Tài liệu Nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ mầm non 5 - 6 tuổi

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2 KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC TRẦN HỒNG DIỆU LINH NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HÁT CHO TRẺ MẦM NON 5 - 6 TUỔI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Chuyên ngành: Âm nhạc HÀ NỘI, 2014 LỜI CẢM ƠN Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo, thạc sĩ Lại Thế Anh giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành khóa luận. Những ý kiến của thầy đã giúp em tìm ra cách tốt nhất để giải quyết những vấn đề khó khăn. Do thời gian có hạn nên đề tài không tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Em rất mong tiếp tục nhận được sự đóng góp của thầy cô và các bạn để khóa luận được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, tháng 5 năm 2014 Sinh viên Trần Hồng Diệu Linh LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ mầm non 5 - 6 tuổi” là kết quả mà tôi đã trực tiếp nghiên cứu, tìm hiểu được, thông qua hai đợt thực tập của năm cuối. Trong quá trình nghiên cứu, tôi có sử dụng tài liệu của một số tác giả khác. Tuy nhiên, đó chỉ là cơ sở để tôi rút ra được vấn đề cần tìm hiểu ở đề tài của mình. Đây là kết quả của riêng cá nhân tôi, hoàn toàn không trùng khớp với kết quả của tác giả nào khác. Nếu sai tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Hà Nội, tháng 5 năm 2014 Sinh viên Trần Hồng Diệu Linh MỤC LỤC MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................3 3. Mục đích nghiên cứu.....................................................................................4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu....................................................................................4 5. Đối tượng nghiên cứu....................................................................................4 6. Phạm vi nghiên cứu.......................................................................................4 7. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................4 8. Đóng góp của luận văn..................................................................................4 9. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................5 10. Bố cục của khóa luận..................................................................................5 CHƯƠNG 1: TÁC ĐỘNG CỦA NGHỆ THUẬT ÂM NHẠC TRONG VIỆC GIÁO DỤC HÌNH THÀNH NHÂN CÁCH TRẺ MẦM NON........6 1.1. Âm nhạc với trẻ Mầm non.........................................................................6 1.1.1 Khái niệm âm nhạc...................................................................................6 1.1.2 Tầm quan trọng của âm nhạc với trẻ mầm non........................................6 1.1.3 Một số nhiệm vụ cơ bản giáo dục âm nhạc trước tuổi đi học..................7 1.1.4 Ý nghĩa của việc giáo dục âm nhạc đối với trẻ thơ..................................9 1.2 Đặc điểm tâm lí - sinh lí của trẻ................................................................11 1.2.1 Đặc điểm tâm lí của trẻ..........................................................................11 1.2.2 Đặc điểm sinh lí của trẻ 5-6 tuổi đối với bài hát có chủ đề của trường mầm non..........................................................................................................11 1.3 Chương trình giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi theo Lê Thu Hương (chủ biên).................................................................................................................12 1.4 Nội dung phân phối chương trình của trường Mầm non Hoa Hồng - thị xã Phúc Yên - tỉnh Vĩnh Phúc (2013 - 2014).......................................................16 CHƯƠNG 