Lêi c¶m ¬n
T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c tíi thÇy gi¸o – Gi¶ng
viªn chÝnh – Th¹c sÜ §ç Xu©n §øc, ngêi ®· híng dÉn tËn t×nh vµ gióp ®ì t«i
trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Ban gi¸m hiÖu vµ c¸c thÇy c« gi¸o 3 trêng
tiÓu häc khu vùc thÞ x· Phóc Yªn – VÜnh Phóc: Xu©n Hoµ A, Lu Quý An, vµ
Trng NhÞ ®· gióp ®ì t«i.
Do thêi gian vµ tr×nh ®é nhËn thøc cßn h¹n chÕ nªn kh«ng thÓ tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. T«i rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña
c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn chØnh.
Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2008
Sinh viªn thùc hiÖn
§Æng ThÞ DiÖu Linh
1
Lêi cam ®oan
T«i kh¼ng ®Þnh: “§©y lµ mét c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cña riªng
t«i, do chÝnh b¶n th©n t«i nghiªn cøu vµ hoµn thµnh trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc
®· häc vÒ m«n Gi¸o dôc häc vµ tham kh¶o nh÷ng tµi liÖu. C¸c sè liÖu vµ kÕt
qu¶ nghiªn cøu ®îc lµ trung thùc vµ cha ®îc ai c«ng bè trong bÊt kú c«ng
tr×nh nµo”.
Ngêi thùc hiÖn
§Æng ThÞ DiÖu Linh
2
Môc lôc
Trang
A. Më ®Çu
1
B. Néi dung
6
6
Ch¬ng1: C¬ së lý luËn
1. Kh¸i niÖm nguyªn t¾c d¹y häc
6
2. C¬ së ph©n lo¹i nguyªn t¾c d¹y häc
6
3. C¸c nguyªn t¾c d¹y häc tiÓu häc
7
4. ViÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè
12
m«n häc líp 3
15
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y
häc mét sè m«n häc líp 3
1. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc
15
thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3
1.1. NhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc thùc hiÖn c¸c
15
nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
1.2. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn
16
c¸c nguyªn t¾c
2. Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y
17
häc mét sè m«n häc líp 3
2.2. Thùc tr¹ng vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
19
mét sè m«n häc líp 317
2.1. Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y
häc mét sè m«n häc líp 3
Ch¬ng 3: Nguyªn nh©n vµ nh÷ng giải pháp cần thiết để nâng
29
cao chất lượng việc thực hiện các nguyên tắc dạy học một số
môn học lớp 3 ở trường tiểu học.
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao chÊt lîng viÖc thùc
31
hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc mét sè m«n häc líp 3 ë trêng tiÓu
häc.29
1. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng
2.1. N©ng cao nhËn thøc cña ®éi ngò gi¸o viªn
32
2.2. N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n vµ n¨ng lùc gi¶ng d¹y cña
32
®éi ngò gi¸o viªn
2.3. X©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc
33
2.4. T¨ng cêng kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn cña Ban gi¸m hiÖu
34
35
Ch¬ng 4: Thùc nghiÖm vµ kÕt qu¶ thùc nghiÖm
c. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
41
Tµi liÖu tham kh¶o
43
Phô lôc
44
3
A. Më ®Çu.
1. Lý DO CHäN §Ò TµI
§Êt níc ta ®ang tiÕn hµnh c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa,
nguån lùc con ngêi vµ vai trß to lín cña gi¸o dôc ®· ®îc chØ râ trong NghÞ
quyÕt TW2 khãa VIII “Muèn tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa th¾ng
lîi ph¶i ph¸t triÓn m¹nh gi¸o dôc - ®µo t¹o ph¸t huy nguån lùc con ngêi”
[NghÞ quyÕt TW2 Kho¸ VIII, tr. 4]. Cïng víi c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa
®Êt níc lµ sù biÕn ®æi s©u s¾c cña x· héi ViÖt Nam, nã ®ßi hái gi¸o dôc - ®µo
t¹o tõng bíc thùc hiÖn d©n chñ hãa gi¸o dôc, ®¶m b¶o quyÒn ®îc häc tËp cho
mäi ngêi trong x· héi ®ång thêi kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng hiÖu qu¶
gi¸o dôc.
Tríc thêi ®¹i toµn cÇu hãa vµ c¸ch m¹ng th«ng tin, §¶ng ta ®· sím x¸c
®Þnh gi¸o dôc lµ “ quèc s¸ch hµng ®Çu”, “lùc lîng then chèt”, “nÒn t¶ng, ®éng
lùc” [NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng VII, tr 6] cho níc ta trë thµnh mét níc c«ng
nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i, x· héi ta thµnh mét x· héi häc tËp vµ cÇn ph¶i cã
mét cuéc vËn ®éng “®æi míi gi¸o dôc thËt c¬ b¶n vµ toµn diÖn c¶ vÒ c¬ cÊu,
néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc, qu¶n lý gi¸o dôc” [ T¹p chÝ D¹y vµ häc ngµy
nay, sè T5/2006, tr. 39].
NghÞ quyÕt TW2 khãa VIII ®· kh¼ng ®Þnh “gi¸o dôc häc sinh trong giai
®o¹n hiÖn nay ph¶i gi¸o dôc toµn diÖn c¶ vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ dôc vµ mü
dôc” trong ®ã ®¹o ®øc lµ c¸i gèc cña con ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn. ThÕ nhng
thùc tÕ tû lÖ nghÞch víi sù gia t¨ng cña løa tuæi lµ b¶n ®å h¹nh kiÓm cña häc
sinh phæ th«ng ®ang ®i xuèng víi nh÷ng con sè lµm mäi ngêi giËt m×nh: H¹nh
kiÓm tèt cña häc sinh bËc TiÓu häc lµ 92,8%; bËc Trung häc c¬ së lµ 52,63%
vµ Trung häc phæ th«ng lµ 20,28%. T¹i sao cã nghÞch lý ®ã?
BËc TiÓu häc lµ bËc häc nÒn t¶ng nh»m h×nh thµnh ë häc sinh nh÷ng c¬
së ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ l©u dµi vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt,
thÈm mü vµ kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó häc sinh tiÕp tôc häc ë bËc Trung häc c¬ së.
V× vËy muèn ®¹t ®îc môc tiªu gi¸o dôc tiÓu häc th× ph¶i t¨ng cêng x©y
dùng ®éi ngò gi¸o viªn, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc, ®æi míi néi dung vµ
ph¬ng ph¸p d¹y häc thÝch hîp.
