Tài liệu Skkn một số biện pháp giúp trẻ 5 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non sao mai

Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai I. Phần mở đầu   1. Lý do chọn đề tài  Giáo dục mầm non là hệ thống mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục   quốc dân. Mục tiêu của giáo dục Mầm non là giúp trẻ  phát triển toàn diện,  hình thành cho trẻ  những cơ  sở ban đầu của nhân cách con người mới xã hội  chủ  nghĩa, tạo điều kiện cho trẻ  có nhiều cơ  hội lĩnh hội kiến thức để  áp  dụng những kiến thức đã tiếp thu vào thực tiễn cuộc sống của trẻ. Ngày nay  để bước kịp với xu thế  phát triển chung của thời đại và để đáp ứng được nhu  cầu chuyển mình của đất nước thì ngành học Mầm non càng phải phấn đấu  nâng cao chất lượng giáo dục trẻ cho phù hợp theo sự phát triển của nền kinh  tế – xã hội. Đó chính là tạo ra những lớp người vừa có trí thức, có lòng yêu quê   hương đất nước, vừa biết yêu cái đẹp, giàu ước mơ và sáng tạo, những phẩm  chất này cần hình thành cho trẻ từ những năm đầu đời, hình thành cho trẻ qua  sự  cảm nhận những âm điệu, vần thơ, câu chuyện. Văn học nghệ  thuật mà   đặc biệt là thơ, truyện chính là phương tiện quan trọng góp phần hình thành  nhân cách cho trẻ một cách toàn diện về cả (Đức – Trí – Thể –  Mĩ). Với quan điểm  ấy, bằng nhiều hình thức thông qua các môn học và các  hoạt động, giáo dục mầm  non đã góp phần xây dựng và giáo dục con người   mới  ở  lứa tuổi còn thơ. Mà trong đó làm quen với văn học là một môn học   chiếm một vị trí vô cùng quan trọng. Nó không chỉ  giúp trẻ phát triển về mặt  thẩm mĩ mà còn kích thích trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ. Trẻ  được cảm  nhận, đồng điệu với niềm vui, nỗi buồn của những nhân vật trong truyện,   cảm nhận được vẻ  đẹp thiên nhiên qua các tác phẩm thơ, ca dao, tục ngữ…  Nó còn góp phần tích cực giúp trẻ  hình thành và phát triển kỹ  năng, lời nói   trong các hoạt động đời sống, mở  rộng hiểu biết của trẻ  về  thế  giới xung   quanh, giáo dục đạo đức thẩm mỹ thông qua các tác phẩm văn học. Mặt khác   thực hiện giảng dạy tốt bộ môn làm quen với văn học còn là điều kiện thuận  lợi, tạo tiền đề cho trẻ học tốt môn văn học sau này khi học phổ thông.  Thế  nhưng không phải lúc nào giáo viên cũng làm cho trẻ  hứng thú với hoạt   động này ở một số câu truyện dài không có kịch tính trẻ thường khó khăn trong   việc nhớ  nội dung câu truyện, hoặc nói chuyện riêng, không nghe hết câu   truyện. Tại đơn vị  Tôi đang công tác đa số  trẻ  quê  ở  Quảng Nam trẻ  còn nói  ngọng. Bên cạnh đó cũng có một số truyện giáo viên khó chuyển thể sang kịch  bản sân khấu, các học liệu cho trẻ sử dụng trong hoạt động này còn ít dẫn đến   kết quả giờ học chưa cao. Thực tế trong giảng dạy tác phẩm văn học cho trẻ  5­6 tuổi trong trường hiện nay, còn nhiều vấn đề  cần khắc phục như: Sự am   hiểu tác phẩm văn học của giáo viên, lối dẫn dắt lôi cuốn trẻ, diễn cảm tác   Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    1 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai phẩm, minh họa nhân vật trong tác phẩm…Đòi hỏi giáo viên phải có trình độ  chuyên môn cao, sáng tạo, năng động trong giảng dạy để trẻ đạt được kết quả  tốt nhất khi làm quen với tác phẩm văn học. Từ đó trong suy nghĩ của tôi luôn đặt ra những câu hỏi: “Tại sao trẻ chưa   hứng thú với hoạt động làm quen văn học?”, “Làm thế nào để giúp trẻ học tốt  môn làm quen văn học? ”…  Để trả lời cho những câu hỏi này, tôi đã chọn đề tài “ Một số biện pháp   giúp trẻ  5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường Mầm non Sao   Mai” để  nghiên cứu và áp dụng cho trẻ  5 ­ 6 tuổi học tốt hơn môn làm quen   văn học. Đó cũng là lí do tôi chọn đề tài này nghiên cứu. 2.Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài: Đề tài được thực hiện với mục tiêu đặt ra là:  Giúp trẻ 5 – 6 tuổi biết thể hiện sự biểu cảm, nh ững hình tượng con vật  con người, bức tranh được vẽ nên ngôn ngữ. Phát triển nhận thức, thẩm mỹ của trẻ thông qua lời nói và hành động, sự  biểu cảm của cô. Mặt khác trẻ còn biết thể hiện, cử chỉ hành động của mình  qua từng nhân vật của tác phẩm văn học.  Rèn luyện và phát triển ngôn ngữ  mạch lạc, phát triển khả  năng nghe,   hiểu ngôn ngữ và hình ảnh nội dung thông qua tác phẩm văn học.  Trẻ  bộc lộ  được tình cảm của mình trước các nhân vật, rèn khả  năng  đọc, kể  diễn cảm, luyện tập để  phát âm đúng tất cả  các từ  trong tiếng Việt,  kể  cả  các từ  khó. Phát triển khả  năng ghi nhớ, tăng khả  năng cảm thụ. Hoạt   động làm quen văn học sẽ rất hứng thú, gây sự quan sát chú ý của trẻ. Trẻ được củng cố lại tác phẩm, ghi nhớ tác phẩm tốt hơn, giáo dục lòng  yêu con người, yêu quê hương đất nước. Tạo cơ  hội cho trẻ  có thể  thể  hiện vai chơi của mình thông qua các tác  phẩm văn học, cũng tạo cơ hội cho trẻ học tốt hơn, tự tin hơn trong giao tiếp.  Đề tài được thực hiện với nhiệm vụ đặt ra là:  Tìm hiểu về  khả  nhận thức của trẻ  khi tiếp xúc và học các tác phẩm  thông qua hoạt động làm quen văn học. Xây dựng kế  hoạch giảng dạy và lựa chọn phương pháp tổ  chức hoạt  động làm quen với văn học có hiệu quả, sát với thực tế  để  phù hợp với tình  hình của trẻ  trong lớp, lựa chọn đề  tài phù hợp giúp trẻ  hứng thú khi tham  gia.Trẻ được làm quen tác phẩm văn học vừa sức kích thích sự  suy nghĩ, sáng  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    2 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai tạo và trẻ sẽ hứng thú tham gia hoạt động. Nắm vững hoạt động chủ đạo của   trẻ là vui chơi để xây dựng và tổ chức cho trẻ làm quen với văn học thông qua  một trò chơi. Nghiên cứu kĩ tác phẩm, đọc diễn cảm và sử dụng các phương tiện trong  hoạt động làm quen văn học.  