2: CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HÁT CHO TRẺ 5-6 TUỔI.....................................................................................21 2.1. Một số yêu cầu trong dạy trẻ hát..............................................................21 2.2 Một số kĩ năng ca hát và phương pháp rèn luyện......................................21 2.2.1 Tư thế hát................................................................................................22 2.2.2 Tổ chức âm thanh...................................................................................22 2.2.3 Hơi thở....................................................................................................22 2.2.4 Hát rõ lời................................................................................................23 2.2.5 Hát chính xác..........................................................................................24 2.2.6 Hát đồng đều..........................................................................................25 2.3 Biện pháp thực hiện...................................................................................25 2.4. Kết quả đạt được......................................................................................29 Chương 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HÁT CHO TRẺ 5-6 TUỔI HIỆN NAY.............................31 3.1 Thực trạng nhận thức của giáo viên về việc nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ 5 - 6 tuổi..............................................................................................31 3.1.1 Nhiệm vụ nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi.......31 3.1.2 Việc sử dụng các bài hát theo hướng tích hợp.......................................32 3.1.3 Những khó khăn khi dạy hát cho trẻ......................................................33 3.1.4 Đánh giá kết quả tại nhóm lớp khi giáo viên thực hiện dạy hát.............34 3.1.5 Nhận thức của giáo viên về tình hình nâng cao dạy hát của trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi..........................................................................................................34 3.1.6. Kinh nghiệm trong việc dạy hát............................................................35 3.1.7. Ý kiến, mong muốn, đề xuất của giáo viên cơ sở giúp cho việc giáo dục đạo đức cho trẻ thông qua hoạt động âm nhạc đạt hiệu quả...........................35 3.2. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng..............................................................35 3.21. Nguyên nhân dẫn đến những ưu điểm....................................................35 3.2.2. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế...................................................36 3.3. Một số giải pháp nâng cao kết quả dạy hát cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi...37 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................39 PHỤ LỤC.......................................................................................................42 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................55 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Âm nhạc là ngôn ngữ chung của nhân loại. Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách của mình. Trong chương trình giáo dục mầm non, môn giáo dục âm nhạc là một môn nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích, là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật. Nó là một phương tiện hữu hiệu cho việc tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường. Âm nhạc và vận động sáng tạo khi được giáo viên Mầm non sử dụng một cách có có mục đích, phù hợp sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ thu nhận kinh nghiệm tích cực và tạo cảm giác hưng phấn, vui tươi. Giáo viên có thể chơi đàn guitar, organ hay bật nhạc không lời êm dịu làm nhạc nền trong khi đang diễn ra các hoạt động khác cuả trẻ (giờ ăn, chơi ở các góc chơi, chơi ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, giờ tạo hình...). Ca hát và nghe nhạc giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi trong khi hoạt động. Trẻ mẫu giáo thích hát theo lời bài hát, hay đung đưa người theo tiếng nhạc có giai điệu êm dịu, vui tươi, nhộn nhịp. Ngoài ra, giáo viên Mầm non sử dụng âm nhạc để ổn định lớp, nhóm, vào bài, chuyển tiếp các phần trong giờ học hoặc chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo sự hứng thú, thư giãn, gây sự chú ý cho trẻ. Ý thức rõ vai trò của giáo dục âm nhạc cho nên hoạt động học có chủ đích “Giáo dục âm nhạc” đã trở thành một hoạt động không thể thiếu được trong trường lớp Mầm non và hơn nữa... Cùng với sự quan tâm chỉ đạo của các 1 cấp, trong những năm qua, bản thân tôi đã và đang cố gắng đi sâu tìm những biện pháp thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho hoạt động làm quen giáo dục âm nhạc. Nhưng đối với đặc điểm của lứa tuổi mẫu giáo, giáo dục âm nhạc không chỉ dừng lại ở việc cô dạy trẻ hát và múa đơn giản mà phải tổ chức hát, múa dưới nhiều hình thức và luôn đi cùng với đồ dùng, đồ chơi âm nhạc. Bên cạnh đó, giáo dục âm nhạc luôn được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt cả ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa lớn như: Giáo dục âm nhạc được tích hợp trong làm quen văn học, làm quen chữ viết, hoạt động tạo hình, làm quen với toán, thể dục buổi sáng... Nhờ đó mà cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ trong bào thai sẽ kích thích sóng điện não giúp não phát triển tăng trí thông minh sau này. Và đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non Âm nhạc là môn học giúp trẻ phát triển toàn diện nhất. Và thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh họat, mạnh dạn, thông minh qua việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi hát và rèn luyện cho trẻ, khi vận động theo nhạc sẽ thúc đấy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ và dẻo dai qua các động tác. Giáo dục Âm nhạc là hoạt động nghệ thuật có tác dụng giáo dục thẩm mỹ ngoài ra nó còn giúp trẻ phát triển trí tuệ, trẻ có khả năng trải nghiệm những cảm xúc trong quá tŕnh cảm thụ và thể hiện Âm nhạc: Khi nghe nhạc, trẻ cảm nhận được tính chất, tình cảm của Âm nhạc, ảnh hưởng những trạng thái cảm xúc có trong tác phẩm. Đồng thời Âm nhạc cũng dẫn dắt trẻ đến với những hiện tượng sống động của đời sống, giúp trẻ hình thành sự liên tưởng. Nhịp điệu rắn rỏi của bản hành khúc gợi cho trẻ niềm vui, hào hứng phấn khởi... Bài hát êm dịu đưa trẻ đến ttnh cảm nhẹ nhàng..... Ngoài ra Âm nhạc còn giúp trẻ phátt triển ngôn ngữ, phát triển tai nghe và cảm xúc cho trẻ. Vì tất cả những những lý do này, tôi luôn mong muốn mình phải làm thế nào để giúp trẻ học thật tốt bộ môn âm nhạc, tôi đã không ngừng suy nghĩ 2 và sáng tạo, để tìm ra những cách thức giảng dạy và tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho trẻ. Bằng tất cả sự nỗ lực, cố gắng đó, tôi cảm thấy một phần nào ý nguyện của mình đã thực hiện được. Tôi nhận thấy công tác tổ chức cải biên, sáng tác một số trò chơi, tổ chức các lớp tập huấn... để phục vụ giáo dục âm nhạc có tác dụng tích cực đối với chúng ta trong công tác quản lí, chỉ đạo và nhất là chuyên môn. Trong một trường học thì có nhiều thành phần, một số giáo viên thực hiện tốt nhưng có một số giáo viên do lớn tuổi, điều kiện hoàn cảnh khó khăn... dẫn đến chất lượng chưa đạt theo yêu cầu. Một số giáo viên chưa biết lồng ghép Giáo dục âm nhạc trong một số hoạt động như thế nào để phù hợp, không bị lạm dụng, không cho là tham