Tài liệu Sáng kiến kinh nghiệm một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác hướng nghiệp và dạy nghề góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

MỞ ĐÂU ̀ 1. Đăt vân đê ̣ ́ ̀ Lao động nghề  nghiệp quyết định sự  tồn tại và phát triển của xã hội loài  người, đồng thời góp phần vào việc hình thành và phát triển nhân cách. Sự  phát   triển xã hội tuỳ  thuộc vào sự  tăng năng suất lao động của từng nghề. Muốn có   năng suất lao động cao đáp  ứng nhu cầu của con người và thúc đẩy sự  phát triển  của xã hội con người phải cải tiến công cụ, thiết kế mới những máy móc định ra  phương pháp gia công hợp lý, tổ chức và sản xuất khoa học. Muốn làm được điều  đó con người cần có tri thức, kỹ năng sáng tạo. Hướng nghiệp là một hoạt động giáo dục nhằm mục đích giáo dục học sinh   lựa chọn nghề một cách tự giác có ý nghĩa là việc lựa chọn đó có sự  phù hợp với   yêu cầu  của xã hội và phù hợp với những đòi hỏi của nghề. Nó là một quá trình   giáo dục lâu dài, gian khổ và phức tạp. Với tư cách là một bộ phận cấu thành của   nền giáo dục phổ thông, hướng nghiệp là một vấn đề giáo dục và đào tạo thế hệ  trẻ góp phần vào việc bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, bồi dưỡng ý thức đúng đắn  đối với lạo động, nâng cao chất lượng  dạy và học, tạo ra những cơ  sở  ban đầu   rất quan trọng cho thế hệ trẻ tham gia lao động sản xuất và đào tạo nghề. Chính vì  vậy, công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là một công tác giáo dục toàn  diện. Giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề  phổ thông là một nội dung đượ c pháp  lý hoá bằng những quy chế, quy định, chỉ  thị  nhà nước, một yếu tố  quan trọng   trong nội dung giáo dục toàn diện cho học sinh ph ổ thông và là yêu cầu giáo dục   tất yếu trong nhà trường. Thực trang đât n ̣ ́ ươc ta hiên nay đang lâm vao tinh trang “th ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ưa thay, thiêu th ̀ ̀ ́ ợ”.  Đôi ngu c ̣ ̃ ử nhân, ky s ̃ ư thi nhiêu trong khi đo công nhân, th ̀ ̀ ́ ợ co tay nghê thi lai thiêu ́ ̀ ̀ ̣ ́  trâm trong. Điêu nay đa anh h ̀ ̣ ̀ ̀ ̃̉ ưởng rât l ́ ơn t ́ ơi qua trinh tuyên dung va san xuât cua cac ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̀ ̉ ́ ̉ ́  doanh nghiêp, cac doanh nghiêp tuyên dung không đu sô công nhân hoăc tuyên đu ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ̉ ̉  1 nhưng chât l ́ ượng công nhân lai không nh ̣ ư  mong muôn. Nguyên nhân dân t ́ ̃ ơi tinh ́ ̀   trang trên thi co rât nhiêu, tuy nhiên co môt nguyên nhân c ̣ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̣ ơ ban la hoc sinh sau khi tôt ̉ ̀ ̣ ́  nghiêp trung hoc phô thông đi theo con đ ̣ ̣ ̉ ương hoc nghê chiêm sô l ̀ ̣ ̀ ́ ́ ượng rât it. Do đo, ́ ́ ́  công tac h ́ ương nghiêp ­ day nghê  ́ ̣ ̣ ̀ở  cac nha tr ́ ̀ ương trung hoc phô thông la rât quan ̀ ̣ ̉ ̀ ́   trong. Đê gop phân nho be cua minh vao công cuôc nâng cao chât l ̣ ̉ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ ượng, hiêu qua cua ̣ ̉ ̉   công tac h ́ ương nghiêp ­ day nghê  ́ ̣ ̣ ̀ở cac nha tr ́ ̀ ương, tôi l ̀ ựa chon đê tai  ̣ ̀ ̀ “Môt sô giai ̣ ́ ̉  phap nâng cao hiêu qua công tac h ́ ̣ ̉ ́ ương nghiêp va day nghê gop phân vao s ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ự   nghiêp công nghiêp hoa, hiên đai hoa đât n ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ́ ươc” ́   đê lam bai tâp nghiên c ̉ ̀ ̀ ̣ ưu cua ́ ̉   minh. Thông qua đo cung hy vong giup cac nha tr ̀ ́ ̃ ̣ ́ ́ ̀ ương THCS trên đia ban huyên co ̀ ̣ ̀ ̣ ́  thêm môt sô giai phap đê lam tôt công tac h ̣ ́ ̉ ́ ̉ ̀ ́ ́ ương nghiêp va day nghê cua đ ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ̉ ơn vi minh. ̣ ̀ 2. Muc đich nghiên c ̣ ́ ưu ́ Nâng cao nhân th ̣ ưc cua hoc sinh, giao viên va cac bâc phu huynh vê linh v ́ ̉ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ ̃ ực   nghê nghiêp. ̀ ̣ Đê ra môt sô giai phap gop phân nâng cao chât l ̀ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̀ ́ ượng, hiêu qua cua công tac h ̣ ̉ ̉ ́ ương ́   nghiêp va day nghê  ̣ ̀ ̣ ̀ở cac nha tr ́ ̀ ương phô thông, khăc phuc tinh trang “th ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ưa thay, thiêu ̀ ̀ ́  thợ” như thực tê hiên nay. ́ ̣ 3. Cơ sở khoa hoc̣ 3.1. Cơ sở ly luân ́ ̣ Hướng nghiệp là một hệ thống biện pháp tác động của nhà trường, gia đình,  xã hội trong đó nhà trường đóng vai trò chủ  đạo nhằm hướng dẫn và chuẩn bị  nghề  cho thế  hệ  trẻ  sẵn sàng đi vào ngành nghề  tại những nơi xã hội đang cần  phát triển đồng thời phù hợp với hứng thú năng lực cá nhân. Trong nhà trường phổ  thông, hướng nghiệp là một bộ  phận quan trọng của  nền giáo dục phổ  thông. Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần   thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu, nguyên lý và nội dung giáo  2 dục của Đảng góp phần tích cực và có hiệu quả  vào việc phân công và sử  dụng  hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Công   tác   hướng   nghiệp   trong   nhà   trường   phổ   thông   nhằm   mục   đích   bồi   dưỡng hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội,   đồng thời phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân. Công tác giáo dục là một bộ phận của công tác giáo dục XHCN. Về phương   diện này, hướng nghiệp là công việc điều chỉnh động cơ chọn nghề cho học sinh,   điều chỉnh hứng thú cua các em theo xu th ̉ ế  phân công lao động xã hội. Hướng   nghiệp là một công việc góp phần vào việc cụ  thể  hoá mục tiêu đào tạo của  trường phổ thông. Công tác hướng nghiệp luôn hướng vào việc sử  dụng hợp lý tiềm năng lao   động trẻ  tuổi của đất nước, từ  đó nâng cao năng suất lao động của xã hội, đưa   thanh thiếu niên vào đúng vị trí lao động nghề nghiệp, giúp cho họ phát huy được   hết năng lực, sở trường lao động, phát triển cao những hứng thú nghề nghiệp, làm  nảy nở óc sáng tạo trong lao động là việc làm hết sức quan trọng đối với hướng   nghiệp. Làm như  vậy, nghề  nghiệp không phải là nơi kiếm sống mà là nơi thể  hiện nhân cách, phát triển tài năng, cống hiến sức lực và trí tuệ cho công cuộc xây   dựng CNXH và bảo vệ tổ quốc.  Hướng nghiệp có tác dụng góp phần làm cụ  thể  hoá mục tiêu đào tạo của  trường phổ thông thì điều đó có nghĩa là công tác hướng nghiệp có chức năng thực  hiện đường lối giáo dục của Đảng và nhà nước, thực hiện đường lối giáo dục  trong đời sống xã hội. Hướng nghiệp sẽ  tạo nên những yếu tố  mới trong con   người lao động­ yếu tố cơ bản của việc tăng năng suất lao động xã hội. Hướng nghiệp có tác dụng điều chỉnh sự phân công lao động xã hội, tạo ra sự  công bằng trong việc phân bố  lực lượng dân cư. Khi xã hội gặp khó khăn trong   việc tìm kiếm “công ăn, việc làm" cho thanh thiếu niên, hướng nghiệp se k ̃ ết hợp   chặt chẽ  với lao động sản xuất và dạy nghề  có những tác dụng làm  ổn định đời   3 sống xã hội, góp phần tạo điều kiện để  xã hội sử  dụng hết lực lượng học sinh   phổ thông ra trường trong lĩnh vực kinh tế, kể cả kinh tế quốc doanh và kinh tế gia  đình. 3.2. Cơ sở thực tiên ̃ Hội nghị lần thứ hai của BCH TW khóa VIII (12/1996) đã nêu 6 quan điểm chỉ  đạo định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ  CNH­ HĐH. Quan điểm mới của Đảng ta là phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu   phát triển kinh tế  xã hội, những tiến bộ  khoa học công nghệ  và củng cố  quốc  phòng, an ninh. Giáo dục là một hoạt động có mục đích, có chương trình, nội dung,  phương pháp và phương tiện giáo dục nhằm giáo dục và đào tạo học sinh trở  thành những người lao động có trình độ, có kỹ  năng nghề  nghiệp. Phát triển giáo   dục gắn với tiến bộ  khoa học ­ công nghệ   là quan điểm chỉ  đạo xuyên suốt quá  trình phát triển của giáo dục.  