Tài liệu Skkn một số giải pháp dạy học tích hợp trong bộ môn địa lý ở trường thpt

Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net A. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Hiện nay, tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục đang được quan tâm. Thực hiện tích hợp trong dạy học sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho việc góp phần hình thành, phát triển năng lực hành động, năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh. Ở bậc THPT trong những năm học qua, việc dạy học tích hợp được thực hiện ở nhiều môn học như sinh học, địa lý, hóa học, giáo dục công dân …Trong đó môn Địa lí là một môn học gắn liền với các yếu tố tự nhiên, dân cư, kinh tế xã hội toàn cầu, các nước và vùng lãnh thổ, vì vậy, trong dạy học môn địa lí có nhiều cơ hội để tích hợp giáo dục với nhiều nội dung như tích hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường, tích hợp giáo dục kĩ năng sống, tích hợp tiết kiệm năng lượng,tích hợp giáo dục dân số. Thông qua việc dạy học tích hợp nhằm trang bị cho học sinh những kiến thức, giá trị, thái độ, hành vi và những thói quen lành mạnh, loại bỏ những hành vi và thói quen tiêu cực (ý thức tham gia giao thông, ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường, ý thức dân số kế hoạch hóa gia đình, ý thức bảo vệ tài nguyên và sư dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên..). Nhằm giải quyết những vấn đề mà xã hội đang quan tâm như: vấn đề bùng nổ dân số, ô nhiễm môi trường, an toàn giao thông, bạo lực học đường, cạn kiệt tai nguyên, đặc biệt là những vấn đề mang tính thời sự như biến đổi khí hậu toàn cầu... Dạy học tích hợp là dạy cho học sinh biết cách sư dụng kiến thức và kĩ năng của mình để giải quyết những tình huống cụ thể trong cuộc sống. Đó là lý do vì sao chúng tôi chọn đề tài: Một số biện pháp để giảng dạy tích hợp trong bộ môn Địa lý. B. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỂN. 1. Cơ sở lý luận: Dạy học tích hợp được hiểu là sự phối kết hợp các tri thức một số môn học có những nét chính, tương đồng vào một lĩnh vực chung, thường là quanh những chủ đề, những kiến thức nguồn, nhấn mạnh dạy cách tìm tòi sáng tạo và cách vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau. Với quan điểm chung là giáo dục học sinh phát triển toàn diện về mọi mặt và các hướng dẫn chương trình bộ môn Địa lý ở bậc trung học phổ thông. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 1 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net Việc dạy học Địa lý nói chung cần đảm bảo các nguyên tắc giáo dục, đây là những quy định, yêu cầu cơ bản mà người giáo viên cần phải tuân thủ để mang lại hiệu quả cao nhất trong quá trình dạy học: - Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính vừa sức đối với học sinh. - Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và liên hệ thực tiễn. - Nguyên tắc đảm bảo tính giáo dục. - Nguyên tắc đảm bảo tính tự lực và phát triển tư duy cho học sinh. - Qua thực tiễn giảng dạy tôi thấy rằng, việc dạy học tích hợp trong môn địa lý đều đảm bảo các nguyên tắc trên, đặc biệt là nguyên tắc bảo đảm tính tự lực và phát triển tư duy cho học sinh. 2. Cơ sở thực tiễn: Trong thực tế giảng dạy, giáo viên chỉ chú trọng việc cung cấp những kiến thức mới, những phần trọng tâm của bài học chứ chưa chú trọng lồng ghép những kiến thức cần thiết phải tích hợp. Bởi