Tài liệu Skkn_sử dụng kĩ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học chương ii phần môn trồng trọt công nghệ 7

PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP MỤC LỤC 1. TÓM TẮT ĐỀ TÀI 2. GIỚI THIỆU 2.1. Hiện trạng 2.2 Giải pháp thay thế 2.3 Một số nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.4. Vấn đề nghiên cứu 2.5. Giả thuyết nghiên cứu 3. PHƯƠNG PHÁP: 3.1. Khách thể nghiên cứu 3.2. Thiết kế 3.3. Qui trình nghiên cứu Trang2 4 4 5 6 7 7 7 7 7 8 3.4. Đo lường 4. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ 4.1. Phân tích dữ liệu 4.2. Bàn luận kết quả 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ: 5.1. Kết luận 5.2. Khuyến nghị 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO 7. MINH CHỨNG – PHỤ LỤC CHO ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 8.PHIẾU ĐÁNH GIÁ ĐỀ TÀI NCKHSPUD 11 12 12 13 14 14 15 16 18 35 DANH MỤC VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT ĐC ĐTB BĐTD HS SGK PPDH THCS TĐ TN CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ Đối chứng Điểm trung bình Bản đồ tư duy Học sinh Sách giáo khoa Phương pháp dạy học Trung học cơ sở Tác động Thực nghiệm * Tên đề tài: SỬ DỤNG KĨ THUẬT DẠY HỌC KHĂN TRẢI BÀN VÀ BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG II PHẦN MÔN TRỒNG TRỌT CÔNG NGHỆ 7 ĐỂ NÂNG CAO KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 7A3 TRƯỜNG THCS LÊ LỢI * Tên tác giả: LÂM THỊ TRANG Giáo viên : Nguyễn Du 1 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP * Trường Trung học cơ sở Lê Lợi – Huyện Gò Dầu. 1. TÓM TẮT ĐỀ TÀI: Nghị quyết hội nghị lần thứ hai BCH TW Đảng (khóa VIII) đã nhấn mạnh: "Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào qúa trình dạy- học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, ..." Trong việc đổi mới, cải tiến phương pháp dạy học, việc phát huy tính tích cực của học sinh có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi vì xét cho cùng công việc giáo dục phải được tiến hành trên cơ sở tự nhận thức, tự hành động. Giáo dục phải được thực hiện thông qua hành động và hành động của bản thân (tư duy và thực tiễn). Vì vậy việc khơi dậy, phát triển ý thức, ý chí, năng lực, bồi dưỡng, rèn luyện phương pháp tự học là con đường phát triển tối ưu của giáo dục. Trong thực tế hiện nay, còn nhiều học sinh học tập một cách thụ động, chỉ đơn thuần là nhớ kiến thức một cách máy móc mà chưa rèn luyện kĩ năng tư duy. Học sinh chỉ học bài nào biết bài đấy, cô lập nội dung của các môn, phân môn mà chưa có sự liên hệ kiến thức với nhau dẫn đến chưa phát triển được tư duy logic và tư duy hệ thống. Vì vậy để khắc phục những hạn chế đó trong dạy học người giáo viên cần giúp người học phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy sáng tạo. Phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh có nghĩa là phải thay đổi cách dạy và cách học, chuyển cách dạy thụ động, truyền thụ một chiều “đọc-chép”, giáo viên làm trung tâm sang cách dạy lấy học sinh làm trung tâm hay còn được gọi là dạy và học tích cực. Dạy và học tích cực là điều kiện tốt khuyến khích sự tham gia chủ động, sáng tạo, độc lập của học sinh vào quá trình học tập để nâng cao chất lượng trong giáo dục. Hiện nay tại trường THCS môn Công nghệ vẫn được coi là môn phụ nên học sinh không chú ý trong học tập. Nhưng thực tế môn Công nghệ lại là một trong những môn có nội dung định hướng nghề sau này cho học sinh. Với những quan điểm đã nêu trên và thực tế giảng dạy, theo dõi quá trình học tập của học sinh để nâng cao chất lượng dạy và học tôi áp dụng kĩ thuật dạy học mới: “Sử Giáo viên : Nguyễn Du 2 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP dụng kĩ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học chương II phân môn trồng trọt - Công nghệ 7 ở THCS ” Nghiên cứu này được tiến hành trên 2 nhóm tương đương của hai lớp 7A3 (nhóm thực nghiệm), lớp 7A4 (nhóm đối chứng) của Trường THCS Lê