§Ò tµi: Bµn vÒ thuÕ GTGT- mét sè vÊn ®Ò ®Æt
ra vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc
Lêi nãi ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, thuÕ kh«ng chØ lµ
c«ng cô thu NSNN mµ cßn lµ c«ng cô cña nhµ n íc ®Ó
qu¶n lý, ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Do vËy, khi
nÒn kinh tÕ cña mçi níc chuyÓn sang mét giai ®o¹n
míi víi nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®Þnh híng sù
ph¸t triÓn kinh tÕ thay ®æi th× chÝnh s¸ch thuÕ cña
quèc gia còng ph¶i dîc c¶i c¸ch cho thÝch hîp. Cuéc c¶i
c¸ch thuÕ níc ta tõ n¨m 1990 ®Õn nay ®îc xem lµ
mét cuéc c¶i c¸ch thuÕ toµn diÖn, s©u s¾c. Qua b íc 1
cña cuéc c¶i c¸ch (1990 – 1995), hÖ thèng thuÕ n íc ta
®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu quan träng nh : thèng
nhÊt hÖ thèng thuÕ ¸p dông cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt
kinh doanh thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ n íc;
t¹o m«i trêng ph¸p lý b×nh ®¼ng, t¨ng thu NSNN,
gãp phÇn ®Èy lïi l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶; thóc ®Èy
t¨ng trëng kinh tÕ. Tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i mét sè
h¹n chÕ sau: h¹n chÕ vÒ tÝnh bao qu¸t khi cã nhiÒu
ngµnh, nghÒ, nhiÒu lo¹i h×nh kinh doanh xuÊt hiÖn;
h¹n chÕ trong khuyÕn khÝch ®Çu t; h¹n chÕ trong
viÖc ®¸p øng yªu cÇu hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n íc khu
vùc vµ thÕ giíi; h¹n chÕ vÒ tÝnh ®¬n gi¶n râ rµng,
chÆt chÏ...
LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (GTGT) ®· ®îc Quèc héi
kho¸ IX th«ng qua ngµy 10/05/1997 vµ cã hiÖu lùc thi
hµnh tõ ngµy 1/1/1999 thay cho luËt thuÕ doanh thu.
ViÖc thay thÕ nµy ®¸nh dÊu mét thµnh c«ng lín trong
0
tiÕn tr×nh c¶i c¸ch thuÕ giai ®o¹n hai ë n íc ta vµ
còng lµ mét bíc trong qu¸ tr×nh héi nhËp ®Ó s¸nh
kÞp c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ sù
kiÖn lín trong ®êi sèng kinh tÕ cña n íc ta, cã ¶nh hëng s©u réng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ - tµi chÝnh ë
tÇm vÜ m« lÉn tÇm vi m« cña nÒn kinh tÕ.
ViÖc kÕ to¸n thuÕ GTGT liªn quan ®Õn tÊt c¶ c¸c
thµnh phÇn kÕ to¸n, tõ h¹ch to¸n vèn b»ng tiÒn, vËt
t, hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng nî ph¶i thu ph¶i
tr¶, chi phÝ, doanh thu vµ thu nhËp ho¹t ®éng kh¸c,
®Õn chøng tõ ho¸ ®¬n, néi dung ph¬ng ph¸p lËp b¸o
c¸o tµi chÝnh, tæ chøc cung øng vËt t , hµng ho¸ vµ
tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô vµ ®Æc biÖt lµ phôc vô
viÖc lËp c¸c b¶ng kª vµ tê khai thuÕ GTGT hµng th¸ng
ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh.
HiÓu vµ triÓn khai thËt tèt c¸c c«ng viÖc liªn quan
®Õn thùc hiÖn thuÕ GTGT lµ lµ tr¸ch nhiÖm vµ còng
lµ lîi Ých cña b¶n th©n doanh nghiÖp vµ cña c¸n bé
kÕ to¸n. ThuÕ GTGT ®Çu ra lµ nghÜa vô cña doanh
nghiÖp ph¶i nép cho nhµ níc, thuÕ GTGT ®Çu vµo lµ
quyÒn lîi ®îc trõ hoÆc ®îc hoµn l¹i cña doanh nghiÖp.
V× thÕ kÕ to¸n thuÕ GTGT thùc sù lµ c«ng cô quan
träng ®Ó thùc hiÖn luËt thuÕ míi. Em xin ®îc ph©n
tÝch, ®¸nh gi¸ vµ ®a ra c¸c gi¶i ph¸p, kiÕn nghÞ ®Ó
kh¾c phôc c¸c khiÕm khuyÕt vµ nh÷ng hiÖu øng xÊu
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT ®Ó mäi ng êi
hiÓu râ vµ hëng øng tÝch cùc luËt thuÕ nµy th«ng qua
®Ò tµi sau: “Bµn vÒ thuÕ GTGT – mét sè vÊn ®Ò
®Æt ra vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc.”