vì những kiến thức cần tích hợp chỉ là một đơn vị kiến thức nhỏ trong một bài học. Giáo viên coi một đơn vị kiến thức cần phải giảng dạy tích hợp là nằm trong các bộ môn khác sẽ giảng dạy. II. MỤC ĐÍCH, ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU. 1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu: a. Mục đích: Khi giảng dạy tích hợp giáo dục dân số, năng lượng,mội trường và kĩ năng sống vào bộ môn Địa lý giúp học sinh hiểu và nắm vững nội dung học tập hơn. Học sinh hiểu được mối quan hệ qua lại giữa các nhân tố đến chất lượng cuộc sống từ đó đưa ra những quyết định hợp lý hơn. Hình thành cho học sinh ý thức tự giác, tự nguyện đề ra cho mình những quyết định đúng đắn, có ý thức trách nhiệm, có thái độ và hành động hợp lý về dân số, môi trường năng lượng….từ đó những hành vi nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của bản thân mình và gia đình, rộng hơn nữa là cộng đồng, quốc gia và thế giới. Tránh sự trùng lặp, chồng chéo giữa các môn học. Do đó, tích hợp sẽ giúp cho việc tiết kiệm được thời gian học tập và chống sự nhàm chán trong học tập của học sinh, làm cho nội dung học tập sinh động, hấp dẫn hơn. Giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, năng lực hành động, năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn một cách có hiệu quả trên cơ sở hiểu được bản chất của vấn đề. Giúp học sinh nhận thức thế giới một cách tổng thể và toàn diện hơn. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 2 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net b. Đối tượng: Học sinh trường THPT Đức Trọng. 2. Phương pháp nghiên cứu: Để nghiên cứu nội dung này, tôi sư dụng một số phương pháp sau đây: - Phương pháp tham khảo tài liệu: Các tài liệu có liên quan đến đề tài như giáo dục dân số , môi trường, năng lượng và tích hợp kĩ năng sống qua môn địa lý; Tài liêu bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên ,các tạp chí . . . - Phương pháp quan sát: thông qua dự giờ đồng nghiệp nhằm kiểm tra các nội dung liên quan. - Phương pháp thực nghiệm: Đánh giá kĩ năng của học sinh qua các bài tập, bài kiểm tra. - Áp dụng giải pháp vào thực tiễn giảng dạy. 3. Thời gian nghiên cứu: Tiến hành tìm hiểu và nghiên cứu thực tế trong thời gian giảng dạy qua các năm học. III. NỘI DUNG THỰC HIỆN 1. Thực trạng của việc dạy học tích hợp: Dạy học tích hợp được hiểu là sự phối kết hợp các tri thức một số môn học có những nét chính, tương đồng vào một lĩnh vực chung, thường là quanh những chủ đề, những kiến thức nguồn, nhấn mạnh dạy cách tìm tòi sáng tạo và cách vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau. Việc dạy học tích hợp được xác định là một trong những nhiệm vụ trong tâm của năm học 2011-2012 đã được Sở Giáo dục & Đào tạo Lâm Đồng chỉ đạo thực hiện. Tích hợp trong dạy học Địa lý là sự vận dụng tổng hợp các kiến thức, kỹ năng của các phân môn của Địa lý tự nhiên và Địa lý kinh tế – xã hội vào việc nghiên cứu tổng hợp về Địa lý các châu lục, một khu vực, một quốc gia. . .Mặt khác tích hợp cũng còn là việc sư dụng các kiến thức kỹ năng, của các môn học khác có liên quan như nhau như Lịch sư, Sinh học. . .vào dạy học Địa lý, giúp học sinh hiểu và nắm vững các nội dung học tập nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Qua nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy trong chương trình địa lí 10, 11, 12 có rất nhiều nội