Tài liệu địa vị pháp lý của công ty cổ phần trong nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta

Lêi nãi ®Çu Tõ sau §¹i héi ®¶ng toµn quèc lÇn thø VI (th¸ng 12 1986) vµ lÇn thø VII (th¸ng 6 - 1991), c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ níc ta ®· vµ ®ang chuyÓn dÞch sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc b»ng ph¸p luËt. S¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i khu vùc kinh tÕ quèc doanh, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh»m khai th¸c mäi tiÒm n¨ng s¶n xuÊt x· héi, n©ng cao hiÖu qu¶ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¸t triÓn g¾n liÒn víi m« h×nh kinh tÕ thÞ trêng nµy, c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp vµ c«ng ty cã nh÷ng sù thay ®æi lín t¸c ®éng ®Õn nh÷ng sù h×nh thµnh lo¹i h×nh c«ng ty míi, ®ã lµ "C«ng ty cæ phÇn" ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß cña vÞ thÕ cña m×nh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bëi lÏ, lo¹i h×nh c«ng ty nµy nã cã vai trß vµ t¸c dông; Thø nhÊt lµ tËp trung ®îc vèn nhanh vµ nhiÒu ®Ó ®ñ søc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh víi quy m« kh«ng lç mµ tõng nhµ doanh nghiÖp, tõng nhµ t b¶n kh«ng thÓ tù m×nh lµm næi; Thø hai lµ do h×nh thøc tù cÊp ph¸t tµi chÝnh b»ng huy ®éng c¸c nguån vèn trong d©n c buéc c¸c c«ng ty cæ phÇn phµi ®Ò cao tr¸ch nhiÖm vµ phÊn ®Êu n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tiÒn vèn; Thø ba lµ kh¶ n¨ng phèi hîp c¸c lùc lîng kinh tÕ kh¸c nhau, duy tr× ®îc mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c thµnh viªn; Thø t lµ h×nh thøc liªn doanh tèt nhÊt ®Ó tranh thñ sù tham gia ®Çu t cña níc ngoµi. Trong bèi c¶nh cña níc ta hiÖn nay ®iÒu kiÖn kiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cÇn ph¶i huy ®éng ®îc nguån vèn nh©n råi lín trong d©n c vµ cÇn thiÕt thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi b»ng h×nh thøc liªn doanh gãp vèn cæ phÇn. ViÖc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp Nhµ níc lµ mét chñ tr¬ng lín thu hót vµ ph¸t huy c¸c nguån lùc ®ãng gãp cïng víi sù tham gia qu¶n lý ®«ng ®¶o cña nh©n d©n vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhng trong bíc khëi sù nµy, cå phÇn ho¸ ®ang lµ mét c«ng viÖc khã kh¨n vµ phøc t¹p víi nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i nghiªn cøu gi¶i quyÕt kÞp thêi. XÐt thÊy tÇm quan träng cña qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ trong giai ®o¹n hiÖn nay, viÖc nghiªn cøu c«ng ty cæ phÇn ho¸ víi nh÷ng môc tiªu, néi dung, c¸ch thøc tiÕn hµnh... lµ 1 cÊp thiÕt. Bëi vËy, em ®· chän ®Ò tµi "§Þa vÞ ph¸p lý cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta". Do cha cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi thùc tiÔn vµ trong mét kho¶ng thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi vÒ mÆt lý luËn cã h¹n, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng vÊn ®Ò sai sãt trong viÖc tr×nh bµy, diÔn ®¹t ý, tõ ng÷ kh«ng hîp c¶nh. Em rÊt mong ®îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy gi¸o, c« gi¸o ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n. 2 I. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn 1. Kh¸i niÖm chung vÒ c«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c thµnh viªn cïng nhau gãp vèn cïng nhau chia lîi nhuËn, cïng chÞu lç t¬ng øng víi phÇn vèn gãp vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña c«ng ty trong ph¹m vi phÇn vèn gãp vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî cña C«ng ty trong ph¹m vi phÇn vèn cña m×nh gãp vµo C«ng ty. 2. Lý do h×nh thµnhC«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ. a, Do t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ t b¶n t¨ng cêng tÝch tô vµ tËp trungt b¶n ngµy cµng cao dÉn ®Õn c¹nh tranh khèc liÖt gi÷a c¸c nhµ t b¶n buéc hä ph¶i t×m ph¬ng thøc s¶n xuÊt sao cho gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cña m×nh thÊp h¬n hoÆc b»ng møc gi¸ trÞ hµng ho¸ x· héi. