PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
I . ®Æt vÊn ®Ò :
§Êt níc trong qu¸ tr×nh ®æi míi, nh¸t lµ trong thêi ®iÓm nµy khi mµ c¶ ®Êt níc ®¶ vµ
®ang bíc vµo cuéc héi nhËp toµn cÇu WTO th× chñ tr¬ng cña §¶ng vµ nhµ níc lµ ph¶i ph¸t
triÓn vµ ®Èy m¹nh nÒn C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, bªn c¹nh viÖc b¶o tån vµ
ph¸t huy c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng th× viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ míi
cñng lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch. ViÖc ph¸t triÓn ®ã sÏ ®a níc ta trë thµnh mét níc C«ng
nghiÖp. §Ó hoµn thµnh ®îc ®iÒu ®ã th× kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ vµ t¨ng sè
lîng c¸c trêng d¹y nghÒ ë c¸c TØnh, thµnh phè mµ c¸c nghµnh nghÒ cÇn ph¶i ®îc ®a vµo
gi¶ng d¹y vµ híng nghiÖp ë c¸c trêng phæ th«ng nh»m gãp phÇn ®¹t môc tiªu Gi¸o Dôc.
Víi sù më mang cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nghµnh c¬ khÝ chÕ t¹o th× ®ßi hái b¶n
vÏ ph¶i thÓ hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c, râ rµng c¸c vËt thÓ ®îc biÓu diÔn. Ph¬ng ph¸p vÏ c¸c
h×nh chiÕu vu«ng gãc lµ ph¬ng ph¸p c¬ b¶n dïng ®Ó x©y dùng c¸c b¶n vÏ kÜ thuËt.
Ngµy nay tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh, m¸y mãc tõ bÐ ®Õn lín, tríc khi thi c«ng, chÕ t¹o ®Òu
®îc ngêi ta vÏ vµ tÝnh to¸n tríc. B¶n vÏ kÜ thuËt ®îc sö dông réng r·i trong tÊt c¶ c¸c
nghµnh nghÒ cã liªn quan ®Õn kÜ thuËt. Cã thÓ nãi b¶n vÏ kÜ thuËt lµ ng«n ng÷ dïng chung
trong ngµnh kÜ thuËt.
Ph©n m«n vÏ kÜ thuËt cña C«ng NghÖ líp 8 ®ßi hái trÝ tëng tîng kh«ng gian, lµ m«n
häc gãp phÇn gióp häc sinh h×nh thµnh tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o tiÕp cËn víi tri thøc khoa
häc vµ ®Þnh híng tèt h¬n cho nghµnh nghÒ cña m×nh sau nµy. §ång thêi cung cÊp cho häc
sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kÜ thuËt c«ng nghiÖp, häc sinh n¾m ®îc ph¬ng ph¸p sö
dông phÐp chiÕu, c¸c h×nh biÓu diÔn (h×nh c¾t, mÆt c¾t) ®Ó thÓ hiÖn, biÓu diÔn mét chi tiÕt
m¸y, mét vËt thÓ hay mét s¶n phÈm c¬ khÝ hoµn chØnh. Th«ng qua ®ã gióp c¸c em ®äc ®îc
c¸c b¶n vÏ kÜ thuËt ®¬n gi¶n vµ lµ c¬ së cho qu¸ tr×nh häc tËp gia c«ng ®Þnh d¹ng (líp 10),
kÜ thuËt c¬ khÝ ( líp 11) vµ gi¸o dôc häc sinh trong lao ®éng, s¶n xuÊt .
Trong thùc tÕ hiÖn nay do ®Æc thï cña m«n häc nªn viÖc gi¶ng d¹y m«n C«ng NghÖ 8
phÇn vÏ kÜ thuËt ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n . PhÇn vÏ kÜ thuËt ®îc ph©n bè vµo häc k× I trong
khi ®ã mét sè kiÕn thøc h×nh häc kh«ng gian míi chØ b¾t ®Çu häc ë häc k× II m«n h×nh häc
líp 8, nªn kÕt qu¶ d¹y vµ häc cha cao. Song kÕt qu¶ cha cao ®ã cßn do nh÷ng nguyªn nh©n
sau:
-Gi¸o viªn KÜ ThuËt ®îc ®µo t¹o chÝnh quy cßn thiÕu nªn viÖc gi¶ng d¹y bé m«n nµy ë
c¸c trêng chñ yÕu lµ gi¸o viªn d¹y chÐo m«n, do ®ã cha ®Çu t nhiÒu vµo bµi d¹y.