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy c« ®· gióp ®ì
em hoµn thµnh ®Ò ¸n. Do thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n
1
nªn ®Ò ¸n cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, thiÕu sãt. V× vËy em
rÊt mong nhËn ®îc nh÷ng lêi chØ b¶o, gãp ý cña c¸c
ThÇy, C« vµ b¹n bÌ ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn tèt h¬n
®Ò ¸n nµy.
2
néi dung
i. kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ GTGt
1.ThuÕ GTGT lµ g×?
§Ó hiÓu ®îc mét c¸ch râ rµng vµ ¸p dông chÝnh x¸c
luËt thuÕ GTGT th× tríc hÕt ph¶i hiÓu râ vÒ c¸c kh¸i
niÖm c¬ b¶n, b¶n chÊt cña thuÕ GTGT còng nh ph¹m vi
thùc hiÖn vµ c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh vµ môc tiªu cña thuÕ
GTGT.
- ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) lµ: thuÕ tÝnh trªn
kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t
sinh tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng.
(§iÒu 1 luËt thuÕ GTGT)
- Gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô lµ: phÇn
chªnh lÖch t¨ng gi÷a gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸, dÞch
vô thùc hiÖn vµ gi¸ thanh to¸n hµng ho¸, dÞch vô mua
vµo t¬ng øng.
ThuÕ GTGT ph¶i tr¶ khi mua s¶n phÈm hoÆc tiªu
dïng, thuÕ GTGT tr¶ cho ngêi cung cÊp, nhµ cung cÊp
cã vai trß nh mét ngêi thu hé ChÝnh phñ, thuÕ GTGT
®îc chuyÓn tíi ngêi tiªu dïng cuèi cïng.
1.1. §èi tîng chÞu thuÕ GTGT:
- §èi tîng chÞu thuÕ GTGT: hµng ho¸ dÞch vô dïng
cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam (trõ
c¸c ®èi tîng quy ®Þnh ë ®iÒu 4 luËt thuÕ VAT) (§iÒu 2)
- §èi tîng nép thuÕ lµ: Tæ chøc c¸ nh©n SXKD hµng
ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh)
vµ tæ chøc c¸ nh©n kh¸c nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu
thuÕ (gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) (§iÒu 3)
3
- §èi tîng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT sau:
(§iÒu 4)
+ S¶n phÈm n«ng nghiÖp cha chÕ biÕn hoÆc chØ
s¬ chÕ.
+ S¶n phÈm muèi.
+ Hµng ho¸, dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô
®Æc biÖt.
+ ThiÕt bÞ, m¸y mãc, ph¬ng tiÖn lµm tµi s¶n cho
c¬ së dù ¸n ®Çu t nhËp khÈu khi trong níc cha s¶n xuÊt
®îc.
+ ChuyÓn quyÒn sö dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ
chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt.
+ Nhµ ë thuéc sæ lu Nhµ níc do Nhµ níc b¸n cho ngêi
®ang thuª.
+ DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t.
+ C¸c lo¹i b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh
doanh.
+ DÞch vô y tÕ.
+ C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, thÓ thao kh«ng nh»m môc
®Ých kinh doanh.
+ D¹y häc, d¹y nghÒ.
+ Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch ¬ng
tr×nh b»ng vèn ng©n s¸ch Nhµ níc.
+ In xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh.
+ C¸c dÞch vô c«ng céng: vÖ sinh, vên thó...
4
+ Duy tu söa ch÷a c¸c c«ng tr×nh phôc vô c«ng
céng b»ng nguån vèn cña d©n hay vèn viÖn trî nh©n
®¹o.
+ Vò khÝ tµi nguyªn chuyªn dïng phôc vô quèc
phßng an ninh.
+ Hµng nhËp khÈu trong c¸c trêng hîp quy ®Þnh.
+ Hµng chuyÓn khÈu, qu¸ c¶nh, mîn ®êng ViÖt
Nam...
+ Hµng ho¸, dÞch vô cung øng trùc tiÕp cho vËn t¶i
quèc tÕ vµ c¸c ®èi tîng tiªu dïng ngoµi ViÖt Nam.
+ ChuyÓn giao c«ng nghÖ.
+ Vµng nhËp khÈu ë d¹ng th«, cha qua chÕ biÕn.
+ Mét sè tµi nguyªn kho¸ng s¶n xuÊt khÈu do
chÝnh phñ quy ®Þnh... vµ mét sè lo¹i hµng ho¸ dÞch
vô kh¸c n»m trong 26 ®èi tîng kh«ng ph¶i nép thuÕ
VAT theo quy ®Þnh t¹i §iÒu 4 - Bé luËt VAT.
1.2. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ GTGT t¹i ViÖt
Nam.
