Tài liệu đình chỉ điều tra trong tố tụng hình sự

Đình chỉ điều tra trong tố tụng hình sự Đoàn Thị Vịnh Khoa Luật Luận văn ThS ngành: Luật Hình sự; Mã số: 60 38 40 Người hướng dẫn: PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn Năm bảo vệ: 2010 Abstract: Trên cơ sở nghiên cứu quy định của pháp luật với hoạt động đình chỉ điều tra trong pháp luật hình sự và tố tụng hình sự, phân tích khái niệm, căn cứ đình chỉ của Cơ quan điều tra. Nghiên cứu, đánh giá việc áp dụng các căn cứ đình chỉ điều tra, việc kiểm sát đình chỉ điều tra của Viện kiểm sát nhân dân trong thực tiễn áp dụng pháp luật hình sự và tố tụng hình sự ở nước ta. Đồng thời phân tích những ưu điểm, tồn tại xung quanh quy định về đình chỉ điều tra và thực tiễn. Đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả áp dụng các quy phạm về đình chỉ điều tra trong pháp luật hình sự, tố tụng hình sự Việt Nam. Keywords: Luật hình sự; Pháp luật Việt Nam; Tố tụng hình sự; Đình chỉ điều tra Content më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Téi ph¹m lµ hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi bÞ ph¸p luËt h×nh sù cÊm thùc hiÖn vµ lµ mét hiÖn t-îng cã tÝnh ®a d¹ng thÓ hiÖn kh«ng chØ ë c¸c lo¹i téi ph¹m mµ cßn ë chç téi ph¹m ®-îc thùc hiÖn bëi nh÷ng con ng-êi cô thÓ víi nh÷ng t×nh tiÕt, diÔn biÕn kh«ng gièng nhau. §iÒu nµy dÉn ®Õn tÝnh chÊt, møc ®é nguy hiÓm cña mçi lo¹i téi ph¹m, mçi ng-êi ph¹m téi cã sù cao thÊp kh¸c nhau vµ ®-¬ng nhiªn ng-êi thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù tr-íc Nhµ n-íc, ph¸p luËt. ThÊm nhuÇn t- t-ëng nh©n ®¹o vµ nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, còng n¨m 1985 Bé luËt h×nh sù ®Çu tiªn cña n-íc ta ra ®êi vµ sau ®ã ®· nhiÒu lÇn ®-îc söa ®æi bæ sung. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng Bé luËt h×nh sù lu«n ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc quan t©m, chØ ®¹o. Trong ®ã tt-ëng nh©n ®¹o vµ nguyªn t¾c ph¸p chÕ lu«n lu«n ®-îc ®Ò cao, ®-îc coi lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ph¸p luËt h×nh sù. ChÝnh v× vËy, kh«ng ph¶i tÊt c¶ nh÷ng ng-êi ®· cã hµnh vi ph¹m téi bÞ khëi tè víi t- c¸ch bÞ can ®Òu bÞ truy tè ra tßa. MÆc dï ®· thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi nh-ng vÉn cã thÓ kh«ng bÞ truy tè nÕu nh- hä ®-îc C¬ quan ®iÒu tra hoÆc ViÖn kiÓm s¸t ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra. ChÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra ®-îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 164 Bé luËt tè tông h×nh sù: "Trong tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra, b¶n kÕt luËn ®iÒu tra nªu râ qu¸ tr×nh ®iÒu tra, lý do vµ c¨n cø ®×nh chØ ®iÒu tra. C¬ quan ®iÒu tra ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra trong nh÷ng tr-êng hîp sau ®©y: a/ Cã mét trong nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 105 vµ §iÒu 107 cña Bé luËt nµy hoÆc t¹i §iÒu 19, §iÒu 25 vµ kho¶n 2 §iÒu 69 cña Bé luËt h×nh sù. b/ §· hÕt thêi h¹n ®iÒu tra mµ kh«ng chøng minh ®-îc bÞ can ®· thùc hiÖn téi ph¹m...". Nh- vËy, ®×nh chØ ®iÒu tra lµ viÖc C¬ quan ®iÒu tra chÊm døt toµn bé ho¹t ®éng ®iÒu tra ®èi víi vô ¸n h×nh sù còng nh- ®èi víi bÞ can khi cã c¸c c¨n cø cña ph¸p luËt quy ®Þnh. Theo sè liÖu thèng kª cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra cho thÊy: N¨m 2005 c¶ n-íc ®×nh chØ ®iÒu tra 1.205 vô/ 1.718 bÞ can; n¨m 2006 lµ 1.482 vô/ 1.859 bÞ can so víi n¨m 2005 t¨ng 277 vô vµ 141 bÞ can; n¨m 2007 ®×nh chØ 1.461 vô/ 1.836 bÞ can, sè vô vµ bÞ can cã gi¶m so víi n¨m 2006 lµ 21 vô/ 23 bÞ can; tuy nhiªn ®Õn n¨m 2008 sè ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra l¹i t¨ng, sè ®×nh chØ lµ 1.470 vô/ 1.904 bÞ can vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2009 lµ 682 vô/ 846 bÞ can. ChÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra lµ biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt cña nguyªn t¾c nh©n ®¹o và pháp chế trong ph¸p luËt h×nh sù. §óng víi t- t-ëng chØ ®¹o xuyªn suèt cña §¶ng vµ Nhµ n-íc: "Truy tè còng ®-îc, kh«ng truy tè còng ®-îc th× kh«ng truy tè". Tuy nhiªn, trong khoa häc luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam, chÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vÉn ch-a ®-îc quan t©m, nghiªn cøu mét c¸ch s©u s¾c, ®Çy ®ñ cã hÖ thèng vµ toµn diÖn. Ch¼ng h¹n nh- viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù th× hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò nh- kh¸i niÖm ph¸p lý vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù; thÕ nµo lµ do sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi hoÆc ng-êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm n÷a, c¨n cø ¸p dông, thñ tôc ®×nh chØ, thÈm quyÒn ®×nh chØ ®iÒu tra cña c¸c c¬ quan ®-îc giao mét sè nhiÖm vô ®iÒu tra ®Òu ch­a ®­îc ph¸p luËt ghi nhËn… Bªn c¹nh ®ã nh×n tõ gãc ®é thùc tiÔn th× ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra cßn cã nh÷ng mÆt ch-a thùc sù chuyÓn biÕn. MÆc dï C¬ quan ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t ®· cã nhiÒu tiÕn bé trong viÖc gi¶m sè l-îng ¸n ®×nh chØ, nhÊt lµ nh÷ng vô ®×nh chØ ®iÒu tra v× bÞ can kh«ng ph¹m téi hoÆc kh«ng ®ñ chøng cø buéc téi còng nhgi¶m bít sè vô ®×nh chØ sai. Song hiÖn nay sè vô vµ sè bÞ can ph¶i ®×nh chØ vÉn chiÕm tû lÖ cao ®Æc biÖt sè bÞ can ph¶i ®×nh chØ v× kh«ng cã sù kiÖn ph¹m téi, hµnh vi kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m vÉn x¶y ra. Cã tr-êng hîp bÞ can bÞ t¹m giam sau ®ã ®-îc C¬ quan ®iÒu tra ®×nh chØ. ThËm chÝ nhiÒu ®Þa ph-¬ng do ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt, møc ®é hµnh vi cña ng-êi ph¹m téi kh«ng ®óng nªn ®×nh chØ c¶ nh÷ng vô ¸n bÞ can mµ ph¸p luËt kh«ng cho phÐp ®×nh chØ. Do vËy, ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n ®· hñy bá nhiÒu quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra kh«ng cã c¨n cø ®Ó ®-a ra truy tè, xÐt xö tr-íc ph¸p luËt. §©y lµ thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i cÇn cã gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh»m tr¸nh lµm oan ng-êi v« téi, bá lät téi ph¹m. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn t«i thùc hiÖn ®Ò tµi: "§×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù". Th«ng qua viÖc kh¶o s¸t, nghiªn cøu ®Ó ®-a ra ý kiÕn ®¸nh gi¸ vÒ thùc tr¹ng ®×nh chØ ®iÒu tra hiÖn nay. Nªu lªn nh÷ng kÕt qu¶ c¬ b¶n ®· ®¹t ®-îc còng nh- nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt, tån t¹i khi ¸p dông chÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cña c¬ quan tiÕn hµnh tè tông cã thÈm quyÒn. Tõ ®ã ®-a ra nh÷ng kiÕn nghÞ, gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng, ®¶m b¶o viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra ®óng víi c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt mµ môc ®Ých cuèi cïng lµ kh«ng ®Ó x¶y ra oan, sai vµ kh«ng ®Ó lät téi ph¹m. 2. Môc ®Ých, nhiÖm vô, ®èi t-îng, ph¹m vi vµ thêi gian nghiªn cøu cña luËn v¨n. 2.1. Môc ®Ých nghiªn cøu Môc ®Ých cña luËn v¨n lµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù vµ viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong thùc tiÔn. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao chÊt l-îng c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra. 2.2. NhiÖm vô nghiªn cøu Tõ môc ®Ých nghiªn cøu nªu trªn, luËn v¨n ®Æt ra c¸c nhiÖm vô nghiªn cøu sau: VÒ mÆt lý luËn: Trªn c¬ së nghiªn cøu quy ®Þnh cña ph¸p luËt víi ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra trong ph¸p luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù, ph©n tÝch kh¸i niÖm, c¨n cø ®×nh chØ cña C¬ quan ®iÒu tra. VÒ mÆt thùc tiÔn: Nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ viÖc ¸p dông c¸c c¨n cø ®×nh chØ ®iÒu tra, viÖc kiÓm s¸t ®×nh chØ ®iÒu tra cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n trong thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù ë n-íc ta. §ång thêi ph©n tÝch nh÷ng -u ®iÓm, tån t¹i xung quanh quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra vµ thùc tiÔn. §-a ra c¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ¸p dông c¸c quy ph¹m vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong ph¸p luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam. 2.3. §èi t-îng nghiªn cøu §èi t-îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra cña C¬ quan ®iÒu tra; kiÓm s¸t ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù ViÖt Nam. 2.4. Ph¹m vi nghiªn cøu LuËn v¨n tËp trung nghiªn cøu vÒ viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra cña C¬ quan ®iÒu tra, kiÓm s¸t ®×nh chØ ®iÒu tra cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n. Kh«ng ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n cña ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n còng nh- ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n qu©n sù. VÒ thêi gian, luËn v¨n nghiªn cøu thùc tiÔn ¸p dông quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra c¸c vô ¸n h×nh sù giai ®o¹n tõ n¨m 2005 - 2009. 3. C¬ së lý luËn vµ c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu C¬ së lý luËn cña luËn v¨n lµ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t- t-ëng Hå ChÝ Minh, quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ta vÒ ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m, còng nh- thµnh tùu cña c¸c chuyªn ngµnh khoa häc ph¸p lý kh¸c. LuËn v¨n sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ nh-: LÞch sö, so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp, thèng kª... 4. Nh÷ng ®ãng gãp míi vÒ mÆt khoa häc cña luËn v¨n §©y lµ mét trong nh÷ng c«ng tr×nh chuyªn kh¶o trong khoa häc luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra víi cÊp ®é lµ mét luËn v¨n th¹c sÜ. LuËn v¨n ®· gi¶i quyÕt vÒ mÆt lý luËn nh÷ng vÊn ®Ò sau: 1) Ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra: môc ®Ých, ý nghÜa, c¨n cø vµ hËu qu¶ ®×nh chØ ®iÒu tra th«ng qua ho¹t ®éng ®×nh chØ cña C¬ quan ®iÒu tra vµ kiÓm s¸t ®×nh chØ ®iÒu tra cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n. 2) Ph©n tÝch c¸c tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra cña C¬ quan ®iÒu tra theo quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù, Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam hiÖn hµnh. §ång thêi ®¸nh gi¸ tæng thÓ nh÷ng tån t¹i xung quanh viÖc quy ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra trªn ph-¬ng diÖn lý luËn vµ lËp ph¸p h×nh sù. Nh÷ng nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng nµy ®Ó t×m ra gi¶i ph¸p kh¾c phôc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra, phôc vô yªu cÇu thùc tiÔn còng nh- c«ng t¸c ®Êu tranh, phßng chèng téi ph¹m. 5. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña luËn v¨n VÒ mÆt lý luËn: §©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu chuyªn kh¶o ®ång bé ®Ò cËp mét c¸ch cã hÖ thèng vµ toµn diÖn nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra theo luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam ë cÊp ®é mét luËn v¨n th¹c sÜ luËt häc víi nh÷ng ®ãng gãp vÒ mÆt khoa häc ®· nªu trªn. VÒ mÆt thùc tiÔn: LuËn v¨n gãp phÇn vµo viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra trong thùc tiÔn ®iÒu tra cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông. §-a ra c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra ë khÝa c¹nh lËp ph¸p, còng nh- viÖc ¸p dông chóng trong thùc tiÔn. Ngoµi ra, luËn v¨n cßn cã ý nghÜa lµm tµi liÖu tham kh¶o lý luËn cÇn thiÕt cho c¸c c¸n bé thùc tiÔn vµ c¸c sinh viªn, häc viªn cao häc chuyªn ngµnh t- ph¸p h×nh sù, còng nh- phôc vô cho c«ng t¸c lËp ph¸p vµ ho¹t ®éng thùc tiÔn ¸p dông ph¸p luËt h×nh sù trong viÖc ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m ë n-íc ta hiÖn nay. 6. KÕt cÊu cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung cña luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù. Ch-¬ng 2: C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra vµ thùc tiÔn ¸p dông. Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù. Ch-¬ng 1 Mét Sè VÊn §Ò Lý LuËn VÒ §×nh ChØ §iÒu TRA TRONG Tè Tông H×nh Sù 1.1. Kh¸i niÖm, môc ®Ých, ý nghÜa cña ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù 1.1.1. Kh¸i niÖm §øng trªn b×nh diÖn nghiªn cøu khoa häc ®· kh«ng Ýt nh÷ng ý kiÕn, quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra. Nh- PGS.TS Vâ Kh¸nh Vinh cho r»ng: §×nh chØ ®iÒu tra lµ mét trong hai h×nh thøc kÕt thóc ho¹t ®éng ®iÒu tra mµ néi dung cña nã lµ dùa trªn nh÷ng lý do vµ c¨n cø nhÊt ®Þnh chÊm døt mäi ho¹t ®éng nh»m ph¸t hiÖn, thu thËp, kiÓm tra ®¸nh gi¸ nh÷ng th«ng tin dïng lµm chøng cø ®Ó gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù. §×nh chØ ®iÒu tra ®-îc ¸p dông khi qu¸ tr×nh ®iÒu tra vô ¸n mÆc dï ch-a ®i ®Õn chøng minh mét c¸ch ch¾c ch¾n r»ng vô viÖc x¶y ra nh-ng cã c¨n cø ph¸p lý thÊy r»ng kh«ng thÓ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi thùc hiÖn nh÷ng hµnh vi liªn quan ®Õn vô viÖc ®ã. Bªn c¹nh ®ã cßn cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra. Tõ viÖc ph©n tÝch nªu trªn, cã thÓ ®-a ra kh¸i niÖm vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù nh- sau: §×nh chØ ®iÒu tra lµ viÖc C¬ quan ®iÒu tra chÊm døt toµn bé ho¹t ®éng ®iÒu tra ®èi víi vô ¸n h×nh sù còng nh- ®èi víi bÞ can khi cã c¸c c¨n cø luËt ®Þnh. 1.1.2. Môc ®Ých, ý nghÜa §iÒu 3 Bé luËt h×nh sù quy ®Þnh "Mäi hµnh vi ph¹m téi ph¶i ®-îc ph¸t hiÖn kÞp thêi, xö lý nhanh chãng, c«ng minh theo ®óng ph¸p luËt". Mçi vô ¸n tr¶i qua mét qu¸ tr×nh tè tông gåm nhiÒu giai ®o¹n nh- khëi tè, ®iÒu tra, xÐt xö ®Òu cã nhiÖm vô vµ ®Þnh h-íng kh¸c nhau nh-ng ®Òu h-íng tíi môc ®Ých gi¶i quyÕt vô ¸n kh¸ch quan, toµn diÖn ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ do c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông thùc hiÖn. ChÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra còng kh«ng ngoµi nh÷ng môc ®Ých nªu trªn: Mét lµ, ®×nh chØ ®iÒu tra cã ý nghÜa s©u s¾c ë chç ®· thiÕt lËp sù c«ng b»ng gi÷a lîi Ých c«ng vµ lîi Ých riªng cña c¸ nh©n con ng-êi, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi bÞ khëi tè. Hai lµ, ®×nh chØ ®iÒu tra cßn ®¶m b¶o ®-îc tÝnh kh¸ch quan cña vô ¸n, kh¾c phôc ®-îc sù ®Þnh kiÕn cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®èi víi bÞ can cho r»ng hä lµ ng-êi ph¹m téi nªn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n chØ thu thËp chøng cø buéc téi mµ bá qua chøng cø gì téi. Ba lµ, d-íi gãc ®é nh©n ®¹o vµ b¶o vÖ quyÒn con ng-êi trong t- ph¸p h×nh sù: Kh«ng ph¶i bÊt kú tr-êng hîp nµo ng-êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi mµ luËt h×nh sù quy ®Þnh lµ téi ph¹m, bÞ x· héi lªn ¸n vµ ®¸ng bÞ xö lý vÒ h×nh sù ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Cã tr-êng hîp xÐt thÊy kh«ng ph¶i ¸p dông tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÉn cã thÓ ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ®Êu tranh phßng vµ chèng téi ph¹m, còng nh- c«ng t¸c gi¸o dôc, c¶i t¹o ng-êi ph¹m téi vµ phï hîp víi nguyªn t¾c nh©n ®¹o cña luËt h×nh sù. Do vËy c¸c c¬ quan nNhµ n-íc cã thÈm quyÒn kh«ng buéc hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù mµ ®×nh chØ ®iÒu tra miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cho ng-êi ®ã trªn nh÷ng c¬ së ph¸p luËt quy ®Þnh. Bèn lµ, quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra cã ý nghÜa chÝnh trÞ x· héi s©u s¾c ®Æc biÖt ®èi víi nhËn thøc ph¸p luËt cña c«ng d©n. H¬n ai hÕt ®ã sÏ lµ minh chøng ®Ó mçi ng-êi d©n thÊy r»ng hä lu«n ®-îc ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng bëi Nhµ n-íc lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n. N¨m lµ, vÒ mÆt ph¸p lý quy ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cßn lµ mèc thêi gian x¸c lËp mét trong nh÷ng giíi h¹n cÇn thiÕt cña qu¸ tr×nh ®iÒu tra. §Õn mét thêi h¹n nµo ®ã c¬ quan tiÕn hµnh tè tông h×nh sù kh«ng thÓ ®iÒu tra, lµm râ ®-îc nh÷ng hµnh vi, sù kiÖn téi ph¹m th× biÖn ph¸p ®×nh chØ ®iÒu tra lµ gi¶i ph¸p chÊm døt mäi ho¹t ®éng ®iÒu tra, gi¶i quyÕt ®èi víi vô ¸n ®ã. S¸u lµ, ®×nh chØ ®iÒu tra cßn lµ mét gi¶i ph¸p cã ý nghÜa chñ ®éng trong viÖc ®Ò phßng nh÷ng vi ph¹m c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. Quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra cßn nh»m kh¾c phôc nh÷ng sai lÇm cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh nhËn thøc, ®¸nh gi¸ nh÷ng t×nh tiÕt kh¸ch quan vÒ vô viÖc x¶y ra mang dÊu hiÖu h×nh sù. §×nh chØ ®iÒu tra cßn lµ c¬ së kh¼ng ®Þnh ViÖn kiÓm s¸t ®· lµm tèt chøc n¨ng thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t c¸c ho¹t ®éng t- ph¸p hay ch-a. §ång nghÜa víi viÖc kiÓm s¸t c¸c quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n, bÞ can cã ®óng c¨n cø ph¸p lý hay kh«ng. Bªn c¹nh ®ã kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖn kiÓm s¸t ®· kiÓm s¸t ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra cña C¬ quan ®iÒu tra cã chÝnh x¸c, ®óng c¨n cø ph¸p luËt ch-a. B¶y lµ, d-íi gãc ®é kü thuËt lËp ph¸p, nh÷ng tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra ®-îc nhµ lµm luËt n-íc ta quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù mét c¸ch ®Çy ®ñ, chÆt chÏ cã hÖ thèng vµ phï hîp víi thùc tiÔn th× ®ã còng lµ mét trong nh÷ng c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó x©y dùng vµ hoµn thiÖn mét sè chÕ ®Þnh kh¸c cã liªn quan nh-. 1.2. C¨n cø ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù 1.2.1. §×nh chØ ®iÒu tra theo Bé luËt h×nh sù Khi cã mét trong nh÷ng c¨n cø miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cña Bé luËt h×nh sù quy ®Þnh th× tïy tõng giai ®o¹n ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö c¸c c¬ quan tiÒn hµnh tè tông ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ. Trong giai ®o¹n ®iÒu tra, nÕu cã ®ñ c¨n cø ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, C¬ quan ®iÒu tra ph¶i ban hµnh quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra. MiÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù lµ mét chÕ ®Þnh nh©n ®¹o cña luËt h×nh sù ViÖt Nam vµ ®-îc thÓ hiÖn b»ng viÖc xãa bá hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi bÞ luËt h×nh sù cÊm ®èi víi ng-êi bÞ coi lµ cã lçi trong viÖc thùc hiÖn hµnh vi ®ã. ViÖc ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n, ®×nh chØ ®iÒu tra ®èi víi bÞ can lµ hËu qu¶ cña miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong giai ®o¹n ®iÒu tra vô ¸n. C¸c tr-êng hîp miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ph¶i ®¸p øng nh÷ng c¨n cø ph¸p lý cô thÓ luËt ®Þnh trªn c¬ së ®ã c¸c c¬ quan tè tông cã thÈm quyÒn sÏ ¸p dông mét c¸ch thËn träng, chÝnh x¸c, kh¸ch quan khi ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. Ng-êi ph¹m téi ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm khi cã mét trong c¸c ®iÒu kiÖn ®-îc thÓ hiÖn nh- sau: Mét lµ, do sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a. Sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh ®-îc hiÓu lµ sù thay ®æi nh÷ng ®iÒu kiÖn trong ®êi sèng x· héi vÒ c¸c ph-¬ng diÖn kh¸c nhau nh- kinh tÕ, chÝnh trÞ - x· héi, ph¸p luËt, v¨n hãa, khoa häc... Sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a lµ sù thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi ®ång thêi sù thay ®æi Êy nhÊt thiÕt ph¶i lµ yÕu tè lµm cho hµnh vi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a. C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh do chuyÓn biÕn t×nh h×nh mµ hµnh vi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a lµ nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n-íc cã liªn quan ®Õn hµnh vi ph¹m téi nh- HiÕn ph¸p, luËt, ph¸p lÖnh, quyÕt ®Þnh, nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ hoÆc Thñ t-íng ChÝnh phñ; c¸c th«ng th-íng dÉn cña c¸c bé hoÆc c¬ quan ngang bé... Hai lµ, do sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh mµ ng-êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi n÷a. Sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh ë ®©y ph¶i x¶y ra sau khi chñ thÓ thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi, ®ång thêi t¹i thêi ®iÓm khi cã sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh th× téi ph¹m mµ ng-êi ®ã thùc hiÖn nhÊt thiÕt ph¶i ®ang ë giai ®o¹n ®iÒu tra, truy tè hoÆc xÐt xö. Tr-íc khi cã sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh ph¹m téi ng-êi ®ã lµ ®èi t-îng nguy hiÓm cho x· héi, ®¸ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ hµnh vi ph¹m téi cña hä. Sau khi cã sù chuyÓn biÕn t×nh h×nh vµ t¹i thêi ®iÓm c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö víi sù chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh th× ng-êi nµy ®· kh«ng cßn lµ phÇn tö nguy hiÓm cho x· héi n÷a. Xem xÐt vÊn ®Ò ng-êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi ë ®©y kh«ng ®ång nhÊt víi viÖc ®¸nh gi¸ vÒ mÆt ®¹o ®øc, x· héi hoÆc cã t×nh tiÕt gi¶m nhÑ tr¸ch nhiÖm nµo liªn quan ®Õn téi ph¹m ®-îc thùc hiÖn mµ ng-êi ph¹m téi kh«ng cßn nguy hiÓm cho x· héi. Ba lµ, tr-íc khi hµnh vi ph¹m téi bÞ ph¸t gi¸c, ng-êi ph¹m téi ph¶i tù thó. Ng-êi tù thó cã thÓ ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn: Téi ph¹m mµ ng-êi tù thó ®· thùc hiÖn ch-a bÞ ai ph¸t gi¸c tøc lµ ch-a ai biÕt cã téi ph¹m x¶y ra hoÆc cã biÕt nh-ng ch-a biÕt ai lµ thñ ph¹m; ng-êi tù thó ph¶i khai râ sù viÖc gãp phÇn cã hiÖu qu¶ vµo viÖc ph¸t hiÖn vµ ®iÒu tra téi ph¹m, tøc lµ khai ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c hµnh vi ph¹m téi cña b¶n th©n còng nh- cña hµnh vi ph¹m téi cña ®ång ph¹m, kh«ng giÊu giÕm bÊt cø t×nh tiÕt nµo vô ¸n, gióp c¬ quan §iÒu tra ph¸t hiÖn téi ph¹m; cïng víi viÖc tù thó, ng-êi tù thó ph¶i cè g¾ng h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt hËu qu¶ cña téi ph¹m g©y ra. Bèn lµ, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù khi cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸. §¹i x¸ lµ v¨n b¶n ph¸p luËt do c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn ban hµnh quyÕt ®Þnh "phi téi ph¹m hãa" mét lo¹i téi ph¹m hoÆc mét sè ng-êi nhÊt ®Þnh khi cã sù kiÖn lÞch sö ®Æc biÖt quan träng cña ®Êt n-íc. Khi cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸ th× ng-êi thùc hiÖn nh÷ng téi ph¹m ®-îc ®¹i x¸ kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h×nh sù cã nghÜa lµ kh«ng ph¶i chÞu toµn bé hËu qu¶ ph¸p lý cña viÖc thùc hiÖn téi ph¹m vµ ®iÒu nµy thÓ hiÖn b»ng mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p tha miÔn ë c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. N¨m lµ, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®èi víi ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi. Môc ®Ých cña viÖc xö lý ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi chñ yÕu nh»m gi¸o dôc, gióp ®ì hä söa ch÷a sai lÇm t¹o ®iÒu kiÖn cho hä ph¸t triÓn lµnh m¹nh vµ trë thµnh c«ng d©n cã Ých cho x· héi. Nh÷ng tr-êng hîp ng-êi ch-a thµnh niªn ph¹m téi Ýt nghiªm träng hoÆc téi ph¹m nghiªm träng mµ kh«ng g©y thiÖt h¹i lín cho x· héi, cã nhiÒu t×nh tiÕt gi¶m nhÑ vµ ®-îc gia ®×nh hoÆc c¬ quan, tæ chøc nhËn gi¸m s¸t gi¸o dôc th× hä cã thÓ ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù. S¸u lµ, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù do tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®-îc coi lµ tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi nh- sau: ViÖc chÊm døt thùc hiÖn téi ph¹m ph¶i chØ xÈy ra trong tr-êng hîp téi ph¹m ®-îc thùc hiÖn ë giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¹m téi vµ giai ®o¹n ph¹m téi ch-a ®¹t ch-a hoµn thµnh. ViÖc chÊm døt thùc hiÖn ý ®Þnh hoÆc hµnh vi ph¹m téi cña ng-êi ph¹m téi ph¶i tù nguyÖn vµ døt kho¸t, chø kh«ng ph¶i t¹m thêi dõng l¹i chèc l¸t ®Ó chê c¬ héi thuËn lîi kh¸c hay chuÈn bÞ kü l-ìng sÏ tiÕp tôc ph¹m téi. Nh÷ng tr-êng hîp chñ thÓ dõng l¹i viÖc thùc hiÖn téi ph¹m ®Õn cïng do c¸c nguyªn nh©n kh¸ch quan nh- bÞ thóc Ðp, bÞ b¾t buéc, bÞ ph¸t hiÖn hay gÆp trë ng¹i kh¸c… ®Òu kh«ng ®-îc coi lµ tù ý nöa chõng chÊm døt viÖc ph¹m téi. 1.2.2. C¸c c¨n cø ®×nh chØ theo Bé luËt tè tông h×nh sù 1.2.2.1. Ng-êi ®· yªu cÇu khëi tè rót yªu cÇu Nh÷ng tr-êng hîp khëi tè vô ¸n h×nh sù theo yªu cÇu, ng-êi bÞ h¹i cã quyÒn rót ®¬n nh-ng viÖc rót yªu cÇu ph¶i ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh- sau: Thø nhÊt, chñ thÓ rót yªu cÇu khëi tè: BÞ h¹i lµ ng-êi ®-îc rót yªu cÇu khëi tè. NÕu bÞ h¹i lµ ng-êi ch-a thµnh niªn, ng-êi cã nh-îc ®iÓm vÒ t©m thÇn hoÆc thÓ chÊt th× chØ ng-êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña ng-êi bÞ h¹i míi cã quyÒn rót yªu cÇu. Thø hai, ph¹m vi ¸p dông chÕ ®Þnh rót yªu cÇu khëi tè: XuÊt ph¸t tõ viÖc ng-êi bÞ h¹i cã quyÒn yªu cÇu khëi tè nªn cã quyÒn rót yªu cÇu. Tuy nhiªn vÊn ®Ò nµy chØ ¸p dông trong mét sè téi ph¹m x¶y ra ë møc ®é nguy hiÓm x· héi thÊp nhÊt, téi ph¹m Ýt nghiªm träng vµ kh«ng cã t×nh tiÕt t¨ng nÆng tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nh-: Thø ba, h×nh thøc thÓ hiÖn cña viÖc rót yªu cÇu khëi tè. Trong khoa häc ph¸p lý còng nhthùc tiÔn ¸p dông th× viÖc yªu cÇu vµ rót yªu cÇu khëi tè ph¶i thÓ hiÖn trong ®¬n. Tr-êng hîp kh«ng biÕt ch÷ hoÆc cã lý do chÝnh ®¸ng mµ hä kh«ng thÓ viÕt ®¬n ®-îc th× cã thÓ trùc tiÕp tr×nh bµy vµ néi dung yªu cÇu ®ã ph¶i ®-îc lËp thµnh biªn b¶n. Thø t-, thêi ®iÓm rót yªu cÇu khëi tè ph¶i tr-íc ngµy më phiªn tßa xÐt xö s¬ thÈm (kÓ c¶ sau khi cã quyÕt ®Þnh ®-a vô ¸n ra xÐt xö). Thø n¨m, hËu qu¶ cña viÖc rót yªu cÇu khëi tè lµ C¬ quan ®iÒu tra ph¶i ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n, bÞ can. Rót yªu cÇu ph¶i trªn c¬ së tù nguyÖn, kh«ng bÞ ®e däa, c-ìng bøc vµ Ðp buéc. NÕu cã c¨n cø cho r»ng ng-êi bÞ h¹i bÞ Ðp buéc c-ìng bøc th× C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t, Tßa ¸n vÉn cã thÓ tiÕp tôc tiÕn hµnh tè tông ®èi víi vô ¸n. Ng-êi bÞ h¹i ®· rót yªu cÇu khëi tè th× kh«ng cã quyÒn ®-îc rót l¹i, trõ tr-êng hîp rót yªu cÇu do bÞ Ðp buéc, c-ìng bøc. 1.2.2.2. Khi chøng minh ®-îc vô ¸n cã nh÷ng c¨n cø kh«ng ®-îc khëi tè vô ¸n h×nh sù §×nh chØ ®iÒu tra khi cã c¸c c¨n cø kh«ng ®-îc khëi tè vô ¸n h×nh sù sau: Kh«ng cã sù viÖc ph¹m téi; hµnh vi kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m; ng-êi mµ hµnh vi ph¹m téi cña hä ®· cã b¶n ¸n hoÆc quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vô ¸n cã hiÖu lùc ph¸p luËt; ®· hÕt thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù; ng-êi thùc hiÖn hµnh vi nguy hiÓm cho x· héi ®· chÕt, trõ tr-êng hîp cÇn t¸i thÈm ®èi víi ng-êi kh¸c. 1.2.2.3. §· hÕt thêi h¹n ®iÒu tra mµ kh«ng chøng minh ®-îc bÞ can hoÆc ng-êi nµo kh¸c ®· thùc hiÖn téi ph¹m Khi hÕt thêi h¹n ®iÒu tra, nghÜa lµ tÝnh c¶ thêi gian gia h¹n ®iÒu tra vô ¸n mµ c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông kh«ng ®ñ c¨n cø, chøng minh bÞ can hoÆc ng-êi nµo lµ ng-êi ®· thùc hiÖn hµnh vi ph¹m téi. 1.3. ThÈm quyÒn, thñ tôc ®×nh chØ ®iÒu tra vµ c¸c quan hÖ ph¸p luËt tè tông h×nh sù ph¸t sinh khi ®×nh chØ ®iÒu tra 1.3.1. ThÈm quyÒn ®×nh chØ ®iÒu tra Theo m« h×nh tè tông xÐt hái vµ xuÊt ph¸t tõ tæ chøc c¸c c¬ quan ®iÒu tra th× c¬ quan nµo cã thÈm quyÒn ®iÒu tra ®-¬ng nhiªn cã quyÒn ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ vµ ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp kiÓm s¸t viÖc ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®ã. 1.3.2. Thñ tôc ®×nh chØ ®iÒu tra Víi c¸c chñ thÓ cã thÈm quyÒn ®×nh chØ ®iÒu tra th× ph¶i ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ, bao gåm c¸c b-íc nh- sau: Thø nhÊt, lµm b¶n kÕt luËn ®iÒu tra vµ nªu râ qu¸ tr×nh ®iÒu tra, lý do, c¨n cø ®×nh chØ. Thø hai, ban hµnh quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra, trong quyÕt ®Þnh ghi râ thêi gian, ®Þa ®iÓm ban hµnh quyÕt ®Þnh, lý do vµ c¨n cø ®×nh chØ ®iÒu tra; viÖc hñy bá biÖn ph¸p ng¨n chÆn, tr¶ l¹i ®å vËt, tµi liÖu ®· t¹m gi÷ nÕu cã vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. Thø ba, göi b¶n kÕt luËn ®iÒu tra kÌm theo quyÕt ®Þnh ®×nh chØ, hå s¬ vô ¸n cho ViÖn kiÓm s¸t cïng cÊp vµ göi quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cho bÞ can, ng-êi bµo ch÷a. Thø t-, sau khi nhËn ®-îc hå s¬, tµi liÖu vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t ph¶i xem xÐt viÖc ®×nh chØ ®ã cã c¨n cø hay kh«ng. 1.3.3. C¸c quan hÖ ph¸p luËt tè tông h×nh sù ph¸t sinh khi ®×nh chØ ®iÒu tra Sau khi quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cã hiÖu lùc ®-¬ng nhiªn mèi quan hÖ tè tông gi÷a c¸c chñ thÓ cã thÈm quyÒn ®×nh chØ ®iÒu tra lµ c¸c c¬ quan tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t chÊm døt ®èi víi vô ¸n, bÞ can ®×nh chØ. §ång thêi ph¸t sinh mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông víi c¸c bÞ can. Lóc nµy c¸c quyÒn, nghÜa vô cña bÞ can ®· ®-îc kh«i phôc. C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t kh«ng cßn t- c¸ch tiÕn hµnh tè tông ®èi víi vô ¸n, bÞ can ®· ®-îc ®×nh chØ ®iÒu tra. BÞ can kh«ng cßn t- c¸ch ng-êi bÞ khëi tè ph¶i chÞu c¸c chÕ tµi cña luËt h×nh sù vµ tè tông h×nh sù. Trong tr-êng hîp ®×nh chØ do oan sai th× c¸c c¬ quan ®· tiÕn hµnh tè tông cã tr¸ch nhiÖm xem xÐt, gi¶i quyÕt båi th-êng oan theo NghÞ quyÕt 388/NQUBTVQH ngµy 17/3/2004 cña ñy ban Th-êng vô Quèc héi. TiÓu kÕt ch-¬ng 1 Qua nghiªn cøu ch-¬ng 1, cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn nh- sau: Mét lµ, ®×nh chØ ®iÒu tra lµ chÕ ®Þnh biÓu hiÖn râ nÐt nhÊt cña nguyªn t¾c nh©n ®¹o và pháp chế trong ph¸p luËt h×nh sù. §óng víi t- t-ëng chØ ®¹o xuyªn suèt cña §¶ng vµ Nhµ n-íc: "Truy tè còng ®-îc, kh«ng truy tè còng ®-îc th× kh«ng truy tè". Hai lµ, ®×nh chØ ®iÒu tra ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø, ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh bao gåm c¸c c¨n cø theo luËt néi dung vµ luËt h×nh thøc. Ba lµ, ViÖc ®×nh chØ ®iÒu tra do c¬ quan cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh theo c¸c thñ tôc nhÊt ®Þnh. Sau khi quyÕt ®Þnh ®×nh chØ cã hiÖu lùc ph¸t sinh mèi quan hÖ ph¸p luËt tè tông h×nh sù gi÷a c¬ quan tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t, gi÷a c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông víi bÞ can trong vô ¸n. Tõ ®ã cho thÊy viÖc ®×nh chØ còng nh- c¸c thñ tôc tiÕn hµnh ®×nh chØ ®óng quy ®Þnh ph¸p luËt, quyÒn vµ lîi Ých cña bÞ can ®¶m b¶o kÞp thêi. Ch-¬ng 2 C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra vµ thùc tiÔn ¸p dông 2.1. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra 2.1.1. Giai ®o¹n 1945 ®Õn tr-íc khi ban hµnh Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 §èi víi vÊn ®Ò ®×nh chØ ®iÒu tra trong lÞch sö luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam tÝnh tõ C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945 ®Õn tr-íc khi ban hµnh bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 cho thÊy ®· cã nhiÒu v¨n b¶n trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp quy ®Þnh vÒ nh÷ng tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra nh- ph¸p lÖnh, s¾c lÖnh... cña Nhµ n-íc ®Õn c¸c chØ thÞ, th«ng t-... cña Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, LuËt tæ chøc cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n. 2.1.2. C¨n cø ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra theo quy ®Þnh Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 Theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 139 Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 th× c¬ quan §iÒu tra ®×nh chØ ®iÒu tra trong nh÷ng tr-êng hîp sau ®©y: "Cã mét trong nh÷ng quy ®Þnh t¹i §iÒu 89 Bé luËt nµy; §· hÕt thêi h¹n ®iÒu tra mµ kh«ng chøng minh ®-îc bÞ can ®· thùc hiÖn téi ph¹m....trong tr-êng hîp ®-îc quy ®Þnh t¹i ®o¹n 1 kho¶n 1 §iÒu 48 Bé luËt h×nh sù th× C¬ quan ®iÒu tra ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra vô ¸n vµ cã thÓ chuyÓn giao hå s¬ cho c¬ quan nhµ n-íc hoÆc tæ chøc x· héi xö lý". Ngoµi ra t¹i c¸c §iÒu 16 Bé luËt h×nh sù n¨m 1985 cßn quy ®Þnh ng-êi tù ý nöa chõng chÊm døt téi ph¹m ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù vÒ téi ®Þnh ph¹m; §iÒu 88 Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 quy ®Þnh tr-êng hîp ng-êi bÞ h¹i rót yªu cÇu tr-íc ngµy më phiªn tßa th× vô ¸n ph¶i ®-îc ®×nh chØ. 2.1.3. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003 Kho¶n 2 §iÒu 164 Bé luËt tè tông h×nh sù quy ®Þnh: "C¬ quan ®iÒu tra ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra trong nh÷ng tr-êng hîp sau ®©y: a) Cã mét trong nh÷ng c¨n cø quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 105 vµ §iÒu 107 cña Bé luËt nµy hoÆc t¹i §iÒu 19, §iÒu 25 vµ kho¶n 2 §iÒu 69 cña Bé luËt h×nh sù; b) §· hÕt thêi h¹n ®iÒu tra mµ kh«ng chøng minh ®-îc bÞ can thùc hiÖn téi ph¹m". 2.2. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra vµ thùc tiÔn ¸p dông 2.2.1. T×nh h×nh ®×nh chØ ®iÒu tra Theo sè liÖu thèng kª vµ b¸o c¸o chuyªn ®Ò cña c¸c ViÖn kiÓm s¸t tØnh, thµnh phè trong c¶ n-íc vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao th× sè vô ¸n, bÞ can do c¬ quan ®iÒu tra ®×nh chØ ®iÒu tra c¶ n-íc tõ n¨m 2005 ®Õn 6 th¸ng ®Çu n¨m 2009 lµ 5.608 vô/ 8.163 bÞ can. §-îc thÓ hiÖn d-íi d¹ng biÓu ®å sau: BIeu do vu an, bi can dinh chi So vu an, bi can 2000 1718 1859 1482 1904 1836 1470 1461 1205 846 1000 682 0 2005 2006 2007 2008 6T2009 Nam dinh chi Vu an Bi can BiÓu ®å 2.1: BiÓu ®å vô ¸n, bÞ can ®×nh chØ C¨n cø vµo biÓu ®å trªn cho thÊy sè liÖu ®×nh chØ ®iÒu tra c¶ n-íc qua c¸c n¨m cã sù biÕn ®éng, tuy nhiªn nh÷ng con sè nµy dao ®éng ë mét chõng mùc, kh«ng ph¶i lµ lín vµ chªnh lÖnh nhau nhiÒu. Tuy nhiªn chØ cã n¨m 2006, sè l-îng ¸n ®×nh chØ t¨ng kh¸ nhiÒu so víi n¨m tr-íc. Cô thÓ: N¨m 2005 lµ 1.205 vô/1.718 bÞ can; N¨m 2006 lµ 1.482 vô/1.859 bÞ can so víi n¨m 2005 t¨ng 277 vô vµ 141 bÞ can; N¨m 2007 ®×nh chØ 1.461 vô/1.836 bÞ can, sè vô vµ bÞ can cã gi¶m so víi n¨m 2006 lµ 21 vô/23 bÞ can; Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2008 sè ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra l¹i t¨ng, sè ®×nh chØ lµ 1.470 vô/1.904 bÞ can; 6 th¸ng ®Çu n¨m 2009 lµ 682 vô/846 bÞ can. Trong ®ã, thµnh phè H¶i Phßng ®×nh chØ ®iÒu tra n¨m 2005, 2006, 2007, 2008 vµ n¨m 2009 ®-îc thÓ hiÖn nh- sau: B¶ng 2.1: Sè ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra t¹i thµnh phè H¶i phßng tõ n¨m 2005 - 2009 Lý do ®×nh chØ MiÔn Rót yªu T©m N¨ BC chÕt Kh¸c Tæng TNHS cÇu thÇn m Vô Ng Vô Ng Vô Ng Vô Ng Vô Ng Vô Ng ¸n -êi ¸n -êi ¸n -êi ¸n -êi ¸n -êi ¸n -êi 200 8 16 6 7 8 12 3 1 25 36 5 200 9 14 18 21 7 14 3 3 2 0 39 52 6 7 3 0 43 39 200 10 12 25 20 5 7 200 8 22 9 18 8 8 1 27 8 52 57 8 200 42 59 11 6 4 6 4 4 61 75 9 Cé 77 123 69 72 32 47 3 4 39 13 220 259 ng C¨n cø vµo sè liÖu ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra cho thÊy n¨m trong l¨m n¨m C¬ quan ®iÒu tra thµnh phè H¶i Phßng ®· ®×nh chØ ®iÒu tra 220 vô/259 bÞ can. Trong ®ã tû lÖ ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù cao 77 vô/123 bÞ can, chiÕm 35%; ®×nh chØ do bÞ h¹i rót yªu cÇu khëi tè 69 vô/72 bÞ can (chiÕm 31,3%); Do bÞ can chÕt 32 vô/47 bÞ can (chiÕm 14,6%); bÞ can bÞ t©m thÇn 03 vô (chiÕm 1,4%) vµ nh÷ng lý do kh¸c lµ 39 vô/13 bÞ can (17,7%). Sè vô ®×nh chØ ®iÒu tra nãi trªn chiÕm mét tû lÖ nhá (1,9%) so víi tæng sè ¸n thô lý gi¶i quyÕt, chñ yÕu do miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, bÞ h¹i cã ®¬n xin rót yªu cÇu khëi tè vµ bÞ can chÕt. 2.2.2. §¸nh gi¸ chÊt l-îng ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù 2.2.2.