-§iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña trêng cßn thiÕu thèn : Kh«ng cã phßng thùc hµnh riªng,
kh«ng cã c¸c mÉu vËt trùc quan ®Ó gi¶ng d¹y.
-Ph©n m«n VÏ KÜ ThuËt lµ mét m«n khã, ®ßi hái ph¶i cã trÝ tëng tîng kh«ng gian tèt,
ph¶i thêng xuyªn ®îc tiÕp xóc víi c¸c vËt thÓ mÉu, víi nh÷ng s¶n phÈm trong thùc tÕ s¶n
xuÊt.
Khi d¹y xong ch¬ng I T«i ®· kh¶o s¸t m«n c«ng NghÖ khèi 8 ®Ó ®¸nh gi¸.
KÕt qu¶ :
1
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
+50% em kh«ng hiÓu h×nh chiÕu vu«ng gãc lµ g×? Kh«ng ph©n biÖt ®îc h×nh chiÕu
vu«ng gãc vµ h×nh chiÕu trôc ®o.
+25% HS kh«ng vÏ ®îc h×nh chiÕu vu«ng gãc .
+25% HS vÏ ®îc h×nh chiÕu nhng vÉn cßn thiÕu sãt.
Râ rµng Häc sinh ®· thiÕu ®i nh÷ng kÜ n¨ng c¬ b¶n vÒ vÏ h×nh chiÕu, do ®ã kh«ng ®äc
®îc néi dung cña c¸c b¶n vÏ kÜ thuËt ®¬n gi¶n ë SGK.
Lµ mét Gi¸o viªn KÜ ThuËt C«ng NghiÖp, qua nh÷ng n¨m häc tËp ë trêng chuyªn
nghiÖp vµ qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ë Trêng THCS, t«i lu«n tr¨n trë suy nghÜ ®Ó t×m ra mét ph¬ng ¸n d¹y vÏ h×nh chiÕu ®¹t kÕt qu¶ cao, gióp c¸c em n¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n ë SGK
nªn t«i chän ®Ò tµi : Ph¬ng ph¸p vÏ h×nh chiÕu trong m«n häc C«ng NghÖ 8
II . gi¶i quyÕt vÊn ®Ò :
M«n häc ®ßi hái häc sinh ph¶i t duy , tëng tîng cao, ph¶i liªn hÖ ®îc gi÷a thùc tÕ vµ
néi dung häc. Trªn c¬ së truyÒn kiÕn thøc cho häc sinh tõ trùc quan sinh ®éng (c¸c mÉu
thËt) ®Õn t duy trõu tîng (c¸c b¶n vÏ c¸c quy íc) vµ trë vÒ thùc tÕ th× ta tiÕn hµnh theo c¸c
bíc sau.
1. VÏ h×nh chiÕu cña vËt thÓ ®¬n gi¶n :
ë phÇn nµy Gi¸o viªn ®a ra nh÷ng vËt mÉu thËt ®¬n gi¶n, vµ gióp cho Häc sinh hiÓu
khi nµo chiÕu ta ph¶i chiÕu vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng chiÕu. Khi vÏ h×nh chiÕu cÇn lùa
chän mÆt nµo cña vËt thÓ mµ trªn ®ã thÓ hiÖn ®Çy ®ñ néi dung, h×nh d¹ng cña vËt thÓ mÉu.
Do ®iÒu kiÖn mÉu vËt thiÕu nªn Gi¸o viªn cã thÓ tù t¹o ®å dïng d¹y häc tõ c¸c tÊm xèp
hoÆc ghÐp bëi c¸c tÊm b×a c¸c t«ng kh¸c nhau. Sau ®ã ta ®¸nh sè lªn c¸c mÆt ph¼ng cÇn
chiÕu cña vËt thÓ nh sau :
- §¸nh sè 1 vµo mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi h×nh chiÕu thø nhÊt.
