tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
TBCN lµ mét chÕ ®é x· héi mµ ë ®ã nÒ kinh tÕ ph¸t triÓn rÊt cao g¾n
liÒn víi sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc C«ng nghiÖp. Khi ph©n tÝch qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi M¸c kh¸i qu¸t sù ph¸t triÓn cña lÞch sö ph¸t
triÓn cña TBCN trong C«ng nghiÖp thµnh 3 giai ®o¹n: hiÖp t¸c gi¶n ®¬n
TBCN, c«ng trêng thñ c«ng trêngthñ c«ng TBCN vµ ®¹i C«ng nghiÖp c¬
khÝ. ®©y lµ 3 giai ®o¹n n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
cña TBCN tõ thÊp lªn cao. Nghiªn cøu 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn cña TBCN
trong C«ng nghiÖp cßn gîi cho ta nh÷ng vÊn ®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc
tiÔn vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, chuyÓn biÕn cña nÒn s¶n xuÊt TBCN.
NÕu hiÖp t¸c gi¶n ®¬n lµ mét bíc tiÕn vÒ tæ chøc s¶n xuÊt c«ng
trêng thñ c«ng t¹o ®IÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña ®¹i C«ng nghiÖp c¬ khÝ th×
giai ®o¹n ®¹i C«ng nghiÖp lµ c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña ph¬ng thøc TBCN kh«ng nh÷ng ë nh÷ng níc ph¸t triÓn mµ c¶ ë
nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn, trong ®ã cã ViÖt Nam m¸y mãc ®¹i C«ng
nghiÖp lu«n lµ mét trong nh÷ng c¬ së v÷ng tr¾c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ . chÝnh
v× vËy nªn em chän ®Ò tµi “M¸y mãc ®¹i C«ng nghiÖp, vai trß cña nã ®èi
víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ” ®Ó ®i s©u t×m hiÓu
Qua thêi gian nghiªn cøu vµ t×m tßi còng nh víi nh÷ng kiÕn thøc
®îc trang bÞ t¹i Trêng §¹i häc Qu¶n lý vµ Kinh doanh em ®· hoµn thµnh
bµI tiÓu luËn nµy cïng víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy gi¸o TS. NguyÔn
Huy o¸nh
tailieuonthi
PhÇnI: C¬ së lý luËn chung
I M¸y mãc ®¹i C«ng nghiÖp
1.m¸y mãc
Chõng nµo s¶n xuÊt cßn x©y dùng trªn c¬ së lao ®éng thñ c«ng nh thêi
c«ng trêng thñ c«ng th× chõng ®ã TBCN kh«ng thÓ lµm cuéc c¸ch m¹ng
triÖt ®Ó nh»m thay ®æi ®êi sèng kinh tÕ x· héi. S¶n xuÊt lín c¬ khÝ ho¸ lµ
giai ®o¹n tÊt yÕu cña nÒn s¶n xuÊt TBCN ®ã lµ m¸y mãc vµ hÖ thèng m¸y
mãc b¾t ®Çu ph¸t sinh trong 30 n¨m cuèi thÕ kû 18 vµ ph¸t triÓn vµo thÕ kû
19 ë c¸c níc TBCN chñ yÕu lµ Ch©u ¢u vµ Ch©u Mü. M¸y mãc ë giai
®o¹n sau c«ng trêng thñ c«ng cßn lµ mét kh¸i niÖm rÊt m¬ hå :
-M¸y mãc lµ :mét c«ng cô thay thÕ ngêi lao ®éng, tõ chç chØ sö dông mét
c«ng côb»ng c¬ chÕ sö dông mét lóc nhiÒu c«ng cô do mét ®éng lùc lµm
cho chuyÓn ®éng
-M¸y mãc gåm 3 bé phËn:
+M¸y ph¸t lùc : lµ ®éng lùc cña toµn bé cÊu t¹o c¬ khÝ.
+M¸y truyÒn lùc: gåm nhiÒu thiÐt bÞ ®IÒu tiÕt vËn ®éng.
+M¸y c«ng t¸c: trùc tiÕp t¸c ®éng dÕn ®èi tîng lao ®éng.
