3
Lêi cam ®oan
T«i xin cam ®oan luËn v¨n nµy lµ do qu¸ tr×nh tÝch luü kiÕn thøc,
nghiªn cøu tµi liÖu, t×m hiÓu thùc tÕ s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh thùc nghiÖm mµ cã.
C¸c sè liÖu sö dông cho viÖc nghiªn cøu, ph©n tÝch ®a ®Õn kÕt luËn cña
luËn v¨n dùa trªn c¸c nguån sè liÖu, c¸c chuyÕn nghiªn cøu thùc nghiÖm hoµn
toµn trung thùc cña ®Ò tµi nghiªn cøu cÊp Bé vÒ lÜnh vùc ng cô chän läc mµ
t«i ®îc phÐp sö dông.
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, xö lý sè liÖu vµ kÕt luËn cña luËn v¨n do t«i
thùc hiÖn, cha cã ai c«ng bè ë bÊt kú tµi liÖu nµo.
Th¸ng 9 n¨m 2005
Hå §×nh H¶i
4
Lêi c¶m ¬n
§Ò tµi ®îc hoµn thµnh ngoµi sù nç lùc cña b¶n th©n cßn nhê sù gióp
®ì tËn t×nh cña c¸c c¸ nh©n vµ c¬ quan, ban ngµnh:
T«i xin tr©n träng c¶m ¬n:
TS. Th¸i V¨n Ng¹n ®· ®Þnh híng nghiªn cøu khoa häc vµ trùc tiÕp
híng dÉn gióp ®ì t«i hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy.
PGS-TS. NguyÔn V¨n §éng, TS. Hoµng Hoa Hång ®· cã nhiÒu ý kiÕn
®ãng gãp cho luËn v¨n cña t«i.
L·nh ®¹o ViÖn nghiªn cøu H¶i s¶n H¶i Phßng; Phßng nghiªn cøu c«ng
nghÖ khai th¸c H¶i s¶n - ViÖn nghiªn cøu H¶i s¶n; «ng NguyÔn V¨n Kh¸ng,
chñ nhiÖm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc- Ng cô chän läc cho mét sè nghÒ khai
th¸c h¶i s¶n- ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thùc nghiÖm
trªn biÓn vµ cho phÐp t«i sö dông c¸c sè liÖu thu ®îc ®Ó ph©n tÝch, xö lý theo
híng nghiªn cøu cña luËn v¨n.
C¸c chi côc B¶o vÖ nguån lîi Thuû s¶n cña c¸c tØnh ven biÓn phÝa B¾c;
chñ tµu HP-9030BTS ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t«i hoµn thµnh luËn
v¨n.
Th¸ng 9 n¨m 2005
Hå §×nh H¶i
5
Môc lôc
Trang
C¸c ký hiÖu vµ ch÷ viÕt t¾t
9
Lêi nãi ®Çu
10
Ch¬ng 1: Tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu.
13
1.1.
§Æc ®iÓm tù nhiªn vµ nguån lîi mùc VÞnh B¾c Bé.
13
1.1.1.
§Æc ®iÓm tù nhiªn VÞnh B¾c Bé
13
1.1.1.1.
§Þa h×nh ®¸y biÓn
13
1.1.1.2.
KhÝ tîng thñy v¨n
13
1.1.2.
Nguån lîi mùc VÞnh B¾c Bé
15
1.1.2.1.
Thµnh phÇn loµi
15
1.1.2.2.
§Æc ®iÓm ph©n bè
16
1.2.
Thùc tr¹ng nghÒ líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé.
17
1.2.1.
Tµu thuyÒn.
17
1.2.2.
Ng cô khai th¸c
19
1.2.3.
Mïa vô vµ ng trêng khai th¸c.
21
1.2.4.
Thùc tr¹ng s¶n phÈm nghÒ líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé.
21
1.2.4.1.
Thµnh phÇn vµ tØ lÖ loµi khai th¸c ®îc b»ng líi chôp mùc 21
1.2.4.2.
NhËn xÐt chung vÒ thùc tr¹ng s¶n phÈm khai th¸c cña nghÒ 24
líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé.
1.3.
Mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i tho¸t c¸ con vµ ®éng vËt biÓn
24
trªn thÕ giíi
1.3.1.
Ph¬ng ph¸p sö dông thiÕt bÞ BRDs (by-catch reduction
24
devices) dïng cho líi kÐo t«m
1.3.1.1.
ThiÕt bÞ Cöa sæ m¾t líi vu«ng (square mesh window)
25
1.3.1.2.
ThiÕt bÞ BRD b»ng d©y giÒng
26
1.3.2.
Ph¬ng ph¸p sö dông c¸c thiÕt bÞ JTEDs (Juvenile and
27
Trash Excluder Devices)
1.3.2.1.
ThiÕt bÞ JTED h×nh ch÷ nhËt
27
1.3.2.2.
ThiÕt bÞ JTED nöa h×nh cong
28
1.3.2.3.
ThiÕt bÞ JTED thanh cøng
28
1.4.
T×nh h×nh nghiªn cøu gi¶i ph¸p tho¸t c¸ con vµ ®éng
30
vËt biÓn ë ViÖt Nam.
6
Ch¬ng 2:
2.1.
2.2.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.2.1.
2.3.2.2.
2.4.
2.5.
Ch¬ng 3:
3.1.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.
3.3.
3.3.1.
3.3.1.1.
3.3.1.2.
3.3.1.3.
3.3.2.
3.3.2.1.
3.3.2.2.
3.4.
3.4.1.
3.4.2.
3.4.3.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
§èi tîng nghiªn cøu.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Tµi liÖu vµ ph¬ng tiÖn nghiªn cøu.
Tµi liÖu nghiªn cøu.
Ph¬ng tiÖn nghiªn cøu
Tµu thuyÒn sö dông ®Ó nghiªn cøu
Ng cô sö dông ®Ó nghiªn cøu
Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu
Ph¬ng ph¸p xö lý sè liÖu nghiªn cøu.