Vào những năm 60  ở  miền Bắc cùng với sự  phát triển cũ nền giáo dục công  tác hướng nghiệp đã được đặt ra dưới hình thức là trường vừa học vừa làm, song  hình thức đó tổ chức chưa được quy mô, rải rác chỉ vài trường. Đến những năm 80 để  đẩy mạnh công tác giáo dục, Hội đồng Chính phủ  đã   có quyết định về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông. Công tác hướng   nghiệp trong nhà trường phổ  thông nhằm mục đích bồi dưỡng, hướng dẫn việc  chọn nghề cho học sinh phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội đồng thời phù   hợp với năng khiếu cá nhân. Thông tư số 31/TT­BGD&ĐT của Bộ giáo dục ­ Đao tao ngày 17/8/1981 cũng ̀ ̣   nêu rõ vị trí và nhiệm vụ của công tác hướng nghiệp, trong nhà trường phô thông ̉   hướng nghiệp là một bộ phận quan trọng của nền giáo dục phổ thông. Thực hiện   công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực  hiện mục tiêu, nguyên lý và nội dung giáo dục của Đảng. Góp phần tích cực và có  hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. 4 Để  thực hiện đúng quan điểm giáo dục của Đảng từ  nay đến năm 2015 là  phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế ­ xã hội những tiến bộ  của khoa học công nghệ, củng cố  quốc phòng, an ninh. Từ  năm học 2004­2005  đến nay ngành giáo dục đã quyết định đưa công tác hướng nghiệp và dạy nghề vào   trường phổ thông xem đây là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong quá trình  dạy học. Nhìn chung, các nha tr ̀ ường đã quán triệt được những văn bản đó song việc  thực hiện chưa đồng bộ, việc hương nghiêp va d ́ ̣ ̀ ạy nghề thường chuyển giao cho   cac trung tâm GDTX va day nghê hoăc trung tâm day nghê, ch ́ ̀ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ưa chú trọng hoăc̣   khoán cho giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, chưa có sự kiểm tra đánh giá cụ  thể nên kêt qua vê linh v ́ ̉ ̀ ̃ ực nay rât thâp. ̀ ́ ́ 4. Đôi t ́ ượng, pham vi, gi ̣ ơi han nghiên c ́ ̣ ưu ́ Pham vi ap dung đê tai: Đê tai đ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̀ ược ap dung trong cac nha tr ́ ̣ ́ ̀ ường phô thông. ̉ Linh v ̃ ực nghiên cưu: Nhân th ́ ̣ ưc cua giao viên va hoc sinh vê linh v ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ̃ ực hoc nghê. ̣ ̀ Đôi t ́ ượng nghiên cưu: Giao viên va cac em hoc sinh THCS trong đô tuôi 12­15. ́ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̉ 5. Thơi gian va đia điêm nghiên c ̀ ̀ ̣ ̉ ưu ́ ­ Thơi gian nghiên c ̀ ưu: t ́ ừ thang 09/2011 ­ 06/2012. ́ ­   Điạ   điêm ̉   nghiên   cưu: ́   Trương ̀   THCS   Hoang ̀   Lương,   THCS   Hoang ̀   Vân,  THCS Hoa S ̀ ơn, THCS Đai Thanh. ̣ ̀ 6. Phương phap nghiên c ́ ưu ́ Trong qua trinh nghiên c ́ ̀ ưu đê tai s ́ ̀ ̀ ử dung môt sô ph ̣ ̣ ́ ương phap sau: ́ Phương phap điêu tra, phong vân. ́ ̀ ̉ ́ Phương phap trăc nghiêm. ́ ́ ̣ Phương phap phân tich, x ́ ́ ử ly sô liêu. ́ ́ ̣ 5 NÔI DUNG ̣ Chương 1 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIÊU QUA  CÔNG TAC ̣ ̉ ́ HƯƠNG NGHIÊP ­ DAY NGHÊ  ́ ̣ ̣ ̀Ở CAC  NHA  TR ́ ̀ ƯỜNG THCS Đê nâng cao chât l ́ ́ ượng, hiêu qua cua công tac h ̣ ̉ ̉ ́ ương nghiêp va day nghê. Đê ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ̀  tai đa tiên hanh th ̀ ̃ ́ ̀ ực hiên đông bô môt sô giai phap sau: ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ́ 1. Giải pháp 1:  Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên, học sinh và lực  lượng ngoài nhà trường Nhận thức là một vấn đề  rất quan trọng trong công tác quản lý, chỉ đạo hoạt   động giáo dục hương nghiêp ­ day nghê, đây là m ́ ̣ ̣ ̀ ột hoạt động để  thực hiện mục  tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh. 6 1.1. Đối với cán bộ giáo viên Cán bộ giáo viên là lực lượng nòng cốt quyết định chất lượng các hoạt động  trong nhà trường vì vậy nâng cao nhận thức là một việc làm cần thiết. Trước hết là đối với hiệu trưởng, người cán bộ  quản lý trường học phải   nhận thức được tầm quan trong của công tác hương nghiêp ­ day nghê  ́ ̣ ̣ ̀ở  trường   phổ thông nhận thức được sự chỉ đạo, tổ chức hoạt động hương nghiêp ­ day nghê ́ ̣ ̣ ̀  là nhiệm vụ  của hiệu trưởng và Hội đồng giáo dục. Thấy được tầm quan trọng   của công tác hương nghiêp ­ day nghê trong tr ́ ̣ ̣ ̀ ường phổ thông, giúp học sinh định  hướng được nghề  nghiệp hoặc làm quen được một số  nghề  đê sau này có c ̉ ơ  sở  chọn nghề  mà mình yêu thích. Qua đó hiệu trưởng không được xem nhẹ  công tác   này và biết đầu tư  thích đáng để  công tác hương nghiêp ­ day nghê ho ́ ̣ ̣ ̀ ạt động có   chất lượng và đạt được hiệu quả cao nhất. Đối với khối 9 là khối cuối cấp, chương trình hướng nghiệp được đưa vào dạy  học chính khoá, hiệu trưởng cùng giáo viên phải có sự quan tâm đến việc nâng cao  nhận thức cho các em, các em phải có sự  nhìn nhận, hiểu đượ c tầm quan trọng   của công tác hướng nghiêp ­ day nghê, đây là m ̣ ̣ ̀ ục tiêu của việc giáo dục toàn   diện học sinh. 1.2. Đối với giáo viên bộ môn, giáo viên chủ nhiệm Sự hợp tác của giao viên chu nhiêm va giao viên bô môn có vai trò quy ́ ̉ ̣ ̀ ́ ̣ ết định  cho sự thành công của công tác hướng nghiệp, vì vậy nâng cao nhận thức cho giáo   viên là việc làm rât cân thiêt.  ́ ̀ ́ Thông qua hoạt động ngoại khoá như: tham quan cac c ́ ơ sở san xuât, cac trung ̉ ́ ́   tâm hướng nghiệp dạy nghề, trung tâm day nghê... giúp giáo viên nh ̣ ̀ ận thức tầm   quan trọng của công tác hướng nghiệp, đây là nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo   dục nói chung và trường nói riêng nhằm góp phần giáo dục toàn diện học sinh.  Đặc biệt đối với giao viên chu nhiêm kh ́ ̉ ̣ ối 9 phải nhận thức  được hoạt động  hương nghiêp ­ day nghê  là m ́ ̣ ̣ ̀ ột môn học chính khoá, hiểu được tầm quan trọng  7 của bộ  môn này từ  đó có hướng giáo dục học sinh, tìm phương pháp giảng dạy   phù hợp để công tác giáo dục hương nghiêp ­ day nghê đ ́ ̣ ̣ ̀ ạt hiệu quả cao nhất.  1.3. Đối với học sinh khối 9  Đây là lứa tuổi sắp làm người lớn nhưng chưa có sự hiểu biết sâu sắc về tầm  quan trong c ̣ ủa hoạt động này. Vì vậy, nhiệm vụ của can bô, giao viên là giúp các ́ ̣ ́   em hiểu được tầm quan trọng của công tác hương nghiêp ­ day nghê đ ́ ̣ ̣ ̀ ể  các em   tham gia đầy đủ, tích cực và có ý thức hoạt động tốt.  Thông qua các buổi ngoại khoá, chào cờ đầu tuần, sinh hoạt lớp, hoặc các bộ  môn văn hoá như: Công nghệ, Vật lý, Sinh học... can bô, giao viên giúp h ́ ̣ ́ ọc sinh   nhận thức được trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ngoài việc   đào tạo những người thầy phải cần đến những người thợ. Những kiến thức mà  các em được học trên lớp cần  phải được vận dụng vào thực tiễn.  Thông qua  hoạt động này sẽ  giúp các em tìm hiểu một số  nghề  để  các em định hướng được  nghề nghiệp trong tương lai của mình. 1.4. Đối với lực lượng ngoài xã hội Trong giai đoạn hiện nay nước ta đang trên đà phát triển, nhu cầu về nhân lực   đoi h ̀ ỏi ngày càng cao, để đáp ứng được nhu cầu đó thì yêu cầu học tập, hoạt động  giáo dục nhà trường cũng được nâng cao. Để thực hiện mục tiêu giáo dục thì nhà   trường cần có sự  tiếp sức của lực lượng xã hội một cách có trách nhiệm. Nhà  trường có trách nhiệm giúp phụ  huynh học sinh, các lực lượng khác ngoài xã hội  nhận thức đúng đắn vai trò, ý nghĩa của hoạt động hương nghiêp ­ day nghê. Ho ́ ̣ ̣ ̀ ạt   động này không  ảnh hưởng đến chất lượng các môn văn hoá mà đây là công tác  giúp các em phát triển toàn diện. Từ  nhận thức đầy đủ  về  hoạt động này nhà   trường dễ  dàng tranh thủ  sự  hỗ  trợ, hợp tác, ung hô c ̉ ̣ ủa họ  trong qua trình giáo ́   dục. 2. Giải pháp 2: Xây dựng kế hoạch và chương trình hoạt động 8 Theo mục tiêu giáo dục của thời kỳ công nghiêp hoa, hiên đai hoa đ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ể phát triển  toàn diện học sinh ngoài việc học các bộ môn văn hoá cần phải cung cấp thêm cho  học sinh một số  kiến thức cơ  bản về  một số  nghề  quen thuộc, giúp các em làm   quen được với một số nghề mà em yêu thích, hiểu được ý nghĩa tầm quan trọng của   việc lựa chọn nghề  nghiệp tương lai. Biết được một số  thông tin cơ  bản về  định  hướng phát triển kinh tê ­ xa hôi c ́ ̃ ̣ ủa đất nước, khu vực và địa phương, về thế giới   nghề  nghiệp, thị  trường lao động, hệ  thống giáo dục phổ  thông, trung hoc chuyên ̣   nghiêp và d ̣ ạy nghề, cao đẳng, đại học ở địa phương và cả nước. Để giúp học sinh   hiểu được tầm quan trọng của hoạt động này cần phải chỉ đạo xây dựng kế hoạch  từ đầu năm học. Công tác hương nghiêp ­ day nghê đ ́ ̣ ̣ ̀ ược đưa vào kế hoạch hoạt động của năm  học, đảm bảo đúng chỉ tiêu của Sở giáo dục đề ra tối thiểu là 80% học sinh khối 9   tham gia học nghề phô thông. ̉ Người phụ  trách công tác hướng nghiệp của các lớp là giao viên chu nhiêm, ́ ̉ ̣   giao viên chu