lam trong nội dung tích hợp... Từ những hạn chế này, nếu chúng ta biết vận dụng một cách sáng tạo, thường xuyên tổ chức sưu tầm, cải biên, sáng tác một số trò chơi giáo dục âm nhạc, thao giảng, tổ chức các hoạt động để đưa giáo dục âm nhạc vào cho phù hợp thì sẽ uốn nắn kịp thời và tạo điều kiện để cùng nhau thực hiện tốt. Với tầm quan trọng của việc tổ chức làm đồ dùng dạy học, đồ chơi và nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc thông qua việc tổ chức các hoạt động để phục vụ chuyên môn nên bản thân tôi đã đề cập tới vấn đề: “Nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ 5-6 tuổi”. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Hiện nay trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng có rất nhiều công trình nghiên cứu về vai trò của âm nhạc đối với trẻ mầm non. Một số tài liệu người nghiên cứu tiếp cận để phục vụ cho đề tài nghiên cứu như: Đề tài nghiên cứu khoa học của Phạm Thị Hòa: “Thiết kế bài soạn giáo dục âm nhạc cho giáo viên mầm non theo định hướng đổi mới”. Đề tài nghiên cứu khoa học của Vũ Thị Việt Hiếu: “Hứng thú học âm nhạc của trẻ 4-5 tuổi ở một số trường mầm non tỉnh Yên Bái”. 3 3. Mục đích nghiên cứu Khảo sát việc dạy các bài hát theo chủ đề cho trẻ 5-6 tuổi trong trường Mầm Non khu vực Phúc Yên, từ đó tìm biện pháp nâng cao chất lượng dạy hát theo chủ đề cho trẻ mầm non 5-6 tuổi và một số trường mầm non ở thành phố Hà Nội và tỉnh Vĩnh Phúc 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Một số biện pháp “Nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ 5-6 tuổi” 5. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: của trẻ 5-6 tuổi ở các trường Mầm Non khu vực Phúc Yên Khách thể nghiên cứu: Trẻ 5-6 tuổi ở các trường Mầm Non khu vực Phúc Yên. 6. Phạm vi nghiên cứu Mức độ nghiên cứu: Biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy các bài hát theo chủ đề. Phạm vi nghiên cứu: Nâng cao chất lượng dạy các bài hát theo chủ đề cho trẻ 5-6 tuổi ở các trường Mầm Non khu vực Phúc Yên 7. Phương pháp nghiên cứu Việc dạy các bài hát theo chủ đề cho trẻ 5-6 tuổi còn ở mức độ trung bình. Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng dạy các bài hát theo chủ đề cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường Mầm Non. Bằng một số biện pháp tác động thì hiệu quả dạy hát theo chủ đề đối với trẻ Mầm Non sẽ được nâng cao. 8. Đóng góp của luận văn Đề tài góp phần tìm hiểu thực trạng dạy hát cho trẻ 5-6 tuổi tại các trường Mầm Non khu vực Phúc Yên. Đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ. Nhờ đó việc giáo dục âm nhạc ở các trường Mầm Non khu vực Phúc Yên đạt kết quả cao hơn. 4 9. Phương pháp nghiên cứu 9.1 Phương pháp nnghiên cứu lí luận Tìm hiểu các vấn đề lí luận về âm nhạc Tìm hiểu các vấn đề lí luận âm nhạc đối với trẻ Mầm Non 9.2 Phương pháp quan sát Quan sát trong giờ học, trong giờ ra chơi, ở nhà nhằm tìm hiểu khả năng âm nhạc của trẻ 9.3 Phương pháp đàm thoại 9.4 Phương pháp xử lí số liệu Dùng toán thống kê để xử lí số liệu, so sánh, đối chiế rút ra kết luận 9.5 Phương pháp phân tích tổng hợp Đánh giá và đưa ra kết luận về thực trạng dạy hát theo chủ đề cho trẻ 56 tuổi 9.6 Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lương dạy các bài hát theo chủ đề của trẻ 5-6 tuổi. 10. Bố cục của khóa luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, phần nội dung của khóa luận gồm 3 chương sau: Chương 1: Tác động của nghệ thuật âm nhạc trong việc giáo dục hình thành nhân cách trẻ mầm non Chương 2: Các biện pháp nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ 5-6 tuổi Chương 3: Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng dạy hát cho trẻ 5-6 tuổi hiện nay 5 CHƯƠNG 1: TÁC ĐỘNG CỦA NGHỆ THUẬT ÂM NHẠC TRONG VIỆC GIÁO DỤC HÌNH THÀNH NHÂN CÁCH TRẺ MẦM NON 1.1. Âm nhạc