Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Më ®Çu
1. Lý do chän ®Ò tµi
1.1. Lý do kh¸ch quan
V¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam lµ mét bé phËn cña v¨n häc ViÖt Nam hiÖn
®¹i. Tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m (1945), v¨n häc thiÕu nhi ViÖt Nam cßn nghÌo
nµn, cha h×nh thµnh nªn nÒn v¨n häc thiÕu nhi. Nhng sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m,
v¨n häc thiÕu nhi cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn v¨n häc thiÕu nhi míi. Tr¶i qua
c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn: giai ®o¹n kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p (1946 - 1954); giai
®o¹n x©y dùng chñ nghÜa x· héi miÒn B¾c vµ ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt níc (1954
- 1964); giai ®o¹n c¶ níc chèng Mü cøu níc (1965 - 1975); giai ®o¹n tõ khi ®Êt
níc thèng nhÊt tíi nay ,v¨n häc thiÕu nhi ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vai trß quan
träng trong ®êi sèng sinh ho¹t tinh thÇn cña trÎ em. C¸c s¸ng t¸c ngµy cµng ®a
d¹ng, phong phó, sinh ®éng, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi t×nh h×nh thùc tÕ cña
®Êt níc vµ cuéc sèng cña trÎ em ë tõng vïng, tõng miÒn. C¸c nhµ v¨n cã sù
thèng nhÊt vÒ t tëng, ph¬ng ph¸p s¸ng t¸c nhng ®a d¹ng vÒ phong c¸ch s¸ng t¸c.
C¸c nhµ v¨n, nhµ th¬ cã nhiÒu t¸c phÈm viÕt cho thiÕu nhi: T« Hoµi,
NguyÔn Huy Tëng, NguyÔn §×nh Thi, Ph¹m Hæ, Vâ Qu¶ng, §Þnh H¶i,…
S¸ng t¸c ®· mang ®Õn cho thÕ giíi trÎ th¬ nh÷ng íc m¬, kh¸t väng vÒ cuéc
sèng tèt ®Ñp, nh©n ¸i, gãp phÇn t¹o dùng vµ gi¸o dôc nh÷ng phÈm chÊt, nh÷ng
®øc tÝnh tèt cho c¸c em. Qua c¸c t¸c phÈm, ngêi ®äc c¶m nhËn ®îc c¸c t¸c gi¶
®· thËt sù ho¸ th©n vµo thÕ giíi néi t©m cña trÎ em, hiÓu ®îc t×nh c¶m cña c¸c
em. V× vËy, c¸c s¸ng t¸c kh«ng chØ phong phó vÒ ®Ò tµi mµ cßn ®a d¹ng vÒ thÓ
lo¹i. Trong ®ã, th¬ lµ thÓ lo¹i ®îc c¸c em yªu thÝch nhÊt. §Þnh H¶i lµ nhµ th¬
chuyªn viÕt cho thiÕu nhi. B¹n ®äc nhá tuæi qua nhiÒu thÕ hÖ vÉn rÊt yªu thÝch
tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt v× tËp th¬ ®· thÓ hiÖn ®óng ®Æc ®iÓm t©m lÝ cña løa tuæi
thiÕu nhi.
1.2. Lý do S ph¹m
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña v¨n häc thiÕu nhi th× viÖc gi¶ng d¹y v¨n häc
cho häc sinh løa tuæi TiÓu häc còng cã nhiÒu ®æi míi theo híng hoµn thiÖn h¬n.
M«n TiÕng ViÖt lµ mét m«n häc gãp phÇn mang ®Õn nh÷ng hiÓu biÕt vÒ sù
phong phó, giµu ®Ñp cña ng«n ng÷ cho c¸c em häc sinh. §ång thêi gi¸o dôc cho
c¸c em biÕt yªu quý, t«n träng, gi÷ g×n sù trong s¸ng cña tiÕng ViÖt. Th«ng qua
c¸c ph©n m«n cña TiÕng ViÖt, häc sinh bíc ®Çu ®îc lµm quen vµ thùc hµnh vÒ
§inh ThÞ Thanh T©m
1
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
c¶m thô c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n b¶n; biÕt t¹o lËp ®îc v¨n b¶n; hiÓu ®îc c¸c ®¬n
vÞ cña ng«n ng÷.
C¸c s¸ng t¸c cña nhµ v¨n, nhµ th¬ ®îc ®a vµo ch¬ng tr×nh gi¶ng d¹y theo
tõng chñ ®Ò ë c¸c khèi líp.
Nhµ th¬ §Þnh H¶i lµ mét trong sè c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu cã nh÷ng s¸ng t¸c
cho trÎ em. Th¬ cña §Þnh H¶i ®îc ®a vµo gi¶ng d¹y trong ph©n m«n TËp ®äc ë
c¸c khèi líp tõ 2 ®Õn 5. Nh¾c ®Õn §Þnh H¶i lµ nhí ®Õn bµi th¬ ®îc phæ nh¹c mµ
hÇu hÕt trÎ em ®Òu thuéc Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt. Th¬ §Þnh H¶i mang ®Õn nh÷ng c¶m
xóc ch©n thµnh, b×nh dÞ, gÇn gòi, th©n quen ®èi víi t©m hån trÎ th¬. Nhµ th¬ ®·
tõng nãi: “T«i ®· ®îc hµng chôc gi¶i thëng cña nhiÒu c¬ quan nhng cã lÏ phÇn
thëng cao quý nhÊt lµ ®· ®îc hµng triÖu trÎ em ViÖt Nam rén rµng cÊt cao tiÕng
h¸t: “Tr¸i ®Êt nµy lµ cña chóng m×nh””.
Lµ mét ngêi gi¸o viªn trong t¬ng lai, t«i mong muèn mang ®Õn cho c¸c
em häc sinh nh÷ng tiÕt hoc TËp ®äc bæ Ých, lý thó, gióp cho c¸c em hiÓu ®îc gi¸
trÞ cña c¸c bµi th¬ vµ t×nh c¶m, c¶m xóc cña t¸c gi¶ qua c¸c bµi th¬ ®ã. V× vËy
t«i tËp trung nghiªn cøu: “Nghệ thuật tập thơ Bài ca trái đất của Định Hải”, ®Ó
hiÓu ®îc gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña c¸c bµi th¬ mµ §Þnh H¶i ®· s¸ng t¸c cho c¸c em.
Qua ®ã, thiÕt kÕ bµi gi¶ng cña tiÕt häc cô thÓ gióp c¸c em häc sinh c¶m nhËn ®îc
vÎ ®Ñp ng«n tõ mµ t¸c gi¶ sö dông; gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng gi¶ng d¹y th¬
cho häc sinh TiÓu häc.