KÕt qu¶ nghiªn cøu
Nguyªn lý ®¸nh b¾t cña líi chôp mùc
¶nh hëng cña ¸nh s¸ng vµ tËp tÝnh cña mùc èng ®Õn
hiÖu qu¶ ®¸nh b¾t cña líi chôp mùc
T¸c dông cña ¸nh s¸ng ®èi víi nghÒ c¸
C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn trêng s¸ng vµ vïng t¸c dông
cña nguån s¸ng
¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tr¨ng ®Õn nghÒ khai th¸c mùc
Ph¶n øng tËp tÝnh cña mùc trong vïng ®îc chiÕu s¸ng
Lùa chän tµu vµ líi triÓn khai nghiªn cøu
Lùa chän tµu chôp mùc triÓn khai nghiªn cøu
C¸c th«ng sè kü thuËt cña tµu nghiªn cøu
C¸c trang thiÕt bÞ hµng h¶i trªn tµu triÓn khai nghiªn cøu
C¸c trang thiÕt bÞ khai th¸c trªn tµu triÓn khai nghiªn cøu
Lùa chän líi chôp mùc triÓn khai nghiªn cøu
C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña líi chôp mùc triÓn khai nghiªn
cøu
Trang bÞ phô tïng cña líi chôp mùc triÓn khai nghiªn cøu
Lùa chän qui tr×nh ®¸nh b¾t líi chôp mùc triÓn khai
nghiªn cøu
T×m ng trêng
Kü thuËt chiÕu s¸ng
Kü thuËt dån ®Ìn
31
31
31
31
32
32
32
32
32
33
34
34
34
34
35
37
38
41
41
41
41
41
49
49
50
51
51
51
51
7
3.4.4.
3.5.
3.5.1.
3.5.1.1.
3.5.1.2.
3.5.1.3.
3.5.1.4.
3.5.1.5.
3.5.1.6.
3.5.1.7.
3.5.2.
3.6.
3.6.1.
3.6.2.
3.7.
3.8.
3.8.1.
3.8.2.
3.8.2.1.
3.8.2.2.
3.8.2.3.
3.8.2.4.
3.8.2.5.
Ch¬ng 4.
Kü thuËt thao t¸c líi
Lùa chän ph¬ng ph¸p tho¸t mùc èng con cho líi
chôp mùc
TÝnh chän läc cña líi chôp mùc
KÝch thíc m¾t líi vµ c¸, mùc
TÝnh tÝch cùc cña ®èi tîng khai th¸c
Møc ®é phong to¶ cña líi
Thêi gian lu gi÷ c¸, mùc trong ng cô
Thµnh phÇn theo kÝch thíc cña ®µn c¸, mùc ®¸nh b¾t
VËt liÖu ®Ó chÕ t¹o ng cô
CÊu tróc ng cô
Lùa chän ph¬ng ph¸p tho¸t mùc èng con cho líi chôp
mùc
CÊu t¹o vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ tho¸t mùc èng con cho líi
chôp mùc
CÊu t¹o cña thiÕt bÞ tho¸t mùc èng con cho líi chôp mc
VÞ trÝ l¾p ®Æt thiÕt bÞ tho¸t mùc èng con cho líi chôp mùc
§¸nh b¾t thö nghiÖm
Xö lý c¸c kÕt qu¶ ®¸nh b¾t thö nghiÖm
Ghi chÐp kÕt qu¶ ®¸nh b¾t thö nghiÖm
Xö lý c¸c kÕt qu¶ ®¸nh b¾t thö nghiÖm
Xö lý kÕt qu¶ thö nghiÖm thiÕt bÞ LMV a = 12 mm
Xö lý kÕt qu¶ thö nghiÖm thiÕt bÞ LMV a = 14 mm
Xö lý kÕt qu¶ thö nghiÖm thiÕt bÞ LMV a = 16 mm
Xö lý kÕt qu¶ thö nghiÖm thiÕt bÞ LMV a = 18 mm
Xö lý kÕt qu¶ thö nghiÖm thiÕt bÞ LMV a = 20 mm
§¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu, ý kiÕn ®Ò xuÊt vµ
52
57
57
57
57
58
58
58
58
59
59
60
60
61
62
64
64
65
66
70
76
82
88
94
kiÕn nghÞ
4.1.
4.1.1.
4.1.2.
4.2.
4.2.1.
§¸nh gi¸ chung kÕt qu¶ nghiªn cøu
§¸nh gi¸ chung vÒ tû lÖ tho¸t (%) theo träng lîng.
§¸nh gi¸ chung vÒ tû lÖ tho¸t (%) theo sè lîng c¸ thÓ.
§¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng mùc èng con tho¸t qua c¸c thiÕt
bÞ thö nghiÖm
Kh¶ n¨ng tho¸t cña mùc èng con qua thiÕt bÞ thö nghiÖm
94
94
96
98
98
8
LMV a = 12mm.
4.2.2.
Kh¶ n¨ng tho¸t cña mùc èng con qua thiÕt bÞ thö nghiÖm
LMV a = 14mm.
4.2.3.
Kh¶ n¨ng tho¸t cña mùc èng con qua thiÕt bÞ thö nghiÖm
LMV a = 16mm.
4.2.4.
Kh¶ n¨ng tho¸t cña mùc èng con qua thiÕt bÞ thö nghiÖm
LMV a = 18mm.
4.2.5.
Kh¶ n¨ng tho¸t cña mùc èng con qua thiÕt bÞ thö nghiÖm
LMV a = 20mm.
4.3.
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
4.3.1.
KÕt luËn
4.3.2.
KiÕn nghÞ
Tµi liÖu tham kh¶o
Phô lôc
98
99
100
101
102
102
103
105
107
9
c¸c ký hiÖu vµ tõ viÕt t¾t
a:
KÝch thíc c¹nh m¾t líi
BRDs:
By-catch Reduction Devices
JTEDs:
Juvenile and Trash Excluder Devices
MLV a = 12mm:
ThiÕt bÞ m¾t líi vu«ng cã c¹nh m¾t líi a = 12mm
MLV a = 14mm:
ThiÕt bÞ m¾t líi vu«ng cã c¹nh m¾t líi a = 14mm
MLV a = 16mm:
ThiÕt bÞ m¾t líi vu«ng cã c¹nh m¾t líi a = 16mm
MLV a = 18mm:
ThiÕt bÞ m¾t líi vu«ng cã c¹nh m¾t líi a = 18mm
MLV a = 20mm:
ThiÕt bÞ m¾t líi vu«ng cã c¹nh m¾t líi a = 20mm
PA:
Polyamit
PE:
Polyethylene
PP:
Polypropylene
SEAFDEC:
Southeast Asian Fisheries Development Center
SLCT:
Sè lîng c¸ thÓ
TL:
Träng lîng
Ф:
§êng kÝnh
10
Lêi nãi ®Çu
BiÓn ViÖt Nam víi chiÒu dµi bê biÓn trªn 3200 km vµ vïng ®Æc quyÒn
kinh tÕ réng gÇn 1 triÖu km2 cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong sù trêng tån
vµ ph¸t triÓn cña d©n téc ViÖt Nam. Víi nguån lîi h¶i s¶n phong phó vµ ®a
d¹ng ®îc ph©n bè tõ vïng biÓn Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh) ®Õn Hµ Tiªn (Kiªn
Giang), biÓn níc ta ®·, ®ang vµ sÏ cung cÊp nguån thùc phÈm hÕt søc quan
träng cho nh©n d©n ta. Do vËy, khai th¸c vµ sö dông hîp lý nguån tµi nguyªn
biÓn lµ chiÕn lîc l©u dµi trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë níc ta.
