®Æt vÊn ®Ò
Lµ gi¸o viªn, nhÊt lµ gi¸o viªn d¹y ngo¹i ng÷ ai còng muèn
giê d¹y cña m×nh ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt, tøc lµ häc sinh cã nhu
cÇu tiÕp thu kiÕn thøc kÜ n¨ng, vËn dông kÜ n¨ng ®Ó giao tiÕp
høng thó lµm viÖc víi c¸c tµi liÖu häc tËp qua ®ã häc sinh biÕt
béc lé nhËn thøc vµ sù hiÓu biÕt cña m×nh ra bªn ngoµi b»ng lêi
nãi, bµi viÕt th«ng qua ngo¹i ng÷ vµ tõ ®ã häc sinh tù h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn ë m×nh nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ
tiÕng anh vµ nh÷ng phÈm chÊt trÝ tuÖ cÇn thiÕt ®Ó tiÕp tôc häc
lªn hay ®i vµo cuéc sèng lao ®éng .
Nh vËy, ta ph¶i thõa nhËn chøc n¨ng, vai trß cña ngo¹i ng÷
lµ v« cïng to lín vµ d¹y ngo¹i ng÷ lµ mét c«ng viÖc kh«ng dÔ
dµng g× bëi tÝnh trõu tîng cña bé m«n nµy. Ch¼ng vËy mµ nhiÒu
n¨m nay ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o liªn tôc cã nh÷ng c¶i tiÕn
vÒ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y bé m«n ngo¹i ng÷ sao cho cã hiÖu
qu¶ cao nhÊt theo ®óng chøc n¨ng cña nã.
Víi t«i, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña ®ång nghiÖp, qu¸
tr×nh gi¶ng d¹y cña b¶n th©n vµ ®Æc biÖt xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ
tõng bíc ®æi míi d¹y häc m«n ngo¹i ng÷, t«i ®Æt cho m×nh
môc tiªu ph¶i lµm g× ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu cña ®æi míi, lµm g×
®Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu xãt ®Ó d¹y ®óng ®Æc trng cña bé m«n
nµy.
Víi nh÷ng lý do trªn, t«i ®· t×m tßi, ¸p dông rót ra kinh
nghiÖm, lµm ®îc mét sè viÖc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ngo¹i
ngo¹i cho häc sinh ®¹t kÕt qu¶ cao. §ã lµ viÖc t¹o t©m thÕ tù tin
trong giê häc ngo¹i ng÷ mµ bµi viÕt nµy t«i chØ ®Ò cËp ®Õn mét
vµi kinh nghiÖm nhá trong viÖc “Tạo tâm thế tự tin trong quá
trình giao tiếp của giờ học ngoại ngữ”.
Néi dung
Trong thùc tÕ khi lªn líp, ngêi thÇy gi÷ vai trß chñ ®¹o híng
dÉn häc sinh chiÕm lÜnh kiÕn thøc. Qua dù giê cña ®ång nghiÖp
vµ thùc tÕ cña b¶n th©n t«i thÊy: T©m thÕ cña gi¸o viªn cã ¶nh
hëng ®Õn giê häc cña häc sinh rÊt lín.
( I)
T©m thÕ cña ngêi thÇy
Mçi khi ®Õn trêng, ®Õn líp, t«i lu«n t¹o cho m×nh mét t©m
thÕ thanh th¶n, b×nh tÜnh, tù tin. Muèn vËy t«i ®· tõng ph¶i
quªn ®i nh÷ng lo toan nhäc nh»n trong cuéc sèng. Bëi lÏ: Bíc
lªn bôc gi¶ng víi c¸c em ngêi thÇy ph¶i lu«n cã c¶m gi¸c bíc
vµo thÕ giíi hoµn toµn míi trµn ®Çy hng phÊn thiÕt tha víi sø
mÖnh thiªng liªng cao c¶, lµ ngêi ®a ®êng dÉn c¸c em vµo v¬ng
quèc c¸i ®Ñp, ®Ó c¸c em ®îc cêi, ®îc nãi, ®îc suy nghÜ…víi
nh÷ng vÊn ®Ò hÊp dÉn cña mçi chñ ®Ò.