2. Ph¹m vi nghiªn cøu
TËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt, NXB Kim §ång, n¨m 2005.
3. LÞch sö vÊn ®Ò
T×m hiÓu vÒ nhµ th¬ §Þnh H¶i vµ mét sè s¸ng t¸c cña nhµ th¬ cho thiÕu
nhi, ta cã thÓ thÊy c¸c bµi viÕt trong tËp Nhµ v¨n hiÖn ®¹i, Nhµ xuÊt b¶n Héi
Nhµ v¨n 1997; bµi viÕt cña T« Hµ trong B¸o v¨n nghÖ sè 37 (ngµy 8-9-1984). T«
Hµ ®· ®a ra nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt cña §Þnh H¶i. Theo T«
Hµ, tËp th¬ ®· khai th¸c c¸c khÝa c¹nh: hån nhiªn, ngé nghÜnh, giµu tëng tîng
cña trÎ em; nhËn thøc cña c¸c em vÒ mèi quan hÖ gia ®×nh, ý thøc lao ®éng, t×nh
c¶m b¹n bÌ.
§ång thêi, T« Hµ ®· nhËn xÐt: “§iÒu ®¸ng ghi nhËn, so víi c¸c tËp th¬ tr íc nh: Chång nô chång hoa, Ðn h¸t - ®u quay, H¬u cao cæ, qua tËp th¬ nµy, râ
rµng b¹n ®äc thÊy §Þnh H¶i tho¶i m¸i, phãng kho¸ng h¬n, suy ngÉm, tr¨n trë
§inh ThÞ Thanh T©m
2
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
h¬n, tuy vÉn lµ anh, víi giäng th¬ ®«n hËu, s¬ víi c¸ch nh×n tinh tÕ, víi ®»ng sau
nh÷ng c©u th¬ ®«i khi ¸nh lªn nô cêi hãm hØnh”.
T¸c gi¶ NguyÔn Träng Hoµn nhËn xÐt kh¸ ®Çy ®ñ vÒ §Þnh H¶i vµ qu¸ tr×nh
s¸ng t¸c th¬ cho thiÕu nhi qua bµi viÕt Nhµ th¬ §Þnh H¶i (T¹p chÝ nhµ v¨n, 6 –
2001).
NguyÔn Träng Hoµn ®· nhËn xÐt: “C¶m høng trïm lªn néi dung c¸c t¸c
phÈm viÕt cho thiÕu nhi cña nhµ th¬ §Þnh H¶i lµ t×nh yªu th¬ng con ngêi, t×nh
yªu thiªn nhiªn, t×nh yªu loµi vËt. Trong th¬ «ng, kh¸t väng lín nhÊt cña tuæi th¬
lµ kh¸t väng hoµ b×nh, lµ t×nh h÷u nghÞ”.
NguyÔn Träng Hoµn còng ®a ra nhËn ®Þnh vÒ sù hån nhiªn ngé nghÜnh mµ
§Þnh H¶i ®· thÓ hiÖn qua tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt.
Ta cã thÓ thÊy mét sè lêi b×nh cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c vÒ mét sè bµi th¬ tiªu
biÓu cña §Þnh H¶i: lêi b×nh cña V¨n Gi¸ vÒ bµi th¬ C¸i vâng (Th¬ chän víi lêi
b×nh danh cho häc sinh TiÓu häc); lêi b×nh cña Ph¹m Kh¶i vÒ bµi th¬ CÇn trôc
vµ mÆt tr¨ng (B×nh th¬ cho häc sinh TiÓu häc).
Tuy nhiªn, c¸c bµi viÕt vµ ®¸nh gi¸ trªn lµ nh÷ng nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t vÒ
nhµ th¬ §Þnh H¶i vµ nghÖ thuËt mµ nhµ th¬ sö dông ë c¸c bµi th¬. ViÖc t×m hiÓu
cô thÓ nghÖ thuËt tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt cha ai ®Ò cËp ®Õn. T«i thÊy tËp th¬ Bµi
ca tr¸i ®Êt lµ tËp th¬ ph¶n ¸nh nh÷ng khÝa c¹nh cña cuéc sèng trÎ th¬, nh÷ng íc
m, kh¸t väng rÊt hån nhiªn, trong s¸ng. §ång thêi, tËp th¬ cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt
riªng so víi c¸c tËp th¬ kh¸c. TËp th¬ ®· l«i cuèn c¸c b¹n ®äc trong ®ã cã t«i. V×
vËy t«i nghiªn cøu ®Ò tµi “NghÖ thuËt tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt cña §Þnh H¶i”
®Ó t×m hiÓu cô thÓ vÒ thÓ th¬ vµ c¸c biÖn ph¸p tu tõ mµ t¸c gi¶ ®· sö dông; tõ ®ã
so s¸nh víi c¸c nhµ th¬ kh¸c ®Ó thÊy ®îc gi¸ trÞ ®éc ®¸o cña tËp th¬. §ång thêi
t«i so¹n gi¸o ¸n cña tiÕt d¹y cô thÓ ®Ó gióp c¸c em häc sinh thÊy ®îc vÎ ®Ñp cña
ng«n tõ mµ t¸c gi¶ sö dông. T«i hi väng r»ng m×nh sÏ cã mét sè ®ãng gãp nhá vÒ
nghÖ thuËt tËp th¬.
4. Môc ®Ých nghiªn cøu
Trªn c¬ së nghiªn cøu vÒ gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña tËp th¬, thÓ hiÖn qua thÓ
th¬ vµ biÖn ph¸p tu tõ ®Ó thÊy ®îc ®iÓm chung vµ riªng vÒ quan ®iÓm s¸ng t¸c
cña nhµ th¬ §Þnh H¶i so víi c¸c nhµ th¬ kh¸c, vÎ ®Ñp cña ng«n tõ mµ t¸c gi¶ sö
dông ë mét sè bµi th¬ cô thÓ, tõ ®ã thiÕt kÕ ®îc gi¸o ¸n cña mét sè tiÕt häc TËp
®äc cã hiÖu qu¶.
5. NhiÖm vô nghiªn cøu
§inh ThÞ Thanh T©m
3
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
- Nghiªn cøu vÒ t¸c gi¶ vµ tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt.
- Nghiªn cøu vÒ thÓ th¬, c¸c biÖn ph¸p tu tõ trong tËp th¬.
- §Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ ®Ó gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ gi¶ng d¹y trong
trêng tiÓu häc.
6. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
- Ph¬ng ph¸p thèng kª
- Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp
7. CÊu tróc kho¸ luËn
Më ®Çu
Néi dung
Ch¬ng 1. NghÖ thuËt tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt.
