Tài liệu Skkn phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn địa lý ở trường thcs

Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS PhÇn thø nhÊt: §Æt vÊn ®Ò §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· kh¼ng ®Þnh" Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, §Çu t cho gi¸o dôc lµ ®Çu t cho ph¸t triÓn" ®iÒu ®ã ®îc thÓ hiÖn trong c¸c NghÞ quyÕt Trung ¬ng NghÞ quyÕt TW VIII " ph¬ng ph¸p gi¸o dôc ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc. Båi dìng n¨ng lùc tù häc, lßng say mª häc tËp vµ ý chÝ v¬n lªn". " §æi míi ph¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét chiÒu, rÌn luyÖn nÒ nÕp, t duy s¸ng t¹o cña ngêi häc, tõng bíc ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµ ph¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh d¹y häc". NghÞ quyÕt TW IV " §æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, bËc häc. Môc tiªu ®µo t¹o ph¶i híng vµo ®µo t¹o nh÷ng con ngêi n¨ng ®éng s¸ng t¹o". ë níc ta còng nh hÇu hÕt c¸c níc trªn ThÕ giíi, vÊn ®Ò d¹y häc vµ chÊt lîng d¹y häc nãi chung, d¹y häc §Þa lý nãi riªng ngµy cµng trë thµnh mèi quan t©m hµng ®Çu cña toµn x· héi. Trong d¹y häc hiÖn nay th× “Häc ph¶i ®i ®«i víi hµnh”. §Ó rÌn luyÖn cho häc sinh n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o vËn dông tri thøc vµo thùc tiÔn cuéc sèng §Þa lÝ lµ mét bé m«n khoa häc thùc nghiÖm cã liªn quan nhiÒu ®Õn thùc hµnh thÝ nghiÖm. §îc gi¶ng d¹y trong trêng THCS cïng víi nhiÒu bé m«n kh¸c. Trong ®êi sèng hµng ngµy trong lao ®éng s¶n xuÊt, chóng ta gÆp rÊt nhiÒu c¸c sù vËt hiÖn tîng mµ kiÕn thøc cña m«n vËt lÝ, to¸n häc, sinh häc kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®îc.. Môc ®Ých gióp häc sinh cã nh÷ng tri thøc khoa häc, ph¸t triÓn n¨ng lùc, t duy, s¸ng t¹o vµ ®Þnh híng ®îc nghÒ nghiÖp trong t¬ng lai, tù tin bíc vµo cuéc sèng. Lµ mét bé m«n khoa hoc ngoµi viÖc n¾m b¾t kiÕn thøc cßn rÌn luyÖn cho häc sinh ®øc tÝnh cÇn cï, cÈn thËn, tØ mØ, khoa häc vµ chÝnh x¸c. Tõ nh÷ng kiÕn thøc thùc tÕ häc sinh ¸p dông gi¶i thµnh th¹o c¸c d¹ng bµi tËp, gióp häc sinh cñng cè kiÕn thøc ph¸t triÓn t duy s¸ng t¹o. . -1Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS PhÇn thø hai: néi dung 1.C¬ së khoa häc: ë níc ta ViÖc d¹y häc nãi chung vµ båi dìng nh©n tµi nãi riªng ®îc chó träng ngay tõ khi dùng níc v× nh Th©n Nh©n Trung ®· nãi “ HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ quèc gia, nguyªn khÝ thÞnh thÕ níc lªn nguyªn khÝ suy thÕ níc xuèng ” Ngµy nay díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ nhµ níc ViÖc d¹y häc nãi chung vµ båi dìng nh©n tµi