- Nhê ®¹i C«ng nghiÖp c¬ khÝ mµ TBCN cã ®îc c¬ së vËt chÊt vµ kü thuËt
t¬ng øng thÝch hîp víi nã. Khi m¸y mãc ra ®êi cßn t¬ng ®èi th« s¬,nÐu
nh×n tû mØ vÉn thÊy ®ã chÝnh lµ c«ng cô lao ®«ng thñ c«ng tuy nhiªn dó sa
nã còng lµ m¸y mãc lµ c«ng cô c¬ khÝ.
Ngµy nay v× sù t¸c ®éng cña khoa häc kü thu©t, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i m¸y
mãc Êy ®· ®îc thay thÕ b»ng m¸y mãc ®iÒu khiÓn tù ®éng.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc ®· ®îc M¸c kh¸I qu¸t nh sau: “c«ng cô
®¬n gi¶n, tÝch luü c«ng cô, c«ng cô phøc t¹p,chuyÓn ®éng c«ng cô, phøc
hîp b»ng mét ®éng c¬ duy nhÊt b»ng con ngêi. ViÖc chuyÓn ®éng nh÷ng
c«ng cô Êy b»ng c¸c nguån lùc lîng tù nhiªn,m¸y mãc, hÖ thèng m¸y mãc
cã m« t¬ tù ®éng, ®ã lµ tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña m¸y mãc”.
tailieuonthi
(C¸c M¸c-Sù khèn cïng c¶u triÕt häc, nhµ xuÊt b¶n sù thËt HN
1971,Trang160)
2.C«ng xëng
-Khi hÖ thèng m¸y mãc ®îc h×nh thµnh th× viÖc tæ chøc s¶n xuÊt c«ng
trêng thñ c«ng chuyÓn thµnh c«ng xëng. C«ng xëng TBCN lµ xÝ nghiÖp
®¹i C«ng nghiÖp dù vµo sù bãc lét c«ng nh©n lµm thuªvµ hÖ thèng m¸y mãc
®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸. Mµ lóc nµy c«ng cô lµ mét hÖ thèngm¸y gåm nh÷ng
m¸y c«ng cô lµm mét viÖc gièng nhau theo kiÓu hîp t¸c gi¶n ®¬n,hoÆc gåm
nh÷ng m¸y c«ng cô kh«ng gièng nhau nhng ®îc ph©n c«ng chuyªn m«n
ho¸ ®Ó lµm ra mét loaÞ s¶n phÈm vµ sù hîp t¸c lao ®éng trong c«ng xëng
tuú theo yªu cÇu cña m¸y mãc. B¶n th©n m¸y mãc lµ ph¬ng tiÖn cã hiÖu
lùc ®Ó gi¶m nhÑ lao ®éng vµ n©ng cao hiÖu xuÊt lao ®éng ch©n tay ®¬n ®iÖu
bÞ gi¶m nhÑ. Lao ®éng chÝ ãc thµnh ra ®Æc quyÒn cña c¸c nh©n viªn chuyªn
m«n nh kü s b¸c häc.
Trong c«ng xëng t b¶n chñ nghÜa m¸y mãc lµ thñ ®o¹n t b¶n bãc lét
ngêi lao ®éng lµm thuª.
- Cïng víi bíc chuyÓn tíi c«ng xëng th× nhµ t b¶n t¸ch khái chøc vô
qu¶n lý gi¸m ®èc c«ng nh©n mµ giao cho h¹ng ngêi lµm thuª ®Æc biÖt
gi¸m ®èc vµ ®èc c«ng, hä thay thÕ nhµ t b¶n ®iÒu khiÓn xÝ nghiÖp, hoµn
thµnh viÖc x©y dùng lªn mét thø kû luËt riªng, kû luËt TBCN, lµ mét thø kû
luËt ®ãi. Vai trß qu¶n lý mang l¹I n¨ng xuÊt lao ®éng caocho nhµ t b¶n.
Nhng nh vËy kh«ng cã nghÜa lµ b¶n th©n m¸y mãc sÏ lµ kÎ thï cña giai
cÊp c«ng nh©n, mµ kÎ thï thùc sù lµ chÕ ®é t b¶n dïng m¸y mãc.