Tạo môi trường văn học để  tác phẩm văn học tiếp xúc với trẻ, vừa làm  quen được tác phẩm mới, mà trẻ lại củng cố được tác phẩm đã được học. Phối hợp với phụ huynh chặt chẽ để rèn thêm kiến thức cho trẻ và quyên  góp được đồ  dùng nguyên liệu để  giúp tiết học phong phú, sinh động và có   hiệu quả. Tự   học   tập   và   tìm   tài   liệu   cũng   như   học   hỏi   kinh   nghiệm   của   đồng  nghiệp để nâng cao trình độ chuyên môn.  Lồng ghép môn Làm quen văn học  ở  các môn học khác, trong các hoạt   động và làm quen các tác phẩm văn học ở mọi lúc mọi nơi.    3. Đối tượng nghiên cứu:  Đối tượng nghiên cứu của đề  tài là: Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi  học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao Mai. 4.  Giới hạn phạm vi nghiên cứu:          Nghiên cứu trong khuôn khổ: Một số biện pháp giúp trẻ học tốt môn  làm quen văn học. Đối tượng khảo sát: Trẻ  5 ­ 6 tuổi trường Mầm non Sao   Mai. Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 2 năm 2017 (năm   học 2016 ­ 2017)   5. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện tốt các biện pháp giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học tôi   đã sử dụng một số phương pháp sau: a. Nhóm phương pháp lý luận: Dựa trên quan điểm  “ Mẫu giáo tốt mở đầu cho nền giáo dục tốt”. Dựa  vào đường lối giáo dục của Đảng, Nhà nước. Việc đổi mới giáo dục Mầm  non, luôn luôn làm theo lời dạy của Bác Hồ   “ Làm Mẫu giáo tức là thay mẹ  dạy trẻ. Muốn làm được thế  thì phải yêu trẻ. Các cháu nhỏ  hay quấy, phải   bền bỉ, chịu khó mới nuôi dạy được các cháu. Dạy trẻ cũng như trồng cây non,   trồng cây non được tốt thì sau này cây lên tốt, dạy trẻ tốt thì sau này các cháu  làm người tốt. Đối với trẻ  phải dạy như thế  nào cho các cháu biết đoàn kết,  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    3 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai ham học, ham làm, sao cho các cháu vẫn giữ được tính chất trẻ con. Phải làm  sao cho các cháu có tính kỹ thuật nhưng vẫn vui vẻ, hoạt bát chứ không khúm   lúm, đặt đâu ngồi đấy”. b.   Nhóm   phương   pháp   nghiên   cứu   thực   tiễn:   Phương   pháp   điều   tra,   Phương pháp tổng hợp, phương pháp khảo nghiệm, thực nghiệm. Phương pháp điều tra:  Đối với phương pháp này đã giúp tôi khảo sát mứ  độ nhận thức của trẻ đối với môn văn học, từ  đó xác định được các mục tiêu  biện pháp cụ thể phù hợp với khả năng của trẻ. Phương pháp tổng hợp:  Sau khi có đầy đủ các luận chứng của đề tài đã   thu thập được, tôi tiến hành tổng hợp nội dung và đề  xuất một số  biện pháp  có tính khả thi về việc giúp trẻ học tốt môn văn học,… Một số phương pháp khác như: Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương   pháp trải nghiệm thực tế. II. Phần nội dung: 1. Cơ sở lý luận: Nhà văn M.Goócki định nghĩa “Văn học là nghệ thuật ngôn từ” chính là đã  chỉ rõ ngôn từ là chất liệu xây dựng lên hình tượng văn học. Chất liệu ngôn từ  là “kho vô tận về âm thanh, bức tranh khái niệm” (nhà nghiên cứu phê bình văn   học Nga Biêlinxki).  Văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát  triển ngôn ngữ  cho trẻ  có đủ  vốn từ  để  nói năng lưu loát, diễn đạt gãy gọn  biết sữ  dụng từ  đúng lúc, đúng chỗ, không những thế  mà việc dạy trẻ  làm  quen với những từ ngữ nghệ thuật  như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ  phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ.  Xuất phát từ những vai trò cụ thể đó cho nên hoạt động dạy trẻ làm quen với  văn học là môn học không thể thiếu trong trương trình chăm sóc giáo dục trẻ.   Ví vậy việc nâng cao chất lượng dạy trẻ  làm quen với tác phẩm văn học là   vấn đề quan trọng trong đỗi mới hình thức tổ chức giáo dục mầm non.   Mỗi đứa trẻ có một đặc điểm tâm sinh lý khác nhau, không có những đứa   trẻ giống nhau hoàn toàn. Mỗi trẻ có một năng lực nhận thức khác nhau. Chính   vì thế cho trẻ làm quen với văn học là rất quan trọng, thông qua các bài thơ câu  chuyện trẻ  phân biệt được các lời hay lẻ phải, biết được người tốt, việc tốt,  qua đó trẻ  học được những tấm gương tốt hay rút ra những bài học bổ  ích  trong các câu chuyện. Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    4 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Cho trẻ  làm quen với tác phẩm văn học là làm quen với tác phẩm nghệ  thuật. Cho trẻ  làm quen với tác phẩm văn học là thực hiện nhiệm vụ  trọng  tâm của ngành học mầm non đó là lĩnh vực phát triển ngôn ngữ  ­   giáo dục  nghệ  thuật. Vậy thế  nào là cho trẻ  làm quen với tác phẩm văn học?     Từ  những vẻ đẹp nhỏ nhặt hàng ngày qua cư xử mang tình người mà nảy sinh ra  những hành động cao thượng, tính cách nhân ái. Những tác phẩm văn học cho  trẻ mầm non có ảnh hưởng lớn đến việc giáo dục và phát triển ngôn ngữ cho   trẻ. Những hình tượng tươi sáng, những bức tranh giàu chất thơ  của thiên  nhiên được vẽ  lên trong tác phẩm, nhạc điệu của những vần thơ, tính chuẩn  xác biểu cảm của ngôn ngữ được các cháu yêu thích. Cảm nhận được vẻ đẹp  của ngôn ngữ từ đó trẻ ghi nhớ và hứng thú đọc và kể lại câu truyện, câu thơ  từ đó vốn từ ngữ tăng lên, ngôn ngữ của trẻ trở lên phong phú, tích cực. Tình   yêu ngôn ngữ của trẻ cần được giáo dục ngay từ thời ấu thơ, trẻ sẽ mang tới   trường phổ thông và mai sau các cháu sẽ thêm yêu văn học nước nhà. Như ca  dao có câu  “ Uốn cây từ thuở còn non, dạy con từ thuở con còn bé thơ” Trẻ  cảm nhận được những vẻ  đẹp của ngôn ngữ: Sự  trầm bổng của  nhịp điệu, sắc thái tình cảm của giọng nói, những khả  năng gợi thanh, gợi   hình ảnh, màu sắc, cảm xúc… trong các tác phẩm văn chương. Để  từ đó, trẻ  cũng có khả năng sử dụng được những khả năng này của ngôn ngữ trong khi   diễn đạt, giao tiếp. Làm quen với tác phẩm văn học giúp khơi gợi  ở  trẻ  sự  rung động, hứng thú và có  ấn tượng với hình tượng nghệ  thuật, cái hay, cái   đẹp của tác phẩm. Trẻ  được thể  hiện sự  sáng tạo khi đọc kể  theo trí tưởng  tượng của mình. Cho trẻ  làm quen với tác phẩm văn học góp phần mở  rộng,  phát triển nhận thức, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn  ngữ  và phát triển  ở  trẻ  sự  húng thú với các hoạt động đọc thơ, kể  truyện,  đóng kịch… Là giáo viên mầm non tiếp cận với chương trình giáo dục mầm non mới,  bản thân tôi thấy cần phát huy khả  năng sáng tạo trong cách truyền thụ  kiến   thức cho trẻ, nhất là môn Làm quen tác phẩm văn học, từ  đó giúp trẻ  cảm  nhận tác phẩm đó một cách tích cực hơn, lồng ghép giáo dục trẻ thông qua nội   dung tác phẩm văn học đó hiệu quả hơn. 2.Thực trạng vấn đề nghiên cứu:  Trước tiên phải nói đến thực trạng tại lớp lá 1 Trường Mầm non Sao  Mai. Độ tuổi trẻ đồng đều, đa số trẻ ngoan, chăm học, đi học đều, nhà trường   và cha mẹ học sinh cũng quan tâm mua sắm đồ dùng phục vụ học tập cho trẻ.   