Thùc tr¹ng gi¸o dôc tiÓu häc hiÖn nay cha cã sù ®æi míi s©u s¾c, cha
®¸p øng ®îc yªu cÇu cña gi¸o dôc níc nhµ. Ph¶i ch¨ng ngêi ta chØ nghÜ ®Õn
4
®æi míi néi dung, ph¬ng ph¸p, ®æi míi ®éi ngò gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý
gi¸o dôc mµ kh«ng nghÜ ®Õn viÖc qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c d¹y häc.
H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh©n c¸ch cho häc sinh kh«ng nh÷ng lµ viÖc
lµm cña ngµnh gi¸o dôc mµ cßn cña toµn x· héi. ë tiÓu häc, tÊt c¶ c¸c m«n
häc nh»m h×nh thµnh ë häc sinh nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc, nh÷ng chuÈn mùc
hµnh vi ®¹o ®øc vµ kü n¨ng c¬ b¶n ®Ó c¸c em vËn dông vµo trong häc tËp, lao
®éng vµ cuéc sèng.
HiÖn nay, viÖc qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc c¸c m«n
häc ë trêng tiÓu häc cha ®îc quan t©m ®óng møc. MÆt kh¸c, trong t¬ng lai t«i
lµ mét gi¸o viªn tiÓu häc, víi nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng
vµ qua thùc tÕ c¸c ®ît kiÕn tËp, thùc tËp s ph¹m ë c¸c trêng tiÓu häc ®Ó gãp
phÇn n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, n©ng cao chÊt lîng d¹y häc t«i
®i vµo nghiªn cøu ®Ò tµi nµy.
Do ®iÒu kiÖn vµ thêi gian cã h¹n, yªu cÇu cña ®Ò tµi lµ khãa luËn tèt
nghiÖp nªn ®Ò tµi chØ giíi h¹n trong viÖc t×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c
nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3 cña gi¸o viªn c¸c trêng tiÓu häc khu vùc thÞ x· Phóc Yªn.
2. LÞCH Sö NGHI£N CøU §Ò TµI
Bµn vÒ nguyªn t¾c d¹y häc tiÓu häc cã nhiÒu t¸c gi¶ ®Ò cËp ®Õn:
Nhµ gi¸o dôc häc ngêi SÐc vÜ ®¹i J.A.Comenxki lµ ngêi ®Çu tiªn ®a ra
yªu cÇu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh trùc quan trong d¹y häc.
Th¸i Duy Tuyªn “Mét sè vÊn ®Ò hiÖn ®¹i lý luËn d¹y häc”, NXB Gi¸o
dôc, Hµ Néi, 1992
Mét sè vÊn ®Ò vÒ d¹y häc tù ph¸t hiÖn trong m«n §¹o ®øc ë tiÓu häc.
PGS.TS NguyÔn H÷u Hîp.
Mét c«ng tr×nh nghiªn cøu thùc tr¹ng ®¹o ®øc häc sinh cña ViÖn nghiªn
cøu gi¸o dôc do Th¹c sü NguyÔn Ngäc Tµi lµm chñ nhiÖm ®· c«ng bè: Gi¸o
dôc ®¹o ®øc cho häc sinh “tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ cã nhµ trêng”.
Khi nãi ®Õn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc c¸c t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn c¸c biÖn
ph¸p thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c chø cha ®i s©u t×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c
nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3 c¸c trêng tiÓu häc
khu vùc Phóc Yªn – VÜnh Phóc.
3. MôC §ÝCH NGhI£N CøU
5
T×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
mét sè m«n häc líp 3 vµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng, trªn c¬ së ®ã ®Ò
xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc thùc tr¹ng nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng
d¹y häc c¸c m«n häc líp 3 vµ th«ng qua ®ã n©ng cao chÊt lîng gi¸o dôc vµ
®µo t¹o.
4. KH¸CH THÓ NGHI£N CøU
C¸c nguyªn t¾c d¹y häc tiÓu häc
5. §èI T¦îNG, MøC §é, PH¹M VI NGHI£N CøU
§èi tîng nghiªn cøu: Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y
häc mét sè m«n häc líp 3.
Møc ®é: Bíc ®Çu t×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong
d¹y häc mét sè m«n häc líp 3.
Ph¹m vi nghiªn cøu: Do ®iÒu kiÖn vµ thêi gian cã h¹n nªn ®Ò tµi chØ nghiªn
cøu viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp
3 khu vùc thÞ x· Phóc Yªn.
6. GI¶ THUYÕT KHOA HäC
Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc hiÖn nay cßn nhiÒu vi
ph¹m. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng trªn, trong ®ã nguyªn nh©n
quan träng nhÊt lµ tr×nh ®é nhËn thøc cña häc sinh vµ tr×nh ®é, kh¶ n¨ng, n¨ng
lùc cña gi¸o viªn. V× vËy thùc hiÖn tèt c¸c nguyªn t¾c d¹y häc sÏ n©ng cao
chÊt lîng d¹y häc.
7. NHIÖM Vô NGHI£N CøU
7.1.T×m hiÓu c¬ së lÝ luËn
7.2. T×m hiÓu thùc tr¹ng vµ nguyªn nh©n
7.3. §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó kh¾c phôc thùc tr¹ng
8. PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
Ph¬ng ph¸p quan s¸t
Ph¬ng ph¸p ®äc s¸ch
Ph¬ng ph¸p ®iÒu tra
Ph¬ng ph¸p trß chuyÖn
Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc
9. KÕ HO¹CH NGHI£N CøU
6
- Th¸ng 11 – th¸ng 12: NhËn ®Ò tµi, lËp ®Ò c¬ng nghiªn cøu
- Th¸ng 1: T×m hiÓu c¬ së lý luËn
- Th¸ng 2- th¸ng 3: Kh¶o s¸t vµ t×m hiÓu thùc tr¹ng
- Th¸ng 4: Hoµn thiÖn
- Th¸ng 5: Hoµn thµnh khãa luËn vµ b¶o vÖ
10. CÊu tróc ®Ò tµi
A. Më ®Çu
b. néi dung
Ch¬ng 1: C¬ së lý luËn
1. Kh¸i niÖm nguyªn t¾c d¹y häc.
2. C¬ së ph©n lo¹i nguyªn t¾c d¹y häc.
3.C¸c nguyªn t¾c d¹y häc tiÓu häc.
4. ViÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n
häc líp 3.
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
mét sè m«n häc líp 3.
1. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc thùc
hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3.
2. Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
mét sè m«n häc líp 3.
Ch¬ng 3: Nguyªn nh©n vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao
chÊt lîng viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc mét sè m«n häc líp 3 ë trêng
tiÓu häc.
1. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng.
2. Nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao chÊt lîng viÖc thùc hiÖn c¸c
nguyªn t¾c d¹y häc mét sè m«n häc líp 3 ë trêng tiÓu häc.
2. 1. N©ng cao nhËn thøc cña ®éi ngò gi¸o viªn.
2. 2. N©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n vµ n¨ng lùc gi¶ng d¹y cña ®éi
ngò gi¸o viªn.
2. 3. X©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ trang thiÕt bÞ d¹y häc.
2. 4. T¨ng cêng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ gi¸o viªn cña Ban gi¸m hiÖu.
Ch¬ng 4: Thùc nghiÖm vµ kÕt qu¶ thùc nghiÖm.
C. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
7
B. NéI DUNG
CH¦¥NG 1: C¥ Së Lý LUËN
1. Kh¸i niÖm nguyªn t¾c d¹y häc
Nguyªn t¾c d¹y häc lµ c¸c luËn ®iÓm c¬ b¶n cã tÝnh quy luËt cña lý
luËn d¹y häc. Nã cã t¸c dông chØ ®¹o toµn bé tiÕn tr×nh gi¶ng d¹y vµ häc tËp
phï hîp víi môc ®Ých d¹y häc nh»m thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô d¹y häc ®Ò ra.
C¸c nguyªn t¾c d¹y häc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng quy luËt cña qu¸ tr×nh
d¹y häc mµ nã chØ lµ nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n ph¶n ¸nh trong nã nh÷ng quy
luËt cña qu¸ tr×nh d¹y häc. Nh÷ng quy luËt cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ nh÷ng
mèi quan hÖ bÒn v÷ng vµ tÊt yÕu gi÷a c¸c nh©n tè cÊu tróc cña qu¸ tr×nh d¹y
häc.
C¸c nguyªn t¾c d¹y häc lµ nh÷ng tiªu chÝ (nh÷ng chuÈn mùc) ®Ó xem
xÐt vµ ®¸nh gi¸ mäi ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß trong qu¸ tr×nh d¹y häc. V× vËy
cho nªn khi xuÊt hiÖn sù sai lÖch gi÷a kÕt qu¶ vµ môc ®Ých th× chóng ta h·y
t×m hiÓu nguyªn nh©n ë viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c.
C¸c nguyªn t¾c nã cã gi¸ trÞ chung cho viÖc gi¶ng d¹y bÊt kú mét
nguyªn t¾c d¹y mét m«n häc nµo nhµ trêng nãi chung, nhµ trêng tiÓu häc nãi
riªng.
2. C¬ së ph©n lo¹i nguyªn t¾c d¹y häc
- XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých gi¸o dôc
- XuÊt ph¸t tõ nguyªn lý gi¸o dôc
- XuÊt ph¸t tõ quy luËt nhËn thøc con ngêi
- XuÊt ph¸t tõ nh÷ng quy luËt cña qu¸ tr×nh d¹y häc
- XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm t©m lý cña häc sinh ViÖt Nam
- XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn d¹y häc trong nhµ trêng phæ th«ng ViÖt Nam
3. C¸c nguyªn t¾c d¹y häc tiÓu häc
3.1. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh
gi¸o dôc.
TÝnh khoa häc trong qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc ®îc thÓ hiÖn tríc hÕt
b»ng chÝnh néi dung d¹y häc tiÓu häc. TÝnh khoa häc ®îc thÓ hiÖn trong ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc tiÓu häc.
8
§¶m b¶o tÝnh khoa häc trong d¹y häc lµ ®¶m b¶o d¹y ®óng, d¹y ®ñ
nh÷ng tri thøc khoa häc ®îc quy ®Þnh trong ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa. Logic
bµi d¹y chÆt chÏ ph©n bè thêi gian hîp lý. Ng«n ng÷ cña gi¸o viªn ph¶i trong
s¸ng, râ rµng, dÔ hiÓu, lËp luËn chÆt chÏ cã khoa häc, thuËt ng÷ khoa häc sö
dông chÝnh x¸c.
TÝnh gi¸o dôc lµ mét thuéc tÝnh b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu
häc, nh»m ®¹t tíi sù ph¸t triÓn nh©n c¸ch toµn diÖn cho häc sinh.
§¶m b¶o tÝnh gi¸o dôc trong d¹y häc lµ ®¶m b¶o h×nh thµnh cho häc
sinh thÕ giíi quan khoa häc vµ nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc cña con ngêi míi.
§¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh gi¸o dôc lµ ®¶m
b¶o trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®ång thêi gióp cho häc sinh n¾m v÷ng tri thøc
khoa häc th× h×nh thµnh cho häc sinh thÕ giíi quan khoa häc vµ nh÷ng phÈm
chÊt ®¹o ®øc cña con ngêi míi; th«ng qua viÖc gióp ®ì häc sinh n¾m v÷ng tri
thøc khoa häc mµ gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh.
Yªu cÇu: §Ó thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c nµy gi¸o viªn ph¶i cã tr×nh ®é
chuyªn m«n, cã kü n¨ng dïng ng«n ng÷, tæ chøc hîp lý qu¸ tr×nh d¹y häc vµ
biÕt xö lý linh ho¹t, s¸ng t¹o c¸c t×nh huèng n¶y sinh trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
B»ng b¶n th©n nh÷ng tri thøc khoa häc ch©n chÝnh , chÝnh x¸c, b»ng ph¬ng
ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc n¾m nh÷ng tri thøc ®ã, chóng ta båi dìng cho häc
sinh mét c¸ch cã hÖ thèng nh÷ng quan ®iÓm ®èi víi tù nhiªn, x· héi vµ t duy,
nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc nh ý thøc c¸ nh©n, ý thøc céng ®ång, ý thøc lao
®éng, lßng yªu níc…Ngîc l¹i chÝnh nh÷ng quan ®iÓm phÈm chÊt t×nh c¶m
nµy mét khi ®· ®i vµo häc sinh th× chóng sÏ cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c em hoµn
thµnh tèt nhiÖm vô häc tËp, lµm chñ tri thøc khoa häc
3.2. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh
thùc tiÔn.