Lợi, áp dụng dạy chương II phần trồng trọt - công nghệ 7 năm học 2013 - 2014. Qua nghiên cứu giảng dạy lớp thực nghiệm có sử dụng kĩ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy và thu thập số liệu. Kết quả cho thấy tác động đã ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả học tập của học sinh. Lớp thực nghiệm đã đạt kết quả cao hơn lớp đối chứng. Điểm bài kiểm tra đầu ra của lớp thực nghiệm có giá trị trung bình là 6.3. Điểm bài kiểm tra đầu ra của lớp đối chứng có giá trị trung bình là 5.0. Kết quả kiểm chứng T-test cho thấy p = 0.003 < 0.05, có nghĩa là có sự khác biệt lớn giữa điểm trung bình của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. Điều đó chứng minh rằng: Áp dụng kĩ thuật dạy học mới này trong dạy học môn công nghệ 7 đã phát huy tính tích cực, chủ động, tư duy, sáng tạo và nâng cao chất lượng học tập của học sinh. 2. GIỚI THIỆU 2.1. Hiện trạng: Đặc thù bộ môn công nghệ 7 THCS được biên soạn với 4 phần: Trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp, thủy sản. Mục đích của môn học là trang bị cho học sinh những kiến thức, kĩ năng cơ bản về nông nghiệp, giúp các em có một số hiểu biết về một lĩnh vực quan trọng của nước ta, cũng như bước đầu chuẩn bị hành trang cho các em tiếp tục học lên trong lĩnh vực nông nghiệp. Phân môn phần trồng trọt có mục tiêu là hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức và kĩ năng cơ bản về đất trồng, phân bón, giống cây trồng và quy trình sản xuất cây trồng. Đây là những vấn đề có liên quan trực tiếp, gần gũi đến cuộc sống địa phương của học sinh THCS Lê Lợi, cụ thể sau khi học xong chương II: Quy trình sản xuất và bảo vệ môi trường trong trồng trọt, các em có thể vận dụng vào thực tiễn cuộc sống, giúp đỡ gia đình, địa phương như làm đất, gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản, chế biến nông sản và hình thành được tác phong công nghiệp, kĩ năng sống và lao động theo một quy trình công nghệ hợp lí. Giáo viên : Nguyễn Du 3 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Tài liệu tham khảo của bộ môn công nghệ rất phong phú và đa dạng. Ngoài sách báo, internet, … học sinh có thể học hỏi trực tiếp từ ông bà, bố mẹ, anh chị trong gia đình thông qua kinh nghiệm trồng trọt của gia đình.Tuy nhiên, do độ tuổi học sinh THCS chưa chọn được hệ thống thông tin hoàn chỉnh nên vai trò hướng dẫn của giáo viên rất cần thiết để giúp các em có định hướng đúng đắn khi chọn lựa thông tin. Từ đó các em chủ động tích cực khai thác nội dung bài học. Theo tôi, đổi mới phương pháp dạy học trong môn công nghệ cũng là cách để nâng cao chất lượng dạy và học bằng cách sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm chủ thể trung tâm. Với đặc thù của bộ môn để gây hứng thú say mê học tập bộ môn ở học sinh tôi quyết định đổi mới PPDH là : Sử dụng linh hoạt kĩ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học chương II phần trồng trọt môn Công nghệ 7. 2.2 Giải pháp thay thế Sau khi được tham gia lớp tập huấn về đổi mới PPDH “Dạy và học tích cực” do ngành giáo dục tổ chức, tôi đã được tiếp cận với nhiều phương pháp và kỹ thuật dạy học mới cho nhiều bộ môn khác nhau, trong đó có kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy, đây là hai PPDH tích cực mới được ngành giáo dục quan tâm, dễ vận dụng và trường THCS nào cũng có đủ cơ sở vật chất để tiến hành. Kĩ thuật khăn trải bàn là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động của cá nhân và nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực học sinh; Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh; Phát triển mô hình có sự hợp tác giữa học sinh với học sinh. BĐTD là một kĩ thuật để nâng cao cách ghi chép. Bằng cách dùng BĐTD, tổng thể của vấn đề được chỉ ra dưới dạng một hình vẽ, trong đó các đối tượng được liên hệ với nhau bằng các đường nối. Với cách biểu diễn như vậy, các dữ liệu được học sinh tiếp thu và ghi nhớ dễ dàng, nhanh chóng