Ch¬ng 2. ThiÕt kÕ gi¸o ¸n.
KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
Tµi liÖu tham kh¶o
§inh ThÞ Thanh T©m
4
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Néi dung
Ch¬ng 1. NghÖ thuËt tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt
1.1. §Þnh H¶i vµ Bµi ca tr¸i ®Êt
§Þnh H¶i b¾t ®Çu s¸ng t¸c tõ nh÷ng n¨m ®ang cßn häc cÊp 2 trêng huyÖn,
cã th¬ ®¨ng trªn b¸o tõ n¨m 1954 víi bót danh NguyÔn BiÓu.
Tõ n¨m 1960, §Þnh H¶i chuyªn viÕt vÒ th¬ cho thiÕu nhi.
T¸c phÈm chÝnh ®· ®îc xuÊt b¶n: c¸c truyÖn kÝ: Th¨m B¾c Lý (1964),
Hoa mïa xu©n (1967); truyÖn võa: Bµn tay gieo h¹t (1967); truyÖn th¬: N¾ng
xu©n trªn rÎo cao (1969); c¸c tËp th¬: Chång nô, chång hoa (1970), H¬u cao
cæ (1975),Ðn h¸t - ®u quay (1976), Bµi ca tr¸i ®Êt (1983), Nô h«n häc trß
(1988).
Trong ®ã, tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt ®îc gi¶i thëng Héi nhµ v¨n ViÖt Nam
1984, sau ®ã ®îc in víi sè lîng lín trong Tñ s¸ch vµng cña NXB Kim §ång
(1977). TËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt bao gåm 147 bµi. TËp th¬ khai th¸c c¸c khÝa
c¹nh: sù hån nhiªn, ng©y th¬, trÝ tëng tîng phong phó cña trÎ: H¸t víi c©y trong
vên, §¸nh trËn gi¶, Nh¶y d©y, §i trèn ®i t×m, Rång rång r¾n r¾n…
Mét sè bµi th¬ viÕt vÒ mèi quan hÖ gi¸ ®×nh, ý thøc lao ®éng, tÊm lßng ®èi
víi b¹n bÌ, x· héi: Tr¨ng r»m, Thªm hiÓu bµn tay, Chó ë ®Ìo m©y.
Mét sè bµi th¬ thÓ hiÖn tÇm bao qu¸t, ý nghÜa lín lao ®èi víi suy nghÜ cña
trÎ: NÕu, Trß ch¬i cña biÓn, C©y g¹o, Hoa phîng - Nh¹c ve, Bµi ca tr¸i ®Êt,
Mét m¸i nhµ chung, NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹,…
Nh÷ng bµi th¬ ®ã thÓ hiÖn sù suy ngÉm mang tÝnh bao qu¸t vÒ cuéc sèng
xung quanh, vÒ thÕ giíi loµi vËt, c©y cèi vµ tr¸i ®Êt cña con ngêi.
Nhµ th¬ §Þnh H¶i ®· tõng t©m sù: “§îc suèt ®êi lµm th¬ cho c¸c em - ®ã
lµ niÒm h¹nh phóc to lín nhÊt mµ t«i ao íc”.
Sù thµnh c«ng cña mçi tËp th¬ ®ã lµ mang l¹i cho b¹n ®äc nhá tuæi sù ham
thÝch, lßng say mª. §Ó t¹o nªn thµnh c«ng ®ã th× b¶n th©n nhµ th¬ ph¶i cè g¾ng
lao ®éng kh«ng ngõng. NiÒm ®am mª víi c«ng viÖc kÕt hîp víi tÊm lßng yªu th¬ng, hiÓu râ t©m lÝ trÎ em ®· t¹o nªn §Þnh H¶i - nhµ th¬ cña thiÕu nhi.
Cïng víi mét sè nhµ th¬ kh¸c: TrÇn §¨ng Khoa, Ph¹m Hæ, Vâ Qu¶ng,
Xu©n Quúnh, §Þnh H¶i kh«ng chØ ®îc c¸c b¹n ®äc nhá tuæi yªu mÕn mµ cßn lµ
mét trong nh÷ng t¸c gi¶ nßng cèt vÒ th¬ cho thiÕu nhi.
§inh ThÞ Thanh T©m
5
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Nhµ th¬ Vâ Qu¶ng ®· ®a ra nhËn xÐt: “… Th¬ cña §Þnh H¶i bao giê còng
mong muèn mét ®iÒu tèt ®Ñp cho con ngêi. B»ng tÊm lßng nh©n hËu, b»ng c¶ sù
nh¹y c¶m vµ tinh tÕ, anh ®· ®Õn víi trÎ em vµ ®i cïng trÎ em suèt nöa thÕ kØ
qua”.
1.2. Thèng kª vµ ph©n tÝch thÓ th¬
1.2.1. ThÓ th¬ trong bµi ca tr¸i ®Êt
STT
Tªn bµi
1.
Trong vên hoa
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
C¸i vâng
TËp ®Õm
§Ìn ®á, ®Ìn xanh
Rñ nhau
Ch©n vÞt
Tay bµ
Con chã vµ con mÌo
C¸i nô
§inh ThÞ Thanh T©m
2
ch÷
3
ch÷
4
ch÷
5
ch÷
6
ThÓ th¬
6
7
8
ch÷ ch÷ ch÷
Lôc
b¸t
Song
thÊt
lôc b¸t
Tù
do
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
10.
11.
12
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
H¬u cao cæ
Chó mÌo con
Vên cóc në
Chó lîn con
Qu¹t cho bè ngñ
Nh¶y d©y
§u quay
Chång nô chång
hoa
D©y t¬ hång
Chuån chuån kim
Bµi tay c« gi¸o
Cê tíng
STT
Tªn bµi
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Ma
Em trèn kü h¬n
Hoµng D¬ng vÏ nhµ
Xem ch¸u vÏ tranh
Ngùa biªn phßng
Êm c¶ hai
Dµn nh¹c ve
Bao nhiªu ®iÒu l¹
BÇy ngùa nhµ mÉu
gi¸o
Gäi b¹n
Chim
non
tËp
chuyÒn
TiÕng chim chÝch
choÌ
CÇn trôc vµ mÆt
tr¨ng
§an ¸o cho bóp bª
§¸nh trËn gi¶
Chuån chuån
Ong bay
C©y chß hiÖp sÜ
C¸i ngän
Lêi hoa
§i trèn ®i t×m
31.
32
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
STT
43.
44.
45.
46.
