nghiÖp cã c¸c tªn gäi kh¸c nhau nh−: 12 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp doanh nghiÖp t− nh©n, doanh nghiÖp nhµ n−íc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n…Cã vèn doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó trang bÞ c¸c thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh− v¨n phßng, ph−¬ng tiÖn ho¹t ®éng, … cïng víi viÖc øng dông khoa häc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, vèn còng quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, ph−¬ng ph¸p qu¶n lý,…cña doanh nghiÖp trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Sè l−îng vèn cña doanh nghiÖp lín hay nhá lµ mét trong nh÷ng tiªu thøc quan träng ®Ó xÕp doanh nghiÖp vµo qui m« lín, hay nhá vµ nã còng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông c¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã còng nh− c¸c yÕu tè ®Çu vµo doanh nghiÖp. vÝ dô khi doanh nghiÖp cã Ýt vèn th× chØ cã thÓ sö dông c¸c lo¹i m¸y mãc cã c«ng nghÖ trung b×nh vµ sö dông nhiÒu nh©n c«ng. Ng−îc l¹i doanh nghiÖp cã l−îng vèn lín th× cã kh¶ n¨ng sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu chi phÝ vµ nh©n c«ng. Ngoµi ra vèn cña doanh nghiÖp lín hay nhá cßn quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« thÞ tr−êng vµ kh¶ n¨ng më réng thÞ tr−êng cña doanh nghiÖp. Trong doanh nghiÖp vèn cßn ®ãng vai trß thÓ hiÖn ë chøc n¨ng gi¸m ®èc tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ cã hiÖu qu¶ kinh doanh hay kh«ng th«ng qua c¸c chØ tiªu sinh lêi. Vèn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc diÔn ra liªn tôc tõ kho¶n mua s¾m vËt t−, s¶n xuÊt cho ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. H¬n n÷a trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng tù do c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i cã c¸c bÝ quyÕt c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, chÊt l−îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, tiªu thô s¶n phÈm. §Ó thùc hiÖn ®−îc c¶ qu¸ tr×nh trªn th× doanh nghiÖp ph¶i cã vèn ®Ó ®Çu t−. Bªn c¹nh ®ã vèn cßn ¶nh h−ëng ®Ðn ph¹m vi ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp bëi tÊt c¶ nhòng ho¹t ®éng x©y dùng ph−¬ng ¸n kinh doanh ®Çu t− m¸y mãc s¶n xuÊt, d©y chuyÒn c«ng 13 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp nghÖ, x©y dùng hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm, ph©n tÝch thÞ tr−êng… ®Òu phô thuéc vµo quy m« vèn nhÊt ®Þnh. ViÖc ®¶m b¶o tèt nguån vèn kinh doanh cßn gióp doanh nghiÖp trong viÖc chèng ®ì ®−îc nh÷ng tæn thÊt, rñi ro, biÕn ®éng thÞ tr−êng, khñng ho¶ng tµi chÝnh…trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh kinh doanh nhiÒu rñi ro nh− ng©n hµng. Trong c¬ chÕ thÞ tr−êng cïng víi viÖc më réng quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc cã vèn vµ tËp trung vèn nhiÒu hay Ýt vµo doanh nghiÖp cã vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh kinh doanh. §ång thêi nã còng lµ nguån lùc ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng cña ban l9nh ®¹o doanh nghiÖp, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c chiÕn l−îc, s¸ch l−îc, kinh doanh, vµ nã còng lµ chÊt keo ®Ó ch¾p nèi, kÕt dÝnh c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ lµ dÇu nhít ®Ó b«i tr¬n cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng. Nh− vËy vai trß cña vèn rÊt quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, thùc tiÔn nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua còng chi thÊy doanh nghiÖp nµo cã l−îng vèn cµng lín th× cµng cã thÓ chñ ®éng trong kinh doanh. Ng−îc l¹i doanh nghiÖp nµo thiÕu vèn kinh doanh kh«ng cã chiÕn l−îc tµi trî tr−íc m¾t còng nh− l©u dµi th−êng ®¸nh mÊt c¬ héi kinh doanh, còng nh− vai trß cña m×nh trªn thÞ tr−êng mÊt b¹n hµng th−êng xuyªn æn ®Þnh kh«ng t¹o ra søc m¹nh vµ hiÖu qu¶ tæng hîp trong kinh doanh. NhËn biÕt ®−îc vai trß cña vèn trong kinh doanh, nh−ng ®Ó cã ®−îc l−îng vèn cÇn thiÕt th× nhÊt thiÕt doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p t¹o lËp h÷u hiÖu vµ phï hîp, ®ång thêi ph¶i cã chÝnh s¸ch sö dông hiÖu qu¶ vµ hîp lý. Tuy nhiªn sö dông h×nh thøc t¹o lËp nµo, thêi h¹n dµi hay ng¾n, chi phÝ huy ®éng cao hay thÊp… b¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i lu«n cã sù c©n nh¾c, võa ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, võa tèi thiÓu ho¸ chi phÝ, h¹n chÕ thÊp nhÊt rñi ro nh»m thùc hiÖn ®−îc c¸c môc tiªu cña m×nh. 14 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp MÆt kh¸c mçi doanh nghiÖp ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng, cã nh÷ng lîi thÕ riªng vµ nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× vËy mçi doanh nghiÖp ph¶i tù ®¸nh gi¸ ph©n tÝch nh÷ng −u vµ nh−îc ®iÓm cña m×nh ®Ó t×m ra nh÷ng ph−¬ng thøc t¹o lËp vèn phï hîp nhÊt hiÖu qu¶ nhÊt ph¸t huy kh¶ n¨ng tiÓm Èn vµ h¹n chÕ nh÷ng nh−îc ®iÓm. 1.2 T¹o lËp vèn, c¸c h×nh thøc t¹o lËp vµ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc t¹o lËp vèn 1.2.1 Kh¸i niÖm t¹o lËp vèn Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh mµ mçi doanh nghiÖp cã c¸c ph−¬ng thøc t¹o lËp vèn kh¸c nhau. Nh−ng sö dông h×nh thøc nµo phï hîp nhÊt mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cßn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n cña mçi doanh nghiÖp. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng víi sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng chØ ë thÞ tr−êng tiªu thô mµ c¶ ë thÞ tr−êng vèn, th× vÊn ®Ò t¹o lËp vèn vµ ph−¬ng thøc t¹o lËp vèn trë nªn hÕt søc cÊp thiÕt, lu«n ®−îc c¸c nhµ qu¶n lý ®Æt lªn hµng ®Çu. §Ó gi¶i quyÕt nã th× tr−íc hÕt doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng, tÝch cùc t×m kiÕm c¸c nguån ®Ó thu hót ®−îc mét l−îng vèn ®¸ng kÓ cho s¶n xuÊt kinh doanh. §ã chÝnh lµ c¸ch hiÓu vÒ t¹o lËp vèn. T¹o lËp vèn ®−îc hiÓu lµ c¸c ph−¬ng thøc huy ®éng mµ doanh nghiÖp sö dông ®Ó nh»m thiÕt lËp nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t− vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¸ tr×nh t¹o lËp vèn ®−îc b¾t ®Çu tõ kh©u x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn cho ®Çu t− ph¸t triÓn, sau ®ã lµ viÖc lËp c¸c kÕ ho¹ch huy ®éng vèn, cã g¾n víi thêi gian vµ ph−¬ng thøc huy ®éng. Cuèi cïng tiÕn hµnh huy ®éng vèn. §Ó c«ng t¸c t¹o lËp vèn thµnh c«ng th× trong mçi giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh t¹o lËp vèn ph¶i ®−îc ph©n tÝch vµ lùa chän cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng m«i tr−êng ho¹t ®éng vµ lÜnh vùc mµ m×nh kinh doanh. 