Tài liệu Skkn kinh nghiệm dạy tích hợp biến đổi khí hậu ở một số bài địa lí 9 hiệu quả.

BM 01-Bia SKKN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐỒNG NAI TRƢỜNG PTDTNT - THCS ĐIỂU XIỂNG -------Mã số: ....................... SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM KINH NGHIỆM DẠY TÍCH HỢP BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở MỘT SỐ BÀI ĐỊA LÍ 9 HIỆU QUẢ Người thực hiện: Thị La Vet Lĩnh vực nghiên cứu: - Quả - Phương pháp dạy học bộ môn: ............................ - Lĩnh vực khác: ...................................................... Có đính kèm: Năm học: 2015 – 2016 2 BM02-LLKHSKKN SƠ LƢỢC LÝ LỊCH KHOA HỌC –––––––––––––––––– I. THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN 1. Họ và tên: Thi La Vet 2. Ngày tháng năm sinh: 1986 3. Nam, nữ: Nữ 4. Địa chỉ: Ấp 4, xã Xuân Hưng, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai 5. Điện thoại: 01656182082 6. Fax: / E-mail: [email protected] 3 7. Chức vụ: tổ trưởng tổ Xã hội 8. Nhiệm vụ được giao: - Giảng dạy Địa lí khối 7, 8, 9. - Kiêm nhiệm tổ trưởng tổ Xã hội, Chủ nhiệm lớp 7/2. 9. Đơn vị công tác: Trường PTDTNT - THCS Điểu Xiểng II. TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO - Học vị cao nhất: Cử nhân Sư phạm - Năm nhận bằng: 2011 - Chuyên ngành đào tạo: Sư phạm Địa Lí III. KINH NGHIỆM KHOA HỌC - Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm: Địa lí Số năm có kinh nghiệm: 04 - Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây: / 4 BM03-TMSKKN KINH NGHIỆM DẠY TÍCH HỢP BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở MỘT SỐ BÀI ĐỊA LÍ 9 HIỆU QUẢ I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Biến đổi khí hậu là một vấn đề về môi trường nghiêm trọng, có nguy cơ gây ra sự thay đổi lớn cho sự sống trên hành tinh này bao gồm tất cả mọi người và mọi vật. Ngoài yếu tố tự nhiên thì tác động của con người được xem là nguyên nhân chính gây ra biến đổi khí hậu toàn cầu. Biến đổi khí hậu biểu hiện qua sự tăng lên của nhiệt độ trung bình năm, mực nước biển dâng, sự gia tăng các thiên tai và các hiện tượng thời tiết, khí hậu cực đoan. Trong những năm gần đây, các biểu hiện của biến đổi khí hậu ngày càng thể 5 hiện rõ rệt hơn ở khắp nơi trên thế giới và rõ nhất là ở nước ta. Biến đổi khí hậu đã gây ra hậu quả to lớn không chỉ đối với tự nhiên và đặc biệt là đối với tài sản, tính mạng của con người ở những nơi chịu ảnh hưởng biến đổi khí hậu. Chính vì thế, ai cũng cần biết được những tác động có thể xảy ra của biến đổi khí hậu và vai trò của mình trong việc ngăn chặn và làm giảm thiểu tác hại biến đổi khí hậu gây ra. Học sinh, mặc dù là nhóm ít chịu trách nhiệm nhất về việc gây ra biến đổi khí hậu, song sẽ là những người phải đương đầu với những hậu quả của biến đổi khí hậu trong tương lai. Trong đó môn Địa lí là một môn học gắn liền với các yếu tố tự nhiên, dân cư, kinh tế xã hội toàn cầu, các nước và vùng lãnh thổ. Vì vậy, trong dạy học môn Địa lí có nhiều cơ hội để tích hợp giáo dục với nhiều nội dung như bảo vệ môi trường, sử dụng năng lượng tiệt kiệm, hợp lí, tích hợp di sản và gần đây nhất là tích hợp giáo dục ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng, chống thiên tai, gọi tắt là