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n hµng ®Çu thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi. b. Do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Do sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®ßi hái vèn cè ®Þnh ngµy cµng t¨ng, tõng nhµ kinh doanh kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu trªn ph¶i cã sù liªn minh hïn vèn ®Ó cïng nhau kinh doanh. H¬n n÷a, do sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ cña tiÕn bé kü thuËt cïng víi sù ®a d¹ng ho¸ cña c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh ®Ó t×m kiÕm ®îc nhiÒu lîi nhuËn c¸c nhµ kinh doanh ph¶i cã ®îc mét lîng vèn lín ph©n bæ kÞp thêi ®Ó s¶n xuÊt t¹o ra mét s¶n phÈm míi cËp nhËt, phï hîp víi thÞ trêng ®· thóc ®Èy huy ®éng nguån vèn tõ c«ng ty kh¸c, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ trong d©n c. Tõ ®©y h×nh thµnh nªn c«ng ty cæ phÇn c. Sù ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt S¶n xuÊt ph¸t triÓn víi tr×nh ®é kü thuËt ngµy cµng cao dÉn ®Õn c¹nh tranh khèc liÖt t¹o ra rñi ro lín trong kinh 3 doanh. §Ó gi¶m bít rñi ro c«ng ty ph¶i ph©n t¸n t b¶n b»ng c¸ch ph©n chia cæ phÇn, ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó huy ®éng tËp trung trÝ lùc cña c¸c thµnh viªn cïng tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. d. Sù ph¸t triÓn réng r·i cña chÕ ®é tÝn dông t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÝn dông cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh, lµm gi¶m ®i chi phÝ lu th«ng vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. TÝn dông cã vai trß ®éng lùc thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty cæ phÇn v×: - ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu trong c«ng ty cæ phÇn kh«ng thÓ nµo thùc hiÖn ®îc nÕu kh«ng cã thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t triÓn, nÕu kh«ng cã doanh nghiÖp vµ d©n c cã nhu cÇu sö dông vèn tiÒn tÖ trªn thÞ trêng. - ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu chØ ®îc thùc hiÖn th«ng qua ng©n hµng. 3. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. C«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn ngay tõ ®Çu thÕ XVII, song ph¶i ®êi ®Õn cuèi thÕ kû XIX míi ®îc ph¸t triÓn réng r·i phæ biÕn: a. ë níc Anh (1) C«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn lµ c«ng ty §«ng Ên §é xuÊt hiÖn vµo n¨m 1602. - §Õn cuèi thÕ kû XVII c«ng ty cæ phÇn b¾t ®Çu ph¸t triÓn ë c¸c ngµnh ng©n hµng. - §Õn gi÷a thÕ kû XVIII ®Çu thÕ kû XIX c«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn trong lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i: ®êng s«ng, ®êng s¾t ®Õn 1837 sè c«ng ty cæ phÇn ®êng s¾t lµ 46. 4 - §Õn n¨m 1930 cã 86.000 c«ng ty cæ phÇn vµ 90% t b¶n chÞu sù khèng chÕ b. ë Mü 1 - §Õn n¨m 1909 cã tæng sè 262.000 c«ng ty cæ phÇn - §Õn n¨m 1039 sè c«ng ty cæ phÇn chiÕm 51,7% trong tæng sè c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp vµ chiÕm 92,6% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng n«ng nghiÖp. c. ë ViÖt Nam §Õn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI th× níc ta b¾t ®Çu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· xuÊt hiÖn mét sè xÝ nghiÖp, c«ng ty cæ phÇn víi quy m« nhá bÐ, tr×nh ®é thÊp nguån vèn do c¸c xÝ nghiÖp ®ãng gãp vµ ®ang trong giai ®o¹n s¬ khai nh: XÝ nghiÖp vËn t¶i biÓn H¶i Phßng, Ng©n hµng c«ng th¬ng thµnh phè Hå ChÝ Minh, C«ng ty tµi chÝnh TP Hå ChÝ Minh... vµ hµng lo¹t c¸c c«ng ty cæ phÇn liªn doanh víi níc ngoµi vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn t nh©n kh¸c: Tãm l¹i, sù h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung t b¶n. Nã diÔn ra m¹nh mÏ cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp vµ sù tù do c¹nh tranh. II. Thµnh lËp míi mét c«ng ty cæ phÇn 1. Tríc khi thµnh lËp Mét c«ng ty cæ phÇn tríc khi thµnh lËp ph¶i dù ®Þnh héi ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt: sè ngêi thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn (tèi thiÓu ph¶i cã 7 ngêi theo luËt c«ng ty ViÖt nam, dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty, ®µm ph¸n tho¶ hiÖp vÒ h×nh thøc vèn cña c«ng ty... 1 TrÝch trang 10 trong cuèn "Thµnh lËp, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn" cña §oµn V¨n Trêng 5 a. S¸ng lËp viªn - S¸ng lËp viªn lµ nh÷ng ngêi cã s¸ng kiÕn muèn lËp c«ng ty ®øng ra kÕt n¹p héi viªn, kªu gäi gãp vèn thu thËp tiÒn vèn vµ lµm nh÷ng thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt ®Ó cho c«ng ty ®îc thµnh lËp. - Theo kho¶n 1 §iÒu 32 LuËt c«ng ty cña ViÖt nam. Sè thµnh viªn ph¶i cã Ýt nhÊt lµ 7 ngêi. C¸c s¸ng lËp viªn ph¶i cïng nhau ®¨ng ký mua Ýt nhÊt 20% sè cæ phiÕu dù tÝnh ph¸t hµnh cña c«ng ty. Trong trêng hîp c¸c s¸ng lËp viªn kh«ng ®¨ng ký mua tÊt c¶ cæ phiÕu cña c«ng ty, th× hä ph¶i c«ng khai gäi vèn tõ nh÷ng ngêi kh¸c. - C¸c s¸ng lËp viªn ph¶i cã nghÜa vô ®èi víi c«ng ty khi kh«ng ®îc thµnh lËp. Hä ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng ngêi tham gia mua cæ phÇn khi mêi c¸c ngêi nµy tham dù vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¸ng kiÕn ho¹t ®éng cña hä. b. C«ng bè vµ qu¶ng c¸o. §¨ng b¸o vÒ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña c«ng ty nh: Tªn c«ng ty, trô së cña c«ng ty, ®èi tîng cña c«ng ty, thêi gian c«ng ty ho¹t ®éng, sè vèn cña c«ng ty, ®Þnh suÊt cña mçi lo¹i cæ phÇn, b¶ng tæng kÕt tµi s¶n n¨m, c¸c quyÒn lîi ®Æc biÖt høa cho s¸ng lËp viªn, c¸ch thøc triÖu tËp vµ n¬i häp ®¹i héi ®ång. c. C¸c ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn - Nép ®¬n xin phÐp thµnh lËp vµ b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ. §iÒu 14 LuËt c«ng ty ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c bíc vÒ vÊn ®Ò nµy nh sau: Muèn thµnh lËp c«ng ty c¸c s¸ng lËp viªn ph¶i göi ®¬n xin phÐp thµnh lËp ®Õn UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng hoÆc ®¬n vÞ hµnh chÝnh t¬ng ®¬ng n¬i dù 6 ®Þnh ®Æt trô së chÝnh. §¬n xin thµnh lËp c«ng ty ph¶i ghi râ: + Hä, tªn, tuæi ®Þa chØ thêng tró cña c¸c s¸ng lËp viªn; + Tªn gäi trô së dù ®Þnh cña c«ng ty; + Môc tiªu ngµnh, nghÒ, kinh doanh; + Vèn ®iÒu lÖ vµ c¸c thøc gãp vèn; + BiÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng; + Ch¬ng tr×nh x©y dùng c«ng ty; §¬n ph¶i kÌm theo ph¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu vµ dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty. - §¨ng ký mua toµn bé sè vèn cña c«ng ty: §ã lµ lý do ®Ó c«ng ty cæ phÇn ®îc thµnh lËp hîp ph¸p. ViÖc ®¨ng ký mua cæ phÇn khi nhËn thÊy ®ñ lîng vèn cÇn thiÕt. + VÒ h×nh thøc : ViÖc ®¨ng ký mua cæ phÇn ®îc x¸c nhËn b»ng mét tê phiÕu cã ch÷ ký cña ngêi nhËn mua hoÆc ngêi ®îc uû nhiÖm mua vµ cña Ýt nhÊt mét s¸ng lËp viªn, néi dung chi tiÕt tê phiÕu ghi râ trong kho¶n 4 ®iÒu 32 luËt c«ng ty  Tªn c«ng ty  Môc tiªu ho¹t ®éng cña c«ng ty;  Tæng sè vèn gäi gãp;  Tæng sè cæ phiÕu dù ®Þnh ph¸t hµnh;  N¬i göi sè tiÒn ®· gãp;  Ngµy vµ n¬i nép dù th¶o ®iÒu lÖ;  Hä, tªn, tuæi ®Þa chØ thêng tró vµ nghÒ nghiÖp cña ngêi ®¨ng ký mua cæ phiÕu vµ sè cæ phiÕu ®¨ng ký mua: Sè cæ phiÕu ®ãng b»ng tiÒn mÆt, b»ng hiÖn vËt hoÆc b¶n 7 quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp vµ cam kÕt ®ãng hÕt sè cßn l¹i theo quyÕt ®Þnh gäi vèn cña Héi ®ång qu¶n trÞ. + VÒ mÆt néi dung: Sù ®¨ng ký ph¶i døt kho¸t, v÷ng ch¾c, kh«ng kÌm theo ®iÒu kiÖn, ph¶i thµnh thËt, kh«ng gi¶ ®Þnh. - C«ng ty cæ phÇn tèi thiÓu ph¶i cã 7 héi viªn (§iÒu 30 luËt c«ng ty) sè lîng héi viªn tèi thiÓu tuú theo quy ®Þnh cña mçi níc, ch¼ng h¹n nh: ë §øc cã 5 héi viªn, ë NhËt b¶n cã 7 héi viªn2 - Sè tiÒn tèi thiÓu ph¶i ®ãng gãp: + PhÇn ®ãng gãp b»ng hiÖn vËt, b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ph¶i ®îc héi ®ång thµnh lËp xem xÐt, chÊp thuËn,®Þnh gi¸ vµ ph¶i nép ®ñ ngay khi c«ng ty chÝnh thøc thµnh lËp. + PhÇn gãp vèn b»ng tiÒn mÆt (®ång VN, ngo¹i tÖ hoÆc vµng, Ýt nhÊt 1/2 trÞ gi¸ cæ phiÕu mµ hä ®· ®¨ng ký mua vµ cam kÕt ®ãng ®ñ b»ng tiÒn mÆt (kho¶n 6 ®iÒu 32 LuËt c«ng ty). - S¸ng lËp viªn