Tài liệu Phương pháp giảng dạy nâng cao thành tích môn nhảy xa cho học sinh thpt

PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY NÂNG CAO THÀNH TÍCH MÔN NHẢY XA CHO HỌC SINH THPT I - ĐẶT VẤN ĐỀ: - Ngày 27/ 03/ 1946 Hồ Chủ Tịch ra lời kêu gọi tập thể dục. Trong thư, lần đầu tiên Người chỉ cho nhân dân ta thấy rằng “Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới việc gì cũng cần có sức khỏe mới thành công”. Và Người cũng đã chỉ rõ muốn có sức khỏe thì “ Nên tập thể dục” và coi đó là “Bổn phận của mỗi người dân yêu nước”. - Từ đó ta thấy rằng sức khỏe là vốn quý của mỗi con người. Tuổi trẻ học đường lớn lên trong học tập và trưởng thành không thể thiếu sức khỏe. Để tuổi trẻ học đường luôn được rèn luyện nhằm có một thể chất cường tráng, dẻo dai, tinh thần sảng khoái, lạc quan hài hòa toàn diện đáp ứng sự phát triển của xã hội hiện nay thì công tác giáo dục học đường có ý nghĩa hết sức quan trọng. - Từ khi chưa có hướng đổi mới phương pháp dạy học, thì tất cả các môn học khác cũng như bộ môn thể dục thường dạy theo lối cũ, giờ học đơn điệu, tẻ nhạt, giáo viên thiếu nhiệt tình, chưa năng động, dụng cụ tập luyện thiếu, học sinh vận động quá ít, chưa tích cực năng động, chơi nhiều nên chưa đạt yêu cầu lượng vận động cần thiết đối với lứa tuổi học sinh, thành tích thấp. Điều này đã ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của cơ thể học sinh, chưa thúc đẩy sự phát triển toàn diện ở các em, kết quả đạt được còn thấp, nó thể hiện rõ qua việc đánh giá kểt quả học tập ở cuối học kì, cuối năm học. Và đặc biệt là qua các kì hội khỏe phù đổng thành tích nhiều môn thể thao - điền kinh chưa cao. - Đất nước ta đang trong thời kì phát triển để dần hội nhập với cộng đồng quốc tế. Bên cạnh đó sự phát triển nhanh, mạnh với tốc độ mang tính bùng nổ của khoa học công nghệ, đòi hỏi con người không ngừng học hỏi để kịp thời đáp ứng với sự phát triển của thời đại. Từ thực tiễn đặt ra đòi hỏi công tác giáo dục thể chất trong trường học phải luôn đổi mới cách dạy và học theo hướng tích cực, chủ động sáng tạo nhằm tiết kiệm thời gian, giảm tải những nội dung không cần thiết, tạo sự chủ động tích cực học tập từ phía học sinh. Trong đó mỗi một môn học nó có tác dụng tích cực riêng đến sự phát triển của con người Ví dụ: Chạy ngắn phát triển tố chất sức nhanh tốc độ, chạy bền phát triển khẳ năng chịu đựng, khắc phục khó khăn trong khi chạy, đẩy tạ phát triển sức mạnh... Vì vậy để giảng dạy tốt tất cả các môn học thì đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức cần thiết để giảng dạy cho học sinh, nó không chỉ nâng cao chất lượng đại trà mà nó còn phải nâng cao thành tích của tất cả các môn nói chung. Trong phạm vi kinh nghiệm có thể tôi chỉ đề cập đến một nội dung nhỏ đó là “ Phương pháp giảng dạy nâng cao thành tích môn nhảy xa cho học sinh THPT ” II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. 