Chiến lược huy động và phát triển nguồn vốn tại SGD I NHĐT&PTVN
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Lêi më ®Çu
Kinh nghiÖm cña nh÷ng quèc gia ph¸t triÓn nhanh trªn thÕ giíi ®· kh¼ng
®Þnh tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æc biÖt lµ tÝch tô vµ tËp trung vèn trong n−íc cã
vai trß quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. ë
ViÖt Nam, tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c nghµnh
c«ng nghiÖp nãi riªng trong t−¬ng lai tÊt nhiªn chñ yÕu vÉn ph¶i ®ùa vµo
l−îng ®Çu t− lín. ChØ trªn c¬ së cã mét l−îng ®Çu t− m¹nh tõ nÒn kinh tÕ,
th«ng qua qu¸ tr×nh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn hay huy ®éng vèn tõ
c¸c Ng©n Hµng, míi cã thÓ ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, trang bÞ cho c¸c
nghµnh c«ng nghiÖp cã kÜ thuËt cao ...
Trong nh÷ng n¨m tr−íc ®©y do c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chi
phèi, qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn kh«ng ®−îc quan t©m ®Èy m¹nh. B©y
giê khi ®Êt n−íc ®· chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr−êng, cã ®iÒu kiÖn ®Ó tÝch tô vµ
tËp trung vèn nh−ng thùc tÕ trong nh÷ng n¨m võa qua cho thÊy, vÊn ®Ò bøc
xóc cña nÒn kinh tÕ n−íc ta lµ thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ ®æi míi nh÷ng c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i. Nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò trªn lµ do t×nh tr¹ng thiÕu vèn, mµ cô
thÓ lµ thiÕu vèn tiÒn ®ång trong hÖ thèng Ng©n Hµng ViÖt Nam. Do ®ã, c¸c
NHTM ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vèn cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c dù ¸n
®Çu t− ...
Tõ thùc tÕ trªn vµ trong thêi gian thùc tËp t¹i SGD I NH§T&PTVN em
nhËn thÊy c«ng t¸c huy ®éng vèn trong Ng©n Hµng cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt
quan träng trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng nãi riªng vµ trong sù nghiÖp thùc
hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc nãi chung. H¬n n÷a,
SGD I NH§T&PTVN lµ mét NHTM quèc doanh, cã nhiÖm vô trùc tiÕp
kinh doanh víi nghiÖp vô chñ yÕu lµ huy ®éng vèn vµ cho vay ®Çu t− ph¸t
triÓn ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ... do ®ã nhu cÇu vÒ
vèn ®Ó ®¸p øng cho ho¹t ®éng ®Çu t− ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña
Ng©n Hµng lµ rÊt lín. V× c¸c lÝ do ®ã, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “ChiÕn
ChiÕn
l−îc huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn t¹i SGD I NH§T&PTVN”
§Ò tµi kh«ng ®i s©u vµo viÖc ®Ò ra chiÕn l−îc vµ ph©n tÝch tÊt c¶ c¸c b−íc
chiÕn l−îc vÒ qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn, mµ chØ lµ nh÷ng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸
mang tÝnh ®Þnh tÝnh, kh¸i qu¸t c¨n b¶n dùa trªn c¬ së lÝ thuyÕt liªn quan ®Õn
nguån vèn vµ thùc tiÔn t¹i SGD.
§Ò tµi ®· ®−îc hÖ thèng hãa nh÷ng vÊn ®Ò lÝ thuyÕt c¬ b¶n vÒ vèn vµ chiÕn
l−îc huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng. §©y lµ c¬ së ®Ó ph©n tÝch thùc tr¹ng
c«ng t¸c huy ®éng vèn t¹i SGD I NH§T&PTVN. Tõ ®ã, em ®· rót ra
nh÷ng thµnh tùu, h¹nn chÕ vµ nguyªn nh©n ®Ó ®−a ra mét sè gi¶i ph¸p, chiÕn
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
1
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
l−îc nh»m huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn. §ång thêi, em còng ®−a ra mét
sè kiÕn nghÞ ®èi víi Nhµ n−íc, NHNN còng nh− ®èi víi NH§T&PTVN
nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p vµ hç trî cho c«ng t¸c huy
®éng vèn cña NHTM.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, bè côc cña chuyªn ®Ò gåm 4 ch−¬ng:
Ch−¬ngI: LÝ luËn chung vÒ vèn Vµ chiÕn l−îc huy ®éng vèn cña Ng©n
Hµng
Ch−¬ngII: Nh÷ng
h÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Ng©n Hµng th−¬ng m¹i vµ huy ®éng
vèn cña Ng©n Hµng
Ch−¬ng III: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lÝ huy ®éng vèn t¹i
SGD I NH§T&PTVN
Ch−¬ng IV:
Gi¶i ph¸p t¨ng c−êng c«ng t¸c huy ®éng vèn vµ chiÕn l−îc
ph¸t triÓn nguån vèn t¹i SGD I NH§T&PT
VÊn ®Ò trªn lµ mét lÜnh vùc nghiªn cøu phøc t¹p, ®an xen nhiÒu yÕu tè vÜ
m« vµ vi m«, mang tÝnh kh¸ch quan vµ chñ quan. B¶n th©n em trong qu¸
tr×nh nghiªn cøu vµ t×m hiÓu c¶ vÒ lÝ luËn lÉn thùc tiÔn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ
nhÊt ®Þnh, kh«ng tr¸nh khái tiÕu sãt. Em rÊt mong ®−îc sù tham gia ®ãng gãp
ý kiÕn cña thÇy gi¸o h−íng dÉn GS .TS Cao Cù Béi vµ ®¬n vÞ thùc tËp.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o h−íng dÉn GS .TS Cao Cù Béi,
c¸c anh chÞ phßng nguån vèn kinh doanh SGD I NH§T&PTVN ®· tËn t×nh
gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
2
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Ch−¬ng1
lý luËn chung vÒ vèn
Vµ chiÕn l−îc huy ®éng vèn
cña ng©n hµng
1. Kh¸i niÖm vÒ vèn vµ vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ
1.1 Kh¸i niÖm vÒ vèn:
Vèn lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cÊu thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh. Vèn hiÓu theo nghÜa hÑp lµ tiÒm lùc tµi chÝnh cña mçi c¸ nh©n, doanh
nghiÖp vµ mçi Quèc Gia. Vèn hiÓu theo nghÜa réng lµ bao gåm nguån nh©n lùc,
tµi lùc chÊt x¸m, tiÒn b¹c vµ c¶ quan hÖ ®4 tÝch lòy cña mét c¸ nh©n hay mét
Quèc gia.
Bµi häc cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®4 kh¼ng ®Þnh tÝch tô vµ tËp
trung vèn ®Æc biÖt lµ vèn trong n−íc cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong sù
nghiÖp hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Tõ xa x−a c¸c nhµ kinh tÕ ®4 ®¸nh gi¸ cao vai trß
cña vèn ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia ch¼ng h¹n, luËn ®iÓm “ Lao
®éng lµ cha, ®Êt ®ai lµ mÑ” cña mäi cña c¶i vËt chÊt ®4 ®−îc nhµ kinh tÕ häc
ng−êi Anh Uyliam Petty ®−a ra tõ thÕ kØ XVI. §iÒu ®ã chøng tá r»ng, ngay tõ khi
®ã ng−êi ta ®4 nhËn thøc râ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x4
héi. §ã lµ nguån lùc con ng−êi vµ ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn. KÕ thõa nh÷ng
t− t−ëng cña c¸c nhµ kinh tÕ cæ ®iÓn, C. M¸c ®4 tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh vÒ
vai trß cña vèn qua c¸c häc thuyÕt: TÝch lòy, tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn, t¸i s¶n
xuÊt t− b¶n x4 héi, häc thuyÕt ®Þa t« … §Æc biÖt M¸c ®4 chØ nguån gèc chñ yÕu
cña vèn tÝch lòy lµ lao ®éng th¨ng d− do nh÷ng ng−êi lao ®éng t¹o ra, vµ nguån
vèn ®ã khi ®em dïng vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt th× nã vËn ®éng nh−
thÕ nµo. Khi nghiªn cøu nÒn s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa, M¸c ®4 t×m thÊy nh÷ng
qui luËt vËn ®éng cña t− b¶n (Vèn) mµ qui luËt nµy nÕu ta tr×u t−îng nh÷ng biÓu
hiÖn cô thÓ vÒ mÆt x4 héi th× sÏ thÊy:
SL§
T - H
… SX …H’ - T'
TLSX
C«ng thøc ®ã ®4 chØ ra r»ng bÊt k× mét doanh nghiÖp nµo muèn thùc hiÖn qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng ®Òu ph¶i tr¶i qua ba giai ®o¹n: Mua - s¶n xuÊt Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
3
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
b¸n hµng. Vµ ®iÒu quan träng cho mçi ng−êi s¶n xuÊt, mçi doanh nghiÖp ph¶i
biÕt t×m c¸ch cÊu tróc mét c¸ch kh«n ngoan c¸c yÕu tè cña tiÒn vèn, ®Çu t− (khi
chuyÓn hãa thµnh søc lao ®éng vµ t− liÖu s¶n xuÊt) nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i nhÊt
cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ c¶ x4 héi. C«ng thøc ®ã còng chØ ra r»ng
trong dßng ch¶y liªn tôc cña vèn ®Çu t− nÕu nh− h×nh th¸i nµo trong ba h×nh th¸i
trªn ch−a ®i vµo chu tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, trong tr−êng hîp nh− vËy th× ®ång vèn ®ã vÉn ®ang ë d¹ng tiÒm n¨ng chø
nã ch−a ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho mçi c¸ nh©n mçi doanh nghiÖp vµ
toµn x4 héi. TÝch lòy vèn theo M¸c lµ “sö dông gi¸ trÞ thÆng d− lµm t− b¶n, hay
chuyÓn hãa gi¸ trÞ thÆng d− trë l¹i thµnh t− b¶n …” vµ M¸c ®4 kh¼ng ®Þnh “sù
c¹nh tranh b¾t buéc nhµ t− b¶n nÕu muèn duy tr× t− b¶n cña m×nh th× ph¶i lµm cho
t− b¶n ngµy cµng t¨ng lªn vµ h¾n kh«ng thÓ nµo tiÕp tôc lµm cho t− b¶n ®ã ngµy
mét t¨ng lªn ®−îc, nÕu kh«ng cã mét sù tÝch lòy ngµy cµng nhiÒu thªm” M¸c cßn
chØ ra nh÷ng nh©n tè qui ®Þnh qui m« cña tÝch lòy, bao gåm: Khèi l−îng gi¸ trÞ
thÆng d− (lîi nhuËn ), n¨ng suÊt lao ®éng x4 héi vµ qui m« vèn ban ®Çu (l−îng t−
b¶n øng tr−íc)…
Vèn lµ mét nh©n tè quan träng trong ba nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù t¨ng tr−ëng
vÒ kinh tÕ gåm: Lao ®éng, vèn, c«ng nghÖ. §èi víi n−íc ta lao ®éng dåi dµo
nh−ng vèn khan hiÕm, c«ng nghÖ l¹c hËu. TÊt nhiªn muèn ®æi míi c«ng nghÖ th×
cÇn ph¶i cã vèn.
Tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c«ng nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung
trong t−¬ng lai tÊt nhiªn chñ yÕu vÉn ph¶i dùa vµo l−îng ®Çu t− lín. ChØ trªn c¬ së
cã mét l−îng ®Çu t− m¹nh tõ viÖc tÝch lòy néi bé nÒn kinh tÕ, th«ng qua qu¸ tr×nh
tÝch tô vµ tËp trung vèn c¶ c¸c doanh nghiÖp còng nh− cña c¶ céng ®ång d©n c−,
míi cã thÓ trang bÞ cho nghµnh c«ng nghiÖp cã kÜ thuËt cao, sö dông nhiÒu nh©n
c«ng vµ khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn ®Êt n−íc.
Mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ víi tÝch tô vµ tËp trung vèn rÊt chÆt chÏ.
Sù t¨ng tr−ëng võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶ cña tÝch tô vµ tËp trung vèn.
Thùc tiÔn trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, vÊn ®Ò bøc xóc cña nÒn kinh tÕ n−íc ta
lµ thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ ®æi míi c«ng nghÖ hiªn ®¹i. MÆt kh¸c, hiÖu qu¶ sö
dông ®ång vèn còng ch−a cao, ®Æc biÖt lµ ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc.
V× vËy, con ®−êng tÝch tô vµ tËp trung vèn ®Æc biÖt lµ vèn trong n−íc cã hiÖu
qu¶ lµ bµi to¸n cÇn ph¶i th¸o gì ®Ó t¨ng tèc nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ Ng©n Hµng
®ãng mét vai trß quan träng ®Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy.
1. 2 Vai trß cña vèn ®èi víi nÒn kinh tÕ:
ChÝnh v× vèn cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc t¹o ra mäi cña c¶i vËt chÊt vµ
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
4
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
nh÷ng tiÕn bé x4 héi, v× thÕ nã lµ nh©n tã v« cïng quan träng ®Ó thùc hiÖn qu¸
tr×nh øng dông tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, chuyÓn dÞch c¬
cÊu vµ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Nhê ®ã, ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy
mét n©ng cao c¸c nguån lùc vÒ con ng−êi, tµi nguyªn vµ c¸c mèi bang giao còng
®−îc khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n. Tõ ®ã t¸c ®éng m¹nh ®Õn c¬ cÊu kinh tÕ cña ®Êt
n−íc ®−îc chuyÓn dÞch nhanh chãng theo h−íng c«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa,
lµm cho nÒn kinh tÕ cã c¸c nghµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô chiÕm tØ lÖ cao h−íng
m¹nh vÒ xuÊt khÈu. CjÝnh ®iÒu ®ã ®4 dÉn tíi nÒn kinh tÕ sÏ cã tèc ®é t¨ng tr−ëng
cao vµ æn ®Þnh.
§Êt n−íc chóng ta sau 10 n¨m ®æi míi nÒn kinh tÕ ®4 cã nhiÒu chuyÓn biÕn
quan träng vµ ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu lín lao, nh−ng chóng ta vÉn lµ n−íc
nghÌo møc sèng vÉn cßn thÊp, tÝch tô vµ tËp trung vèn trong nÒn kinh tÕ vÉn cßn
qu¸ thÊp. Trong khi ®ã nhu cÇu vèn ®Çu t− cho c¶ nÒn kinh tÕ nãi chung lµ rÊt lín
vµ cÊp b¸ch. Theo sè liÖu th«ng kª cho thÊy tæng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn cña toµn x4
héi n¨m 1995 −íc tÝnh kho¶ng h¬n 62 000 tØ ®ång, trong ®ã nguån vèn do Nhµ
n−íc ®Çu t− chiÕm kho¶ng 43%. §Î thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh kinh tÕ quan träng
cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Õn n¨m 2010 chóng ta ph¶i huy
®éng ®−îc mét sè vèn Ýt nhÊt lµ 55 ®Õn 60 tØ USD trong thêi k× 2003 – 2010 trong
®ã nguån vèn tÝch lòy tõ trong n−íc tõ 25 ®Õn 30 tØ USD.
V× vËy, trong qu¸ tr×nh t¹o c¸c tiÒn dÒ cho CNH-H§H còng nh− ®Ó triÓn khai
CNH-H§H kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña vèn. MÆt kh¸c, muèn ph¸t huy nguån
nh©n lùc, n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o båi d−ìng nh©n tµi ®Ó ph¸t huy tèi ®a cho c«ng
cuéc CNH-H§H còng cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t− cho sù nghiÖp gi¸o dôc, ®Èy nhanh
øng dông khoa häc kÜ thuËt, c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, còng nh− viÖc x©y dùng c¬
së h¹ tÇng cµng kh«ng thÓ thiÕu vai trß cña vèn. ChÝnh nh÷ng ®iÒu ®ã cã thÓ rót ra
kÕt luËn r»ng: TÝch tô vµ tËp trung vèn trong nÒn kinh tÕ nãi chung vµ tÝch tô vµ
tËp trung vèn trong Ng©n Hµng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyªt cho qu¸ tr×nh CNH-H§H,
nhÞp ®é CNH-H§H nhanh hay chËm chÝnh lµ do nguån vèn quyÕt ®Þnh.
2. ChiÕn l−îc qu¶n lÝ, huy ®éng vèn vµ vai trß cña
nã ®èi víi ho¹t ®éng Ng©n Hµng
2.1 NhËn ®Þnh chung vÒ chiÕn l−îc:
2.1.1 ChiÕn l−îc lµ g× ?
“ChiÕn l−îc lµ mét ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng tæng qu¸t, víi sù ®¶m b¶o ngÇm
®Þnh vÒ c¸c nguån lùc cho môc ®Ých ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu trong tõng giai ®o¹n”
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
5
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Môc tiªu lµ c¸i ®Ých cuèi cïng mµ tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®Òu ph¶i h−íng vµo
nh»m ®¹t ®−îc c¸c kÕt qu¶ chung.ViÖc x¸c lËp c¸c môc tiªu lµ c¬ së cho viÖc
quyÕt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch vµ sÏ ¶nh h−ëng ®Õn c¬ c¸u tæ chøc cña Ng©n Hµng.
C¸c môc tiªu sÏ cã thÓ thay ®æi nh−ng nã lu«n lµ xuÊt ph¸t ®iÓm lµ nÒn t¶ng cña
viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ ®−a ra chiÕn l−îc.
Môc ®Ých cña chiÕn l−îc lµ th«ng qua mét hÖ thèng vµ chÝnh s¸ch môc tiªu
chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó t¹o lËp mét h×nh ¶nh vÒ thÓ lo¹i c¬ së kinh doanh nµo
®ã. ChiÕn l−îc kh«ng v¹ch ra mét c¸ch lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu, nh−ng
chóng h−íng cho ta mét bé khung ®Ó h−íng dÉn t− duy vµ hµnh ®éng.
ViÖc x©y dùng vµ th«ng tin vÒ chiÕn l−îc lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng quan
träng nhÊt cña ng−êi qu¶n lÝ. Mét tæ chøc kh«ng cã chiÕn l−îc còng nh− gièng
nh− ®i vµo mét khu rõng rËm mµ kh«ng cã la bµn hay b¶n ®å. ViÖc thiÕu mét
chiÕn l−îc hay mét chiÕn l−îc sai lÇm lµ nguyªn nh©n cña hÇu hÕt c¸c thÊt b¹i
trong kinh doanh.