3.C¸ch m¹ng C«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp ho¸ TBCN
3.1.C¸ch m¹ng C«ng nghiÖp
-Thùc chÊt: lµ cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao
®éng sö dông m¸y mãc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho ph¬ng thøc
s¶n xuÊt TBCN.
Cuéc c¸ch m¹ng C«ng nghiÖp TBCN mét mÆt lµ cuéc c¸ch m¹ng lùc lîng
s¶n xuÊt vµ mÆt kh¸c lµ bíc x¸c lËp hoµn chØnh quan hÖ s¶n xuÊt TBCN
tailieuonthi
Nguån gèc:
+ Cuéc c¸ch m¹ng nµy b¾t ®Çu tõ m¸y mãc c«ng cô ( m¸y dÖt, sîi) sau ®ã
®Õn c¸c m¸y mãc ch¹y b»ng h¬i níc, søc giã vµ cuèi cïng lµ truyÒn lùc,
+ M¸y mãc ®îc sö dông phæ biÕn th«ng qua cuéc c¸ch m¹ng C«ng nghiÖp.
+ §¹I C«ng nghiÖp c¬ khÝ b¾t nguån tõ níc Anh quª h¬ng cña TBCN ,
råi lan sang c¸c níc t b¶n kh¸c. Cuéc c¸ch m¹ng C«ng nghiÖp diÔn ra
trong c¸c nghµnh C«ng nghiÖp nhÑ ®Ðn c¸c nghµnh kü thuËt kh¸c vµ cuèi
cïng ®a ®Õn nghµnh c¬ khÝ ho¸, b¶n th©n nghµnh c¬ khÝ.
C¬ khÝ ho¸ C«ng nghiÖp nhÑ, më ®Çu lµ c¬ khÝ ho¸ n«ng nghiÖp (trång
b«ng, nu«I t»m) cung cÊp nguyªn liÖu lµm sîi cho dÖt
-C¸ch m¹ng C«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp ®ßi hái nghµnh giao th«ng vËn t¶I
ph¸t triÓn thÝch øng: hÖ thèng ®êng thuû(1807 Mü chÕ t¹o tÇu thuû ®Çu
tiªn ch¹y b»ng h¬I níc): §êng s¾t(n¨m 1825 t¹I Anh ®Çu tiªn ®îc x©y
dùng), DiÖn b¸o phï hîp víi nÒn C«ng nghiÖp lín.
- C¬ khÝ ho¸ réng r·I trong c¸c nghµnh sÏ t¨ng nhu cÇu vÒ m¸y mãc,
nghµnh s¶n xuÊt m¸y mãc ph¸t triÓn ®Ót TBCN tù t¹o lªn c¬ së kü thuËt
t¬ng øng , viÖc nµy ®ßi hái nhiÒu nghµnh kh¸c còng ph¸t triÓn theo ®Ó trî
gióp: §iªn, Than lµ vÝ dô ®iÓn h×nh.