§¶m b¶o tÝnh thùc tiÔn trong d¹y häc lµ ®¶m b¶o d¹y häc g¾n víi
thùc tiÔn diÔn ra. §a thùc tiÔn cuéc sèng ®ang diÔn ra vµo qu¸ tr×nh d¹y häc
trong nhµ trêng.
§¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh thùc tiÔn trong d¹y
häc lµ ®¶m b¶o trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®ång thêi víi viÖc gióp häc sinh n¾m
v÷ng tri thøc khoa häc (nh÷ng tri thøc khoa häc häc sinh n¾m v÷ng ph¶i phï
hîp víi thùc tiÔn cuéc sèng ®ang diÔn ra vµ lÊy thùc tiÔn cuéc sèng ®ang diÔn
ra lµm nã s¸ng tá) ph¶i h×nh thµnh ë häc sinh nh÷ng kü n¨ng vËn dông chóng
9
mét c¸ch thµnh th¹o nh»m gãp phÇn c¶i t¹o hiÖn thùc, c¶i t¹o b¶n th©n. Nã
kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n vµ kiÓm nghiÖm ®îc nh÷ng tri thøc khoa häc mµ
chóng ta cÇn gióp häc sinh n¾m v÷ng trong qu¸ tr×nh d¹y häc. HÖ thèng tri
thøc lý thuyÕt, ph¶n ¸nh thÕ giíi quan bao gåm c¸c kh¸i niÖm, ph¹m trï, ®Þnh
lý, ®Þnh luËt, c«ng thøc, quy t¾c…lµ s¶m phÈm cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu t×m
ra ch©n lý cña c¸c nhµ khoa häc.
Sù thèng nhÊt gi÷a khoa häc vµ thùc tiÔn, liªn hÖ gi÷a viÖc d¹y häc
víi ®êi sèng ®îc thÓ hiÖn trong viÖc lùa chän c¸c m«n häc nh»m ®¶m b¶o mèi
liªn hÖ gi÷a c¸c tri thøc lý thuyÕt víi thùc tiÔn ®êi sèng. Nã ®îc thÓ hiÖn c¶
trong ph¬ng ph¸p d¹y häc g¾n lý thuyÕt víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô thùc
tiÔn do ®êi sèng ®Æt ra víi c¸c h×nh thøc tæ chøc d¹y häc phong phó. Nguyªn
t¾c nµy ®¶m b¶o mèi quan hÖ häc ®i ®«i víi hµnh, ho¹t ®éng néi khãa kÕt hîp
víi ho¹t ®éng ngo¹i khãa. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái thêng xuyªn ®a thùc tiÔn
vµo qu¸ tr×nh d¹y häc b»ng h×nh thøc tham quan häc tËp.
3.3 Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸i cô thÓ vµ c¸i trõu
tîng trong d¹y häc
C¸i cô thÓ lµ nh÷ng c¸i mµ chóng ta trùc tiÕp tri gi¸c nã, ®ã lµ tÊt c¶
nh÷ng sù kiÖn hiÖn tîng ®ang tån t¹i trong hiÖn thùc kh¸ch quan, tÊt c¶ nh÷ng
c¸i mµ con ngêi nh×n, nghe, sê, mã…
C¸i trõu tîng lµ nh÷ng c¸i mµ chóng ta kh«ng trùc tiÕp tri gi¸c ®îc.
C¸i trõu tîng chÝnh lµ kh¸i niÖm vÒ c¸c sù vËt, hiÖn tîng ®ang tån t¹i trong
hiÖn thùc kh¸ch quan.
Trong qu¸ tr×nh nhËn thøc ®i “tõ trùc quan sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng vµ tõ t duy trõu tîng ®Õn thùc tiÔn, ®ã lµ con ®êng biÖn chøng cña nhËn
thøc ch©n lý” rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh tiÓu häc. NhËn
thøc cña häc sinh tiÓu häc chñ yÕu lµ nhËn thøc c¶m tÝnh tøc lµ b»ng tri gi¸c,
c¶m gi¸c råi ®Õn nhËn thøc lý tÝnh. Häc sinh tiÓu häc cßn nhËn thøc b»ng con
®êng thø hai tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng, tõ c¸i kh¸i qu¸t ®Õn c¸i cô thÓ. §èi
víi häc sinh tiÓu häc, con ®êng nµy khã lÜnh héi hÖ thèng kh¸i niÖm, biÓu tîng… so víi con ®êng thø nhÊt nhng nã gióp ngêi häc kh¶ n¨ng ph¸t triÓn trÝ
tuÖ tèt h¬n, cã kh¶ n¨ng suy luËn tõ mét vÊn ®Ò thµnh nhiÒu vÊn ®Ò.
10
§¶m b¶o c¸i cô thÓ trong d¹y häc lµ ®¶m b¶o d¹y häc ph¶i b¾t ®Çu tõ
c¸i cô thÓ. §¶m b¶o c¸i trõu tîng trong d¹y häc lµ ®¶m b¶o d¹y häc häc sinh
ph¶i n¾m ®îc c¸i cô thÓ.
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái, trong qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc ph¶i lµm
cho häc sinh tiÕp xóc víi nh÷ng sù vËt hiÖn tîng cña chóng tõ ®ã ®i ®Õn n¾m
®îc kh¸i niÖm, quy luËt, lý thuyÕt kh¸i qu¸t. Vµ ngîc l¹i cho häc sinh n¾m ®îc nh÷ng c¸i trõu tîng, kh¸i qu¸t råi xem xÐt nh÷ng sù vËt hiÖn tîng cô thÓ.
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái ®¶m b¶o mèi liªn hÖ qua l¹i gi÷a t duy cô thÓ vµ t duy
trõu tîng.
Yªu cÇu: T¨ng cêng sö dông c¸c ph¬ng tiÖn d¹y häc trùc quan. H×nh
thµnh cho häc sinh kü n¨ng sö dông c¸c gi¸c quan vµ c¸c thao t¸c t duy. Gi¸o
viªn tæ chøc tèt cho häc sinh sö dông tèt c¸c gi¸c quan vµ sö dông tèt c¸c thao
t¸c t duy.