ph¶i kª khai viÖc ®¨ng ký mua vµ viÖc ®ãng tiÒn. LuËt c«ng ty ViÖt Nam quy ®Þnh c¸c s¸ng lËp viªn ph¶i lËp tê khai sè vèn ®· ®îc ®¨ng ký mua vµ sè vèn ®· ®îc ®ãng tiÒn theo luËt ®Þnh. Ph¶i kÌm theo b¶n danh s¸ch c¸c ngêi ®¨ng ký mua víi sè tiÒn mçi ngêi ®· ®ãng kÌm theo b¶n ®iÒu lÖ. 2. Nh÷ng thñ tôc chÝnh thi thµnh lËp vµ ®¨ng ký kinh doanh ®èi víi nh÷ng c«ng ty cæ phÇn theo luËt c«ng ty cña ViÖt Nam. a. Hå s¬ xin thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. Theo §iÒu 14 LuËt c«ng ty cña ViÖt Nam, muèn thµnh lËp c«ng ty c¸c s¸ng lËp viªn ph¶i göi ®¬n xin phÐp thµnh 2 "C«ng ty cæ phÇn ë mét sè níc" T¹p chÝ NCKT sè 3/93 8 lËp c«ng ty ®Õn UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ¬ng hoÆc ®¬n vÞ hµnh chÝnh t¬ng ®¬ng n¬i dù ®Þnh ®Æt trô së chÝnh. Ngoµi ®¬n xin phÐp thµnh lËp hå s¬ xin phÐp thµnh lËp c«ng ty cßn bao gåm ph¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu vµ dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty. - §¬n xin phÐp thµnh lËp c«ng ty ghi râ nh÷ng vÊn ®Ò sau: + Hä, tªn, tuæi, ®Þa chØ cña c¸c s¸ng lËp viªn; + Tªn gäi trô së dù ®Þnh cña c«ng ty; + Môc tiªu, ngµnh, nghÒ kinh doanh; + Vèn ®iÒu lÖ vµ c¸ch thøc gãp vèn; + BiÖn ph¸p b¶o vÖ m«i trêng; + Ch¬ng tr×nh x©y dùng c«ng ty. - Ph¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu lµ ; ph¬ng ¸n mµ c«ng ty dù kiÕn thùc hiÖn khi c«ng ty chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng. + Ph¬ng ¸n kinh doanh ph¶i thÓ hiÖn râ vÒ sè lîng, chÊt lîng kinh doanh vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®¹t ®îc. + Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty, tuú theo t×nh h×nh s¶n xuÊt, kinh doanh vµ nhu cÇu cña thÞ trêng mµ c¸c ph¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu cña c«ng ty cã thÓ thay ®æi. Tuy nhiªn, viÖc thay ®æi cã ph¶i ®¨ng ký l¹i víi c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn. - Dù th¶o ®iÒu lÖ cña c«ng ty. §iÒu lÖ cña c«ng ty lµ b¶n cam kÕt cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn vÒ thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty, ®îc th«ng qua t¹i §¹i héi ®ång thµnh lËp. §iÒu lÖ cña c«ng ty cã 9 néi dung chñ yÕu ®îc ghi chi tiÕt trong ®iÒu 10 cña c«ng ty. 9 + H×nh thøc, môc tiªu, tªn gäi, trô së, thêi h¹n ho¹t ®éng cña c«ng ty; + Hä, tªn c¸c s¸ng lËp viªn; + Vèn ®iÒu lÖ trong ®ã cã ghi gi¸ trÞ phÇn vèn gãp b»ng hiÖn vËt hoÆc b»ng c¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp; + MÖnh gi¸ cæ phiÕu vµ sè cæ phiÕu ph¸t hµnh; + ThÓ hiÖn ho¹t ®éng vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång; + C¬ cÊu qu¶n lý kiÓm so¸t c«ng ty; + C¸c lo¹i quü møc giíi h¹n c¸c lo¹i quü ®îc lËp t¹i c«ng ty; + ThÓ lÖ quyÕt to¸n vµ ph©n chia lîi nhuËn; + C¸c trêng hîp s¸p nhËp, chuyÓn ®æi h×nh thøc, gi¶i thÓ c«ng ty vµ thÓ thøc thanh lý tµi s¶n c«ng ty. Dù th¶o ®iÒu lÖ c«ng ty nã thÓ hiÖn phÇn lín néi dung mµ c¸c c殫ng nhÊt trÝ, nã cã thÓ ®îc söa ®æi trë thµnh ®iÒu lÖ chÝnh thøc khi c«ng ty cÊp giÊy phÐp kinh doanh vµ ®i vµo ho¹t ®éng. b, §iÒu kiÖn ®Ó ®îc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. - §èi víi c«ng ty cæ phÇn cã ph¸t hµnh cæ phiÕu, ph¸p luËt níc ta quy ®Þnh ph¶i cã tõ 7 thµnh viªn trë lªn míi ®îc phÐp thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. Theo ®iÒu 6, ®iÒu 7, luËt c«ng ty níc ta, nghiªm cÊm c¬ quan Nhµ níc, ®¬n vÞ thuéc lùc lîng vò trang nh©n d©n sö dông tµi s¶n Nhµ níc vµ c«ng quü ®Ó gãp vèn vµo c«ng ty hoÆc tham gia thµnh lËp c«ng ty nh»m thu lîi riªng cho c¬ quan ®¬n vÞ m×nh. §ång thêi kh«ng cho phÐp viªn chøc t¹i chøc trong bé m¸y Nhµ níc, sÜ quan t¹i ngò trong lùc lîng vò trang nh©n d©n nh÷ng ngêi mÊt trÝ, ngêi ®ang bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù hoÆc 10 ngêi bÞ kÕt ¸n tï mµ cha ®îc xo¸ ¸n th× kh«ng ®îc phÐp tham gia thµnh lËp hoÆc qu¶n lý c«ng ty. - Ngµnh, nghÒ xin ®¨ng ký kinh doanh kh«ng thuéc diÖn Nhµ níc cÊm kinh doanh. - Môc tiªu, ngµnh nghÒ kinh doanh râ rµng, cã ph¬ng ¸n kinh doanh ban ®Çu, cã trô së giao dÞch. (Kho¶n 1 §iÒu 15 luËt c«ng ty) - Cã vèn ®iÒu lÖ phï hîp víi quy m« vµ ngµnh nghÒ kinh doanh. Vèn ®iÒu lÖ kh«ng ®îc thÊy h¬n vèn ph¸p ®Þnh do ChÝnh phñ quy ®Þnh (§iÒu 15 luËt c«ng ty). - Ngêi qu¶n lý, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng kinh doanh ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n t¬ng øng mµ ph¸p luËt ®ßi hái ®èi víi mét sè ngµnh nghÒ. - §èi víi c«ng ty cæ phÇn cã ph¸t hµnh cæ phiÕu, c¸c s¸ng lËp viªn ph¶i cïng nhau ®¨ng ký mua Ýt nhÊt 20% sè cæ phiÕu dù ®Þnh ph¸t hµnh cña c«ng ty. Trong trêng hîp c¸c s¸ng lËp viªn kh«ng ®¨ng ký mua tÊt c¶ sã cæ phiÕu cña c«ng ty, th× hä ph¶i c«ng khai gäi vèn tõ nh÷ng ngêi kh¸c. C¨n cø vµo hå s¬, kÕt qu¶ thÈm ®Þnh c¸c tµi liÖu vµ ®èi chiÕu víi c¸c ®iÒu kiÖn mµ ph¸p luËt quy ®Þnh, c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn xem xÐt ®Ó ra quyÕt ®Þnh lËp c«ng ty. Thêi gian gi¶i quyÕt cÊp giÊy phÐp kh«ng ®îc qu¸ 60 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®¬n. c. Thµnh lËp c«ng ty Sau khi cã quyÕt ®Þnh cho phÐp thµnh lËp cña c¬ quan Nhµ níc cã thÈm quyÒn c«ng ty chÝnh thøc chuyÓn sang giai ®o¹n xóc tiÕn thµnh lËp. - TriÖu tËp ®¹i héi ®ång thµnh lËp c«ng ty ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ vµ chÊp nhËn nh÷ng hiÖn vËt, b¶n quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp... mµ c¸c cæ ®«ng dïng ®Ó mua cæ phÇn cña 11 c«ng ty, th¶o luËn x©y dùng vµ th«ng qua ®iÒu lÖ chÝnh thøc cña c«ng ty; bÇu bé m¸y qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c«ng ty. - Ph¶i th«ng b¸o c«ng khai trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ viÖc gäi vèn cña nh©n d©n, khi c¸c s¸ng lËp viªn kh«ng ®¨ng ký mua hÕt c¸c cæ phiÕu mµ c«ng ty dù ®Þnh ph¸t hµnh. - C«ng ty ph¶i göi tÊt c¶ sè tiÒn ®· gãp cña ngêi ®¨ng ký mua cæ phiÕu vµo tµi kho¶n phong to¶ t¹i mét ng©n hµng ë trong níc kÌm theo danh s¸ch nh÷ng ngêi ®¨ng ký mua cæ phiÕu vµ sè tiÒn mµ mçi ngêi ®ãng gãp. Sè tiÒn göi chØ ®îc lÊy ra khi c«ng ty ®· ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh hoÆc sau 1 n¨m kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp mµ c«ng ty kh«ng thµnh lËp ®îc. d. §¨ng ký kinh doanh (§iÒu 17 luËt c«ng ty) - C«ng ty ph¶i ®¨ng ký kinh doanh t¹i uû ban kÕ ho¹ch tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng. Hå s¬ ®¨ng ký kinh doanh bao gåm: GiÊy phÐp thµnh lËp, ®iÒu lÖ c«ng ty vµ giÊy tê chøng thùc trô së giao dÞch cña c«ng ty. ViÖc ®¨ng ký kinh doanh cña c«ng ty cæ phÇn ph¶i ®îc tiÕn hµnh trong thêi h¹n 1 n¨m, kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy thµnh lËp. Qu¸ thêi h¹n nãi trªn, c«ng ty cha ®¨ng ký kinh doanh nÕu muèn tiÕp tôc thµnh lËp c«ng ty c¸c s¸ng lËp viªn ph¶i lµm thñ tôc xin phÐp thµnh lËp. Trong trêng hîp cã lý do chÝnh ®¸ng, uû ban nh©n d©n ®· cÊp giÊy phÐp thµnh lËp kh«ng qu¸ 90 ngµy. - ViÖc tiÕn hµnh ®¨ng ký kinh doanh qua x¸c nhËn cña c¸c ngµnh c¸c cÊp ®îc quy ®Þnh trong §iÒu 18 LuËt c«ng ty: Khi ®¨ng ký kinh doanh c«ng ty ®îc ghi tªn vµo sæ ®¨ng ký kinh doanh vµ ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký 12 kinh doanh. KÓ tõ thêi ®iÓm ®ã c«ng ty cã t c¸ch ph¸p nh©n vµ ®îc tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh. Trong thêi gian 7 ngµy kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, uû ban kÕ ho¹ch ph¶i gi÷ b¶n sao giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh kÌm theo hå s¬ cña c«ng ty cho c¬ quan thuÕ, tµi chÝnh, thèng kª vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý ngµnh kinh tÕ, kü thuËt cïng cÊp. - ViÖc th«ng b¸o c«ng khai thµnh lËp c«ng ty ®îc qui ®Þnh trong ®iÒu 19 LuËt c«ng ty. Trong thêi h¹n 30 ngµy, kÓ tõ ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, c«ng ty ph¶i ®¨ng b¸o ®Þa ph¬ng vµ b¸o hµng ngµy cña trung ¬ng trong 5 sè liªn tiÕp c¸c ®iÓm chñ yÕu sau: + Tªn, lo¹i h×nh c«ng ty, trô së nghÒ kinh doanh; vµ môc tiªu ngµnh, + Hä, tªn, ®Þa chØ thêng tró cña c¸c s¸ng lËp viªn; + Vèn ®iÒu lÖ; + Ngµy ®îc cÊp giÊy