15 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp 1.2.2C¸c h×nh thøc t¹o lËp vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông 1.2.2.1 T¹o lËp tõ nguån vèn chñ së h÷u Vèn chñ së h÷u cña mét doanh nghiÖp thuéc bÊt kÓ lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµo tæng hîp chung gåm c¸c bé phËn sau: - vèn gãp ban ®Çu ( vèn tù cã) - Nguån tÝch luü tõ lîi nhuËn kh«ng chia - Vèn t¨ng thªm tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu, nhËn vèn gãp liªn doanh  Vèn gãp ban ®Çu ( vèn tù cã) §©y lµ vèn ban ®Çu do c¸c chñ së h÷u ®ãng gãp khi thµnh lËp doanh nghiÖp. L−îng vèn nµy ®−îc t¹o lËp tõ nhiÒu ph−¬ng thøc kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp. - §èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc: Vèn tù cã lµ vèn do nhµ n−íc cÊp ph¸t vµ bæ sung. ViÖc giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc do côc qu¶n lý vèn vµ tµi s¶n t¹i doanh nghiÖp tr−íc ®©y vµ hiÖn nay lµ côc tµi chÝnh doanh nghiÖp trùc thuéc bé tµi chÝnh ®¶m nhËn cã sù chøng kiÕn cña c¸c ®¹i diÖn c¬ quan ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp. Trong thêi kú bao cÊp nhµ n−íc tµi trî hÇu nh− toµn bé vèn kinh doanh cho c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh trong nÒn kinh tÕ, nªn cã hiÖn t−îng Ø l¹i vµo sù bao cÊp cña nhµ n−íc. HËu qu¶ lµ lµm gi¶m tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp trong viÖc chñ ®éng khai th¸c c¸c nguån vèn còng nh− t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p ®Ó b¶o toµn vµ sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Khi b−íc sang c¬ chÕ thÞ tr−êng ®i ®«i víi viÖc më réng vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn, chÝnh phñ ®9 xóc tiÕn c¸c biÖn ph¸p ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho Ng©n s¸ch nhµ n−íc. C¸c doanh nghiÖp chñ ®éng bæ sung phÇn thiÕu hôt b»ng c¸c nguån tµi trî kh¸c. - §èi víi c«ng ty cæ phÇn: vèn ban ®Çu do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp th«ng qua viÖc mua cæ phÇn. Mçi cæ ®«ng lµ mét chñ së h÷u cña c«ng ty cæ 16 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp phÇn, viÖc ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t vµ lîi nhuËn sau thuÕ c¨n cø vµo tØ lÖ vèn gãp. Trong c«ng ty cæ phÇn cã nhiÒu lo¹i cæ phÇn kh¸c nhau, qui ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c cæ ®«ng. - §èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: vèn gãp ban ®Çu do c¸c bªn tham gia ®ãng gãp theo tØ lÖ tho¶ thuËn vµ ®©y lµ c¨n cø ®Ó ph©n chia lîi nhuËn. - §èi víi c«ng ty hîp danh: c¸c thµnh viªn còng tiÕn hµnh gãp vèn ®Ó thµnh lËp c«ng ty nh−ng ®−îc ph©n chia thµnh hai lo¹i ®èi t−îng: vèn do thµnh viªn hîp danh ®ãng gãp lµ yÕu tè chÝnh ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp vµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c thµnh viªn nµy tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c«ng ty; cßn thµnh viªn gãp vèn tham gia vµo c«ng ty hîp danh chØ ®−îc ph©n chia lîi nhuËn theo qui ®Þnh cña ®iÒu lÖ c«ng ty. - §èi víi doanh nghiÖp liªn doanh th× nguån vèn cña doanh nghiÖp kh«ng ®¬n thuÇn lµ vèn gãp cña c¸c tæ chøc hoÆc c¸ nh©n trong n−íc hay vèn ng©n s¸ch nhµ n−íc cÊp, nã cßn cã