dung tích hợp và giáo viên cũng đã tích hợp trong nội dung bài học dưới nhiều hình thức khác nhau như liên hệ, lồng ghép, tích hợp một phần hoặc toàn bài tùy theo nội dung của bài học nhằm trang bị cho học sinh các kiến thức về dân cư, môi trường, năng lượng...mối quan hệ giữa cư dân (bùng nổ dân số, đô thị hóa, hoạt động sản xuất của con người) với môi trường và nhu cầu sư dụng năng lượng dẫn đến nguy cơ cạn kiệt các nguồn tài nguyên. Thông qua các phương pháp và kĩ thuật dạy học nhằm hình thành cho học sinh các kĩ năng sống, ý thức bảo vệ môi trường, ý thức tiết kiệm năng lượng.... Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 3 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net 2. Những giải pháp thực hiện: Làm thế nào để việc tích hợp vừa tự nhiên, không miễn cưỡng, gượng ép, vừa bảo đảm được đặc thù của bộ môn, vừa đảm bảo tính vừa sức, vừa lồng ghép được các nội dung giáo dục vào các tiết dạy cụ thể để mang hiệu quả như mong muốn, tôi đưa ra một số giải pháp sau: 2.1. Xác định các mức độ tích hợp trong các bài học: - Trước tiên Giáo viên cần xác định nội dung cần tích hợp cụ thể là gì qua từng bài học (xác định địa chỉ tích hợp), sau đó căn cứ vào thời lượng của bài học đó mà xác định hình thức tích hợp sao cho phù hợp (tích hợp ở mức mức độ toàn phần, mức độ bộ phận, hay chỉ dừng lại ở mức độ liên hệ). 2.2. Những việc cần chuẩn bị cho bài soạn theo hướng tích hợp : - Xác định được mục tiêu bài học và các nội dung cần tích hợp. - Cần vận dụng những kiến thức kỹ năng của các môn học có liên quan để việc giảng dạy tích hợp có hiệu quả. - Chuẩn bị về cơ sở vật chất và thiết bị đồ dùng dạy học. 2.3. Một số hình thức tích hợp và ví dụ minh họa cho quá trình dạy học môn Địa lí THPT: - Vận dụng từng câu hỏi mang tính sát thực với nội dung bài học và lại có liên hệ thực tế: Ví dụ: Dạy bài “Dân số và sự gia tăng dân số” (Địa lí 10) giáo viên có thể tích hợp ở mức độ liên hệ giáo dục ý thức về sinh đẻ có kế hoạch, kết hôn và sinh đẻ đúng độ tuổi… - Tạo ra nhiều tình huống có vấn đề để thúc đẩy học sinh tự tìm tòi, giải quyết (đặc biệt là trước những vấn đề mang tính thời sự, tính toàn cầu của nhân loại) : Ví dụ: Dạy bài “Cấu trúc Trái đất”, “Khí quyển, sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái đất”, “Sự phân bố khí áp, một số loại gió chính”, “Thủy triều, dòng biển” (Địa lí 10); giáo viên có thể tích hợp ở mức độ bộ phận và liên hệ dựa trên nội dung của 1 đơn vị kiến thức trong bài: Đặt tình huống: Hiện nay nhân loại đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt các loại tài nguyên hóa thạch (dầu, khí…) và việc sư dụng các loại nhiên liệu hóa thạch ngày cảng tăng nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu của sự phát triển đã gây ô nhiễm môi trường… Yêu cầu học sinh giải quyết: Con người có thể khai thác được những nguồn năng lượng nào trong lòng đất, từ tự nhiên để thay thế nguồn năng lượng truyền thống mà không gây tổn hại đến môi trường ? và không bị mất đi ? + Khai thác nguồn nhiệt trong lòng đất  phát triển địa nhiệt điện. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 4 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net + Khai thác năng lượng Mặt trời  xây dựng nhà máy điện Mặt trời, xe chạy bằng năng lượng Mặt trời, bình nước nóng năng lượng Mặt trời… + Sản xuất điện từ năng lượng gió (vô tận, và sạch…) + Khai thác năng lượng thủy triều xây dựng nhà máy điện từ thủy triều… Từ những nội dung tích hợp cụ thể ở trên chúng ta đã hướng học sinh đến với ý thức bảo vệ tài nguyên và sư dụng tiết kiệm nguồn năng lượng cũng như hướng học sinh đến với ý thức tìm tòi và khai thác những nguồn năng lượng mới, sạch thay thế.. - Giáo dục tích hợp qua tranh ảnh, các đoạn phim, bảng số liệu, biểu đồ. Đây là phương tiện trực quan tốt nhất để học sinh tiếp cận các nội dung về dân số, môi trường, năng lượng…nhất là các tiết dạy có ứng dụng công nghệ thông tin. Nếu sư dụng tốt ngoài việc phát huy tính tích cực học tập của học sinh còn làm cho giờ giảng hấp dẫn hơn và học sinh chủ động làm việc nhiều hơn, kết hợp thông báo một lượng thông tin khá rộng. Ví dụ : Bài 3 “Một số vấn đề mang tính toàn cầu” chương trình Địa lí 11 ban cơ bản giáo viên có thể tích hợp ở mức độ toàn bài và liên hệ dựa trên nội dung của kiến thức trong bài: Hoạt động 1: Tìm hiểu vấn đề bùng nổ dân số và già hóa dân số * Bước 1: Giáo viên cho học sinh xem video clip về đói nghèo ở châu Phi và già hóa dân số ở Châu Âu, sau đó chia cặp và giao nhiệm vụ: - Dãy 1: Bùng nổ dân số và hậu quả (phân tích bảng 3.1) + So sánh tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên của nhóm nước đang phát triển với nhóm nước phát triển và toàn thế giới ? + Dân số tăng nhanh dẫn đế hậu quả gì về mặt kinh tế – xã hội ? Biện pháp giải quyết (tích hợp giáo dục dân số). * Gợi ý : Nhận xét về sự thay đổi của tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên qua các thời kì, đồng thời so sánh sự chênh lệch về tỉ suất gia tăng tăng dân số tự nhiên giữa hai nhóm nước trong từng thời kì  rút ra nhận định cần thiết. - Dãy 2: Già hoá dân số và hậu quả (phân tích bảng 3.2) + Tham khảo thông tin ở mục 2 về vấn đề già hóa dân số và phân tích bảng 3.2, trả lời câu hỏi: + So sánh cơ cấu dân số theo nhóm tuổi của nhóm nước phát triển với nhóm nước đang phát triển ? Nguyên nhân. + Dân số già dẫn đến hậu quả gì về mặt kinh tế – xã hội ? Biện pháp giải quyết (tích hợp giáo dục dân số). Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 5 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net * Bước 2: Học sinh thảo luận và điền vào nội dung bảng: Vấn đề Bùng nổ dân số Già hóa dân số Biểu hiện Hậu quả Giải pháp * Bước 3: Các nhóm cư đại diện lên trình bày, các nhóm khác bổ sung. * Bước 4 :Học sinh trình bày kết quả và bổ sung. Giáo viên chuẩn kiến thức Vấn đề Bùng nổ dân số Biểu hiện - Dân số thế giới tăng nhanh bùng nổ dân số - Các nước đang phát triển có tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên cao hơn các nước phát triển. Hậu quả Gây sức ép lớn đối với kinh tế –xã hội và tài nguyên, môi trường. Giải pháp Giảm tỉ lệ sinh. Già hóa dân số - Dân số thế giới đang già đi, tuổi thọ trung bình ngày càng tăng. - Sự già hoá dân số chủ yếu ở nhóm nước phát triển. - Thiếu hụt lực lượng lao động. - Chi phí xã hội lớn cho người già. - Khuyến khích sinh đẻ. - Khuyến khích lao động nhập cư. Giáo viên hỏi: Nhóm nước nào giữ vai trò quan trọng nhất trong việc bùng nổ Dân số hiện nay ? Liên hệ với Việt Nam. * Bước 5: Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường cho học sinh + Tại sao dân số tăng nhanh sẽ gây sức ép lớn đối với môi trường và tài nguyên? + Để giải quyết vấn đề môi trường ở các nước đông dân chúng ta cần phải làm gì ? * Chuyển ý: Sự bùng nổ dân số, sự