Tài liệu Bồi dưỡng học sinh giỏi văn lớp 9

Chuyªn ®Ò 1 : luyÖn ViÕt ®o¹n v¨n a. môc tiªu d¹y chuyªn ®Ò Häc xong chuyªn ®Ò nµy, häc sinh ®¹t ®îc: - Cñng cè kh¸i niÖm vÒ do¹n v¨n vµ c¸c c¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n... tõ ®ã viÕt ®îc ®o¹n v¨n theo yªu cÇu. - NhËn diÖn ®îc tõng ®o¹n v¨n vµ kÕt cÊu cña tõng ®o¹n v¨n - Cã kÜ n¨ng x©y dùng ®o¹n v¨n. b. Ph¬ng ph¸p luËn cña chuyªn ®Ò 1. HÖ thèng lÝ thuyÕt c¬ b¶n sö dông cho chuyªn ®Ò: * Kh¸i niÖm ®o¹n v¨n : - §o¹n v¨n th«ng thêng ®îc hiÓu lµ mét phÇn cña VB tÝnh tõ chç viÕt hoa, thêng lïi vµo ë ®Çu dßng cho ®Õn chç dÊu ch¸m xuèng dßng . - > DÊu hiÖu nhËn biÕt vÒ mÆt h×nh thøc. - Mçi ®o¹n v¨n thêng ®îc tr×nh bµy 1 néi dung t¬ng ®èi hoµn chØnh(Chñ ®Ò cña ®o¹n ) * Cã nhiÒu c¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n, trong ®ã lu ý cã 3 c¸ch thêng gÆp: + DiÔn dÞch : Tr×nh bµy theo lèi diÔn dÞch lµ tr×nh bµy ý chØ c¸i chung tríc , ý chØ c¸i riªng sau. Thêng nãi lµ ®i tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng. + Quy n¹p : Tr×nh bµy theo lèi quy n¹p lµ tr×nh bµy ý chØ c¸i riªng tríc , ý chØ c¸i chung sau. Thêng nãi lµ ®i tõ c¸i riªng ®Õn c¸i chung. + Tæng ph©n hîp :Gåm c©u ®Ò, phÇn luËn gi¶i vµ c©u kÕt. C©u ®Ì thêng mang t/c nªu vÊn ®Ò , lµm tiÒn ®Ò cho phÇn luËn gi¶i. C©u kÕt mang t/c tæng kÕt, kh¸i qu¸t, ®¸nh gi¸, n©ng cao vÊn ®Ò. * §o¹n v¨n ph¶i ®¶m b¶o tÝnh liªn kÕt vÒ néi dung ( LK chñ ®Ò, LK l«gÝc ) vµ h×nh thøc ( sö dông c¸c phÐp LK hîp lÝ ) 2. Ph¬ng ph¸p c¬ b¶n ®Ó luyÖn vËn dông cña chuyªn ®Ò : - ThuyÕt tr×nh , ®µm tho¹i, nªu vÊn ®Ò, gîi t×m,... - Cho HS tiÕp cËn VD mÉu ®Ó HS nhËn diÖn ®îc c¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n, cÊu tróc ®o¹n v¨n, vÞ trÝ c©u chñ ®Ò... - Thùc hµnh viÕt ®o¹n v¨n theo yªu cÇu. c. C¸c vÝ dô vËn dông : VÝ dô 1 : Cã ý kiÕn cho r»ng khæ th¬ díi ®©y ®· diÔn t¶ cùc ®iÓm nçi buån cña «ng ®å . ý kiÕn cña em nh thÕ nµo ? H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 20 -> 25 dßng nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n v¨n trªn . “ ¤ng ®å vÉn ngåi ®Êy Qua ®êng kh«ng ai hay L¸ vµng r¬i trªn giÊy Ngoµi trêi ma bôi bay” 1. Néi dung : §o¹n th¬ cùc t¶ nçi buån cña «ng ®å . 2. Khai th¸c c¸i hay trong c¸ch t¹o c©u vµ x©y dùng h×nh ¶nh . + Khæ th¬ cã sù phèi hîp c¸c dßng th¬ cã nhiÒu thanh b»ng ( c©u thø hai vµ thø t ) , vÇn xen kÏ rÊt chØnh ( giÊy - ®Êy ; hay - bay ) . C©ó tróc nµy cã søc diÔn t¶ c¶m xóc buån th¬ng kÐo dµi , ng©n vang trong lßng ngêi ®äc vÒ «ng ®å giµ , mét con ngêi tµi hoa , xa kia tõng ®îc bao ngêi biÕt ®Õn , ngìng mé . + X©y dùng h×nh ¶nh : - ¤ng ®å vÉn ngåi chç cò trªn hÌ phè nhng ©m thÇm , lÆng lÏ trong sù thê ¬ cña mäi ngêi . -> Gîi t¶ h/¶ mét con ngêi giµ nua , c« ®éc , l¹c lâng gi÷a phè phêng. - H×nh ¶nh l¸ vµng , ma bôi . - > C¶nh tîng thª l¬ng , tiÒu tuþ . * §o¹n v¨n mÉu : Khæ th¬ ®· cùc t¶ nçi buån cña «ng ®å . Víi sù tinh tÕ trong c¸ch t¹o c©u vµ x©y dùng h×nh ¶nh, V§L ®· t¸i hiÖn ®îc h×nh ¶nh mét con ngêi giµ nua, c« ®¬n, l¹c lâng gi÷a phè phêng trong mét c¶nh tîng thËt thª l¬ng, tiÒu tuþ. VÉn nh÷ng c©u th¬ ngò ng«n kh«ng ®Ïo gät cÇu k× mµ th©m trÇm ë bÒ s©u cña nã . VÉn lµ giäng th¬ mang d¸ng dÊp kh¸ch quan t¶, kÓ mµ kh«ng dÊu næi ngËm ngïi . Khæ th¬ cã sù phèi hîp c¸c dßng th¬ cã nhiÒu thanh b»ng ( c©u thø hai vµ thø t ) , vÇn xen kÏ rÊt chØnh ( giÊy - ®Êy ; hay - bay ) . C©ó tróc nµy cã søc diÔn t¶ c¶m xóc buån th¬ng kÐo dµi , ng©n vang trong lßng ngêi ®äc vÒ «ng ®å giµ , mét con ngêi tµi hoa , xa kia tõng ®îc bao ngêi biÕt ®Õn , ngìng mé lµ thÕ , th× nay “ ¤ng ®å vÉn ngåi ®Êy - Qua ®êng kh«ng ai hay” , «ng tån t¹i mµ nh kh«ng tån t¹i. ¤ng vÉn ngåi bµy mùc tµu giÊy ®á trªn hÌ phè ®«ng ngêi nhng dêng nh lµ kh«ng ai biÕt , ch¼ng ai hay. ¤ng ngåi ®Êy chê ®îi, c« ®éc , l¹c lâng gi÷a phè phêng , gi÷a ®Êt trêi tµn t¹ , buån th¬ng . Thay thÕ nh÷ng dßng ch÷ “ nh phîng móa , rång bay” trªn nÒn giÊy ®á , giê chØ cßn l¸ vµng , ma bôi tµn óa , l¹nh lÏo . §Æc biÖt lµ h×nh tîng “ ma bôi bay” , “ ma bôi bay” ®Ñp víi mïa xu©n ®ang vÒ víi ®Êt trêi , nhng dêng nh l¹i chÝnh lµ ma ®ang r¬i trong câi lßng «ng ®å , ®ang xo¸ nhoµ h/¶ «ng ®å. Tø th¬ thËt s©u s¾c , hµm sóc . T¸c gi¶ ®Æt c¸i c« ®éc gi÷a c¸i tÊp lËp , döng dng . Nh÷ng h×nh ¶nh ®èi lËp , song hµnh Êy cø ®an xen vµo nhau lµm cho nçi buån th¬ng cµng dµn tr¶i , thÊm s©u h¬n vµo trong lßng ®éc gi¶ ®èi víi «ng ®å xa . VÝ dô 2 : Më ®Çu bµi th¬ “ ¤ng ®å”, Vò §×nh Liªn viÕt : “ Mçi n¨m hoa ®µo në L¹i thÊy «ng ®å giµ … Vµ kÕt thóc bµi th¬ , t¸c gi¶ viÕt : “ N¨m nay ®µo l¹i në Kh«ng thÊy «ng ®å xa …” a.