Trong nh÷ng n¨m qua, do viÖc khai th¸c qu¸ møc lµm cho nguån lîi h¶i
s¶n, ®Æc biÖt lµ nguån lîi h¶i s¶n ven bê bÞ gi¶m sót nghiªm träng c¶ n¨ng
suÊt còng nh chÊt lîng s¶n phÈm khai th¸c. Do ®ã, viÖc b¶o vÖ, duy tr× vµ
ph¸t triÓn nguån lîi h¶i s¶n cÇn ®îc coi träng vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a.
Mùc (Cephalopoda) thuéc ngµnh ®éng vËt th©n mÒm (Mollusca), bao
gåm c¸c loµi mùc èng, mùc nang, b¹ch tuéc; tÊt c¶ ®Òu sèng ë biÓn. C¸c vïng
biÓn ë níc ta ®Òu cã c¸c loµi mùc ph©n bè, nhiÒu loµi cã sè lîng lín. §Æc
biÖt, mùc èng (Logigo Spp) hiÖn lµ mét trong nh÷ng ®èi tîng khai th¸c quan
träng cña nghÒ khai th¸c h¶i s¶n ë níc ta. S¶n phÈm mùc khai th¸c ®îc
kh«ng nh÷ng phôc vô nhu cÇu trong níc mµ cßn lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt
khÈu lín, chiÕm tØ träng ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ thuû s¶n xuÊt khÈu hµng
n¨m.
NghÒ chôp mùc lµ mét nghÒ khai th¸c cã sö dông nguån s¸ng tËp trung
mùc ®Ó ®¸nh b¾t. GÇn ®©y (1992), nghÒ chôp mùc ®· ®îc du nhËp tõ Th¸i
Lan vµ Trung Quèc vµo níc ta. §èi víi nghÒ c¸ níc ta, ®©y lµ nghÒ míi vµ
nhanh chãng trë thµnh mét nghÒ khai th¸c h¶i s¶n quan träng, chuyªn khai
th¸c mùc èng ë mét sè tØnh ven biÓn cña níc ta. NhiÒu ®Þa ph¬ng ë phÝa
B¾c ph¸t triÓn m¹nh nghÒ líi chôp mùc nh Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, NghÖ
An, Qu¶ng B×nh, ... mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ®ãng gãp mét s¶n lîng
lín cho tiªu dïng trong níc vµ chÕ biÕn xuÊt khÈu.
11
HiÖn nay, ë vïng biÓn VÞnh B¾c Bé mçi n¨m cã hµng ngh×n tµu thuyÒn
lµm nghÒ chôp mùc. HÇu hÕt c¸c tµu nµy ho¹t ®éng quanh n¨m, mét sè Ýt tµu
thuyÒn trong thêi gian tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau chuyÓn sang sö dông
c¸c lo¹i ng cô kh¸c ®Ó khai th¸c c¸.
MÆc dÇu, líi chôp mùc khai th¸c mùc cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhng
thùc tÕ cho thÊy trong s¶n phÈm khai th¸c ®îc sè mùc èng con (mùc èng
cha ®¹t kÝch thíc tèi thiÓu cho phÐp khai th¸c theo qui ®Þnh vÒ b¶o vÖ vµ
ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n hoÆc cha thµnh thôc) chiÕm tØ lÖ t¬ng ®èi cao
trong s¶n lîng mçi mÎ líi. Do vËy, cã nguy c¬ lµm gi¶m møc bæ sung tr÷
lîng mùc èng cña c¸c n¨m sau vµ lµm cho nguån lîi mùc èng ë vïng biÓn
níc ta ngµy cµng bÞ gi¶m sót. Trong khi ®ã, do ¸p lùc vÒ thu nhËp cña ng
d©n nªn sè lîng tµu chôp mùc ®îc ®ãng míi ngµy cµng t¨ng. Theo sè lîng
thèng kª tõ c¸c Së Thuû s¶n cña c¸c tØnh ven biÓn phÝa B¾c th× sè lîng tµu
chôp mùc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hµng n¨m t¨ng kho¶ng 250 – 300 chiÕc.
Nh vËy, ®éi tµu tham gia lµm nghÒ chôp mùc ngµy cµng t¨ng sÏ dÉn ®Õn chÊt
lîng s¶n phÈm mùc khai th¸c ®îc ngµy cµng gi¶m vµ tØ lÖ mùc èng con
trong s¶n lîng mÎ líi ngµy cµng cao.
Ph¸p lÖnh vÒ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n míi chØ qui ®Þnh
cho lo¹i mùc thÎ – Loligo edulis cã kÝch thíc tèi thiÓu cho phÐp khai th¸c lµ
150mm vµ Loligo beka lµ 60mm cßn c¸c lo¹i mùc èng kh¸c nh Loligo
chinensis, Loligo duvauceli, Loligo tagoi, Loligo vietnamensis,... vÉn cha cã
qui ®Þnh vÒ kÝch thíc tèi thiÓu cho phÐp khai th¸c. MÆt kh¸c, kÝch thíc
thµnh thôc cña c¸c lo¹i mùc èng nãi chung (Loligo Spp) rÊt kh¸c nhau vµ
trong cïng mét mÎ líi chôp mùc thµnh phÇn loµi mùc èng ®¸nh b¾t ®îc kh¸
®a d¹ng, trung b×nh 4 ®Õn 5 loµi.
Tõ thùc tÕ trªn cho thÊy viÖc nghiªn cøu t×m ra gi¶i ph¸p tho¸t mùc èng
con cho líi chôp mùc lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
Trong khu«n khæ cña mét luËn v¨n cao häc chuyªn ngµnh C«ng nghÖ
12
khai th¸c thuû s¶n t«i ®· ®Ò xuÊt híng nghiªn cøu, t×m gi¶i ph¸p tho¸t mùc
èng con cho nghÒ líi chôp mùc ë vïng biÓn VÞnh B¾c Bé.
Nh»m t×m ra gi¶i ph¸p tho¸t mùc èng con ®Ó:
h¹n chÕ viÖc ®¸nh b¾t mùc èng cha thµnh thôc hoÆc cha ®¹t
kÝch thíc tèi thiÓu cho phÐp khai th¸c theo qui ®Þnh vÒ b¶o vÖ vµ
ph¸t triÓn nguån lîi thuû s¶n.