Tận dụng được nhiều nguyên vật liệu phế  thải để  làm đồ  dùng ngộ  nghĩnh.   Số  lượng đồ  dùng đồ  chơi do các công ty sản xuất để  phục vụ  cho môn làm  quen văn học phong phú, đa dạng, đẹp mắt. Bản thân tôi là người rất thích   Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    5 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai môn văn học, luôn nhiệt tình, chịu khó tìm tòi, lắng nghe góp ý của Ban Giám   Hiệu học hỏi chuyên môn và các đồng nghiệp trên thực tế cũng như lý thuyết  đó là một thuận lợi rất lớn. Qua thực hiện chuyên đề, cùng nhiều năm trong nghề, tôi đã tích góp  được nhiều kinh nghiệm, nắm chắc phương pháp bộ  môn, yêu cầu đối với   từng thể loại, từng độ tuổi. Qua các biện pháp sư phạm nhằm giúp trẻ học tốt   môn làm quen với văn học này giáo viên linh hoạt, sáng tạo sẽ  phát huy tích   tích cực, chủ động của trẻ đi đúng với các tiêu chí mà nền giáo dục mầm non  đặt ra là: Lấy trẻ làm trọng tâm, trẻ được tiếp thu theo hướng tích cực ở mọi  lúc mọi nơi, chú ý đến sự  phát triển cá nhân, giáo dục gắn liền với thực tế  cuộc sống. Bản thân tôi là người rất thích môn văn học, luôn nhiệt tình, chịu khó tìm  tòi, lắng nghe góp ý của Ban Giám Hiệu học hỏi chuyên môn và các đồng  nghiệp trên thực tế cũng như lý thuyết. Có sự  quan tâm của Ban Giám Hiệu, sự  nhiệt tình giúp đỡ  của chuyên  môn, đồng nghiệp và phụ huynh  học sinh. Phụ  huynh quan tâm tới con em, phối kết hợp với nhà trường trong quá  trình chăm sóc, nuôi dạy trẻ. Chất lượng trẻ  5 ­ 6 tuổi làm quen văn học được thể  hiện qua số  liệu   khảo sát đầu năm như sau: Đối tượng  khảo sát Học sinh  5­ 6 tuổi Nội dung  khảo sát Ngôn ngữ  mạch lạc (Tổng   số:   38  Thuộc và kể  trẻ) được nội dung  câu chuyện Số trẻ đạt Tốt Khá 11/38 17/38 Trung bình 10/38 13/38 15/38 10/38 Phát triển  nhận thức 15/38 15/38 8/38 Phát triển  thẩm mỹ 15/38 13/38 10/38 Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    6 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Bên cạnh đó thì tôi vẫn gặp khó khăn như  94,6% trẻ đều là con em nông  dân nên ít được sự  quan tâm, chăm sóc, bồi dưỡng của bố  mẹ, trẻ  còn nhút  nhát, khả năng nhận thức còn kém công tác phối kết hợp của giáo viên với phụ  huynh trong việc cho trẻ  làm quen với văn học còn có nhiều hạn chế. Cơ  sở  vật chất không đảm bảo, chưa đáp ứng được 50% yêu cầu của ngành, lớp học  không đúng quy cách của lớp mẫu giáo, không có nhà vệ sinh, chỗ cất đồ dùng  đồ  chơi không đảm bảo vệ  sinh, đồ  dùng phục vụ  môn văn học còn hạn chế  nên việc học tập của các cháu chưa đảm bảo. Khi làm đồ  dùng đồ  chơi, giáo   viên hạn chế về năng khiếu thẩm mỹ. Trong lớp còn một số trẻ  học yếu nên  việc nhận thức còn hạn chế. Trang thiết bị  dạy học của nhà trường còn thiếu thốn: ví dụ  như  nhà  trường chưa có máy chiếu hoặc ti vi màn hình lớn để kết nối với máy tính để  áp dụng công nghệ thông tin vào trong tiết dạy. Đa số  giáo viên nắm vững nội dung, phương pháp và chương trình dạy  song việc vận dụng các phương pháp, thủ  pháp vào trong các tiết học để  các  tiết học đạt hiệu quả  còn chưa cao, nhiều giáo viên đã chú ý làm thế  nào để  nâng cao chất lượng của giờ học nhưng do một số yếu tố chủ quan và khách   quan nên kết quả  dạy tiết học còn  ở  nhiều mức độ  khác nhau, có cô giáo có  khả năng về vẽ tranh nhưng khả năng về ngôn ngữ và năng khiếu sư phạm lại  còn hạn chế Ví dụ: Cô Trần Thị  Phương là một giáo viên trẻ  năng nổ, sáng tạo. Biết   tự mình thiết kế một giáo án điện tử và vẽ tranh. Nhưng do cô là người Quảng  Nam nên giọng đọc rất khó nghe, giọng đọc không truyền cảm nên trẻ  không  hứng thú. Và do chưa sử  dụng tốt sắc thái tình cảm của giọng nói, sự  trầm   bổng của nhịp điệu nên các tác phẩm văn chương chưa khai thác hết được vẻ  đẹp của nó.  Trẻ phát triển không đều, một số trẻ nhút nhát, và một số trẻ thể hiện tác  phẩm văn học qua hình thức học thuộc lòng chứ chưa biết ngắt nhịp, chưa biết  thể hiện được ngôn ngữ biểu cảm, hình tượng trong khi thể hiện các tác phẩm  văn học. Công tác phối kết hợp của giáo viên với phụ huynh trong việc cho trẻ làm  quen với văn học còn có nhiều hạn chế. Vốn từ của trẻ còn nghèo, khả năng chú ý, ghi nhớ và khả năng diễn đạt  của trẻ còn hạn chế. Trẻ  chưa biết cách đọc thơ  diễn cảm, kể  truyện diễn cảm, khả  năng   nhập vai các nhân vật còn chậm, lóng ngóng, chưa tích cực sáng tạo, hóa thân   thành các nhân vật theo nội dung truyện, hầu như trẻ chưa hứng thú với việc  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    7 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai kể  truyện sáng tạo. Trẻ  mới vào đầu năm học nên một số  trẻ  còn nhút nhát  chưa phát huy hết năng lực của trẻ. Trẻ  nói ngọng theo miền nhiều hầu như  trẻ  không phát âm được âm “n” ví dụ: Quả  “na” thì trẻ  đọc thành quả  “la”.   “Trời nắng” thì đọc thành “trời lắng”… Các học liệu cho trẻ sử  dụng trong hoạt động làm quen với văn học còn   ít, chưa phong phú, đa dạng. Từ những gì tích lũy, học hỏi được, qua những kinh nghiệm thực tế vận  dụng nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức cho trẻ làm quen với tác phẩm  văn học qua 3 năm giảng dạy, cộng với việc nhìn nhận rõ thực trạng khách   quan và chủ quan, chỉ rõ ra các nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng đó. Nên  một số biện pháp sư phạm giúp trẻ học tốt môn làm quen văn học mà tôi đưa  ra sẽ  có những biện pháp cụ  thể  để  giải quyết từng nguyên nhân cụ  thể  để  việc tổ  chức hoạt động làm quen với văn học  cho trẻ  5­6 tuổi thực hiện tốt   hơn.  Chưa có sự  đầu tư  về  đồ  dùng, phương tiện, đồ  dùng trực quan để  trẻ  cảm nhận tác phẩm văn học một cách dễ  hiểu nhất, chưa có sự  nghiên cứu,  phân tích kĩ các tác phẩm văn học. Do đặc thù của trường là bán trú nên thời  gian để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ còn hạn chế. 3. Nội dung và hình thức các giải pháp, biện pháp: a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp: Lựa chọn đề  tài phù hợp với khả  năng nhận thức của trẻ  giúp trẻ  lĩnh   hội kiến thức tốt hơn, phát triển khả năng ngôn ngữ mạch lạc, phát triển được  vốn từ và khắc sâu tác phẩm văn học vào trong trí nhớ. Trẻ sẽ không cảm thấy  quá khó khăn trong việc lĩnh hội, từ đó tập trung chú ý hơn. Trẻ hứng thú giúp   các trẻ có sự phát triển đồng đều. Hình tượng trực quan rất quan trọng với trẻ, với trẻ th ơ l ời nói cụ thể và  có hình ảnh trực quan minh họa của giáo viên giúp trẻ cảm nhận tác phẩm một  cách dễ hiểu nhất. Khi lựa chọn giải pháp này trẻ sẽ hứng thú, chú ý quan sát,  lắng nghe cô đọc và sử dụng đồ dùng. Nếu sử dụng biện pháp này thành công  còn rèn cho trẻ có giọng đọc, kể lưu loát, biết luyến láy, đúng giọng điệu, ngữ  điệu ngắt giọng, cường độ. Giúp trẻ cảm thụ được tác phẩm văn học .   Cô cần biết lồng ghép kiến thức văn học vào các bộ  môn và các hoạt  động, nhằm củng cố  kiến thức đã học, đồng thời luyện khả  năng phát âm,  cách diễn đạt cho trẻ. Hơn nữa, tích hợp với các môn học khác sẽ làm cho tiết  học trở  nên sôi động, hấp dẫn và tránh đi sự  nhàm chán, tẻ  nhạt đối với trẻ  .Biện pháp đó giúp trẻ  ghi nhớ  các tác phẩm văn học, trẻ  sẽ  nhớ  lâu vì được  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    8 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai nhắc lại  ở các môn học khác, các hoạt động khác. Sử dụng tốt biện pháp này   giúp tiết học lôi cuốn, phát triển ngôn ngữ và ghi nhớ tác phẩm.  Đây là biện pháp quan trọng giúp giáo viên sưu tầm tranh  ảnh, nội dung  truyện, giúp trẻ có điều kiện tiếp cận với tác phẩm từ đó trẻ thích đọc truyện  hơn. Khi sử  dụng giải pháp này trẻ  được tiếp xúc với với các tác phẩm  ở  tường, góc truyện thơ và góc chủ  đề, trẻ  sẽ  có điều kiện tiếp cận nhiều hơn   làm khắc sâu hình tượng và ghi nhớ tác phẩm văn học. Qua biện pháp này giúp trẻ hiểu những bài thơ, câu truyện, cần cung cấp  cho trẻ một cách dễ dàng hơn vì có sự phối hợp của phụ huynh. Biện pháp này  giúp phụ huynh biết con mình đang được học chủ đề gì, có thể rèn thêm ở nhà,  từ đó chất lượng được nâng cao. Ngoài  ra biện pháp này còn giúp trẻ học mọi  lúc mọi nơi, góp nguyên vật liệu, quyên góp đồ  dùng cho tiết dạy sinh động,  phong phú hơn. Nếu thực hiện tốt với những tác phẩm văn học khó có thể nhờ  cha mẹ học sinh cho con em mình tìm hiểu thêm ở nhà và củng cố  được kiến  thức trẻ được học trên lớp. b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp, biện pháp: Xác định rõ mục tiêu chăm sóc giáo dục trẻ là quan trọng hàng đầu nên tôi   luôn chú trọng vào nội dung cách thức để  thực hiện nghiên cứu cũng như  tìm   hiểu để  nâng cao trình độ, cụ  thể  là môn làm quen văn học tại trường mầm   non Sao Mai. ­ Biện pháp 1:  Xây dựng kế  hoạch, lựa chọn phương pháp tổ  chức   hoạt động phù hợp cho trẻ làm quen với văn học: Như chúng ta đã biết: Sự phát triển tâm lý của trẻ phụ thuộc vào sự phát  triển ngôn ngữ và trí tuệ của trẻ chỉ phát triển hoàn thiện khi trẻ lĩnh hội được   ngôn ngữ. Do dó, việc phát triển ngôn ngữ, giúp trẻ  phát âm đúng rất là quan  trọng. Điều đó cho chúng ta thấy rằng cần phát triển ngôn ngữ  đúng lúc, phù   hợp với từng lứa tuổi. Môi trường ngôn ngữ  là điều kiện không thể  thiếu  được  và không đâu khác, Trường Mầm Non chính là nơi tổ  chức môi trường  giao tiếp tích cực giúp cho ngôn ngữ của  trẻ phát triển tốt hơn.   Ngay từ  đầu năm học tôi xác định khă năng nhận thức của trẻ  trong lớp   phân loại theo từng nhóm. Đối với trẻ, tuy cùng độ  tuổi nhưng sự  phát triển  tâm sinh lý trẻ sẽ không đồng đều, có cháu thì nhanh nhẹn, hoạt bát, nói năng   lưu loát và tiếp thu nhanh. Trái lại, có trẻ  trong giao tiếp nói năng chưa biết  diễn đạt ý nghĩ của mình rõ ràng bằng ngôn ngữ, thể hiện chưa trọn câu, trọn  nghĩa. Do vậy, đòi hỏi cô giáo phải hiểu được đặc điểm tâm lý từng trẻ. Từ đó  xây dựng kế hoạch và lựa chọn những biện pháp hướng dẫn, rèn luyện, đề tài   Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    9 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai sao cho phù hợp với từng đối tượng. Tôi xây dựng kế hoạch theo ngày, tuần ,   tháng mục đích để  theo dõi sự  phát triển và khả  năng lĩnh hội kiến thức của   trẻ. Ví dụ  : Với những trẻ  thông minh nhanh nhẹn, chỉ  bằng lời nói, câu đố,  câu hỏi gợi mở hoặc hình ảnh trên màn hình trẻ đã hiểu ra. Nhưng đối với trẻ  chậm chạp, nhút nhát, cô cần chuẩn bị những câu hỏi ngắn gọn, đơn giản, dễ  hiểu và dành nhiều thời gian quan tâm đến trẻ  hơn. Đặc biệt chú ý đến việc  sửa sai đối với những trẻ nói ngọng, nói lắp.  Ví dụ: Có trẻ  hay sai dấu ngã nói thành dấu hỏi  (“Mũ” nói thành “mủ”­  “cái mủ”). “Sữa” trẻ nói thành “sửa” – ( uống sửa). Lại có trẻ hay ngọng nguyên âm:  L phát âm thành N, S phát âm thành X…. Cô có thể sửa tật của trẻ bằng cách:  cô phát âm câu mẫu nhiều lần những câu có chứa thanh nguyên âm hay phụ âm   đầu mà trẻ hay sai, trẻ thực hành nói theo mẫu của cô. Cho trẻ phát âm những  từ nói về đồ vật, cảnh vật, con vật v.v….có chứa những âm liên quan đến lỗi  của trẻ như: cái mũ, bé ngã, lá xanh, con sâu. Bé chơi “Dung dăng dung dẻ” Với những trẻ  nói năng không lưu loát, một phần do đặc điểm cá tính,  nhưng một phần có lẽ cũng vì vốn từ của trẻ còn nghèo.  