§ã lµ kiÓu bè côc g× ? b.NhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cña tõ “l¹i” trong hai lÇn xuÊt hiÖn vµ ý nghÜa cña nã ? c.Mçi c¸ch gäi “ «ng ®å giµ” , “ «ng ®å xa” cã ý nghÜa vµ gi¸ trÞ biÓu c¶m nh thÕ nµo ? Em h·y tr¶ lêi c¸c c©u hái a,b,c ë trªn trong mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch cã dé dµi kho¶ng tõ 20 - 25 dßng . Gîi ý : a. §ã lµ kiÓu bè côc : §Çu cuèi t¬ng øng chÆt chÏ lµm næi bËt chñ ®Ò bµi th¬ . b. NhËn xÐt vÒ vÞ trÝ cña tõ l¹i” trong hai lÇn xuÊt hiÖn vµ ý nghÜa cña nã : - Trong c©u th¬ më ®Çu ( L¹i thÊy «ng ®å giµ ) , tõ “ l¹i” g¾n víi sù xuÊt hÖn cña «ng ®å . - > Gîi t¶ ®îc sù song hµnh gi÷a «ng ®å vµ ngµy tÕt . ¤ng ®å trë thµnh mét ®êng nÐt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña mïa xu©n , nh mét quy luËt tÊt yÕu : Cø hoa dµo në lµ «ng ®å xuÊt hiÖn nh «ng giµ N« - en tríc ®ªm trõ tÞch ë Ph¬ng T©y , trong sù chê mong , chµo ®ãn , ngìng mé cña mäi ngêi . - Cßn trong c©u th¬ kÕt thóc ( N¨m nay ®µo l¹i në ) , tõ “ l¹i” g¾n víi sù xuÊt hÖn cña cña hoa ®µo . - > Gîi t¶ ®îc sù v¾ng mÆt ®ét ngét cña «ng ®å . §µo vÉn në theo quy luËt mçi khi tÕt ®Õn xu©n vÒ nhng h×nh ¶nh «ng ®å kh«ng cßn n¨m trong quy luËt Êy n÷a . ¤ng kh«ng nh÷ng v¾ng mÆt mµ ®Þa chØ còng kh«ng cßn , «ng ®· mÊt hót vµo c¸I mªnh m«ng , kh«ng m¶y may dÊu vÕt . - Trong hai c©u ( më ®Çu vµ kÕt thóc ) ®ã , cã sù lÆp l¹i cña hoa ®µo nhng kh«ng lÆp l¹i h×nh ¶nh «ng ®å . Nh vËy ch÷ “ l¹i” xuÊt hiÖn kh«ng chØ diÔn ®¹t ®îc sù xuÊt hiÖn tÊt yÕu vµ v¾ng mÆt ®ét ngét cña «ng ®å . Nã cßn cho thÊy mét quy luËt tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ®i tõ cã ®Õn kh«ng . Tõ thêi hoµng kim , «ng ®å chØ cßn lµ c¸i di tÝch tåi tµn , ch×m vµo quªn l·ng . - Tø th¬ “ C¶nh cò …ngêi ®©u …” gîi c¶m xóc nuèi tiÕc xãt xa , day døt , … c. Mçi c¸ch gäi “ «ng ®å giµ” , “ «ng ®å xa” ®Òu cã ý nghÜa vµ gi¸ trÞ biÓu c¶m nhÊt ®Þnh : - ¤ng ®å giµ , c¸ch gäi kh«ng chØ tuæi t¸c mµ xen vµo ®ã lµ sù kÝnh träng , th©n mËt , gÇn gòi , … trong thêi k× vµng son , rùc rì cña «ng ®å . - ¤ng ®å xa , c¸ch gäi kh«ng chØ gîi ®îc kho¶ng c¸ch vÒ thêi gian mµ cßn cho thÊy h×nh ¶nh «ng ®å ®· trë thµnh xa cò ®ang ch×m dÇn vµo quªn l·ng theo thêi gian vµ trong long mäi ngêi tríc sù biÕn thiªn cña thêi ®¹i . §o¹n v¨n diÔn dÞch dµi kho¶ng tõ 20 - 25 dßng . Cã thÓ sö dông c©u chñ ®Ò sau : “C¶nh tµn t¹ cña nho häc mét thêi mµ «ng ®å lµ nh©n chøng tiÒu tuþ cuèi cïng cña nã ®îc V§L diÔn t¶ trong mét kÕt cÊu, mét ng«n ng÷ thËt ®éc ®¸o ë hai c©u th¬ më ®Çu vµ kÕt thóc bµi th¬ “ ¤ng ®å” . * §o¹n v¨n mÉu : C¶nh tµn t¹ cña nho häc mét thêi mµ «ng ®å lµ nnh©n chøng tiÒu tuþ cuèi cïng cña nã ®îc V§L diÔn tat trong mét ng«n ng÷, mét kÕt cÊu thËt ®éc ®¸o ë hai c©u më ®Çu vµ kÕt thóc bµi th¬ “ ¤ng ®å”.§ã lµ kiÓu kÕtcÊu ®Çu cuèi t¬ng øng chÆt chÏ lµm næi bËt chñ ®Ò bµi th¬ .Ch÷ l¹i ®îc dïng thËt ®Æc s¾c vµ giµu ý nghÜa. Víi sù xuÊt hiÖn nhÑ nhµng , Êm ¸p ë ®Çu bt, trong c©u th¬ më ®Çu ( L¹i thÊy «ng ®å giµ ) , tõ “ l¹i” g¾n víi sù xuÊt hÖn cña «ng ®å , gîi t¶ ®îc sù song hµnh gi÷a «ng ®å vµ ngµy tÕt . ¤ng ®å trë thµnh mét ®êng nÐt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña mïa xu©n , nh mét quy luËt tÊt yÕu : Cø hoa dµo në lµ «ng ®å xuÊt hiÖn nh «ng giµ N« - en tríc ®ªm trõ tÞch ë Ph¬ng T©y , trong sù chê mong , chµo ®ãn , ngìng mé cña mäi ngêi .Cßn trong c©u th¬ kÕt thóc ( N¨m nay ®µo l¹i në ) , vÉn chò l¹i Êy nhng xuÊt hiÖn thËt l¹h lÏo, nÆng nÒ, tõ “ l¹i” g¾n víi sù xuÊt hÖn cña cña hoa ®µo .Gîi t¶ ®îc sù v¾ng mÆt ®ét ngét cña «ng ®å . §µo vÉn në theo quy luËt mçi khi tÕt ®Õn xu©n vÒ nhng h×nh ¶nh «ng ®å kh«ng cßn n¨m trong quy luËt Êy n÷a . “ ¤ng ®å giµ tµi hoa, gÇn gòi, ®Çy ngìng mé ®· trë thµnh «ng ®å xa, trë thµnh con ngêi xa cò , xa c¸ch .