-nhê c¸ch m¹ng C«ng nghiÖp níc Anh biÕn thµnh c«ng xëng thÕ giíi
nhng cuéc c¸ch m¹ng C«ng nghiÖp chØ coi nh hoµn thµnh c«ng viÖc chÕ
t¹o m¸y ®îc thùc hiÖn (theo M¸c)
3.2 C«ng nghiÖp ho¸ TBCN
+ C¸ch m¹ng C«ng nghiÖp më ®Çu viÖc C«ng nghiÖp ho¸ TBCN
+ C¬ së C«ng nghiÖp ho¸ lµ C«ng nghiÖp nÆng – lµ s¶n xuÊt TLSX
+ C«ng nghiÖp ho¸ TBCN ®îc thùc hiÖn mét c¸ch tù ph¸t trong qu¸ tr×nh
theo ®uæi lîi nhuËn cña c¸c nhµ t b¶n
+ C«ng nghiÖp ho¸ TBCN thêng b¾t ®Çu b»ng C«ng nghiÖp nhÑ: tøc lµ c¸c
nghµnh s¶n xuÊt vËt phÈm tiªu dïng cho c¸ nh©n
tailieuonthi
- So víi C«ng nghiÖp nÆng s¶n xuÊt TLSX (m¸y mãc, kim thuéc, nhiªn liÖu)
C«ng nghiÖp nhÑ ®ßi hái Ýt vèn chuyÓn vèn nhanh mau thu lîi nhuËn vµ cã
s½n thÞ trêng
- S¶n xuÊt ra t liÖu tiªu dïng t¨ng NSL§ trong C«ng nghiÖp nhÑ sÏ h¹ gi¸
trÞ hµng ho¸ t liÖu tiªu dïng tøc lµ h¹ gi¸ trÞ n¨ng suÊt lao ®éng tõ ®ã bãc
lét ®îc nhiÒu h¬n, tÝch luü ®îc vèn ®Ó ®Çu t cho C«ng nghiÖp nÆng. Khi
C«ng nghiÖp nhÑ ph¸t triÓn sÏ t¹o ra thÞ trêng cho C«ng nghiÖp nÆng cho
nªn c«ng nghiÖp ho¸ TBCN lµ mét qu¸ tr×nh kÐo dµi hµng mÊy chôc n¨m.
+ Trong lÞch sö tõng cã nhiÒu con ®êng c«ng nghÖp ho¸ TBCN :
- Thø nhÊt lµ con ®êng x©m chiÕm vµ cíp bãc thuéc ®Þa (Anh)
- Con ®êng chiÕn tranh, níc th¾ng trËn lÊy båi thêng cña níc thua trËn(
§øc lÊy cña Ph¸p)
- Thø 3 lµ con ®êng t« nhîng vµ vay nî c¸c cêng quèc ph¬ng t©y víi
nh÷ng ®IÒu kiÖn cã tÝnh chÊt n« dÞch ( Nga)
- HoÆc hçn hîp c¶ ba con ®êng nãi trªn(Mü vay nî dµi h¹n cña Anh, Ph¸p
vµ bãc lét thæ d©n ch©u Mý)
II Vai trß, tÝnh chÊt
.Tõ nh÷ng ph©n tÝch nh vËy cho thÊy vai trß cña m¸y mãc ®¹i C«ng nghiÖp
lµ rÊt quan träng:
. M¸y mãc ®¹i C«ng nghiÖp qua nã ®· biÓu hiÖn tÝnh chÊt TBCN cña ®¹i
C«ng nghiÖp
1.Vai trß.
-Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cho thÊy vai trß cña ®¹i C«ng nghiÖp : nã ®·
chuyÓn nÒn s¶n xuÊt dùa trªn lµ thñ c«ng lªn lÒn s¶n xuÊt x· héi dùa trªn
lao ®éng b»ng m¸y mãc, chuyÓn v¨n minh n«ng nghiÖp lªn lÒn v¨n minh
C«ng nghiÖp,
- Thø hai m¸y mãc ®¹i C«ng nghiÖp h×nh thµnh ý thøc tæ chøc ®¹i C«ng
nghiÖp t¹o ra sù tÊt yÕu ph¶n gi¸o dôc kiÕn thøc “ B¸ch khoa “ cho ngêi
lao ®éng.
tailieuonthi
- Thø ba ph¸ vì nh÷ng c¸t cø phong kiÕn h×nh thµnh c¸c ®« thÞ vµ c¸c trung
t©m C«ng nghiÖp lín vµ h×nh thµnh giai cÊp c«ng nh©n, giai cÊp t s¶n, hai
giai cÊp cÊu thµnh x· héi TBCN
- thø t : lµm thay ®æi ph¬ng thøc canh t¸c cña nghµnh n«ng nghiÖp
chuyÓn nghµnh tù cÊp tù tóc lªn lÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸.
- Thø 5 Thùc hiÖn viÖc x· héi ho¸ lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng x·
héi cao h¬n nhiÒu c¸c thÕ hÖ tríc
- T¹o ra “ C¬ së, vËt chÊt – nÒn §¹i C«ng nghiÖp” – Lµ nh©n tè kh¼ng
®Þnh sù thèng trÞ hoµn toµn cña nÒn s¶n xuÊt lín TBCN, ®ång thêi lµ nh©n tè
phñ ®Þnh hoµn toµn s¶n xuÊt nhá phong kiÕn l¹c hËu.