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®-îc trong c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra C¸c tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra ®Òu ®óng ph¸p luËt, h¹n chÕ c¸c tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra sai dÉn ®Õn ph¶i phôc håi ®iÒu tra hoÆc bÞ khiÕu kiÖn, ®ßi båi th-êng. ChÊt l-îng c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra còng nh- kiÓm s¸t ®×nh chØ ®iÒu tra ®· ®-îc hai ngµnh C«ng an vµ ViÖn kiÓm s¸t lµm tèt., hạn chế ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc ®iÒu tra, truy tè, xÐt xö oan sai. 2.2.2.2. Nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i trong c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra C¸c tr-êng hîp sau khi cã sù kiÖn ph¹m téi, do xem xÐt tµi liÖu mét c¸ch phiÕn diÖn, tháa m·n víi lêi nhËn téi cña bÞ can mµ kh«ng xem xÐt toµn diÖn hÖ thèng chøng cø ®Ó x¸c ®Þnh m©u thuÉn sau ®ã ph¶i ®×nh chØ ®iÒu tra do kh«ng ph¹m téi. C¸c tr-êng hîp do nhËn thøc tinh thÇn ®iÒu luËt, c¸c v¨n b¶n luËt, c¸c v¨n b¶n h-íng dÉn, gi¶i thÝch luËt ch-a ®Çy ®ñ nªn viÖc vËn dông kh«ng chÝnh x¸c, dÉn ®Õn oan, sai hoÆc ®×nh chØ ®iÒu tra do hµnh vi kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m kh«ng chÝnh x¸c. §×nh chØ ®iÒu tra nh÷ng vô ¸n tai n¹n giao th«ng v× kh«ng chøng minh ®-îc téi ph¹m. Nguyªn nh©n do §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c quy ®Þnh vÒ kh¸m nghiÖm hiÖn tr-êng, thu thËp dÊu vÕt, vËt chøng trong qu¸ tr×nh kh¸m nghiÖm. C¸c tr-êng hîp tuy cã sù kiÖn ph¹m téi nh-ng kh«ng ®ñ c¨n cø ®Ó khëi tè hoÆc do thiÕu chøng cø nh-ng C¬ quan ®iÒu tra vÉn ra quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can cã sù phª chuÈn cña ViÖn kiÓm s¸t nªn sau ®ã ph¶i ®×nh chØ ®iÒu tra do hµnh vi kh«ng cÊu thµnh téi ph¹m hoÆc hÕt thêi h¹n ®iÒu tra kh«ng chøng minh ®-îc téi ph¹m. 2.2.3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ, tån t¹i Thø nhÊt, nguyªn nh©n kh¸ch quan C¸c quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù vÒ phª chuÈn hoÆc kh«ng phª chuÈn quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can cßn cã nhiÒu bÊt cËp, thêi h¹n nghiªn cøu xÐt phª chuÈn cña ViÖn kiÓm s¸t qu¸ ng¾n (ba ngµy). Do ®ã víi nh÷ng vô ¸n phøc t¹p hoÆc khã kh¨n vÒ x¸c ®Þnh téi danh vµ ®¸nh gi¸ chøng cø th× kh«ng ®ñ thêi gian ®Ó KiÓm s¸t viªn nghiªn cøu c¸c c¨n cø ®Ó ®Ò xuÊt phª chuÈn hoÆc kh«ng phª chuÈn quyÕt ®Þnh khëi tè bÞ can cña C¬ quan ®iÒu tra dÉn ®Õn t×nh tr¹ng bá lät téi ph¹m, lµm oan ng-êi v« téi. Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 hiÖn hµnh cã thay ®æi c¨n b¶n vÒ néi dung vµ ®iÒu luËt nh-ng viÖc gi¶i thÝch vµ h-íng dÉn ¸p dông ph¸p luËt cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Trung -¬ng kh«ng kÞp thêi. Bªn c¹nh ®ã cã mét sè quy ®Þnh h-íng dÉn thùc hiÖn ph¸p luËt cßn qu¸ chung chung, ch-a cô thÓ chi tiÕt nªn viÖc vËn dông gi¶i quyÕt c¸c vô ¸n cô thÓ gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c ®Þa ph-¬ng cßn ch-a cã sù thèng nhÊt vµ chñ yÕu phô thuéc vµo nhËn thøc ph¸p luËt cña c¸c KiÓm s¸t viªn, l·nh ®¹o ViÖn kiÓm s¸t ë tõng ®Þa ph-¬ng vµ vËn dông c¸ch h-íng dÉn ®¬n ph-¬ng cña Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao, Bé C«ng an. Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc ¸p dông ph¸p luËt ë c¸c n¬i ch-a thèng nhÊt, nhiÒu sai sãt, cã n¬i bá lät téi ph¹m hoÆc khëi tè c¶ nh÷ng ng-êi kh«ng ph¹m téi. Thø hai, nguyªn nh©n chñ quan. Tinh thÇn, tr¸ch nhiÖm, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng nghÒ nghiÖp vµ kinh nghiÖm thùc tÕ cña §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn cßn h¹n chÕ. C¬ quan ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t ë nhiÒu ®Þa ph-¬ng thùc hiÖn ch-a tèt viÖc tiÕp nhËn, gi¶i quyÕt tin b¸o téi ph¹m, ch-a kiÓm tra x¸c minh kü nguån tin vµ thu nhËp c¸c tµi liÖu hîp ph¸p. NhiÒu tr-êng hîp ch-a ®ñ c¨n cø khëi tè vÉn khëi tè vô ¸n, bÞ can, sau ®ã ph¶i ®×nh chØ chØ v× kh«ng cã hµnh vi ph¹m téi hoÆc kh«ng ®ñ chøng cø buéc téi. C«ng t¸c kiÓm s¸t ®iÒu tra tõ ®Çu cña nhiÒu ViÖn kiÓm s¸t lµm ch-a tèt. ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mét sè §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn trong viÖc gi¶i quyÕt vô ¸n h×nh sù ch-a cao. Mét sè §iÒu tra viªn, KiÓm s¸t viªn, c¸n bé cßn chñ quan dÉn ®Õn vô ¸n khëi tè sau ®ã ph¶i ®×nh chØ. Quan hÖ phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, nhÊt lµ gi÷a C¬ quan ®iÒu tra vµ ViÖn kiÓm s¸t ë mét sè ®Þa ph-¬ng thùc hiÖn ch-a tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng quay l-ng l¹i víi nhau hoÆc v× nÓ nang, ng¹i va ch¹m... ®Òu lµ nguyªn nh©n cña viÖc gi¶i quyÕt ¸n kh«ng tèt ph¶i ®×nh chØ nhiÒu, ®×nh chØ sai ph¸p luËt. TiÓu kÕt ch-¬ng 2 Qua nghiªn cøu ch-¬ng 2, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn nh- sau: Mét lµ, c¸c c¨n cø ®×nh chØ ®iÒu tra tõ n¨m 1945 ®Õn khi ban hµnh bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003 lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®èi víi c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra cña C¬ quan ®iÒu tra vµ ho¹t ®éng kiÓm s¸t ®×nh chØ ®iÒu tra cña ViÖn kiÓm s¸t. Hai lµ, qua nghiªn cøu c¸c tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra theo ph¸p luËt h×nh sù, tè tông h×nh sù ViÖt Nam hiÖn hµnh vµ thùc tiÔn ¸p dông cho thÊy néi dung, c¨n cø cña tõng tr-êng hîp ®×nh chØ quy ®Þnh trong bé luËt h×nh sù 1999 söa ®æi bæ sung vµ bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003 cßn mét sè h¹n chÕ, tån t¹i, v-íng m¾c vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. Do vËy viÖc cÇn thiÕt ph¶i nhËn thøc chÝnh thøc trªn ph-¬ng diÖn khoa häc, hoµn thiÖn d-íi khÝa c¹nh lËp ph¸p. §ång thêi c¸c c¬ quan nhµ n-íc cã thÈm quyÒn cÇn söa ®æi, bæ sung hoÆc cã v¨n b¶n h-íng dÉn kÞp thêi ®Ó ¸p dông thèng nhÊt trong thùc tiÔn. Ba lµ, bªn c¹nh viÖc