hơn. Qua nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy nếu sử dụng linh hoạt hai PPDH mới : Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học môn công nghệ 7 sẽ giúp học sinh phát huy tính tích cực học tập, hoạt động cá nhân cũng như hợp tác tốt với tập thể trong quá trình tìm kiếm thu thập thông tin và giải quyết vấn đề đưa ra. Vì Giáo viên : Nguyễn Du 4 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP vậy tôi đã chọn giải pháp thay thế là: “Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học chương II phân môn trồng trọt - công nghệ 7 để nâng cao kết quả học tập của học sinh”. 2.3. Một số nghiên cứu gần đây liên quan đến đề tài: Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái mà do chính mình suy nghĩ, tự viết (hoặc tự vẽ) ra theo ngôn ngữ của chính mình. Vì vậy, việc sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy sẽ phát huy tối đa tiềm năng của bộ não, giúp học sinh học tập tích cực và đạt kết quả rất cao. Năm 2011-2012 Ngành giáo dục đã tổ chức các lớp tập huấn “Phương pháp dạy học tích cực mới như: Ứng dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn, bản đồ tư duy, kỹ thuật mảnh ghép... vào dạy học ”, học sinh bước đầu còn bỡ ngỡ và chưa quen với cách học như cách ghi bài theo BĐTD, Năm 2012-2013 triển khai rộng rãi chuyên đề ở các bộ môn các em đã tiếp thu cách học dễ dàng hơn. Năm học 2013-2014 tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh. Vì thế có rất nhiều giáo viên nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật dạy học mới này vào giảng dạy đạt hiệu quả, chúng ta dễ dàng thao khảo trên mạng internet tại địa chỉ: http://violet.com.vn hoặc tại trang Google chúng ta gõ: Sử dụng bản đồ tư duy vào trong dạy học, sẽ có nhiều đề tài nhiều môn học được ứng dụng đạt hiệu quả. Sử dụng bản đồ tư duy góp phần dạy học tích cực. TS. Trần Đình Châu- Bộ Giáo dục & Đào tạo. TS. Đặng Thu Thủy - Viện khoa học giáo dục Việt Nam Tuy nhiên tôi nhận thấy chưa có đề tài nào nghiên cứu việc sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong giảng dạy môn công nghệ 7. Đây là phương pháp quan trọng hữu ích trong việc giảng dạy bộ môn. Thông qua việc sử dụng linh hoạt hai PPDH này trong từng đơn vị kiến thức, từng bài, từng chương, giáo viên giúp các em chủ động tiếp thu bài học ngay tại lớp bằng sức sáng tạo của học sinh, do đó học sinh sẽ nhớ được lâu và nhớ một cách có hệ thống, bồi dưỡng cho các em niềm tin vào khoa học, say mê tìm hiểu khoa học và các ứng dụng của môn học trong đời sống và sản xuất. Giáo viên : Nguyễn Du 5 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP 2.4. Vấn đề nghiên cứu: Việc sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong giảng dạy môn công nghệ 7 có nâng cao chất lượng học tập của học sinh không? 2.5. Giả thuyết nghiên cứu: Sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong giảng dạy môn công nghệ 7 có nâng cao chất lượng học tập của học sinh lớp 7A 3 Trường THCS Lê Lợi. 3. PHƯƠNG PHÁP: 3.1. Khách thể nghiên cứu: *Giáo viên: Lâm Thị Trang – Giáo viên Hóa học - Công nghệ Trường THCS Lê Lợi trực tiếp thực hiện việc nghiên cứu. *Học sinh: 15 Học sinh yếu lớp 7A3 làm nhóm thực ngiệm 15 Học sinh yếu lớp 7A4 làm nhóm đối chứng Ưu điểm: Hai nhóm này có điểm tương đồng như sau: - Sức học của các em ngang nhau. - Điều kiện sống của các em đa số gia đình là nông dân. - Nhà các em đều gần trường học. - Bảng điểm 2 nhóm tương đương nhau. Hạn chế: Một số HS có các kĩ năng đọc, nói, viết, trình bày một vấn đề chưa tốt, hoặc chưa mạnh dạn trước thầy cô và bạn bè, còn có một số học sinh còn lười học. 3.2. Thiết kế: Tôi dùng Thiết kế 2: Kiểm tra trước tác động và kiểm tra sau với các nhóm tương đương: Nhóm Kiểm tra trước tác động Tác động Kiểm tra sau tác động N1 O1 Có sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và BĐTD trong dạy học O3 N2 O2 Thiết kế bài học thông thường O4 không sử dụng kỹ thuật dạy học tích