2.1.2 ChiÕn l−îc trong ho¹t ®éng Ng©n Hµng:
Khi c¸c môc tiªu vµ chÝnh s¸ch cña Ng©n Hµng ®4 h×nh thµnh b−íc tiÕp theo
lµ ph¶i ®¹t ®Õn mét chiÕn l−îc nh»m ®¹t ®Õn c¸c môc ®Ých vµ môc tiªu nµy. Trong
khi môc tiªu cho ta mét sù lùa chän kh¸ch hµng vÒ chÊt l−îng, ph−¬ng h−íng vµ
b−íc tiÕn cña Ng©n Hµng, th× chiÕn l−îc sÏ lµ kÕ ho¹ch, qua ®ã mét Ng©n Hµng
cã thÓ nhËn ra c¸c môc tiªu ®4 ®−îc ho¹ch ®Þnh râ rµng. NÕu môc tiªu cña Ng©n
Hµng lµ gia t¨ng thÞ phÇn th× chiÕn l−îc; sÏ cã nhiÖm vô lµm sao ®¹t ®−îc vÊn ®Ò
nµy. ViÖc gia t¨ng kªu gäi mét nhãm kh¸ch hµng míi lµ chiÕn l−îc ®a d¹ng hãa
c¸c lo¹i h×nh kh¸ch hµng, …
Trong khi chuyÓn tõ môc tiªu sang chiÕn l−îc, c¸c yÕu tè cÇn ®−îc xem xÐt lµ
tiÒm lùc cña Ng©n Hµng vµ m«i tr−êng t−¬ng lai. TiÒm lùc cña Ng©n Hµng nh−
qui m« vµ tæng sè tµi s¶n, c¸c tiÖn nghi Ng©n Hµng, danh tiÕng, tiÒm lùc tµi chÝnh
vµ ®éi ngò nh©n sù… TÊt c¶ c¸c nh©n tè nµy sÏ ¶nh h−ëng ®Õn h×nh thøc chiÕn
l−îc mµ Ng©n Hµng ¸p dông.
C¸c môc tiªu cña Ng©n Hµng ¶nh h−ëng ®Õn sù tæng hîp vµ ®¸nh gi¸, ®Õn l−ît
nã sù tæng hîp vµ ®¸nh gi¸ l¹i ¶nh h−ëng ®Õn chiÕn l−îc vµ môc tiªu.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
LËp kÕ ho¹ch ë mét Ng©n Hµng
Môc tiªu cña
Ng©n Hµng
C¸c
C¸c
nguån
nguånlùclùc
cña
Ng©n
Hµng
cña
Ng©n Hµng
Tæng hîp vµ ®¸nh gi¸
ChiÕn l−îc
Dù b¸o
Error!
* ChiÕn l−îc vµ mèi quan hÖ:
§èi víi mét doanh nghiÖp, c¸c chiÕn l−îc chñ yÕu nh»m ®−a ra ®Þnh h−íng
tæng thÓ cho doanh nghiÖp bao gåm:
Tæng thÓ c¸c chiÕn l−îc t¹i mét doanh nghiÖp
ChiÕn l−îc t¨ng
tr−ëng
ChiÕn l−îc kh¸ch
hµng
ChiÕn l−îc kinh
doanh
Doanh nghiÖp
M« h×nh ho¹t ®éng
ChiÕn l−îc c¹nh tranh
ChiÕn l−îc
tµi chÝnh
ChiÕn l−îc
marketing
ChiÕn l−îc quan hÖ
x4 héi
Ng©n Hµng lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ nªn bªn c¹nh bªn c¹nh nh÷ng
chiÕn l−îc trªn cßn cã nh÷ng chiÕn l−îc kinh doanh víi mét lo¹t c¸c chiÕn l−îc
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
7
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
bé phËn mang tÝnh chÊt nghiÖp vô nh−: chiÕn l−îc huy ®éng vèn, chiÕn l−îc t¨ng
d− nî quèc doanh, chiÕn l−îc sö dông vèn vay ®Çu t−.
Nh− vËy, cïng nh»m h−íng ®Õn c¸c môc tiªu, nhiÖm vô ®4 ®Æt ra mµ gi÷a c¸c
môc tiªu nµy kh«ng ph¶i bao giê còng dÔ thèng nhÊt. Do vËy, cã thÓ chØ cã mét
chiÕn l−îc tháa m4n tèt nhÊt toµn bé c¸c môc tiªu trong v« sè chiÕn l−îc chØ ®¸p
øng phÇn nµo môc tiªu ®Ò ra ®ã. Nh×n chung, c¸c chiÕn l−îc trong mét Ng©n
Hµng cã quan hÖ kh¨ng khÝt víi nhau, hç trî nhau ph¸t triÓn. Trong chiÕn l−îc
kinh doanh cña m×nh Ng©n Hµng kh«ng thÓ bá qua mét chiÕn l−îc kinh doanh
quan träng ®ã lµ chiÕn l−îc huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn.
2. 2 C¸c giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc trong Ng©n Hµng th−¬ng
m¹i:
KÕ ho¹ch hoa chiÕn l−îc ®ã lµ thµnh phÇn c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh qu¶n lÝ chiÕn
l−îc ho¹t ®éng Ng©n Hµng.
KÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc ®−îc hiÓu lµ qu¸ tr×nh ngiªn cøu nh÷ng chiÕn l−îc
®Æc biÖt gãp phÇn ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña tæ chøc trªn c¬ së duy tr× sù phï hîp
chiÕn l−îc gi÷a c¸c môc tiªu ®ã
Néi dung vµ giai ®o¹n kÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c b−íc
sau:
Giai ®o¹n 1, Qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc b¾t ®Çu tõ viÖc ®Æt ra c¸c
nhiÖm vô cña Ng©n Hµng, lùa chän c¸c môc tiªu …
Giai ®o¹n 2, Giai ®o¹n kÕ ho¹ch hãa tiÕp sau lµ cô thÓ hãa c¸c nhiÖm vô
trong c¸c môc tiªu cña Ng©n Hµng.
Giai ®o¹n 3, C«ng viÖc cña giai ®o¹n nµy lµ ph©n tÝch t×nh h×nh c¬ së cña
thÞ tr−êng vµ t×m kiÕm ph¸t hiÖn thÞ tr−êng. Nã ®ßi hái viÖc x¸c ®Þnh thÞ
tr−êng phôc vô, ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc tÝnh s¶n xuÊt thÞ tr−êng cña c¸c ph©n ®o¹n thÞ
tr−êng vµ ®¸nh gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña thÞ tr−êng.
Ngoµi ra, ë ®©y cßn t×m kiÕm, ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, x¸c ®Þnh
c¸c s¶n phÈm Ng©n Hµng tháa m4n nhu cÇu kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ sù
hîp lÝ ®èi víi Ng©n Hµng trong viÖc tháa m4n nhu cÇu ®ã; x¸c ®Þnh c¸c ph−¬ng
tiÖn cÇn thiÕt ®èi víi Ng©n Hµng vµ t×m kiÕm c¸c ph−¬ng tiÖn ®ã.
ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt – thÞ tr−êng cña c¸c ph©n ®o¹n thÞ tr−êng
diÔn ra theo 4 h−íng:
- §¸nh gi¸ c¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ tr−êng
- §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu dÞch vô
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
8
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
- §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu c¹nh tranh
- Ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm m«i tr−êng
Trªn c¬ së c¸c kÕt qu¶ ph©n tÝch c¸c ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt – thÞ tr−êng mµ ®¸nh
gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña thÞ tr−êng th«ng qua c¸c chØ tiªu sau: Qui m« thÞ tr−êng,
tèc ®é ph¸t triÓn, tèc ®é ph¸t triÓn dù tÝnh, tæng l−îng kh¸ch hµng, tÇn sè sö dông
dÞch vô, c¸c ®Æc ®iÓm tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, sè l−îng vµ møc ®é tËp trung ®èi
thñ c¹nh tranh, c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« …
Giai ®o¹n 4, cña kÕ ho¹ch hãa – ®¸nh gi¸ c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi chiÕn l−îc
cña Ng©n Hµng vµ ph©n tÝch c¸c ¶nh h−ëng cña chóng.
Cã hai lo¹i yÕu tè t¸c ®éng tíi chiÕn l−îc Ng©n Hµng: §ã lµ c¸c yÕu tè vÜ m«
vµ vi m«.
Giai ®o¹n 5, lµ viÖc ®¸nh gi¸ c¸c kh¶ n¨ng vµ nguy c¬, bao gåm 3 kh©u:
- Ph¸t hiÖn c¸c nguy c¬ vµ kh¶ n¨ng
- Ph¸t hiÖn c¸c mÆt m¹nh vµ yÕu cña Ng©n Hµng
- Ph©n tÝch ¶nh h−ëng t−¬ng lai cña c¸c mÆt m¹nh vµ yÕu cña Ng©n Hµng
cña c¸c kh¶ n¨ng vµ nguy c¬.
Giai ®o¹n 6, cña kÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc cã 4 ph−¬ng ¸n ®Æt ra cho Ng©n
Hµng, ®ã lµ: Ph¸t triÓn, ph¸t triÓn h¹n chÕ, ph¸t triÓn gi¶m vµ kÕt hîp c¶ 3 ph−¬ng
¸n trªn.