Gi¶m tØ lÖ mùc èng con trong mçi mÎ líi.
§Ò tµi cã ý nghÜa thùc tiÔn cao, ®ã lµ t×m ra gi¶i ph¸p gi¶m tØ lÖ mùc
èng con trong s¶n lîng khai th¸c cña nghÒ líi chôp mùc. Tõ ®ã cã thÓ øng
dông réng r·i cho c¸c tµu lµm nghÒ líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé nãi riªng vµ
c¸c vïng biÓn trong c¶ níc nãi chung nh»m b¶o vÖ vµ duy tr× æn ®Þnh nguån
lîi mùc ë vïng biÓn níc ta.
§îc sù cho phÐp cña l·nh ®¹o ViÖn nghiªn cøu H¶i s¶n, §Ò tµi luËn v¨n
tèt nghiÖp: Nghiªn cøu gi¶i ph¸p tho¸t mùc èng con cho líi chôp mùc ë
VÞnh B¾c Bé ” do HiÖu trëng Trêng §¹i häc Thuû s¶n Nha Trang ký ®îc
phÐp sö dông mét phÇn kÕt qu¶ nghiªn cøu cña ®Ò tµi cÊp Bé: “Nghiªn cøu thiÕt
kÕ vµ ¸p dông ng cô chän läc cho mét sè lo¹i nghÒ khai th¸c h¶i s¶n” lµm
nguån sè liÖu ®Ó sö lý, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña luËn v¨n.
H¶i Phßng lµ ®Þa ph¬ng cã sè lîng tµu thuyÒn tham gia ho¹t ®éng
nghÒ líi chôp mùc nhiÒu nhÊt trong sè c¸c tØnh phÝa B¾c vµ ph¹m vi ho¹t
®éng bao gåm c¸c ng trêng ë VÞnh B¾c Bé, nªn t«i chän nghÒ líi chôp
mùc ë H¶i Phßng ®Ó nghiªn cøu.
VÊn ®Ò nghiªn cøu t×m gi¶i ph¸p tho¸t mùc èng con cho líi chôp mùc
cßn Ýt ®îc nghiªn cøu vµ thö nghiÖm, do ®ã trong c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò c¶
lý thuyÕt lÉn thùc tiÔn kh«ng thÓ tr¸nh khái sai sãt, nªn t«i rÊt mong nhËn
®îc sù gãp ý cña c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c chuyªn gia kü thuËt ®Çu ngµnh ®Ó
®Ò tµi ®¹t kÕt qu¶ cao vµ cã thÓ ¸p dông vµo thùc tiÔn.
13
Ch¬ng 1
tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu
1.1.
§Æc ®iÓm tù nhiªn vµ nguån lîi mùc VÞnh B¾c Bé.
1.1.1.
§Æc ®iÓm tù nhiªn VÞnh B¾c Bé.
1.1.1.1. §Þa h×nh ®¸y biÓn.
VÞnh B¾c Bé cã d¹ng lßng ch¶o, nghiªng dÇn vÒ phÝa ®«ng nam. PhÇn
s©u nhÊt cña lßng ch¶o ch¹y Ðp s¸t vÒ phÝa ®¶o H¶i Nam vµ cã sên dèc h¬n
phÝa ViÖt Nam. §é s©u ë trung t©m VÞnh ®¹t tíi 70 – 80 m, vïng cöa VÞnh
kho¶ng 100 m, ®é s©u trung b×nh 38 m.
1.1.1.2. KhÝ tîng, thñy v¨n.
- ChÕ ®é giã: Vïng biÓn VÞnh B¾c Bé chÞu ¶nh hëng cña hÖ thèng giã
mïa ch©u ¸. Mïa §«ng cã giã mïa §«ng B¾c ho¹t ®éng tõ cuèi th¸ng 9 ®Õn
th¸ng 4 n¨m sau. Trung b×nh mçi th¸ng chÝnh §«ng cã kho¶ng 2 – 3 ®ît
kh«ng khÝ l¹nh trµn vÒ. Giã mïa §«ng B¾c m¹nh thêng kÐo dµi 3 – 5 ngµy
(cã ®ît kÐo dµi ®Õn hµng tuÇn). NhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh 16 – 180C,
nhiÖt ®é thÊp nhÊt cã n¬i xuèng tíi 3 – 50C. Mïa hÌ, do ¶nh hëng cña hai
hÖ thèng giã mïa tõ phÝa T©y vµ phÝa Nam Th¸i B×nh D¬ng lu©n phiªn nhau,
nªn thêi tiÕt vïng biÓn VÞnh B¾c Bé trong thêi kú nµy rÊt Ýt cã giã m¹nh (trõ
giã b·o), kh«ng khÝ nãng Èm, oi bøc vµ cã ma nhiÒu.
- Sãng: Sãng ë vïng biÓn VÞnh B¾c Bé phô thuéc chñ yÕu vµo chÕ ®é
giã mïa. Mïa giã §«ng B¾c tõ th¸ng 10 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau sãng híng
§«ng B¾c chiÕm tØ lÖ kh¸ lín. §é cao sãng trung b×nh 0,7 – 1,0m. Mïa giã
T©y Nam (tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 9) do ¶nh hëng cña ®Þa h×nh, giã ®· lÖch sang
híng Nam hoÆc §«ng Nam, nªn sãng ë VÞnh B¾c Bé thÞnh hµnh theo híng
Nam hoÆc §«ng Nam. Nh×n chung sãng trong mïa nµy kh«ng æn ®Þnh, v×
thêng hay cã b·o. §é cao sãng trung b×nh tõ 0,5 – 0,75m.
14
- NhiÖt ®é kh«ng khÝ:
Mïa giã §«ng B¾c, ë phÝa B¾c VÞnh B¾c Bé nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung
b×nh ®¹t gi¸ trÞ thÊp so víi phÝa Nam VÞnh. NhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh
trong nh÷ng th¸ng gi÷a mïa giã §«ng B¾c lµ 18 – 200C, nh÷ng th¸ng ®Çu vµ
cuèi mïa nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh lµ 22 – 240C. NhiÖt ®é kh«ng khÝ
cao nhÊt trong nh÷ng th¸ng gi÷a mïa lµ 26 – 280C, cßn nh÷ng th¸ng ®Çu vµ
cuèi mïa lµ 30 – 320C. NhiÖt ®é kh«ng khÝ thÊp nhÊt trung b×nh lµ 6 – 80C.