+ LuËt thuÕ GTGT
®îc Quèc héi th«ng qua vµo ngµy
10/5/1997.
+ NghÞ ®Þnh 28/1998/N§ - CP cña ChÝnh phñ ban hµnh
ngµy 11/5/1998.
+ Th«ng t sè 89/1998/TT - BTC cña Bé Tµi chÝnh ngµy
27/6/1998.
+ Th«ng t sè 100/1998/TT - BTC cña Bé Tµi chÝnh ngµy
15/7/1998.
5
+ NghÞ ®Þnh 79/2000/N§-CP cña ChÝnh phñ ban hµnh
ngµy 29/12/2000.
+ Th«ng t sè 122/2000/TT – BTC cña Bé Tµi ChÝnh ngµy
29/12/2000.
+ Th«ng t sè 82/2002/TT – BTC cña Bé Tµi ChÝnh ngµy
18/9/2002.
1.3. C¨n cø vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT.
a.Gi¸ tÝnh thuÕ:
C¨n cø tÝnh thuÕ VAT lµ gi¸ tÝnh thuÕ ®îc qui ®Þnh
trong §iÒu 7.
§èi víi hµng ho¸ hoÆc dÞch vô ® îc b¸n ra bëi c¸c
c¬ së kinh doanh: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ b¸n ch a
cã thuÕ.
§èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT
lµ gi¸ nhËp khÈu + thuÕ nhËp khÈu.
§èi víi hµng ho¸, dÞch vô dïng ®Ó trao ®æi, sö
dông néi bé, biÕu tÆng: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ® îc x¸c
®Þnh theo gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô cïng
lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t
®éng nµy.
§èi víi ho¹t ®éng cho thuª: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT
lµ kho¶n tiÒn thuª nhËn ®îc tiÒn thuª tr¶ tríc cho mét
thêi gian nhÊt ®Þnh còng ph¶i chÞu thuÕ GTGT.
§èi víi hµng b¸n tr¶ gãp: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ
gi¸ b¸n cña hµng ho¸ ®· xuÊt b¸n (kh«ng bao gåm l·i
tr¶ gãp) vµ kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ gãp tõng kú.
§èi víi ho¹t ®éng x©y l¾p: Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT
lµ gi¸ x©y l¾p theo hîp ®ång cha cã thuÕ:
6
- NÕu viÖc thanh to¸n ®îc thùc hiÖn dùa trªn møc
®é hoµn thµnh c«ng viÖc th× thuÕ GTGT sÏ ® îc tÝnh
trªn gi¸ h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh.
- NÕu nhiÒu ®¬n vÞ cïng tham gia thi c«ng x©y
dùng c«ng tr×nh, tõng nhµ thÇu sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm
tÝnh to¸n vµ kª khai thuÕ GTGT ®èi víi phÇn nhËn
thÇu mµ c«ng tr×nh ®· ký kÕt.
§èi víi hoa hång cña c¸c ®¹i lý vµ c¸c nhµ m«i
giíi: TiÒn c«ng vµ tiÒn hoa hång ®îc hëng cha tr¶ vµo
c¸c kho¶n phÝ tæn mµ c¬ së thu ®îc tõ viÖc thùc hiÖn
c¸c ho¹t ®éng nµy. Hµng ho¸ do ®¹i lý b¸n ra vÉn
ph¶i chÞu thuÕ GTGT.
§èi víi ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i: Gi¸ tÝnh
thuÕ GTGT lµ cíc vËn t¶i cha cã thuÕ.
§èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Æc biÖt nh tem bu
®iÖn, vÐ cíc vËn t¶i, vÐ sæ sè... th× gi¸ b¸n ®· cã
thuÕ GTGT.
Gi¸ cha cã thuÕ GTGT =
* Chó ý:
- §èi víi ®¹i lý b¸n hµng theo ®óng gi¸ cña nhµ
s¶n xuÊt th× doanh thu cña ®¹i lý lµ tiÒn hoa hång
®îc hëng sÏ kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT.
- Ho¹t ®éng vËn t¶i quèc tÕ b»ng ®êng hµng
kh«ng, ®êng biÓn, xe löa kh«ng ph¶i chÞu thuÕ
GTGT.
b. ThuÕ suÊt:
ThuÕ suÊt ®îc qui ®Þnh trong ®iÒu 8 nh sau:
(1). Møc thuÕ 0% ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu.
(2). Møc thuÕ 5% ®èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô: n íc
s¹ch, ph©n bãn, dông cô y tÕ, thuèc phßng vµ ch÷a
bÖnh, dÞch vô KHKT...
7
(3). Møc thuÕ 10% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: dÇu
má, khÝ ®èt, ®iÖn th¬ng phÈm...
(4). Møc thuÕ 20% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô: vµng
b¹c, kinh doanh kh¸ch s¹n, du lÞch ¨n uèng, dÞch vô
m«i giíi, xæ sè...
c. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ VAT.
ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ®îc tÝnh theo mét
trong 2 ph¬ng ph¸p sau:
(1). Ph ¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ: dùa trªn viÖc tÝnh
to¸n c¸c yÕu tè cÊu thµnh GTGT, tøc lµ phÇn gi¸ trÞ mµ
doanh nghiÖp tù t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l u
th«ng ë doanh nghiÖp, bao gåm c¶ phÇn lîi nhuËn.
ThuÕ GTGT ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra - ThuÕ
GTGT ®Çu vµo
ThuÕ GTGT ®Çu
ra =
Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng
ho¸, dÞch vô b¸n ra
x ThuÕ
suÊt
Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸
ThuÕ GTGT ®Çu
vµo =
®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch
vô hoÆc chøng tõ nép thuÕ GTGT
cña hµng nhËp khÈu.
§èi tîng ¸p dông lµ c¸c ®¬n vÞ tæ chøc kinh doanh bao
gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc, doanh nghiÖp ®Çu t níc
ngoµi, doanh nghiÖp t nh©n, c¸c c«ng ty cæ phÇn, HTX vµ
c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c trõ c¸c ®èi tîng ¸p
dông tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp.
(2). Ph ¬ng ph¸p trùc tiÕp: dùa trªn viÖc tÝnh to¸n
phÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ cña hµng ho¸ dÞch vô b¸n ra
GTGT cña hµng
ho¸, dÞch vô
chÞu thuÕ
8
víi gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo t¬ng
øng.
ThuÕ GTGT ph¶i nép =
X
ThuÕ suÊt
GTGT cña hµng
ho¸, dÞch vô
Gi¸ thanh to¸n cña
hµng ho¸, dÞch vô
=
b¸n ra
Gi¸ thanh to¸n
cña HH, DV
- mua
vµo t¬ng øng
Ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp ¸p dông cho c¸c ®èi t îng
sau:
- C¸ nh©n SXKD vµ tæ chøc c¸ nh©n níc ngoµi kinh
doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t níc ngoµi t¹i
ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ
to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo
ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ.
- C¬ së kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý.
2. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ.
2.1. §¨ng ký nép thuÕ (§iÒu 12)
(1). C¬ së kinh doanh kÓ c¶ c¸c c¬ së trùc thuéc
cña c¬ së ®ã ph¶i ®¨ng ký nép VAT víi c¬ quan thuÕ
trùc tiÕp qu¶n lý theo híng dÉn cña c¬ quan thuÕ.
- §èi víi c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp, thêi gian
®¨ng ký nép thuÕ chËm nhÊt lµ 10 ngµy, kÓ tõ ngµy ® îc cÊp giÊy ®¨ng ký kinh doanh.
- Trong trêng hîp s¸p nhËp hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i
thÓ ph¸ s¶n hoÆc thay ®æi kinh doanh c¬ së kinh
doanh ph¶i khai b¸o víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ 5
ngµy tríc khi tiÕn hµnh s¸p nhËp, chia t¸ch...
9
(2). C¬ së kinh doanh ph¶i nép thuÕ theo ph¬ng
ph¸p tÝnh trùc tiÕp nÕu cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n chøng tõ,
tù nguyÖn ®¨ng ký ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy.
2.2. Kª khai thuÕ:
C¬ së kinh doanh ph¶i kª khai thuÕ ®Çu vµo ®Çu ra
chi tiÕt cô thÓ cho tõng thêi kú (th¸ng) víi c¬ quan thuÕ
(chi tiÕt trong §iÒu 13).
2.3. Nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ (xem §iÒu
14,15).
3. V× sao l¹i sö dông thuÕ GTGT thay cho thuÕ
doanh thu.
B¾t ®Çu tõ 01/01/1999, thuÕ GTGT cã hiÖu lùc thi
hµnh. ViÖc thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT kh«ng
chØ ®¬n thuÇn lµ sù thay ®æi vÒ kü thuËt nghiÖp vô mµ
lµ sù thay ®æi c¬ b¶n c¶ vÒ néi dung, t tëng cña chÝnh
s¸ch vµ biÖn ph¸p tæ chøc thùc hiÖn. Nã cßn lµ mét biÓu
hiÖn tiÕn bé rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch thuÕ ë
níc ta.
ThuÕ GTGT ®îc ban hµnh ®Ó thay thÕ cho thuÕ doanh
thu. Song, xÐt vÒ b¶n chÊt, thuÕ GTGT vµ thuÕ doanh thu
®Òu ®îc coi lµ thuÕ gi¸n thu, tøc lµ khi ¸p dông nh÷ng
thuÕ nµy, thu nhËp cña ngêi tiªu dïng sÏ bÞ ®iÒu tiÕt. Do
vËy, xÐt trªn gi¸c ®é doanh nghiÖp, thuÕ GTGT vµ thuÕ
doanh thu kh«ng ph¶i lµ thu nhËp hay chi phÝ cña doanh
nghiÖp, mÆc dï chóng cã thÓ lµ mét kho¶n chi cña doanh
nghiÖp.