2.TÝnh chÊt :
- t¹o nªn sù ®èi lËp gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a n«ng nghiÖp vµ C«ng
nghiÖp vµ t¨ng cêng bãc lét c«ng nh©n n«ng nghiÖp vµ n«ng d©n.
- Sö dông m¸y mãc theo lèi TBCN ch¼ng nh÷ng kh«ng gi¶m nhÑ lao ®éng,
tr¸I l¹I cßn t¨ng cêng bãc lét giai cÊp c«ng nh©n nhiÒu h¬n.
- Nhµ t b¶n chØ sö dông m¸y mãc khi tiÒn mua m¸y m¸y mãc Ýt h¬n tiÒn
c«ng nh©n mµ nhµ t b¶n ph¶I trr cho c«ng nh©n khi m¸y mãc thay thÕ hä.
* Mét lÇn n÷a cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng chÝnh ®ai C«ng nghiÖp c¬ khÝ lµ c¬ së
x¸c lËp lÒn thèng trÞ cña ph¸t triÓn s¶n xuÊt TBCN ®¶m b¶o cho sù sèng cßn
cña TBCN. Nãi tãm l¹I nã lµ ®«I ch©n v÷ng tr¾c cña TBCN
PhÇn II: Vai trß cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp dèi víi
nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
§êng nèi c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®· nhÊn m¹nh t¹i ®¹i héi
§¶ng CSVN Çn thø 8 “ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp ho¸ lµ cuéc c¸ch m¹ng cã
tÝnh chÊt toµn diÖn, kh«ng chØ tËp chung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp mµ c¶
c¸c lÜnh vùc kh¸c nh n«ng nghiÖp , dÞch vô ..” Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®·
tõng nãi r»ng “ §êi sèng cã thÓ thËt sù dåi dµo khi chóng ta dïng m¸y mãc
®Ó s¶n xuÊt mét c¸ch réng r·i” vµ “ C«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp lµ hai tr©n
chñ yÕu cña nÒn kinh tÕ
C«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× n«ng nghiÖp míi ph¸t
tailieuonthi
triÓn” tõ ®ã cã thÓ thÊy râ r»ng c«ng nghiÖp cã tÇm quan träng cao. Nhng
muèn ph¸t triÓn th× ph¶i cã c«ng nghÖ vµ kü thuËt vµ m¸y mãc lµ nh©n tè
trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn ®ã.
I Vai trß cuÈ m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp ®èi víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
Muèn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ trøc hÕt ph¶i hiÖn ®¹i
ho¸ c«ng nghiÖp, theo ®¸nh gi¸ chung cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng nhµ níc
tõ khi ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ¸p dông m¸y mãc t©n tiÕn vµo s¶n xuÊt díi
¸p lùc c¹nh tranh cña c¬ chÕ thÞ trêng vµ c¸c nh©n tè kh¸c s¶n xuÊt t¹ c¸c
doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc nãi riªng ®Æc biÖt lµ
c¸c liªn doanh víi nø¬c ngoµi ®· cã sù ®æi míi ®¸ng ghi nhËn gãp phÇn
®¸ng kÓ vµo sù t¨ng trëng cña s¶n xuÊt, c¹nh tranh vµ trô v÷ng ®îc trong
c¹nh tranh víi s¶n phÈm vµ dÞch vô cña níc ngoµi ë mét sè lÜnh vùc s¶n
phÈm c«ng nghiÖp nh: Qu¹t ®iÖn, xe ®¹p, chÕ biÕn thùc phÈm
.