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Tªn bµi
2
ch÷
2
ch÷
3
ch÷
4
ch÷
5
ch÷
ThÓ th¬
6
7
8
ch÷ ch÷ ch÷
4
ch÷
5
ch÷
6
ch÷
Song
thÊt
lôc b¸t
Tù
do
Lôc
b¸t
Song
thÊt
lôc b¸t
Tù
do
3
ch÷
G¹ch ®á
VÏ quª h¬ng
Gäi nghÐ
C©y xu©n
§inh ThÞ Thanh T©m
Lôc
b¸t
7
ThÓ th¬
7
ch÷
8
ch÷
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
STT
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
Trêng §HSP Hµ Néi 2
BÐ gäi: Chim trinh
s¸t
Trèn t×m
Mïa xu©n kú diÖu
H¸t víi c©y trong vên
TiÕng chim buæi
s¸ng
§ªm s¸ng
ViÕt th cho mÌo
TiÕng ve
Víi c©y em trång
C©y g¹o
Trß ch¬i cña biÓn
Göi th cho chÞ
Ngêi h¸t rong
VÒ nhµ míi
TÆng c¬n ma
Rång rång r¾n r¾n
Ngìng cöa
Em thªu
Tªn bµi
2
ch÷
3
ch÷
4
ch÷
§iÒu cã thËt
Song song
C©y sÊu
ChiÕc mo cau
BiÓn tra
Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt
Bå c©u tr¾ng
§è
Gi¶i thëng ngo¹i lÖ
Hå Thiªn §êng
Khu rõng h¹nh
phóc
Ngµy héi
§u bay
Mét m¸i nhµ chung
NÕu chóng m×nh cã
phÐp l¹
Ngêi t¹c tîng díi
ch©n nói Ngò Hµnh
Chó bß xe c¸t
Tr¨ng r»m
Cóc ph¬ng
NÕu…
Hoa phîng - Nh¹c
§inh ThÞ Thanh T©m
8
5
ch÷
ThÓ th¬
6
ch÷
7
ch÷
8
ch÷
Lôc
b¸t
Song
thÊt
lôc b¸t
Tù
do
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
ve
STT
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
Tªn bµi
2
ch÷
3
ch÷
4
ch÷
Loµi c©y biÕt sèng
Chó ë ®Ìo m©y
Thªm hiÓu bµn tay
Tæ quèc em
Lªn cao
TiÕng gµ më cöa
C¸t tr¾ng Cöa ViÖt
C©y s¸o tróc
§µ L¹t sang xu©n
§åi hoa ch¨m häc
TÆng hoa c¸c c« chó
Mäi thø cÇn
Vßng quanh tr¸i ®Êt
5
ch÷
ThÓ th¬
6
7
8
ch÷ ch÷ ch÷
Lôc
b¸t
Song
thÊt
lôc b¸t
Tù
do
Tæng sè bµi: 98. Trong ®ã:
ThÓ th¬ 2 ch÷: 02 bµi
ThÓ th¬ 3 ch÷: 09 bµi
ThÓ th¬ 4 ch÷: 28 bµi
ThÓ th¬ 5 ch÷: 30 bµi
ThÓ th¬ 6 ch÷: 03 bµi
ThÓ th¬ 7 ch÷: 01 bµi
ThÓ th¬ 8 ch÷: 02 bµi
ThÓ th¬ lôc b¸t: 06 bµi
ThÓ th¬ song thÊt lôc b¸t: 02 bµi
ThÓ th¬ tù do: 15 bµi
Nh vËy, t¸c gi¶ sö dông thÓ th¬ rÊt phong phó: thÓ th¬ 5 ch÷, 4 ch÷, tù do
®îc sö dông nhiÒu nhÊt.
C©u th¬ ng¾n ngän 4 ch÷, 5 ch÷ phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ cña trÎ
em; gióp c¸c em dÔ nhí, dÔ ®äc vµ dÔ thuéc
1.2.2. Gi¸ trÞ thÓ th¬ trong viÖc thÓ hiÖn néi dung
NhÞp ®iÖu trong th¬ xuÊt hiÖn trªn c¬ së nhÞp ®iÖu cña h¬i thë cña con ngêi, trªn c¬ së nhÞp tim ®Ëp liªn quan ®Õn t×nh c¶m, c¶m xóc. C¸c em tÇm 5, 6, 7
tuæi thÝch ®äc thÓ th¬ 2 ch÷, 4 ch÷ v× chØ 2 gi©y ®Õn 3 gi©y c¸c em ®· nghØ ®Ó thë
m«t lÇn. C¸c em tÇm 11, 12, 13 tuæi th× thÝch hîp víi thÓ th¬ 5 ch÷.
§inh ThÞ Thanh T©m
9
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Nhµ th¬ §Þnh H¶i ®· chän thÓ th¬ 4 ch÷, 5 ch÷ ®Ó viÕt lµ phï hîp víi kh¶
n¨ng tiÕp thu cña trÎ em.
C¸c nhµ th¬ kh¸c: Vâ Qu¶ng, Ph¹m Hæ, Xu©n Quúnh, TrÇn §¨ng Khoa
®Òu sö dông thÓ th¬ 4, 5 ch÷ lµ chñ yÕu khi viÕt th¬ cho thiÕu nhi.
Trong tËp th¬ Gãc s©n vµ kho¶ng trêi cña TrÇn §¨ng Khoa, cã 141 bµi.
Sè bµi sö dông thÓ th¬ 4 ch÷ lµ: 12 bµi, sè bµi sö dông thÓ th¬ 5 ch÷ lµ: 31 bµi.
ThÓ th¬ ®îc TrÇn §¨ng Khoa sö dông nhiÒu nhÊt lµ thÓ th¬ lôc b¸t vµ ®ång dao.
Nhµ th¬ Ph¹m Hæ sö dông thÓ th¬ 2, 3, 4, 5 ch÷ lµ thÓ th¬ chñ yÕu trong
tËp: Nh÷ng ngêi b¹n nhá.
Trong ®ã, thÓ th¬ 2 ch÷: 01 bµi; thÓ th¬ 3 ch÷: 01 bµi; thÓ th¬ 4 ch÷: 12
bµi; thÓ th¬ 5 ch÷: 05 bµi.
Nh vËy, ta thÊy: nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa chñ yÕu sö dông thÓ th¬ lôc b¸t
mang ©m hëng cña ca dao, d©n ca ®Ó s¸ng t¸c. Nhµ th¬ §Þnh H¶i chän thÓ th¬ 4
ch÷, 5 ch÷ ®Ó thÓ hiÖn; sè bµi th¬ lôc b¸t trong tËp Bµi ca tr¸i ®Êt chØ cã 6 bµi.