với trẻ Mầm non 1.1.1 Khái niệm âm nhạc Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật, phản ánh hiện thực khách quan bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Cùng với những phương tiện diễn tả âm nhạc như: giai điệu, tiết tấu, cường độ, nhịp độ, âm sắc, âm khu, âm vực, hòa âm…bản chất thời gian trong âm nhạc làm cho nó có thể truyền đạt sự vận động của các ý tưởng và tình cảm trong tất cả những sắc thái tinh tế nhất. 1.1.2 Tầm quan trọng của âm nhạc với trẻ mầm non Âm nhạc có từ thời xa xưa đến với cuộc sống khá tự nhiên, những tiếng hú, tiếng ngân thường kèm theo những điệu bộ, tiếng con vật kêu, điệu bộ minh họa cho sự vật hiện tượng thiên nhiên, đó là những khái niệm âm nhạc sơ giản, cùng làm cho trẻ hấp dẫn và được truyền từ đời này qua đời khác, thấm dần vào trong máu mỗi con người. Những tiếng hát mô phỏng hiện tượng thiên nhiên, những tiếng hò trong lao động của một tập thể. Những làn điệu trữ tình thể hiện tình cảm đôi lứa, những khúc hát ru của người mẹ dù chỉ là một làn điệu dân ca Nam Bộ hay dân ca quan họ Bắc Ninh cho đến những tác phẩm chuyên nghiệp với quy mô đồ sộ cũng chỉ là những suy tư của con người hướng tới cái thiện, cái mỹ mà thôi. Trong cuộc sống con người lúc nào cũng có những lời ca, tiếng nhạc từ lúc lọt lòng mẹ, trẻ được nghe những lời ru thân thương, trìu mến cho đến khi biết đi, chạy, nhảy có những khúc hát, những bài đồng dao, những lời ca vui nhộn đến khi trưởng thành cũng vui là lúc âm nhạc trở nên rất đa dạng và 6 phong phú đối với cuộc sống con người. Mỗi lứa tuổi đều có những bản nhạc phù hợp với sở thích riêng của mình. Điều đó thê hiện trong các gia đình (ông bà) thường hát những làn điệu dân ca sâu lắng, khoan thai, còn bố mẹ lại thích những bản nhạc mới với những bài hát được sáng tác về cuộc sống hiện tại, còn các anh chị thanh niên nam nữ thì lại thích các bài hát có âm điệu sôi động, linh hoạt còn các em thiếu nhi thì lại thích những bài hát rộn ràng, tươi tắn, còn trẻ mẫu giáo lại thích vừa hát, vừa làm động tác minh họa, vừa hát vừa nhún nhảy nhí nhảnh, còn trẻ ở nhà trẻ thích bắt chước tiếng kêu các con vật được soạn lời theo bài hát đơn giản, dễ nhớ như: Bài hát “Gà trống, mèo con và cún con…” trẻ thích gõ những dụng cụ âm nhạc phát ra âm thanh gây sự chú ý của trẻ. Đối với các loại hình nghệ thuật khác như múa, điện ảnh, múa rối… thì sự có mặt của âm nhạc góp phần tăng thêm hiệu quả của nghệ thuật, âm nhạc thể hiện được tất cả những gì mà con người phải trải qua, niềm vui sướng, khổ đau, nỗi dằn vặt, sự chống đối, nỗi niềm thầm kín trong tâm tư, khát vọng, ước mơ về hạnh phúc. Phải chăng có những lúc xúc động, ta ca hát lên một câu ca nào đó mà bản thân nó là tiếng nói của trái tim mình. Con người cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên với tiếng chim hót lúc sớm mai, hay cảnh chiều trên biển một niềm vui. Khi hoàn thành một việc tốt, nỗi đau buồn hay nỗi khát khao hy vọng được biểu hiện trong âm nhạc (âm thanh). Bản thân âm nhạc là thế đó, các bài hát hay, các điệu múa mà chúng ta được nghe, được biết và được trải qua những cảm xúc đó. Với tất cả những điều trình bày trên đây, chúng ta thấy quá rõ âm nhạc là một bộ môn không thể thiếu trong chương trình học của trẻ Mầm non. 1.1.3 Một số nhiệm vụ cơ bản giáo dục âm nhạc trước tuổi đi học Xuất phát từ mục đích giáo dục nhân cách và phát triển toàn diện cho trẻ, căn cứ vào đặc trưng cuả âm nhạc, và những đặc điểm của lứa tuổi trước tuổi học, nhiệm vụ giáo dục âm nhạc trường mầm non bao gồm: 7 a) Giáo dục hứng thú âm nhạc bằng con đường phát triển cảm thụ âm nhạc, tai nghe âm nhạc, để giúp trẻ cảm nhận được sâu sắc hơn, tiến tới hiểu nội dung tác phẩm âm nhạc được nghe b) Mở rộng những ấn tượng âm nhạc cho trẻ giúp cho trẻ được làm quen với nhiều tác