nghiêm ph ́ ̉ ̣ ối hợp với giao viên bô môn đ ́ ̣ ể  làm tốt công tác hương ́   nghiêp­ day nghê. ̣ ̣ ̀ Công tác hướng nghiệp một tháng tổ chức một tiết, giáo viên lên lớp phải có   giáo án và dạy theo đúng chủ đề của từng tháng. Cu thê: ̣ ̉ Tháng 9: Ý nghĩa tầm quan trọng của việc chọn nghề . Tháng 10: Định hướng phát triển kinh tê ­ xa hôi c ́ ̃ ̣ ủa đất nước và địa phương. Tháng 11: Thế giới nghề nghiệp quanh ta. Tháng 12: Tìm hiểu thông tin một số nghề phổ biến ở địa phương. Tháng 1: Thông tin về thị trường lao động. Tháng 2: Tìm hiểu năng lực bản thân và truyền thống nghề  nghiệp của gia   đình. Tháng 3: Tìm hiểu hệ  thống giao duc trung hoc và đào t ́ ̣ ̣ ạo nghề  của trung   ương và địa phương.  9 Tháng 4: Các hướng đi sau khi tốt nghiệp THCS. Tháng 5: Tư vấn hướng nghiệp. Hiệu trưởng chỉ đạo giao viên chu nhiêm ph ́ ̉ ̣ ối hợp giao viên bô môn th ́ ̣ ực hiện  đúng chương trình do Bộ, Sở GD­ĐT quy định. Giáo viên phụ  trách công tác hướng nghiệp có thể  tổ  chức nhiều hoạt động  giáo dục hướng nghiệp bằng nhiều phương pháp:  ­ Thuyết trình. ­ Tổ chức học sinh điều tra thông tin nghề. ­ Tổ chức thảo luận lớp về chủ đề hướng nghiệp. ­ Tổ chức học sinh học theo nhóm nhỏ. ­ Tổ chức trò chơi theo chủ đề hướng nghiệp. ­ Phương pháp đóng vai (diễn kịch) mô phỏng. Phương pháp tổ  chức hoạt động hướng nghiệp phải phù hợp với chủ  đề  từng  tháng. Đối với chủ  đề  tìm hiểu thông tin nghề   ở  địa phương, hiệu trưởng chỉ  đạo   giao viên chu nhiêm có th ́ ̉ ̣ ể  mời một số  thợ  giỏi giới thiệu các nghề   phổ  biến ở  địa phương như: nghê may công nghiêp, mây tre đan, c ̀ ̣ ơ khi, điên t ́ ̣ ử... hoặc cho các   tham quan các cơ sở sản xuất mây tre đan, chăn nuôi thu y, nuôi trông thuy san... ́ ̀ ̉ ̉ ở  địa phương. Đối với giao viên bô môn công ngh ́ ̣ ệ, vật lý, sinh học...cần hướng nghiệp cho  học sinh qua các tiết dạy, bài dạy.  Sưu tầm một số mẫu vật giới thiệu một số nghề mà các em chưa biết hoặc   những tài liệu có mục đích tư vấn nghề nghiệp. Khi học lớp 9 học sinh nào cũng có những dự  định chọn một hướng đi cho  bản thân mình như: hoc lên THPT, hoc trung câp nghê ho ̣ ̣ ́ ̀ ặc về  gia đình tham gia   lao động sản xuất... kèm theo cac d ́ ự định đo th ́ ường là những ước mơ về sự thành   10 đạt trong tương lai. Sự  hình thành dự  định chọn một hướng đi này gần như  bao   giờ  cũng gắn vơi vi ́ ệc xem xét, cân nhắc các yếu tố   ảnh hưởng như  hứng thú,   năng lực bản thân va nh ̀ ững khó khăn thuận lợi sẽ  gặp. Đây là lần đầu tiên trong   đời các em phải đối đầu với việc lựa chọn này. Do vậy, học sinh sẽ gặp không ít   khó khăn hoặc mắc phải những sai lầm khi chọn cho mình một hướng đi phù hợp.   Vì vậy, thông qua cac bu ́ ổi thảo luận trên lớp, giáo viên cần cho các em nhận thức   những thuận lợi, khó khăn khi quyết định lựa chọn hướng đi của riêng mình. 3. Giải pháp 3:  Tổ  chức và chỉ  đạo hoạt động, bồi dưỡng giáo viên và  ban quản lý hoạt động hương nghiêp ­ day nghê ́ ̣ ̣ ̀ Hiệu trưởng chỉ đạo giao viên chu nhiêm, giao viên bô môn, tông phu trach Đôi ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ ́ ̣  đặc biệt là giao viên chu nhiêm kh ́ ̉ ̣ ối 9 phải nắm vững nội dung chương trình hoạt   động hương nghiêp ­ day nghê theo ch ́ ̣ ̣ ̀ ương trình hướng dẫn của Bộ  giáo dục và  đào tạo, chương trình được xây dựng theo chủ đề hàng tháng. Giao viên chu nhiêm, giao viên phu trach công tác h ́ ̉ ̣ ́ ̣ ́ ướng nghiệp phải chuẩn bị  hồ  sơ  giáo án, có kế  hoạch, hình thức tổ  chức cụ  thể, tránh tình trạng soạn đối  phó. Ngoài việc thực hiện đúng, đủ  nội dung chương trình phần bắt buộc, cần   phải thường xuyên thay đổi hình thức tổ chức để tạo hứng thú cho học sinh. Thành lập Ban chỉ đạo công tac h ́ ướng nghiệp ­ day nghê, bao gôm: ̣ ̀ ̀ ­ Phó hiệu trưởng: Trưởng ban ­ Tổ trưởng chuyên môn: Phó ban ­ Giao viên chu nhiêm:  ́ ̉ ̣ Ủy viên  ­ Tổng phụ trách: Ủy viên Huy động học sinh học nghề tại Trung tâm GDTX ­ Day nghê và tr ̣ ̀ ường phải   đạt tối thiểu là 80% . 