3.4. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a d¹y vµ häc
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, ho¹t ®éng d¹y häc ®ãng vai trß chñ ®¹o, tæ
chøc l·nh ®¹o, ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña häc sinh. Ho¹t ®éng häc
gi÷ vai trß tù gi¸c, tÝch cùc, tù lùc trong sù tiÕp thu nh÷ng t¸c ®éng tõ phÝa
gi¸o viªn vµ viÖc tæ chøc tèt c¸c ho¹t ®éng häc tËp cña b¶n th©n.
§¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a d¹y vµ häc lµ ®¶m b¶o trong d¹y häc ph¶i gi÷
®óng vai trß cña thÇy vµ vai trß cña trß. Th«ng qua vai trß chñ ®¹o cña gi¸o
viªn mµ ph¸t huy ®îc vai trß tù gi¸c, tÝch cùc, tù lùc cña häc sinh.
Yªu cÇu: §Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c nµy chóng ta kiªn quyÕt chèng l¹i hai
khuynh híng:
§Ò cao vai trß cña thÇy, h¹ thÊp vai trß cña trß.
§Ò cao vai trß cña trß, h¹ thÊp vai trß cña thÇy.
C¶ hai khuynh híng trªn ®Òu vi ph¹m nguyªn t¾c. VËy chóng ta ph¶i
thËt sù tin tëng vµo tr×nh ®é, n¨ng lùc cña trß.
3.5. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh v÷ng ch¾c cña tri
thøc víi tÝnh mÒm dÎo cña t duy
TÝnh v÷ng ch¾c cña tri thøc cã nghÜa lµ hÖ thèng tri thøc nµy häc sinh
®· lÜnh héi ®îc vµ vËn dông chóng vµo c¸c t×nh huèng t¬ng tù (thao t¸c kü
n¨ng), còng nh c¸c t×nh huèng ®· biÕn ®æi (thao t¸c kü x¶o). Häc sinh lÜnh héi
v÷ng ch¾c tri thøc ®Ó lµm nÒn t¶ng, c¬ së lÜnh héi tri thøc míi.
11
TÝnh mÒm dÎo cña t duy lµ kh¶ n¨ng linh ho¹t, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o
cña häc sinh. TÝnh mÒm dÎo cña t duy cña häc sinh tiÓu häc lµ muèn nhÊn
m¹nh ®Õn c¸ch thøc vËn dông linh ho¹t cña c¸c em tríc c¸c t×nh huèng trong
qu¸ tr×nh nhËn thøc.
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc, ph¶i lµm cho
häc sinh n¾m ®îc v÷ng ch¾c hÖ thèng tri thøc khoa häc vµ khi cÇn cã thÓ nhí
l¹i vµ vËn dông ®îc linh ho¹t vµo c¸c t×nh huèng nhËn thøc hay ho¹t ®éng
thùc tiÔn kh¸c nhau. Nh vËy, môc ®Ých tèi u cña qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc lµ
ph¶i h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn cho häc sinh cã tÝnh linh ho¹t trong ho¹t ®éng
häc tËp.
Yªu cÇu: Ngêi d¹y ph¶i giái chuyªn m«n, n¾m v÷ng nghiÖp vô, ph¶i tæ
chøc cho häc sinh n¾m ®îc b¶n chÊt vÊn ®Ò, hoµ ®îc nh÷ng kinh nghiÖm cña
loµi ngêi vµo vèn kinh nghiÖm riªng cña m×nh theo logic nhÊt ®Þnh; nhí nhiÒu,
nhí nhanh, nhí chÝnh x¸c vµ nhí l©u nh÷ng ®iÒu ®· häc; khi cÇn cã thÓ nhí
nhiÒu, nhanh, chÝnh x¸c tÊt nhiªn kh«ng ®ßi hái ph¶i t¸i hiÖn hoµn toµn tõng
c©u, tõng ch÷, tõng ®éng t¸c ®· häc mµ thêng cÇn nhí l¹i chóng víi néi dung
vµ h×nh thøc ®· ®îc biÕn d¹ng phï hîp víi yªu cÇu cña ho¹t ®éng vµ ®Æc ®iÓm
c¸ nh©n.
3.6. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh
võa søc
D¹y häc võa søc cã nghÜa lµ nh÷ng yªu cÇu, nhiÖm vô häc tËp ph¶i phï
hîp víi giíi h¹n cao nhÊt cña vïng ph¸t triÓn trÝ tuÖ gÇn nhÊt cña häc sinh mµ
c¸c em cã thÓ hoµn thµnh ®îc víi sù nç lùc cao nhÊt vÒ trÝ tuÖ vµ thÓ lùc.
§¶m b¶o tÝnh võa søc lµ ®¶m b¶o d¹y häc ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é,
kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña häc sinh (häc sinh ®¹i trµ), ®ång thêi còng ph¶i phï
hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng ®èi tîng häc sinh, ®¶m b¶o cho mäi häc
sinh ®Òu cã thÓ ph¸t triÓn ë møc ®é tèi ®a so víi kh¶ n¨ng cña m×nh.
§¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh võa søc trong d¹y
häc lµ ®¶m b¶o trong d¹y häc nh÷ng tri thøc khoa häc mµ chóng ta cÇn gióp
häc sinh n¾m v÷ng ph¶i ®îc häc sinh tiÕp thu trªn c¬ së häc sinh ®· ph¸t huy
hÕt kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña m×nh.
Yªu cÇu: Muèn ®¹t ®îc nguyªn t¾c nµy gi¸o viªn ngoµi giái chuyªn
m«n, v÷ng nghiÖp vô mµ cßn ph¶i hiÓu häc sinh mét c¸ch toµn diÖn, ph¶i quan
t©m ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña häc sinh, ®ång thêi ph¶i quan t©m ®Õn
12
tr×nh ®é ph¸t triÓn riªng cña tõng lo¹i ®èi tîng häc sinh, thËm chÝ ph¶i cña
tõng häc sinh trong líp. Néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y häc ph¶i phï hîp víi n¨ng
lùc, tr×nh ®é cña häc sinh.
3.7. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái trong qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc ph¶i vËn dông
néi dung, ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña häc sinh chung trong líp (häc sinh ®¹i trµ) ®ång thêi còng ph¶i phï
hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng ®èi tîng häc sinh (c¸ nh©n häc sinh), ®¶m
b¶o cho mäi häc sinh ®Òu cã thÓ ph¸t triÓn ë møc ®é tèi ®a so víi kh¶ n¨ng
cña m×nh.