Giai ®o¹n 7, Nh÷ng ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng thay ®æi còng nh− c¸c qu¸ tr×nh cô
thÓ hãa c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l−îc b»ng c¸c kÕ ho¹ch thùc hiÖn ®ßi hèic nh÷ng thay
®æi chiÕn l−îc.
Giai ®o¹n 8, x¸c ®Þnh c¸c kÕt qu¶ tµi chÝnh cña dù ¸n
2. 3 VÞ trÝ chiÕn l−îc huy ®éng vèn trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n
Hµng:
Nh− chóng ta ®4 t×m hiÓu ë trªn, chiÕn l−îc qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn lµ mét
chiÕn l−îc lín, ®ßi hái cã sù trî gióp cña nhiÒu chÝnh s¸ch vÖ tinh nh− chiÕn l−îc
kh¸ch hµng, chiÕn l−îc ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, chiÕn l−îc huy ®éng vèn trung, dµi
h¹n, chiÕn l−îc c«ng nghÖ hãa c¸c tiÖn Ých Ng©n Hµng …Nh÷ng chiÕn l−îc nµy
còng biÕn ®æi qua tõng thêi k×, giai ®o¹n cô thÓ (3 hay 5 n¨m) phô thuéc vµo chu
k× vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ, ®iÒu kiÖn vÜ m« vµ b¶n th©n ho¹ch ®Þnh cña Ng©n
Hµng. N»m trong chiÕn l−îc huy ®éng nguån cã thÓ lµ chiÕn l−îc huy ®éng
nguån vèn tõ d©n c−, tõ c¸c tæ chøc kinh tÕ, chiÕn l−îc gia t¨ng vèn chñ së h÷u,
gia t¨ng vèn cÊp hai …
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
9
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
§Ó cho ho¹t ®éng kinh doanh ®−îc tr«i ch¶y vµ ®óng h−íng mét Ng©n Hµng
cÇn ®Ò ra c¸c chiÕn l−îc ®Ó cã ®−îc sè vèn cÇn thiªt sau khi c©n nh¾c vÒ t¸c ®éng
cña nh÷ng nguån vèn kh¸c nhau ®Õn chi phÝ huy ®éng vèn vµ rñi ro Ng©n Hµng.
V× nh÷ng lÝ do trªn, mét chiÕn l−îc qu¶n lÝ huy ®éng vµ ph¸t triÓn nguån vèn
sÏ ®ãng mét vai trß quan träng trong ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n Hµng. ViÖc
®−a ra mét chiÕn l−îc huy ®éng vèn hîp lÝ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n theo ®Çy dñ
8 giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch hãa chiÕn l−îc mµ cã thÓ rót ng¾n ®i mét sè
b−íc. C¨n cø vµo t×nh h×nh ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh cña tõng ng©n hµng mµ cã thÓ
®−a ra chiÕn l−îc cô thÓ phï hîp.
3. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn qui m« vµ chÊt l−îng
vèn huy ®éng
3.1 Nh©n tè chñ quan:
3.1.1 ChÝnh s¸ch l i suÊt:
L4i suÊt huy ®éng lµ tØ lÖ phÇn tr¨m cña sè tiÒn cã ®−îc so víi sè tiÒn gèc mµ
ng−êi göi tiÒn nh©n ®−îc tõ Ng©n Hµng. §iÒu ®Çu tiªn mµ bÊt k× mét c¸ nh©n. tæ
chøc kinh tÕ nµo còng muèn tham kh¶o khi göi tiÒn vµo Ng©n Hµng ®ã lµ l4i suÊt.
V× vËy, chÝnh s¸ch l4i suÊt lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng nhÊt t¸c
®oäng tíi chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng.
Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i Ng©n Hµng cø ®−a ra møc l4i suÊt cao lµ cã thÓ thu hót
®−îc nhiÒu vèn. VÊn ®Ò ë chç víi møc l4i suÊt cô thÓ do Ng©n Hµng ®−a ra sÏ
®em l¹i cho ng−êi göi tiÒn møc lîi tøc thùc tÕ lµ bao nhiªu. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ
møc l4i suÊt mµ Ng©n Hµng ®−a ra ph¶i lu«n lín h¬n tØ lÖ l¹m ph¸t. Do ®ã Ng©n
Hµng ph¶i dù ®o¸n chÝnh x¸c tØ lÖ l¹m ph¸t cña nÒn kinh tÕ trong n¨m ®Ó cã thÓ
møc l4i suÊt huy ®éng hîp lÝ. L4i suÊt ë møc huy ®éng hîp lÝ còng ph¶i lµ møc l4i
suÊt huy ®éng ®¶m b¶o cho søc mua t−¬ng ®èi cña gi÷a c¸c lo¹i tiÒn kh«ng bÞ
thay ®æi. Cã nghÜa lµ ph¶i céng thªm vµo ®ã nh÷ng yÕu tè biÕn ®éng cña tØ gi¸.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy kh«ng ph¶i lµ mét viÖc ®¬n gi¶n, võa cã tÝnh khoa
häc võa cã tÝnh nghÖ thuËt. Ng©n Hµng ph¶i rÊt khÐo lÐo míi cã thÓ cã ®−îc mét
chÝnh s¸ch l4i suÊt hîp lÝ, linh ho¹t phï hîp víi t×nh h×nh thÞ tr−êng vµ mong
muèn cña Ng©n Hµng vÒ qui m« vµ chÊt l−îng nguån vèn cña Ng©n Hµng, võa
®¶m b¶o lîi Ých cña ng−êi göi tiÒn, lîi Ých cña Ng©n Hµng, gióp Ng©n Hµng ®¹t
hiÖu qu¶ cao trong c«ng t¸c huy ®éng vèn.
3.1.2 C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn vµ c¸c dÞch vô do Ng©n Hµng cung øng:
Mét Ng©n Hµng cã c¸c h×nh thøc vµ k× h¹n huy ®éng vèn phong phó, linh ho¹t
thuËn tiÖn h¬n sÏ thu hót kh¸ch hµng míi vµ duy tr× nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn cã
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
10
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
h¬n nh÷ng Ng©n Hµng kh¸c. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng hiÖn nay ngµy cµng cã
nhiÒu Ng©n Hµng tham gia thÞ tr−êng, kh¸ch hµng cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t×m
cho m×nh mét sù lùa chän tèt nhÊt. V× vËy, dÞch vô Ng©n Hµng chÝnh lµ mét yÕu
tè thu hót kh¸ch hµng.
3.1.3 ChiÕn l−îc Marketing Ng©n Hµng:
§©y lµ nh÷ng chÝnh s¸ch nh»m ®Ó kh¸ch hµng biÕt ®Õn ho¹t ®éng cña Ng©n
Hµng, thÊy ®−îc lîi Ých khi giao dÞch víi Ng©n Hµng. Lµm nhiÒu ng−êi biÕt ®Õn
Ng©n Hµng g©y uy tÝn víi thÞ tr−êng g¾n bã víi kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ thu hót
thªm kh¸ch hµng míi. Sù tËn t×nh, chu ®¸o trong phôc vô kh¸ch hµng, thñ tôc
®¬n gi¶n nhanh chãng, chÝnh x¸c còng lµ mét yÕu tè gióp duy tr× kh¸ch hµng cò
vµ thu hót kh¸ch hµng míi, t¹o nªn bé mÆt Ng©n Hµng.
3.2 Nh©n tè kh¸ch quan:
3.2.1 M«i tr−êng kinh tÕ - x héi:
C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh trÞ – x4 héi cña Nhµ n−íc, sù t¨ng tr−ëng ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ, phong tôc tËp qu¸n cña ®Êt n−íc ... ®Òu ¶nh h−ëng m¹nh mÏ
tíi ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng. V× vËy, nhµ qu¶n trÞ Ng©n Hµng ph¶i dù ®o¸n ®−îc
diÔn biÕn cña thÞ tr−êng, n¾m b¾t ®−îc thêi c¬ ®Ó ®−a ra c¸c kÕ ho¹ch chiÕn l−îc
ph¸t triÓn Ng©n Hµng trong tõng thêi k×, giai ®o¹n vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn l©u dµi.
3.2.2 M«i tr−êng c¹nh tranh:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¹nh tranh lµ mét qui luËt tÊt yÕu, Ng©n Hµng lµ
mét nghµnh cã møc ®é c¹nh tranh cao. Trong nh÷ng n¨m qua, thÞ tr−êng tµi chÝnh
ngµy cµng trë nªn ®«ng ®óc do sù tham gia cña nhiÒu lo¹i h×nh Ng©n Hµng vµ c¸c
tæ chøc tµi chÝnh phi Ng©n Hµng. HiÖn nay, ë ViÖt Nam cã 4 Ng©n Hµng quèc
doanh, 54 Ng©n Hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn, 4 Ng©n Hµng liªn doanh víi n−íc
ngoµi, 23 chi nh¸nh cña Ng©n Hµng n−íc ngoµi, trªn 800 quÜ tÝn dông nh©n d©n
… Trong khi ®ã, nguån vèn nhµn rçi trong d©n c− vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ lµ cã
giíi h¹n vµ c¸c Ng©n Hµng t¨ng ®−îc tèi ®a thÞ phÇn huy ®éng vèn cña m×nh.