nãi riªng cµng ®îc chó träng nh»m h×nh thµnh nh÷ng con ngêi cã ý thøc vµ ®¹o ®øc XHCN, cã tr×nh ®é, cã v¨n ho¸, cã hiÓu biÕt kü thuËt, cã n¨ng lùc lao ®éng cÇn thiÕt, cã ãc thÈm mÜ vµ cã kiÕn thøc tèt ®Ó kÕ tôc sù nghiÖp c¸ch m¹ng, x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. Víi môc tiªu gi¸o dôc: N©ng cao d©n trÝ – §µo t¹o nh©n lùc - Båi dìng nh©n tµi HiÖn nay cïng víi c¸c nhµ trêng thuéc c¸c cÊp häc bªn c¹nh viÖc chó träng n©ng c©o chÊt lîng gi¸o dôc ®¹i trµ cßn quan t©m ®óng møc ®Õn chÊt lîng gi¸o dôc mòi nhän. §ã lµ c«ng t¸c ph¸t hiÖn vµ båi dìng häc sinh giái c¸c bé m«n, trong ®ã cã bé m«n §Þa lÝ M«n §Þa lÝ cã kh¶ n¨ng båi dìng cho häc sinh mét khèi lîng tri thøc phong phó vÒ tù nhiªn – Kinh tÕ – x· héi vµ nh÷ng kü n¨ng kü x¶o hÕt søc cÇn thiÕt trong cuéc sèng , ®Æc biÖt lµ kü n¨ng vÒ b¶n ®å mµ kh«ng mét m«n häc nµo ®Ò cËp tíi. Vµ cßn cã kh¶ n¨ng to lín trong viÖc båi dìng häc sinh thÕ giíi quan khoa häc vµ nh÷ng quan ®iÓm nhËn thøc ®óng ®¾n, kh¶ n¨ng h×nh thµnh cho häc sinh nh©n c¸ch con ngêi míi trong x· héi. 2. C¬ së thùc tiÔn: ë bËc häc phæ th«ng tõ tríc tíi nay quan niÖm vÉn cho r»ng bé m«n §Þa lÝ lµ m«n häc phô. Mét phÇn do thiÕu gi¸o viªn d¹y §Þa lÝ nªn ë nhiÒu trêng hiÖn ph©n c«ng gi¸o viªn d¹y bé m«n khoa häc x· héi sang d¹y chÐo ban, nªn chÊt lîng gi¶ng d¹y thÊp. Gi¸o viªn lªn líp chñ yÕu ®äc cho häc sinh chÐp bµi v× vËy hÇu hÕt häc sinh ®Òu kh«ng thÝch häc vµ kh«ng cã høng thó häc,khi häc l¹i chñ yÕu lµ häc vÑt ®Ó ®èi phã víi gi¸o viªn khi kiÓm tra nªn chÊt lîng rÊt thÊp vµ sè lù¬ng häc sinh giái bé m«n cÊp trêng rÊt Ýt, cµng kh«ng cã häc sinh giái cÊp huyÖn cÊp tØnh, -2Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS Lµ mét gi¸o viªn trÎ ®îc ®µo t¹o chÝnh ban míi ra trêng vÒ nhËn c«ng t¸c t«i thÊy rÊt b¨n kho¨n tríc chÊt lîng bé m«n §Þa lÝ trong nhµ trêng vµ nh÷ng quan niÖm ®ã t«i thÊy m×nh ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thay ®æi quan niÖm ®ã vµ kh«ng cã c¸ch g× tèt h¬n lµ chøng minh b»ng thùc tiÔn r»ng §Þa lÝ lµ mét m«n häc chÝnh vµ häc §Þa lÝ cã vai trß hÕt søc to lín trong ®êi sèng h»ng ngµy vµ trong s¶n xuÊt. Muèn vËy t«i ph¶i x©y dùng cho m×nh mét kÕ ho¹ch thËt cô thÓ ®Ó trong thêi gian ng¾n nhÊt ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt.Lµ ®a chÊt lîng nãi chung vµ chÊt lîng m«n §i¹ lÝ nãi riªng ®i lªn, cã häc sinh giái bé m«n cÊp trêng vµ cÊp huyÖn - cÊp tØnh. III/ Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t hiÖn vµ båi dìng häc sinh giái m«n §Þa lÝ. 1/ Ph¸t hiÖn häc sinh giái m«n §Þa lÝ. Ngay tõ khi nhËn HS líp 6 t«i ®· cã kÕ ho¹ch ph©n lo¹i HS lµm 3 ®èi tîng: + YÕu + Trung b×nh + Kh¸ - giái B»ng c¸ch kiÓm tra thêng xuyªn, th«ng qua c¸c bµi kiÓm tra ®Þnh kú ( cã phÇn n©ng cao cho häc sinh Kh¸ - giái) sau khi ®· ph©n lo¹i ®îc häc sinh, t«i cã kÕ ho¹ch båi dìng ®èi víi häc sinh kh¸ - giái vµ cã biÖn ph¸p gióp ®ì häc sinh yÕu. Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i ¸p dông linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p d¹y häc lÊy häc sinh lµm trung t©m, t¹o ra c¸c t×nh huèng cã vÊn ®Ò ®Ó häc sinh tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, hoÆc cã sù híng dÉn cña gi¸o viªn. sö dông tèi ®a TBDH, tæ chøc c¸c trß ch¬i ®Þa lÝ.Thi kÓ chuyÖn vÒ §Þa lÝ, §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc kiÓm tra vµ ®èi tîng kiÓm tra, cã ®iÓm thëng cho häc sinh. Thêng xuyªn ra c¸c bµi tËp vÒ nhµ cho häc sinh lµm råi thu vë chÊm nh»m ph¸t hiÖn nh÷ng lçi sai cña häc sinh tõ ®ã uèn n¾n, söa lçi kÞp thêi. Lång ghÐp nh÷ng kiÕn thøc thùc tÕ trong s¶n xuÊt vµ ®êi sèng vµo bµi gi¶ng lµm cho bµi gi¶ng sinh ®éng vµ thiÕt thùc Nhê c¸c thÕ mµ häc sinh tõ chç kh«ng thÝch häc m«n §Þa lÝ thµnh yªu thÝch m«n §Þa lÝ tõ ®ã cã høng thó häc tËp vµ häc tËp tÝch cùc. Lµm cho chÊt lîng bé m«n n©ng lªn râ rÖt. Khi ®ã t«i tiÕn hµnh chän lùa nh÷ng häc sinh yªu thÝch m«n §Þa lÝ vµ häc tËp tÝch cùc cã nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n, ®Ó híng dÉn c¸c em «n luyÖn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ c¸c kü n¨ng §Þa lÝ th«ng qua c¸c giê d¹y ë trêng, giao bµi tËp vÒ nhµ cho c¸c em lµm. ®ång -3Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS 2/ Båi dìng häc sinh giái m«n §Þa lÝ. ë c¸c trêng xa thÞ trÊn tØ lÖ häc sinh kh¸ giái thÊp c¸c em l¹i thÝch häc c¸c m«n nh V¨n, To¸n , VËt lý, Ho¸ häc, LÞch sö...v× vËy viÖc ph¸t hiÖn chän lùa ®îc ®éi tuyÓn bé M«n §Þa lÝ lµ v« cïng khã kh¨n, vÊt v¶ mÊt nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc cña gi¸o viªn. Sau khi chän ®îc ®éi tuyÓn ( chØ cã 02 häc sinh theo quy ®Þnh) T«i b¾t tay ngay vµo híng dÉn c¸c em «n tËp tõ n¨m líp 8 2.1 VÒ kiÕn thøc. T«i híng dÉn c¸c em «n tËp tõ kiÕn thøc líp 6 ®©y lµ phÇn kiÕn thøc ®¹i c¬ng r©t khã nhng còng rÊt quan träng lµ nÒn t¶ng cho c¸c kiÕn thøc sau nµy träng t©m ë phÇn, b¶n ®å x¸c ®Þnh ph¬ng híng, ®o ®¹c ,tÝnh to¸n trªn b¶n ®å... TiÕp theo lµ phÇn chuyÓn ®éng cña Tr¸i §Êt quanh trôc ,quanh MÆt Trêi vµ c¸c hÖ qu¶. ë phÇn nµy häc sinh ph¶i n¾m ch¾c vµ gi¶i thÝch ®îc 04 vÞ trÝ cña Tr¸i §Êt vµo c¸c ngµy xu©n ph©n, thu ph©n, ®«ng chÝ vµ h¹ chÝ. VËn dông vµo gi¶i thÝch ®îc mét sè hiÖn tîng vµ kinh nghiÖm cña d©n gian nh: “ §ªm th¸ng n¨m cha