Nh thÕ, suèt giê häc ngêi thÇy ph¶i biÕt quªn m×nh ®Ó sèng
hÕt m×nh víi giê häc, víi häc trß. Râ rµng ngêi thÇy kh«ng chØ
lµ nhµ khoa häc, nhµ s ph¹m mµ cßn lµ mét nghÖ sÜ trªn bôc
gi¶ng.
NÕu ta kh«ng t©m niÖm vµ t¹o ®îc thãi quen nh thÕ th× giê
d¹y cña chóng ta sÏ h¹n chÕ rÊt nhiÒu hiÖu qu¶ cña nã. Tõ ®ã
t«i rót ra mét ®iÒu lµ: T©m thÕ ngêi thÇy khi ®øng trªn bôc
gi¶ng lµ v« cïng quan träng, nã gãp phÇn kh«ng nhá vµo kÕt
qu¶ trong giê häc. Ngêi thÇy gi÷ vai trß chñ ®¹o lµ vai trß trung
t©m, thÇy híng dÉn gióp trß chiÕm lÜnh kiÕn thøc th× ngoµi t©m
thÕ cña ngêi thÇy, thÇy cßn lµ ngêi t¹o ®îc t©m thÕ cho trß n÷a.
ThÇy- trß cã t¹o ®îc t©m thÕ phï hîp th× míi cã thÓ lÜnh héi ®îc kiÕn thøc mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
(II) mét sè biÖn ph¸p t¹o t©m thÕ tù tin
trong giao tiÕp.
T«i quan nÞªm t©m thÕ tù tin cña häc sinh phÇn lín lµ do
chÝnh gi¸o viªn t¹o ra. Muèn lµm ®îc ®iÒu nµy ta ph¶i thùc
hiÖn mét c¸ch nhuÇn nhuyÖn, thËt nghÖ thuËt mäi bíc, thao t¸c,
víi kÜ n¨ng bé m«n nh kh©u tæ chøc, kh©u kiÓm tra bµi, kh©u
giíi thiÖu, kh©u yªu cÇu…chóng ta ®Òu biÕt theo ph ¬ng ph¸p
®æi míi d¹y m«n ngo¹i ng÷ ®ßi hái nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt hîp
lý mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng- 2 thµnh tè chñ yÕu
trong néi dung d¹y häc. KÜ n¨ng lµ trung t©m, lµ môc ®Ých cuèi
cïng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. KiÕn thøc lµ ®iÒu kiÖn, lµ ph¬ng
tiÖn, lµ nÒn t¶ng. ChØ cã kiÕn thøc mµ kh«ng cã kÜ n¨ng th×
kh«ng cã kh¶ n¨ng giao tiÕp ngîc l¹i chØ cã kÜ n¨ng mµ kh«ng
cã kiÕn thøc th× kh¶ n¨ng giao tiÕp bÞ h¹n chÕ vµ kh«ng ph¸t
triÓn ®îc. Trªn c¬ së Êy t«i ®i theo híng: T¹o t©m thÕ tù tin cho
häc sinh b»ng c¸ch hái cô thÓ:
1-VÊn ®¸p t×m tßi: c©u hái cã néi dung gay cÊn, kÝch thÝch trÝ
tß mß, ham hiÓu biÕt cña c¸c em. C©u hái ®îc gi¸o viªn sö
dông víi nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau, ë nh÷ng kh©u kh¸c nhau
cña qu¸ tr×nh d¹y häc nhng quan träng nhÊt vµ còng khã sö
dông nhÊt lµ ë kh©u nghiªn cøu tµi liÖu míi. Trong vÊn ®¸p t×m
tßi, hÖ thèng c©u hái cña gi¸o viªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, quyÕt
®Þnh chÊt lîng lÜnh héi kiÕn thøc cña líp häc. TrËt tù logic cña
c¸c c©u hái híng dÉn häc sinh tõng bíc ph¸t hiÖn ra kiÕn thøc
míi, kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc t×m tßi, sù ham muèn hiÓu biÕt.