phÐp thµnh lËp, ngµy ®îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh; + Thêi ®iÓm b¾t ®Çu ho¹t ®éng. - Trong trêng hîp cÇn ®Æt chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn ngoµi TØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng hoÆc ®¬n vÞ hµnh chÝnh t¬ng ®¬ng, n¬i ®Æt trô së chÝnh c«ng ty ph¶i thùc hiÖn quy ®Þnh trong ®iÒu 20 LuËt c«ng ty. + Xin phÐp UBND TØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng, n¬i ®Æt chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn vµ ®¨ng ký kinh doanh t¹i uû ban kÕ ho¹ch cïng cÊp. + Th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho UBND ®· cÊp giÊy phÐp thµnh lËp c«ng ty vÒ viÖc më chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i 13 diÖn trong thêi gian 15 ngµy kÓ tõ ngµy chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn ®îc cÊp giÊy ®¨ng ký. III.Cæ ®«ng, chñ nî vµ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña c«ng ty. 1. Cæ ®«ng. a, Kh¸i niÖm cæ ®«ng. Cæ ®«ng cña c«ng ty cæ phÇn lµ nh÷ng c¸ nh©n hay c¸c tæ chøc kinh tÕ x· héi trùc tiÕp tham gia gãp vèn mua cæ phÇn cña c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh. Trong c¸c c«ng ty cæ phÇn cã ph¸t hµnh cæ phiÕu, cæ ®«ng s¸ng lËp ®îc ph©n biÖt víi c¸c cæ ®«ng kh¸c ë chç: Cæ ®«ng s¸ng lËp lµ nh÷ng cæ ®«ng cïng nhau tho¶ thuËn thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn. Hä thêng lµ nh÷ng cæ ®«ng chñ xíng, ®øng ra lo viÖc thµnh lËp c«ng ty vµ tham gia gãp vèn víi sè lîng lín Ýt nhÊt ph¶i b»ng 20% sè cæ phiÕu dù ®Þnh ph¸t hµnh cñac«ng ty, do ®ã hä thêng d÷ vai trß quan träng trong viÖc quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty. b, C¸c quyÒn lîi cña cæ ®«ng. - QuyÒn bá phiÕu: g¾n liÒn víi së h÷u cæ phÇn, nªn cæ ®«ng kh«ng thÓ nhîng quyÒn bá phiÕu cho ngêi kh¸c nÕu kh«ng nhîng cæ phÇn hoÆc uû quyÒn cho mét ngêi ®¹i diÖn dù §¹i héi ®ång bá phiÕu thay cho m×nh (NÕu ®iÒu lÖ cña c«ng ty quy ®Þnh sè cæ phÇn tèi thiÓu) - QuyÒn hëng tiÒn l·i vµ tiÒn dù tr÷ khi c«ng ty lµm ¨n cã l·i. - QuyÒn chuyÓn nhîng cæ phÇn. Cæ ®«ng cã quyÒn chuyÓn nhîng cæ phÇn cña m×nh cho ngêi kh¸c, ®ã lµ ®Æc trng cña cæ phÇn trong c«ng ty ®æi vèn. NÕu ®iÒu lÖ cña c«ng ty cã ®iÒu kho¶n nµo cÊm viÖc chuyÓn nhîng cæ phÇn th× ®iÒu kho¶n ®ã lµ v« hiÖu. ChØ cã c¸c cæ phÇn hiÖn vËt lµ t¹m thêi kh«ng ®îc phÐp 14 chuyÓn nhîng trong thêi h¹n 2 n¨m vµ nh÷ng cæ phÇn b¶o ®¶m cña qu¶n trÞ viªn tuyÖt ®èi kh«ng ®îc chuyÓn nhîng. - QuyÒn ®îc th«ng b¸o vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty, cã quyÒn kiÓm tra sæ s¸ch kÕ to¸n, chøng tõ vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong kinh doanh khi cã lý do chÝnh ®¸ng. - Cæ ®«ng kh«ng ®îc rót cæ phÇn hay vèn cña m×nh ra khái c«ng ty khi c«ng ty cha cã chñ tr¬ng gi¶m bít vèn hoÆc quyÕt ®Þnh gi¶i thÓ hay nhîng b¸n. - Nhãm cæ ®éng ®¹i diÖn cho Ýt nhÊt 1/4 sè vèn ®iÒu lÖ cã quyÒn yªu cÇu triÖu tËp §¹i héi ®ång ®Ó xem xÐt vµ gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc mµ héi ®ång qu¶n trÞ vµ gi¸m ®èc bá qua. Trong trêng hîp nµy, héi ®ång qu¶n trÞ hoÆc gi¸m ®èc ph¶i triÖu tËp §¹i héi ®ång trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy nhãm thµnh viªn yªu cÇu (Theo kho¶n 4 §iÒu 8 luËt c«ng ty VN). c, NghÜa vô cña c¸c cæ ®«ng. - Cæ ®«ng ph¶i chÊp hµnh ®Çy ®ñ nh÷ng quy ®Þnh ®îc ghi trong ®iÒu lÖ cña c«ng ty vµ nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt cã liªn quan. - Cæ ®«ng ph¶i chÊp hµnh v« ®iÒu kiÖn c¸c quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng. - Cæ ®«ng ph¶i gãp vèn ®Çy ®ñ vµ ®óng thêi h¹n nh ®· tho¶ thuËn vµ ghi trong ®iÒu lÖ cña c«ng ty. - Cïng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng ty vµ nh÷ng sù may rñi x¶y ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. 2. Cæ phÇn vµ cæ phiÕu. a. Kh¸i niÖm cæ phÇn, cæ phiÕu. 