n»m ®· s¸ng Ngµy th¸ng mêi cha cêi ®· tèi”... TÝnh thµnh th¹o, gãc nhËp x¹ vµ ngµy lªn thiªn ®Ønh cña MÆt Trêi vµ giê khu vùc PhÇn KhÝ quyÓn, häc sinh n¾m ch¾c ®Æc diÓm cÊu t¹o cña líp vá khÝ nguyªn nh©n h×nh thµnh giã vµ c¸c khèi khÝ ¶nh hëng cña nã tíi khÝ hËu Thuû quyÓn häc sinh n¾m ch¾c nguyªn nh©n h×nh thµnh sãng biÓn vµ dßng biÓn ë kiÕn thøc líp 6 nµy do rÊt khã vµ trï tîng nªn t«i d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö gióp häc sinh dÔ hiÓu dÔ nhí vµ nhí l©u §èi víi ch¬ng tr×nh líp 7 chó träng vÒ c¸c kiÓu khÝ hËu vµ ®Æc biÖt rÌn luyÖn cho häc sinh thµnh thôc kü n¨ng ph©n tÝch biÓu ®å khÝ hËu. Sau ®ã t«i cho häc sinh lËp b¶ng so s¸nh c¸c kiÓu khÝ hËu vµ c¶nh quan t¬ng øng. Sang líp 8 chó träng phÇn §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam häc sinh ph¶i n¾m ch¾c kiÕn thøc biÕt t duy lozich c¸i sau lµ hÖ qu¶ cña c¸i tríc, biÕt c¸ch chøng minh, lËp luËn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §Õn ch¬ng tr×nh líp 9 häc sinh ph¶i n¾m ch¾c kiÕn thøc SGK thÊy ®îc mèi quan hÖ gi÷a VÞ trÝ §Þa lÝ <-> §iÒu kiÖn tù nhiªn <-> D©n c, nguån lao ®éng <-> -4Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS Ph¸t triÓn kinh tÕ <-> B¶o vÖ m«i trêng. Vµ vËn dông kiÕn thøc ®ã ®Ó gi¶i thÝch c¸c vÊn ®Ò liªn quan. 2.2 VÒ kü n¨ng. Kü n¨ng b¶n ®å. ®©y lµ mét kü n¨ng quan träng nhÊt cña viÖc häc tËp m«n §Þa lÝ. ViÖc rÌn kü n¨ng b¶n ®å gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc §Þa lÝ mét c¸ch nhÑ nhµng, nhanh chãng. Vµ ghi nhí l©u bÒn vµ cßn lµ ph¬ng tiÖn ®Æc biÖt quan träng ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy nãi chung vµ t duy §Þa lÝ nãi riªng. Häc sinh ph¶i thuÇn thôc c¸c kü n¨ng nhËn biÕt, ®äc, x¸c ®Þnh ph¬ng híng vµ ®o ®¹c tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh vÞ trÝ, m« t¶ c¸c thµnh phÇn tù nhiªn – kinh tÕ x· héi, c¸c mèi liªn hÖ ®Þa lÝ, m« t¶ ®Þa lÝ ... Vµ thµnh th¹o c¸c kü n¨ng ®äc, vÏ, ph©n tÝch c¸c lo¹i biÓu ®å. ViÖc häc sinh ®¹t ®îc kÕt qu¶ lµm viÖc b»ng biÓu ®å ( c¸c em tù vÏ) vµ qua biÓu ®å ( kü n¨ng ®äc ) còng lµ biÓu hiÖn hÕt søc quan träng cña tÝnh tÝch cùc häc tËp. C¸c em ®îc rÌn luyÖn vµ h×nh thµnh kü n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, nhËn xÐt vµ gi¶i thÝch hiÖn tîng sù vËt . Mét c¸ch sinh ®éng Khi vÏ cÇn ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu: - Khoa häc (chÝnh x¸c) - Trùc quan (râ rµng, dÔ ®äc ) - ThÈm mÜ (®Ñp) §Ó b¶o ®¶m tÝnh trùc quan vµ thÈm mÜ, khi vÏ biÓu ®å ngêi ta thêng dïng kÝ hiÖu ®Ó ph©n biÖt c¸c ®èi tîng trªn biÓu ®å. C¸c kÝ hiÖu thêng ®îc biÓu thi b»ng: - G¹ch nÒn ( g¹ch däc, ngang, chÐo ...) - Dïng c¸c íc hiÖu to¸n häc (dÊu céng , trõ , nh©n ....) Khi chän kÝ hiÖu cho biÓu ®å cÇn chó ý lµm sao ®Ó biÓu ®å võa dÔ ®äc võa ®Ñp Trong qu¸ tr×nh häc tËp §Þa Lý ®Æc biÖt lµ §Þa Lý kinh tÕ- x· héi häc sinh thêng ®îc tiÕp xóc víi nh÷ng sè liÖu, nh÷ng b¶ng thèng kª, vÒ s¶n lîng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp , n«ng nghiÖp hay c¬ cÊu kinh tÕ cña mét níc nµo ®ã trªn thÕ giíi… Ngoµi mét sè sè liÖu quan träng cÇn ph¶i ghi nhí häc sinh lµm viÖc víi -5Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS c¸c sè liÖu thèng kª b»ng c¸c ph©n tÝch , ®èi chiÕu , so s¸nh, ®Ó t×m ra nh÷ng kÕt luËn cÇn thiÕt,gióp häc sinh nhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ ®îc chÝnh x¸c vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc trªn thÕ giíi. C¸c sè liÖu thèng kª kinh tÕ cã mét ý nghÜa nhÊt ®Þnh trong viÖc h×nh thµnh c¸c tri thøc dÞa lý tù nhiªn còng nh §Þa Lý kinh tÕ- x· héi Chóng soi s¸ng vµ gi¶i thÝch ®îc nhiÒu kh¸i niÖm vµ quy luËt vÒ ®Þa lý Nh÷ng luËn ®iÓm lý thuyÕt còng cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ h¬n khi cã sè liÖu chøng minh. Trong §Þa Lý kinh tÕ- x· héi nhê nh÷ng sè liÖu mµ häc sinh cã thÓ x¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ. Gi¶i thÝch ®îc tèc ®é t¨ng trëng, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c¸c níc Ph©n tÝch sè liÖu lµ dùa vµo mét hoÆc nhiÒu b¶ng sè liÖu ®Ó rót ra nh÷ng nhËn xÐt cÇn thiÕt vµ gi¶i thÝch nguyªn nh©n. Khi ph©n tÝch cÇn chó ý: - §äc kü ®Ò bµi ®Ó thÊy ®îc yªu cÇu vµ ph¹m vi cÇn ph©n tÝch. - CÇn t×m ra tÝnh quy luËt h·y mèi liªn hÖ nµo ®ã. - Kh«ng ®îc bá sãt c¸c sè liÖu gièng nh trong c¸c bµi to¸n c¸c sè liÖu ®· ®îc kh¸i qu¸t ho¸ vµ cã ý ®å râ rµng. NÕu bá sãt sè liÖu sÏ dÉn ®Õn viÖc ph©n tÝch thiÕu chÝnh x¸c vµ cã nh÷ng sai sãt ®¸ng tiÕc. - CÇn b¾t ®Çu b»ng viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu cã tÇm kh¸i qu¸t cao (sè liÖu mang tÝnh tæng thÓ) sau ®ã ph©n tÝch ®Õn c¸c sè liÖu thµnh phÇn. - T×m nh÷ng gi¸ trÞ lín nhÊt, nhá nhÊt, trung b×nh. §Æc biÖt chó ý tíi nh÷ng sè liÖu mang tÝnh ®ét biÕn (t¨ng, gi¶m). - Cã thÓ chuyÓn sè liÖu tuyÖt ®èi sang t¬ng ®èi ®Ó dÔ so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp. - T×m mèi quan hÖ gi÷a c¸c sè liÖu. - ViÖc ph©n tÝch sè liÖu thêng gåm 2 phÇn: + NhËn xÐt vÒ c¸c biÓu diÔn vµ mèi quan hÖ cña c¸c sè liÖu. + Gi¶i thÝch nguyªn nh©n cña c¸c diÔn biÕn hoÆc mèi quan hÖ ®ã thêng ph¶i dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch. + Tæng hîp + Kh¸i qu¸t ho¸ sè liÖu -6Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS §èi víi häc sinh kh¸, giái häc phÇn nµo ph¶i «n luyÖn ngay tõ phÇn ®ã gióp c¸c em n¾m ch¾c kiÕn thøc c¬ b¶n SGK,lµm thµnh th¹o c¸c bµi tËp trong SGK – s¸ch bµi tËp ®Ó n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n .Qua tõng phÇn ,tõng ch¬ng tuú thuéc vµo lîng kiÕn thøc híng dÉn c¸c em c¸ch ®äc tµi liÖu – s¸ch n©ng cao.