Với những trẻ này, cô  nên rèn luyện và cung cấp vốn từ cho trẻ bằng cách tạo cơ  hội cho trẻ  được   giao tiếp nhiều với cô, với bạn như: Thường xuyên cho trẻ được trả lời những  câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp của cô trong giờ học, giờ chơi. Bên cạnh đó   cần tạo tình huống và điều kiện cho trẻ được giao tiếp với bạn thông qua hoạt  động vui chơi, học tập, qua  trò chơi phân vai, vận động, dân gian … từ đây trẻ  sẽ nghe bạn đọc, cô đọc và đọc theo. Như vậy sẽ giảm đi phần nào những lời   nói ngọng. Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    10 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Đối với những trẻ hiếu động, nghịch ngợm, ít chú ý, cô cần có biện pháp  thu hút sự chú ý của trẻ bằng cách hướng trẻ vào những câu hỏi kích thích trẻ  trả lời, sử dụng công nghệ thông tin, tranh ảnh, mô hình lôi cuốn sự hấp dẫn,  chú ý của trẻ, Với cử  chỉ  âu yếm nhẹ  nhàng, lời nói ân cần động viên khen   ngợi khéo léo, kịp thời sẽ giúp trẻ cố gắng vươn lên trong học tập. ­ Biện pháp 2: Sử  dụng phương tiện trực quan   tăng hứng thú cho   trẻ. Trẻ  mẫu giáo rất thích được nghe cô kể  chuyện, đặc biệt là truyện cổ  tích . Nhưng muốn giờ  kể  chuyện đạt kết quả  tốt giáo viên cần nắm vững   phương pháp, biết sử  dụng các thủ  thuật kể  chuyện diễn cảm và vận dụng  phương pháp một cách linh hoạt trong giờ dạy .  Trước hết giáo viên cần nghiên cứu soạn giảng cho kĩ, xác định tác phẩm   đó cung cấp kiến thức gì cho trẻ, chuẩn bị đồ  dùng ra sao, giới thiệu bài như  thế nào, trẻ ứng dụng nhu thế nào trong cuộc sống… * Giới thiệu bài: Vào đầu tiết học, cô cần khéo léo thu hút trẻ  tham gia  hoạt động bằng nhiều hình thức như  dùng câu đố, ca dao, tục ngữ, bài hát có  nội dung gần gũi liên quan đến truyện kể. Hoặc bằng hình  ảnh, vật thật đại   diện cho nhân vật chính nào đó trong truyện, tạo sự  bất ngờ và gây sự  chú ý  đặc biệt đối với trẻ. Ví dụ: Với câu truyện “Ai đáng khen nhiều hơn”, cô có thể  sử  dụng câu  đố: “Mắt  hồng lông trắng, tai dài, bạn ăn cà rốt  đó là con chi?”. Hay với  chuyện “Chàng rùa” cô có thể  dẫn dắt: “Chúng ta ai cũng có mẹ, có cha. Cha  mẹ là người đã sinh ra, nuôi dạy chúng ta khôn lớn, trưởng thành. Biết ơn cha  mẹ, nhiều người đã biết sống yêu thương, hiếu thảo với cha mẹ, chàng  Rùa  là một người con sống như thế đó. Để  hiểu rõ về  chàng Rùa, hôm nay cô sẽ  kể  cho các cháu nghe câu chuyện “Chàng Rùa” nhé. Hoặc với truyện “Tấm  Cám”, cô có thể đọc: “Bống bống bang bang, lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà ta,  chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người”. Đó là lời của ai?  Trong truyện gì ?...Có  rất nhiều hình thức giới thiệu. Song, giáo viên cũng phải khéo léo lựa chọn sao   cho phù hợp với từng tác phẩm, lôi cuốn được sự tập trung chú ý và hứng thú  của trẻ ngay từ những phút giây đầu tiên của tiết học . Sử  dụng đồ  dùng đơn giản, ngộ  nghĩnh, gần gũi để  thu hút trẻ  nhất là  những đồ  dùng đồ chơi tự tạo do trẻ làm ra ví dụ như dùng ống chỉ, lõi giấy,  hộp giấy, chai lọ…để  tạo thành một số  nhân vật, vẽ  thêm mắt mũi, gắn râu  tóc, quần áo làm thành một số  nhân vật cho trẻ  lồng vào ngón tay làm rối rồi  đóng vai nhân vật đó. Sử dụng hình ảnh trên powerpoint và sưu tầm tranh ảnh,   chọn nhứng hình ảnh có  cùng chủ  đề  tạo thành những bức tranh có nội dung  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    11 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai rồi cho trẻ kể theo trí tưởng tượng của trẻ. Khi sử dụng đồ dùng phải kết hợp   với lời nói một cách linh hoạt, không đưa ra trước hoặc đưa ra sau làm giảm   hứng thú của trẻ  và không sử  dụng quá nhiều đồ  dùng làm trẻ  bị  phân tán sự  chú ý. * Kể truyện: Để  các cháu hiểu được nội dung câu chuyện, giáo viên cần cảm nhận   được câu chuyện, hiểu nội dung truyện, nhớ  được các lời thoại, không chỉ  nắm vững phương pháp mà còn phải biết sử  dụng các thủ  thuật của giọng  điệu. Đó là việc sử dụng đúng: Cường độ âm thanh phù hợp với ngưỡng thính giác của trẻ.  Tốc độ (nhịp điệu trong giọng đọc lời kể): cường độ và tốc độ đi đôi với   nhau, nếu cường độ to thì nhịp điệu nhanh và ngược lại cường độ nhỏ thì nhịp  điệu chậm. Ngắt giọng: Ở mỗi đoạn truyện thì có 1 cách ngắt giọng riêng nếu không  sử dụng thì ý nghĩa của tác phẩm văn học sẽ bị phá vỡ.   Thông qua những ngôn ngữ, giọng điệu của cô sẽ  giúp trẻ  cảm nhận  được tính cách, hành động, tâm trạng của các nhân vật trong truyện .             Sau khi giới thiệu bài, cô có thể  kể  cho trẻ  nghe 1 lần. Lời kể rõ ràng   mạch lạc và diễn cảm (Không nói ngọng, nói lắp, không dùng từ địa phương ).  Chú ý sử dụng ngôn ngữ, giọng kể phù hợp với tính cách nhân vật . Ví dụ: Với truyện “Chú Dê Đen”: Dê Trắng là con vật nhút nhát, cô kể  giọng nhỏ, chậm, yếu  ớt và ngắt quãng. Dê đen dũng cảm, thông minh, cô kể  với giọng bình tĩnh, cường độ  âm thanh mạnh mẽ, thể  hiện sự  đanh thép.  Giọng Sói thì hách dịch, quát nạt, sau chuyển dần sang lo lắng, ngần ngừ.  Hoặc với truyện “Ba cô gái” cô kể, giọng bà mẹ  chậm rãi, yếu  ớt, run rẩy.   Giọng Sóc con thì hối hả, lo âu khi báo tin người mẹ cho các cô gái, tỏ thái độ  giận dữ khi Sóc con không bằng lòng với chị Cả, chị Hai, nét mặt cau có nhíu   mày, tay vung mạnh, đồng thời chân dậm mạnh “phình phịch” xuống đất và  giọng kể nhẹ nhàng, vui sướng, thể hiện sự  đồng tình của Sóc với chị  Út khi  thấy chị Út sốt sắng về thăm mẹ (cùng với nét mặt tươi cười rạng rỡ của cô ).   Khi kể, không đòi hỏi cô phải thuộc lòng từng câu trong truyện ( ngoại trừ  những câu đối thoại). Song dù thêm hay bớt, nhưng nhất thiết phải đảm bảo  nội dung cốt truyện, biết kết hợp hài hoà ánh mắt, nét mặt, cử chỉ, điệu bộ và  khéo léo sử  dụng giáo cụ  trực quan. Thống nhất giữa lời nói và hành động.   