sù tham gia gãp vèn cña c¸c bªn n−íc ngoµi hay doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t− n−íc ngoµi lµ vèn do nhµ ®Çu t− n−íc ngoµi mang sang ®Ó kinh doanh. Tû lÖ gãp vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy tèi thiÓu ph¶i b»ng mét tØ lÖ nµo ®ã so víi vèn ph¸p ®Þnh do ph¸p luËt qui ®Þnh. Vèn gãp ban ®Çu nµy cã qui m« phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, mµ quan träng hµng ®Çu lµ luËt ph¸p. Nhµ n−íc qui ®Þnh møc vèn ban ®Çu tèi thiÓu lµ vèn ph¸p ®Þnh hay vèn ®iÒu lÖ ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp. Vèn nµy phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh doanh cña doanh nghiÖp. Vèn gãp ban ®Çu lµ mét trong nh÷ng nguån t¹o lËp nªn vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ th× vèn chñ së h÷u cßn ®−îc bæ sung tõ lîi nhuËn. 17 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  Nguån vèn tõ lîi nhuËn gi÷ l¹i Lîi nhuËn ®Ó l¹i lµ mét bé phËn lîi nhuËn ®−îc sö dông t¸i ®Çu t−, më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét ph−¬ng thøc t¹o nguån tµi chÝnh quan träng vµ hÊp dÉn cña c¸c doanh nghiÖp v× nã gióp cho doanh nghiÖp gi¶m thiÓu ®−îc chi phÝ, gi¶m bít sù phô thuéc vµo bªn ngoµi. Tuy nhiªn nguån vèn t¸i ®Çu t− tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc nÕu nh− doanh nghiÖp ®9 vµ ®ang ho¹t ®éng vµ cã lîi nhuËn, ®−îc phÐp tiÕp tôc ®Çu t−. Ngoµi ra cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè kh¸c. Ch¼ng h¹n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc viÖc t¸i ®Çu t− kh«ng chØ phô thuéc vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña b¶n th©n doanh nghiÖp mµ cßn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¸i ®Çu t− cña nhµ n−íc. MÆt kh¸c ®èi víi c«ng ty cæ phÇn th× viÖc ®Ó l¹i lîi nhuËn liÖn quan ®Õn mét sè yÕu tè rÊt nh¹y c¶m. Khi c«ng ty ®Ó l¹i mét phÇn lîi nhuËn trong n¨m cho t¸i ®Çu t−, tøc lµ kh«ng dïng sè lîi nhuËn ®ã ®Ó chia l9i cæ phÇn, c¸c cæ ®«ng kh«ng ®−îc nhËn sè lîi nhuËn ®ã nh−ng bï l¹i hä cã quyÒn së h÷u sè cæ phÇn t¨ng lªn cña c«ng ty. Nh− vËy gi¸ trÞ ghi sæ cña c¸c cæ phiÕu sÏ t¨ng lªn cïng víi viÖc tù tµi trî b»ng nguån vèn néi bé. §iÒu nµy mét mÆt khuyÕn khÝch cæ ®«ng gi÷ cæ phiÕu l©u dµi nh−ng mÆt kh¸c dÔ lµm gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña cæ phiÕu trong thêi kú tr−íc m¾t (ng¾n h¹n) do cæ ®«ng chØ nhËn ®−îc mét phÇn cæ tøc nhá h¬n. NÕu tû lÖ chi tr¶ cæ tøc thÊp hoÆc sè l9i rßng kh«ng ®ñ hÊp dÉn th× cæ phiÕu cã thÓ bÞ gi¶m sót. Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u mµ kh«ng lµm gi¶m gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng, chÝnh s¸ch ph©n phèi cæ tøc cña c«ng ty cæ phÇn ph¶i l−u ý ®Õn mét sè vÊn ®Ò liªn quan nh−: - Tæng sè lîi nhuËn rßng trong kú - Møc chia l9i trªn mét cæ phiÕu cña c¸c n¨m tr−íc - Sù xÕp h¹ng cæ phiÕu trªn thÞ tr−êng vµ tÝnh æn ®Þnh cña thÞ gi¸ cæ phiÕu cña c«ng ty t©m lý vµ ®¸nh gi¸ cña c«ng chóng vÒ cæ phiÕu ®ã. - HiÖu qu¶ cña viÖc t¸i ®Çu t− 18 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  Nguån vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu míi Ph−¬ng thøc t¹o lËp nµy chØ thùc hiÖn ë c«ng ty cæ phÇn v× chØ ë c«ng ty cæ phÇn míi cã h×nh thøc cæ ®«ng, quyÒn së h÷u tËp thÓ. Cæ phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n vèn chøng nhËn quyÒn së h÷u mét phÇn tµi s¶n vµ thu nhËp cña cæ ®«ng ®èi víi c«ng ty cæ phÇn. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng vèn chñ së h÷u b»ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. §©y lµ nguån tµi trî dµi h¹n vµ rÊt æn ®Þnh cho doanh nghiÖp. ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu míi cÇn ph¶i ®¸nh gÝa vµ lùa chän kü cµng bëi cã nhiÒu lo¹i cæ phiÕu víi c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau: - cæ phiÕu th−êng: lµ lo¹i cæ phiÕu th«ng dông nhÊt v× nã cã nh÷ng −u thÕ trong viÖc ph¸t hµnh ra c«ng chóng vµ trong qu¸ tr×nh l−u hµnh trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n. Cæ phiÕu th−êng lµ chøng kho¸n quan träng nhÊt ®−îc trao ®æi mua b¸n trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n ®iÒu ®ã chøng minh ®−îc tÇm quan träng cña nã so víi c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c. Tuy nhiªn viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vµ rµng buéc nhÊt ®inh, chø kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn ®−a cæ phiÕu ra thÞ tr−êng. Giíi h¹n ph¸t hµnh lµ qui ®Þnh rµng buéc cã tÝnh ph¸p lý, chÞu sù qu¶n lý vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ cña uû ban chøng kho¸n nhµ n−íc. Ph¸t hµnh cæ phiÕu th−êng cã mét sè thuËn lîi sau: + ®èi víi nhµ ph¸t hµnh:  T¹o lËp ®−îc vèn chñ së h÷u víi ®é an toµn khi sö dông cao do kh«ng ph¶i lo hoµn tr¶ gèc, cã thÓ kh«ng ph¶i tr¶ c¶ l9i  Lµ nguån tµi trî dµi h¹n vµ æn ®Þnh  Rñi ro ®−îc tiÕp tôc ph©n t¸n cho c¸c cæ ®«ng míi nªn ®é rñi ro tÝnh trªn mét ®ång vèn chñ së h÷u gi¶m ®i + ®èi víi ng−êi mua:  Cã quyÒn yªu cÇu vÒ thu nhËp nªn c«ng ty ho¹t ®éng cµng hiÖu qu¶, cæ tøc cµng cao do kh«ng giíi h¹n vÒ thu nhËp 19 Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp  Cã quyÒn kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng cña c«ng ty  Trë thµnh chñ së h÷u c«ng ty, lîi nhuËn kú väng tõ kho¶n ®Çu t− nµy cao h¬n so víi chñ nî. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi rÊt hÊp dÉn th× cæ phiÕu th«ng th−êng còng cã nh÷ng h¹n chÕ: + ®èi víi nhµ ph¸t hµnh:  QuyÒn kiÓm so¸t bÞ chia sÎ  Do rñi ro cña viÖc sö dông vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu thÊp nªn kh¶ n¨ng sinh lêi sÏ gi¶m ®i  Chi phÝ vèn cao h¬n chi phÝ nî v× ®©y lµ chi phÝ cao nhÊt trong c¸c lo¹i vèn huy ®éng  Chi phÝ vèn chñ sá h÷u lµ chi phÝ sau thuÕ nªn kh«ng ®−îc lîi tõ kho¶n tiÕt kiÖm nhê thuÕ + ®èi víi ng−êi mua:  QuyÒn yªu cÇu vÒ thu nhËp vµ tµi s¶n lµ sau cïng  Rñi ro g¸nh chÞu lµ cao h¬n so víi chñ nî ( rñi ro kh«ng thu håi ®−îc vèn ®Çu t−) - Cæ phiÕu −u tiªn: lo¹i cæ phiÕu nµy th−êng chØ chiÕm tû träng nhá trong tæng sè cæ phiÕu ®−îc ph¸t hµnh. Cæ phiÕu −u tiªn cã ®Æc ®iÓm lµ nã th−êng cã cæ tøc cè ®Þnh, chñ së h÷u cæ phiÕu −u tiªn cã quyÒn ®−îc thanh to¸n l9i tr−íc c¸c cæ ®«ng th−êng. NÕu sè l9i chØ ®ñ ®Ó tr¶ cæ tøc cho c¸c cæ ®«ng −u tiªn th× c¸c cæ ®«ng th−êng sÏ kh«ng ®−îc nhËn cæ tøc cña kú ®ã. Mét ®Æc ®iÓm kh¸c lµ cæ ®«ng cæ phiÕu −u tiªn vÉn lµ chñ së h÷u c«ng ty nh−ng kh«ng cã quyÒn tham gia biÓu quyÕt kh«ng ®−îc tham gia ®¹i héi ®ång cæ ®«ng, nã mang tÝnh chÊt nh− thµnh viªn gãp vèn trong c«ng ty hîp danh. 20