§a c¸c bµi tËp tõ dÔ ®Õn khã ,tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p ,tõ phøc t¹p trë vÒ ®¬n gi¶n ®Ó gióp c¸c em nhµo trén kiÕn thøc ,N¾m kiÕn thøc ,t duy kiÕn thøc mét c¸ch s¸ng t¹o.§Þnh h×nh c¸ch gi¶i ë mçi d¹ng bµi tËp ®Ó mçi khi ®äc ®Çu bµi lµ c¸c em cã thÓ h×nh dung lu«n ®îc c¸ch gi¶i .”Coi bé nhí nh mét mµn h×nh vi tÝnh”.Muèn ®¹t ®îc ®iÒu ®ã th× gi¸o viªn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p g× ?Båi dìng kiÕn thøc cho c¸c em nh thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ ?Lµm thÕ nµo ®Ó ®a sè c¸c em hiÓu bµi nhanh ,n¾m bµi ,thuéc bµi ngay trong tiÕt gi¶ng ? §ã lµ nh÷ng c©u hái lu«n ®Æt ra cho t«i. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã : - VÒ phÝa gi¸o viªn: + Ngêi gi¸o viªn ph¶i yªu nghÒ ,cã t©m huyÕt víi nghÒ ,cã bÒ dµy kinh nghiÖm. + TËn tuþ víi HS. + Cã kiÕn thøc s©u – réng – s¸ng t¹o. + N¾m v÷ng vµ vËn dông tèt, linh ho¹t c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc + Trong gi¶ng d¹y lu«n t¹o ®îc kh«ng khÝ giê d¹y nhÑ nhµng tho¶i m¸i häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc ,gióp ®ì ®îc c¶ 3 ®èi tîng HS ®Æc biÖt lµ ®èi tîng HS giái vµ ®èi tîng HS yÕu kÐm nh»m môc ®Ých h¹ tØ lÖ HS yÕu kÐm n©ng cao tØ lÖ HS kh¸ giái gióp c¸c em cã høng thó häc tËp vµ yªu thÝch m«n häc. - VÒ phÝa HS: + N¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ,chó ý tíi nh÷ng môc SGK cÇn lu ý + ChÞu khã häc bµi vµ lµm bµi tËp. + Tr¸nh quay cãp – häc vÑt v× thuéc bµi cha ch¾c ®· ¸p dông ®Ó lµm bµi tËp ®îc. + HS còng tù x©y dùng cho m×nh mét tñ s¸ch riªng. + Cã kü n¨ng ph©n lo¹i bµi tËp + Thµnh th¹o c¸c kü n¨ng §Þa lÝ + BiÕt t duy lozich -7Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS Sau khi tiÕn hµnh RÌn luyÖn- båi dìng häc sinh giái t«i giao cho c¸c em kÌm cÆp gióp ®ì häc sinh yÕu, c¸c em vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· ®îc häc trao ®æi gióp ®ì b¹n nh vËy c¸c em võa n¾m ch¾c l¹i võa hiÓu s©u kiÕn thøc vµ gióp b¹n m×nh tiÕn bé lªn rÊt nhiÒu, t¹o ra ®«i b¹n cïng tiÕn. HiÖu qu¶ ®¹t ®îc rÊt cao IV/ HiÖu qu¶ cña s¸ng kiÕn Sau khi thùc hiÖn s¸ng kiÕn: “ Ph¸t hiÖn - båi dìng häc sinh giái m«n §Þa lÝ THCS. T«i nhËn thÊy cã rÊt nhiÒu em n¾m ch¾c bµi h¬n, cã kü n¨ng gi¶i c¸c d¹ng bµi tËp. Bµi lµm khoa häc s¹ch sÏ, s¸ng t¹o nhiÒu