Nghĩa là đồ  dùng trực quan phải được đưa ra đúng lúc, khớp với lời kể, động  tác thuần thục, chính xác và khéo léo . Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    12 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Ví dụ: Với câu chuyện “Chàng Rùa”, cô kể: Ngày xưa có hai vợ  chồng  nhà kia (các nhân vật Bố và Mẹ rùa xuất hiện trên bức phông )…mãi mới sinh  được một người con nhưng lại là một chàng Rùa bé tí ti (nhân vật rối rùa xuất   hiện). Như vậy tất cả đều vừa trùng khít với lời kể. Rồi các nhân vật Vua, cô  bác nông dân lần lượt xuất hiện với màn trình diễn khéo léo mang tính nghệ  thuật cao, các nhân vật cứ  lúc  ẩn lúc hiện (theo trình tự  nội dung truyện) đã   cuốn hút trẻ  say xưa theo dõi. Vừa được nghe kể, lại vừa nhìn thấy những   hình  ảnh cụ  thể, trẻ  sẽ  tiếp thu một cách dễ  dàng, và tác phẩm  ấy sẽ  khắc  sâu, in đậm trong trí nhớ  của trẻ. Trẻ  sẽ  biết nhận xét, phân biệt, đánh giá  đúng tính cách của từng nhân vật, tiết học trở nên sinh động, hấp dẫn và không  tẻ nhạt. Sau khi kể  lần 1 cô có thể  tóm tắt nội dung truyện một cách ngắn gọn,  chọn những nét chính làm toát lên nội dung, không diễn giải dài dòng, có thể  kết hợp giảng giải từ khó có trong tác phẩm, nhưng cũng có thể kết hợp gỉảng   từ, giảng ý khi cô kể  lần 2.   Ở  lần 2, cô kể  truyện kết hợp minh hoạ  bằng   tranh  ảnh, mô hình. Tranh minh hoạ, mô hình hay vật thật, với màu sắc đẹp,   hài hoà sẽ làm cho câu chuyện trở nên sinh động, thu hút sự tập trung chú ý cao   độ của trẻ. Trẻ dễ thuộc, dễ nhớ nội dung tác phẩm. Điều đó sẽ thuận lợi rất   nhiều khi tiến hành đàm thoại cùng với trẻ. Các câu hỏi phải ngắn ngọn, dễ  hiểu, giúp trẻ diễn đạt được ý tưởng của mình, không gò bó để trẻ trả lời rập  khuôn, với trẻ nhút nhát cô thường xuyên gọi để trẻ phát biểu, câu hỏi phải sát  với nội dung đề tài. Đàm thoại sẽ giúp trẻ đồng cảm với tác giả, và nếu muốn trẻ đồng cảm   với tác giả thì ở phía cô phải hiểu được nội dung của tác phẩm, phải hiểu và   nói lại được những điều mà tác giả muốn gởi đến trẻ.              Đàm thoại có thể tiến hành dưới nhiều hình thức: Đặt câu hỏi để trẻ suy  nghĩ trả lời, hoặc dùng tranh ảnh, mô hình để cùng đàm thoại về nội dung cốt   truyện. Cô chú ý đặt câu hỏi ngắn gọn, rõ ràng đảm bảo tính hệ thống và logic  từ đầu đến cuối, không dùng câu hỏi mà trẻ chỉ trả lời có hoặc không. Ví dụ: Với câu chuyện “Quả bầu tiên”, nội dung câu hỏi đàm thoại có thể  là : + Trong truyện quả bầu tiên có những nhân vật nào? + Chú bé là người như thế nào? + Chú bé đã làm gì khi chim én bị thương?  + Khi mùa xuân đến, én đã mang gì về cho chú bé? + Vì sao chú bé được hưởng quả bầu tiên đầy vàng bạc?...... Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    13 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai + Nếu con là chú bé, con sẽ làm thế nào? + Quá trình đàm thoại, cô có thể yêu cầu trẻ thể hiện tính cách nhân vật  bằng ngữ điệu, cử chỉ giống như thể hiện một vai diễn. Như vậy đã góp phần  giảm bớt sự gò bó, căng thẳng, tạo không khí sôi nổi, nhẹ nhàng, thoải mái cho  phần đàm thoại. Khi trẻ  đã cảm nhận được truyện, sau phần kể  chuyện, để  tạo cơ  hội  cho trẻ  được thể  hiện khả  năng của mình, cô tổ  chức cho trẻ  kể  lại truyện  dưới nhiều hình thức:  + Cô kể, cháu tham gia, thực hiện bằng cách trả lời những đoạn đối thoại + Cháu kể lại truyện hoặc từng đoạn truyện với sự giúp đỡ của cô  + Kể chuyện kết hợp minh hoạ tranh .v.v… Và dù kể dưới hình thức nào, cô cũng cần lưu ý việc sửa sai kịp thời cách  phát âm, cách diễn đạt của trẻ. Cũng có thể  tổ  chức cho trẻ  kể  truyện dưới   hình thức đóng kịch. Hoạt động này trẻ rất hứng thú.  + Đối với thơ: Các cháu mẫu giáo thích đọc thơ, đặc biệt là những bài thơ  có vần điệu   dễ nhớ, biểu lộ tình cảm êm ái, vui tươi. Để giúp trẻ hứng thú hơn trong hoạt  động đọc thơ  tôi luôn thay đổi hình thức tổ  chức, lồng ghép xen kẽ  các nội   dung tích hợp và các trò chơi nhẹ  nhàng. Trẻ  đọc thơ  dưới nhiều hình thức:  Đọc luân phiên theo tổ, nhóm, thi đua xem tổ nào đọc hay, đọc đối đáp giữa cô  và trẻ… Cũng như truyện để tạo hứng thú và sự tập trung cao độ của trẻ, khi vào  bài, cô có thể sử dụng phương pháp trực quan để giúp trẻ đồng cảm, cảm thụ  tác phẩm như: sử dụng công nghệ thông tin tranh ảnh, vật thật, đàm thoại với   trẻ  bằng những câu hỏi ngắn gọn, cho trẻ  hát những bài hát có nội dung gần  gũi để dẫn dắt trẻ đến với bài thơ. Ví dụ: Cô bật màn hình với nhiều loại bát có hoa văn khác nhau để  giới   thiệu bài thơ “Cái bát xinh xinh” hay hát bài “Bông hoa mừng cô” để giới thiệu  bài thơ “ Bó hoa tặng cô”.v.v..và như  vậy, các cháu sẽ  đến với tác phẩm một   cách dễ dàng, hứng thú. Quá trình dạy thơ; cũng như  truyện, cô phải đảm bảo đủ  các phần theo   trình tự tiết học. Xác định đúng yêu cầu, nội dung cần truyền đạt. Để  trẻ  hiểu, cảm thụ  tốt bài thơ  thì việc đọc mẫu của cô cũng giữ  một  vai trò hết sức quan trọng. Vì vậy, khi đọc mẫu, tuỳ từng bài thơ, cô thể hiện   Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    14 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai sao cho phù hợp. Cách đọc diễn cảm đó là: Biết ngắt giọng đúng chỗ, thể hiện   sắc thái, âm điệu của mỗi bài thơ.  