10
¦u viÖt næi bËt cña thuÕ GTGT lµ viÖc tÝnh trïng l¾p
thuÕ ®îc kh¾c phôc mét phÇn nhê thay ®æi c¸ch tÝnh
thuÕ. §©y chÝnh lµ ®iÓm kh¸c c¬ b¶n cña thuÕ GTGT so
víi thuÕ doanh thu. ThuÕ doanh thu (thuÕ DT) tríc ®©y ®îc
tÝnh trªn c¬ së doanh thu vµ thuÕ suÊt. Doanh thu tÝnh
thuÕ ë ®©y ®îc hiÓu lµ toµn bé sè tiÒn b¸n hµng ho¸,
dÞch vô mµ kh¸ch hµng chÊp nhËn tr¶ cho doanh nghiÖp, cã
nghÜa lµ doanh thu nµy ®· cã thuÕ DT (ThuÕ DT = doanh
thu cã thuÕ DT x thuÕ suÊt). VÊn ®Ò ®¸ng lu ý lµ thuÕ
doanh thu trong doanh thu trªn ®îc tÝnh nh thÕ nµo? Th«ng
thêng, mét nhµ kinh doanh, mét doanh nghiÖp khi x¸c ®Þnh
gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô, ngoµi viÖc c¨n cø vµo quan hÖ
cung cÇu trªn thÞ trêng, cÇn ph¶i c¨n cø vµo chi phÝ mµ hä
®· bá ra ®Ó t¹o thµnh hµng ho¸, dÞch vô. Trªn c¬ së chi
phÝ ®ã vµ lîi nhuËn dù tÝnh ®èi víi mét ®¬n vÞ hµng ho¸,
dÞch vô, doanh nghiÖp sÏ dù tÝnh ®îc gi¸ b¸n cha cã thuÕ
doanh thu. §èi víi nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô ph¶i tÝnh thuÕ
doanh thu, doanh nghiÖp sÏ c¨n cø vµo chÝnh s¸ch thuÕ cña
Nhµ nuíc ®Ó tÝnh thuÕ DT råi céng thªm thuÕ DT vµo gi¸
b¸n cha cã thuÕ DT ®Ó ®îc gi¸ b¸n cã thuÕ DT. Bëi vËy,
khi tÝnh thuÕ doanh thu nép cho Nhµ níc theo c«ng thøc
trªn, doanh nghiÖp bÞ l¹m thu mét phÇn thu nhËp. ThuÕ
doanh thu, v× thÕ, kh«ng chØ mang tÝnh chÊt gi¸n thu mµ
cßn mang tÝnh chÊt trùc thu. (VÝ dô, ®Ó t¹o ra mét ®¬n vÞ
s¶n phÈm, mét doanh nghiÖp cÇn bá ra 7 ®ång chi phÝ, lîi
nhuËn dù tÝnh lµ 3 ®ång. Gi¸ b¸n cha cã thuÕ doanh thu lµ
10 ®ång. Víi thuÕ suÊt 10% th× gi¸ b¸n cã thuÕ doanh thu
11
sÏ lµ: 10 + 10 x 10% = 1,1 ®ång. Nh vËy, ®èi víi mçi s¶n
phÈm, thu nhËp cña doanh nghiÖp bÞ l¹m thu 0,1 ®ång)
ThuÕ GTGT ®îc ban hµnh ®· phÇn nµo kh¾c phôc nhîc
®iÓm trªn cña thuÕ doanh thu, tøc lµ lo¹i ®îc phÇn ®· bÞ
tÝnh thuÕ vµ trong c«ng thøc tÝnh ®· x¸c ®Þnh l¹i doanh
thu tÝnh thuÕ (chØ tÝnh trªn phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm hoÆc
dÞch vô do ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh míi t¹o ra cha bÞ
tÝnh thuÕ). Tuy nhiªn ®iÒu nay míi chØ hiÖn ë ph¬ng ph¸p
tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ (thuÕ GTGT
®Çu ra ®îc tÝnh trªn c¬ së doanh thu cha cã thuÕ vµ thuÕ
GTGT ®Çu vµo tÝnh trªn chi phÝ mua hµng tõ bªn ngoµi cha
cã thuÕ GTGT).