¤ng kh«ng nh÷ng v¾ng mÆt mµ ®Þa chØ còng kh«ng cßn , «ng ®· mÊt hót vµo c¸i mªnh m«ng , kh«ng m¶y may dÊu vÕt . VÝ dô 3 : §o¹n v¨n diÔn dÞch : T×nh th¬ng mÑ ®· khiÕn Hång trë nªn giµ dÆn. Dï cßn Ýt tuæi nhng Hång ®· biÕt th«ng c¶m víi mÑ, hiÓu mÑ kh«ng cã téi g× mµ chØ v× nî nÇn cïng tóng ph¶i ®i tha h¬ng cÇu thùc, v× thÕ mµ Hång còng trá nªn kh«n ngoan h¬n, biÕt c¶nh gi¸c tríc th¸i ®é cña ngêi c«. Em ®· cè giÊu ®i t×nh c¶m thùc, kh«ng chØ tõ chèi chuyÕn ®i Thanh Ho¸ mµ cßn hái v¨n ®Ó ngêi c« kh«ng thùc hiÖn ®îc ©m mu. Hång hiÓu nçi ®au khæ cña mÑ lµ do nh÷ng cæ tôc khong kiÕn g©y ra nªn h×nh dung nh÷ng cæ tôc ®ã lµ mÈu gç, côc ®¸ vµ em muèn chiÕn ®Êu xo¸ bá chóng ( nhai , nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i ). Nh÷ng c¶m xóc , suy nghÜ Êy cã thÓ cã ®îc ë mét ®øa trÎ ng©y th¬ kh«ng ? IV. C¸c néi dung vËn dông tù luyÖn cña HS §Ò 1 : Cho c©u chñ ®Ò : “ C¸ch sèng cña B¸c gîi cho ta nhí ®Õn c¸ch sèng cña c¸c vÞ hiÒn triÕt trong lÞch sö”. H·y viÕt ®o¹n v¨n(dµi kho¶ng tõ 15 - 17 dßng )tr×nh bµy theo lèi diÔn dÞch víi c©u C§ trªn . Gîi ý : §o¹n v¨n cÇn nªu râ : - Lèi sèng cña B¸c v« cïng gi¶n dÞ vµ thanh cao: + N¬i ë vµ lµm viÖc: ChØ vµi phßng nhá, lµ n¬i tiÕp kh¸ch, häp Bé ChÝnh trÞ (nhá bÐ, ®å ®¹c ®¬n s¬ méc m¹c). + Trang phôc gi¶n dÞ: QuÇn ¸o bµ ba n©u, ¸o trÊn thñ, dÐp lèp th« s¬. + ¡n uèng: ®¹m b¹c víi nh÷ng mãn ¨n d©n d·, b×nh dÞ. - C¸ch sèng gi¶n dÞ, ®¹m b¹c cña Chñ TÞch Hå ChÝ minh l¹i v« cïng thanh cao, sang träng: + §©y kh«ng ph¶i lµ lèi sèng kh¾c khæ cña nh÷ng con ngêi tù vui trong c¶nh nghÌo khã. + §©y còng kh«ng ph¶i lµ c¸ch tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ®êi, h¬n ®êi. + §©y lµ mét c¸ch sèng cã v¨n ho¸ ®· trë thµnh mét quan niÖm thÈm mÜ: c¸i ®Ñp lµ sù gi¶n dÞ, tù nhiªn.  Hå ChÝ Minh ®· tù nguyÖn chän lèi sèng v« cïng gi¶n dÞ. - Lèi sèng cña B¸c lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng nÐt cao ®Ñp cña nh÷ng nhµ v¨n ho¸ d©n téc, c¸ch sèng cña B¸c gîi ta nhí ®Õn c¸ch sèng cña c¸c vÞ hiÒn triÕt trong lÞch sö nh NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm : “ Thu ¨n m¨ng tróc, ®«ng ¨n gi¸- Xu©n t¾m hå sen, h¹ t¾m ao” .ë B¸c vµ hä ®Òu mang vÎ ®Ñp cña lèi sèng gi¶n dÞ thanh cao; víi Hå Chñ TÞch lèi sèng cña Ngêi cßn lµ sù g¾n bã sÎ chia khã kh¨n gian khæ cïng nh©n d©n. * §o¹n v¨n mÉu : C¸ch sèng cña B¸c gîi cho ta nhí ®Õn c¸ch sèng cña c¸c vÞ hiÒn triÕt trong lÞch sö. MÆc dï ë c¬ng vÞ l·nh ®¹o cao nhÊt cña §¶ng vµ Nhµ níc nhng Chñ tÞch HCM cã mét lèi sèng v« cïng gi¶n dÞ : N¬i ë vµ lµm viÖc nhá bÐ, ®¬n s¬ méc m¹c : ChØ vµi phßng nhá, lµ n¬i tiÕp kh¸ch, häp Bé ChÝnh trÞ . Trang phôc hÕt søc gi¶n dÞ: QuÇn ¸o bµ ba n©u, ¸o trÊn thñ, dÐp lèp th« s¬. ¡n uèng ®¹m b¹c víi nh÷ng mãn ¨n d©n d·, b×nh dÞ. C¸ch sèng gi¶n dÞ, ®¹m b¹c cña Chñ TÞch Hå ChÝ minh l¹i v« cïng thanh cao, sang träng . Bëi v× ®ã kh«ng ph¶i lµ lèi sèng kh¾c khæ cña nh÷ng con ngêi tù vui trong c¶nh nghÌo khã, còng kh«ng ph¶i lµ c¸ch tù thÇn th¸nh ho¸, tù lµm cho kh¸c ®êi, h¬n ®êi mµ ®ã lµ mét c¸ch sèng cã v¨n ho¸ ®· trë thµnh mét quan niÖm thÈm mÜ: c¸i ®Ñp lµ sù gi¶n dÞ, tù nhiªn. Lèi sèng cña B¸c lµ sù kÕ thõa vµ ph¸t huy nh÷ng nÐt cao ®Ñp cña nh÷ng nhµ v¨n ho¸ d©n téc, c¸ch sèng Êy cña B¸c gîi ta nhí ®Õn c¸ch sèng cña c¸c vÞ hiÒn triÕt trong lÞch sö nh NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm : “ Thu ¨n m¨ng tróc, ®«ng ¨n gi¸- Xu©n t¾m hå sen, h¹ t¾m ao” .ë B¸c vµ hä ®Òu mang vÎ ®Ñp cña lèi sèng gi¶n dÞ mµ thanh cao, sang träng; víi Hå Chñ TÞch lèi sèng cña Ngêi cßn lµ sù g¾n bã sÎ chia khã kh¨n gian khæ cïng nh©n d©n. §Ò 2 : ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 15 - 17 dßng ) theo phÐp lËp luËn diÔn dÞch víi c©u chñ ®Ò sau : Vò N¬ng lµ mét ngêi phô n÷ mét d¹ thuû chung víi chång vµ hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh. Gîi ý : §o¹n v¨n cÇn nªu râ : - Vò N¬ng lµ mét ngêi phô n÷ mét d¹ thuû chung víi chång : nµng lu«n gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng bao giê lµm diÒu thÊt tiÕt. Chång ra trËn, ngµy th¸ng nhí mong , chê ®îi chång trë vÒ b×nh an... - HÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh : BiÓu hiÖn trong sèng gia ®×nh b×nh thêng, trong thêi gian vî chång xa c¸ch, khi bÞ chång nghi oan ®¸nh ®Ëp tµn nhÉn, m¾ng nhiÕc thËm tÖ vµ khi ®· sang mét thÕ gií kh¸c. * §o¹n v¨n mÉu : Vò N¬ng lµ mét ngêi phô n÷ mét d¹ thuû chung víi chång vµ hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh. NhËn thøc ®îc vÞ trÝ cña ngêi vî, ngêi phô n÷ trong gia ®×nh chÝnh v× vËy mµ kh«ng chØ trong cuéc sèng gia ®×nh b×nh thêng mµ kÓ c¶ trong thêi gian vî chång xa c¸ch nµng lu«n gi÷ g×n khu«n phÐp, kh«ng bao giê lµm diÒu thÊt tiÕt ®Ó hæ thÑn víi lßng m×nh còng nh víi mäi ngêi. Chång ra trËn, ®éng viÖc löa binh , nµng ch¨m lo vun vÐn gia ®×nh, ngµy th¸ng nhí mong , chê ®îi chång trë vÒ b×nh an. Ngay c¶ khi bÞ chång nghi oan ®¸nh ®Ëp tµn nhÉn, m¾ng nhiÕc thËm tÖ nµng còng cè ph©n trÇn ®Ó chång hiÓu râ lßng m×nh vµ cè g¾ng gi÷ g×n h¹nh phóc g® ®ang cã nguy c¬ tan vì dï ph¶i chÞu ®au dín , thiÖt thßi ... §Õn khi thÊt väng ®Õn tét cïng v× nçi nhí mong chång trong thêi gian xa c¸ch ®Õn thµnh ho¸ ®¸ ®· uæng c«ng v« Ých, h¹nh phóc g® sau mäi cè g¾ng ®· kh«ng cßn cã thÓ hµn g¾n næi ,VN ®· s½n sµng mîn dßng s«ng quª h¬ng ®Ó chøng minh tÊm lßng thuû chung son s¾t vµ tiÕt gi¸ trong s¹ch cña m×nh. §iÒu ®ã thËt ®¸ng kh©m phôc vµ nÓ träng biÕt bao ! Chao «i, nh÷ng tÊm lßng thanh s¹ch Êy tëng r»ng chØ tån t¹i khi nµng trÒn trÇn thÕ, Êy vËy mµ khi ®· sang mét thÕ gií kh¸c , sèng cuéc sèng an nhµn, thanh th¶n, khi nghe chuyÖn kÓ vÒ g® m×nh th× trong lßng ngêi phô n÷ Êy l¹i trçi dËy niÒm khao kh¸t ®îc trë l¹i nh©n gian ®Ó tiÕp tôc cïng chång con vun vÐn h¹nh phóc g®. Ngµy d¹y: 28 / 9 / 2010 KiÓm tra 30 phót: §Ò bµi : ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 15 - 17 dßng ) theo phÐp lËp luËn diÔn dÞch víi c©u chñ ®Ò sau : Vò N¬ng lµ mét ngêi phô n÷ mét d¹ thuû chung víi chång vµ hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh. -HS viÕt bµi. -Gv quan s¸t, thu, chÊm, NX §Ò 3 : ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 15 - 17 dßng ) theo phÐp lËp luËn diÔn dÞch víi c©u chñ ®Ò sau : Vò N¬ng lµ mét ngêi mÑ hiÒn, mét ngêi con d©u hiÕu th¶o. Gîi ý : §o¹n v¨n cÇn nªu râ : - Vò N¬ng lµ mét ngêi mÑ hiÒn : Tr¬ng sinh ®¨ng lÝnh võa ®Çy tuÇn th× VN sinh ®îc mét ®øa con trai, ®Æt tªn lµ §¶n, nµng yªu con nh yªu chÝnh uéc sèng cña m×nh . Ngµy thõ¬ng , ë mét m×nh nµng hay ®ïa con, trá bãng m×nh trªn têng mµ b¶o lµ cha §¶n. Lêi nùng con mµ còng chÝnh lµ lêi an ñi, mét c¸ch g¹t ®i nçi nhí th¬ng chång cø dµi theo n¨m th¸ng cña ngêi thiÕu phô chung t×nh . - Vò N¬ng lµ mét ngêi con d©u hiÕu th¶o : Khi chång ®i ®Ýnh nµng thay chång phông dìng mÑ giµ. MÑ chång èm, nµng hÕt søc thuèc thang lÔ b¸i thÇn phËt vµ lÊy lêi ngät ngµo kh«n khÐo khuyªn l¬n, mong mÑ b×nh phôc . Khi mÑ chång mÊt , nµng hÕt lêi th¬ng xãt, phµm viÖc ma chay tÕ lÔ , lo liÖu chu tÊt nh ®èi víi cha mÑ ®Î m×nh. * §o¹n v¨n mÉu : Vò N¬ng lµ mét ngêi mÑ hiÒn, mét ngêi con d©u hiÕu th¶o.Khi chång ®i ®Ýnh nµng g¸nh v¸c mäi c«ng viÖc gia ®×nh, võa nu«i con nhá võa phông dìng mÑ giµ. Tr¬ng sinh ®¨ng lÝnh võa ®Çy tuÇn th× VN sinh ®îc mét ®øa con trai, ®Æt tªn lµ §¶n, nµng yªu con nh yªu chÝnh uéc sèng cña m×nh . Ngµy thõ¬ng , ë mét m×nh nµng hay ®ïa con, trá bãng m×nh trªn têng mµ b¶o lµ cha §¶n. Lêi nùng con mµ còng chÝnh lµ lêi an ñi, mét c¸ch g¹t ®i nçi nhí th¬ng chång cø dµi theo n¨m th¸ng cña ngêi thiÕu phô chung t×nh . MÑ chång v× lo l¾ng, nhí th¬ng, mong mái con mµ dÇn sinh èm. Nµng hÕt søc thuèc thang lÔ b¸i thÇn phËt vµ lÊy lêi ngät ngµo kh«n khÐo khuyªn l¬n, mong mÑ b×nh phôc ®Ó ®îi ®Õn ngµy gia ®×nh ®oµn tô. TÊm lßng cña ngêi con d©u Êy thËt ®¸ng ch©n träng biÕt bao !Song t¹o ho¸ khÐo trªu ngêi, ®· kh«ng cho nµng nhiÒu