Yªu cÇu: Muèn ®¶m b¶o nguyªn t¾c nµy ngêi d¹y cÇn n¾m v÷ng tËp thÓ
vµ tõng c¸ nh©n häc sinh, tøc lµ quan t©m ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña
häc sinh, ®ång thêi l¹i ph¶i quan t©m ®Õn tr×nh ®é ph¸t triÓn riªng cña tõng
lo¹i ®èi tîng häc sinh, lÊy ®ã lµm c¬ së ®Ó lùa chän néi dung, ph¬ng ph¸p d¹y
häc.
4. ViÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp
3
Khi d¹y häc c¸c m«n häc nãi chung vµ d¹y häc c¸c m«n häc líp 3 nãi
riªng ®Òu cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nguyªn t¾c d¹y häc. Nh ®· nãi ë trªn
nÕu vi ph¹m bÊt kú mét nguyªn t¾c nµo th× qu¸ tr×nh d¹y häc kh«ng ®¹t môc
®Ých. Gi¸o viªn ph¶i hiÓu râ c¸c nguyªn t¾c ph¶i c¨n cø vµo nã ®Ó lùa chän néi
dung vµ ph¬ng ph¸p. ViÖc lùa chän néi dung vµ ph¬ng ph¸p l¹i c¨n cø vµo ®Æc
®iÓm t©m sinh lý, vµo môc ®Ých, néi dung vµ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é,
n¨ng lùc cña gi¸o viªn. V× vËy gi¸o viªn ph¶i hiÓu râ nguyªn t¾c vµ kÕt hîp
víi c¸c yÕu tè trªn ®Ó lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p d¹y häc sao cho phï hîp víi
häc sinh ®Ó ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh vµ lµm
giê häc thªm s«i næi.
Kh«ng cã ph¬ng ph¸p gi¸o dôc nµo lµ v¹n n¨ng. Mçi ph¬ng ph¸p ®Òu
cã nh÷ng u ®iÓm vµ còng kh«ng tr¸nh khái nhîc ®iÓm. §Ó lùa chän ®îc c¸c
ph¬ng ph¸p d¹y häc to¸n phï hîp trong qu¸ tr×nh d¹y häc to¸n, ngêi gi¸o viªn
cÇn ph¶i dùa vµo c¸c nguyªn t¾c lùa chän: xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých vµ nhiÖm vô
gi¸o dôc m«n To¸n ë cÊp häc nãi chung, cña giê häc to¸n trong líp, ngoµi líp
nãi riªng; xuÊt ph¸t tõ khëi ®iÓm ban ®Çu cña giê d¹y häc to¸n nghÜa lµ ph¶i
tÝnh ®Õn tr×nh ®é nhËn thøc lóc ®Çu cña ®¹i trµ vµ c¸ thÓ häc sinh trong líp,
13
ph¶i tÝnh ®Õn néi dung d¹y häc to¸n cô thÓ cÇn truyÒn ®¹t, ph¶i tÝnh ®Õn nh÷ng
trë ng¹i vÒ néi dung kiÕn thøc, tr×nh ®é häc sinh, ®iÒu kiÖn ph¬ng tiÖn cÇn
thiÕt cho häc sinh häc tËp, yÕu tè m«i trêng, thêi gian d¹y häc, t©m lý häc tËp
cña häc sinh.
M«n §¹o ®øc g¾n liÒn víi thùc tÕ cuéc sèng, g¾n víi kinh nghÞªm sèng
cña häc sinh tiÓu häc v× vËy ph¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm hay ®îc sö dông. CÊu
tróc néi dung ®îc x©y dùng díi d¹ng nh÷ng c©u chuyÖn ®¹o ®øc, nh÷ng t×nh
huèng, th«ng tin t liÖu, tranh ¶nh v× vËy m«n §¹o ®øc líp 3 gi¸o viªn thêng
dïng ph¬ng ph¸p kÓ chuyÖn, trß ch¬i, trùc quan… M«n §¹o ®øc cã nh÷ng
c©u chuyÖn ®¹o ®øc v× thÕ ph¬ng ph¸p kÓ chuyÖn thêng ®îc sö dông trong d¹y
häc ®¹o ®øc líp 3. Häc sinh líp 3 lµ líp cuèi cña giai ®o¹n mét bËc TiÓu häc
t duy trõu tîng cha ph¸t triÓn chÝnh v× thÕ ph¬ng ph¸p tr×nh bµy trùc quan vÉn
chiÕm u thÕ. Häc sinh tiÓu häc lu«n thÝch kh¼ng ®Þnh m×nh, mçi khi cã mét
t×nh huèng ®¹o ®øc ®îc nªu ra c¸c em ®Òu muèn ®ãng gãp ý kiÕn víi c¸c b¹n,
®Æc biÖt trß ch¬i s¾m vai t¹o cho c¸c em niÒm høng khëi ®îc ®øng trªn s©n
khÊu nh nh÷ng diÔn viªn chuyªn nghiÖp. Trß ch¬i s¾m vai phï hîp víi løa tuæi
häc sinh líp 3, gióp c¸c em tù tin ®øng tríc tËp thÓ.
Môc tiªu m«n tiÕng ViÖt lµ h×nh thµnh ë häc sinh kü n¨ng sö dông tiÕng
ViÖt, rÌn luyÖn c¸c thao t¸c t duy cung cÊp c¸c kiÕn thøc tæng hîp vÒ tiÕng
ViÖt, vÒ c¸c tri thøc tæng hîp kh¸c, båi dìng t×nh yªu tiÕng ViÖt vµ h×nh thµnh
thãi quen gi÷ g×n sù trong s¸ng, giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt c¨n cø vµo môc tiªu
®Ó x©y dùng néi dung ch¬ng tr×nh. Ngoµi ra cßn ph¶i c¨n cø vµo thµnh tùu cña
c¸c khoa häc kh¸c nh ng«n ng÷ häc, v¨n häc, t©m lý häc løa tuæi, c¨n cø vµo
®iÒu kiÖn d¹y häc. Trong qu¸ tr×nh x©y dùng néi dung c¸c nhµ nghiªn cøu
gi¸o dôc còng ph¶i c¨n cø vµo nguyªn t¾c d¹y häc ®Ó x©y dùng néi dung. Ngêi gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ph¶i dùa trªn c¸c nguyªn t¾c ®Ó ®a ra
néi dung vµ ph¬ng ph¸p d¹y häc cho c¸c néi dung ®ã. Cã nh vËy qu¸ tr×nh d¹y
häc tiÕng ViÖt míi ®¹t môc tiªu ®Ò ra, häc sinh míi ph¸t huy ®îc vai trß tù
gi¸c, tÝch cùc, tù lùc cña m×nh.