Khi viÕt vÒ ®Ìn b¸o giao th«ng trong bµi §Ìn ®á, ®Ìn xanh ,t¸c gi¶ ®· sö
dông thÓ th¬ 4 ch÷:
Dung d¨ng dung dÎ
Vui vÎ ®i ch¬i
§Ìn ®á b¸o råi
B¹n chê tÝ nhÐ!
NhÞp th¬ phï hîp víi nhÞp bíc ch©n cña c¸c em nhá ®ang vui vÎ ®i ch¬i
trªn ®êng. Khi ®äc c©u th¬, chóng ta c¶m thÊy sù tho¶i m¸i, nhÑ nhµng.
§Ó diÔn t¶ sù nhÞp nhµng cña trß ch¬i ®u quay, t¸c gi¶ ®· viÕt:
Em cã yªn ngùa
B¹n cã bµnh voi
§u quay quay råi
C©y, nhµ ch¹y ngîc
Em sau, b¹n tríc
B¹n tríc, em sau
§u quay quay lít
Kh«ng ®uæi kÞp nhau
(§u quay)
§inh ThÞ Thanh T©m
10
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
ThÓ th¬ 4 ch÷ t¹o ra sù nhanh, ®Òu phï hîp víi trß ch¬i ®u quay mµ c¸c
em nhá vÉn thêng ch¬i.
§Ó diÔn t¶ sù nhanh nhÑn, ®¸ng yªi cña chÝch choÌ, t¸c gi¶ còng sö dông
thÓ th¬ 4 ch÷:
ChÝch choÌ! ChÝch choÌ!
V¾t vÎo ngän tre
ThÕ mµ tinh m¾t
ThÊy c¶ ®©y, kia…
Cã c« tãc bÝm
§ang häc l¹i ®ïa
Mùc ®æ chan hoµ
ChÝch choÌ liÒn nh¾c:
“ChÕt, nhoÌ! ChÕt, nhoÌ!”
(TiÕng chim chÝch choÌ)
ThÓ th¬ 4 ch÷ ®îc sö dông ®Ó miªu t¶ vÒ ®µn ong rÊt sinh ®éng, hÊp dÉn:
Rµo rµo ong bay
§éi h×nh nh sãng
Bay nh ®¸m m©y
TiÕng nh giã ®éng
Rõng s©u bõng thøc
Ngät ngµo h¬ng hoa
BÇy «ng lµm mËt
TrÎ l¹i rõng giµ.
(Ong bay)
NhÞp th¬ thÓ hiÖn sù gÊp g¸p, dån dËp cña ®µn ong khi bay. Sù chuyÓn
®éng ®ã cña ®µn ong lµm cho c¶nh vËt trong rõng còng biÕn ®æi nhanh chãng.
D¬ng nh ta c¶m nhËn ®îc c¶ ©m thanh chuyÓn ®éng cña ®µn ong, thÊy ®îc
sù thay ®æi cña rõng giµ víi mïi h¬ng cña hoa, sù lay ®éng cña c©y l¸.
Nh vËy, thÓ th¬ 4 ch÷ thêng diÔn ®¹t sù gÊp g¸p, nhanh ®Òu cña nhÞp bíc
ch©n, sù chuyÓn ®éng cña loµi vËt biÕt bay. Nhµ th¬ §Þnh H¶i ®· sö dông thµnh
c«ng thÓ th¬ 4 ch÷ ®Ó mang ®Õn cho b¹n ®äc nhá tuæi nh÷ng hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi
®å vËt, loµi vËt xung quanh.
§inh ThÞ Thanh T©m
11
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
ThÓ th¬ 5 ch÷ còng ®îc t¸c gi¶ sö dông phï hîp t¹o ra sù hãm hØnh, ngé
nghÜnh:
Bëi lµ b¹n cña chuèi
Chuèi lµ b¹n cña hång
Hång lµ b¹n cña thÞ…
Cã ph¶i thÕ kh«ng chÞ?
Mµ bëi, thÞ, chuèi hång
L¹i rñ tr¨ng chÝn cïng
§ãn trung thu víi bÐ!
(Rñ nhau)
Mèi quan hÖ b¾c cÇu tëng chõng ®¬n gi¶n Êy l¹i trë lªn hÊp dÉn, ®Çy ý
nghÜa. Tõ viÖc quan s¸t c©y bëi, thÞ, chuèi, hång chÝn vµo r»m trung thu, nhµ th¬
®· t¹o ra mèi liªn tëng thËt ®éc ®¸o, hãm hØnh.
Nh÷ng c©u th¬ trong bµi Lêi hoa còng t¹o ra sù liªn tëng ®¸ng yªu:
H¬ng th¬m l¸ c©u chµo
Lµ tiÕng hoa nãi ®Êy
S¾c hoa nh nô cêi
T×nh c¶m hoa lµ vËy
Hoa ®ang chµo em ®Êy
Hoa në cho mäi ngêi
ThÓ th¬ 5 ch÷ cïng c¸ch ng¾t nhÞp 2/3; 3/2 t¹o ra sù suy ngÉm võa míi l¹
võa hÊp dÉn, nhÑ nhµng, tinh tÕ.
VÉn lµ thÓ th¬ 5 ch÷ víi kÕt cÊu 2 c©u th¬ liÒn nhau råi ®Ó c¸ch, §Þnh H¶i
cho chóng ta sèng l¹i tuæi th¬ thËt hån nhiªn, trong s¸ng:
T«i rÊt thÝch mïi ma
Mïi ®Êt võa t¾m dËy
Mïi l¸ c©y trë m×nh
Tuæi Êu th¬ trë l¹i
T«i rÊt thÝch cÇu vång
Nèi c¬n ma vµ n¾ng
(TÆng c¬n ma)
§inh ThÞ Thanh T©m
12
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Ngµy bÐ, ai mµ l¹i kh«ng thÝch ®îc vui ®ïa díi ma, ®îc h¸o høc xem cÇu
vång lung linh phÝa ch©n trêi.
Nh÷ng c©u th¬ diÔn t¶ thËt ®óng t©m lÝ trÎ th¬ mµ ai ®· tõng tr¶i qua ®Òu
thÊy nh vËy. H×nh ¶nh em bÐ trong bµi Ngìng cöa ®ang chËp ch÷ng bíc nh÷ng
bíc ®Çu tiªn trong cuéc ®êi víi bao míi l¹, h¸o høc:
N¬i tuæi th¬ chËp ch÷ng
Bíc nh÷ng bíc ®Çu tiªn
Qua ngìng cöa nhµ em
ThÊy con ®êng tÝt t¾p.