giáo dục biến đổi khí hậu(BĐKH). Tích hợp giáo dục BĐKH được thực hiện ở các môn Hóa, Sinh, Vật Lí, Công nghệ và cả trong môn Địa Lí. Việc tích hợp giáo dục BĐKH đổi khí hậu cho học sinh THCS, nhất là học sinh khối 9 sao cho hiệu quả mà không gượng ép, đồng thời giúp các em có kiến thức, kĩ năng ứng phó với những biến đổi khí hậu, thái độ đúng đắn đối với BĐKH của khu vực và toàn cầu, từ đó các em có những hành động thiết thực nhất nhằm góp phần giảm thiểu thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra. Có nhiều cách để tích hợp biến 6 đổi khí hậu vào trong bài dạy địa lí nhưng chủ yếu là sử dụng kênh hình, đoạn phim ngắn kết hợp với đặt câu hỏi tư duy để việc tích hợp được thực hiện nhẹ nhàng, dễ hiểu và hiểu quả. Đó là l do vì sao tôi chọn đề tài: Kinh nghiệm dạy tích hợp biến đổi khí hậu ở một số bài địa lí 9 hiệu quả. II/ CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận Bước sang thế kỷ XXI, nhân loại đang phải đối mặt với một thách thức lớn, đó là sự biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu. BĐKH đã có những tác động sâu sắc, mạnh mẽ đến mọi hoạt động sản xuất; đời sống của sinh vật và con người; môi trường tự nhiên, kinh tế - xã hội của cả mọi châu lục, mọi quốc gia trên Trái Đất. Những biểu hiện, đặc điểm, nguyên nhân và tác động của BĐKH đã được nghiên cứu, tìm hiểu cặn kẽ. Các giải pháp mang tính chiến lược toàn cầu và của mỗi quốc gia trên thế giới về ứng phó có hiệu quả với BĐKH cũng đã được đề ra và thực hiện ráo riết. Nhận thức rõ những ảnh hưởng lớn do BĐKH gây ra, Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH (Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg ngày 2/12/2008). Để thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phê duyệt Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH của ngành Giáo dục giai đoạn 7 2011 - 2015 và phê duyệt Dự án "Đưa các nội dung ứng phó với BĐKH vào chương trình Giáo dục và Đào tạo giai đoạn 2011 - 2015"; từ đó, việc tích hợp nội dung này vào các môn học đã được triển khai đồng bộ. Ở Đồng Nai, Sở Giáo Dục - Đào Tạo ra quyết định tích hợp biến đổi khí hậu vào bài giảng nhằm giúp cho các em biết được nguyên nhân và hậu quả của biến đổi khí hậu, từ đó nêu ra được các giải pháp nhằm giảm nhẹ thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra và có những hành động thiết thực nhất trong cuộc sống hằng ngày để góp phần giảm nhẹ hậu quả do biến đổi khí hậu. 2. Cơ sở thực tiễn Trong công tác ứng phó với vấn đề biến đổi khí hậu hiện nay, giáo dục biến đổi khí hậu là nhiệm vụ quan trọng. Giáo dục biến đổi khí hậu là nội dung được tích hợp trong một số môn học ở trường phổ thông. Địa lí là môn học có “môi trường” phù hợp và thuận lợi để thực hiện giáo dục biến đổi khí hậu. Địa lí với hai mảng nội dung lớn, địa lí tự nhiên và địa lí kinh tế xã hội, có nhiều khía cạnh liên quan tới nguyên nhân, hiện trạng hoặc hậu quả của biến đổi khí hậu. Đặc biệt nội dung chương trình môn địa lí lớp 9 có rất nhiều bài có thể tích hợp để giáo dục biến đổi khí hậu cho học sinh. Trong thực tế giảng dạy, giáo viên chỉ chú trọng việc cung cấp những kiến thức mới, những phần trọng tâm của bài học chứ chưa chú trọng lồng gh p những kiến thức 8 cần thiết