* VÝ dô khi d¹y chñ ®Ò: « nhiÔm níc
- GV t¹o t×nh huèng , nªu vÊn ®Ò:
Cho häc sinh xem mét bøc tranh:” C¸i chÕt cña mét dßng
s«ng”
+ Tr¹ng th¸i ban ®Çu: Dßng s«ng ªm ®Òm, ng d©n ®¸nh c¸
nhén nhÞp, d©n chóng hai bªn bê g¸nh níc, t¾m géi ®«ng vui.
+ Sau mét thêi gian bÞ « nhiÔm: thuyÒn chµi tha thít, bÕn
t¾m v¾ng tanh. C¶nh ®Ëp vµo m¾t lµ c¸ chÕt næi lÒnh bÒnh
kh«ng ai thÌm vít.
- Xem xong tranh t«i ®Æt c©u hái:
+Em h·y nhËn xÐt sù biÕn ®æi cña dßng s«ng? V× sao c¸
chÕt hµng lo¹t?
+ Häc sinh ®a ra c¸c nguyªn nh©n: Do ®¸nh m×n ®Ó b¾t c¸,
do r¸c th¶i hai bªn bê ®æ xuèng s«ng, níc trªn ®ång ch¶y
xuèng s«ng cã lÉn ph©n bãn…
+ T«i ®a ra gîi ý tiÕp:(qua tranh): ë phÝa thîng lu cã mét
nhµ m¸y lín hµng ngµy x¶ xuèng s«ng mét khèi lîng lín níc
th¶i c«ng nghiÖp cha qua xö lý…
+ Häc sinh kÕt luËn: VËy ®©y lµ nguyªn nh©n chÝnh ®· lµm
c¸ chÕt nhiÒu vµ nh©n d©n kh«ng d¸m dïng níc s«ng n÷a.
+ Gi¸o viªn bæ xung: CÇn xö lý níc th¶i c«ng nghiÖp tríc
khi x¶ xuèng s«ng hoÆc dÉn níc th¶i ®Õn n¬i an toµn, ph¶i t«n
träng quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i trêng.
Nãi tãm l¹i vÊn ®¸p t×m tßi lµ ph¬ng ph¸p ®ang cÇn ®îc
ph¸t triÓn réng r·i. Qua ®ã häc sinh võa n¾m ®îc tri thøc míi,
võa n¾m ®îc ph¬ng ph¸p ®i tíi tri thøc ®ã, l¹i võa ph¸t triÓn t
duy tÝch cùc s¸ng t¹o vµ cã tiÒm n¨ng vËn dông tri thøc vµo
nh÷ng t×nh huèng míi , chuÈn bÞ n¨ng lùc thÝch øng víi ®êi
sèng x· héi- ph¸t triÓn kÞp thêi vµ gi¶i quyÕt hîp lý c¸c vÊn ®Ò
n¶y sinh.
2- T¹o t©m thÕ tù tin cho häc sinh khi trùc tiÕp ph¸t ng«n c©u
hái.
Nh÷ng c©u hái t¹o gîi t×nh huèng, t duy ®· cã, h×nh thøc
c©u hái ®· míi l¹ xong nÕu nã ®îc ph¸t ra mét c¸ch h÷ng hê,
kh« khèc nh lêi hái cung th× ch¼ng bao giê mong ®îc mét c©u
tr¶ lêi ®Çy ®ñ vµ ®óng ng÷ ph¸p. ChÝnh v× vËy bao giê t«i còng
nh×n th¼ng vµo m¾t c¸c em víi sù giao c¶m th©n thiÕt, hái b»ng
¸nh m¾t, b»ng nÐt mÆt, gîi më dÇn dÇn, lay ®éng niÒm tin ®Ó tõ
®ã c¸c ©m bËt ra ®îc chÝnh x¸c h¬n, tù nhiªn h¬n.