H×nh thøc c¹nh tranh kh«ng ®a d¹ng nh− c¸c nghµnh, c¸c lÜnh vùc kh¸c còng
lµm cho tÝnh c¹nh tranh cña Ng©n Hµng cao h¬n. C¸c NHTM chñ yÕu c¹nh tranh
b»ng hai h×nh thøc lµ l4i suÊt vµ dÞch vô Ng©n Hµng. HiÖn nay, ë n−íc ta c¸c
Ng©n Hµng chñ yÕu c¹nh tranh b»ng h×nh thøc l4i suÊt, cßn h×nh thøc c¹nh tranh
b»ng dÞch vô th× ch−a phæ biÕn. Do ®ã, mçi Ng©n Hµng ph¶i x¸c ®Þnh ®−îc møc
l4i suÊt thÕ nµo lµ hîp lÝ nhÊt, hÊp dÉn nhÊt, kÕt hîp víi danh tiÕng vµ uy tÝn cña
Ng©n Hµng ®Ó t¨ng thÞ phÇn huy ®éng vèn cña ®¬n vÞ m×nh. §iÒu nµy lµ rÊt khã
kh¨n v× nÕu l4i suÊt huy ®éng cao th× l4i suÊt cho vay còng ph¶i t¨ng lªn, l4i suÊt
huy ®éng thÊp th× kh«ng hÊp dÉn kh¸ch hµng.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
11
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Ch−¬ng II
nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Ng©n Hµng
th−¬ng m¹i vµ huy ®éng vèn
cña Ng©n Hµng
1. Tæng quan vÒ Ng©n Hµng th−¬ng m¹i (NHTM)
1.1 Kh¸i niÖm vµ mét sè lo¹i h×nh Ng©n Hµng:
1.1.1 Kh¸i niÖm:
Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét doanh ngiÖp ®Æc biÖt ho¹t ®éng kinh doanh
tiÒn tÖ, tÝn dông.
ë c¸c n−íc kh¸c nhau, quan niÖm vÒ NHTM còng cã mét sè ®iÓm kh¸c nhau.
Tuy nhiªn, ®iÓm chung lµ ®Òu coi NHTM lµ mét doanh nghiÖp chuyªn kinh
doanh tiÒn tÖ vµ cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh cho nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. ë ViÖt
Nam, theo ph¸p lÖnh “Ng©n Hµng, hîp t¸c x4 tÝn dông vµ c«ng ti tµi chÝnh ban
hµnh th¸ng 5 n¨m 1990” ®4 ghi: “Ng©n Hµng lµ tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ mµ
ho¹t ®éng chñ yÕu vµ th−êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi cña kh¸ch hµng víi tr¸ch
nhiÖm hoµn tr¶ sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay thùc hiÖn nghiÖp vô chiÕt khÊu, lµm ph−¬ng
tiÖn thanh to¸n”. “LuËt tæ chøc tÝn dông” ®−îc Quèc héi th«ng qua th¸ng 12 n¨m
1997 x¸c ®Þnh” Ng©n Hµng lµ tæ chøc tÝn dông ®−îc thùc hiÖn toµn bé c¸c ho¹t
®éng Ng©n Hµng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cã liªn quan”, trong ®ã “ ho¹t
®éng Ng©n Hµng lµ ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ dÞch vô Ng©n Hµng víi néi
dung th−êng xuyªn lµ nhËn tiÒn göi, sö dông sè tiÒn nµy cÊp tÝn dông vµ cung øng
dÞch vô thanh to¸n”.
1.1.2 Mét sè lo¹i h×nh Ng©n Hµng ë n−íc ta:
Theo tÝnh chÊt vµ môc tiªu ho¹t ®éng, Ng©n Hµng gåm cã c¸c lo¹i h×nh sau:
- Ng©n Hµng th−¬ng m¹i:(cßn gäi lµ Ng©n Hµng tiÒn göi hay Ng©n Hµng tÝn
dông víi nghiÖp vô truyÒn thèng lµ huy ®éng vèn phÇn lín d−íi h×nh thøc ng¾n
h¹n vµ cho vay ng¾n h¹n d−íi h×nh thøc chiÕt khÊu th−¬ng phiÕu. Tuy nhiªn do
thÞ tr−êng ngµy cµng ph¸t triÓn, dÇn dÇn c¸c Ng©n Hµng nµy ®i vµo kinh doanh
tæng hîp, lµm c¶ nghiÖp vô huy ®éng vèn vµ cho vay trung, dµi h¹n vµ lµm nh− tÊt
c¶ c¸c nghiÖp vô, dÞch vô Ng©n Hµng.
- Ng©n Hµng ph¸t triÓn: NÐt ®Æc tr−ng næi bËt lµ nh÷ng Ng©n Hµng tËp
trung huy ®éng vèn trung, dµi h¹n v× sù ph¸t triÓn (kh«ng chØ duy tr× qui
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
12
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
m«, chÊt l−îng cò). Ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n Hµng nµy chñ yÕu qua ®Çu t−
trùc tiÕp c¸c dù ¸n lín.
- Ng©n Hµng ®Çu t−: Ho¹t ®éng víi môc tiªu ®Çu t− trung, dµi h¹n còng v×
sù ph¸t triÓn nh−ng th«ng qua c¸c h×nh thøc ®Çu t− gi¸n tiÕp qua giÊy tê cã
gi¸. Ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng nµy gÇn gòi víi nghiÖp vô chøng kho¸n.
C¸c läai giÊy tê cã gi¸ ®−îc më réng th× lo¹i Ng©n Hµng nµy còng phong
phó vµ ph¸t triÓn.
- Ng©n Hµng chÝnh s¸ch: Th«ng th−êng lµ nh÷ng Ng©n Hµng th−¬ng m¹i
100% vèn Nhµ n−íc hoÆc Ng©n Hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn Nhµ n−íc (gåm
së h÷u Nhµ n−íc vµ së h÷u cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh), ®−îc lËp
ra ®Ó phôc vô mét sè chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc nh− Ng©n Hµng ng−êi
nghÌo, Ng©n Hµng ph¸t triÓn nhµ ë, Ng©n Hµng xuÊt nhËp khÈu ...). Lo¹i
Ng©n Hµng nµy ho¹t ®éng kh«ng v× nôc tiªu lîi nhuËn. Nã ®−îc t¹o vèn
d−íi h×nh thøc ®Æc thï ®Ó cho vay −u ®4i nh−ng ®−îc Nhµ n−íc bï phÇn
chªnh lÖch l4i suÊt.
- Ng©n Hµng hîp t¸c: (Hay gäi réng ra lµ nh÷ng tæ chøc tÝn dông hîp t¸c) lµ
nh÷ng tæ chøc tÝn dông thuéc së h÷u tËp thÓ, ®−îc c¸c thµnh viªn tù
nguyÖn lËp nªn kh«ng ph¶i v× môc tiªu lîi nhuËn mµ v× môc tiªu t−¬ng trî
lÉn nhau nhiÖm vÒ vèn vµ dÞch vô Ng©n Hµng. Nã cã thÓ cã nhiÒu h×nh
thøc tõ thÊp ®Õn cao, nh− hîp t¸c tÝn dông, quÜ tÝn dông nh©n d©n, Ng©n
Hµng hîp t¸c ... Nã cã thÓ lµ tæ chøc tÝn dông hîp t¸c ®éc lËp ë tõng m¾t,
kh©u vµ cã sù liªn kÕt toµn hÖ thèng (nh− quÜ tÝn dông nh©n d©n).
1.2 Vai trß vµ chøc n¨ng c¬ b¶n cña Ng©n Hµng th−¬ng m¹i:
1.2.1 Vai trß:
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, Ng©n Hµng cã vai trß hÕt søc quan träng thóc
®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.
Tr−íc hÕt, Ng©n Hµng ®ãng mét vai trß to lín trong viÖc thu hót, huy ®éng,
tÝch tô vµ tËp trung c¸c nguån tµi chÝnh nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ, gãp phÇn quan
träng tµi trî cho nhu cÇu vÒ vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ph¸t triÓn kinh
tÕ x4 héi. Ng©n Hµng cã kh¶ n¨ng chuyÓn hãa c¸c kho¶n tiÒn göi nhá lÎ cã thêi
h¹n ng¾n thµnh c¸c kho¶n tÝn dông lín cã thêi h¹n dµi h¬n, tµi tr¬ kÞp thêi cho
c¸c nhu cÇu ®Çu t− ph¸t triÓn kinh tÕ x4 héi .
Ng©n Hµng lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t−. Trong khi thùc hiÖn chøc n¨ng
trung gian tµi chÝnh, Ng©n Hµng thu hót nh÷ng kho¶n tiÕt kiÖm trong d©n c− ®Ó
®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu t− më réng n¨ng
lùc ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng cã hiÖu qu¶ sÏ kÝch thÝch gi¶m bít nhu
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
13
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
cÇu cao cÊp, dµnh tiÒn cho viÖc ®Çu t− gãp phÇn tµi trî cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x4
héi.
Ng©n Hµng ®ãng vai trß quan träng thóc ®Èy n©ng cao sö dông c¸c nguån tµi
nguyªn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, dÔ dµng cho viÖc lu©n chuyÓn vèn vµ sù di
chuyÓn vèn tõ lÜnh vùc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ sang lÜnh vùc kinh doanh cã
hiÖu qu¶. Bëi v× viÖc huy ®éng vèn vµ sö dông vèn trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh diÔn
ra trªn c¬ së quan hÖ cung cÇu vµ khi sö dông bÊt k× nguån vèn nµo còng ®Òu ph¶i
tr¶ gi¸ nhÊt ®Þnh. §iÒu ®ã buéc ng−êi cÇn vèn ph¶i lùa chän c¸c ph−¬ng ¸n kinh
doanh tèi −u, lùa chän h×nh thøc vµ thêi ®iÓm thÝch hîp ®Ó gi¶m chi phÝ.