phẩm âm nhạc đa dạng. c) Cho trẻ làm quen với nhiều những khái niệm âm nhạc riêng lẻ, dạy trẻ những kĩ năng âm nhạc sơ giản nhất trong mọi dang hoạt động âm nhạc , thể hiện tính chân thực hồn nhiên và biểu cảm khi diễn các tác phẩm âm nhạc. d) Phát triển những cảm xúc âm nhạc, khả năng cảm giác, tai nghhe, độ cao thấp, tính chất điệu thức cảm giác, tiết tấu hình thành giọng hát và động tác diễn cảm. Khơi dậy những sở thích ban đầu về âm nhạc trên cơ sở những khái niệm và ấn tượng, sở thích âm nhạc mà trẻ tiếp thu được. Bước đầu hình thành thái độ lựa chọn, sau đó là tự đánh giá về các tác phẩm âm nhac. e) Phát triển tính tích cực sáng tạo trong tất cả các dạng hoạt động âm nhạc vừa sức đối với trẻ, (Ví dụ như: Thể hiện tính chất các hình tượng trong trò chơi, trò chơi âm nhạc, múa, biểu diễn trong sự phối hợp mới một cách độc lập, ngẫu hứng đặt lời ca, đặt giai điệu cho một câu hát ngắn hoặc một bài hát ngắn). Hình thành tính độc lập, sáng tạo và có nhu cầu múa hát trong đời sống hàng ngày. Các nhiệm vụ giáo dục âm nhạc nói trên được đặt ra cho trẻ mầm non ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên theo từng độ tuổi các nhiệm cụ đó có sự biến đổi và phức tạp dần lên. Trẻ mẫu giáo lớn mọi chức năng của các cơ vận động đã phát triển và ổn định hơn, cảm xúc âm nhạc của trẻ được tăng dần, những biểu hiện về thái độ của trẻ cũng rõ rệt hơn, trẻ ngạc nhiên thích thú, thán phục bộc lộ rõ trong các vận đông như: Dậm chân, vỗ tay, vẫy tay chạy… trẻ có thể xuất hiện những hứng thú âm nhạc hoặc một dạng của âm nhạc nào đấy như: Hát, múa, vận động theo nhạc…Xúc cảm và hứng thú âm nhạc đã bắt đầu ổn định, cảm giác tai nghe của trẻ có sự phân hóa rõ rệt. Một 8 số trẻ có khẳ năng nhắc lại chính xác một số giai điệu đơn giản, có thể là hứng thú với một số vận động theo nhạc, trẻ thích được mọi người chú ý, thích được khen. Vì vậy mà trẻ cố gắng làm được một số động tác như: Nhún nhảy, múa, vỗ tay theo nhịp bài hát. 1.1.4 Ý nghĩa của việc giáo dục âm nhạc đối với trẻ thơ Đối với trẻ thơ, âm nhạc là nguồn sữa nuôi dưỡng tinh thần của bé ngay từ khi lọt lòng mẹ, cất tiếng khóc chào đời và có vai trò đặc biệt trong giai đoạn ở tuổi nhà trẻ, mẫu giáo, giai điệu trầm bổng, sự phong phú của âm hình, tiết tấu, màu sắc âm thanh đa dạng của các thể loại âm nhạc như đưa con trẻ vào thế giới của cái đẹp một cách hấp dẫn và thú vị. Bất cứ người mẹ nào cũng đều tự hào về con mình rất thích nghe nhạc, có một chút về năng khiếu âm nhạc. Đúng vậy: Âm nhạc như một món ăn tinh thần đối với trẻ, thiếu âm nhạc khác nào trồng hoa thiếu nước “hoa sẽ khô héo”… Nhiều nhà khoa học nghiên cứu và cho rằng: “Việc nghe nhạc và hoạt động âm nhạc làm cho tình cảm các em sẽ gắn bó, thoải mái, giúp cho việc học tập và lao động của trẻ có kết quả tốt. Trí nhớ của trẻ sẽ phát triển tốt hơn. Đặc biệt là trí tưởng tượng của trẻ thêm phong phú, nhất là nhạc không lời giúp cho trẻ phán đoán nhiều điều thú vị vì nó không nói cụ thể mà gợi trí tưởng tượng của trẻ. Giai điệu trầm bổng, tiết tấu nhịp nhàng đưa trẻ vào thế giới của cái đẹp một cách hấp dẫn. Những âm thanh có tổ chức sẽ góp phần quan trọng trong việc phát triển toàn diện cho trẻ: Đức, trí, lao, thể, mỹ. Đại văn hào M- Góc Ki nhận xét rằng “âm nhạc tác động một cách kì diệu đến tận đáy lòng, nó khám phá ra phẩm chất cao quý nhất của con người”. Chính vì vậy mà người lớn cần quan tâm đặc biệt đến việc giáo dục âm nhạc cho trẻ bằng mọi hình thức và càng sớm càng tốt. Giáo dục âm nhạc là tạo nên sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của trẻ bằng con đường tác động âm nhạc, tác động đó được thông qua 9 sự phát triển khả năng âm nhạc bao gồm phát triển trong lĩnh vực tri giác âm nhạc, biểu diễn âm nhạc và thể hiện tình cảm khi nghe và vận động hưởng