Cöa s«ng xa b¸t ng¸t
§a níc nguån vÒ kh¬i
C¸nh h¶i ©u vç sãng
C¸nh buåm lay ch©n trêi
Em bÐ trong bµi th¬ thÊy cuéc sèng xung quanh thËt míi l¹ víi: con ®êng
xa tÝt t¾p; s«ng réng bao la; c¸nh h¶i ©u vµ c¸nh buåm phÝa ch©n trêi. TÇm quan
s¸t cña em bÐ tõ gÇn ®Õn xa, cµng quan s¸t em bÐ cµng thÊy nh÷ng ®iÒu k× diÖu,
hÊp dÉn. §iÒu ®ã thÓ hiÖn sù ng©y th¬, hån nhiªn mµ chØ cã ë trÎ em. V× víi ngêi
lín th× ®ã lµ nh÷ng ®iÒu thËt quen thuéc, b×nh thêng.
Kh«ng chØ mang ®Õn cho trÎ th¬ sù h¸o høc, suy tëng ®éc ®¸o, §Þnh H¶i
cßn ®Æt ra nh÷ng gi¶ thiÕt ®óng:
NÕu c©y ch¼ng v× chim
Ch¼ng v× bÇy ong mËt
NÕu c©y ch¼ng cßn xanh
Th× trèng tr¬n mÆt ®Êt
NÕu s«ng kh«ng nhí biÓn
Kh«ng khao kh¸t ch©n trêi
NÕu s«ng kh«ng sãng vç
Th× s«ng c¹n nguån vui.
(NÕu…)
§óng vËy! NÕu c©y kh«ng cã mµu xanh th× mÆt ®Êt sÏ trèng tr¬n. NÕu
s«ng kh«ng ®æ ra biÓn th× s«ng sÏ c¹n. Nhng thùc tÕ th× c©y vÉn xanh ®Ó tr¸i ®Êt
t¬i ®Ñp vµ s«ng vÉn ®æ ra biÓn ®Ó s«ng kh«ng c¹n. Nh÷ng gi¶ thiÕt nµy chØ cã
trong sù tëng tîng ngé nghÜnh cña t©m hån trÎ th¬ mµ th«i.
§inh ThÞ Thanh T©m
13
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Nh vËy, qua c¸c bµi th¬ thÓ 4 ch÷, 5 ch÷ ta thÊy cã sù gièng nhau lµ phï
hîp víi t©m lÝ trÎ em, phï hîp víi sù tß mß vµ trÝ tëng tîng ®éc ®¸o cña trÎ. V×
thÕ, khi ®äc c¸c bµi th¬ khæ 4 ch÷, 5 ch÷, c¸c em sÏ dÔ thuéc, dÔ tiÕp thu.
Nhµ th¬ §Þnh H¶i dïng thÓ th¬ 4 ch÷ ®Ó t¹o ra sù chuyÓn ®éng nhÞp
nhµng, gÊp g¸p cña con ngêi, sù vËt xung quanh. Víi thÓ th¬ 5 ch÷, t¸c gi¶ l¹i
t¹o ra nh÷ng suy ngÉm, tëng tîng rÊt ®éc ®¸o,rÊt“trÎ con”. §©y lµ lÝ do mµ nhµ
th¬ ®· khai th¸c rÊt thµnh c«ng vµ cã sè bµi th¬ 4 ch÷, 5 ch÷ nhiÒu nhÊt trong tËp
Bµi ca tr¸i ®Êt.
§Þnh H¶i mang ®Õn cho trÎ th¬ nh÷ng suy nghÜ vµ sù kh¸m ph¸ ®éc ®¸o,
míi mÎ, kÝch thÝch trÝ tß mß vµ tëng tîng cña c¸c em vÒ cuéc sèng xung quanh
m×nh. §iÒu nµy ®· gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng cña tËp th¬, ®Ó råi trÎ em h¸o
høc, say mª ®äc c¸c vÇn th¬ qua tõng th¸ng, n¨m mµ vÉn thÊy hay, hÊp dÉn.
1.3. Thèng kª vµ ph©n tÝch c¸c biÖn ph¸p t tõ trong tËp th¬ Bµi ca tr¸i ®Êt
1.3.1. C¸c biÖn ph¸p tu tõ
STT
1.
2.
3.
4.
5.
STT
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
Tªn bµi
Trong vên hoa
C¸i vâng
TËp ®Õm
§Ìn ®á, ®Ìn xanh
Rñ nhau
Tªn bµi
Ch©n vÞt
Tay bµ
Con chã vµ con mÌo
C¸i nô
H¬u cao cæ
Chó mÌo con
Vên cóc në
Chó lîn con
Qu¹t cho bè ngñ
Nh¶y d©y
§u quay
Chång nô chång hoa
D©y t¬ hång
Chuån chuån kim
Bµi tay c« gi¸o
Cê tíng
Ma
Em trèn kü h¬n
Hoµng D¬ng vÏ nhµ
Xem ch¸u vÏ tranh
Ngùa biªn phßng
§inh ThÞ Thanh T©m
Nh©n ho¸
Nh©n ho¸
14
C¸c biÖn ph¸p tu tõ
§iÖp ng÷,
So s¸nh
®iÖp tõ
§¶o ng÷
C¸c biÖn ph¸p tu tõ
§iÖp ng÷,
So s¸nh
®iÖp tõ
§¶o ng÷
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
27.
28.
29.
30.
31.