Víi chøc n¨ng lµm trung gian thanh to¸n, Ng©n Hµng ®4 rót ng¾n tèc ®é l−u
th«ng hµng hãa tiÒn tÖ. HÖ thèng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµm gi¶m thêi
gian vµ chi phÝ thanh to¸n. Thªm vµo ®ã, c¸c kho¶n tiÒn nhµn rçi trong x4 héi
®−îc Ng©n Hµng huy ®éng vµ ®Çu t− trë l¹i s¶n xuÊt kinh doanh, qua ®ã ®Èy
nhanh tèc ®é l−u chuyÓn hµng hãa tiÒn tÖ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ ph¸t triÓn.
Ng©n Hµng gãp phÇn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc liªn
tôc, kh«ng bÞ ®øt qu ng th«ng qua viÖc cung cÊp vèn ®Çu t−. Do tÝnh biÕn ®éng
th−êng xuyªn cña nhu cÇu vèn trong kinh doanh, t¹i mét thêi ®iÓm lu«n lu«n tån
t¹i nh÷ng doanh nghiÖp c¸ nh©n cã vèn nhµn rçi. Ng©n Hµng ®ãng vai trß lµ cÇu
nèi, thu hót vèn ®Çu t− tõ nh÷ng n¬i thõa vèn chuyÓn sang nh÷ng n¬i thiÕu vèn, tõ
®ã ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh diÔn ra liªn tôc.
Ng©n Hµng gãp phÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ cña Nhµ n−íc,
®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng tiÒn tÖ, thÞ tr−êng vèn, ®iÒu hßa
ho¹t ®éng kinh tÕ x4 héi. Ch¼ng h¹n, Nhµ n−íc cã thÓ thay ®æi tiÒn göi dù tr÷ b¾t
buéc ®èi víi c¸c Ng©n Hµng ®Ó thay ®æi l−îng cung tiÒn, thùc hiÖn ®iÒu hßa l−u
th«ng tiÒn tÖ.
1.2.2 Chøc n¨ng:
*Chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh:
§©y lµ chøc n¨ng quan träng, ph¶n ¸nh râ nÐt nhÊt b¶n chÊt cña Ng©n Hµng
th−¬ng m¹i lµ tæ chøc chuyªn nghÒ kinh doanh tiÒn tÖ. C¸c NHTM, bé phËn chñ
yÕu cña hÖ thèng trung gian tµi chÝnh lµ kªnh dÉn vèn quan tréng tõ nh÷ng thùc
thÓ cã vèn nhµn rçi ®Õn c¸c thùc thÓ cã nhu cÇu vèn.
Víi chøc n¨ng trung gian tµi chÝnh, NHTM cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi møc rñi
ro, chuyÓn ®æi k× h¹n, gi¶m chi phÝ giao dÞch, cung cÊp th«ng tin dÞch vô.
Nhê ®ã mµ NHTM ®4 ®¸p øng ®−îc nh÷ng nhu cÇu vèn Ng©n Hµng cÇn thiÕt
ph¶i bæ sung cho c¸c doanh nghiÖp ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt, t¸i s¶n xuÊt ®−îc liªn
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
14
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
tôc. MÆt kh¸c NHTM ®¸p øng nhu cÇu vèn dµi h¹n gióp cho c¸c doanh nghiÖp
®Çu t− tµi s¶n cè ®Þnh, ®æi míi c¶i tiÕn c«ng nghÖ kÜ nghÖ lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n
xuÊt kinh doanh.
* Chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ chñ thÓ cho c¸c doanh nghiÖp trong nÒn
kinh tÕ
Khi thùc hiÖn chøc n¨ng lµm trung gian thanh to¸n, NHTM cung cÊp cho
kh¸ch hµng cña c¸c ph−¬ng tiÖn thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nh−: ñy nhiÖm
thu, ñy nhiÖm chi, sÐc thÎ tÝn dông ... Nhê ®ã mµ nhu cÇu tiÒn mÆt cho chi tr¶
ngµy cµng gi¶m, tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ cho x4 héi.
HÖ thèng NHTM hiÖn nay ®4 thu hót ®−îc sè l−îng lín c¸c tæ chøc, c¸ nh©n
më tµi kho¶n t¹i Ng©n Hµng, ®Æc biÖt lµ ë c¸c n−íc ph¸t triÓn. Qua viÖc thùc hiÖn
c¸c nhiÖm vô thanh to¸n Ng©n Hµng trë thµnh thñ quÜ cña kh¸ch hµng thùc hiÖn
thu, chi theo lÖnh cña chñ tµi kho¶n. C¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n kh«ng cßn
cÇn ph¶i dïng tiÒn mÆt ®Ó trao ®æi víi nhau n÷a, mµ mäi viÖc thanh to¸n ®Òu ®−îc
thùc hiÖn b»ng c¸ch më tµi kho¶n ë Ng©n Hµng vµ trªn c¬ së ®ã ra lÖnh trªn c¸c
Ng©n Hµng thùc hiÖn c¸c kho¶n chi tr¶, ®ång thêi ñy nhiÖm cho Ng©n Hµng thu
nhËn c¸c kho¶n tiÒn th«ng qua viÖc trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n ng−êi nµy sang tµi
kho¶n ng−êi kh¸c. Ngµy nay, khi hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ph¸t triÓn cao, c¸c
NHTM ®Òu ®−îc tin häc hãa, th× c«ng t¸c thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c vïng l4nh
thæ, gi÷a c¸c quèc gia ®−îc tiÕn hµnh mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c hiÖu qu¶.
* Chøc n¨ng t¹o tiÒn:
Chøc n¨ng nµy ®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng tÝn dông vµ ®Çu t−
cña c¸c NHTM trong mèi quan hÖ víi NHNN qua vÊn ®Ò DTBB. Khi NHTM cÊp
vèn tÝn dông cho kh¸ch hµng A, lËp tøc sè tiÒn nµy cã thÓ chuyÓn thµnh tiÒn göi
cña kh¸ch hµng B (më t¹i mét Ng©n Hµng bÊt k×) NHTM l¹i dïng nguån vèn nµy
cho c¸c ®èi t−îng kh¸c vay. Nh− vËy, tõ mét ®ång vèn kÝ th¸c ban ®Çu, hÖ thèng
NHTM cã thÓ t¹o ra mét sè vèn tÝn dông lín h¬n nhiÒu lÇn ®Î ra béi sè tÝn dông.
§©y chÝnh lµ kh¶ n¨ng t¹o tiÒn cña NHTM, ®Ó kiÓm so¸t kh¶ n¨ng nµy, luËt ph¸p
cho phÐp NHNN ®−îc quyÒn, buéc c¸c NHTM ph¶i kÝ göi t¹i NHNN mét phÇn
cña tæng sè tiÒn hä nhËn ®−îc tõ nh÷ng kh¸ch hµng göi tiÒn gäi lµ dù tr÷ b¾t
buéc.
Theo thuyÕt t¹o tiÒn: khi mét khèi l−îng tiÒn göi t¨ng lªn, kh¶ n¨ng cho vay
cña toµn bé hÖ thèng NHTM sÏ t¨ng lªn nhiÒu lÇn. Ng−îc l¹i khi bít ®i mét l−îng
tiÒn göi kh¶ n¨ng cho vay cña toµn bé hÖ thèng NHTM sÏ gi¶m ®i nhiÒu lÇn. Cô
thÓ:
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
15
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Kh¶ n¨ng më réng
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
= Sè tiÒn göi huy ®éng *
tiÒn göi cña Ng©n Hµng
ban ®Çu
HÖ sè nh©n
më réng tiÒn tÖ
1
HÖ sè nh©n më réng tiÒn tÖ =
------------------------TØ lÖ DTBB
Chøc n¨ng t¹o tiÒn cña hÖ thèng NHTM liªn qua chÆt chÏ tíi chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ cña NHNN. Th«ng qua hÖ thèng NHTM, NHNN cã thÓ t¨ng hoÆc gi¶m l−îng
tiÒn cung øng b»ng c¸ch thay ®æi tØ lÖ DTBB.
* Chøc n¨ng kh¸c:
Ngoµi c¸c chøc n¨ng chñ yÕu nh− trªn, NHTM cßn tham gia vµo nhiÒu dÞch
vô kh¸c: T− vÊn cho kh¸ch hµng trong lÜnh vùc kinh doanh chøng kho¸n, dÞch vô
ñy th¸c, dÞch vô b¶o qu¶n an toµn c¸c tµi s¶n cã gi¸, dÞch vô kinh doanh ngo¹i
hèi ... nh»m hç trî vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña NHTM trong thÞ tr−êng
tµi chÝnh.
1.2.3 Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña Ng©n Hµng:
Cã thÓ kh¸i l−îc ho¹t ®éng Ng©n Hµng theo ba lo¹i nghiÖp vô chÝnh: nghiÖp
vô huy ®éng vèn, sö dông vèn vµ nghiÖp vô trung gian.