3-T¹o t©m thÕ b»ng c¸ch t¨ng cêng nªu vÊn ®Ò chøa ®ùng
nh÷ng t×nh huèng, gióp häc sinh ®a ra ®îc ý kiÕn cña c¸ nh©n
m×nh: §©y lµ h×nh thøc tæ chøc gióp trÝ n·o häc sinh ho¹t ®éng
tÝch cùc, vÊn ®Ò ®îc nhai ®i nÆn l¹i, ®îc nh×n tõ nhiÒu phÝa
kh¸c nhau còng lµ mét ®ßi hái cña ph¬ng ph¸p ®æi míi.
VÝ dô khi luyÖn nãi vÒ chñ ®Ò phßng chèng thiªn tai:
Gi¸o viªn ®Æt c©u hái:
+ What does your family usually prepare when it’s going to
have a typhoon?
Khi häc sinh cßn lóng tóng. Gi¸o viªn gîi ý tiÕp:
+ Tell something your family will buy/ will do when it is
going to have a typhoon.
Häc sinh tr¶ lêi:
+ buying noodles soup, milk, food
+ buying raincoat, torch
+ buying candles
+ tyding big trees
+ tyding the garden
Gi¸o viªn gîi ý tiÕp:
+ Why do we need to buy food?
+ Will we need bottled water?
+ Why do we need to fill buckets with water?
+ Why do we need to fix the leak in the roof?
+ Do we need anything else for a typhoon?
+ Why don’t we buy matches for there may be a
power cut?
+ How about checking all the win dow and door
latches?
There must be strong wind blowing.
Qua ®ã häc sinh nªu ®îc ý kiÕn cña c¸ nh©n m×nh tuú theo
kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña mçi em, tõ ®ã gióp häc sinh cã ý thøc
h¬n trong viÖc chuÈn bÞ phßng chèng thiªn tai.
Nh vËy, d¹y häc ngo¹i ng÷ thùc chÊt lµ ho¹t ®éng rÌn
luyÖn n¨ng lùc giao tiÕp. Muèn rÌn luyÖn ®îc n¨ng lùc giao
tiÕp cÇn cã m«i trêng víi nh÷ng t×nh huèng ®a d¹ng cña cuéc
sèng. M«i trêng nµy chñ yÕu do gi¸o viªn t¹o ra díi d¹ng
nh÷ng t×nh huèng giao tiÕp vµ häc sinh ph¶i t×m c¸ch øng xö
b»ng ngo¹i ng÷ cho phï hîp víi tõng t×nh huèng giao tiÕp cô
thÓ. Häc ngo¹i ng÷ häc sinh ®ång thêi tiÕp cËn víi ®Êt níc, nÒn
v¨n ho¸ xa l¹. Møc ®é tiÕp cËn th«ng tin cµng cao th× viÖc d¹y
häc cµng thuËn lîi. Môc ®Ých cña viÖc d¹y häc ngo¹i ng÷
kh«ng nh»m híng häc sinh vµo viÖc nghiªn cøu hÖ thèng ng«n
ng÷, mµ nh»m gióp c¸c em sö dông hÖ thèng ng«n ng÷ ®ã nh
mét c«ng dông giao tiÕp, nghÜa lµ nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh
n¨ng lùc giao tiÕp. N¨ng lùc giao tiÕp nµy ®îc biÓu hiÖn b»ng
kh¶ n¨ng sö dông s¸ng t¹o nh÷ng quy t¾c ng«n ng÷ ®Ó thùc
hiÖn giao tiÕp theo t×nh huèng vµ biÕt sö dông c¸c hÖ thèng ®ã
®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých giao tiÕp.
KÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn kinh
nghiÖm:
Nãi tãm l¹i, vÊn ®Ò t¹o t©m thÓ tù tin cho häc sinh trong
khi giao tiÕp trong giê häc ngo¹i ng÷ lµ mét ph¬ng ph¸p hay,
gi¸o viªn ph¶i biÕt ®Æt häc sinh vµo c¸c t×nh huèng d¹y häc, tæ
chøc vµ ®iÒu khiÓn häc sinh tù chiÕm lÜnh tri thøc b»ng chÝnh
ho¹t ®éng cña c¸c em. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã gi¸o viªn cÇn ph¶i ®îc tËp huÊn, ®µo t¹o mét c¸ch cô thÓ, bµi b¶n, cã kh¶ n¨ng
chuyÓn kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o khoa sang d¹y t×nh huèng.
C¸c t×nh huèng ph¶i phong phó, ph¶i hiÖu qu¶, ph¶i ph¸t huy ®îc t duy cña häc sinh, s¸t víi thùc tÕ.
Cã thÓ nãi n¨ng lùc s ph¹m cña ngêi thÇy trong vÊn ®Ò t¹o
t©m thÕ tù tin cho häc sinh trong giao tiÕp chÝnh lµ n¨ng lùc
thiÕt kÕ vµ kiÕn t¹o t×nh huèng d¹y häc. Ngoµi kÜ n¨ng s ph¹m
chung d¹y häc theo ph¬ng ph¸p nµy ngêi thÇy cÇn ph¶i cã kÜ
n¨ng híng dÉn häc sinh tù häc, tù x¸c ®Þnh môc ®Ých lùa chän
ph¬ng ph¸p, ph©n tÝch t×nh huèng, biÕt tãm t¾t vÊn ®Ò, hÖ thèng
ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ kiÕn thøc, ngêi thÇy biÕt c¸ch khuyÕn khÝch
häc sinh, biÕt c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khi häc sinh bÕ t¾c.
Nh vËy, qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, qua kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh
vËn dông kinh nghiÖm t«i nhËn thÊy vÊn ®Ò gióp häc sinh tù tin
trong giao tiÕp, gîi t×m thùc chÊt lµ vÊn ®Ò then chèt t¹o nªn
hiÖu xuÊt cho giê häc ngo¹i ng÷ . Thùc chÊt cña vÊn ®Ò nµy
quy l¹i lµ nghÖ thuËt biÕt øng xö c¸c t×nh huèng s ph¹m, biÕt
c¸ch hái, c¸ch nghe, c¸ch ®¸p, nghÖ thuËt biÕt giao hoµ víi häc
trß vµ b¶n th©n t«i còng nhËn thÊy nh vËy häc sinh rÊt høng
thó. Trong giê häc c¸c em ®îc béc lé m×nh mét c¸ch tho¶i m¸i,
b×nh ®¼ng, tÝch cùc. Do vËy giê häc kh«ng nÆng nÒ, kh«ng gîng Ðp mµ cã nhiÒu giê ngo¹i ng÷ c¸c em thùc sù nh ®· ®îc båi
dìng vÒ nh©n c¸ch, vÒ lÏ sèng vµ hµnh ®éng cña con ngêi míi.
Kh«ng nh÷ng thÕ, t¹o ®îc tù tin cho häc sinh trong giao tiÕp
cßn lµ mét nh©n tè t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn häc trß bëi häc trß cã
ý thøc h¬n trong viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ ®Ó cho bµi ë líp ®îc
tèt h¬n, ®ã còng lµ môc tiªu cÇn ®¹t ®îc cña mçi ngêi gi¸o
viªn.
An Vò, ngµy10 th¸ng 4 n¨m 2008
Ngêi viÕt
NguyÔn ThÞ Th¾m
- Xem thêm -