Mïa giã T©y Nam, nhiÖt ®é kh«ng khÝ vïng ven biÓn phÝa B¾c lµ 25 –
270C, cµng vÒ phÝa Nam VÞnh, nhiÖt ®é kh«ng khÝ t¨ng dÇn, trung b×nh 28 –
300C. NhiÖt ®é kh«ng khÝ cao nhÊt trung b×nh lµ 32 – 340C, cao nhÊt tuyÖt
®èi lµ 36 – 380c.
Ngoµi kh¬i VÞnh B¾c Bé, chÕ ®é nhiÖt kh«ng khÝ còng n»m trong nÒn
cña c¸c hÖ thèng thêi tiÕt nh vïng biÓn ven bê, nhng do kh«ng chÞu ¶nh
hëng cña ®Þa h×nh nªn nhiÖt ®é kh«ng khÝ æn ®Þnh vµ cao h¬n. Mïa giã §«ng
B¾c, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh lµ 19 – 210C, cao nhÊt lµ 23 – 250C; thÊp
nhÊt lµ 12 – 140C. Mïa giã mïa T©y Nam, nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung b×nh lµ
27 – 290C, cao nhÊt 30 – 320C, cã n¨m cao tíi 36 – 380C, thÊp nhÊt 18 –
200C.
- ChÕ ®é ma: Tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Thanh Hãa mïa ma b¾t ®Çu tõ
th¸ng 5 vµ kÕt thóc b¾t ®Çu vµo th¸ng 10, cßn phÝa Nam mïa ma hµng n¨m
®Õn muén h¬n. Lîng ma trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 1800 – 2400 mm,
víi sè ngµy ma trong n¨m kho¶ng 140 – 150 ngµy. Vïng kh¬i VÞnh B¾c Bé
mïa ma b¾t ®Çu vµo th¸ng 6, kÕt thóc vµo th¸ng 9, lîng ma trung b×nh
kho¶ng 1500 – 1800 mm, víi sè ngµy ma c¶ n¨m tõ 100 – 120 ngµy.
- H¶i lu:
Mïa giã T©y Nam: VÞnh B¾c Bé lµ vïng biÓn cã ®é s©u nhá, phÝa T©y
bÞ chia c¾t bëi c¸c cöa s«ng lín nªn dßng níc tõ ngoµi vµo VÞnh ®i men theo
bê phÝa T©y ®Ó lªn phÝa B¾c cña VÞnh vµ ®i men theo bê phÝa T©y cña ®¶o H¶i
15
Nam t¹o nªn hoµn lu khÐp kÝn theo chiÒu kim ®ång hå. Do t¸c dông cña ®Þa
h×nh ®· t¹o nªn mét vïng níc tråi ë phÝa T©y cña VÞnh ch¹y däc theo ®êng
bê kÐo dµi kho¶ng 60 h¶i lý, ®ång thêi níc tõ lôc ®Þa ®æ ra m¹nh còng lµm
nh¹t hãa d¶i níc ven bê.
Khu vùc phÝa §«ng B¾c cña VÞnh vµo thêi kú nµy h×nh thµnh mét xo¸y
nghÞch vµ chÝnh t¹i ®©y cã hiÖn tîng níc tõ trªn mÆt ch×m xuèng s©u. Nh×n
chung tèc ®é dßng ch¶y trong toµn vïng kh«ng lín l¾m, tèc ®é trung b×nh chØ
®¹t 10 – 15 cm/s [10].
Mïa giã §«ng B¾c: Vµo mïa nµy níc l¹nh ë phÇn phÝa B¾c VÞnh B¾c
Bé díi ¶nh hëng cña giã mïa §«ng B¾c b¾t ®Çu h×nh thµnh dßng h¶i lu
ch¶y theo híng gÇn song song víi bê theo chiÒu B¾c Nam. Trong vïng phÝa
B¾c cña VÞnh (vÜ ®é 20016’N; kinh ®é 107050’E) tõ dßng níc l¹nh t¸ch ra
mét nh¸nh uèn cong dÇn vÒ híng §«ng råi cïng víi dßng níc Êm tõ phÝa
Nam cña VÞnh ®i lªn t¹o thµnh mét dßng tuÇn hoµn khÐp kÝn ngîc chiÒu kim
®ång hå (xo¸y thuËn). Sù hßa hîp cña hai dßng níc cã ë vïng xo¸y thuËn ®·
t¹o ®iÒu kiÖn rÊt tèt cho sinh vËt phï du ph¸t triÓn. Vµo mïa nµy níc tõ lôc
®Þa ®æ vµo biÓn kh«ng ®¸ng kÓ nªn hiÖn tîng nh¹t hãa ven bê kh«ng tån t¹i
vµ dßng níc ®i tõ phÝa B¾c VÞnh xuèng phÝa Nam cã xu híng Ðp s¸t bê phÝa
T©y VÞnh.
1.1.2.
Nguån lîi mùc VÞnh B¾c Bé.
1.1.2.1. Thµnh phÇn loµi.
Tõ c¸c tµi liÖu [3], [4], [5], [10] cho thÊy r»ng:
Tíi nay ë vïng biÓn ViÖt Nam ®· cã 53 loµi ®éng vËt ch©n ®Çu ®îc
ph¸t hiÖn, trong ®ã líp phô Nautiloidea cã mét loµi lµ èc Anh vò (Nautilus
pompilius L.), cßn l¹i 52 loµi thuéc líp phô (Coleoidea) bao gåm:
- Bé Sepioidea cã 3 hä, 6 gièng, 23 loµi.
- Bé Teuthoidea cã 2 hä, 4 gièng, 17 loµi.
- Bé Octopoda cã 1 hä, 2 gièng, 12 loµi.
16
Trong sè 53 loµi ®· ph¸t hiÖn, VÞnh B¾c Bé cã 32 loµi. Cã 4 loµi quÝ
hiÕm ®· ®îc ®a vµo s¸ch ®á ViÖt Nam cÇn ®îc b¶o vÖ lµ: èc Anh vò
(Nautilus pompilius), mùc èng Trung Hoa (Loligo chinnensis), mùc nang v©n
hæ (Sepia pharaonis) vµ mùc l¸ (Sepiotcuthis S.lessoniana).
Nh÷ng loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ lµ: Sepia pharaonis (mùc nang v©n hæ),
S.lycidas (mùc nang m¾t c¸o), S. latimanus (mùc nang löa), S. esculenta (mùc
nang vµng), S. aculeata (mùc nang kim), Sepioteuthis lessoniana (mùc l¸);
Loligo chinensis (mùc èng Trung Hoa); L.beka (mùc èng Beka); L.edulis
(mùc ThÎ).
1.1.2.2. §Æc ®iÓm ph©n bè.
- Mùc Nang:
Nh÷ng loµi cã ph©n bè ë VÞnh B¾c Bé nhng sè lîng kh«ng lín vµ
kh«ng phæ biÕn lµ: Sepia aculeata; Sepia madokai; Euprimana berryi.