¦u ®iÓm thø hai cña thuÕ GTGT còng xuÊt ph¸t tõ ®Æc
®iÓm chØ thu trªn phÇn GTGT cña nã. Do ®Æc ®iÓm nµy
®èi víi s¶n phÈm cã chu tr×nh s¶n xuÊt lµ (s¶n phÈm ®Õn
tay ngêi tiªu dïng qua nhiÒu kh©u s¶n xuÊt kh¸c nhau) hay
víi chu tr×nh s¶n xuÊt ng¾n (s¶n phÈm chØ cÇn qua mét sè
Ýt kh©u nhÊt ®Þnh) sè thuÕ GTGT ph¶i nép lµ nh nhau.
ChÝnh v× vËy thuÕ GTGT sÏ lµ mét nh©n tè khuyÕn khÝch
chuyªn m«n ho¸ vµ hiÖp t¸c ho¸. Mét s¶n phÈm qua nhiÒu
giai ®o¹n s¶n xuÊt, nÕu chÞu thuÕ doanh thu th× sÏ ®éi
gi¸ thµnh lªn rÊt nhiÒu g©y khã kh¨n cho viÖc tiªu thô,
®iÒu nµy h¹n chÕ viÖc ph©n c«ng lao ®éng. Chuyªn m«n
ho¸, hiÖp t¸c ho¸ lµ xu híng tÊt yÕu kh¸ch quan trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, lµm n¨ng suÊt chÊt lîng s¶n phÈm ®i ®«i
víi h¹ gi¸ thµnh. §©y lµ mét u ®iÓm cã ý nghÜa to lín cña
12
thuÕ GTGT trong viÖc tæ chøc l¹i s¶n xuÊt theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸.
Mét u thÕ cña thuÕ GTGT so víi thuÕ doanh thu lµ kh¶
n¨ng kÝch thÝch më réng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ. ViÖc
huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt gÆp nhiÒu khã kh¨n, c¸c tæ
chøc c¸ nh©n ngÇn ng¹i bá vèn ra kinh doanh mét phÇn lµ
do t©m lý sî vÉn bÞ tÝnh thuÕ doanh thu mÆc dï s¶n xuÊt
kinh doanh cha cã l·i hoÆc Ýt l·i, thuÕ doanh thu nh vËy ®·
lµm triÖt tiªu ®éng lùc nµy. ThuÕ GTGT chØ ®¸nh trªn
phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm t¹o t©m lý yªn t©m cho tæ chøc, c¸
nh©n m¹nh d¹n bá vèn kinh doanh, ®iÒu nµy phï hîp víi
®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ
ph¸t huy néi lùc cña nÒn kinh tÕ.
H¬n n÷a, ¸p dông VAT ®· gi¶m bít c¸c møc thuÕ
suÊt chØ cã 4 møc (0%, 5%, 10%, 20%) thay cho 11
møc thuÕ suÊt thuÕ doanh thu dao ®éng tõ (0%,
0,5% ... 30%).
Nãi tãm l¹i, thuÕ GTGT cã nhiÒu u ®iÓm h¬n h¼n so víi
thuÕ doanh thu. ViÖc ¸p dông lo¹i thuÕ míi nµy thÓ hiÖn sù
®æi míi t duy kÞp thêi, s¸ng t¹o cña §¶ng vµ Nhµ níc ta
trong lÜnh vùc kinh tÕ.
ii. Qu¸ tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n VAT trong doanh nghiÖp.
1. Tµi kho¶n sö dông:
TK 133
TK 1331
dÞch vô
TK 1332
TK 3331
- ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
- ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸,
- ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña TSC§
- ThuÕ GTGT ph¶i nép
13
TK 33311 - ThuÕ GTGT ®Çu ra
TK 33312 - ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu.
KÕt cÊu:
TK 133
- Sè thuÕ
Sè
thuÕ
GTGT ®Çu vµo GTGT ®· ®îc
®îc khÊu trõ.
khÊu trõ.
- KÕt chuyÓn
sè thuÕ GTGT
®Çu vµo kh«ng
®îc khÊu trõ.
- ThuÕ GTGT
®Çu vµo cña HH
d· mua bÞ tr¶ l¹i,
®îc gi¶m gi¸.
Sè
thuÕ
GTGT ®Çu vµo
®îc hoµn l¹i.
D:
- Sè thuÕ
GTGT ®Çu vµo
cßn ®îc khÊu
trõ.
- Sè thuÕ
GTGT ®Çu vµo
®îc hoµn l¹i
nhng
NSNN
cha hoµn tr¶.
TK 3331
- Sè thuÕ
- Sè thuÕ
GTGT ®· ®îc GTGT ®Çu ra
KT trong kú.
ph¶i nép.
- Sè thuÕ ®îc
gi¶m trõ vµo sè
thuÕ ph¶i nép.
- Sè thuÕ
GTGT ®· nép
vµo NSNN.
- Sè thuÕ
GTGT cña hµng
b¸n bÞ tr¶ l¹i,
gi¶m gi¸.