ứng theo nhạc. Cụ thể là phải nghe và hiểu âm nhạc, nắm bắt được các kỹ năng cơ bản của âm nhạc, có thói quen ca hát, vận động theo nhạc, trên cơ sở nghe và hiểu cùng vơi sự phát triển của các kĩ năng, tình cảm của trẻ, âm nhạc được phát triển một cách bền vững. Sự phát triển về khả năng tiếp thu những khái niệm đơn giản sẽ đạt được những tiến bộ về chất trong mọi thể loại âm nhạc. Đối với trẻ mẫu giáo, mỗi trẻ hứng thú với các dạng âm nhạc khác nhau như: Múa, hát vận động theo nhạc. Về tai nghe của trẻ thì trẻ có thể thích riêng một tác phẩm âm nhạc nào đó, trẻ nghe và phân biệt tiếng vỗ tay, vỗ xắc xô, đoán nhạc của bài hát, hát theo đàn, hát theo đoán tên bài hát, đoán tên dụng cụ âm nhạc... phù hợp với khả năng của trẻ. Đẻ làm cho trẻ thực sự yêu thích âm nhạc, việc ta cần làm là hãy tạo cho trẻ được tiếp xúc với âm nhạc càng nhiều càng tốt, từ việc người lớn hát cho trẻ nghe, đến việc cho trẻ xem tivi, băng đĩa video. Tuy nhiên, việc cho trẻ nghe âm nhạc cần phải lựa chọn những bài hát gần gũi và phù hợp với độ tuổi, tâm lí của trẻ. Từ đó tạo hứng thú cho trẻ làm quen với âm nhạc. Điều quan trọng hơn cả là nên cho trẻ được nghe nhiều âm thanh khác nhau, để trẻ có thể phân biệt các loại dụng cụ âm nhạc một cách chính xác. Vốn liếng âm thanh càng muôn màu muôn vẻ bao nhiêu thì tâm hồn trẻ càng phong phú bấy nhiêu. Đối với trẻ, giáo dục âm nhạc là nội dung rất quan trọng. Bằng ngôn ngữu đặc thù riêng của mình, âm nhạc giúp cho con trẻ mở rộng thêm hiểu biết về thế giới xung quanh. Âm nhạc còn có thể gợi lên cho trẻ nhu cầu ham muốn được tiếp xúc với nó. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện các mặt: Đức, trí, lao, thể, mỹ. Đặt cơ sở ban đầu cho việc giáo dục văn hóa âm nhạc, phát triển trí tuệ, thể chất cho trẻ. Không những vậy, việc đưa âm nhạc trở thành môn học trong trường Mầm Non còn giúp trẻ hiểu về 10 âm nhạc , nắm được một số kĩ năng hoạt động âm nhạc cơ bản, thường xuyên hát, múa, vận động theo nhạc, phát triển khả năng âm nhạc, làm phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ. 1.2 Đặc điểm tâm lí - sinh lí của trẻ 1.2.1 Đặc điểm tâm lí của trẻ Ở tuổi mẫu giáo, xúc cảm thẩm mĩ của trẻ phát triển khá nhanh, tâm hồn trẻ nhạy cảm, dễ xúc cảm với những cảnh vật xung quanh. Vì vậy, trẻ dễ nhận ra những vẻ đẹp và biết cảm thụ cái đẹp, thích học múa hát và học rất nhanh bằng cách bắt chước. Trẻ đến với nghệ thuật một cách tự nhiên và tác động của nghệ thuật đối với trẻ thơ rất mạnh mẽ. Đa số trẻ 5-6 tuổi đã biết nhận xét về âm nhạc như tính chất vui vẻ, nhộn nhịp, sôi nổi hay trầm tĩnh, êm dịu, nhịp điệu nhanh chậm, cường độ to nhỏ, âm sắc nhạc cụ, giọng bạn hát, tiếng kêu của các con vật, tiếng vật gì gõ, tiếng đàn gì vang lên.... Trẻ hiểu được yêu cầu thể hiện sắc thái bài hát, thể hiện các động tác trong điệu múa, biết hòa mình với tập thể. Trong các vận động trò chơi trẻ thích giả làm gà, vịt, mèo, chim hót, thích làm ca sĩ.... Đặc biệt, rất thích chơi với nhạc cụ. Tuy nhiên mức độ cảm thụ âm nhạc của trẻ khác nhau, một số cháu còn nhút nhát không hứng thú tham gia hoạt động, khi hát còn không chính xác về giai điệu lời ca. Để phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc, trẻ hứng thú hoạt động tích cực đòi hỏi giáo viên phải nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc,sử dụng các phương pháp, biện pháp dạy học cơ bản một cách khoa học sáng tạo. 1.2.2 Đặc điểm sinh lí của trẻ 5-6 tuổi đối với bài hát có chủ đề của trường mầm non Trẻ ở nhóm tuổi này có khả năng phân biệt một số phương thiện biểu hiện âm nhạc, mối quan hệ giữa chúng và tính chất âm nhạc của tác phẩm. Trẻ có thể phân biệt được độ cao, thấp của âm thanh, giai điệu đi lên hay đi xuống; độ to nhỏ, mạnh nhẹ của âm thanh, có thể nhận biết được sự 11 thay đổi về