Nh÷ng loµi cã ph©n bè t¬ng ®èi phæ biÕn ë vïng biÓn VÞnh B¾c Bé lµ:
Sepia elipca, Metasepia tulbergy, Sepiella maindroni, Sepiola, Birosrta.
Tõ kÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ, cïng víi viÖc ph©n tÝch sè liÖu vÒ s¶n lîng
®¸nh b¾t cña hµng ngh×n mÎ líi cña c¸c tµu nghiªn cøu vµ tµu thuyÒn s¶n
xuÊt ®· x¸c ®Þnh ®îc c¸c khu vùc tËp trung chñ yÕu cña mùc nang ë vïng
biÓn VÞnh B¾c Bé biÕn ®éng nh sau: Trong thêi kú mïa kh« (th¸ng 1, 2, 3),
c¸c loµi mùc nang kÝch thíc lín nh Sepia lycidas, S. esculenta, S. pharaonis
thêng tËp trung ë c¸c ®¶o nh C¸i Chiªn, C« T« (Qu¶ng Ninh), B¹ch Long
VÜ, C¸t Bµ (H¶i Phßng). C¸c th¸ng kh¸c, c¸c loµi S. latimananus, S. madokai,
S.elliptica, S. aculeata ®Òu cã ph©n bè r¶i r¸c ë c¸c khu vùc phÝa B¾c vµ T©y
B¾c, §«ng B¾c vµ phÝa T©y VÞnh. C¸c loµi mùc nang ph©n bè chñ yÕu ë ®é
s©u tõ 20 – 50m. Tuy nhiªn, ®Õn c¸c th¸ng cña mïa kh«, l¹nh vµ ®Çu mïa
ma (tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4), nhiÒu loµi mùc nang thêng di c vµo vïng gÇn
bê ®Ó sinh s¶n [3], [10].
- Mùc èng:
17
Nh÷ng loµi cã ph©n bè ë VÞnh B¾c Bé nhng sè lîng kh«ng lín vµ
kh«ng phæ biÕn lµ: Loligo duvauceli, L. tagoi, Loligo vietnamensis.
Nh÷ng loµi ph©n bè ë VÞnh B¾c Bé vµ cã sè lîng lín lµ Loligo
chinensis, Loligo beka, Loligo edulis, Loligo gotoi.
Còng nh mùc nang, c¸c loµi mùc èng còng cã c¸c vïng tËp trung nhÊt
®Þnh. Theo tµi liÖu [3], [4] c¸c vïng tËp trung ph©n bè cña mùc èng ë vïng
biÓn VÞnh B¾c Bé lµ: khu vùc C¸t Bµ - C« T«, Hßn Mª - Hßn M¸t vµ khu vùc
B¹ch Long VÜ.
Trong ph¹m vi ®é s©u tõ trªn 100 m vµo gÇn bê ®Òu b¾t gÆp c¸c lo¹i
mùc èng, nhng ë ®é s©u nhá h¬n 20m vµ lín h¬n 50m níc c¸c loµi mùc èng
ph©n bè Ýt. Ph©n bè tËp trung nhÊt lµ ë ph¹m vi ®é s©u tõ 30 – 50 m níc.
C¸c loµi mùc èng cã hiÖn tîng di chuyÓn ph¹m vi ph©n bè theo mïa
vµ theo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu. §èi víi mùc èng trong c¸c th¸ng mïa kh«
(th¸ng 12 – 3 n¨m sau), mùc èng di chuyÓn vµo vïng níc n«ng h¬n. C¸c
th¸ng mïa ma (th¸ng 6 - 9), c¸c loµi mùc èng di chuyÓn ra vïng níc s©u
h¬n. Thêi kú nµy, ë vïng cã ®é s©u tõ 30 – 50 m níc ®¹t n¨ng suÊt cao
nhÊt.
Ngoµi ra, c¸c loµi mùc èng cßn cã ®Æc ®iÓm ph©n bè th¼ng ®øng: Nh×n
chung ban ngµy, do líp níc bÒ mÆt bÞ ¸nh s¸ng mÆt trêi hun nãng, lµm nhiÖt
®é t¨ng lªn chóng thêng lÆn xuèng ®¸y hoÆc c¸c líp níc tÇng díi. Ban
®ªm, khi nhiÖt ®é níc bÒ mÆt gi¶m ®i, c¸c quÇn thÓ mùc èng l¹i di chuyÓn tõ
líp níc tÇng ®¸y lªn tÇng mÆt. MÆt kh¸c, do tÝnh híng quang d¬ng cña c¸c
loµi mùc èng, nªn ban ®ªm ë trªn boong tµu, nÕu ®a nguån ¸nh s¸ng m¹nh
chiÕu xuèng níc, th× mùc èng tô tËp rÊt ®«ng quanh quÇng s¸ng ®ã. Lîi dông
®Æc ®iÓm nµy, ë níc ta còng nh nhiÒu níc kh¸c ®Òu cã nghÒ c©u mùc hoÆc
líi chôp mùc ®¸nh b¾t mùc vµo ban ®ªm kÕt hîp víi ¸nh s¸ng ®¹t hiÖu qu¶
cao.
1.2.
Thùc tr¹ng nghÒ líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé.
18
1.2.1. Tµu thuyÒn:
Theo sè liÖu thèng kª tõ c¸c së Thuû s¶n vµ c¸c chi côc B¶o vÖ nguån
lîi thuû s¶n cña c¸c tØnh ven biÓn phÝa B¾c sè tµu ®¨ng ký lµm nghÒ chôp
mùc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y t¨ng lªn nhanh chãng, tÝnh ®Õn n¨m 2005 cã
kho¶ng gÇn 1500 chiÕc, thu hót h¬n 11000 lao ®éng lµm viÖc trªn biÓn. (xem
b¶ng 1-1).
B¶ng 1-1: Sè lîng tµu chôp mùc ë mét sè tØnh cã nghÒ chôp mùc ph¸t triÓn
thuéc vïng biÓn vÞnh B¾c Bé.
Sè lîng tµu chôp mùc
TØnh (Thµnh phè)
2002
2003
2004
2005
321
332
387
415
Qu¶ng Ninh
54
112
179
216
Thanh Ho¸
18
46
163
191
NghÖ An
16
141
233
328
Qu¶ng B×nh
25
79
128
154
Hµ TÜnh
08
34
92
116
H¶i Phßng
HÇu hÕt c¸c tµu chôp mùc ë vïng biÓn VÞnh B¾c Bé ®Òu lµ tµu vá gç.