15 * Cæ phÇn lµ tîng trng cho quyÒn së h÷u, nghÜa lµ ngêi göi cæ phÇn lµ chñ së h÷u mét phÇn tµi s¶n cña c«ng ty, cã quyÒn nhêng mét phÇn lîi nhuËn sau khi nép thuÕ vµ trõ ®i c¸c kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. - Cæ phÇn cã mét lÜnh gi¸, nhng kh«ng ph¶i bao giê cæ phÇncòng vÉn gi÷ ®îc lÜnh gi¸ Êy khi b¸n l¹i. Gi¸ trÞ cña cæ phÇn lªn xuèng tuú theo t×nh tr¹ng lµm ¨n ph¸t ®¹t cña c«ng ty vµ theo t×nh tr¹ng kinh tÕ trong níc vµ quèc tÕ. -Mçi cæ phÇn lµ mét ®¬n vÞ kh«ng thÓ ph©n chia ®îc. * Cæ phiÕu chÝnh lµ giÊy chøng nhËn mçi cæ phÇn. Gi¸ danh nghÜa mçi cæ phiÕu cao hay thÊp lµ tuú theo luËt ch¬i cæ phÇn cña tõng níc quy ®Þnh. Ch¼ng h¹n nh ë Ph¸p thêng lu hµnh cæ phiÕu gi¸ danh nghÜa 100 Fr ë §øc lu hµnh cæ phiÕu gi¸ danh nghÜa 100 DM... - Cæ phiÕu thêng ®îc mua b¸n trao tay theo kiÓu giao giÊy chøng nhËn së h÷u cæ phÇn hoÆc ®îc mua b¸n b»ng c¸ch ghi tªn ngêi mua vµo sæ ®¨ng ký mua cæ phiÕu. Sè tiÒn ghi trªn cæ phiÕu chØ lµ gi¸ danh nghÜa dïng lµm c¬ së ®Ó hëng lîi tøc cæ phÇn. Cßn gi¸ b¸n thùc tÕ cæ phiÕu (thÞ gi¸ cæ phiÕu) th× phô thuéc vµo kh¶ n¨ng sinh lîi cña c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu nµy. Nh v©y, b¸n cæ phiÕu thùc chÊt lµ b¸n quyÒn hëng thô sè thu nhËp mµ cæ phiÕu mang l¹i. - Mäi sù biÕn ®éng vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ - x· héi Ýt nhiÒu ®Òu ¶nh hëng ®Õn thÞ gi¸ cæ phiÕu. §Çu c¬ chøng kho¸n còng cã thÓ t¹o ra sù t¨ng gi¸ t¹o thÞ gi¸ cæ phiÕu. b. H×nh thøc cæ phÇn. Cæ phÇn ®îc cÊp ph¸t díi hai h×nh thøc: cã ghi tªn vµ kh«ng ghi tªn: Cæ phÇn cã ghi tªn th× ghi tªn chñ së h÷u, cæ phÇn kh«ng ghi tªn chØ ghi mét con sè. Mçi cæ phÇn kh«ng ghi tªn cã kÌm theo mét tê giÊy ®îc chia c¾t thµnh nh÷ng 16 phiÕu nhá, ®ã lµ c¸c phiÕu nhËn l·i, ®Õn h¹n nhËn tiÒn l·i, cæ ®«ng sÏ xÐ mét tê phiÕu mang ®i nhËn l·i. Cæ phÇn cã ghi tªn khi nhËn l·i ph¶i tr×nh chøng kho¸n. - Cæ phÇn cã thÓ ®îc ho¸n c¶i, nghÜa lµ cæ phÇn cã ghi tªn ®æi thµnh cæ phÇn kh«ng ghi tªn hay ngîc l¹i ngo¹i trõ trêng hîp luËt b¾t buéc cæ phÇn ph¶i gi÷ h×nh thøc cã ghi tªn. - Cæ phÇn kh«ng ghi tªn ®îc chuyÓn nhîng rÊt dÔ dµng, ngêi b¸n chØ viÖc trao tay tê chøng kho¸n cho ngêi mua lµ xong. - Cæ phÇn cã ghi tªn ®îc chuyÓn nhîng b»ng c¸ch sang tªn cæ phiÕu cho ngêi mua trong sæ s¸ch do c«ng ty gi÷. c. C¸c lo¹i cæ phÇn. Ngoµi cæ phÇn b»ng tiÒn mÆt vµ cæ phÇn b»ng hiÖn vËt ®ãng gãp vµo c«ng ty cßn cã mét sè lo¹i kh¸c: - Cæ phÇn hëng thô: lµ cæ phÇn cho quyÒn hëng thô mét phÇn l·i cña c«ng ty, tuy lµ vèn ®· ®îc hoµn tr¶ råi. - Cæ phÇn u tiªn: lµ cæ phÇn ®îc hëng møc l·i nhiÒu h¬n c¸c cæ phÇn kh¸c, hoÆc ®îc tr¶ l·i hay ®îc hoµn vèn tríc c¸c cæ phÇn kh¸c. Ngêi cã cæ phÇn u tiªn ®îc hëng nh÷ng quyÒn lîi mµ c¸c cæ ®«ng kh¸c kh«ng cã. 3. Tr¸i phiÕu a. Kh¸i niÖm tr¸i phiÕu - Tr¸i phiÕu lµ mét chøng kho¸n mµ c«ng ty ph¸t hµnh ®Ó vay vèn. Mçi mét chøng kho¸n ®¹i diÖn cho mét kho¶n nî cña c«ng ty ®èi víi ngêi chñ së h÷u cña tê phiÕu. - Tr¸i phiÕu ®«i khi cßn ®îc gäi lµ tr¸i kho¸n. Thùc chÊt ®©y lµ phiÕu ghi nhËn vay nî, trong ®ã nãi râ sè tiÒn vay, møc l·i (æn ®Þnh) thêi h¹n tr¶ vèn vµ tr¶ l·i. b. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. 17 ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu tríc hÕt ph¶i ®îc ®¹i héi ®ång cæ ®«ng quyÕt ®Þnh vÒ sè tiÒn vay b»ng tr¸i phiÕu, gi¸ trÞ mçi tr¸i phiÕu, l·i suÊt cña tr¸i phiÕu, thêi h¹n vay vµ thêi h¹n thanh to¸n (hoµn tr¶) tr¸i phiÕu. Ngoµi ra, viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ph¶i ®îc c¬ quan cã thÈm quyÒn cña nhµ níc cho phÐp theo ®iÒu 36 LuËt c«ng ty ViÖt Nam quy ®Þnh ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cña c«ng ty lµ: + Cã ph¬ng ¸n kinh doanh cô thÓ ®ßi hái vèn lín; + §· ho¹t ®éng Ýt nhÊt lµ 2 n¨m vµ chøng minh ®îc ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty ®ang ®îc qu¶n lý tèt cã hiÖu qu¶; + §îc Ng©n hµng n¬i c«ng ty më tµi kho¶n chøng nhËn sè tiÒn cßn l¹i ë Ng©n hµng vµ ®îc c¬ quan c«ng chøng chøng nhËn trÞ gi¸ sè tµi s¶n b»ng hiÖn vËt cña c«ng ty ®ñ ®¶m b¶o cho tæng sè vèn dù ®Þnh vay cßn cã thÓ ®îc mét hoÆc nhiÒu ng©n hµng b¶o l·nh; + §îc ng©n hµng ®¶m nhiÖm gióp ®ì dÞch vô ng©n quü vµ kÕ to¸n liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. GiÊy phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ph¶i ®îc quy ®Þnh râ møc vèn ®îc vay qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, møc l·i vµ thêi gian hoµn tr¶ vèn. Trªn mçi tr¸i phiÕu ph¶i ghi râ thø tù gi¸ trÞ cña tr¸i phiÕu, tæng sè vèn huy ®éng b»ng tr¸i phiÕu, møc l·i vµ thêi h¹n thanh to¸n. - C¸c trêng hîp phiÕu. cÊm kh«ng ®îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i + CÊm t nh©n kh«ng ®îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu; + CÊm c¸c c«ng ty cã vèn cha ®îc gãp ®Çy ®ñ vµ c«ng ty cha lËp xong b¶n c©n ®èi tµi kho¶n trong tµi kho¶n thø nhÊt. 18 4. QuyÒn lîi cña chñ nî ®èi víi c«ng ty a. QuyÒn ®îc hëng lîi tøc. Ngêi cã tr¸i phiÕu ®îc hëng tiÒn l·i theo l·i suÊt ®· Ên ®Þnh khi c«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. L·i suÊt nµy ®îc tù do Ên ®Þnh, kh«ng bÞ h¹n chÕ, v× lµ l·i suÊt th¬ng m¹i. Khi tiÒn tÖ mÊt gi¸, c¸c c«ng ty ¸p dông c«ng thøc mÒm dÎo h¬n lµ bï chªnh lÖch gi¸. b. QuyÒn ®îc hoµn l¹i tiÒn vèn Khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, c«ng ty ®· Ên ®Þnh kú h¹n tr¶ nî, khi ®Õn h¹n, c«ng ty ph¶i hoµn l¹i tiÒn vèn cho c¸c chñ nî. NÕu kh«ng cã vèn ®Ó tr¶, c«ng ty cã thÓ l¹i ph¸t hµnh mét ®ît tr¸i phiÕu kh¸c ®Ó dµnh cho c¸c tr¸i chñ cò tham dù, ®èi víi nh÷ng ngêi nµy tr¸i phiÕu cò ®îc ho¸n c¶i thµnh ra tr¸i phiÕu míi. Nhng biÖn ph¸p th«ng thêng cña c«ng ty ®· tr¶ nî tr¸i phiÕu lµ biÖn ph¸p hoµn gi¶m, cã nghÜa lµ gi¶m bít mãn nî, tr¶ dÇn mçi n¨m mét sè tr¸i phiÕu b»ng c¸ch bèc th¨m. - Sè tiÒn vèn ®îc hoµn tr¶: VÒ nguyªn t¾c, chñ nî ®îc hoµn l¹i theo ®óng mÖnh gi¸ cña tr¸i phiÕu. Tuy nhiªn c«ng ty cã thÓ ph¸t hµnh díi mÖnh gi¸, mµ l¹i hoµn tr¶ cho chñ nî theo ®óng mÖnh gi¸. Sè sai biÖt cã tÝnh c¸ch mét sè tiÒn thëng cho tr¸i chñ, nã hîp ph¸p v× tÊt c¶ c¸c chñ nî ®Òu ®îc lîi nh nhau. - QuyÒn b¶o ®¶m: Mét c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu tuy lµ vay nî, nhng ®Æc ®iÓm lµ ngêi cho vay ë vµo thÕ bÊt lîi, kh«ng Ên ®Þnh ®îc ®iÒu kiÖn víi c«ng ty, mµ ph¶i chÊp nhËn c¸c ®iÒu kiÖn do c«ng ty ®¬n ph¬ng ®Þnh tríc. C«ng ty lµ ngêi ®i vay nhng thùc ra l¹i ë vµo thÕ m¹nh. Do ®ã cÇn ph¶i: + B¶o ®¶m do c«ng ty ng thuËn: 19  C«ng ty cã thÓ ®îc nhµ níc ®øng ra ®¶m b¶o m×nh nh÷ng tr¸i phiÕu ph¸t hµnh. cho  C«ng ty cã thÓ dïng nh÷ng chøng kho¸n cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o cho tr¸i phiÕu, nghÜa lµ lÊy nî ®¶m b¶o cho nî, thÝ dô b¶o ®¶m b»ng c«ng tr¸i quèc gia...  C«ng ty còng cã thÓ b¶o ®¶m b»ng c¸ch cam kÕt r»ng trong t¬ng lai sÏ kh«ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu víi l·i suÊt cao h¬n.  C«ng ty còng cã thÓ trùc tiÕp b¶o ®¶m nh÷ng tr¸i phiÕu cña m×nh ph¸t hµnh b»ng c¸ch th«ng thêng lµ lÊy bÊt ®éng s¶n cña m×nh, nhµ cöa, tµu biÓn... lµm ®¶m b¶o. + B¶o ®¶m do luËt ph¸p. Nh÷ng b¶o ®¶m trªn chØ nh»m vµo viÖc kiÖn tông vÒ quyÒn lîi cña c¸c tr¸i chñ trong cïng mét kú ph¸t hµnh. NÕu b¶n ¸n xÐt xö lµ mét chñ nî th¾ng kiÖn cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi chung cña tÊt c¶, th× sÏ cã hiÖu lùc chÊp hµnh ®èi víi nh÷ng chñ nî kh¸c dï r»ng nh÷ng ngêi nµy kh«ng cã tham dù trong b¶n ¸n Êy. Nh vËy, chØ cÇn mét chñ nî ®îc xö th¾ng kiÖn, mét quyÒn lîi cã tÝnh ®¹i diÖn cho quyÒn lîi chung, th× c¸c chñ nî kh¸c còng cã thÓ buéc c«ng ty ph¶i thi hµnh ®èi víi m×nh. 5. B¶n chÊt ph¸p lý cña tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu. VÒ mÆt lý thuyÕt tr¸i phiÕu vµ cæ phÇn cã nhiÒu chç gièng nhau. Hai thø cïng cã gi¸ trÞ b»ng nh÷ng chøng kho¸n cã ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn. Hai thø cïng kh«ng thÓ chia ra cho vèn nhá h¬n ®îc. Hai thø cïng cã tÝnh c¸ch ®éng s¶n. Nhng gi÷a hai thø cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau: VÒ b¶n chÊt ngêi cã cæ phÇn lµ héi viªn cña c«ng ty, ngêi cã tr¸i phiÕu lµ chñ nî cña c«ng ty, khi nî ®· ®îc thanh to¸n c¶ vèn vµ l·i th× quan hÖ gi÷a hai bªn chÊm døt. Ngoµi ra cßn cã c¸c kh¸c biÖt. 20