cực (N1: Nhóm thực nghiệm, N2: Nhóm đối chứng) 6 Giáo viên : Nguyễn Du Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Tôi căn cứ vào kết quả khảo sát môn công nghệ của 2 lớp 7A 3, 7A4 sau khi học xong chương I (phần trồng trọt) do GVBM và tổ chuyên môn công nghệ ra đề và chọn ra các nhóm ngẫu nhiên là các học sinh yếu của lớp 7A 3 (nhóm thực nghiệm) và các học sinh yếu của lớp 7A4 (nhóm đối chứng) là ngang nhau. Tôi thực hiện tác động bằng cách tổ chức ôn tập kiến thức cũ và giúp học sinh nắm vững kiến thức mới bằng cách sử dụng linh hoạt hai kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy, kết hợp với việc theo dõi kết quả học tập của học sinh nhóm thực nghiệm. Qua tác động giải pháp thay thế 5 tuần, tiến hành kiểm tra sau tác động đối với các học sinh yếu của nhóm thực nghiệm bằng kết quả điểm kiểm tra sau khi học xong chương II (phần trồng trọt). Sau đó, tôi dùng phép kiểm chứng T-test để phân tích dữ liệu. Bảng 1. Kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương ( phụ lục III) Bảng so sánh điểm trung bình của bài kiểm tra trước tác động: Nhóm Thực nghiệm Đối chứng Số học sinh 15 15 Giá trị trung bình 3.5 3.9 Độ lệch chuẩn 0.83 0.66 Giá trị p 0,097 Ta thấy p = 0,097 > 0,05 nên sự chênh lệch về điểm số trung bình của hai nhóm là không ý nghĩa, hai nhóm được coi là tương đương. 3.3. Quy trình nghiên cứu: 3.3.1. Sự chuẩn bị của giáo viên: Lớp đối chứng: Thiết kế kế hoạch bài học không có sử dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và BĐTD trong phương pháp dạy học, quy trình chuẩn bị bài và giảng dạy tuân thủ cấu trúc bài dạy SGK để học sinh ghi bài, học bài và chuẩn bị bài cho tiết học sau. Lớp thực nghiệm: Thiết kế kế hoạch bài học chuẩn bị kỹ các khâu hướng dẫn học sinh tự học ở nhà cá nhân hoặc theo nhóm: ôn tập kiến thức cũ, nghiên cứu bài mới và tóm tắt nội dung bài học bằng BĐTD, giáo viên kết hợp kiểm tra, giám sát để nắm tình hình học tập ở nhà của các em, sau đó rút kinh nghiệm và động viên khích lệ học sinh. 3.3.2. Tiến hành dạy thực nghiệm: Giáo viên : Nguyễn Du 7 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Thời gian tiến hành dạy thực nghiệm trong 5 tuần theo kế hoạch dạy học và thời khóa biểu của nhà trường để đảm bảo tính khách quan. cụ thể như sau: * Áp dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và BĐTD giảng dạy lớp 7A3, và áp dụng PPDH thông thường giảng dạy lớp 7A4 trong thời gian 5 tuần: Bảng 2: Thời gian thực nghiệm: Tuần 15 16 17 19 20 Tiết theo PPCT 15 16 17 19 20 21 22 Tên bài dạy Làm đất và bón phân lót Ôn Tập Gieo trồng cây nông nghiệp Thực hành: Xử lý hạt giống bằng nước ấm Các biện pháp chăm sóc cây trồng Thu hoach, bảo quản và chế biến nông sản Luân canh, xen canh, tăng vụ * Đối với kĩ thuật khăn trải bàn: - Chia HS thành các nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A0 - Trên giấy A0 chia thành các phần: Gồm phần chính giữa và các phần xung quanh, phần xung quanh được chia theo số thành viên trong nhóm ( VD: nhóm 4-6 người). Mỗi người ngồi vào vị trí tương ứng với từng phần xung quanh. - Mỗi cá nhân làm việc độc lập trong khoảng thời gian quy định, tập trung suy nghĩ trả lời câu hỏi/ nhiệm vụ theo cách nghĩ cách hiểu riêng của mỗi cá nhân và viết vào phần giấy của mình trên giấy A0. - Trên cơ sở những ý kiến của mỗi cá nhân, học sinh thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa của tờ giấy A0 “khăn trải bàn” - Đại diện nhóm trình bày kết quả, các nhóm khác nhận xét, bổ sung (nếu có). GV đóng vai trò là một trọng tài kết luận chốt lại kiến thức, từ đó giúp các em nhận thấy được những cái làm được và chưa làm được trong hoạt động và sẽ khắc sâu kiến thức hơn. Giáo viên : Nguyễn Du 8 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Khi sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn cần chú ý: - Câu hỏi câu thảo luận là câu hỏi mở. - Trong trường hợp số HS trong nhóm quá đông, không đủ chỗ trên