em cã høng thó vµ yªu thÝch m«n häc. T¹o ®îc nhiÒu nh©n tè tÝch cùc tham dù kú thi häc sinh giái c¸c cÊp. KÕt qu¶ ®¹t ®îc, sè lîng häc sinh giái ®¹t 35%, sè lîng häc sinh kh¸ ®¹t 45%, sè lîng häc sinh trung b×nh ®¹t 20%, sè lîng häc sinh yÕu kÐm 0%. Víi ph¬ng ph¸p rÌn luyÖn- båi dìng häc sinh nh trªn kÕt qu¶ cho thÊy nhiÒu n¨m liªn tôc t«i lu«n cã häc sinh giái cÊp huyÖn – cÊp tØnh m«n §Þa lÝ THCS. N¨m häc 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 CÊp HuyÖn 03 Häc sinh 02 Häc sinh 02 Häc sinh 01 Häc sinh 02 Häc sinh Häc sinh giái CÊp TØnh 01 Häc sinh (§¹t gi¶i nh×) 01 Häc sinh (§¹t gi¶i ba) 01 Häc sinh (§¹t gi¶i ba) 01 Häc sinh (§¹t gi¶i nh×) 01 Häc sinh (§¹t gi¶i ba) §éi tuyÓn häc sinh giái cÊp huyÖn do t«i trùc tiÕp båi dìng lu«n ®¹t kÕt qu¶ cao, N¨m häc 2007 – 2008 cã 01 gi¶i nh× 03 gi¶i ba vµ 05 gi¶i khuyÕn khÝch N¨m häc 2008 – 2009 cã 05 gi¶i ba vµ 02 gi¶i khuyÕn khÝch PhÇn thø ba: KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 1/ KÕt luËn T«i nhËn thÊy trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y c¸c bé m«n khoa häc nãi chung vµ m«n §Þa lÝ nãi riªng, th× viÖc truyÒn thô kiÕn thøc vµ ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña ngêi thÇy ®èi víi häc sinh trong mét tiÕt d¹y lµ quan träng nhÊt. Trong gi¶ng d¹y ph¶i lµm sao ®Ó ph¸t huy ®îc tÊt c¶ c¸c ®èi tîng häc sinh cïng tÝch cùc ho¹t ®éng. §a sè c¸c em hiÓu bµi n¾m bµi ngay t¹i líp, ph¸t huy ®îc tÝnh -8Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c em. Muèn ®¹t ®îc ®iÒu ®ã ngêi thµy ph¶i cã bÒ dµy kinh nghiÖm, yªu nghÒ cã t©m huyÕt víi nghÒ vµ ph¶i thËt sù th¬ng yªu, tËn tuþ víi häc sinh, nhiÖt t×nh vµ s¸t sao víi tõng ®èi tîng häc sinh, hiÓu râ hoµn c¶nh cña c¸c em ®Ó ¸p dông vµo tiÕt gi¶ng sao cho kh«ng khÝ cña tiÕt häc ®îc nhÑ nhµng, tho¶i m¸i, trß thÝch häc.Díi Sù híng dÉn cña thµy tõ dÔ ®Õn khã, tõ cô thÓ ®Õn tæng qu¸t, cã nh vËy häc sinh míi ®îc ®µo s©u «n luyÖn kiÕn thøc, gióp c¸c em hiÓu bµi n¾m ch¾c kiÕn thøc c¬ b¶n, n¾m s©u, n¾m réng, tõ ®ã c¸c em cã høng thó vµ yªu thÝch bé m«n t¹o ®îc nhiÒu nh©n tè tÝch cùc tham dù c¸c kú thi häc sinh giái c¸c cÊp. Nh môc tiªu cña m«n §Þa Lý bËc THCS ®Æt ra, cïng víi nh÷ng yªu cÇu vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é t×nh c¶m lµ yªu cÇu vÒ kü n¨ng. §ã lµ :Gióp c¸c em häc sinh sö dông t¬ng ®èi thµnh th¹o c¸c kü n¨ng §Þa Lý , tríc hÕt lµ kü n¨ng quan s¸t, nhËn xÐt, ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng tù nhiªn, kinh tÕ- x· héi, kü n¨ng ®äc vµ sö dông b¶n ®å ,biÓu ®å , lËp s¬ ®å ®¬n gi¶n ®Ó t×m hiÓu §Þa Lý ®Þa ph¬ng vµ tù bæ xung kiÕn thøc ®Þa lý … Bªn c¹nh ®ã lµ ®Æc ®iÓm cña m«n §Þa Lý vÒ mÆt néi dung häc tËp ®· kh¼ng ®Þnh : CÇn ph¸t triÓn ë häc sinh kh¶ n¨ng t duy §Þa Lý, cô thÓ lµ: “ T duy liªn hÖ tæng hîp, xÐt ®o¸n dùa trªn b¶n ®å” Ngêi gi¸o viªn §Þa Lý ph¶i lu«n chó träng ®Õn viÖc h×nh thµnh cho häc sinh c¸c ph¬ng ph¸p häc tËp ®Æc trng cña bé m«n. khiÕn cho c¸c em biÕt tù ®Æt ra vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái : C¸i g× ? ë ®©u? nh thÕ nµo? t¹i sao? … Cã nh vËy c¸c em míi ph¸t triÓn t duy §Þa Lý . Tõ ®ã c¸c em ham häc vµ yªu thÝch m«n §Þa Lý . Cã t×nh yªu thiªn nhiªn vµ ngêi lao ®éng thÓ hiÖn qua viÖc t«n träng tù nhiªn , vµ c¸c thµnh qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ®Êt níc ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c níc trªn thÕ giíi nãi chung . C¸c em còng cã ®éng lùc ®Ó tham gia tÝch cùc vµo c¸c ho¹t ®éng b¶o vÖ, c¶i t¹o c¶nh quan m«i trêng mµ tríc hÕt lµ n¬i c¸c em sinh sèng, häc tËp, vµ vui ch¬i. §ã lµ ®iÒu cã ý nghÜa thiÕt thùc trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu gi¸o dôc toµn diÖn ë bËc THCS . §èi víi ph¹m vi s¸ng kiÕn t«i chØ ®a ra mét sè ph¬ng ph¸p vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nhá trong viÖc rÌn luyÖn trong viÖc RÌn luyÖn- båi dìng häc sinh giái m«n §Þa lÝ cÊp THCS. Trong qu¸ tr×nh viÕt s¸ng kiÕn chØ lµ nh÷ng kinh nghiÖm cña b¶n th©n, cã thÓ cã nh÷ng vÊn ®Ò nµo ®ã cha thËt hîp lý. T«i kÝnh mong ®ång nghiÖp vµ héi ®ång xÐt duyÖt ý kiÕn ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó s¸ng kiÕn cña t«i ®îc hoµn chØnh h¬n. -9Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS 2/ KiÕn nghÞ Do nhiÒu trêng thiÕu gi¸o viªn nªn vÉn ph¶i ph©n c«ng d¹y chÐo ban vµ cã mét sè gi¸o viªn trÎ cha cã kinh nghiÖm trong viÖc híng dÉn häc sinh, båi dìng häc sinh giái häc sinh giái, nªn Së GD vµ c¸c phßng GD nªn tæ chøc c¸c chuyªn ®Ò ®Ó cho gi¸o viªn cã kinh nghiÖm vµ kü n¨ng trong viÖc híng dÉn häc sinh RÌn luyÖn- båi dìng häc sinh giái , ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 2008 Ngêi viÕt s¸ng kiÕn Hoàng Lưu Ly NhËn xÐt cña héi ®ång khoa häc trêng THCS NhËn xÐt cña héi ®ång khoa häc cÊp trªn - 10 Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên Phương pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Địa lý ở trường THCS Tµi liÖu tham kh¶o 1/ Mai Xu©n San. RÌn luyÖn kü n¨ng §Þa Lý ,Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o Dôc. 2/ NguyÔn Dîc – NguyÔn Phó Träng . Lý luËn d¹y häc §Þa Lý. 3/ §ç Ngäc TiÕn – PhÝ C«ng ViÖt . TuyÓn chän nh÷ng bµi «n luyÖn thùc hµnh kü n¨ng ®Þa lý - 11 Hoàng Lưu Ly THCS Liên Khê – Khoái Châu _ Hưng Yên