- §¸nh sè 2 vµo mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi h×nh chiÕu thø hai.
- §¸nh sè 3 vµo mÆt ph¼ng vu«ng gãc víi h×nh chiÕu thø ba theo c¸c bíc nh h×nh díi
®©y :
3
2
1
2
1
3
2
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
H×nh 1.
2
Khi vÏ h×nh chiÕu ta tiÕn hµnh gì tõng mÆt ®· ®îc ®¸nh sè gi¸n vµo b¶ng vµ ®ã lµ
h×nh chiÕu cña vËt thÓ. Híng dÉn Häc sinh t×m hiÓu c¸c mÆt ®ã trªn b¶n vÏ díi d¹ng mÆt
ph¼ng.
2. VÏ h×nh chiÕu vu«ng gãc tõ h×nh chiÕu trôc ®o :
Khi häc sinh ®· vÏ ®îc h×mh chiÕu th«ng qua c¸c vËt thËt. Ta tiÕn hµnh cho Häc
sinh vÏ h×nh chiÕu vu«ng gãc th«ng qua c¸c h×nh chiÕu trôc ®o.
Gi¸o viªn vÏ mÉu mét h×nh chiÕu trôc ®o, sau ®ã dùng c¸c mÆt ph¼ng høng trªn trôc
to¹ ®é Oxyz ®Ó høng c¸c h×nh chiÕu. Qua ®ã Häc sinh hiÓu râ vÒ ph¬ng ph¸p chiÕu. Ta
tiÕn hµnh vÏ theo c¸c h×nh vÏ díi ®©y :
3
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
Z
P3
P1
X
O
P2
Y
H×nh 2 .
Trong kh«ng gian lÊy ba mÆt ph¼ng P1, P2 vµ P3 vu«ng gãc víi nhau :
- MÆt ph¼ng (P1) th¼ng ®øng (h×nh chiÕu ®øng).
- MÆt ph¼ng (P2) n»m ngang (h×nh chiÕu b»ng).
- MÆt ph¼ng (P3) n»m ë bªn ph¶i (h×nh chiÕu c¹nh).
DÔ dµng thÊy r»ng h×nh chiÕu ®øng cña vËt thÓ sÏ cho biÕt chiÒu cao vµ chiÒu dµi cña
nã, cßn h×nh chiÕu b»ng cho biÕt chiÒu réng vµ chiÒu dµi. Ba h×nh chiÕu nµy bæ sung cho
nhau sÏ cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÌ h×nh d¹ng vËt thÓ. §Ó c¸c h×nh chiÕu n»m gän
trªn cïng mét mÆt ph¼ng, sau khi chiÕu, ngêi ta xoay mÆt ph¼ng P2 quanh trôc Ox, ®a vÒ
trïng víi mÆt ph¼ng P1. Xoay mÆt ph¼ng P3 quanh trôc Oz ®a P3 trïng víi P1. Ta ®îc h×nh vÏ
nh ( h×nh 3)
4
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
H×nh 3.
3. VÏ h×nh chiÕu trôc ®o tõ h×nh chiÕu cho tríc :
z’
z
c’
C
O
A
x
B
A’
y
o’
B’
y’
x’
H×nh 4.
Trong kh«ng gian ta lÊy mét mÆt ph¼ng P’ lµm mÆt ph¼ng h×nh chiÕu vµ ®êng th¼ng
l kh«ng song song víi mÆt ph¼ng P’ lµm ®êng chiÕu. G¾n vµo vËt thÓ ®îc biÓu diÔn hÖ to¹
®é vu«ng gãc theo ba chiÒu dµi, réng, cao cña vËt thÓ vµ ®Æt vËt thÓ sao cho ph ¬ng chiÕu l
kh«ng song song víi trôc to¹ ®é nµo cña to¹ ®é. Sau ®ã chiÕu vËt thÓ cïng hÖ to¹ ®é vu«ng
gãc lªn mÆt ph¼ng P’theo ph¬ng chiÕu l, ta ®îc h×nh biÓu diÔn cña vËt thÓ gäi lµ h×nh chiÕu
trôc ®o cña vËt thÓ.
H×nh chiÕu cña ba trôc to¹ ®é lµ o’x’, o’y’, vµ o’z’gäi lµ c¸c trôc ®o (H×nh 4).