khăn trải bàn có thể phát cho HS những mảnh giấy nhỏ để HS ghi ý kiến cá nhân, sau đó đính vào phần xung quanh khăn trải bàn. - Trong quá trình thảo luận thống nhất ý kiến vào giữa khăn trải bàn, những ý kiến trùng nhau có thể đính chồng lên nhau. - Những ý kiến không thống nhất, cá nhân có quyền bảo lưu và giữ lại ở phần xung quanh của khăn trải bàn. * Đối với kĩ thuật bản đồ tư duy: - Chia HS thành các nhóm và phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A0 - Giáo viên cần đưa ra nội dung câu hỏi hay chủ đề rõ ràng, khái quát. - Nên khuyến khích HS thể hiện sơ đồ tư duy theo nhiều hình thức, theo cách riêng của mình không nên áp đặt các em vẽ theo tỉ lệ, chi tiết chặt chẽ. Khi sử dụng bản đồ tư duy cần chú ý: - Nội dung (tiêu đề) cần hoàn thành (yêu cầu triển khai) phải rõ ràng, chính xác, tránh gây rối loạn kiến thức cho HS. - Chuẩn bị giấy A0 và bút viết cho HS - Không đòi hỏi, áp đặt HS thể hiện BĐTD chính xác theo tỉ lệ như thể hiện bản đồ địa lí hay toán học. - Tránh ghi lại nguyên cả đoạn văn dài dòng. - Ghi chép quá nhiều ý vụn vặt không cần thiết. - Dành quá nhiều thời gian để ghi chép. Giáo viên : Nguyễn Du 9 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP * Tóm tắt một số hoạt động dạy học trên lớp và kế hoạch bài học với kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy: ( sử dụng phần mềm BĐTD: Mindjet MindManager Pro.7, Buzan’S iMindMap 4.0): (phụ lục I - Trang 17) 3.4. Đo lường: Bài kiểm tra trước tác động là bài kiểm tra khảo sát sau khi học xong chương I: Đại cương về kỹ thuật trồng trọt. Bài kiểm tra sau tác động là bài kiểm tra sau khi học xong chương II: Quy trình sản xuất và bảo vệ môi trường trong trồng trọt do GVBM và tổ chuyên môn môn công nghệ phối hợp ra đề . Bài kiểm tra một tiết gồm 6 câu hỏi tự luận. Tiến hành kiểm tra và chấm bài Sau khi thực hiện dạy xong các bài học trên, tôi tiến hành cho học sinh làm bài kiểm tra 1 tiết, thời gian 45 phút ( nội dung kiểm tra trình bày ở phần phụ lục II Trang 31) Sau đó tôi tiến hành chấm bài theo đáp án đã được xây dựng. 4. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ: 4.1. Phân tích dữ liệu: Bảng 3. Bảng thống kê điểm kiểm tra sau khi tác động: ( phụ lục III) Bảng so sánh điểm trung bình sau khi tác động: Điểm trung bình Độ lệch chuẩn Giá trị p của T-test SMD Nhóm ĐC 5.0 0.68 0.003 1.86 Nhóm TN 6.3 1.47 Như trên đã chứng minh: Kết quả 2 nhóm trước tác động là tương đương. Sau tác động kiểm chứng chênh lệch điểm trung bình bằng t-test cho kết quả p= 0.003 < 0.05, đây là kết quả có ý nghĩa, tức là sự chênh lệch kết quả điểm trung bình nhóm thực nghiệm cao hơn nhóm đối chứng không phải do ngẫu nhiên mà do kết quả của tác động. Giá trị SMD = 1.86 theo bảng tiêu chí Cohen cho thấy mức độ ảnh hưởng của dạy học có sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn và BĐTD đến kết quả là rất lớn. Như vậy giả thuyết của đề tài đã được kiểm chứng. Giáo viên : Nguyễn Du 10 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Hình 1. Biểu đồ so sánh ĐTB trước tác động và sau tác động của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng 6.3 5.0 3.9 3.5 4.2. Bàn luận kết quả: Điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm là là 6.3 của nhóm đối chứng là 5.0. Chứng tỏ điểm trung bình của hai lớp có sự khác nhau rõ rệt. Lớp thực nghiệm có điểm cao hơn lớp đối chứng. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn (SMD) của hai bài kiểm tra là 1,86. Chứng tỏ biện pháp tác động có ảnh hưởng rất lớn đến kết quả. Phép kiểm chứng T-test điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động của hai lớp 7A3 và 7A4 là p= 0,003 < 0,05. Kết quả này khẳng định sự chênh lệch điểm trung bình của hai nhóm không phải do ngẫu nhiên mà do kết quả tác động. Hạn chế: Nghiên cứu này có sử dụng các phần mềm mind mapping vẽ BĐTD là một giải pháp rất tốt nhưng để sử dụng có hiệu quả, cần có một hệ thống máy tính, máy chiếu đây là những thiết bị đắt tiền và điều kiện nữa là phải có điện, giữa giờ học mà mất điện hoặc các thiết bị bỗng nhiên trục trặc thì giờ dạy có thể không thành công. Người giáo viên cần phải có trình độ về công nghệ thông tin, có kĩ năng thiết kế giáo án điện tử, biết khai thác và sử dụng các nguồn thông tin trên mạng Internet, biết thiết kế kế hoạch bài học hợp lí. Học sinh vẫn còn quen với cách dạy truyền thống của giáo viên do đó không thể theo kịp do việc khái quát nhanh, lượng thông tin truyền tải lớn, khó khăn trong khi ghi chép bài theo bản đồ tư duy. Giáo viên : Nguyễn Du 11 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Đối với kỹ thuật dạy học khăn trải bàn nội dung ghi trên tờ giấy A 0 ở một số chỗ khi treo lên bảng bị ngược khó quan sát. Một số học sinh còn thụ động chưa phát huy được tính tự giác, tích cực của từng cá nhân, có em chưa dám ghi ý kiến của riêng mình khi tham gia thảo luận. 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ: 5.1. Kết luận : Kĩ thuật khăn trải bàn và bản đồ tư duy là kĩ thuật dạy học đơn giản, dễ thực hiện, có thể tổ chức cho tất cả các bài học, môn học, cấp học giống như học theo nhóm, khắc phục được những hạn chế của học sinh theo nhóm như trước đây. Trong học nhóm nếu tổ chức chưa tốt, đôi khi chỉ có các thành viên tích cực làm việc còn các thành viên thụ động thường hay ỷ lại không chịu hoạt động. Do đó dẫn đến mất nhiều thời gian và hiệu quả học tập không cao, còn PPDH này đòi hỏi các thành viên trong nhóm phải làm việc cá nhân, suy nghĩ viết ra ý kiến của mình (khăn trải bàn) trước khi thảo luận nhóm và tìm tòi sáng tạo hệ thống kiến thức theo bản đồ tư duy. Như vậy có sự kết hợp giữa hoạt động cá nhân và hoạt động nhóm, các thành viên có cơ hội chia sẻ ý kiến, kinh nghiệm của mình, tự đánh giá và điều chỉnh nhận thức của mình một cách tích cực. Nhờ vậy hiệu quả học tập được đảm bảo và không mất thời gian cũng như giữ được trật tự trong lớp học. Sử dụng linh hoạt hai kĩ thuật dạy học: Khăn trải bàn và bản đồ tư duy trong dạy học sẽ giúp HS chủ động tìm tòi, phát hiện và khắc sâu kiến thức của từng bài, từng chương. Là công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập giúp GV và HS trong việc trình bày các ý tưởng, tóm tắt, hệ thống hoá các kiến thức của một bài học, một chủ đề, một chương hay cả một cuốn sách một cách rõ ràng, mạch lạc, logic và đặc biệt là dễ phát triển ý tưởng. Với kết quả đạt được như trên, tôi sẽ áp dụng đề tài cho lớp 7A 4 và những năm học sau. Giải pháp được áp dụng rộng rãi không những trong tổ công nghệ của Trường THCS Lê Lợi mà còn có thể làm tài liệu tham khảo cho các giáo viên đang giảng dạy tại các Trường trung học cơ sở. 5.2. Khuyến nghị: Giáo viên : Nguyễn Du 12 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Qua thực tế giảng dạy bước đầu vận dụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy với những khó khăn đã nêu trên để áp dụng PPDH này có hiệu quả và thuận lợi tôi xin đề xuất như sau: Đối với Sở giáo dục và đào tạo: Cần phải trang cấp máy chiếu cho nhà trường tiện cho việc giảng dạy, tiếp xúc nhiều với công nghệ thông tin đáp ứng nhu cầu dạy và học. Đối với nhà trường: Cần hỗ trợ thêm cho GV giấy A 0 , bút dạ để phục vụ trong quá trình dạy học đạt hiệu quả cao. Đối với giáo viên: Cần phải áp dụng PPDH tích cực nhiều hơn trong các tiết học, đặc biệt là những tiết ôn tập, luyện tập, phải thông tin cho học sinh sử dụng bản đồ tư duy ở tiết học trước để các em chuẩn bị tốt hơn. Ngoài kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy còn có rất nhiều PPDH tích cực khác như : Kỹ thuật mảnh ghép, kỹ thuật giao nhiệm vụ, ... tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu “Kỹ thuật mảnh ghép" để phục vụ bài giảng được phong phú hơn. Với kết quả của đề tài nghiên cứu này, tôi rất mong ý kiến đóng góp của Thầy, cô trong ngành giáo dục. Những ý kiến đóng góp quý báu, chân thành của quý thầy, cô giúp cho tôi hoàn chỉnh đề tài nghiên cứu này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Gò Dầu, ngày 04 tháng 3 năm 2014 Người viết Lâm Thị Trang Giáo viên : Nguyễn Du 13 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP 6. TÀI LIỆU THAM KHẢO  Sử dụng bản đồ tư duy góp phần dạy học tích cực. TS. Trần Đình Châu - Bộ Giáo dục & Đào tạo. TS. Đặng Thu Thủy - Viện khoa học giáo dục Việt Nam.  