1: Những cơ sở lý luận để nâng cao thành tích môn nhảy xa. - Sự phối hợp hoạt động trong các môn nhảy xa rất đa dạng, phức tạp, tính chất hoạt động của môn nhảy xa là dùng sức mạnh bột phát trong khoảng thời gian ngắn. Hơn nữa, cơ sở để nâng cao thành tích và hoàn thiện kĩ thuật, thể lực của người tập nhảy phải dựa trên cơ sở tập luyện chạy và các môn thể thao khác. Trong nhảy xa biến đổi sinh lý trên cơ thể cũng tương tự như môn chạy cự li ngắn. Thông qua tập luyện nhảy xa tính linh hoạt của các quá trình thần kinh tăng lên rõ rệt, các cơ chủ yếu tham gia hoạt động có biểu hiện sức mạnh và tốc độ co duỗi lớn. - Để học sinh có thành tích tốt trong học tập thì người giáo viên giảng dạy trong một tiết học, một nội dung môn học phải thể hiện được ba mục đích cho người tập đó là thành thục về kĩ năng động tác, đảm bảo khối lượng vận động trong tiết học và nâng cao được thành tích vận động. - Muốn đạt được mục đích như đã nêu trên thì đòi hỏi người giáo viên phải biết tổ chức giảng dạy để học sinh nắm đựơc kĩ thuật động tác, tổ chức tập luyện nghỉ ngơi tích cực, tăng cường khối lượng vận động hợp lí để thúc đẩy các em say mê tập luyện. Đối với học sinh phổ thông các em đang trong thời kì phát triển của cơ thể, đòi hỏi phải vận động nhiều. Vì vậy việc tập luyện thường xuyên, đều đặn hợp lí, tích cực, khoa học ở lứa tuổi này dễ đem lại thành tích cao. 2: Những điều kiện cần thiết trong giảng dạy để nâng cao thành tích. a) Chuẩn bị tốt về sân bãi, dụng cụ. - Ngoài những dụng cụ cần thiết cho nôi dung bài học chính thì giáo viên cần chuẩn bị thêm một số dụng cụ học tập khác phong phú và đa dạng mới thu hút đựơc học sinh học tập, giảm thiểu thời gian chơi của học sinh. Ví dụ: Khi tập luyện nhảy xa giáo viên cần chuẩn bị hố nhảy, ván giậm thì cần chuẩn bị thêm dụng cụ của môn học lồng ghép như bóng, cầu đá, cầu lông, dây nhảy... b) Chuẩn bị tốt về giáo án giảng dạy. - Để giảng một giờ dạy đạt hiệu quả thì người giáo viên cần phụ thuộc vào bài soạn, phải đầu tư suy nghĩ chuẩn bị tốt cho bài soạn theo hướng tích cực, chủ động. phải thể hiện rõ nội dung bài học, lượng vận động, thời gian từng nội dung, lồng ghép những nội dung gì vào bài học cho hợp lí, đưa trò chơi nào, bài tập bổ trợ nào để tăng thể lực, nâng cao thành tích... c) Chuẩn bị tốt cho bài dạy. - Đảm bảo giảng dạy đủ nội dung của phân phối chương trình trong một tiết dạy - Bố trí hợp lí từng nội dung trong bài học sao cho phù hợp với lượng vận động của học sinh theo nguyên tắc tăng tiến, tuần tự Ví dụ: Khi học nội dung nhảy xa cần lồng ghép nội dung tự chọn như đá cầu, cầu lông nhảy dây, học nội dung chính rồi đến học bổ trợ thể lực sau… - Tăng lượng vận động phù hợp, số lần lặp lại nhiều lần, giáo viên năng động tích cực chủ động hướng dẫn học sinh tập luyện, sửa sai, sử dụng các hình thức trò chơi thi đấu để giờ học không đơn điệu, tẻ nhạt, tạo được sự ganh đua trong học tập. d) Thực hiện đánh giá kiểm tra thường xuyên. - Việc