cường độ - mạnh lên hay yếu dần đi của âm thanh; phân biệt được âm sắc của một số nhạc cụ, giọng hát. Cảm giác tai nghe và kinh nghiệm nghe nhạc của trẻ cũng tích lũy được nhiều hơn. Trẻ cảm thụ âm nhạc có định hướng rõ hơn. Hứng thú và khả năng âm nhạc biểu hiện rõ hơn. Trẻ không chỉ thích một dạng hoạt động nào đó, mà có thái độ lựa chọn rõ rệt. Một số trẻ thích những bài hát này, điệu múa này; còn một số lại thích bài hát khác và điệu múa khác… Giọng trẻ ở độ tuổi này đã vang hơn, âm sắc giọng ổn định hơn, tầm cữ giọng cũng mở rộng hơn. Trẻ có thể hát được trong quãng 7, quãng 8, từ Xi2 đến Xi1, hoặc từ Đô1 đến Đô2. Sự phối hợp giữa nghe và hát đã tốt hơn. Trẻ 5-6 tuổi đã nhận biết được nhóm các bài hát theo chủ đề: Chủ đề trường mầm non, chủ đề bản thân, chủ đề gia đình,chủ đề thế giới động vật, chủ đề thế giới thực vật, chủ đề nghề nghiệp, chủ đề giao thông, chủ đề quê hương - đất nước - Bác Hồ, chủ đề nước và các hiện tượng tự nhiên. 1.3 Chương trình giáo dục âm nhạc cho trẻ 5-6 tuổi theo Lê Thu Hương (chủ biên) Chủ đề Tên bài hát 1.Chủ đề trường mầm 1. Ngày vui của bé non 2. Rước đèn dưới trăng 3. Chào ngày mới 4. Em đi mẫu giáo 5. Những khúc nhạc hồng 6. Chiếc đèn ông sao 7. Gác trăng 8. Ngày đầu tiên đi học 9. Vườn trường mùa thu 10. Bàn tay cô giáo 11.Bài ca đi học 2. Chủ đề bản thân 1. Khuôn mặt cười 12 2. Gà gáy vang dậy bạn ơi 3. Mời bạn ăn 4. Vì sao mèo rửa mặt 5. Trời đã sáng rồi 6. Đường và chân 7. Em thêm một tuổi 8. Năm ngón tay ngoan 9. Nắm tay thân thiết 3. Chủ đề gia đình 10.Em là bông hồng nhỏ 1. Bà còng đi chợ 2. Cả nhà đều yêu 3. Ngôi nhà mới 4. Thật đáng chê 5. Ru em ngủ 6. Ông cháu 7. Ru con mùa đông 8. Bàn tay mẹ 9. Bầu và bí 10. Bé quét nhà 11. Cái cò đi đón cơn mưa 12. Gánh gánh gồng gồng 13. Khúc hát ru những người mẹ trẻ 4. Chủ đề thực vật 14. Lời ru trên nương 1. Hoa kết trái 2. Màu hoa 3. Em yêu cây xanh 4. Cây trúc xinh 5. Xòe hoa 13 6. Lá xanh 7. Hoa trường em 8. Hoa trong vườn 9. Mùa xuân đến rồi 10. Cho tôi đi làm mưa với 11. Chị ong nâu và em bé 12. Bé và trăng 13. Anh trăng hòa bình 14. Mùa xuân ơi 5. Chủ đề động vật 15. Hạt gạo làng ta 1. Vật nuôi 2. Bài hát của chuồn chồn 3. Ba con bướm Bắc kim thang 4. Chim bay 5. Chim chích bông 6. Con cò 7. Chú meo con 8. Chú voi con ở bản đôn 9. Con chim vành khuyên 6. Chủ đề nghề nghiệp 10. Lý hoài nam 1. Cháu yêu cô thợ dệt 2. Cháu yêu cô chú công nhân 3. Cháu thương chú bộ đội 4. Lớn lên cháu lái máy cày 5. Cô giáo miền xuôi 7. Chủ đề giao thông 6. Màu áo chú bộ đội 1. Em đi qua ngã tư đường phố 2. Em đi chơi thuyền 3. Đường em đi 14 4. Anh phi công ơi 5. Bác đưa thư vui tính 8. Chủ đề quê hương 1. Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác -đất nước -Bác Hồ 2. Quê hương tươi đẹp 3. Nhớ giọng hát Bác Hồ 4. Em đi giữa biển vàng 5. Em như chim bồ câu trắng 6. Em nhớ Tây Nguyên 7. Múa với bạn Tây Nguyên 8. Em yêu trường em 9. Đi học 10. Cháu vẫn nhớ trường Mầm Non 11. Trường em 12.Tạm biệt búp bê 13. Trái đất này là của chúng mình 14. Mùa hoa phượng Như đã trình bày ở trên, ngoài các yêu cầu chung theo quy định của Bộ GD & ĐT, thực tế việc tổ chức hoạt động âm nhạc vẫn có những điều chỉnh nhất định so với Chương trình giáo dục mầm non mà Bộ ban hành (áp dụng chung cho tất cả các trường Mầm non trên toàn quốc)Về cơ bản , nội dung giáo dục âm nhạc cho trẻ gồm 8 chủ điểm. Song khi xây dựng kế hoạch cho từng tuần, tháng, việc lựa chọn đề tài trong mỗi chủ đề cũng như xác định yêu cầu, nội dung giáo dục cho từng độ tuổi lại có sự khác nhau. Tùy thuộc vào điều kiện của từng trường và từng địa phương mà giáo viên lựa chọn các đề tài cho phù hợp. Trường Mầm non Hoa Hồng - thị xã Phúc Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc đã thực hiện đúng theo khung chương trình của Bộ đã ban hành. 15