Ví dụ: Bài thơ “Làm anh”cô đọc với giọng vui hóm hỉnh . Bài thơ “Cô giáo” cô đọc hơi chậm, thể hiện tình cảm tha thiết, dịu dàng . Còn đối với bài thơ  “Ảnh Bác” cô phải đọc với nhịp điệu chậm rãi vừa  phải, thể hiện sự trang trọng, tình cảm yêu quý. Biết ngắt giọng ở các câu :                         Cháu ơi/đừng có chơi bời đâu xa                           Trồng rau /quét bếp đuổi gà                           Thấy tàu bay Mỹ/ nhớ ra hầm ngồi .v.v… Hoặc những bài thơ mang âm hưởng đồng dao như: “Con công hay múa”  cô đọc theo nhịp 2/2 “ Con công/hay múa Nó múa/làm sao                                         Nó rụt /cổ vào         Nó xòe/cánh ra”… Hay bài “rau xanh” cô phải đọc theo cách đối đáp, (đọc nhẹ   ở  cuối câu,  chữ rau đọc nhẹ và đọc mạnh ở 2 chữ cuối)  “Che mưa che nắng Chỉ đường lên chùa                    Là rau tần ô             Hành hương thơm ngát    Bỏ vô nồi kho                                   Mực tím ngan ngát                  Là rau diếp cá                                   Là rau mồng tơi                  Cho vô cối giã                                  Mình yêu suốt đời     Là rau càng cua                                Là cây rau má”. Đồng thời khi đọc mẫu cô cần chú ý thể hiện kết hợp ánh mắt, nét mặt,   cử  chỉ, điệu bộ  làm cho bài thơ trở  nên sống động. Từ  đó sẽ  thu hút được sự  chú ý của trẻ, tạo cho trẻ sự hưng phấn, hứng thú đọc thơ, có thể cho trẻ đọc  nhẩm, đọc thầm theo cô.              Cô dạy trẻ đọc thơ qua tranh để nâng cao chất lượng văn học và làm quen  với   chữ   viết   bằng   một   số   hình   ảnh   và   đọc   luân   phiên,   đọc   đối,   đọc  đuổi.v.v...Khi trẻ  đã đọc thuộc thơ, cô cho trẻ  biểu diễn thơ  phối hợp làm  động tác minh hoạ. Động tác minh hoạ sẽ giúp trẻ dễ nhớ và làm cho tiết học   thêm sinh động. Để  tránh mệt mỏi, cô cần chú ý thay đổi hình thức, thay đổi  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    15 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai đội hình, xen kẽ những trò chơi nhẹ giữa các phần chuyển tiếp trong tiết học   như trò chơi “Bốn mùa” “ Chim bay cò bay” “pha nước chanh”.v.v…Một điều  quan trọng không thể thiếu đó là sửa sai kịp thời cho trẻ về cách phát âm, cách   luyện giọng và sự  thể  hiện cảm xúc của bài thơ. Để  củng cố  bài thơ, câu  chuyện cô tổ chức các trò chơi để khắc sâu những kiến thức vừa cung cấp cho  trẻ. + Sử dụng phương tiện trực quan: Có thể nói sự chuẩn bị chu đáo của cô là một yếu tố quan trọng mang lại   sự thành công cho tiết dạy. “Làm quen với Văn học”  là một môn mang nét đặc trưng riêng, muốn dạy  tốt cần phải có sự  đầu tư  thích đáng: Đầu tư  cho việc nghiên cứu tác phẩm,  chuẩn bị  đồ  dùng và trước hết phải thuộc tác phẩm. Từ  đó nghiên cứu bài  soạn để  xác định mục đích yêu cầu của từng thể  loại mà sử  dụng phương  pháp truyền thụ cho phù hợp.   Bài soạn có đầy đủ, chi tiết và sáng tạo thì tiết dạy mới sinh động, hấp  dẫn và lôi cuốn trẻ. Vì vậy giáo viên cần cố  gắng nghiên cứu tài liệu hướng  dẫn về bộ môn, tham gia học tập chuyên đề, thường xuyên dự giờ của những   giáo viên giàu kinh nghiệm, tham gia thao giảng và dự thi tay nghề … Biết đúc rút kinh nghiệm về phương pháp, cách tổ chức tiết học cũng như  những thủ thuật, nghệ thuật của giáo viên khi lên lớp . Ngoài ra, nên theo dõi các chương trình dành cho thiếu nhi như: Vườn cổ  tích, khoa học và giáo dục v.v ..... Đặc biệt, tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng. Vì vậy song song  với việc nghiên cứu tác phẩm, chuẩn bị giáo án, cô cần phải chuẩn bị đầy đủ,  chu đáo đồ  dùng  ứng dụng tốt công nghệ  thông tin vào bài dạy. Đó là những   giáo cụ trực quan cần thiết, là phương tiện tốt nhất để trẻ tri giác, giúp trẻ ghi   nhận sự vật, hiện tượng dễ dàng và bền vững. Yêu cầu hình ảnh, đồ  dùng ở  đây phải đẹp, cái đẹp muốn nói ở đây là những hình ảnh, đồ  dùng có màu sắc  hài hoà. Kích cỡ hợp lý, mang tính khoa học, sáng tạo, tính giáo dục, tính thực   tiễn, phù hợp với bài thơ, câu chuyện, có thể sử dụng trong tiết dạy một cách  có hệ thống và logic . Có thể tận dụng những vật liệu như vải vụn, bông, len, xốp, lon bia, bìa  bịch ….để  tạo nên những đồ  dùng đẹp như: Rối, tranh minh hoạ, mô hình,  tranh động … những trang phục văn nghệ để trẻ thể hiện tái tạo lại tác phẩm   thông qua trò chơi đóng kịch. Vòng thể  dục, các chướng ngại vật hoa, lá, cỏ,  Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    16 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai cây bằng xốp .Giấy màu, hồ  dán, bút màu ...để  trẻ  sử  dụng khi tích hợp các  môn học khác.    Đó là những nhân vật rối, con rối dược cắt may bằng vải vụn, có mái   tóc được bện bằng những sợi len màu đen, vàng óng  ả, đôi mắt đen tròn là  những hột nút nhỏ  xinh. Những miếng xốp màu, bìa cứng, các hột hạt có thể  dán thành những con vật, cây xanh, hoa lá làm bức tranh thêm sống động, phù  hợp với nội dung của từng tác phẩm . ­ Biện pháp 3:  Tích hợp văn học với các môn học khác và các hoạt   động: * Phối hợp giữa các môn học:  Do đặc điểm tâm, sinh lý cuả  trẻ  phát triển chưa hoàn thiện, vốn từ  còn   nghèo, trí nhớ có chủ định, khả năng phát âm, khả năng diễn đạt còn hạn chế.  Vì vậy, trong quá trình hướng dẫn các môn học khác, cô cần biết lồng ghép  kiến thức văn học vào, nhằm củng cố kiến thức đã học, đồng thời luyện khả  năng phát âm, cách diễn đạt cho trẻ. Hơn nữa, tích hợp với các môn học khác   sẽ  làm cho tiết học trở  nên sôi động, hấp dẫn và tránh đi sự  nhàm chán, tẻ  nhạt đối với trẻ . Ví dụ: Với môn : “Khám phá khoa học”  Đề tài: Một số phương tiên giao thông  Cô có thể dùng câu đố :                                                   “Xe hai bánh                                                    Chạy bon bon                                                      Máy nổ giòn                                                      Kêu bình bịch”                                                                     (Xe máy)  Hay câu đố:                                        “Chẳng phải chim mà bay trên trời                                           Chở được nhiều người đi khắp mọi nơi”             (Máy bay) Để  giới thiệu bài hoặc củng cố  kiến thức cho trẻ. Những câu đố  nghe  vừa vui, vừa dí dỏm, sinh động, vừa giúp trẻ dễ nhớ, dễ phân biệt các phương  tiện giao thông. Đồng thời, qua đó trẻ  cũng cảm nhận được cái hay, cái đẹp,   cách gieo vần, ngắt giọng, âm điệu, nhịp điệu của bài thơ, câu đố . Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    17 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Hay với môn “Làm quen với chữ cái”. Có lẽ  đây là môn học có tác dụng   hỗ trợ  rất nhiều cho bộ môn văn học. Hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái là   giúp trẻ  nhận biết và phát âm chữ  cái. Trẻ  phát âm chuẩn thì đọc thơ, kể  chuyện sẽ rõ ràng, mạch lạc và diễn cảm. Bằng câu thơ :                                            “O tròn như quả trứng gà                                              Ô thì đội mũ , ơ thời có râu”  Hay câu đố :                                            “Nét tròn em đọc chữ o                                              Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì?”  Từ đó giúp trẻ ghi nhớ dấu hiệu từng chữ cái dễ dàng.  Ngoài ra, vào đầu các giờ  học “ Làm quen với toán”; “Tạo hình” cô có  thể  cho trẻ  đọc các bài thơ  đã học. Như  vậy, vừa là để  ổn định lớp học, vừa  có tác động củng cố kiến thức cho trẻ. Hoặc cho trẻ đọc thơ, ca dao,  đồng dao  trong quá trình tổ  chức tiết học. Chẳng hạn: Khi chuyển tiếp giữa phần này  với phần khác của tiết học, làm thay đổi bầu không khí, và có tác dụng luyện  kỹ năng đọc thơ, luyện phát âm. Các môn học trong chương trình luôn có sự tương hỗ lẫn nhau “Làm quen  với Văn học” được lồng ghép với các môn học khác và ngược lại, quá trình tổ  chức tiết học văn học, các môn học khác cũng được tích hợp, đan xen một cách  hợp lý và chặt chẽ dưới nhiều hình thức phong phú, đa dạng và hấp dẫn. Ví dụ: Với bài thơ  “Bó hoa tặng cô”. Phần củng cố  luyện tập, cô có thể  tổ  chức thi đua giữa các đội với nhau dưới nhiều hình thức các bài tập “Thể  dục kỹ năng”; “Toán” ; “Làm quen chữ cái” và đôi khi kết hợp cả tạo hình vào  giờ  học. Từ  đó tạo nên bầu không khí vui tươi, thoải mái và hưng phấn cho  trẻ, giáo dục tinh thần tập thể, tính mạnh dạn tự tin và sự cố gắng hết mình vì  thành tích của đội mình ở mỗi trẻ.  Ví dụ:  Với bài thơ  “Bó hoa tặng cô”cho trẻ  thi đua bật qua vòng, dán   những bông hoa mang các chữ  cái đã học, đếm số  hoa của mỗi đội dán được  sau mỗi lần chơi, gắn và đọc chữ số tương ứng với số lượng hoa, phát âm các  chữ cái có trên mỗi bông hoa . * Phối kết hợp với các hoạt động: Hoạt động ngoài trời: Để đạt được kết quả  cao về  bộ  môn văn học cần  lồng ghép thêm cho trẻ trong hoạt động ngoài trời. Ngoài việc truyền thụ kiến   thức trên tiết học, cần luyện tập cho trẻ ngoài giờ. Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    18 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Ví dụ :Trong quá trình đi dạo, cô cho trẻ vừa đi, vừa đọc những bài thơ đã  học theo chủ đề. Hoặc quây quần dưới bóng mát, tổ chức cho trẻ đọc thơ theo   nhóm đối đáp với nhau, làm quen với những bài đồng dao, ca dao nói về  thiên  nhiên đất nước, về  tình cảm gia đình, những câu thơ  đoán tên nhân vật, con  vật .v.v…Cũng có thể  cho trẻ  xem truyện tranh, kể  chuyện theo tranh, dùng  phấn vẽ lên sân những nhân vật trong truyện cổ tích mà cháu thích. Làm quen  với những bài thơ, câu chuyện sắp học ….Qua đó làm giàu vốn từ, sự  hiểu   biết, rèn kỹ  năng đọc thơ, kể  truyện phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo và  khả năng phán đoán ở trẻ . Hình : Cô và trẻ cùng hoạt động ngoài trời, xem tranh. + Hoạt động vui chơi:  Trò chơi  ở  trẻ  là sự  phản ánh độc đáo, sáng tạo   của trẻ  với môi trường xung quanh, đặc biệt với trò chơi phân vai, trò chơi   đóng kịch. Bằng học mà chơi, thông qua chơi mà học, giáo viên có thể tổ chức   cho trẻ  chơi đóng kịch vào những buổi vui chơi cuối tuần. Với những trang  phục đẹp như  : mặt nạ, mũ ….ngộ  nghĩnh, chắc chắn trẻ  sẽ  rất hào hứng và  thích thú. Hoặc dưới dạng “Chương trình dành cho người yêu thơ”, “Liên hoan  văn nghệ”…cho các cháu kể  truyện, đọc thơ, đọc đồng dao…. bằng nhiều   hình thức. Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    19 Một số biện pháp giúp trẻ 5 ­ 6 tuổi học tốt môn làm quen văn học tại trường mầm non Sao   Mai Hình: Trẻ  đọc đồng dao vui văn nghệ cuối tuần Ngoài ra, cô có thể tận dụng thời gian đón trẻ, trả trẻ dán các bài thơ câu   chuyện dự định kể vào ngày mai ở góc tuyên truyền để phụ huynh theo dõi và   làm quen dần khi ở nhà, gợi ý cho trẻ tự kể truyện, đọc thơ, chơi trò chơi, câu  đố, ôn luyện kiến thức văn học trong hoạt động góc …cần biết phối kết hợp   với phụ  huynh học sinh để  bồi dưỡng, rèn luyện kiến thức văn học và phát   triển ngôn ngữ cho trẻ. Thông báo với phụ huynh chương trình học hàng ngày  của trẻ, gợi ý phụ huynh giúp trẻ củng cố các bài thơ, câu chuyện đã học trên  lớp dưới hình thức biểu diễn lại cho ông bà, cha mẹ  nghe với sự  động viên  khích lệ của gia đình. Giờ đón trẻ, trả trẻ, cô có thể trao đổi với phụ huynh về  cách đọc thơ, kể  truyện, cách thể  hiện cảm xúc phù hợp với từng nhân vật  trong tác phẩm. Qua đó hình thành nét tính cách, phẩm chất đạo đức tốt cho  trẻ.     *Trò chơi tích hợp: Với chương trình Mầm non mới hiện nay, các môn   học luôn được đan  xen, lồng ghép nhằm nâng cao tính hiệu quả, với đặc điểm của giáo dục mầm   non, cho trẻ  học mà chơi, thông qua chơi mà học, văn học không chỉ  giúp trẻ  được nghe kể  chuyện, đọc thơ  mà còn tích hợp được các môn học khác dưới   hình thức tổ  chức trò chơi. Qua trò chơi giáo viên có thể  đánh giá được kiến   thức mà trẻ thu lượm được ở mức độ nào, cao hay thấp. Đưa trò chơi vào lớp   học là một sự  lồng ghép khéo léo, làm sao cho giờ  học thêm sinh động. Nên   chú ý phối hợp giữa trò chơi động và tĩnh. Lựa chọn những trò chơi có thể tích  hợp được nhiều môn học khác, tuy vậy, cũng cần nhớ: Trò chơi dù tổ  chức   dưới hình thức nào cũng phải đảm bảo tính vừa sức và hứng thú đối vởi trẻ,   không lạm dụng, ôm đồm thái quá làm lu mờ  nội dung chính của đề  tài tiết   học. Giáo viên: Nguyễn Hoài Thanh                                                   Trường Mầm non Sao Mai    20