M«n Tù nhiªn - x· héi lµ mét m«n häc g¾n liÒn víi thùc tÕ cuéc sèng.
Néi dung m«n häc lµ c¸c kiÕn thøc vÒ tù nhiªn vµ x· héi, nã gióp häc sinh
hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi tù nhiªn xung quanh m×nh vµ cung cÊp cho häc sinh c¸c
kiÕn thøc vÒ x· héi. Tù nhiªn- x· héi lµ mét m«n häc tÝch hîp kiÕn thøc cña
nhiÒu m«n häc kh¸c vµ tÝch hîp ngay trong b¶n th©n m«n häc, trong c¸c ph-
14
¬ng ph¸p d¹y häc l¹i tÝch hîp víi nhiÒu møc ®é kh¸c nhau. V× vËy khi d¹y
häc m«n häc nµy ®ßi hái ngêi gi¸o viªn ph¶i n¾m râ c¸c nguyªn t¾c d¹y häc
lÊy nã lµm c¬ së ®Ó lùa chän ph¬ng ph¸p ®¶m b¶o cho häc sinh n¾m ®îc néi
dung vµ kh«ng qu¸ søc, häc sinh ®îc quan s¸t thùc tÕ vµ kiÓm ®Þnh l¹i lý
thuyÕt ®· häc. Khi d¹y häc m«n häc nµy gi¸o viªn ®Æc biÖt chó ý nguyªn t¾c
®¶m b¶o sù thèng nhÊt tÝnh khoa häc vµ tÝnh thùc tiÔn. C¸c ph¬ng ph¸p thêng
®îc sö dông trong d¹y häc Tù nhiªn-x· héi: Ph¬ng ph¸p kÓ chuyÖn, ph¬ng
ph¸p kiÓm tra, ph¬ng ph¸p ®iÒu tra, ph¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh, ph¬ng ph¸p ®ãng
vai,…
15
CH¦¥NG 2: Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c
d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3
§Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc
mét sè m«n häc líp 3 ë trêng tiÓu häc, t«i sö dông ph¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng
¡ngket cã kÕt hîp víi ph¬ng ph¸p trß chuyÖn, ph¬ng ph¸p quan s¸t viÖc d¹y
cña gi¸o viªn vµ viÖc häc cña häc sinh c¸c trêng tiÓu häc khu vùc thÞ x· Phóc
Yªn – VÜnh Phóc: TiÓu häc Xu©n Hoµ A, TiÓu häc Lu Quý An, TiÓu häc Trng
NhÞ.
§èi tîng ®iÒu tra: Gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y líp 3.
Víi tæng sè phiÕu ph¸t ra lµ: 12, trong ®ã trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ A: 5
phiÕu; Trêng TiÓu häc Lu Quý An: 3 phiÕu; Trêng TiÓu häc Trng NhÞ: 4 phiÕu.
KÕt qu¶ thu ®îc nh sau:
1. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ sù cÇn thiÕt cña viÖc thùc hiÖn
c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3.
1.1. NhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c
d¹y häc trong d¹y häc.
§Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng vÊn ®Ò nµy, t«i sö dông c©u hái sau:
Bµn vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong c¸c trêng tiÓu häc
hiÖn nay cã mét sè ý kiÕn cho r»ng:
1. RÊt cÇn thiÕt.
2. CÇn thiÕt.
3. Kh«ng cÇn thiÕt.
ThÇy (c«) ®ång ý víi ý kiÕn nµo, xin ®¸nh dÊu (+) vµo ®Çu dßng.
KÕt qu¶ thu ®îc nh sau:
B¶ng 1: NhËn thøc vÒ tÇm quan träng cña viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c
d¹y häc trong d¹y häc.
§èi tîng ®iÒu
tra
Tæng sè phiÕu
®iÒu tra
Gi¸o viªn
12
1
8/12
67%
ý kiÕn
2
4/12
33%
3
0/12
0%
KÕt qu¶ thu ®îc ë b¶ng 1 cho thÊy 67% gi¸o viªn tiÓu häc ®îc hái trong
nhµ trêng cho lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc lµ rÊt cÇn thiÕt; 33%
16
cho lµ cÇn thiÕt. §iÒu ®ã chøng tá gi¸o viªn tiÓu häc ®· cã nhËn thøc ®óng ®¾n
vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc.
1.2. Thùc tr¹ng nhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c
nguyªn t¾c d¹y häc
§Ó t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy, t«i sö dông c©u hái:
HiÖn nay cã ý kiÕn cho r»ng viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc thêng c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn:
1. Môc ®Ých, néi dung d¹y häc.
2. C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ cña nhµ trêng.
3. Tr×nh ®é, kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña gi¸o viªn.
4. §Æc ®iÓm t©m sinh lÝ, tr×nh ®é, kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña häc sinh.
5. Yªu cÇu cña Ban gi¸m hiÖu.
6. Së thÝch cña gi¸o viªn.
ThÇy (c«) thêng c¨n cø vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn nµo. xin ®¸nh dÊu (+) vµo
®Çu dßng.
KÕt qu¶ thu ®îc nh sau:
B¶ng 2: NhËn thøc cña gi¸o viªn vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y
häc.
17
§èi tîng
®iÒu tra
Gi¸o
viªn
Tæng
sè
phiÕu
12
ý kiÕn
1
2
3
4
5
6
12/12
100%
7/12
58%
6/12
50%
10/12
83%
0/12
0%
0/12
0%
KÕt qu¶ thu ®îc ë b¶ng 2 cho thÊy: §a phÇn gi¸o viªn ®Òu x¸c ®Þnh ®îc
nh÷ng ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc. C¸c ®iÒu kiÖn 1,
2, 3, 4 ®Òu quan träng. Nã ¶nh hëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y
häc. ViÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo môc
®Ých, néi dung d¹y häc; c¬ së vËt chÊt; trang thiÕt bÞ cña nhµ trêng; tr×nh ®é,
kh¶ n¨ng, n¨ng lùc cña gi¸o viªn mµ cßn phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lý,
tr×nh ®é, kh¶ n¨ng n¨ng lùc cña häc sinh. Nh vËy, ®¹i ®a sè gi¸o viªn ®· x¸c
®Þnh ®óng ®iÒu kiÖn ¶nh hëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong
d¹y häc. Nã t¹o c¬ së cho viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong thùc tÕ
gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn.
2. Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong d¹y häc mét sè
m«n häc líp 3
§Ó t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy t«i sö dông hai c©u hái sau:
2.1. Trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3, theo thÇy (c«) cã bao nhiªu
nguyªn t¾c d¹y häc trong c¸c nguyªn t¾c d¹y häc sau:
1. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh gi¸o
dôc.
2. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh thùc
tiÔn.
3. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸i cô thÓ vµ c¸i trõu tîng.
4. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a d¹y vµ häc.
5. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh v÷ng ch¾c cña tri thøc
vµ tÝnh mÒm dÎo cña t duy.
6. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh võa
søc.
7. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ.
18
8. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a viÖc t«n träng nh©n c¸ch cña
häc sinh víi viÖc thêng xuyªn ®a ra yªu cÇu hîp lý.
Theo thÇy (c« ) cã nh÷ng nguyªn t¾c d¹y häc nµo, xin ®¸nh dÊu (+) vµo
®Çu dßng.
KÕt qu¶ thu ®îc nh sau:
B¶ng 3: Thùc tr¹ng thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc
trong d¹y häc mét sè m«n häc líp 3.
§èi
tîng
®iÒu
tra
Tæng
sè
phiÕu 1
Gi¸o
viªn
12
ý kiÕn
2
3
4
5
6
7
8
12/12 12/12 11/12
12/12 12/12 12/12 11/12
11/12
100% 100% 92%
100% 100% 100% 92%
92%
KÕt qu¶ thu ®îc ë b¶ng 3 cho thÊy c¸c gi¸o viªn ®· n¾m râ hÇu hÕt c¸c
nguyªn t¾c d¹y häc. C¸c nguyªn t¾c 100% gi¸o viªn nªu râ lµ 1, 2, 4, 5, 6.
C¸c nguyªn t¾c 3, 7 chØ cã mét gi¸o viªn kh«ng nhí. Riªng nguyªn t¾c 8 ®¹i
®a sè gi¸o viªn lùa chän nhng ®©y lµ nguyªn t¾c gi¸o dôc chø kh«ng ph¶i lµ
nguyªn t¾c d¹y häc. C¸c gi¸o viªn ®· nhÇm lÉn nguyªn t¾c d¹y häc vµ nguyªn
t¾c gi¸o dôc.
2.2. Trong c¸c nguyªn t¾c d¹y häc sau theo thÇy (c«) c¸c nguyªn t¾c
nµo thêng bÞ vi ph¹m, xin ®¸nh dÊu (+) vµo ®Çu dßng
1. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh gi¸o
dôc
2. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh thùc
tiÔn.
3. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸i cô thÓ vµ c¸i trõu tîng.
4. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a d¹y vµ häc.
5. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh v÷ng ch¾c cña tri thøc
vµ tÝnh mÒm dÎo cña t duy.
19
6. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a tÝnh khoa häc vµ tÝnh võa
søc.
7. Nguyªn t¾c ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ.
KÕt qu¶ thu ®îc nh sau:
B¶ng 4: Thùc tr¹ng vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c d¹y häc trong
d¹y häc mét sè m«n häc líp 3.
§èi tTæng sè
îng
phiÕu
®iÒu tra
Gi¸o
viªn
12
ý kiÕn
1
2
3
4
5
6
7
2/12
3/12
4/12
0/12
9/12
1/12
1/12
17%
25%
33%
0%
75%
8%
8%
KÕt qu¶ thu ®îc ë b¶ng 4 cho thÊy mét sè nguyªn t¾c d¹y häc bÞ vi
ph¹m. Nguyªn t¾c 5,3 thêng bÞ vi ph¹m nhÊt. C¸c nguyªn t¾c 1, 2, 6, 7 mét
vµi gi¸o viªn vi ph¹m. Riªng nguyªn t¾c 4 kh«ng cã gi¸o viªn nµo vi ph¹m.
KÕt qu¶ nµy cho thÊy nÕu kh«ng n¾m râ c¸c nguyªn t¾c th× trong qu¸ tr×nh d¹y
häc rÊt dÔ vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c. Nguyªn t¾c 4 kh«ng cã gi¸o viªn nµo vi
ph¹m chøng tá gi¸o viªn n¾m v÷ng ®îc ho¹t ®éng d¹y vµ ho¹t ®éng häc, n¾m
®îc chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ cña qu¸ tr×nh d¹y häc.
Cô thÓ, c¸c gi¸o viªn ®· thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c d¹y häc nh sau:
ë tiÕt d¹y thø nhÊt (Biªn b¶n dù giê sè 1)
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Nga.
Trêng TiÓu häc Xu©n Hoµ A
Tuæi ®êi: 38
Tr×nh ®é: §¹i häc s ph¹m
Sau khi giíi thiÖu bµi, ®Ó tËp trung sù chó ý cña häc sinh, gi¸o viªn sö
dông phiÕu häc tËp ghi b¶ng thèng kª sè liÖu vµ yªu cÇu häc sinh nh×n b¶ng.
Gi¸o viªn ®a ra c©u hái: Nh×n vµo b¶ng em biÕt b¶ng nµy cho biÕt g×? häc sinh
suy nghÜ vµ tr¶ lêi c©u hái. Lóc nµy mçi häc sinh ph¶i tù suy nghÜ kh«ng cã sù
hç trî cña b¹n bÌ ®Ó tr¶ lêi c©u hái cña gi¸o viªn. Sau ®ã, gi¸o viªn giíi thiÖu
b¶ng thèng kª sè liÖu trªn gåm c¸c hµng vµ c¸c cét. TiÕp theo, gi¸o viªn tiÕp
tôc sö dông ph¬ng ph¸p vÊn ®¸p ®Ó hái vÒ cÊu t¹o, néi dung vµ híng dÉn häc
sinh xö lý sè liÖu dùa vµo b¶ng. C©u tr¶ lêi cña c¸c em chÝnh lµ néi dung phÇn
20
- Xem thêm -
.DOC 
54 
1396 
96 