kiểm tra đánh giá thường xuyên giúp học sinh phấn đấu tập luyện, cũng thông qua đó giáo viên nắm được và điều chỉnh phương pháp giảng dạy cho phù hợp với từng học sinh, lựa chọn những học sinh có thành tích tốt để bồi dưỡng Ví dụ: Trong quá trình giảng dạy nhảy xa giáo viên có thể kiểm tra những nội dung như sau: + Kiểm tra bật xa tại chỗ + Kiểm tra kỉ thuật từng giai đoạn + Kiểm tra kỉ thuật từng kiểu nhảy. e) Hướng dẫn học sinh tập luyện ngoài giờ, bài tập về nhà. - Mỗi tuần học sinh chỉ được học 90 phút. Với thời gian đó cho dù giáo viên sử dụng phương pháp tích cực thì cũng chưa thúc đẩy thành tích của học sinh nâng lên rõ rệt nên người giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tập luyện ngoại khóa, bài tập ngoại khóa có thể sử dụng những bài tập đã học ở trường hoặc những bài tập khác để tập luyện. f) Tổ chức thi đấu thường xuyên, đôn đốc học sinh luyện tập, khích lệ, động viên. - Đối với lứa tuổi học sinh việc thi đấu là hết sức cần thiết. Thông qua thi đấu học sinh biết được kết quả học tập của mình để nỗ lực hơn trong học tập, tự tin trong cuộc sống, làm quen với tính thực dụng, thực tế. Giáo viên có thể sử dụng hình thức thi đấu vào cuối giờ học, cuối một nội dung học để thông qua đó đánh giá kết quả học tập của học sinh, phải luôn đôn đốc học sinh tập luyện trong và ngoài giờ, luôn động viên khích lệ kịp thời để các em tự tin phấn đấu đạt thành tích cao. 3: Quá trình vận dụng. Thông qua cơ sở lí luận, những điều kiện cần thiết trong giảng dạy áp dụng vào thực tiễn để nâng cao thành tích môn nhảy xa. a) Mục đích – yêu cầu: - Nhằm mục đích phát triển thể lực toàn diện cho học sinh, đặc biệt là phát triển sức mạnh của chân - Phát hiện những học sinh có thành tích tốt để bồi dưỡng thi đấu - Yêu cầu học sinh tích cực tập luyện, nắm vững kiến thức bài học, lắng nghe, quan sát giáo viên làm mẫu b) Phương pháp giảng dạy. - Giáo viên phân tích, giảng giải kết hợp làm mẫu động tác, dùng tranh ảnh, hình vẽ để minh họa, mô phỏng động tác - Phân nhóm quay vòng, lặp lại, sử dụng trò chơi – thi đấu - Lồng ghép các nội dung tự chọn - Sử dụng cán sự lớp để đôn đốc, hướng dẫn luyện tập c) Chuẩn bị của giáo viên. - Sân tập, hố nhảy đủ cát xốp, ván giậm nhảy, cờ hiệu, thước dây, cầu đá, dây nhảy, bóng đá, bóng chuyền… Các bước tiến hành giảng dạy nội dung nhảy xa (Áp dụng trong phân phối chương trình phần nhảy xa ưỡn thân của lớp 11, thực hiện trong 6 tuần học) Tuần 1: Nêu mục đích - yêu cầu- nội dung phần học nhảy xa. - Xây dựng cho học sinh khái niệm về kiểu nhảy xa ưỡn thân với các kiểu nhảy khác, thành tích đạt được, tác dụng và các kỉ lục. - Tìm hiểu năng lực nhảy xa tự nhiên của học sinh bằng cách cho nhảy tự do. Thông qua đó giúp học sinh xác định được chân giậm nhảy - Tập một số bài tập bổ trợ và trò chơi phát triển thể lực chung - Luyện tập đi bước nhỏ, nâng cao đùi, chạy đạp sau, chạy lăng sau, chạy tăng tốc độ trên đoạn đường