11 Ban chỉ  đạo hướng nghiệp mỗi tháng họp một lần và có sự  phân công trách   nhiệm cụ thể. Để  hoạt động hướng nghiệp có hiệu quả, có chất lượng thì không chỉ  là   nhiệm vụ  của cán bộ  quản lý, giao viên chu nhiêm, giao viên bô môn, tông phu ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̉ ̣  trach mà là nhi ́ ệm vụ của tất cả hội đồng sư phạm và học sinh. Vì vậy, bồi dưỡng  chuyên môn cho đội ngũ cán bộ giáo viên là một việc làm cần thiết. Hiện nay, nội dung chương trình hướng nghiệp có yêu cầu cao song can bô, ́ ̣  giao viên, tông phu trach ch ́ ̉ ̣ ́ ưa được tập huấn nhiều vì vậy để  làm tốt công tác   hướng nghiệp cần tổ chức các đợt tập huấn bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ  tổ chức công tác hướng nghiệp, cho giáo viên tham quan học tập một số cơ sở sản   xuất ở địa phương mình hoặc địa phương khác. Đối với tông phu trach thông qua ho ̉ ̣ ́ ạt động giao duc ngoai gi ́ ̣ ̀ ờ lên lớp giáo  dục cho học sinh ý thức tham gia hoạt động hương nghiêp và các bu ́ ̣ ổi học nghề. Ngoài các nghề  mà trường để  tổ  chức cần phối hợp với trung tâm GDTX ­  Day nghê, trung tâm day nghê t ̣ ̀ ̣ ̀ ổ  chức tư  vân vê môt sô nghê khac đang đ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ́ ược chú  trong hiên nay. ̣ ̣ Tổ  chức kiểm tra việc tham gia học tập hướng nghiệp và học nghề  theo sự  hướng dẫn của Bộ, Sở GD­ĐT. 4. Giải  pháp 4: Tăng cường cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động Công tác hướng nghiệp được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau đoi h ̀ ỏi   phải đầu tư  nhiều kinh phí cho việc xây dựng phòng hướng nghiệp đặc biệt là  việc mua sắm trang thiết bị để phục vụ cho hoạt động này. Hàng năm, huyện đều   dành một phần kinh phí trong ngân sách để  xây dựng cơ  sở  vật chất mua sắm   trang thiết bị dạy học. Ngoài việc huyện tạo điều kiện để sử dụng nguồn kinh phí  từ  quỹ  học phí, thì nhà trường phải huy động cộng đồng bằng cách vận động sự  giúp đỡ của cá nhân phụ huynh, các cơ quan đoàn thể các doanh nghiệp đóng trên  12 địa bàn, các tổ  chức phi chính phủ  ...  ủng hộ  cơ  sở  vật chất, thiết bị  cho nhà  trường. Tham mưu với Đảng bộ, UBND cac xa, th ́ ̃ ị  tr ấn, H ội ph ụ  huynh  để  tranh  thủ  hỗ  trợ  xây dựng cơ  sở  vât chât. Đ ̣ ́ ầu tư  kinh phí để  mua sắm trang thiết bị  giảng dạy cho giáo viên bộ  môn, giao viên chu nhiêm, nh ́ ̉ ̣ ững người phụ  trách  công tác hướng nghiệp như  sách tham khảo, tài liệu hướng nghiệp, những mô  hình sản phẩm mô tả nghề... 5.   Giải   pháp   5:  Tăng   cường   công   tác   kiểm   tra,   đánh   giá   hoạt   động  hương nghiêp ­ day nghê  ́ ̣ ̣ ̀ở khối 9 Kiểm tra, đánh giá là một biện pháp tích cực để  nâng cao chất lượng hoạt   động hương nghiêp ­ day nghê. B ́ ̣ ̣ ̀ ất kỳ một hoạt động nào ở trường cũng phải chú   ý đến khâu kiểm tra, đánh giá. Không kiểm tra, đánh giá có nghĩa là không có quá  trình quản lý. Vì vậy, can bô quan ly ph ́ ̣ ̉ ́ ối hợp với Ban chỉ đạo hướng nghiệp, các   đoàn thể  trong nhà trường phải thường xuyên kiểm tra đánh giá cụ  thể  công tác  hương nghiêp ­ day nghê c ́ ̣ ̣ ̀ ủa giao viên chu  nhiêm, giao viên bô môn. ́ ̉ ̣ ́ ̣ Thường xuyên dự  giờ, kiểm tra các buổi hoạt động hương nghiêp và các ti ́ ̣ ết  dạy nghề để đánh giá chất lượng và hiệu quả của tiết dạy, hình thức tổ chức không   phù hợp để kịp thời điều chỉnh và có biện pháp bồi dưỡng và nâng cao nghiệp vụ cho  giáo viên. Kiểm tra việc thực hiện chương trình  theo đúng quy định của Bộ và Sở GD­ĐT. Sau khi kiểm tra cần đánh giá cụ thể những mặt mạnh, mặt yếu từ đó rút ra kinh   nghiệm về hình thức, phương pháp hoạt động để bổ sung vào kế hoạch. 13 Chương 2  KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC  Sau khi phôi h ́ ợp vơi cac nha tr ́ ́ ̀ ương th ̀ ực hiên đông bô cac giai phap nhăm nâng ̣ ̀ ̣ ́ ̉ ́ ̀   cao chât l ́ ượng hương nghiêp ­ day nghê, kêt qua thu đ ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̉ ược trên cac măt cu  thê nh ́ ̣ ̣ ̉ ư sau: 1. Vê măt nhân th ̀ ̣ ̣ ưć Trươc khi th ́ ực hiên cac giai phap nhăm nâng cao chât l ̣ ́ ̉ ́ ̀ ́ ượng hương nghiêp ­ ́ ̣   day nghê  ̣ ̀ở  cac nha tr ́ ̀ ương THCS. Đê tai co th ̀ ̀ ̀ ́ ực hiên lây phiêu thăm do vê nhân ̣ ́ ́ ̀ ̀ ̣   thưc cua cac em hoc sinh khôi 9  ́ ̉ ́ ̣ ́ ở 04 nha tr ̀ ường, kêt qua thu đ ́ ̉ ược: Câu hoỉ Hay cho biêt y kiên cua em vê m ̃ ́ ́ ́ ̉ ̀ ưć Tra l ̉ ơi cua hoc sinh ̀ ̉ ̣ Cân thiêt ̀ ́ Binh th ̀ ương ̀ Không cân thiêt ̀ ́ SL % SL % SL % độ   câǹ   thiêt́   cuả   công   tać   hương ́   nghiêp ­ day nghề ̣ ̣ ? 