c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra, ¸p dông thùc tiÔn ®óng ®¾n, chÝnh x¸c vÒ c¨n cø, thÈm quyÒn vµ thñ tôc. Tuy nhiªn cßn cã nh÷ng tån t¹i thùc tÕ lµm ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l-îng c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra. Do ®ã viÖc chØ ra c¸c nguyªn nh©n cña tån t¹i vµ t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra lµ yªu cÇu tÊt yÕu. Ch-¬ng 3 gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l-îng ho¹t ®éng ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù 3.1. Quan ®iÓm Trong nhiÒu n¨m qua, Bé ChÝnh trÞ Ban ChÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng ®· cã nhiÒu quan t©m triÓn khai chÝnh s¸ch h×nh sù th«ng c¸c nghÞ quyÕt. §iÓn h×nh lµ NghÞ quyÕt 48-NQ/TW ngµy 24/5/2005 "VÒ chiÕn l-îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h-íng ®Õn n¨m 2020" vµ NghÞ quyÕt sè 49-NQ/TW ngµy 02 th¸ng 6 n¨m 2005 vÒ ChiÕn l-îc c¶i c¸ch t- ph¸p ®Õn n¨m 2020 ®· thÓ hiÖn rÊt râ vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong viÖc ®-a ra ®-êng lèi, chñ tr-¬ng vµ chÝnh s¸ch trong lÜnh vùc t- ph¸p h×nh sù. Th«ng qua c¸c nghÞ quyÕt nµy ®· x¸c ®Þnh quan ®iÓm chØ ®¹o x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt lµ: X©y dùng Nhµ n-íc trong s¹ch, v÷ng m¹nh; thùc hiÖn quyÒn con ng-êi, quyÒn tù do d©n chñ c«ng d©n; t¨ng c-êng ph¸p chÕ trong qu¸ tr×nh x©y dùng, hoµn thiÖn vµ tæ chøc thi hµnh ¸n ph¸p luËt. 3.1.1. X©y dùng nÒn t- ph¸p trong s¹ch, v÷ng m¹nh, b¶o vÖ c«ng lý, phông sù nh©n d©n Do vËy cÇn ph¶i t¨ng c-êng viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé t- ph¸p, lËp quy ho¹ch tuyÓn chän, ®µo t¹o, sö dông c¸n bé t- ph¸p theo tõng lo¹i chøc danh víi tiªu chuÈn cô thÓ. T¨ng c-êng c«ng t¸c gi¸m s¸t, kiÓm tra, thanh tra ®èi víi ho¹t ®éng c¸n bé t- ph¸p ®Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ vµ sö dông tèt c¸n bé, xö lý nghiªm nh÷ng c¸n bé tham nhòng, tiªu cùc. 3.1.2. B¶o ®¶m nguyªn t¾c ph¸p chÕ trong tè tông h×nh sù Ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa lµ nguyªn t¾c HiÕn ®Þnh (§iÒu 12 HiÕn ph¸p 1992) ®-îc qu¸n triÖt vµ quy ®Þnh t¹i §iÒu 3 Bé luËt tè tông h×nh sù 2003: "Mäi ho¹t ®éng tè tông h×nh sù cña c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ng-êi tiÕn hµnh tè tông vµ ng-êi tham gia tè tông ph¶i ®-îc tiÕn hµnh theo quy ®Þnh cña Bé luËt nµy". Nguyªn t¾c ph¸p chÕ ®ßi hái mäi ho¹t ®éng tè tông h×nh sù ph¶i ®-îc luËt ®iÒu chØnh chÆt chÏ vµ ph¸p luËt ®ã ph¶i ®-îc tu©n thñ mét c¸ch nghiªm chØnh. 3.1.3. B¶o ®¶m quyÒn c«ng d©n C¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ng-êi tiÕn hµnh tè tông ph¶i t«n träng, ®¶m b¶o c¸c quyÒn c«ng d©n trong tè tông h×nh sù. C©n nh¾c lùa chän khi ra c¸c quyÕt ®Þnh tè tông ®Ó kh«ng ¶nh h-ëng tíi quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n, còng nh- ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi c¸c hµnh vi x©m h¹i tíi quyÒn c¬ b¶n cña c«ng d©n do hä g©y ra trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n. 3.2. Gi¶i ph¸p 3.2.1. Hoµn thiÖn ph¸p luËt Mét lµ, hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt ®×nh chØ ®iÒu tra theo quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù, nöa chõng chÊm døt ph¹m téi, ng-êi ch-a thµnh niªn. Hai lµ, cÇn söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh ®×nh chØ theo Bé luËt tè tông h×nh sù, lo¹i bá nh÷ng quy ®Þnh trïng lÆp, kh«ng cÇn thiÕt trong bé luËt h×nh sù vµ bé luËt tè tông h×nh sù vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra nh-: Tr-êng hîp téi ph¹m ®-îc ®¹i x¸, ng-êi ph¹m téi cã quyÕt ®Þnh ®¹i x¸ ®Òu ®-îc quy ®Þnh trong Bé luËt h×nh sù (kho¶n 3 §iÒu 25) vµ Bé luËt tè tông h×nh sù (kho¶n 6 §iÒu 107). 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p thùc tiÔn Nh- vËy, bªn c¹nh gi¶i ph¸p söa ®æi bæ sung c¸c quy ®Þnh Bé luËt h×nh sù, Bé luËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c ®×nh chØ ®iÒu tra cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¸c nh- t¨ng c-êng vai trß cña c¬ quan §iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t trong vµ sù phèi hîp cña hai c¬ quan trong c«ng t¸c gi¶i quyÕt ¸n. Ngoµi ra tiÕn hµnh mét sè gi¶i ph¸p kh¸c nh- t¨ng c-êng c«ng t¸c gi¶i thÝch ph¸p luËt vµ h-íng dÉn nghiÖp vô cho ®Þa ph-¬ng, c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt h×nh sù nãi chung, c¸c quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra nãi riªng; t¨ng c-êng sù hîp t¸c quèc tÕ vµ trao ®æi kinh nghiÖm lËp ph¸p h×nh sù vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra. TiÓu kÕt ch-¬ng 3 Qua nghiªn cøu ch-¬ng 3, chóng t«i rót ra mét sè kÕt luËn nh- sau: Mét lµ, x©y dùng nÒn t- ph¸p trong s¹ch v÷ng m¹nh víi ®éi ngò c¸n bé t- ph¸p võa hång võa chuyªn, cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é c«ng t¸c, phÈm chÊt ®¹o ®øc chÝnh trÞ. Tu©n thñ nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong tè tông h×nh sù nghiªm chØnh, ®¶m b¶o quyÒn lîi Ých hîp ph¸p cña c«ng d©n. Hai lµ, ®Èy m¹nh gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph¸p luËt c¸c quy ®Þnh vÒ ®×nh chØ ®iÒu tra trong Bé luËt tè tông h×nh sù, Bé luËt h×nh sù lµ nÒn t¶ng, c¬ së ®Ó thùc tiÔn ¸p dông chÝnh x¸c, kh¸ch quan. Bªn c¹nh ®ã cÇn t¨ng c-êng vai trß C¬ quan ®iÒu tra, ViÖn kiÓm s¸t vµ sù phèi hîp hai c¬ quan nµy trong quan hÖ tè tông, gi¶i quyÕt vô ¸n nhanh chãng, chÝnh x¸c, kh¸ch quan kh«ng lµm oan, sai ng-êi v« téi vµ bá lät téi ph¹m. KÕt luËn ViÖc nghiªn cøu vµ x©y dùng néi dung luËn v¨n th¹c sÜ LuËt häc: "§×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù" cho phÐp ®-a ra mét sè kÕt luËn chung d-íi ®©y. 1. §×nh chØ ®iÒu tra lµ viÖc C¬ quan ®iÒu tra chÊm døt toµn bé ho¹t ®éng ®iÒu tra ®èi víi vô ¸n h×nh sù còng nh- ®èi víi bÞ can khi cã c¸c c¨n cø do ph¸p luËt quy ®Þnh. §©y lµ chÕ ®Þnh cã nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c, c¸i s©u s¾c ë ®©y chÝnh lµ ®· thiÕt lËp sù c«ng b»ng gi÷a lîi Ých c«ng vµ lîi Ých riªng cña c¸ nh©n con ng-êi, ng-êi bÞ h¹i, ng-êi bÞ khëi tè. §Æc biÖt ®èi víi nhËn thøc ph¸p luËt cña c«ng d©n. H¬n ai hÕt ®ã sÏ lµ minh chøng ®Ó mçi ng-êi d©n thÊy r»ng hä lu«n ®-îc ph¸p luËt b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých chÝnh ®¸ng bëi Nhµ n-íc lµ cña d©n, do d©n vµ v× d©n. §ång thêi cßn ®¶m b¶o ®-îc tÝnh kh¸ch quan cña vô ¸n, kh¾c phôc ®-îc sù ®Þnh kiÕn cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông ®èi víi bÞ can cho r»ng hä lµ ng-êi ph¹m téi nªn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vô ¸n chØ thu thËp chøng cø buéc téi mµ bá qua chøng cø gì téi. Vµ còng lµ mét chÕ ®Þnh ph¶n ¸nh nguyªn t¾c nh©n ®¹o vµ nguyªn t¾c ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa trong ph¸p luËt h×nh sù ViÖt Nam. VÒ mÆt ph¸p lý, quy ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra cßn lµ mèc thêi gian x¸c lËp mét trong nh÷ng giíi h¹n cÇn thiÕt cña qu¸ tr×nh ®iÒu tra. §Õn mét thêi h¹n nµo ®ã c¬ quan ph¸p luËt tè tông h×nh sù kh«ng thÓ ®iÒu tra, lµm râ ®-îc nh÷ng hµnh vi, sù kiÖn téi ph¹m th× biÖn ph¸p ®×nh chØ ®iÒu tra lµ gi¶i ph¸p chÊm døt mäi ho¹t ®éng ®iÒu tra, gi¶i quyÕt ®èi víi vô ¸n ®ã. 2. Nghiªn cøu lÞch sö lËp ph¸p h×nh sù cho thÊy, giai ®o¹n 1945 ®Õn tr-íc n¨m 1988 vÊn ®Ò ®×nh chØ ®iÒu tra trong tè tông h×nh sù ë n-íc ta còng ®· ®-îc ®Ò cËp ë c¸c møc ®é kh¸c nhau nh-ng cßn rêi r¹c vµ dµn tr¶i trong nh÷ng s¾c lÖnh, s¾c luËt, th«ng t-, luËt tæ chøc kh¸c nhau. §Õn khi Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 1988 ban hµnh th× chÕ ®Þnh ®×nh chØ ®iÒu tra míi ®-îc ghi nhËn chÝnh thøc, cô thÓ vµ hoµn thiÖn h¬n. 3. C¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003, Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 söa ®æi bæ sung, cho thÊy c¸c tr-êng hîp ®×nh chØ ®iÒu tra ®-îc chia thµnh hai nhãm. Nhãm thø nhÊt c¨n cø quy ®Þnh t¹i §iÒu 19, References 1. NguyÔn Ngäc Anh (Chñ biªn) (2009), B×nh luËn khoa häc Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 2. Mai ThÕ Bµy (2009), "§×nh chØ ®iÒu tra khëi tè theo yªu cÇu cña ng-êi bÞ h¹i khi hä rót ®¬n yªu cÇu theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 2 §iÒu 105 Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003", KiÓm s¸t, (20). 3. Lª C¶m (2001), "VÒ s¸u d¹ng miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù kh¸c (ngoµi §iÒu 25) Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", D©n chñ vµ ph¸p luËt, (2). 4. Lª C¶m (2001), "C¸c d¹ng ®-îc miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù quy ®Þnh t¹i §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", Tßa ¸n nh©n d©n, (1). 5. Lª C¶m (2001), "Ch-¬ng IV - Thêi hiÖu truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù, miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù" Trong s¸ch: B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 (tËp 1 - PhÇn chung), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 6. NguyÔn Ngäc ChÝ (1997), "ChÕ ®Þnh miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù trong luËt h×nh sù ViÖt Nam", Khoa häc (KHXH), (4). 7. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2000), ChØ thÞ sè 53-CT/TW ngµy 21/3 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè c«ng viÖc cÊp b¸ch cña c¬ quan t- ph¸p cÇn thùc hiÖn trong n¨m 2000, Hµ Néi. 8. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2002), NghÞ quyÕt sè 08-NQ/TW ngµy 02/1 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ mét sè nhiÖm vô träng t©m c«ng t¸c t- ph¸p trong thêi gian tíi, Hµ Néi. 9. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt sè 48-NQ/TW ngµy 24/5 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ chiÕn l-îc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h-íng ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi. 10. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), NghÞ quyÕt 49-NQ/TW ngµy 2/6 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ chiÕn l-îc c¶i c¸ch t- ph¸p ®Õn n¨m 2020, Hµ Néi. 11. Héi ®ång ThÈm ph¸n Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (2000), NghÞ quyÕt sè 01/H§TP ngµy 08/4, Hµ Néi. 12. NguyÔn Duy Hång (2006), "C«ng t¸c kiÓm s¸t viÖc ®×nh chØ ®iÒu tra n¨m 2005 cña ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n", KiÓm s¸t, (Sè TÕt). 13. Ph¹m M¹nh Hïng (1993), "Mét sè ý kiÕn vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù", Tßa ¸n nh©n d©n, (2). 14. Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi (2001), Gi¸o tr×nh luËt tè tông h×nh sù ViÖt Nam, Nxb §¹i häc Quèc qia Hµ Néi, Hµ Néi. 15. L-u Träng Nguyªn (2009), "Nh÷ng v-íng m¾c, bÊt cËp trong c«ng t¸c thùc hµnh quyÒn c«ng tè vµ kiÓm s¸t viÖc ®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ ®iÒu tra", KiÓm s¸t, (20). 16. §inh V¨n QuÕ (2000), B×nh luËn khoa häc Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 (PhÇn chung), Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 17. Quèc héi (1985), Bé luËt h×nh sù, Hµ Néi. 18. Quèc héi (1988), Bé luËt tè tông h×nh sù, Hµ Néi. 19. Quèc héi (1992), HiÕn ph¸p, Hµ Néi 20. Quèc héi (1999), Bé luËt h×nh sù, Hµ Néi. 21. Quèc héi (2002), LuËt tæ chøc ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n, Hµ Néi. 22. Quèc héi (2003), Bé luËt tè tông h×nh sù, Hµ Néi. 23. Quèc héi (2009), Bé luËt h×nh sù (söa ®æi, bæ sung), Hµ Néi 24. NguyÔn §øc Th¸i (2009), "Mét sè v-íng m¾c trong thùc tiÔn ¸p dông chÕ ®Þnh khëi tè vô ¸n h×nh sù theo yªu cÇu cña ng-êi bÞ h¹i", KiÓm s¸t, (5). 25. TrÇn Quang TiÖp (2006), "Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ khëi tè vô ¸n h×nh sù theo yªu cÇu cña ng-êi bÞ h¹i", KiÓm s¸t. 26. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao n¨m (1975), HÖ thèng hãa luËt lÖ vÒ tè tông h×nh sù, Hµ Néi. 27. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao n¨m (1976), HÖ thèng hãa luËt lÖ vÒ tè tông h×nh sù, Hµ Néi. 28. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1990), C¸c v¨n b¶n vÒ h×nh sù, d©n sù vµ tè tông h×nh sù, Hµ Néi. 29. Tßa ¸n nh©n d©n tèi cao (1992), C¸c v¨n b¶n vÒ h×nh sù, d©n sù, tè tông d©n sù, Hµ Néi. 30. Tr-êng §¹i häc LuËt Hµ Néi (2001), Gi¸o tr×nh luËt h×nh sù, Nxb §¹i häc Quèc qia Hµ Néi, Hµ Néi. 31. NguyÔn TÊt ViÔn (1998), Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a b¸o chÝ víi ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan tiÕn hµnh tè tông, ViÖn Nghiªn cøu khoa häc ph¸p lý - Bé T- ph¸p, Hµ Néi. 32. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n huyÖn An D-¬ng (2008), B¸o c¸o t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ ®iÒu tra, H¶i Phßng. 33. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n huyÖn An D-¬ng (2009), B¸o c¸o t¹m ®×nh chØ, ®×nh chØ ®iÒu tra, H¶i Phßng. 34. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n thµnh phè H¶i Phßng (2009), B¸o c¸o chuyªn ®Ò ¸n ®×nh chØ, t¹m ®×nh chØ, H¶i Phßng. 35. ViÖn kiÓm s¸t nh©n d©n tèi cao (2008), B¸o c¸o chuyªn ®Ò ¸n ®×nh chØ ®iÒu tra do kh«ng ph¹m téi, Hµ Néi. 36. TrÞnh TiÕn ViÖt (2004) "Hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù", KiÓm s¸t, (5). 37. TrÞnh TiÕn ViÖt (2004), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù ®-îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 25 Bé luËt h×nh sù n¨m 1999", KiÓm s¸t, (8). 38. TrÞnh TiÕn ViÖt (2008), Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ miÔn tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo luËt h×nh sù ViÖt Nam, LuËn ¸n tiÕn sÜ LuËt häc, Khoa LuËt - §¹i häc Quèc gia Hµ Néi. 39. Vâ Kh¸nh Vinh (2007), B×nh luËn khoa häc Bé luËt tè tông h×nh sù n¨m 2003, Nxb C«ng an nh©n d©n, Hµ Néi. trang web 40. Http://f.tin247.com 41. Http://www.cand.com/vn 42. Http://www.vnn.vn 43. Http://wwww.bacninh.gov.vn 44. Http://www.nhandan.com.vn 45. Http://www.vov.org.vn VUI LÒNG TẢI VỀ ĐỂ XEM BẢN FULL ĐẦY ĐỦ !