D (nÕu cã):
D: - Sè thuÕ
- Sè thuÕ ®· cßn ph¶i nép vµo
nép lín h¬n sè NSNN.
thuÕ ph¶i nép
cho NN.
- Sè thuÕ ®·
nép ®îc xÐt
miÔn, gi¶m nhng cha thùc
hiÖn viÖc tho¸i
thu.
2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n:
A. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n thuÕ VAT theo ph¬ng
ph¸p khÊu trõ.
a) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®Çu vµo ® îc khÊu trõ .
+ Trêng hîp mua vËt t, hµng ho¸, TSC§, dÞch vô
dïng cho ho¹t ®éng SXKD:
Nî TK 151, 152, 153, 156, 211, 213, 611,... gi¸ mua
cha cã thuÕ.
Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
14
Cã c¸c TK 111, 112, 331, 311,... tæng gi¸ thanh
to¸n ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, ngêi mua.
+ Trêng hîp mua vËt t, dÞch vô dïng ngay vµo SXKD.
Nî TK 621, 623, 627, 641, 642, 241, 142,... gi¸ mua
cha thuÕ
Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
Cã c¸c TK 111,112,331,341,... tæng gi¸ thanh
to¸n.
+ Khi mua hµng giao b¸n ngay cho kh¸ch hµng
kh«ng qua kho:
Nî TK 632: gi¸ vèn hµng b¸n (Gi¸ mua cha cã thuÕ
GTGT)
Nî TK 133: thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ
Cã TK 111, 112, 331,... tæng gi¸ thanh to¸n.
+ Trêng hîp mua hµng nhËp khÈu dïng cho ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh thuéc diÖn chÞu thuÕ:
Nî TK 133: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 33312: thuÕ VAT hµng nhËp khÈu.
+ Trêng hîp mua vËt t, dÞch vô sö dông cho s¶n xuÊt
c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ VAT vµ c¸c mÆt hµng kh«ng
thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT
th× ph¶i h¹ch to¸n riªng sè
dïng ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ VAT. §èi víi
thuÕ VAT ®Çu vµo cña sè vËt t, ®Þch vô dïng ®Ó s¶n
xuÊt c¸c mÆt hµng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ VAT ® îc tÝnh vµo gi¸ trÞ vËt t, dÞch vô mua ngoµi hoÆc ®èi tîng cã liªn quan. Trêng hîp kh«ng t¸ch ®îc th× toµn bé
sè VAT ®Çu vµo ®îc tËp hîp hÕt vµo tµi kho¶n 133. Cuèi
15
kú, ph¶i ph©n bæ cho tõng ®èi tîng dùa vµo doanh thu
tõng lo¹i.
Nî TK 152,153,156,611,627,641,642,...gi¸ mua ch a
cã thuÕ.
Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ.
Cã TK 331,111,112,311,... tæng gi¸ thanh to¸n
ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n, ngêi cung cÊp.
+ Trêng hîp hµng ®· mua ®· tr¶ l¹i hoÆc ®îc gi¶m
gi¸ thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT:
Nî TK 111, 112, 331,... tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 133 thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng mua bÞ
tr¶ l¹i hoÆc ®îc gi¶m gi¸.
Cã TK 152, 153, 156, 211,... gi¸ mua cha cã thuÕ
VAT.
b) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®Çu ra.
+ Ph¶n ¸nh thuÕ VAT ph¶i nép khi tiªu thô s¶n
phÈm, hµng ho¸:
Nî TK 111,112,131,...tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 333: thuÕ VAT ph¶i nép
Cã TK 511: doanh thu b¸n hµng.
+Trêng hîp sö dông c¸c chøng tõ ®Æc thï cho phÐp
hoÆc trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸, dÞch vô cho ngêi tiªu
dïng kh«ng thuéc diÖn ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng, kÕ
to¸n ph¶i c¨n cø vµo tæng gi¸ thanh to¸n gi trªn chøng
tõ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ b¸n cha thuÕ, sè thuÕ VAT ph¶i
nép ®Ó ghi sæ.
16
+ Trêng hîp cung cÊp dÞch vô thu tiÒn tríc: KÕ to¸n
ph¶i ghi nhËn doanh thu lµ toµn bé sè tiÒn thu ® îc cha
cã thuÕ VAT vµ phnr ¸nh thuÕ VAT ph¶i nép.
Nî TK 111,112... tæng sè tiÒn nhËn tríc.
Cã TK 33311: thuÕ VAT ph¶i nép.
Cã TK 3387: doanh thu nhËn tríc (cha cã thuÕ
VAT)
+ Trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, kÕ
to¸n x¸c ®Þnh doanh thu b¸n hµng lµ gi¸ b¸n tr¶ mét
lÇn cha cã thuÕ VAT vµ ph¶n ¸nh thuÕ VAT:
Nî TK 111, 112, 131,... tæng gi¸ ph¶i thanh to¸n.