c¬ héi ®Ó thay chång thÓ hiÖn tÊm lßng hiÕu nghÜa v× bÖnh t×nh cña mÑ mçi ngµy thªn träng, bµ kh«ng qua khái. Khi mÑ chång mÊt , nµng hÕt lêi th¬ng xãt, phµm viÖc ma chay tÕ lÔ , lo liÖu chu tÊt nh ®èi víi cha mÑ ®Î m×nh. Nguyễn Dữ đã đặt những lời ca ngợi đẹp đẽ nhất về Vũ Nương vào miệng của chính mẹ chồng nàng trong lêi tr¨ng trèi khiến nó trở nên vô cùng ý nghĩa “sau này trời xét lòng thành ban cho phúc đức ,giống dòng tươi tốt con cháu đông đàn, xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như con đã chẳng phụ mẹ”. §ã thÓ hiÖn lµ sù ghi nhËn nh©n c¸ch vµ ®¸nh gi¸ c«ng lao cña nµng ®èi víi gia ®×nh nhµ chång mét c¸ch x¸c ®¸ng vµ kh¸ch quan. §Ò 4 : Cho c©u chñ ®Ò : “ChiÕn tranh h¹t nhan ch¼ng nh÷ng ®i ngîc l¹i lÝ trÝ cña con ngêi mµ cßn ph¶n l¹i sù tiÕn ho¸ cña tù nhiªn”. H·y viÕt ®o¹n v¨n víi c©u C§ trªn . Gîi ý : §o¹n v¨n cÇn nªu râ : - Trong vò trô, tr¸i ®Êt chØ lµ 1 hµnh tinh nhá nhng lµ hµnh tinh duy nhÊt cã sù sèng . Khoa häc vò trô cha kh¸m ph¸ dîc mét n¬i nµo kh¸c tån t¹i sù sèng gièng nh tr¸i ®Êt. §ã lµ sù thiªng liªng, k× diÖu cña T§ nhá bÐ cña chóng ta, T§ ®¸ng ®îc yªu quý , tr©n träng... - Ph¶i l©u l¾m míi cã ®îc sù sèng nµy trªn T§ . Mäi vÎ ®Ñp trªn T§ nµy kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu mµ cã ®îc, CTHN kh«ng chØ tiªu diÖt nh©n lo¹i mµ cßn huû diÖt mäi sù sèng trªn tr¸i ®Êt( DÉn chøng tõ khoa häc ®Þa chÊt vµ cæ sinh häc vÒ nguån gèc vµ sù tiÕn ho¸ cña sù sèng trªn tr¸i ®Êt: 380 triÖu n¨m con bím míi bay ®îc, 180 triÖu n¨m b«ng hång míi në. TÝnh chÊt ph¶n tù nhiªn, ph¶n tiÕn ho¸ cña chiÕn tranh h¹t nh©n. -> ChiÕn tranh h¹t nh©n næ ra sÏ ®Èy lïi sù tiÕn ho¸ trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t ban ®Çu, tiªu huû mäi thµnh qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ sù sèng trong tù nhiªn. §Ò 5 : ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 15 - 17 dßng ) , tr×nh bµy c¶m nhËm cña em vÒ ®o¹n th¬ sau : V©n xem trang träng kh¸c vêi, Khu«n tr¨ng ®Çy ®Æn nÐt ngµi në nang. Hoa cêi ngäc thèt ®oan trang, M©y thua níc tãc tuyÕt nhêng mµu da. ( TruyÖn KiÒu – NguyÔn Du ) * §o¹n v¨n mÉu : ChØ b»ng 4 c©u th¬, ND ®· ®Æc t¶ ®îc vÎ ®Ñp cña Thuý V©n . Vân mới đẹp làm sao! Con người nàng toát lên vẻ trang trọng khác vời ,từng đường nét dường như đều là một kỳ công của tạo hoá : gương mặt tròn đầy ,tươi sáng như ánh trăng ,đôi mày dài thanh thoát,miệng cười tươi thắm như hoa ,tiếng nói trong như ngọc ,mái tóc mềm hơn mây ,làn da trắng mịn màng hơn tuyết …Cô gái ấy đã đẹp người lại ý nhị, đoan trang . Mỗi câu thơ thực sự là một nét vẽ tài hoa về bức chân dung của một giai nhân , tuyÖt thÕ. Vẻ đẹp của nàng sánh ngang sự sáng trong của trăng, hoa, ngọc,mây,tuyết - những báu vật tinh khôi trong trẻo của đất trời. VÉn lµ bót ph¸p nghÖ thuËt íc lÖ tryÒn thèng víi nh÷ng h×nh tîng quen thuéc nhng vÎ ®Ñp cña TV l¹i hiÖn lªn mét c¸ch cô thÓ díi ngßi bót cña ND. Cô thÓ trong thñ ph¸p liÖt kª : Tõ khu«n mÆt, ®«i mµy, m¸i tãc, lµn da, nô cêi ®Òu ®îc so s¸nh víi tr¨ng, hoa, m©y, tuyÕt, ngäc. Cô thÓ trong viÖc sö dông tõ ng÷ ®Ó lµm næi bËt vÎ ®Ñp riªng cña Tv. Dường như phải tả như thế mới nói hết vẻ yêu kiều của một giai nhân. Vẻ đẹp của Thuý Vân đươc thiên nhiên ưu ái nhường nhịn nên có lẽ cuộc đời sẽ phẳng lặng ấm êm. §Ò 6 : ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 15 - 17 dßng ) , tr×nh bµy c¶m nhËm cña em vÒ vÎ ®Ñp cña NV Thuý KiÒu ( TruyÖn KiÒu – NguyÔn Du ) * §o¹n v¨n mÉu : VÎ ®Ñp cña KiÒu lµ sù kÕt hîp cña c¶ s¾c, tµi, t×nh. Kiều đến với người đọc bằng ấn tượng đầu tiên lµ cái “sắc sảo mặn mà” của người con gái đang độ trăng tròn .Không chi tiết như khi tả Thuý Vân ,tả Kiều tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt.Đôi mắt đẹp như làn nước mùa thu được điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tươi tắn như dáng núi mùa xuân. Nàng đẹp lắm, đẹp đến mức hoa phải ghen, liều phải hờn! Phép nhân hoá tài tình khiến người ®äc chợt liên tưởng :phải chăng hoa ghen với nàng bởi kém nàng hương sắc ,liễu hờn với nàng bởi kém nàng sự mềm mại thướt tha ? Vẫn là bút pháp ước lệ tượng trưng nhưng Kiều đã thật sự hiện ra trước mắt người đọc với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hương, đủ khiến cho thành xiêu nước đổ .Cã lÏ, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kỵ ấy đã dự báo trước một cuộc đời đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng .Không chỉ có nhan sắc tuyệt đỉnh,Thuý Kiều còn là người con gái thông minh, đa tài.Ở nàng, c¸i tµi ®¹t tíi møc lÝ tëng theo quan niÖm thÈm mÜ phong kiÕn, hội tụ đầy đủ tài thi- ca -nhạc- hoạ.Đỉnh cao của khiếu âm nhạc ở nàng là tài soạn nhạc với cung đàn“bạc mệnh ”mang âm điệu não nùng. Cùc t¶ c¸i tµi cña KiÒu còng lµ ®Ó ca ngîi c¸i t©m ®Æc biÖt cña nµng . Dường như số phận đã nhập vào điệu hồn riêng của nàng để hoá thân thành bản đàn bạc mệnh, ghi l¹i tiÕng lßng cña mét tr¸i tim ®a sÇu ®a c¶m. ____________________________________________________ §Ò 7 : ViÕt mét ®o¹n v¨n kho¶ng 8 ®Õn 10 c©u nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt t¶ ngêi cña NguyÔn Du qua ®o¹n trÝch “ChÞ em Thuý KiÒu” (Ng÷ v¨n 9 - TËp mét). * Gîi ý : HS viÕt ®îc c¸c ý cô thÓ : - T¶ chÞ em Thuý KiÒu, NguyÔn Du sö dông bót ph¸p íc lÖ tîng trng, lÊy vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ®Ó so s¸nh víi vÎ ®Ñp cña con ngêi : + Thuý VËn : §oan trang, phóc hËu, quý ph¸i : hoa cêi, ngäc thèt, m©y thua níc tãc, tuyÕt nhêng mµu da. + Thuý KiÒu : S¾c s¶o mÆn mµ, lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n, hoa ghen liÔu hên. - Dïng lèi Èn dô ®Ó vÝ von so s¸nh nh»m lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp ®µi c¸c cña hai c« g¸i mµ qua ®ã, nhµ th¬ muèn ®Ò cao vÎ ®Ñp cña con ngêi. - Thñ ph¸p ®ßn bÈy, t¶ V©n tríc, KiÒu sau còng lµ mét bót ph¸p tµi hoa cña NguyÔn Du ®Ó nhÊn vµo nh©n vËt trung t©m : Thý KiÒu, qua ®ã lµm næi bËt vÎ ®Ñp cña nµng KiÒu cïng nh÷ng dù b¸o vÒ nçi tru©n chuyªn cña cuéc ®êi nµng sau nµy. §Ò 8 : C¶m nhËn cña em tríc bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n trong bèn c©u th¬ ®Çu ®o¹n trÝch: “C¶nh ngµy xu©n” (trÝch “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du) Gîi ý: - CÇn lµm râ 4 c©u th¬ dÇu cña ®o¹n trÝch"C¶nh ngµy xu©n" lµ mét bøc ho¹ tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n. + Hai c©u th¬ ®Çu gîi kh«ng gian vµ thêi gian - Mïa xu©n thÊm tho¾t tr«i mau. Kh«ng gian trµn ngËp vÎ ®Ñp cña mïa xu©n, réng lín, b¸t ng¸t. + Hai c©u th¬ sau tËp trung miªu t¶ lµm næi bËt lªn vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i giµu søc sèng, nhÑ nhµng thanh khiÕt vµ cã hån qua: ®êng nÐt, h×nh ¶nh, mµu s¾c, khÝ trêi c¶nh vËt - T©m hån con ngêi vui t¬i, phÊn chÊn qua c¸i nh×n thiªn nhiªn trong trÎo, t¬i t¾n hån nhiªn. - Ngßi bót cña NguyÔn Du tµi hoa, giµu chÊt t¹o h×nh, ng«n ng÷ biÓu c¶m gîi t¶. * §o¹n v¨n mÉu : B»ng viÖc sö dông tõ ng÷ giµu chÊt t¹o h×nh kÕt hîp bót ph¸p miªu t¶ sinh ®éng, gîi c¶m, Tg ®· kh¾c ho¹ ®îc 1 bøc tranh tuyÖt ®Ñp vÒ mïa xu©n víi nh÷ng vÎ ®Ñp riªng . MÆc dï ngµy xu©n tr«i mau, tiÕt trêi sang th¸ng ba .Trong th¸ng cuèi cïng cña mïa xu©n, nh÷ng c¸nh chim Ðn vÉn rén rµng bay lîn nh thoi ®a gi÷a bÇu trêi trong s¸ng. VÎ ®Ñp cña mïa xu©n th¸ng ba còng ®îc lé ra qua chi tiÕt ®iÓn h×nh : Cá non xanh tËn ch©n trêiCµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. Mét bøc tranh mïa xu©n cã mµu s¾c, cã h×nh ¶nh, cã linh hån. KhiÕn ai dï cã v« t©m còng kh«ng thÓ cìng l¹i ®îc c¸i c¶m gi¸c say sa, ng©y ngÊt bëi c¸i nÒn mµu xanh non cña th¶m cá tr¶i réng tíi ch©n trêi, cßn ®iÓm xuyÕt mét vµi b«ng hoa lª tr¾ng - tÊt c¶ gîi lªn vÎ ®Ñp riªng cña mïa xu©n. §ã lµ vÎ ®Ñp míi mÎ, tinh kh«i, giµu søc sèng (cá non), kh¸ng ®¹t trong trÎo ( xanh tËn chan trêi), nhÑ nhµng thanh khiÕt( tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa.). Ch÷ ®iÓm lµm cho c¶nh vËt trë nªn sinh ®éng, cã hån chø kh«ng tÜnh t¹i. §Ò 9 : Dùa vµo néi dung gîi ý sau ®©y, em h·y viÕt thµnh mét ®o¹n v¨n theo kiÓu kÕt cÊu tæng ph©n hîp. - B×nh Ng« ®¹i c¸o lµ mét ¸ng v¨n ch¬ng bÊt hñ. Gîi ý: B×nh Ng« ®¹i