Ta cã c¸c tû sè:
O ' A'
= P lµ hÖ sè biÕn d¹ng theo trôc o’x’
OA
.
O' B '
= q lµ hÖ sè biÕn d¹ng trªn trôc o’y’.
OB
O' C
OC
= r lµ hÖ sè biÕn d¹ng trªn trôc o’z’
900
+ H×nh chiÕu trôc ®o xiªn gãc c©n. (h×nh 5 )
H×nh 5 .
1350
y’
x’o’y’ = y’o’z’ = 1350 x’o’z’ = 900 vµ c¸c hÖ sè biÕn d¹ng p = r = 1, q = 0,5.
5
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
+ H×nh chiÕu trôc ®o vu«ng gãc ®Òu. (h×nh 6 )
z’
x’o’y’ = y’o’z’ =x’o’z’ = 1200
vµ c¸c hÖ sè biÕn d¹ng p = q = r = 1
H×nh 6 .
1200
x’
120
0
300
Y’
Gi¶ sö ta muèn vÏ h×nh chiÕu trôc ®o xiªn gãc c©n hoÆc vu«ng gãc ®Òu theo h×nh vÏ nµy
ta tiÕn hµnh nh sau :
H×nh 7.
Tr×nh tù vÏ
H×nh chiÕu trôc ®o
Xiªn gãc c©n
Vu«ng gãc ®Òu
1. VÏ mÆt tríc x’o’z’
lµm c¬ së
2. Tõ c¸c ®Ønh cña
mÆt c¬ së, vÏ c¸c ®êng song song víi
trôc o’y’ vµ theo hÖ
sè biÕn d¹ng cña nã,
®Æt c¸c ®o¹n th¼ng
lªn c¸c ®êng song
song ®ã.
6
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
3. Nèi c¸c ®iÓm ®· ®îc x¸c ®Þnh, vÏ c¸c
®êng kh¸c vµ hoµn
thµnh h×nh chiÕu trôc
®o b»ng nÐt m¶nh.
4. Söa ch÷a, tÈy c¸c
®êng nÐt phô vµ t«
®Ëm h×nh chiÕu trôc
®o.
7
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
C¸ch vÏ h×nh chiÕu cña vËt thÓ :
H×nh 8a .
H×nh 8b .
H×nh 8c .
8
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
Gi¶ sö ta muèn vÏ ba h×nh chiÕu cña vËt thÓ ( H×nh 8c.) th× ta ph¶i biÕt ph©n tÝch h×nh
d¹ng cña vËt thÓ ®ã ra thµnh nh÷ng phÇn cã h×nh d¹ng cã c¸c khèi h×nh häc.
- vÏ h×nh hép bao ngoµi vµ d¹ng h×nh ch÷ L.
- vÏ r·nh cña phÇn n»m ngang
- VÏ lç h×nh trô cña phÇn th¼ng ®øng
- C¹nh khuÊt cña vËt thÓ ®îc vÏ b»ng nÐt ®øt.
Cã mét sè vËt thÓ khi xem h×nh chiÕu ®øng vµ h×nh chiÕu b»ng ta cã thÓ suy ra h×nh
d¹ng cña vËt thÓ. Nhng còng cã mét sè vËt thÓ cã c¸c h×nh chiÕu ®øng gièng nhau vµ h×nh
chiÕu b»ng gièng nhau. Muèn ph©n biÖt cÇn vÏ thªm h×nh chiÕu c¹nh trªn P3 (H×nh 9. )
H×nh 9 .
P3
Chó ý: Kh«ng vÏ c¸c ®êng bao cña c¸c mÆt ph¼ng chiÕu.
C¹nh thÊy cña vËt thÓ ®îc vÏ b»ng nÐt liÒn ®Ëm.
4. C¸ch ghi kÝch thíc :
KÝch thíc trªn b¶n vÏ kÜ thuËt thÓ hiÖn ®é lín cña vËt thÓ, cÇn ®îc ghi ®Çy ®ñ, râ rµng.
Muèn ghi kÝch thíc cÇn vÏ c¸c ®êng giãng kÝch thíc, ®êng ghi kÝch thíc vµ viÕt ch÷ sè
kÝch thíc.