thẳng 30- 40m, bật nhảy cóc 20m, bật nhảy với vật chuẩn, trò chơi cướp cờ, lò cò tiếp sức... Tuần 2: Xây dựng khái niệm kiểu nhảy xa ưỡn thân. - Làm mẫu phân tích kĩ thuật, xem trang ảnh minh họa động tác, kĩ thuật. - Tập đo đà xác định điểm giậm nhảy, chân giậm bằng cách (Chạy nhanh từ ván giận nhảy về vạch xuất phát, đo bằng bước chân...) - Tại chỗ kết hợp đi thường, chạy 3-5 bước thực hiện mô phỏng động tác trên không ( Ngoài hố nhảy) - Phối hợp chạy đà 3-5 bước- giậm nhảy- bước bộ trên không (Có ván và không có ván thể dục hỗ trợ) Tuần 3: Hoàn chỉnh chạy đà, giậm nhảy và thực hiện ôn như nội dung tuần 2. - Chạy tăng tốc độ 30 – 40m từ 3-5 lần trên đường thẳng - Chạy đà hoàn chỉnh phối hợp giậm nhảy- bước bộ trên không với những dụng cụ hỗ trợ như ván tập thể dục, sào thấp, bóng treo làm chuẩn ( Chú ý nhịp điệu 4 bước cuối cùng) - Tập một số bài tập bổ trợ nhảy xa Tuần 4: Dạy kĩ thuật giai đoạn trên không và tiếp đất. - Tại chỗ kết hợp với đi, chạy mô phỏng phối hợp động tác nhảy xa ưỡn thân - Đứng trên độ cao 40 – 50cm mô phỏng động tác trên không và rơi xuống đất - Phối hợp với chạy đà từ cự li ngắn đến hoàn chỉnh thực hiện động tác ưỡn thân, có thể lúc đầu sử dụng dụng cụ hỗ trợ cho động tác Tuần 5: Củng cố và hoàn thiện kĩ thuật các giai đoạn, nâng cao thành tích. - Tiếp tục chạy đà - giậm nhảy – trên không – tiếp đất hoàn thiện kĩ thuật ở mức độ vừa phải - Sửa chữa các sai sót mà học sinh mắc phải (nếu sai sót ít thì sửa cá nhân, nếu sai nhiều thì sửa tập trung và có thể làm mẫu lại kĩ thuật, hướng dẫn lại) - Phối hợp chạy hoàn chỉnh 4 giai đoạn kĩ thuật, nâng cao thành tích - Giới thiệu một số điều luật thi đấu - Tiến hành kiểm tra thử bằng hình thức thi đấu giữa cá tổ, nhóm...Bồi dưỡng trạng thái kiểm tra thi đấu. Tuần 6: Kiểm tra và tổ chức thi đấu. - Phổ biến mục đích, yêu cầu của kiểm tra, thi đấu - Tiến hành tổ chức kiểm tra, thi đấu - Tổng kết và đánh giá kết quả học tập. Trên đây tôi chỉ giới thiệu phương pháp giảng dạy đối với nội dung của môn nhảy xa ưỡn thân trong từng tuần. Trong tuần có từng tiết cụ thể và kết hợp học lồng ghép với những nội dung đá cầu, chạy bền theo phân phối chương trình. Do vậy trong từng tiết dạy giáo viên cần phải sắp xếp từng nội dung cho hợp lí theo những nguyên tắc chung, đảm bảo lượng vận động sao cho tiết dạy đạt hiệu quả cao nhất. 4: Kết quả đạt được sau từng tuần luyện tập. a) Thành tích tuần đầu tiên khi chưa giảng dạy kĩ thuật. - Đối với nam từ 3m30 – 4m70 (Lọai khá 19%, Trung bình 67%, Yếu 14%) - Đối với nữ từ 2m25 – 3m50 ( Loại khá 18%, Trung bình 65%, Yếu 17%) Nhận xét: Khi chưa học kĩ thuật để các em nhảy tự do thì thành tích thấp, chủ yếu sai sót ở các em là: - Chưa xác định được cách chạy đà - Giậm nhảy không đúng vào ván giậm nhảy - Không tận dụng được quỹ đạo bay của cơ thể ở giai đoạn trên không b) Từ tuần thứ 1-2: (Kết hợp giảng dạy theo hướng tích cực, phân nhóm tập luyện, học