Theo sè liÖu ®iÒu tra cho thÊy c¸c tµu chôp mùc cã chiÒu dµi trung b×nh tõ
11m ®Õn 15m (xem b¶ng I-1 vµ I-2 phô lôc I). HÇu hÕt c¸c tµu sö dông m¸y
cã c«ng suÊt trung b×nh tõ 60 cv ®Õn 90 cv, ®èi víi c¸c tµu cã c«ng suÊt
m¸y chÝnh nhá, tuú theo ®iÒu kiÖn kinh tÕ mµ ng d©n cã thÓ l¾p thªm mét
m¸y cã c«ng suÊt 44 cv hoÆc 55 cv ®Ó lai m¸y ph¸t ®iÖn (xem b¶ng I-1 vµ
I-2). Do ®Æc ®iÓm cña nghÒ, c¸c tµu líi chôp mùc thêng cång kÒnh, khi
c¨ng líi chuÈn bÞ ®¸nh b¾t chÞu søc c¶n cña giã lín, lµm cho tµu dÔ bÞ mÊt
æn ®Þnh trong trêng hîp sãng to, giã lín. H¬n n÷a, theo kinh nghiÖm cña
19
ng d©n, tµu líi chôp mùc chØ ®¸nh b¾t cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn thêi
tiÕt cã giã thæi tõ cÊp 4 - cÊp 5. Nh vËy, ®Ó ho¹t ®éng ®¸nh b¾t an toµn vµ
cã hiÖu qu¶ ë c¸c vïng níc xa bê, tµu líi chôp mùc ®ßi hái ph¶i cã kÝch
thíc vá tµu vµ c«ng suÊt m¸y ®ñ lín. Thùc tÕ s¶n xuÊt cho thÊy, c¸c tµu cã
chiÒu dµi vá >14m cã thÓ ho¹t ®éng an toµn vµ ®¸nh b¾t cã hiÖu qu¶ ë c¸c
vïng níc xa bê. Ngoµi ra, ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng nghÒ chôp mùc, còng
cÇn ph¶i cã c¸c qui ®Þnh, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®¸nh b¾t xa bê, h¹n chÕ
vµ gi¶m dÇn lîng tµu nhá, ho¹t ®éng ®¸nh b¾t ë c¸c ng trêng truyÒn
thèng ven bê.
1.2.2. Ng cô khai th¸c
HiÖn nay mçi tµu sö dông mét mÉu líi vµ c¸c trang bÞ kh¸c nhau tuú
thuéc vµo kÝch thíc vá tµu vµ kinh nghiÖm ®¸nh b¾t (xem b¶ng I-1 vµ I-2).
Tuy nhiªn, c¸c mÉu líi ®Òu cã nÐt gièng nhau c¬ b¶n vµ cã thÓ ph©n thµnh
c¸c lo¹i sau ®©y:
+/ C¨n cø vµo cÊu t¹o ¸o líi:
- Lo¹i ¸o líi gåm nh÷ng tÊm líi h×nh trô ghÐp l¹i víi nhau.
- Lo¹i ¸o líi gåm c¸c tÊm líi h×nh nãn côt ghÐp l¹i víi nhau.
+/ C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p trang bÞ phô tïng:
- Lo¹i líi võa trang bÞ ch× võa trang bÞ vßng khuyªn.
- Lo¹i líi chØ trang bÞ vßng khuyªn (thay cho c¶ ch×).
+/ C¨n cø vµo sè t¨ng g«ng ®îc trang bÞ cã thÓ chia:
- Lo¹i 2 t¨ng g«ng.
- Lo¹i 3 t¨ng g«ng.
- Lo¹i 4 t¨ng g«ng.
- ¸o líi: ¸o líi chôp mùc sau khi l¾p r¸p cã d¹ng h×nh phÔu, gåm 3
phÇn chÝnh: ®ôt líi, th©n líi vµ chao miÖng. §ôt líi cã t¸c dông gi÷ mùc
khi thu líi, chao miÖng dïng liªn kÕt gi÷a th©n líi víi giÒng miÖng nh»m
t¨ng ®é bÒn cho líi. PhÇn th©n líi gåm c¸c tÊm líi h×nh trô cã kÝch thíc
20
kh¸c nhau ghÐp l¹i. ¸o líi cã t¸c dông lµ sau khi th¶, t¹o thµnh têng líi cã
d¹ng h×nh nãn bao v©y ®µn mùc ®ang næi lªn tÇng mÆt nh ®i t×m ¸nh s¸ng ®·
bÞ mÊt, kh«ng cho mùc tho¸t ra ngoµi theo ph¬ng ngang. KÕt cÊu ¸o líi sao
cho khi r¬i ch×m ¸o lãi më ®Òu, kh«ng bÞ chïng vµ g©y lùc c¨ng côc bé, h¹n
chÕ mùc ®ãng líi ®Õn møc thÊp nhÊt. Ng d©n sö dông líi sóc b»ng vËt liÖu
PA hoÆc PE do nhµ m¸y dÖt s½n, c¾t thµnh tÊm theo thiÕt kÕ vµ ghÐp l¹i víi
nhau.
- T¨ng g«ng c¨ng líi: T¨ng g«ng dïng ®Ó ra líi vµ ®Þnh h×nh líi
tríc khi th¶, t¨ng g«ng cµng dµi, cµng cã c¬ héi t¨ng chu vi miÖng líi vµ
t¨ng kh¶ n¨ng ®¸nh b¾t cña líi. Tuy nhiªn, chiÒu dµi t¨ng g«ng ph¶i phï hîp
víi chiÒu dµi tµu, ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cña tµu trong qu¸ tr×nh ®¸nh b¾t. §Ó
t¨ng kÝch thíc líi, n©ng cao n¨ng suÊt ®¸nh b¾t ph¬ng ph¸p dïng 4 t¨ng
g«ng c¨ng líi ®îc ¸p dông. HiÖn nay, c¸c tµu chôp mùc thêng thao t¸c
líi ë phÝa m¹n tr¸i nªn hÇu hÕt c¸c tµu ®Òu chän chiÒu dµi t¨ng g«ng m¹n tr¸i
nhá h¬n chiÒu dµi cña tµu trung b×nh lµ 2m vµ lín h¬n chiÒu dµi t¨ng g«ng
m¹n ph¶i trung b×nh lµ 2m (xem b¶ng I-1 vµ I-2).
T¨ng g«ng ph¶i ®îc lµm b»ng vËt liÖu ®¶m b¶o ®é bÒn, ch¾c vµ thuËn
tiÖn cho viÖc thao t¸c líi. C¸c tµu chôp mùc ë vÞnh B¾c Bé hiÖn nay chñ yÕu
sö dông t¨ng g«ng lµm b»ng c©y Sa méc mua tõ Trung Quèc.