NghiÖp vô huy ®éng vèn cña NHTM ®−îc thùc hiÖn qua hµnh vi më tµi
kho¶n ®Ó thùc hiÖn thanh to¸n cho kh¸ch hµng, hoÆc huy ®éng c¸c lo¹i tiÒn göi cã
k× h¹n, kh«ng k× h¹n cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, d©n c− (huy ®éng vèn mét c¸ch bÞ
®éng), ph¸t hµnh k× phiÕu, tr¸i phiÕu, ®i vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, vay
NHTW (huy ®éng vèn chñ ®éng)... ®©y lµ nguån gèc c¬ b¶n ®Ó NHTM ph¸t ra tÝn
dông vµo nÒn kinh tÕ, cßn phÇn vèn tù cã cña NHTM chñ yÕu lµ phôc vô cho viÖc
x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, mua s¾m trang thiÕt bÞ m¸y mãc... Nh− vËy, cã
thÓ nãi NHTM kinh doanh b»ng nguån vèn huy ®éng lµ chñ yÕu tïy theo luËt
ph¸p mçi n−íc mµ NHTM ®−îc huy ®éng mét tØ lÖ cao hay thÊp. Th«ng th−êng
vèn huy ®éng cña NHTM gÊp 20 lÇn vèn tù cã hay vèn tù cã cña NHTM ®−îc qui
®Þnh b»ng hay lín h¬n 5% vèn huy ®éng mµ NHTM ®−îc,phÐp huy ®éng.
Nh− vËy, b»ng nghiÖp vô huy ®éng vèn cã thÓ nãi NHTM ®4 n¾m trong tay
mét bé phËn rÊt lín cña c¶i x4 héi vÒ mÆt gi¸ trÞ, tøc lµ vèn ®iÒ lÖ. §Ó huy ®éng
®−îc sè tiÒn nh− vËy, c¸c NHTM ®4 ph¶i bá ra mét kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh, ®ã
lµ tiÒn l4i ph¶i tr¶ cho ng−êi göi tiÒn vµ c¸c chi phÝ qu¶n lÝ kh¸c.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
16
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Khi ®4 huy ®éng ®−îc nguån vèn trong tay, ®Ó cã thÓ t¹o ra lîi nhuËn, NHTM
ph¶i tiÕn hµnh kinh doanh d−íi h×nh thøc sö dông vèn huy ®éng ®−îc nh−ng chñ
yÕu lµ cÊp tÝn dông, c¸c NHTM sö dông nguån vèn ®ã ®Ó kinh doanh d−íi d¹ng
®Çu t− kh¸c nh−: kinh doanh ngo¹i tÖ, kinh doanh chøng kho¸n ®Çu t− vèn trùc
tiÕp vµo c¸c doanh nghiÖp d−íi d¹ng vèn gãp ... NghiÖp vô sö dông cã hiÖu qu¶,
gãp phÇn më réng quan hÖ tÝn dông víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thu hót ®−îc
nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn quan hÖ giao dÞch víi Ng©n Hµng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
®Ó më réng nghiÖp vô huy ®éng vèn.
Bªn c¹nh ®ã NHTM còng cã thÓ t¹o ra doanh thu cho m×nh b»ng viÖc c¸c
nghiÖp vô ®−îc phÐp nh− thanh to¸n, chuyÓn hé tiÒn, t− vÊn kh¸ch hµng ... vµ thu
phÝ dÞch vô. Ngµy nay, do nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®ßi hái ho¹t ®éng
dÞch vô Ng©n Hµng ngµy cµng ph¶i më réng vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng. C¸c Ng©n
Hµng ph¶i ®Çu t− trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt, ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn
vµo ho¹t ®éng Ng©n Hµng ... ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, ®ång thêi n©ng
cao lîi nhuËn cho m×nh.
C¸c ho¹t ®éng cña Ng©n Hµng cã quan hÖ t¸c ®éng tíi nhau v× vËy Ng©n
Hµng ph¶i thùc hiÖn ®ång bé thèng nhÊt tÊt c¶ c¸c kh©u cã nh− vËy míi ®¸p øng
®−îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ vµ cña mçi Ng©n Hµng.
2. Vèn, c«ng t¸c qu¶n lÝ vµ huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng
2.1 C¬ cÊu vèn vµ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cña Ng©n Hµng:
Còng gièng nh− mäi ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c, Ng©n Hµng muèn ho¹t ®éng
®−îc tr−íc hÕt ph¶i cã vèn. Nh−ng Ng©n Hµng lµ mét doanh nghiÖp ®Æc biÖt kinh
doanh “tiÒn tÖ” do ®ã, nhu cÇu vÒ vèn cña NHTM lµ rÊt lín vµ viÖc tao vèn cho
Ng©n Hµng lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu trong ho¹t ®éng kinh doanh Ng©n
Hµng.
Vèn kinh doanh cña c¸c Ng©n Hµng th−¬ng m¹i lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn
bé c¸c tµi s¶n cã cña Ng©n Hµng. Vèn kinh doanh cña NHTM ®−îc h×nh thµnh tõ
nhiÒu nguån kh¸c nhau lµ vèn tù cã, vèn huy ®éng, c¸c lo¹i vèn kh¸c.
2.1.1 Vèn tù cã:
VÒ mÆt kinh tÕ, vèn tù cã lµ vèn do c¸c chñ së h÷u ®ãng gãp vµ ®−îc t¹o ra
trong qu¸ tr×nh kinh doanh ®−îc thÓ hiÖn ë d¹ng lîi nhuËn gi÷ l¹i. Vèn tù cã gåm:
Vèn ®iÒu lÖ, c¸c quÜ dù tr÷, c¸c tµi s¶n nî kh¸c.
Vèn lµ yÕu tè quan träng trong viÖc ®¶m b¶o ho¹t ®éng Ng©n Hµng. Qui m«
vèn tù cã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh qui m« vèn huy ®éng vµ qui m« c¸c ho¹t ®éng.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
17
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Vèn tù cã cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n c¸c tØ sè ho¹t ®éng cña nghµnh. HÇu hÕt ë
c¸c n−íc ®Òu qui ®Þnh møc tæng tµi s¶n tèi ®a Ng©n Hµng cã thÓ cã so víi vèn tù
cã, mét sè n−íc cßn giíi h¹n kh¶ n¨ng huy ®éng vèn tiÒn göi, kh¶ n¨ng hïn vèn...
ë ViÖt Nam, theo chÕ ®é kÕ to¸n, tµi chÝnh hiÖn hµnh vèn tù cã cña NHTM
bao gåm c¸c thµnh phÇn:
- Vèn ph¸p ®Þnh: Lµ sè vèn tèi thiÓu ph¶i cã ®Ó thµnh lËp Ng©n Hµng.
- Vèn ®iÒu lÖ: Lµ vèn do Nhµ n−íc cÊp, do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp.
Ngoµi ra, vèn tù cã cña NHTM cßn bao gåm: lîi nhuËn tÝch lòy, quÜ ph¸t triÓn
kÜ thuËt nghiÖp vô Ng©n Hµng, qòi khen th−ëng, quÜ phóc lîi, quÜ khÊu hao tµi s¶n
cè ®Þnh.
2.1.2 Vèn huy ®éng:
* Vèn tiÒn göi:
TiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ
TiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ lµ sè tiÒn t¹m thêi nhµn rçi ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®−îc göi t¹i Ng©n Hµng. Nã bao gåm mét bé phËn
vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi ®−îc gi¶i phãng ra khái qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn vèn.
Doanh nghiÖp ch−a cã nhu cÇu sö dông (vèn l−u ®éng) hoÆc sö dông cho nh÷ng
môc tiªu ®Þnh s½n vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh (c¸c quÜ: quÜ ®Çu t− ph¸t triÓn, quÜ
dù tr÷ tµi chÝnh, quÜ dù tr÷ tµi chÝnh, quÜ phóc lîi, quÜ khen th−ëng …)
Vèn tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, Ng©n Hµng huy ®éng d−íi hai h×nh thøc:
- TiÒn göi kh«ng k× h¹n (tiÒn göi thanh to¸n)
TiÒn göi thanh to¸n lµ lo¹i tiÒn göi mµ khi göi tiÒn vµo ng−êi göi cã thÓ rót ra
bÊt k× lóc nµo, vµ Ng©n Hµng cã tr¸ch nhiÖm ph¶i tháa m4n nhu cÇu cña kh¸ch
hµng. Khi göi tiÒn, kh¸ch hµng ®−îc h−ëng l4i suÊt vµ khi cã nhu cÇu sö dông th×
hä cã thÓ rót tiÒn ra nªn vÉn cã thÓ tháa m4n... nhu cÇu vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh
doanh. §ång thêi, kh¸ch hµng cßn cã thÓ sö dông tiÒn göi nµy ®Ó phôc vô cho
c«ng t¸c thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt qua Ng©n Hµng.
- TiÒn göi cã k× h¹n: lµ lo¹i tiÒn göi mµ khi göi tiÒn cã sù tháa thuËn vÒ thêi
h¹n rót tiÒn.
VÒ nguyªn t¾c, ng−êi göi tiÒn chØ cã thÓ rót tiÒn ra theo thêi h¹n ®4 tháa thuËn.