lồng ghép). Tổ 1: - Học bổ trở kĩ thuật nhảy cao (Chạy bước nhỏ, nâng cao đùi, chạy đá lăng sau, chạy đạp sau, chạy nhanh 20m tốc độ cao...) Tổ 2: - Tập xác định đà, xác định chân giậm (Nhảy vào hố nhảy) - Tập tại chỗ kết hợp đi thường, chạy 3-5 bước thực hiện mô phỏng động tác bước bộ trên không - Kết hợp chạy 3-5 bước giậm nhảy thực hiện bước bộ trên không Tổ 3: - Học bổ trợ thể lực, nội dung lồng ghép ( Đá cầu, cầu lông...) Nhận xét: - Sau tuần học thứ 1-2 kết quả đã có sự thay đổi, về thể lực của học sinh được nâng cao, học sinh đã hình thành được kĩ thuật nhảy xa, nhưng thành tích chưa cao, thậm chí một số học sinh thành tích còn giảm vì đang trong giai đoạn chuyển giao giữa nhảy tự do với nhảy có kĩ thuật - Sử dung phân nhóm tập luyện, học lồng ghép đã thu hút học sinh tập luyện, giảm thời gian nghỉ của học sinh nên lượng vận động được tăng lên rõ rệt. c) Từ tuần thứ 3- 4: Tổ1: - Học kĩ thuật chạy đà - giậm nhảy – trên không - Chạy đà hoàn chỉnh phối hợp giậm nhảy bước bộ trên không Tổ 2: - Học đứng trên độ cao 40 – 50cm mô phỏng động tác trên không và rơi xuống đất - Học hoàn thiện 4 giai đoạn kĩ thuật ở mức độ thấp (kết hợp với dụng cụ hỗ trợ) Tổ 3: - Tập một số bài tập bổ trợ thể lực, học nội dung lồng ghép. Nhận xét: Trong tuần học thứ 3- 4 đa số học sinh đã nắm được kĩ thuật và hình thành dần toàn bộ kĩ thuật động tác. Một số học sinh đã hoàn thành tương đối tốt kĩ thuật. Điều đó cho thấy rằng phương pháp giảng dạy và học tập tích cực đã tác động tích cực đến kết quả họa tập của học sinh. d) Tuần học thứ 5 -6. Tổ 1: - Tập hoàn thiện 4 giai đoạn kĩ thuật, nâng cao dần thành tích - Sửa chữa sai sót còn mắc phải trong quá trình luyện tập Tổ 2: - Học một số bài tập phát triển thể lực, nội dung lồng ghép, trò chơi thể lực, thư giãn. Tổ 3: - Giới thiệu một số điều luật thi đấu môn nhảy xa - Tổ chức kiểm tra, thi đấu giữa các tổ nhóm Nhận xét: Sau tuần học thứ 5 -6 đa số học sinh đã hoàn thiện được kĩ thuật, thành tích đã đựơc nâng lên rõ rệt, một số học sinh đã có thành tích cao. Kết quả kiểm tra sau 6 tuần học: - Loại giỏi: + Nam từ 5m40 trở lên chiếm tỉ lệ 10% + Nữ từ 4m20 trở lên chiếm tỉ lệ 8% - Loại khá: Chiếm tỉ lệ 30% - 36% - Loại trung bình: Chiếm tỉ lệ 49% - 56% - Loại yếu: Chiếm 0% 5: Kết quả đạt đựơc sau từng học kì, và cả năm học. Lựa chọn những học sinh đạt thành tích cao bồi bưỡng thi đấu hội khỏe phù đổng. - Kết quả đạt được sau từng học kì của bộ môn thể dục do tôi giảng dạy tỉ lệ học sinh đạt được văn hóa như sau: Tốt Loại Khá Trung bình Yếu Kém Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Số lượn g Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % 11A1/ 49 11A2/ 50 11C1/ 50 8 7 4 16 14 8 18 16 15 37 32 30 23 27 31 47 54 62 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11B5/ 52 11B6/ 51 0 3 0 6 15 14 29 27 35 33 67 65 2 1 4 2 0 0 0 0 11B7/ 53 5 9 15 28 32 61 1 2 0 0 Lớp/ Tổng số hs - Thông qua những hình