c¸o lµ ¸ng v¨n ch¬ng yªu níc bÊt hñ cña NguyÔn Tr·i, lµ niÒm tù hµo cña v¨n häc cæ ViÖt Nam. T tëng chñ ®¹o cña toµn bé ¸ng v¨n ch¬ng nµy lµ niÒm tù hµo d©n téc cña mét ®Êt níc ®· giµng ®îc th¾ng lîi vÎ vang, ®em l¹i hoµ b×nh, ®éc lËp cho toµn d©n sau cuéc kh¸ng chiÕn mêi n¨m chèng giÆc Minh ®Çy gay go, gian khæ nhng còng ®Çy nh÷ng chiÕn c«ng hiÓn h¸ch. Lêi lÏ cña bµi c¸o võa r¾n rái m¹nh mÏ, võa sèng ®éng, cô thÓ, võa hµo hïng kho¸ng ®¹t. B×nh Ng« ®¹i c¸o ®óng lµ mét thiªn cæ hïng v¨n cã mét kh«ng hai trong nÒn v¨n häc yªu níc truyÒn thèng cña d©n téc. GV cho HS tiÕp cËn víi mét ®o¹n v¨n cã kiÓu kÕt cÊu tæng ph©n hîp tríc khi thùc hµnh viÕt bµi : TiÕng ViÖt cña chóng ta rÊt ®Ñp: ®Ñp nh thÕ nµo, ®ã lµ ®iÒu rÊt khã nãi. Chóng ta kh«ng thÓ nãi tiÕng ta ®Ñp nh thÕ nµo, còng nh chóng ta kh«ng thÓ nµo ph©n tÝch c¸i ®Ñp cña ¸nh s¸ng, cña thiªn nhiªn. Nhng ®èi víi chóng ta lµ ngêi ViÖt Nam, chuióng ta c¶m thÊy vµ thëng thøc mét c¸ch tù nhiªn c¸i ®Ñp cña tiÕng níc ta, tiÕng nãi cña quÇn chóng nh©n d©n trong ca dao vµ d©n ca, lêi cña c¸cnhµ v¨n lín. Cã lÏ tiÕng ViÖt cña chóng ta ®Ñp, bëi v× t©m hån cña ngêi ViÖt Nam ta rÊt ®Ñp, bëi v× ®êi sèng, cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n ta tõ tríc tíi nay lµ cao quý, lµ vÜ ®¹i, nghÜa lµ rÊt ®Ñp. (Ph¹m V¨n §ång) Híng dÉn vÒ nhµ vµ chuÈn bÞ tiÕt sau : - Hoµn thiÖn c¸c ®o¹n v¨n ®· ®îc gîi ý. - §äc tµi liÖu tham kh¶o liªn quan ®Õn c¸c VB trÝch ®o¹n TruyÖn KiÒu - TËp ra ®Ò vµ tù viÕt ®o¹n v¨n theo ®Ò m×nh ra. _________________________________________-Ngµy so¹n: 02 / 11 / 2010 Ngµy d¹y: 09 / 11 / 2010 Chuyªn ®Ò 3 : §Ò 10 : a. Cho c©u th¬ sau: luyÖn ViÕt ®o¹n v¨n KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ H·y chÐp chÝnh x¸c nh÷ng c©u th¬ tiÕp theo t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu. b. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ nh÷ng h×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n”? C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” dïng nghÖ thuËt Èn dô hay ho¸n dô? Gi¶i thÝch râ v× sao em chän nghÖ thuËt Êy? c. Nãi khi vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng cã ®óng kh«ng? H·y lµ râ ý kiÕn cña em? Em h·y tr¶ lêi c¸c c©u hái b,c ë trªn trong mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch cã dé dµi kho¶ng tõ 20 - 25 dßng . Gîi ý: a. Yªu cÇu HS ph¶i chÐp chÝnh x¸c c¸c c©u th¬ t¶ s¾c ®Ñp cña Thuý KiÒu : KiÒu cµng s¾c s¶o mÆn mµ So bÒ tµi s¾c l¹i lµ phÇn h¬n Lµn thu thuû, nÐt xu©n s¬n Hoa ghen thua th¾m, liÔu hên kÐm xanh Mét hai nghiªng níc nghiªnh thµnh S¾c ®µnh ®ßi mét, tµi ®µnh ho¹ hai. b. * H×nh tîng nghÖ thuËt íc lÖ “thu thuû”, “xu©n s¬n” cã thÓ hiÓu lµ: + “Thu thuû” (níc hå mïa thu) t¶ vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t Thuý KiÒu trong s¸ng, thÓ hiÖn sù tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ; lµn níc mµu thu gîi lªn thËt sinh ®éng vÎ ®Ñp cña ®«i m¾t trong s¸ng, long lanh, linh ho¹t. + “Xu©n s¬n” (nói mïa xu©n) gîi lªn ®«i l«ng mµy thanh tó trªn g¬ng mÆt trÎ trung trµn ®Çy søc sèng. + C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®îc Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” c. Khi t¶ s¾c ®Ñp cña KiÒu, t¸c gi¶ NguyÔn Du ®· dù b¸o tríc cuéc ®êi vµ sè phËn cña nµng qua hai c©u th¬: “Hoa ghen thua th¾m, liÔu gêm kÐm xanh” VÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu lµm cho t¹o ho¸ ph¶i ghen ghÐt, ph¶i ®è kÞ: “hoa ghen”, “liÔu hên” nªn sè phËn nµng Ðo le, ®au khæ, ®Çy tr¾c trë. * §o¹n v¨n mÉu : KiÒu míi ®Ñp lµm sao ! Kiều đến với người đọc bằng ấn tượng đầu tiên lµ cái “sắc sảo mặn mà” của người con gái đang độ trăng tròn .Không chi tiết như khi tả Thuý Vân , tả Kiều, nÐt vÏ cua thi nh©n thiªn vÒ gîi t¹o mét Ên tîng chung vÒ vÎ ®Ñp cña mét giai nh©n tuyÖt thÕ. §iÒu ®¸ng chó ý lµ khi ho¹ bøc ch©n dung KiÒu, tác giả chỉ tập trung đặc tả đôi mắt. Bëi ®«i m¾t lµ sù thÓ hiÖn phÇn tinh anh cña t©m hån vµ trÝ tuÖ . C¸i s¾c s¶o vÒ trÝ tuÖ vµ mÆn mµ vÒ t©m hån ®Òu liªn quan ®Õn ®«i m¾t. Đôi mắt đẹp như làn nước mùa