Tuy nhiÖn, trªn thùc tÕ do qu¸ tr×nh c¹nh tranh, ®Ó thu hót tiÒn göi c¸c Ng©n Hµng
th−êng cho phÐp kh¸ch hµng ®−îc rót tiÒn ra tr−íc thêi h¹n nh−ng kh«ng ®−îc
h−ëng l4i, hoÆc chØ ®−îc h−ëng mét møc l4i suÊt thÊp h¬n.
- Tµi kho¶n NOW vµ tµi kho¶n NOW ®Æc biÖt:
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
18
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
Tµi kho¶n NOW lµ tµi kho¶n tiÒn göi sÐc cã h−ëng l4i, kh«ng cã k× h¹n vµ
Ng©n Hµng ph¶i chi tr¶ khi kh¸ch hµng yªu cÇu.
Tµi kho¶n NOW ®Æc biÖt t−¬ng tù nh− tµi kho¶n NOW nh−ng ®−îc tr¶ l4i
cao h¬n, th−êng kÌm theo ®ã lµ sè d− tèi thiÓu cao h¬n vµ mét sè h¹n chÕ kh¸c.
TiÒn göi d©n c−:
TÒn göi d©n c− lµ mét bé phËn thu nhËp b»ng tiÒn cña d©n c− göi t¹i Ng©n
Hµng. Cã c¸c h×nh thøc:
- TiÒn göi tiÕt kiÖm: ®©y lµ h×nh thøc huy ®éng truyÒn thèng cña Ng©n Hµng.
Trong h×nh thøc huy ®éng nµy, ng−êi göi tiÒn khi göi ®−îc giao ®−îc giao cÇm sæ
tiÕt kiÖm, sæ nµy coi nh− giÊy chøng nhËn göi tiÒn vµo quÜ tiÕt kiÖm cña Ng©n
Hµng.
ViÖc huy ®éng vèn tiÒn göi cña kh¸ch hµng ®em l¹i cho Ng©n Hµng mét
nguån vèn ®Ó kinh doanh vµ n¾m b¾t ®−îc nh÷ng th«ng tin t− liÖu chÝnh x¸c vÒ
t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c c¸ nh©n cã quan hÖ tÝn dông víi
Ng©n Hµng. T¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n Hµng cã c¨n cø ®Ó qui ®Þnh møc vèn ®Çu t−
cho vay víi nh÷ng kh¸ch hµng ®ã. H¬n n÷a, viÖc huy ®éng vèn tiÒn göi cña Ng©n
Hµng cßn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc æn ®Þnh l−u th«ng tiÒn tÖ, gãp phÇn æn
®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn.
* Vèn huy ®éng qua c¸c chøng tõ cã gi¸:
§©y chÝnh lµ viÖc c¸c NHTM huy ®éng vèn qua h×nh thøc ph¸t hµnh c¸c
chøng chØ tiÒn göi CDs, k× phiÕu, tr¸i phiÕu Ng©n Hµng ®Ó huy ®éng vèn. §Æc
®iÓm chung cña lo¹i vèn nµy lµ l4i suÊt cao h¬n tiÒn göi tiÕt kiÖm. Môc ®Ých huy
®éng lµ ®Ó ®Çu t− cho c¸c dù ¸n lín. §©y lµ kho¶n tiÒn Ng©n Hµng ®i vay, nguån
vèn nµy ®−îc huy ®éng víi nhiÒu k× h¹n kh¸c nhau nh−: ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi
h¹n. Lo¹i vèn th−êng ®−îc huy ®éng d−íi h×nh thøc ph¸t hµnh k× phiÕu cã môc
®Ých vµ tr¸i phiÕu trung, dµi h¹n.
2.1.3 Vèn vay:
Trong tr−êng hîp cã khã kh¨n tµi chÝnh, thiÕu hôt dù tr÷, thiÕu hôt thanh
kho¶n… ®Ó ®¸p øng nhu cÇu nµy c¸c NHTM cã thÓ vay m−în lÉn nhau trªn thÞ
tr−êng liªn Ng©n Hµng vay c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc vay NHNN ®Ó gi¶i
quyÕt kÞp thêi khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. C¸c kho¶n vay nµy ®Òu ph¶i cã thÕ chÊp
b»ng c¸c chøng t− cã gi¸, sè d− t¹i NHNN hoÆc Ýt nh©t còng ph¶i cã ®−îc sù b¶o
l4nh cña NHNN. Kho¶n vay nµy ®4 trë thµnh nguån vèn quan träng do sù biÕn
®éng th−êng xuyªn gi÷a viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt
vay nãng cña nã nªn l4i suÊt th−êng kh¸ cao.
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
19
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Ng©n Hµng- Tµi chÝnh
2.1.4 Nguån vèn ®iÒu hßa trong hÖ thèng:
C¸c NHTM ho¹t ®éng trªn c¸c ®Þa bµn kh¸c nhau nªn lu«n lu«n xuÊt hiÖn t×nh
tr¹ng ë Ng©n Hµng nµy thõa vèn trong khi ë Ng©n Hµng kh¸c l¹i thiÕu vèn. Së dÜ
cã hiÖn t−îng nµy lµ do: VÒ phÝa Ng©n Hµng thõa vèn cã thÓ cã sù biÕn ®éng lín
ë ®Çu ra dÉn ®Õn viÖc kh«ng më réng ®−îc ho¹t ®éng trong khi vÉn ph¶i duy tr×
viÖc huy ®éng vèn. Cßn vÒ phÝa Ng©n Hµng thiÕu vèn do thÞ tr−êng ®Çu ra më
réng trong khi thÞ tr−êng ®Çu vµo kh«ng thÓ më réng ®−îc n÷a. Lóc nµy NHNN
hoÆc c¸c héi së chÝnh sÏ thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi chuyÓn vèn, tõ n¬i nµy sang n¬i
kh¸c tõ n¬i thõa vèn sang n¬i thiÕu vèn. ChÝnh v× thÕ ®©y lµ nguån vèn kh¸ quan
träng, nã gióp Ng©n Hµng cã thÓ më réng ®−îc thÞ tr−êng ®Çu ra trong khi thÞ
tr−êng ®Çu vµo cßn bÞ h¹n chÕ.
2.1.5 Vèn tµi trî ñy th¸c:
§©y lµ nguån vèn mµ Ng©n Hµng nhËn lµm Ng©n Hµng ®¹i lÝ, nhËn ñy th¸c
cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n−íc ®Ó cho vay trung, dµi h¹n thùc hiÖn
nh÷ng ch−¬ng tr×nh dù ¸n cã môc tiªu ®Þnh tr−íc trong s¶n xuÊt kinh doanh.
Th«ng qua nghiÖp vô nµy Ng©n Hµng sÏ ®−îc h−ëng phÝ hoa hång vµ Ng©n Hµng
kh«ng cã tr¸ch nhiÖm thÈm ®Þnh nh÷ng kh¸ch hµng lo¹i nµy. Nguån vèn lo¹i nµy
rÊt ®a d¹ng, phong phó víi ®Æc ®iÓm lµ l4i suÊt rÊt thÊp, thêi gian tr¶ nî th−êng
dµi (víi vèn ODA lµ 30-40 n¨m). §©y lµ nghiÖp vô mang tÝnh chÊt trung gian cña
NHTM mµ qua ®ã NHTM cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu tÝn dông cho nÒn kinh tÕ.
Th«ng th−êng vèn tµi trî gåm ba kho¶n: mét kho¶n tµi trî kh«ng hoµn l¹i, mét
kho¶n cho vay l4i suÊt thÊp vµ mét thêi gian ©n h¹n. Thêi gian tõ lóc vay cho lóc
tr¶ nî coi nh− b»ng kh«ng. Ng©n Hµng nhËn lµm ®¹i lÝ sÏ trén ba kho¶n trªn ®Ó cã
mét l4i suÊt hßa ®ång céng víi phÝ Ng©n Hµng ®Ó cho vay l¹i.
2.1.6 Nguån vèn trong thanh to¸n:
Trong qu¸ tr×nh lµm trung gian thanh to¸n NHTM còng cã mét kho¶n vèn gäi
lµ kho¶n vèn trong thanh to¸n nh− vèn trªn tµi kho¶n tiÒn göi më th− tÝn dông, tµi
kho¶n tiÒn göi b¶o chi sÐc vµ c¸c kho¶n tiÒn phong táa do c¸c Ng©n Hµng chÊp
nhËn c¸c hèi phiÕu th−¬ng m¹i.
2.2 ý nghÜa cña viÖc qu¶n lÝ nguån vèn:
Huy ®éng vèn víi møc chi phÝ hîp lÝ ®4 trë nªn quan träng trong nh÷ng n¨m
gÇn ®©y. DÉu r»ng sö dông vèn nh− thÕ nµo vÉn lµ yÕu tè quan träng, song trong
®iÒu kiÖn m«i tr−êng hiÖn nay víi c¸c ®iÒu kiÖn thay ®æi liªn tôc c¹nh tranh gay
g¾t h¬n ®Ó thu hót nguån tiÕt kiÖm, ®¸p øng nhu cÇu sö dông vèn t¨ng cao trong
bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng, viÖc chèng ®ì c¸c cuéc khñng
ho¶ng lín, nhá ®ang ®Æt c¸c NHTM tr−íc nh÷ng th¸ch thøc lín. ViÖc qu¶n lÝ tµi
Lª Minh §øc
Tµi chÝnh Doanh NghiÖp 41A
20
- Xem thêm -