- Trang bÞ ch× vµ vßng khuyªn: Ch× ®îc l¾p vµo giÒng miÖng cña líi
®Ó líi cã thÓ tù r¬i ch×m xuèng níc khi mèi liªn kÕt gi÷a líi víi t¨ng g«ng
®îc th¸o bá. Vßng khuyªn, ngoµi t¸c dông chÝnh lµ cïng víi giÒng rót khÐp
kÝn miÖng líi kh«ng cho mùc ch¹y tho¸t ra ngoµi qua phÝa díi giÒng miÖng,
cßn cã t¸c dông t¹o ra lùc ch×m nh c¸c viªn ch×, lµm t¨ng tèc ®é r¬i ch×m cña
líi. Trang bÞ ch× vµ vßng khuyªn ph¶i ®¶m b¶o tèc ®é r¬i ch×m cña líi trong
níc theo yªu cÇu vµ thuËn tiÖn cho qu¸ tr×nh cuén rót. hiÖn nay tån t¹i hai
d¹ng trang bÞ ch× kh¸c nhau: d¹ng trang bÞ ch× luån vµ vßng khuyªn vµ d¹ng
kh«ng l¾p ch× luån thay v× t¨ng sè lîng vßng khuyªn vµ dïng vßng khuyªn
21
cã kÝch thíc lín. D¹ng cã trang bÞ ch× luån lµm cho giÒng miÖng líi bÞ
cøng, thao t¸c khã kh¨n vµ gi¶m tèc ®é r¬i ch×m. Ngîc l¹i, d¹ng kh«ng trang
bÞ ch× luån lµm cho giÒng miÖng líi mÒm m¹i, thao t¸c líi thuËn lîi h¬n vµ
lµm t¨ng tèc ®é r¬i ch×m cña líi
- Trang bÞ d©y giÒng: HÇu hÕt c¸c mÉu líi chôp mùc hiÖn nay thêng
sö dông lo¹i d©y Polypropylene (PP) cã ®êng kÝnh tõ 6mm - 18mm ®Ó l¾p
r¸p vµ ®Þnh h×nh líi. D©y giÒng miÖng gåm 3 d©y PP (6 -8) , d©y giÒng
rót PP(16 - 18), d©y th¾t ®ôt PP6, d©y c¨ng líi PP(16-18).
1.2.3. Mïa vô vµ ng trêng khai th¸c.
C¸c loµi mùc èng thêng tËp trung ë nh÷ng vïng nhÊt ®Þnh. Tõ kÕt qu¶
ph©n tÝch sè liÖu vÒ s¶n lîng ®¸nh b¾t nhiÒu n¨m cña tµu nghiªn cøu vµ tµu
s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh ®îc c¸c vïng tËp trung ph©n bè chÝnh cña mùc èng ë
VÞnh B¾c Bé lµ [10]:
Khu vùc C¸t Bµ - C« T«, vô chÝnh tõ th¸ng 8 – 10.
Khu vùc Hßn Mª - Hßn M¸t, vô chÝnh tõ th¸ng 8 – 10.
Khu vùc B¹ch Long VÜ, vô chÝnh tõ th¸ng 8 – 10.
Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c tµu chôp mùc ®Òu triÓn khai ®¸nh b¾t tõ th¸ng 4
®Õn th¸ng 11, tËp trung ë c¸c ng trßng ven bê, n¬i cã ®é s©u tõ 20 - 30m,
mét sè tµu ®¸nh b¾t ë ng trêng xa bê n¬i cã ®é s©u tõ 30 - 50m.
Sù ph©n bè cña mùc èng phô thuéc theo mïa vµ ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, khÝ
hËu. Thêng c¸c th¸ng mïa ma (th¸ng 6 - 9), mùc èng di chuyÓn ra vïng
níc s©u h¬n. Thêi kú nµy, c¸c tµu chôp mùc tËp trung ®¸nh b¾t ë ng trêng
cã ®é s©u tõ 35m – 50m.
1.2.4.
Thùc tr¹ng s¶n phÈm nghÒ líi chôp mùc ë VÞnh B¾c Bé
1.2.4.1. Thµnh phÇn vµ tØ lÖ loµi khai th¸c ®îc b»ng líi chôp mùc
§Ò tµi ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra s¶n lîng vµ thµnh phÇn s¶n phÈm khai th¸c
trong th¸ng 3 vµ th¸ng 4 n¨m 2005 tõ 46 tµu chôp mùc ë huyÖn Thuû Nguyªn,
thµnh phè H¶i Phßng vµ trong th¸ng 5 n¨m 2005 tõ 70 tµu chôp mùc ë huyÖn
22
Quúnh Lu, tØnh NghÖ An. C¸c ®èi tîng ®¸nh b¾t ®îc trong nghÒ líi chôp
mùc rÊt ®a d¹ng. KÕt qu¶ ®iÒu tra cho trong b¶ng I-3 vµ I- 4 phô lôc I.
Tõ b¶ng I-3 cho thÊy s¶n lîng khai th¸c ®îc cña nghÒ líi chôp mùc
vµo th¸ng 3 vµ th¸ng 4 n¨m 2005 cña c¸c tµu chôp mùc ë Thuû Nguyªn chñ
yÕu lµ c¸ (chiÕm kho¶ng 71%), s¶n lîng mùc chØ chiÕm kho¶ng 29% tæng
s¶n lîng s¶n phÈm khai th¸c ®îc vµ sù ph©n bè s¶n lîng mùc ®¸nh b¾t
®îc theo chiÒu dµi cho trong b¶ng 1- 2.
B¶ng 1-2: Ph©n bè s¶n lîng mùc ®¸nh b¾t ®îc theo chiÒu dµi vµo th¸ng 3
vµ th¸ng 4 n¨m 2005 cña c¸c tµu chôp mùc ë Thuû Nguyªn, H¶i Phßng.
TT
Lo¹i mùc
ChiÒu dµi c¸ thÓ
Phæ biÕn (mm)
S¶n lîng
(kg)
Tû lÖ % (theo
s¶n lîng)
1
Mùc lo¹i 1
160 – 180
1670
17,7%
2
Mùc lo¹i 2
120 - 140
2570
27,2%
3
Mùc lo¹i 3
80 – 100
5200
55,1%
9440
100%
Tæng
Tõ b¶ng 1-2 ta lËp ®îc biÓu ®å sau:
60
50
%
40
30
20
10
0
Mùc lo¹i 1
Mùc lo¹i 2
Tû lÖ %
Mùc lo¹i 3
- Xem thêm -
.PDF 
105 
83 
140 