phải tích hợp. Bởi vì những kiến thức cần tích hợp chỉ là một đơn vị kiến thức nhỏ trong một bài học. Giáo viên coi một đơn vị kiến thức cần phải giảng dạy tích hợp là nằm trong các bộ môn khác sẽ giảng dạy. Ngoài việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực, để nhằm mục đích dạy học tích hợp BĐKH đạt hiệu quả cao và sát với đối tượng học sinh trường PTDTNT- THCS Điểu Xiểng có một số phương pháp dạy học đặc trưng của môn địa lí như sau:  Phƣơng pháp trực quan - Sử dụng bản đồ giáo khoa, Át lát Địa lí - Sử dụng tranh/ảnh địa lí. - Sử dụng băng/đĩa hình. - Phương pháp sử dụng biểu đồ, số liệu thống kê.  Phƣơng pháp hình thành biểu tƣợng địa lí Phương pháp hình thành những biểu tượng địa lí nói chung và giáo dục ứng phó với BĐKH nói riêng tốt nhất với học sinh là hướng dẫn các em quan sát các sự vật, hiện tượng có thể trực tiếp trên thực địa hoặc trên tranh ảnh, đoạn phim… Với phương pháp này, học sinh có những hình ảnh cụ thể về đối tượng địa lí, về những vấn đề có liên quan đến BĐKH. Phát triển năng lực tư duy thông qua phân tích, 9 so sánh; rèn luyện thói quen làm việc độc lập, tích cực tìm hiểu những hiện tượng địa lí diễn ra hàng ngày ở xung quanh.  Phƣơng pháp hình thành kĩ năng xác lập mối quan hệ nhân quả Các mối quan hệ trong địa lí rất phong phú và đa dạng. Đó là mối quan hệ giữa các hiện tượng tự nhiên với nhau, giữa các hiện tượng địa lí kinh tế − xã hội với nhau và giữa tự nhiên với kinh tế − xã hội. Trong các mối quan hệ đó, có những mối quan hệ nhân quả và những mối quan hệ thông thường. Đối với những bài học có nội dung giáo dục BĐKH, ta có thể vận dụng phương pháp này. Bởi vì, hậu quả của BĐKH là do tác động của hàng loạt nguyên nhân, có thể trực tiếp hoặc gián tiếp, có nguyên nhân tự nhiên và có nguyên nhân do con người gây ra.  Phƣơng pháp dạy học gắn với thực tế Thiết kế và tổ chức bài học cần được thực hiện đa dạng các phương pháp dạy học, đặc biệt tăng cường các phương pháp dạy học tích cực với hình thức tổ chức gắn với hoạt động thực tiễn. Biến đổi khí hậu là nội dung mang tính thực tiễn, nó sẽ thực sự sống động và hiệu quả khi được thực hiện gắn với thực tiễn cuộc sống. Vấn đề ô nhiễm môi trường cũng như BĐKH là một hiện trạng luôn xảy ra trong thục tế gắn với cuộc sống hàng ngày. Vì vậy để giáo dục BĐKH đạt hiệu quả cao nhất thiết bài dạy phải có sự liên hệ với thực tế địa phương, đất nước, từ đó giúp các em 10 nhận thúc rõ hơn về trách nhiệm của mình trong vấn đề bảo vệ môi trường cũng như biết đề ra các giải pháp ứng phó với sự biến đổi của khí hậu toàn cầu. Có nhiều cách để tích hợp biến đổi khí hậu vào trong bài dạy địa lí nhưng chủ yếu là sử dụng kênh hình, đoạn phim ngắn kết hợp với đặt câu hỏi tư duy để việc tích hợp được thực hiện nhẹ nhàng, dễ hiểu và hiệu quả. 2.1/ Ý nghĩa của thể việc sử dụng và khai thác kênh hình trong tích hợp biến đổi khí hậu - Nội dung được cấu trúc rõ ràng, ai cũng có thể thấy được. - Cấu trúc bắt buộc tập trung vào những thông tin cốt lõi, hạn chế hiểu sai chủ đề. - Học sinh chú vào bài giảng, tập trung vào các điểm thảo luận. - Nội dung học trừu tượng có thể tiếp thu dễ dàng hơn. - Trong các buổi thảo luận những thấy được các đóng góp, các kiến, giải pháp được viết