thu long lanh, trong s¸ng được điểm tô bằng đôi mày thanh nhẹ ,tươi tắn như dáng núi mùa xuân. C¸ch nãi “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n” lµ c¸ch nãi Èn dô v× vÕ so s¸nh lµ ®«i m¾t vµ ®«i l«ng mµy ®îc Èn ®i, chØ xuÊt hiÖn vÕ ®îc so s¸nh lµ “lµn thu thuû”, “nÐt xu©n s¬n”. Nàng thËt lµ đẹp , đẹp đến mức hoa phải ghen, liều phải hờn! Phép nhân hoá tài tình khiến người ®äc chợt liên tưởng :phải chăng hoa ghen với nàng bởi kém nàng hương sắc ,liễu hờn với nàng bởi kém nàng sự mềm mại thướt tha ? Vẫn là bút pháp ước lệ tượng trưng nhưng Kiều đã thật sự hiện ra trước mắt người đọc với đầy đủ vẻ đẹp lộng lẫy của một trang quốc sắc thiên hương, đủ khiến cho thành xiêu nước đổ .Cã lÏ, chính vẻ đẹp sắc sảo mặn mà khiến thiên nhiên cũng phải hờn ghen, đố kỵ ấy đã dự báo trước một cuộc đời Ðo le, ®au khæ, đầy sóng gió sẽ ập đến với nàng. §Ò 11 : ChÐp l¹i bèn c©u th¬ nãi lªn nçi nhí cha mÑ cña Thuý KiÒu trong ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch” ? Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n cã dé dµi kho¶ng tõ 20 - 25 dßng ®Ó nhËn xÐt vÒ c¸ch dïng tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬.. * Gîi ý : Yªu cÇu : - ChÐp chÝnh x¸c 4 dßng th¬ : Xãt ngêi tùa cöa h«m mai, Qu¹t nång Êp l¹nh nh÷ng ai ®ã giê ? S©n Lai c¸ch mÊy n¾ng ma, Cã khi gèc tö ®· võa ngêi «m. NhËn xÐt c¸ch ö dông tõ ng÷ h×nh ¶nh trong ®o¹n th¬ : dïng nh÷ng ®iÓn tÝch, ®iÓn cè S©n Lai, gèc tö ®Ó thÓ hiÖn nçi nhí nhung vµ sù ®au ®ín, d»n vÆt kh«ng lµm trßn ch÷ hiÕu cña KiÒu. C¸c h×nh ¶nh ®ã võa gîi sù tr©n träng cña KiÒu ®èi víi cha mÑ võa thÓ hiÖn tÊm lßng hiÕu th¶o cña nµng. §Ò 12 : a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u cuèi cña ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch”. b. Trong 8 c©u th¬ võa chÐp, ®iÖp ng÷ “Buån tr«ng” ®îc lÆp l¹i 4 lÇn. C¸ch lÆp ®i lÆp l¹i ®iÖp ng÷ ®ã cã t¸c dông g×. Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n cã dé dµi kho¶ng tõ 20 - 25 dßng ®Ó nhËn xÐt vÒ c¸ch lÆp ®i lÆp l¹i ®iÖp ng÷ ®ã . Gîi ý: a. ChÐp chÝnh x¸c 8 c©u cuèi ®o¹n trÝch “KiÒu ë lÇu Ngng BÝch”. b. T¸c dông cña ®iÖp ng÷ “buån tr«ng”: - Côm tõ “buån tr«ng” më ®Çu c¸c c©u lôc (c©u 6 tiÕng) trong thÓ th¬ lôc b¸t ®· t¹o nªn ©m hëng trÇm buån, b¸o hiÖu nh÷ng ®au buån mµ KiÒu sÏ ph¶i g¸nh chÞu trong suèt cuéc ®êi lu l¹c, ch×m næi. - §iÖp tõ gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng buån sÇu cña KiÒu kÐo dµi triÒn miªn, g©y nªn mét t©m tr¹ng ®Çy nÆng nÒ, lo ©u, sî h·i. T©m tr¹ng Êy tëng kh«ng bao giê kÕt thóc vµ ngµy cµng t¨ng. §Ò 13 : Trong “TruyÖn KiÒu” cã c©u: Tëng ngêi díi nguyÖt chÐn ®ång …………………... H·y chÐp 7 c©u th¬ tiÕp theo. 1. §o¹n th¬ võa chÐp diÔn t¶ t×nh c¶m cña ai víi ai? 2. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng ®ã cã hîp lÝ kh«ng ? T¹i sao ? 3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n theo c¸ch diÔn dÞch ph©n tÝch t©m tr¹ng cña nhan vËt tr÷ t×nh trong ®o¹n th¬ trªn. Gîi ý : 1. 2. §o¹n th¬ võa chÐp nãi lªn t×nh c¶m nhí th¬ng Kim Träng vµ cha mÑ cña Thuý KiÒu trong nh÷ng ngµy sèng c« ®¬n ë lÇu Ngng BÝch. 3. TrËt tù diÔn t¶ t©m tr¹ng nhí th¬ng cña KiÒu: nhí Kim Träng råi nhí ®Õn cha mÑ, tho¹t ®äc th× thÊy kh«ng hîp lÝ, nhng nÕu ®Æt trong c¶nh ngé cña KiÒu lóc ®ã th× l¹i rÊt hîp lÝ. - KiÒu nhí tíi Kim Träng tríc khi nhí t¬i cha mÑ lµ v×: + VÇng tr¨ng ë c©u thø hai trong ®o¹n trÝch gîi nhí tíi lêi thÒ víi Kim Träng h«m nµo. + Nµng ®au ®ín xãt xa v× mèi t×nh ®Çu ®Ñp ®Ï ®· tan vì. + C¶m thÊy m×nh cã lçi khi kh«ng gi÷ ®îc lêi hÑn íc víi chµng Kim. - Víi cha mÑ dï sao KiÒu còng ®· phÇn nµo lµm trßn ch÷ hiÕu khi b¸n m×nh lÊy tiÒn cøu cha vµ em trong c¬n tai biÕn. - C¸ch diÔn t¶ t©m tr¹ng trªn lµ rÊt phï hîp víi quy luËt t©m lÝ cña nh©n vËt, thÓ hiÖn râ sù tinh tÕ cña ngßi bót NguyÔn Du, ®ång thêi còng cho ta thÊy râ sù c¶m th«ng ®èi víi nh©n vËt cña t¸c gi¶. * GV híng dÉn vµ yªu cÇu HS viÕt mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch theo yªu cÇu cña ®Ò. KiÓm tra ngµy : / 11 / 2010 Tæ trëng : Hoµng ThÞ Thu HuyÒn