32
STT
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
STT
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Êm c¶ hai
Dµn nh¹c ve
Bao nhiªu ®iÒu l¹
BÇy ngùa nhµ mÉu gi¸o
Gäi b¹n
Chim non tËp chuyÒn
Tªn bµi
TiÕng chim chÝch choÌ
CÇn trôc vµ mÆt tr¨ng
§an ¸o cho bóp bª
§¸nh trËn gi¶
Chuån chuån
Ong bay
C©y chß hiÖp sÜ
C¸i ngän
Lêi hoa
§i trèn ®i t×m
G¹ch ®á
VÏ quª h¬ng
Gäi nghÐ
C©y xu©n
BÐ gäi: Chim trinh s¸t
Trèn t×m
Mïa xu©n kú diÖu
H¸t víi c©y trong vên
TiÕng chim buæi s¸ng
§ªm s¸ng
ViÕt th cho mÌo
TiÕng ve
Víi c©y em trång
C©y g¹o
Trß ch¬i cña biÓn
Göi th cho chÞ
Tªn bµi
Ngêi h¸t rong
VÒ nhµ míi
TÆng c¬n ma
Rång rång r¾n r¾n
Ngìng cöa
Em thªu
§iÒu cã thËt
Song song
C©y sÊu
ChiÕc mo cau
BiÓn tra
Bµi ca vÒ tr¸i ®Êt
Bå c©u tr¾ng
§è
Gi¶i thëng ngo¹i lÖ
Hå Thiªn §êng
§inh ThÞ Thanh T©m
Nh©n ho¸
C¸c biÖn ph¸p tu tõ
§iÖp ng÷,
So s¸nh
®iÖp tõ
§¶o ng÷
Nh©n ho¸
C¸c biÖn ph¸p tu tõ
§iÖp ng÷,
So s¸nh
®iÖp tõ
§¶o ng÷
15
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
STT
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Khu rõng h¹nh phóc
Ngµy héi
§u bay
Mét m¸i nhµ chung
NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹
Ngêi t¹c tîng díi ch©n nói
Ngò Hµnh
Chó bß xe c¸t
Tr¨ng r»m
Cóc Ph¬ng
NÕu…
Tªn bµi
Hoa phîng - Nh¹c ve
Loµi c©y biÕt sèng
Chó ë ®Ìo m©y
Thªm hiÓu bµn tay
Tæ quèc em
Lªn cao
TiÕng gµ më cöa
C¸t tr¾ng Cöa ViÖt
C©y s¸o tróc
§µ L¹t sang xu©n
§åi hoa ch¨m häc
TÆng hoa c¸c c« chó
Mäi thø cÇn
Vßng quanh tr¸i ®Êt
Nh©n ho¸
C¸c biÖn ph¸p tu tõ
§iÖp ng÷,
So s¸nh
®iÖp tõ
§¶o ng÷
1.3.2. Ph©n tÝch
Tæng sè bµi: 98
BiÖn ph¸p tu tõ nh©n ho¸: 63 lÇn
BiÖn ph¸p tu tõ so s¸nh: 28 lÇn
BiÖn ph¸p tu tõ ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷: 58 lÇn
BiÖn ph¸p tu tõ ®¶o ng÷: 6 lÇn
Nh vËy, biÖn ph¸p tu tõ nh©n ho¸ vµ biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷ ®îc
sö dông chñ yÕu.
1.3.2.1. BiÖn ph¸p tu tõ nh©n ho¸
Nh©n ho¸ lµ mét biÖn ph¸p tu tõ trong ®ã ngêi ta sö dông nh÷ng ®éng tõ,
tÝnh tõ chØ ho¹t ®éng, thuéc tÝnh cña con ngêi cho ®èi tîng kh«ng ph¶i lµ ngêi
nh»m diÔn t¶ mét c¸ch sinh ®éng, cã h×nh ¶nh nh÷ng sù vËt, hiÖn tîng.
§Þnh H¶i ®· sö dông biÖn ph¸p nh©n ho¸ ®Ó lµm cho c©y cèi, ®å vËt trë lªn
sinh ®éng, hÊp dÉn:
§Òu ®Òu vâng ®a
Gi÷a tra ªm ¶
§inh ThÞ Thanh T©m
16
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Ru bÐ ngñ say
S©n trßn bãng l¸.
BÐ ngñ ngon qu¸
§Éy c¶ giÊc tra
BÐ ¬i! C¸i vâng
Thøc hoµi ®a ®a…
(C¸i vâng)
Bµi th¬ më ra mét kh«ng gian v¾ng lÆng, yªn lµnh víi sù ªm ¶ cña buæi tra, bãng l¸ rîp xuèng s©n r©m m¸t.
H×nh ¶nh chiÕc vâng ®ang chao nghiªng ªm ¸i, “®Òu ®Òu” ®Ó ®a em bÐ vµo
giÊc ngñ say. ChiÕc vâng ®îc nh©n ho¸ qua c¸c tõ “ru bД, “thøc hoµi”. ChiÕc
vâng ®· trë thµnh ngêi b¹n, ngêi chÞ, ngêi mÑ th©n th¬ng cña em bÐ ®Ó n©ng niu,
gi÷ giÊc ngñ say cho bÐ. Kh«ng chØ nh©n ho¸ ®å vËt, §Þnh H¶i cßn nh©n ho¸ loµi
vËt lµm cho loµi vËt cã nh÷ng nÐt tÝnh c¸ch, t©m lÝ nh con ngêi:
Bª Vµng ®i t×m cá
Lang thang quªn ®êng vÒ
Dª Tr¾ng th¬ng b¹n qu¸
Ch¹y kh¾p nÎo t×m Bª.
§Õn b©y giê, Dª Tr¾ng
VÉn gäi hoµi: Bª! Bª!...
(Gäi b¹n)
Khæ th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m yªu th¬ng, g¾n bã cña ®«i b¹n th©n lµ Bª Vµng
vµ Dª Tr¾ng. §«i b¹n sèng bªn nhau g¾n bã nhng mét h«m Bª Vµng “quªn ®êng
vÒ” nªn bÞ l¹c. Dª Tr¾ng “th¬ng” b¹n ®· t×m b¹n kh¾p n¬i. BiÖn ph¸p nh©n ho¸
®· gãp phÇn lµm cho loµi vËt trë nªn gÇn gòi vµ mang nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ nh
con ngêi.
H×nh ¶nh cña chiÕc cÇn trôc thËt ®¸ng yªu qua c¶m nhËn cña nhµ th¬:
Anh cÇn trôc
C¸nh tay dµi
V¬n ®Õn khoÎ!
D¸ng thËt oai!
X©y tÇng hai
X©y tÇng bèn
§inh ThÞ Thanh T©m
17
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Ch¹m vÇng m©y
Ng«i nhµ lín…
(CÇn trôc vµ mÆt tr¨ng)
T¸c gi¶ ®· gäi cÇn trôc lµ “anh” víi ®Æc ®iÓm vÒ vãc d¸ng “c¸nh tay dµi”,
“d¸ng thËt oai” vµ kh¶ n¨ng lµm viÖc “phi thêng”. Ho¹t ®éng ®ã cña cÇn trôc nh
h×nh ¶nh lao ®éng cÇn mÉn cña ngêi x©y dùng.
Kh«ng chØ cã nhµ th¬ §Þnh H¶i sö dông biÖn ph¸p nh©n hãa khi diÔn ®¹t
ho¹t ®éng cña sù vËt, nhµ th¬ Ph¹m Hæ còng sö dông biÖn ph¸p nh©n hãa khi nãi
vÒ chiÕc xe cøu ho¶:
M×nh ®á nh löa
Bông chøa níc ®Çy
T«i ch¹y nh bay
HÐt vang ®êng phè
Nhµ nµo cã löa
T«i dËp t¾t ngay
Ai gäi cøu ho¶
“Cã ngay! Cã ngay!”