phát triển kinh tế vượt bậc lại gây ra vấn đề toàn cầu thứ 2. Đó là vấn đề môi trường. Hoạt động 2: Tìm hiểu một số vấn đề về môi trường * Bước 1: Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm như sau: (giáo viên phát phiếu học tập). - Nhóm 1: Tìm hiểu vấn đề biến đổi khí hậu.Trả lời câu hỏi Sách giáo khoa. - Nhóm 2: Tìm hiểu vấn đề suy giảm tầng ôzôn. - Nhóm 3: Tìm hiểu vấn đề ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương.Trả lời câu hỏi Sách giáo khoa. - Nhóm 4: Tìm hiểu về vấn đề suy giảm đa dạng sinh học. Trả lời câu hỏi Sách giáo khoa. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 6 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net * Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường thông qua các vấn đề về môi trường đã nêu: Nguyên nhân, hậu quả, giải pháp của các vấn đề về môi trường và liên hệ ở địa phương. * Bước 2: Các nhóm lên trình bày kết quả các nhóm khác bổ sung. * Bước 3: Giáo viên tổng kết và chuẩn hoá kiến thức ở phiếu học tập. Vấn đề môi trường Hiện trạng Nguyên nhân Hậu quả Giải pháp - Băng tan Mực nước biển dâng gây ngập lụt nhiều nơi. - Thời tiết, khí hậu thất thường, thiên tai thường xuyên. - Giảm lượng CO2 trong sản xuất và sinh hoạt. - Trồng và bảo vệ rừng. Tầng ôzôn bị Các chất khí CFC Ảnh hưởng đến 2. Suy giảm mỏng dần và lỗ trong sản xuất sức khoẻ, mùa tầng ôzôn thủng ngày càng công nghiệp. màng,sinh vật. lớn. - Cắt giảm lượng CFC trong sản xuất và sinh hoạt. - Trồng nhiều cây xanh. Lượng CO2 và các khí thải khác 1. Biến đổi - Trái Đất nóng trong khí quyển khí hậu toàn lên. tăng (sản xuất cầu - Mưa axit. CN, GTVT, sinh hoạt) 3. Ô nhiễm nguồn nước ngọt, biển và đại dương Nguồn nước ngọt, nước biển đang bị ô nhiễm nghiêm trọng. Nhiều loài sinh 4. Suy giảm vật bị diệt chủng đa dạng sinh hoặc đứng trước học nguy cơ diệt chủng. - Chất thải từ sản xuất, sinh hoạt chưa qua xư lí. - Tràn dầu, rưa tàu, đắm tàu trên biển. - Thiếu nguồn nước ngọt, nước sạch sạch. - Ảnh hưởng đến sức khoẻ con người. - Mất đi nhiều loài sinh vật, nguồn gen quý, Khai thác thiên nguồn thuốc chữa nhiên quá mức. bệnh, nguồn nguyên liệu… - Mất cân bằng sinh thái. - Xư lí chất thải trước khi thải ra. - Đảm bảo an toàn khai thác dầu và hàng hải. - Xây dựng các khu bảo vệ thiên nhiên. - Triển khai luật bảo vệ rừng. * Bước 4 : Giáo viên cho Học sinh xem videoclip về ô nhiễm môi trường trên Thế giới. 3. Những khó khăn trong quá trình thực hiện: Trong quá trình thực hiện tôi cũng gặp một số trở ngại như: Nội dung bài học dài, mà Giáo viên phải truyền đạt hết nội dung kiến thức trong 1 tiết học nên chưa giành nhiều thời gian cho việc tích hợp. Trong một bài học lại có rất nhiều nội dung cần tích hợp, do đó giáo viên không biết chọn nội dung nào bỏ nội dung nào. Ví dụ như bài 3 lớp 11 “Một số vấn đề mang tính toàn cầu’’ thì cần tích hợp giáo dục dân số, bảo vệ môi trường, sư dụng tiết kiệm năng lượng và giáo dục kĩ năng sống, bảo vệ đa dạng sinh học. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 7 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net 4. Hiệu quả của giải pháp: Việc giảng dạy tích hợp trong bộ môn Địa lý như trên đã làm cho nhận thức học sinh thay đổi trong cách tiếp cận các nội dung kiến thức. Không những có những nhận thức, hành vi đúng đắn về các vấn đề dân số, môi trường, tiết kiệm năng lượng… mà còn ham thích học tập bộ môn Địa lý. Điều này thể hiện qua chất lượng học tập bộ môn địa lý trong các bài kiểm tra.Cụ thể sau bài 3 của lớp 11 “Một số vấn đề mang tính toàn cầu’’ ở học kỳ 1 tôi cho kiểm tra 15 phút, kết quả như sau: Lớp 11A1 11A2 11A3 11A4 11A5 11A6 11A7 11B1 11B2 Sĩ số 39 40 41 40 42 45 42 36 38 <5 Số lượng 1 0 0 0 0 0 0 0 0 % 2.6 0 0 0 0 0 0 0 0 Kết quả kiểm tra >= 5 Số % lượng 38 97.4 40 100 41 100 40 100 42 100 45 100 42 100 36 100 38 100 8 10 Số lượng 22 29 34 34 25 35 25 28 24 Ghi chu % 56.4 72.5 82.9 85 59.5 77.8 59.5 77.8 63.2 Với kết quả kiểm tra ở các lớp 11, tôi thấy rằng phần lớn học sinh đều trả lới được nội dung câu hỏi, số học sinh khá giỏi chiếm tỉ lệ lớn. IV. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Một số khuyến nghi - Để thực hiện ngày càng hiệu quả việc dạy học tích hợp tôi có một số khuyến nghị như sau: + Việc tổ chức dạy học tích hợp trong đừng bộ môn phải được thực hiện thường xuyên, liên tục, những nội dung tích hợp cần mang tính cụ thể, gắn với thực tiễn của cuộc sống (tránh lý thuyết mang tính hàn lâm khoa học). + Nội dung tích hợp phải được thể hiện cụ thể trong giáo án của giáo viên ở từng bài, từng đơn vị kiến thức cụ thể và phải thể hiện rõ mức độ tích hợp (liên hệ hay bộ phận...). + Bản thân giáo viên phải tự trau dồi thêm kiến thức trong sách vở cũng như những kiến thức từ thực tế qua các phương tiện thông tin (phần lớn nội dung tích hợp là để giải quyết các vấn đề của thực tế cuộc sống) nhưng để có tính thuyết phục cao thì giáo viên cũng cần cung cấp cho học sinh những hình ảnh cụ thể để minh họa cho phần tích hợp của chúng ta được sinh động, tự nhiên hơn. Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 8 Diễn đàn dạy và học: http://buiphan.net + Trong các phần tích hợp giáo viên chỉ giữ vài trò hướng dẫn, định hướng chứ không phải truyền thụ áp đặt một chiều (để phát huy được tính sáng tạo trong giải quyết những tình huống mà giáo viên nêu ra). + Sư dụng các phương tiện nghe nhìn, từ việc quan sát tranh ảnh, video clip học sinh sẽ mô tả được sự vật, hiện tượng, nêu nguyên nhân, hậu quả của sự vật, hiện tượng và yêu cầu học sinh nêu suy nghĩ, cảm nhận của mình về nội dung tranh ảnh, băng hình (chẳng hạn như ta có thể dụng các video clip (từ 12 phút) để giới thiệu về các yếu tố môi trường và sư dụng hợp lý năng lượng, như: cọn nước, cối giã gạo nước, trạm thủy điện nhỏ, trạm pin mặt trời (năng lượng sạch), ô nhiễm không khí và tiếng ồn giao thông…) 2. Kết luận: Việc giảng dạy tích hợp thông qua bộ môn Địa lý là điều cần thiết đối với nhận thức của học sinh. Tuy nhiên cách thức tổ chức giảng dạy và lồng ghép một cách nhẹ nhàng là điều cần thiết. Tránh tình trạng tích hợp một cách miễn cưỡng sẽ làm cho nội dung bài dạy sẽ nặng nề. Qua đó, giáo viên và học sinh sẽ có trách nhiệm và hành vi đúng đắn hơn đối với các vấn đề đang được xã hội quan tâm. Trên đây là một số kinh nghiệm của bản thân trong việc áp dụng sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp để giảng dạy tích hợp trong bộ môn Địa lý”. Trên đây là một số giải pháp của tôi nhằm thực hiện ngày một hiệu quả hơn việc dạy học tích hợp trong các bộ môn văn hóa .Vì quĩ thời gian ít và khả năng có hạn nên đề tài còn nhiều thiếu sót, xin được tiếp thu nhiều ý kiến góp ý của đồng nhiệp. Đức Trọng, tháng 3 năm 2012 Người thực hiện Trần Thi Duy Đào Người thực hiện: Trần Thị Duy Đào trường THPT Đức Trọng 9