Tài liệu tập huấn nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng dự án Việt Bỉ - Bộ GD&ĐT.  Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục trung học cơ sở, Bộ giáo dục và đào tạo, Nhà xuất bản giáo dục.  Tài liệu tập huấn giáo viên dạy học, kiểm tra đánh giá theo chuẩn kiến thức – Kĩ năng trong chương trình giáo dục phổ thông, Bộ giáo dục và đào tạo.  Sách giáo khoa công nghệ 7– Nhà xuất bản Giáo dục.  Sách giáo viên công nghệ 7– Nhà xuất bản Giáo dục.  Mạng Internet, Phần mềm mind mapping  Một số chuyên đề bồi dưỡng cán bộ và quản lí GV-THCS.  Các phương pháp dạy học, kỹ thuật dạy học tích cực trong nhà trường.  Giáo viên : Nguyễn Du 14 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP 7. MINH CHỨNG – PHỤ LỤC CHO ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU: PHỤ LỤC I: Tóm tắt một số hoạt động dạy học trên lớp với kỹ thuật khăn trải bàn và bản đồ tư duy: I.1. Sử dụng bản đồ tư duy: I.1.1 Sử dụng bản đồ tư duy trong việc dạy kiến thức mới: * Ví dụ 1: Khi dạy bài “Làm đất và bón phân lót” Đây là bài học đầu chương II, để học sinh hệ thống nhanh các vấn đề trọng tâm trong chương này giáo viên cần vào bài bằng cách giới thiệu tóm tắt nội dung chương II theo BĐTD như sau: Giáo viên : Nguyễn Du 15 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Qua đó học sinh giúp HS hệ thống nhanh toàn bộ kiến thức về quy trình sản xuất và bảo vệ môi trường trong trồng trọt. Công việc đầu tiên của quy trình sản xuất ta cần nghiên cứu là: Làm đất và bón phân lót. I.1.2. Sử dụng bản đồ tư duy trong việc tổng kết bài học: * Ví dụ 1: Bài “Làm đất và bón phân lót” Sau khi dạy xong kiến thức của bài “Làm đất và bón phân lót”, giáo viên tổ chức cho học sinh chơi trò “Tiếp sức” gồm hai đội A và B, lên bảng tóm tắt kiến thức vừa học bằng bản đồ tư duy (5 phút). Học sinh hai đội lên bảng trình bày. Hết thời gian qui định, giáo viên gọi học sinh nhận xét, bổ sung (nếu có). Giáo viên nhận xét và có thể hướng dẫn học sinh tóm tắt nội dung kiến thức của tiết học bằng BĐTD như sau: Phần mềm Buzan’S iMindMap 4.0 Giáo viên : Nguyễn Du 16 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP I.1.3. Sử dụng bản đồ tư duy khi dạy tiết ôn tập: Trước đây, các tiết ôn tập chương, đa số giáo viên hướng dẫn học sinh ôn tập theo sơ đồ cấu trúc sách giáo khoa, chứ không phải do học sinh tự xây dựng theo cách hiểu của mình. Hơn nữa, các sơ đồ đó cứng nhắc chưa chú ý đến hình ảnh, màu sắc và đường nét. Bản đồ tư duy giúp học sinh hệ thống, khắc sâu kiến thức của chương, học kì,… dễ dàng theo cách riêng của bản thân; không rập khuôn, bó buộc. * Ví dụ 1: Khi dạy ôn tập kiến thức chương II phần trồng trọt - Giáo viên hướng dẫn học sinh theo nhóm tự lập bản đồ tư duy hệ thống kiến thức với các gợi ý sau: + Quy trình sản xuất và bảo vệ môi trường trong trồng trọt gồm những công việc gì và thực hiện theo trình tự nào? Học sinh tiến hành hoạt động nhóm để lập bản đồ tư duy. - Giáo viên gọi đại diện của một nhóm học sinh lên báo cáo, thuyết minh về bản đồ tư duy đã lập. - Giáo viên là người cố vấn tổ chức cho học sinh thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện bản đồ tư duy. Từ đó dẫn dắt đến kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ. Phần mềm Mindjet MindManager Pro.7 I.2. Sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn: * Ví dụ 1: Khi dạy bài: "Làm đất và bón phân lót" - phần II Bước 1: (3phút) GV phát giấy Ao và bút dạ. GV yêu cầu HS thảo luận nhóm theo kỹ thuật khăn trải bàn: Em hãy