Cã TK 33311: thuÕ GTGT ph¶i nép.
Cã TK 511: doanh thu b¸n hµng ( gi¸ b¸n tr¶ mét
lÇn cha cã thuÕ VAT)
Cã TK 711: l·i tr¶ chËm.
+ Trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng thøc hµng ®æi
hµng:
- Khi ®a hµng ®i ®æi:
Nî TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng.
Cã TK 511: Gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT
Cã TK 33311: thuÕ GTGT cña hµng ®a ®i ®æi.
- Khi nhËn hµng ho¸ ®æi vÒ:
Nî TK 151, 152, 152, 156,... gi¸ mua cha cã thuÕ
Nî TK 133: thuÕ GTGT cña hµng ®æi vÒ.
Cã TK 131: Ph¶i thu cña kh¸ch hµng.
17
+ Trêng hîp ®em s¶n phÈm, hµng ho¸ thuéc diÖn
chiu thuÕ ®i biÕu tÆng hoÆc sö dông néi bé:
Nî TK 627, 641, 642: gi¸ b¸n cha cã thuÕ VAT
Nî TK 133: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép.
Cã TK 512: gi¸ b¸n cha cã thuÕ VAT.
+ Trêng hîp tr¶ l¬ng cho c«ng nh©n viªn b»ng s¶n
phÈm, hµng ho¸: Nî TK 334: tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 33311: thuÕ VAT ph¶i nép.
Cã TK 512: doanh thu b¸n hµng néi bé
+ Trêng hîp hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:
Nî TK 531: gi¸ b¸n cha cã thuÕ VAT.
Nî TK 33311: thuÕ VAT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i.
Cã TK 111, 112, 131,... tæng gi¸ thanh to¸n
+ Trêng hîp ph¸t sinh c¸c kho¶n thu nhËp tõ ho¹t
®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt thêng, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 111,112,131: tæng gi¸ thanh to¸n.
Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép.
Cã TK 711: thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh ch a cã
thuÕ VAT.
Cã TK 721: thu nhËp ho¹t ®éng bÊt thêng cha cã
thuÕ VAT.
c) H¹ch to¸n thuÕ VAT ®îc khÊu trõ, thuÕ VAT ph¶i
nép, ®· nép vµ thuÕ VAT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ.
ThuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch
vô ph¸t sinh th¸ng nµo th× ®îc kª khai khÊu trõ khi x¸c
18
®Þnh sè thuÕ VAT ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n
biÖt ®· xuÊt dïng hay cßn trong kho. NÕu sè thuÕ VAT
®Çu vµo ®îc khÊu trõ trong th¸ng lín h¬n sè thuÕ VAT
®Çu ra ph¶i nép cña th¸ng ®ã th× chØ khÊu trõ ®óng
b»ng sè ph¶i nép, sè cßn l¹i ®îc khÊu trõ tiÕp vµo th¸ng
sau hoÆc ®îc xÐt hoµn thuÕ theo chÕ ®é quy ®Þnh.
Trêng hîp thuÕ VAT ®Çu vµo võa sö dông cho s¶n xuÊt
kinh doanh c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ VAT võa cho c¸c ®èi
tîng kh«ng chÞu thuÕ VAT mµ kh«ng t¸ch riªng ra ® îc
th× ph¶i ph©n bæ cho tõng lo¹i theo doanh thu b¸n
hµng trong kú cña hai lo¹i. Sè thuÕ VAT ph©n bæ cho
c¸c ®èi tîng kh«ng chÞu thuÕ VAT sÏ ®îc tÝnh vµo gi¸
vèn cña hµng b¸n ra. Trong trêng hîp sè thuÕ nµy qu¸
lín th× sè vît doanh sè sÏ ®îc tÝnh vµo c¸c kú tiÕp theo.
§èi víi thuÕ VAT ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh còng ® îc
khÊu trõ vµo sè thuÕ VAT ph¶i nép trong th¸ng cña hµng
ho¸, dÞch vô. Trêng hîp sè thuÕ VAT ®Çu vµo cña tµi
s¶n cè ®Þnh qu¸ lín, doanh nghiÖp sÏ ®îc khÊu trõ dÇn.
NÕu ®· khÊu trõ dÇn trong ba th¸ng liªn tôc mµ sè thuÕ
VAT ®îc khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp lµm thñ tôc
yªu cÇu c¬ quan thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ VAT ch a ®îc
khÊu trõ theo quy ®Þnh cña luËt thuÕ VAT.
+ Trêng hîp sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ nhá
h¬n sè thuÕ VAT ph¶i nép:
- KÕt chuyÓn toµn bé sè thuÕ VAT ®îc khÊu trõ
trong th¸ng.
Nî TK 3331
Cã TK 133
19
- Xem thêm -
.DOC 
45 
33 
57 