135 43,2 123 39,4 54 Tông sô hoc sinh tham gia: 312 em ̉ ́ ̣   Sau khi đa th ̃ ực hiên đông bô 5 giai phap cua đê tai, kêt qua thu đ ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ̉ ược: 14 17,4 Tra l ̉ ơi cua hoc sinh ̀ ̉ ̣ Câu hoỉ Hay c ̃ ho biêt y kiên cua em vê m ́ ́ ́ ̉ ̀ ưć   Cân thiêt ̀ ́ Binh th ̀ ương ̀ Không cân thiêt ̀ ́ SL % SL % SL % 264 84,6 33 10,6 15 4,8 độ   câǹ   thiêt́   cuả   công   tać   hương ́   nghiêp ­ day nghề ̣ ̣ ? Tông sô hoc sinh tham gia: 312 em ̉ ́ ̣ Như vây, co thê noi sau khi cac nha tr ̣ ́ ̉ ́ ́ ̀ ương tac đông đông bô thông qua cac giai ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ́ ̉  phap nhân th ́ ̣ ưc cua cac em vê  ́ ̉ ́ ̀  công tac h ́ ướng nghiêp ­ day nghê đa co nh ̣ ̣ ̀ ̃ ́ ững   chuyên biên tich c ̉ ́ ́ ực: sô hoc sinh cho răng công tac h ́ ̣ ̀ ́ ương nghiêp ­ day nghê la cân ́ ̣ ̣ ̀ ̀ ̀  thiêt ban đâu chi chiêm 43,2%, sau đo đa tăng lên 84,6% va sô hoc sinh cho răng ́ ̀ ̉ ́ ́ ̃ ̀ ́ ̣ ̀   binh th ̀ ương va không cân thiêt cung đa giam đang kê. ̀ ̀ ̀ ́ ̃ ̃ ̉ ́ ̉ 2. Kêt qua huy đông sô hoc sinh tham gia hoc nghê phô thông ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ̉   Năm hoc 2011­2012: ̣ Trương ̀ THCS Hoang L ̀ ương THCS Hoang Vân ̀ THCS Hoa S ̀ ơn THCS Đai Thanh ̣ ̀ Tông ̉ Sô hoc sinh tham ́ ̣   Sô hoc sinh tôt ́ ̣ ́  Ti lê ̉ ̣ gia hoc nghề ̣ 94 87 82 49 312 nghiêp ̣ 94 87 82 49 312 (%) 100 100 100 100 100 3. Kêt qua huy đông sô hoc sinh tham gia hoc Trung câp nghê ́ ̉ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̀ Trương ̀ THCS Hoang L ̀ ương THCS Hoang Vân ̀ THCS Hoa S ̀ ơn THCS Đai Thanh ̣ ̀ Tông ̉ Năm hoc 2011­2012 ̣ Năm hoc 2012­2013 ̣ (Sô hoc sinh) ́ ̣ 06 0 0 04 10 (Sô hoc sinh) ́ ̣ 09 07 08 05 29 15 Qua sô liêu trên cho thây sô hoc sinh tham gia hoc nghê phô thông va trung câp ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ̀ ́  nghê cua 04 nha tr ̀ ̉ ̀ ương ngay cang tăng. Chinh kêt qua đo cung cho chung ta thây ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̉ ́ ̃ ́ ́  được hiêu qua cua viêc đ ̣ ̉ ̉ ̣ ưa cac giai phap vao nâng cao chât l ́ ̉ ́ ̀ ́ ượng cua công tac ̉ ́  hương nghiêp va day nghê  ́ ̣ ̀ ̣ ̀ở cac nha tr ́ ̀ ường THCS.    KÊT LUÂN ­ KIÊN NGHI ́ ̣ ́ ̣   1. Kêt luân ́ ̣ Để  đạt được mục tiêu của giáo dục là  ưu tiên nâng cao chất lượng đào tạo  nhân lực, đặc biệt chú trọng nhân lực khoa học công nghệ  trình độ  cao, can bô ́ ̣  quan ly gioi và công nhân k ̉ ́ ̉ ỹ thuật lành nghề trực tiếp góp phần nâng cao sức cạnh   tranh của nền kinh tế, đưa chương trình hoạt động hương nghiêp ­ day nghê vào ́ ̣ ̣ ̀   kế  hoạch giáo dục của trường phổ  thông là một trong những biểu hiện rõ nhất   của sự nghiệp đổi mới giáo dục. Đảng, Nha n ̀ ươc và Ngành giáo d ́ ục để chủ động  bằng nhiều hình thức, biện pháp trong đó có biện pháp đổi mới phương pháp nội   dung và hình thức dạy học. Việc đưa chương trình hương nghiêp ­ day nghê vao ́ ̣ ̣ ̀ ̀  trường phổ thông có tác dụng tích cực trong việc giao duc hoc sinh toan diên. ́ ̣ ̣ ̀ ̣ Để thực hiện mục tiêu nay cac nhà tr ̀ ́ ường phải nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ  sở  thực tiễn,  đối chiếu thực trạng và tình hình thực tiễn của trường,  của  địa   phương để  có tầm nhìn chính xác hệ  thống, khoa học, sau đó nhân rộng và rút ra  bài học kinh nghiệm về công tác tổ chức hương nghiêp ­ day nghê, t ́ ̣ ̣ ̀ ạo tiền đề cho   các lớp tiếp theo đáp  ứng yêu cầu giáo dục, yêu cầu của sự  nghiệp đổi mới đất   nước, thời kỳ công nghiêp hoa, hiên đai hoa.  ̣ ́ ̣ ̣ ́ Qua viêc đ ̣ ưa 5 nhom giai phap nhăm nâng cao hiêu qua, chât l ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̉ ́ ượng cua công ̉   tac h ́ ướng nghiêp ­ day nghê vao th ̣ ̣ ̀ ̀ ực hiên  ̣ ở  bôn nha tr ́ ̀ ường THCS cung đa cho ̃ ̃   thây đat đ ́ ̣ ược môt sô kêt qua nhât đinh nh ̣ ́ ́ ̉ ́ ̣ ư: sự  chuyên biên nhân th ̉ ́ ̣ ức vê linh v ̀ ̃ ực   16 nghê nghiêp cua giao viên va hoc sinh đa đ ̀ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̃ ược nâng lên ro rêt, sô l ̃ ̣ ́ ượng hoc sinh ̣   tham gia hoc nghê phô thông, hoc trung câp nghê cua cac tr ̣ ̀ ̉ ̣ ́ ̀ ̉ ́ ương ngay môt tăng, ̀ ̀ ̣   điêu đo cung đa khăng đinh hiêu qua cua cac nhom giai phap đ ̀ ́ ̃ ̃ ̉ ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ́ ̉ ́ ưa ra va hoan toan ̀ ̀ ̀  co đem ap dung vao tinh hinh th ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ực tê đôi v ́ ́ ới công tac h ́ ướng nghiêp ­ day nghê ̣ ̣ ̀  cua cac nha tr ̉ ́ ̀ ương THCS. ̀   * Bai hoc kinh nghiêm ̀ ̣ ̣ Măc du công tac h ̣ ̀ ́ ương nghiêp ­ day nghê m ́ ̣ ̣ ̀ ới được đưa vao cac nha tr ̀ ́ ̀ ường  THCS được vai năm tr ̀ ở  lai đây. Tuy nhiên, qua kêt qua đat đ ̣ ́ ̉ ̣ ược chung ta co thê ́ ́ ̉  nhân thây công tac h ̣ ́ ́ ướng nghiêp va day nghê ngay cang co nh ̣ ̀ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ững chuyên biên ̉ ́  tich c ́ ực.  Đê lam tôt công tac nay chung ta phai biêt huy đông s ̉ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̉ ́ ̣ ức manh cua toan xa hôi: ̣ ̉ ̀ ̃ ̣   nha tr ̀ ương, gia đinh, xa hôi, cac c ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ơ sở san xuât, cac c ̉ ́ ́ ơ sở day nghê... moi tac đông ̣ ̀ ̣ ́ ̣   phai mang tinh đông bô m ̉ ́ ̀ ̣ ới đem lai hiêu qua cao nhât. Đôi v ̣ ̣ ̉ ́ ́ ới cac nha tr ́ ̀ ương ̀   THCS cân chu y  môt sô nôi dung sau: ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ Xây dựng kê hoach, ph ́ ̣ ương hương chi đao hoat đông h ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ướng nghiêp ­ day nghê ̣ ̣ ̀  ngay từ đâu năm hoc. ̀ ̣ Thanh lâp Ban h ̀ ̣ ương nghiêp cua nha tr ́ ̣ ̉ ̀ ương, co s ̀ ́ ự phân công cu thê, đanh gia ̣ ̉ ́ ́  trach nhiêm cua t ́ ̣ ̉ ưng bô phân. ̀ ̣ ̣ Xây dựng nôi dung h ̣ ương nghiêp ­ day nghê phong phu, giup hoc sinh h ́ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ưng ́   thu va co nhiêu c ́ ̀ ́ ̀ ơ hôi l ̣ ựa chon. ̣ Thường xuyên liên hê v ̣ ới cac c ́ ơ sở  san xuât trong va ngoai đia ph ̉ ́ ̀ ̀ ̣ ương, cać   cơ  sở  day nghê đê cung phôi h ̣ ̀ ̉ ̀ ́ ợp công tac thăm quan th ́ ực tê, tuyên truyên va ́ ̀ ̀  tuyên sinh. ̉ Phai huy đông đ ̉ ̣ ược sưc manh cua ca nhân va tâp thê, cac đoan thê xa hôi trong ́ ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̉ ́ ̀ ̉ ̃ ̣   va ngoai tr ̀ ̀ ương. Moi hoat đông không năm ngoai muc đich la nâng cao hiêu qua cua ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ́ ̀ ̣ ̉ ̉   công tac h ́ ương nghiêp ­ day nghê  ́ ̣ ̣ ̀ở đơn vi.̣ 2. Kiên nghi ́ ̣ Đôi v ́ ơi S ́ ở  GD­ĐT cân tô ch ̀ ̉ ức cac l ́ ơp tâp huân vê chuyên môn cho can bô, ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣  giao viên phu trach công tac h ́ ̣ ́ ́ ướng nghiêp ­ day nghê cua cac nha tr ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ường THCS. Đôi v ́ ơi Phong Giao duc ­ Đao tao:  ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ 17 Cân thanh lâp môt bô phân chuyên môn cua phong đê chi đao công tac h ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ̉ ̉ ̣ ́ ương ́   nghiêp ­ day nghê trên đia ban. ̣ ̣ ̀ ̣ ̀ Chu trong công tac thanh, kiêm tra, đanh gia nhân xet công tac h ́ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̣ ́ ́ ướng nghiêp­ ̣   day nghê cua cac tr ̣ ̀ ̉ ́ ường hang năm. ̀ Phôi h ́ ợp vơi Trung tâm GDTX ­ Day nghê, Trung tâm day nghê tô ch ́ ̣ ̀ ̣ ̀ ̉ ức cać   Hôi nghi ban vê công tac h ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ướng nghiêp ­ day nghê trong toan huyên. ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ XAC NHÂN CUA C ́ ̣ ̉ Ơ QUAN, ĐƠN VI                                             NG ̣ ƯƠI VIÊT SKKN ̀ ́                                                                                                                                                                                                                                                                                                       Dương Quôc Huân ́ 18 19