cho biết các công việc làm đất ở địa phương em? 17 Giáo viên : Nguyễn Du Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP Từ gợi ý của GV và hiểu biết từ thực tế cuộc sống, HS hoạt động độc lập và nêu được ý kiến cá nhân. Nhóm trưởng tổng kết- trình bày có nhận xét bổ sung GV chốt lại kiến thức. 1. Cày đất 4. Lên luống 2. Bừa đất Các công việc làm đất 3. Đập đất Bước 2: (5phút)Yêu cầu HS Quan sát H25, 26 SGK, đọc thông tin mục II. 1, 2, 3 SGK, tìm ý sau đây để hoàn thành phiếu học tập sau: a/ Xáo trộn lớp đất mặt từ 20-30cm b/ Làm nhỏ đất, trộn đều phân và san phẳng mặt đất. c/ Làm đất vỡ nhỏ d/ Thẳng, phẳng trên mặt, có rãnh thoát nước, hướng luống phù hợp cây trồng e/ Chống úng, tạo lớp đất canh tác dày, dễ chăm sóc f/ Đất nhỏ, bột tạo điều kiện giữ độ ẩm g/ Thu gom cỏ dại h/ Làm đất tơi, xốp, thoáng, vùi lấp cỏ dại. Công việc làm đất Yêu cầu phải đạt Tác dụng của công việc (I) (II) (III) 1. Cày đất 2. Bừa đất 3. Đập đất 4. Lên luống HS thảo luận nhóm (5phút) để hoàn thành phiếu học tập GV theo dõi, hướng dẫn, giúp đỡ khi cần thiết 4. Đại diệnLên 1 – 2 nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác thảo luận bổ sung luố GV và HS cùng thảo luận để đi đến kết luận đúng. - GV thông báo thông tin về quy trình lên luống SGK cho HS - HS ghi ng nhận thông tin vào vở Giáo viên : Nguyễn Du 18 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP * Ví dụ 2: Khi dạy bài " Thu hoạch, bảo quản và chế biến nông sản" phần I.2 Tìm hiểu các phương pháp thu hoạch: Bước 1:(5 phút) GV: Treo tranh hình 31 SGK/ 47 yêu cầu HS thảo luận nhóm theo kỹ thuật khăn trải bàn: - Kể các phương pháp thu hoạch nông sản? cho ví dụ cụ thể? - Cho biết dụng cụ thu hoạch nông sản vừa kể? HS ngồi vào vị trí và độc lập suy nghĩ ghi tất cả ý kiến cá nhân vào phần giấy của mình. Nhóm trưởng tổng kết- trình bày có nhận xét bổ sung GV chốt lại kiến thức. Cắt: hoa, lúa, bắp cải ( dao, liềm) Hái: nhãn, ớt, đậu xanh, (tay) Các phương pháp thu hoạch nông sản Nhổ: củ mì, củ cải ... (tay) Đào: củ lang, củ từ, khoai tây...( cuốc, xẻng)  GV mở rộng: Ngoài việc thu hoạch bằng các công cụ đơn giản người ta còn dùng máy để thu hoạch như máy cắt lúa, tuốt lúa … I.3. Kế hoạch bài học có sử sụng kỹ thuật dạy học khăn trải bàn và bản đồ tư duy: Tiết: 20 Tuần ( CM):19 Bài 19 CÁC BIỆN PHÁP CHĂM SÓC CÂY TRỒNG 1.MỤC TIÊU 1.1) Kiến thức: Giáo viên : Nguyễn Du 19 Năm học : 2014 - 2015 PHÒNG GD – ĐT PHÙ MỸ TRƯỜNG THCS MỸ HIỆP HS biết : Ý nghĩa, quy trình và nội dung của các khâu kĩ thuật chăm sóc cây trồng như làm cỏ, vun xới, tưới nước, bón phân thúc HS hiểu : Tại sao phải chăm sóc cây trồng ? 1. 2) Kĩ năng: HS thực hiện được: Các công việc chăm sóc cây trồng . HS thực hiện thành thạo: Đề xuất được các biện pháp chăm sóc cây trồng tùy vào thực tế . 1. 3) Thái độ: Thói quen: Giáo dục HS lòng yêu thích bộ môn. Tính cách: Giáo dục HS có ý thức lao động có kĩ thuật, tinh thần chịu khó, cẩn thận. 2. NỘI DUNG HỌC TẬP: Các biện pháp chăm sóc cây trồng 3. CHUẨN BỊ : 3.1. Giáo viên: Tranh H29/45, H30 /46 SGK 3.2. Học sinh: Đọc trước thông tin bài, nghiên cứu theo câu hỏi SGK Cho biết các công việc chăm sóc cây trồng ? 4. TỔ CHỨC CÁC HỌAT ĐỘNG HỌC TẬP: 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện: (1 phút) GV kiểm tra sĩ số HS 4.2. Kiểm tra miệng: (3 phút) ? Em hãy cho biết các biện pháp chăm sóc cây trồng ở địa phương em.(9đ) (Học sinh trả lời theo hiểu biết của mình - GV nhận xét cho điểm.) Đáp án: Tỉa, dặm cây; Làm cỏ, vun xới; Tưới tiêu nước; Bón phân thúc. 4.3. Tiến trình bài học: HOẠT ĐỘNG 1:Vào bài ( 1phút) HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC GV: Giới thiệu Nhân dân ta có câu: “Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn” nói lên tầm quan trọng của việc chăm sóc cây trồng...Tại sao cần phải chăm sóc cây trồng? gồm các biện pháp gì, ta đi tìm hiểu bài học. HS: ghi tựa bài học Giáo viên : Nguyễn Du 20 Năm học : 2014 - 2015