ra giấy nên học sinh đều tưởng, giải pháp của những người tham dự nên dễ thống nhất hơn. 2.2/ Vai trò việc sử dụng và khai thác kênh hình trong tích hợp biến đổi khí hậu - Việc tiếp nhận các thông tin nhờ vào giác quan của con người : Nghe, nhìn, nếm, ngửi, sờ. 11 - Theo cách dạy trước đây chỉ có một giác quan duy nhất được huy động là tai để nghe. Truyền thụ theo hình thức cũ này chỉ thông qua lời nói, còn các giác quan khác chưa được sử dụng cho việc tiếp thu bài giảng. Phần lớn tiềm năng học tập chưa được phát huy. - Giảm thời gian giảng giải. - Giảm tải cho người dạy, gây hứng thú cho người học. - Giúp học sinh dễ nhận biết, dễ nhớ, tăng hiệu quả giảng dạy, học tập. - Giúp học sinh dễ nhận biết, dễ sờ, tăng hiệu quả giảng dạy, học tập. - Ngạn ngữ có câu “Trăm nghe không bằng một thấy, trăm thấy không bằng một làm”. - Giúp học sinh dễ dàng hiểu được những vấn đề học sinh muốn muốn diễn đạt, làm rõ những điều giáo viên muốn giới thiệu. - Tác dụng cuốn hút học sinh tham gia tích cực vào bài giảng, làm cho lớp học sôi động, không buồn tẻ, hiệu quả giảng dạy tốt hơn. III/ TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP 1/ Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Sử dụng và khai thác kênh hình, đoạn phim trong tích hợp biến đổi khí hậu trong Địa lí 9. 12 2/ Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 9/1, 9/2, 9/3 trường PTDTNT - THCS Điểu Xiểng 3/ Phương pháp nghiên cứu: Quan sát thái độ học tập, khả năng tiếp thu kiến thức và hứng thú học tập sau mỗi tiết học Địa lí. 4/ Thời gian nghiên cứu: Trong suốt quá trình giảng dạy địa lí năm học 20115-2016 / ột số ví d minh h a cho quá tr nh dạy h c sử d ng và khai thác kênh hình, đoạn phim trong tích hợp biến đổi khí hậu trong địa lí 9. Ví dụ 1: Bài 2. Dân số và gia tăng dân số, ở mục II: Gia tăng dân số. 13 Rác thải, nước thải sinh hoạt và sản xuất công nghiệp Bƣớc 1: Giáo viên cho cho học sinh xem một số hình ảnh về khói và nước thải công nghiệp, rác và nước thải sinh hoạt ở các khu dân cư, ven đường, khói xe cộ,…chú nội dung chính của kênh hình: đó là vấn đề ô nhiễm môi trường và nó liên quan chặt chẽ tới biến đổi khí hậu. Bƣớc 2: Dựa vào nội dung kênh hình, kiến thức đã học, sự hiểu biết của bản thân, yêu cầu học sinh thảo luận theo cặp trong 3 phút, nội dung câu hỏi như sau: - Dựa vào nội dung kênh hình, kiến thức đã học, sự hiểu biết của bản thân em hãy cho biết dân số đông gây ảnh hưởng gì đến môi trường? Học sinh quan sát các hình ảnh này và có thể dễ dàng trả lời được vì các em đã được học về vấn đề ô nhiễm môi trường ở đới ôn hòa trong nội dung Địa lí 7: Dân số đông làm gia tăng các hoạt động sản xuất, nhất là công nghiệp dẫn đến việc thải ra môi trường nhiều khói bụi, nước thải công nghiệp nhiều hơn. Đồng thời khói bụi từ các 14 phương tiện giao thông, nước thải sinh hoạt ở các đô thị làm cho môi trường nước, không khí bị ô nhiễm nặng nề. Bƣớc 3: Sau khi học trả lời và các học sinh khác bổ sung, giáo viên nhận x t và mở rộng thêm: Dân số đông và tăng nhanh làm cho tài nguyên bị khai thác nhanh chóng dẫn đến một số tài nguyên bị cạn kiêt, đồng thời làm cho môi trường bị hủy hoại nghiêm trọng. Khói bụi từ các nhà máy, các loại phương tiện giao thông