Mét sè quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ nguyªn t¾c ghi kÝch thíc:
Ch÷ sè kÝch thíc chØ trÞ sè kÝch thíc thËt cña vËt thÓ, nã kh«ng phô thuéc vµo tû lÖ b¶n vÏ.
- Trªn b¶n vÏ kÜ thuËt, kh«ng ®¬n vÞ ®o sau trÞ sè ®o ®é dµi (mm)
- Ch÷ sè kÝch thíc viÕt ë phÝa trªn ®êng kÝch thíc.
- C¸c ®êng giãng kh«ng ®îc c¾t qua c¸c ®êng kÝch thíc .
- KÝch thíc cña ®êng trßn ®îc ghi nh trªn ( H×nh 10a.) Tríc con sè kÝch thíc ®êng kÝnh cã
ghi kÝ hiÖu .
- Nh÷ng cung bÐ h¬n nöa ®êng trßn ®îc ghi kÝch thíc b¸n kÝnh kÌm thªm kÝ hiÖu R ë phÝa
tríc. (H×nh 10b.)
12
R6
9
PHƯƠNG PHÁP VẼ HÌNH CHIẾU TRONG MÔN HỌC CÔNG NGHỆ 8
H×nh 10 .
a)
b)
§Ó tr¸nh lµm b¶n vÏ phøc t¹p mçi chiÒu cña vËt thÓ chØ ®îc ghi mét lÇn. Con sè ghi
chØ híng vÒ mét phÝa.
III . kÕt thóc vÊn ®Ò:
1. KÕt qu¶ ®èi chøng :
Sau khi häc xong phÇn I – VÏ kÜ thuËt cña bé m«n C«ng NghÖ 8. Víi ph¬ng ph¸p
d¹y trªn, t«i tæ chøc kh¶o s¸t ®Ó ®èi chøng, so s¸nh víi ®Çu n¨m.
KÕt qu¶ :
90% Häc sinh vÏ ®îc h×nh chiÕu vu«ng gãc.
10% Häc sinh vÏ ®îc h×nh chiÕu vu«ng gãc vµ h×nh chiÕu trôc ®o.
2. KiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt:
Qua kÕt qu¶ ®èi chøng ta thÊy chÊt lîng cña Häc sinh ®îc n©ng lªn rá rÖt. Häc sinh
®· n¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trong S¸ch gi¸o khoa.
PhÇn vÏ kÜ thuËt lµ phÇn khã nhÊt trong m«n häc C«ng NghÖ 8. §Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶
cao, ngoµi ph¬ng ph¸p d¹y tèt th× Gi¸o viªn ph¶i thêng xuyªn lµm c¸c då dïng ®Ó sö dông.
Bªn c¹nh ®ã kÕt hîp víi ph¬ng tiÖn d¹y häc nh m¸y chiÕu, c¸c h×nh ¶nh trùc quan... th× bµi
häc sÏ sinh ®éng h¬n vµ gÇn víi thùc tÕ h¬n. Nhê ®ã Häc sinh sÏ lÜnh héi ®îc kiÕn thøc
mét c¸ch tèt h¬n, kÕt qu¶ gi¶ng d¹y sÏ cao h¬n.
HiÖn nay c¸c då dïng ®Ó sö dông gi¶ng d¹y trong m«n C«ng NghÖ 8 ®ang thiÕu rÊt
nhiÒu nh : Phßng thùc hµnh, c¸c mÉu vËt, tranh ¶nh. Ngoµi ra Häc sinh thêng kh«ng ®îc
tiÕp xóc víi thùc tÕ s¶n xuÊt nªn viÖc tiÕp thu ch¬ng tr×nh cha cao.
VËy kÝnh mong cÊp trªn vµ c¸c ®ång nghiÖp cÇn trang bÞ nhiÒu h¬n ®å dïng cña m«n
häc, ®Çu t thêi gian nhiÒu h¬n cho m«n häc nµy.
Trªn ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm gi¶ng d¹y trong phÇn I – VÏ KÜ ThuËt m«n häc C«ng
NghÖ 8. RÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp.
Xin ch©n thµnh c¶m ¬n
10
- Xem thêm -