thức giáo dục riêng biệt, kết hợp với đổi mới phương pháp dạy học tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, cùng với với vai trò chủ đạo của người giáo viên, hướng dẫn, làm mẫu, phân tích, tổ chức học sinh tập luyện, thi đấu đã đạt được những kết quả đáng kể, không những trong nội dung nhảy xa ưỡn thân mà nó còn có tác dụng đối với tất cả các nội dung khác đều đạt kết quả cao. - Qua kết quả kiểm tra, kết quả thi đấu tại hội khỏe phù đổng hàng năm của trường, tôi lựa chọn những học sinh có thành tích tốt để bồi dưỡng, huấn luyện cho tham gia thi đấu tại hội khỏe phù đổng toàn tỉnh và kết quả đạt được là: + Năm học: 2007 – 2008 em Phan Đình Trường lớp 11A 1 thi đấu nội dung nhảy xa đạt thành tích 5m83 đạt giải ba toàn tỉnh + Năm học: 2008 – 2009 em Phan Đình Trường lớp 12A 1 thi đấu nội dung nhảy xa đạt thành tích 5m87 đạt giải ba toàn tỉnh. III – KẾT LUẬN: - Để đạt được thành tích tốt nhất về nhảy xa cần đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Trong đó cần đổi mới phương pháp dạy học, phải xây dựng được giờ học sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh, lồng ghép nhiều nội dung vào trong giờ học một cách hợp lí, phù hợp với lượng vận động của học sinh, chuẩn bị tốt về dụng cụ học tập, phong phú về chủng loại mới thu hút học sinh lập luyện, phát huy hết tính tích cực, tự giác học hỏi của học sinh. Bên cạnh đó thì người giáo viên đóng vai trò chủ đạo, là người hướng dẫn, làm mẫu, phân tích kĩ tuật và tổ chức học sinh tập luyện một cách khoa học theo nguyên tắc từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp, từ nhẹ đến nặng...thì mới đem lại kết quả tốt trong giảng dạy bộ môn thể dục. - Thông qua kinh nghiệm thực tế từ giảng trong 6 năm, cùng với việc học hỏi đồng nghiệp, bạn bè tôi đã đúc rút được kinh nghiệm về “Phương pháp giảng dạy nâng cao thành tích môn nhảy xa cho học sinh THPT ”. Vì mới ra trường kinh nghiệm còn ít, nên vấn đề tôi đưa ra không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi mong nhận được sự giúp đỡ của bạn bè, đồng nghiệp để xây dựng sáng kiến thiết thực hơn, sát với thực tế và đem lại hiệu quả cao, nhất góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy cho phù hợp với phương pháp đổi mới giáo dục hiện nay. - Qua sáng kiến kinh nghiệm này tôi cũng có một số kiến nghị, đề xuất để nâng cao chất lượng dạy và học của bộ môn thể dục trong trường THPT. + Nhà trường, địa phương cần tạo điều kiện về sân bãi rộng và riêng biệt đảm bảo tốt cho học sinh học tập. + Trường, cũng như sở giáo dục tạo điều kiện bổ sung, mua sắm thêm dụng cụ học tập để học lồng ghép với nội dung học khác. + Có thể tách rời tiết học thể dục vào một buổi khác với các môn văn hóa. Trang phục học sinh phải riêng biệt đặc thù với môn học, tạo điều kiện tốt cho các em học tập thoải mái. Rất mong đồng nghiệp và bạn bè cùng thảo luận, đóng góp ý kiến! Xin chân thành cảm ơn! Giáo viên: Nguyễn Tự Cường