làm gia tăng các chất khí làm tăng hiệu ứng nhà kính, khiến trái đất nóng lên, băng ở hai cực tan và làm cho mực nước biển dâng cao hơn, ảnh hưởng lớn đời sống con người, trong đó có Việt Nam. Giáo viên tiếp tục yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi sau: - Cần có những biện pháp gì để hạn chế và khắc phục tình trạng trên? Em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ môi trường, giảm nhẹ thiệt hại do biến đổi khí hậu gây ra? Học sinh trả lời: Cần xử lí nước thải, khói trước khi thải ra môi trường, nâng cao thức của người dân về môi trường và văn minh đô thị, giảm tỉ lệ tăng dân số,… Ví dụ 2: Bài 17: Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, ở mục II: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. Tương tự như ví dụ 1, đầu tiên giáo viên cho cho học sinh xem một số hình ảnh về các hiện thời tiết cực đoan vào mùa đông ở vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ như 15 r t đậm dẫn đến băng giá và sương muối. Thời tiết diễn biến thất thường, hiện tượng r t đậm, r t hại, sương muối diễn ra trong những năm gần đây đã gây ảnh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống của nhân dân và nhấn chú trọng tâm của kênh hình. Khi xem các hình ảnh này, học sinh dễ dàng hiểu được vấn đề ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với vùng này đó là sự gia tăng các thiên tai và các hiện tượng thời tiết, khí hậu cực đoan. Giáo viên chỉ cần đưa ra các hình ảnh, học sinh có thể dễ dàng hiểu được những vấn đề của của vùng, đó là tình trạng chặt phá rừng bừa bãi, nhất là rừng đầu nguồn đã làm gia tăng các thiên tai như sạt lở đất, lũ qu t đã gây thiệt hại lớn cho nhân dân. Song song với việc mất rừng là tình trạng khai thác tài nguyên khoáng sản chưa hợp lí và còn lãng phí do khai thác bừa bãi, tự do, công nghệ lạc hậu,…. Từ những kiến thức đã học, học sinh biết được nguyên nhân và đưa ra được các giải pháp nhằm giảm nhẹ tác động của các thiên tai và thời tiết cực đoan ở vùng này. 16 Băng giá và sương muối Chặt phá rừng đầu nguồn và nguy cơ sạt lở đất Ví dụ 3: Bài 28: Vùng Tây Nguyên, ở mục II: Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên. 17 Cho HS xem đoạn phim về tình trạng thiếu nước khiến cây cà phê giảm năng suất và chết hàng loạt. người dân thiếu nước uống vào mùa khô ở Tây Nguyên. Yêu cầu học sinh thảo luận theo cặp trong 3 phút, nội dung câu hỏi sau: - Dựa vào đoạn phim, kiến thức đã học và sự hiểu biết bản thân em hãy cho biết vì sao tình trạng thiếu nước vào mùa khô ở Tây Nguyên trong những năm gần đây diễn ra gay gắt hơn? Biện pháp khắc phục? Học sinh trả lời, sau đó giáo viên chuẩn xác kiến thức và nhấn mạnh: Do biến đổi khí hậu toàn cầu làm cho mùa khô k o dài hơn dẫn đến thiếu nước nhiêm trọng, việc chặt phá rừng làm nương rẫy, lấy gỗ, củi, đào giếng khoan,…. làm giảm mực nước ngầm, ảnh đến sản xuất và đời sống nhân dân. Bảo vệ môi trường, khai thác hợp lí tài nguyên, đặc biệt là thảm thực vật rừng có nghĩa không chỉ đối với Tây Nguyên mà còn có tầm quan trọng đối với các vùng phía nam đất nước và các nước láng giềng. Trên đây là một số bài tôi đã sử dụng và khai thác kênh hình trong tích hợp biến đổi khí hậu nhằm mục đích làm cho việc tích hợp nhẹ nhàng, dễ hình dung, dễ hiểu, dễ vận dụng vào cuộc sống mà không làm mất nhiều thời gian trong việc tiếp thu nội dung kiến thức chính của bài học, giúp quá học sinh hiểu bài sâu hơn nên nhớ bài lâu hơn. Trước khi sử dụng và khai thác kênh hình, đoạn phim, tôi chỉ tích hợp biến đổi khí hậu bằng việc giảng giải với phương pháp đàm thoại và nghĩ rằng học sinh cũng 18 hiểu và hứng thú. Nhưng hầu hết các em điều không tập trung, buồn ngủ, ít giơ tay phát biểu kiến xây dựng bài. Chính vì thế, tôi cố gắng lựa chọn các hình ảnh, đoạn phim cô động nhất để sử dụng vào việc tích hợp biến đổi khí hậu và kết quả có sự thay đổi rõ rệt. IV/ HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI Khi sử dụng và khai thác kênh hình, đoạn phim ngắn trong dạy học địa lí sẽ làm cho nội dung được cấu trúc rõ ràng, ai cũng có thể thấy được. Cấu trúc bắt buộc tập trung vào những thông tin cốt lõi, hạn chế hiểu sai chủ đề. Học sinh chú vào bải giảng, tập trung vào các điểm thảo luận. Nội dung học trừu tượng có thể tiếp thu dễ dàng hơn. Trong các buổi thảo luận những thấy được các đóng góp, các kiến, giải pháp được viết ra giấy nên học sinh đều tưởng, giải pháp của những người tham dự nên dễ thống nhất hơn. Giáo dục BĐKH cho học sinh là một việc làm cần thiết và có vai trò hết sức quan trọng. Thông qua bài dạy nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức cần thiết về biến đổi khí hậu, nhận thức những vấn đề của biến đổi khí hậu, những kĩ năng cần thiết để ứng phó và thích ứng với biến đổi khí hậu cũng như giúp cho học sinh thấy được những triển vọng, giá trị của những nhận thức và hành động phù hợp vì một tương lai phát triển bền vững. Sau mỗi tiết học, tôi thường thăm dò kiến, thái độ học tập của các em, hầu hết các em điều hiểu bài và nhận thức được những hậu quả của biến đổi khí 19 hậu hiện nay. Đồng thời, các em rất hứng thú, tập trung chú vào nội dung kênh khi giáo viên đưa ra và hăng say nêu kiến. V/ ĐỀ XUẤT, KHUYẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG Kênh hình phải được sử dụng có hiệu quả, đáp ứng các yêu cầu về nội dung và phương pháp được qui định trong chương trình giáo dục. Tập trung vào việc sử dụng kênh hình như một nguồn kiến thức, hạn chế dùng theo cách minh hoạ kiến thức. Để có thể sử dụng tốt kênh hình Giáo viên cần: - Có kế hoạch chuẩn bị trước các kênh hình, nghiên cứu kĩ các kênh hình để hiểu rỏ nội dung, tác dụng của từng loại kênh hình, tránh tình trạng khi lên lớp mới cùng học sinh tiếp xúc với kênh hình. Cần lựa chọn nội dung mang tính thiết thực đối với nội dung bài học, đồng thời sử dụng tối đa các nọi dung đã được thể hiện trên mỗi kênh hình. - Khi sọan bài cũng như khi lên lớp, Giáo viên cần phai xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập tương đối chính xác rỏ ràng để học sinh làm việc với các loại kênh hình nhằm lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ năng Địa lí. - Giáo viên cần giúp học sinh nắm được trình tự các bước làm việc với từng loại phương tiện, thiết bị dạy học để tìm kiến thức, rèn luyện kĩ năng, phát triển tư duy. Sử dụng và khai thác kênh hình, đoạn phim ngắn trong dạy học địa lí tôi đã áp dụng hầu hết ở các khối lớp mà tôi dạy và đều đạt hiệu quả như nhau. 20