(Xe ch÷a ch¸y)
Ph¹m Hæ ®· cho chóng ta thÊy chiÕc xe cøu ho¶ gièng nh ngêi b¹n rÊt vui
tÝnh, nhanh nhÑn, nhiÖt t×nh víi “bông chøa ®Çy níc”, ch¹y nhanh, hÐt rÊt vang.
Ngêi b¹n cña chóng ta s½n sµng lao vµo c«ng viÖc gióp ®ì mäi ngêi mµ kh«ng
qu¶n ng¹i.
Nhµ th¬ TrÇn Nguyªn §µo cã sù nh©n ho¸ chiÕc xe lu thËt sinh ®éng, hÊp
dÉn:
Tí lµ chiÕc xe lu
Ngêi tí to lï lï
Con ®êng nµo míi ®¾p
Tí san b»ng t¨m t¾p
Con ®êng nµo r¶i nhùa
Tí lµ ph¼ng nh lôa
Trêi n¾ng nh löa thiªu
Tí vÉn l¨n ®Òu ®Òu…
(ChiÕc xe lu)
§inh ThÞ Thanh T©m
18
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
ChiÕc xe lu tù xng lµ “tí”, c¸ch xng h« Êy lµm cho chiÕc xe lu trë thµnh
ngêi b¹n th©n thiÕt, gÇn gòi víi c¸c b¹n nhá. Ngêi b¹n ®ã lµm viÖc thËt ch¨m
chØ, cÇn mÉn. Xe lu rÊt yªu nh÷ng con ®êng, yªu c«ng viÖc hµng ngµy cña m×nh.
Qua ®ã, chóng ta thªm tr©n träng, th¸n phôc kh¶ n¨ng lao ®éng cña ngêi b¹n
th©n thiÕt nµy.
Nh vËy, biÖn ph¸p tu tõ nh©n ho¸ ®· mang l¹i sù thµnh c«ng cho c¸c nhµ
th¬ khi liªn tëng ®Õn ®Æc ®iÓm vµ ho¹t ®éng cña thÕ giíi loµi vËt, ®å vËt, lµm cho
chóng trë nªn sinh ®éng, ngé nghÜnh, th©n thiÕt, gÇn gòi víi con ngêi.
1.3.2.2. BiÖn ph¸p tu tõ ®iÖp ng÷
§iÖp ng÷ lµ biÖn ph¸p tu tõ nh»m nhÊn m¹nh néi dung th«ng b¸o vµ t¹o
nªn s¾c th¸i biÓu c¶m cho c©u th¬.
Ta thÊy nhµ th¬ §Þnh H¶i ®· sö dông biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp ng÷ qua mét sè
bµi th¬ ®Ó t¹o nªn sù míi l¹, l«i cuèn ®èi víi b¹n ®äc:
M¸i nhµ cña chim
Lîp ngh×n l¸ biÕc
M¸i nhµ cña c¸
Sãng xanh rËp r×nh
M¸i nhµ cña dÝm
S©u trong lßng ®Êt
M¸i nhµ cña èc
Trßn vo bªn m×nh
M¸i nhµ cña em
Nghiªng giµn gÊc ®á
M¸i nhµ cña b¹n
Hoa giÊy lîp hång
M¸i nhµ ai kia
L¾m tµu cau móa
M¸i nhµ lng nói
M©y tr¾ng bÒnh bång…
(Mét m¸i nhµ chung)
Tõ ng÷ “M¸i nhµ cña” ®îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn nh»m diÔn t¶ sù phong phó, ®a
d¹ng vµ sù kh¸c nhau cña tõng ng«i nhµ mµ loµi vËt vµ con ngêi ®ang sinh sèng.
§inh ThÞ Thanh T©m
19
Kho¸ luËn tèt nghiÖp
Trêng §HSP Hµ Néi 2
Mçi sù vËt cã mét m¸i nhµ riªng nhng cïng chung mét m¸i nhµ lµ tr¸i ®Êt víi
nh÷ng d¶i ng©n hµ, bÇu trêi cao víi tr¨ng vµ sao.
¦íc m¬ k× diÖu cña c¸c em nhá ®îc thÓ hiÖn qua c¸c c©u th¬ sau:
NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹
B¾t h¹t gièng n¶y mÇm nhanh
“Chíp m¾t thµnh c©y ®Çy qu¶
Tha hå h¸i chÐn ngon lµnh
…
NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹!..
NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹!..
(NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹)
C©u th¬ “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹” ®îc lÆp ®i lÆp l¹i ë ®Çu mçi khæ th¬
vµ lÆp l¹i ë cuèi bµi th¬ ®· nhÊn m¹nh nh÷ng íc m¬ thËt k× diÖu cña c¸c em nhá.
§ã lµ nh÷ng íc m¬ vÒ cuéc sèng hoµ b×nh, h¹nh phóc víi h¬ng th¬m cña hoa,
tr¸i; víi t×nh ®oµn kÕt, h÷u nghÞ cña b¹n bÌ n¨m ch©u ®Ó gi÷ cho tr¸i ®Êt m·i m·i
t¬i ®Ñp, b×nh yªn.
§Ó diÔn t¶ mét sù suy ngÉm, mét gi¶ thiÕt thËt hãm hØnh mµ mang ý nghÜa
thËt kh¸i qu¸t, §Þnh H¶i ®· lÆp l¹i nhiÒu lÇn tõ “nÕu” trong bµi th¬ NÕu:
NÕu c©y ch¼ng v× chim
Ch¼ng v× bÇy ong mËt
NÕu c©y ch¼ng cßn xanh
Th× trèng tr¬n mÆt ®Êt.
…
NÕu chim kh«ng rÝu rÝt
Khóc nh¹c cña ban mai
NÕu chim kh«ng cã b¹n
Th× trêi xanh phÝ hoµi
Sau mçi tõ “nÕu” lµ kÕt qu¶ cña gi¶ thiÕt ®a ra. TÊt c¶ gi¶ thiÕt ®a ra ®Òu
®óng, cã lý vµ phï hîp víi suy ngÉm, liªn tëng cña trÎ th¬.
Nhµ th¬ TrÇn §¨ng Khoa còng sö dông biÖn ph¸p tu tõ ®iÖp ng÷ ®Ó diÔn t¶
nh÷ng c«ng viÖc cña ngêi con khi mÑ v¾ng nhµ:
Khi mÑ v¾ng nhµ, em luéc khoai
Khi mÑ v¾ng nhµ, em cïng chÞ gi· g¹o
Khi mÑ v¾ng nhµ, em thæi c¬m
§inh ThÞ Thanh T©m
20
- Xem thêm -
.DOC 
36 
1350 
148 