Còng theo ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn (bé khoa
häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng, Bé c«ng nghiÖp ) th× c«ng nghÖ ®æi míi ®·
®ãng gãp trªn 30% t¨ng trëng GDP cña toµn nghµnh thËm trÝ trong mét sè
doanh nghiÖp nhµ níc tØ lÖ nµy cßn thÓ hiÖn cao h¬n ®¹t tíi 50- 60% (nh
mét sè ngµnh viÔn th«ng tin häc, ®iÖn tö n¨ng lîng .) Sù ®æi míi c«ng
nghÖ cã quan hÖ kh«ng chØ vÒ ph¬ng ph¸p tæ chøc , qu¶n lý s¶n xuÊt, kü
n¨ng, tr×nh ®é nghÒ nghiÖp cña con ngêi mµ cßn mµ c¶ vÒ phÇn kh«ng thÓ
thiÕu ®ã lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ. Tõ ®ã s¶n phÈm cña mét sè doanh nghiÖp ®¹t
®îc tiªu chuÈn ISO 9000 lµ nh÷ng minh chøng cho nhËn ®Þnh trªn.
Nh vËy sù ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ m¸y mãc hiÖn ®¹i ®· lµ thay ®æi
c¬ cÊu tæ chøc cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp.
1. Thay ®æi theo híng tiªu cùc
- Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp trong thêi gian võa qua dµn tr¶i, va ph©n
t¸n vµ thiÕu tËp trung, thiÕu ®Þnh híng vµ bao trïm nªn c¶ lµ thiÕu hiÖu
qu¶. §ã lµ t×nh tr¹ng ®æ x« ®Çu t m¸y mãc s¶n xuÊt vµo c¸c nghµnhn thÊy
n¬i nµy lµm n¬i kh¸c còng lµm: nh c¸c nhµ m¸y mÝa, xi m¨ng , x©y dùng
bÕn c¶ng, khu c«ng nghiÖp
Mét sè trêng hîp kh¸c lµ trang bÞ mua s¾m å
tailieuonthi
¹t thiÕt bÞ cã tÝnh n¨ng kü thuËt cao mµ c¬ së h¹ tÇng vµ nh©n lùc cha ®ñ
®¸p øng
Kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña
doanh nghiÖp. BiÕt r»ng c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh ®ßi hái sù liªn kÕt
trong ph¸t triÓn tõ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ®¬n gi¶n chñ yÕu s¶n xuÊt
hµng ho¸
tiªu dïng nh: thùc phÈm, dÖt may, nghµnh da ®Õn nh÷ng nghµnh c«ng
nghiÖp c b¶n (c«ng nghiÖp nÆng ) nh c«ng nghiÖp gç vµ giÊy c«ng nghiÖp
ho¸ chÊt, cao su, kim lo¹ mÒm, vµ mét sè nghµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o m¸y
mãc. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ë nhiÒu níc c«ng nghiÖp trong giai do¹n
®Çu chñ yÕu dùa vµo møc ®ãng gãp cña c«ng nghiÖp gi¶n ®¬n, trong giai
do¹n tiÕp theo c«ng nghiÖp tiÕp tôc t¨ng trëng ph¶i dùa vµo ®ãng gãp cña
c¸c nghµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n vµ ë tr×nh ®é cao h¬n ph¶i dùa vµo c¸c
nghµnh cã hµm lîng c«ng nghÖ cao. Nhng ®Ó ph¸t triÓn c¸c nghµnh ®ã th×
c«ng nghiÖp nhÑ ph¶i ph¸t triÓn tríc. §iÒu nµy kh«ng chØ lµ bµi häc tõ thùc
tiÔn mµ cßn lµ mèi quan hÖ liªn nghµnh cña nghµnh c«ng nghiÖp t¹o nªn.
*M¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp cã t¸c ®éng thay ®æi c¬ cÊu nghµnh c«ng
nghiÖp, ViÖt Nam ®i tõ xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp nhng tõ rÊt sím chóng ta
®· x©y dùng nÒn kinh tÕ ®éc lËp tù chñ, híng néi cao. NÕu c¬ së vËt chÊt
cho phÐp th× ®iÒu nµy ®· ®îc khuyÕn khÝch nhng thùc tÕ th× ngîc l¹i nªn
tÝnh híng néi ®· cã nhng l¹i cã t¸c h¹i rÊt lín, nghiªn cøu khñng ho¶ng
cña c«ng nghiÖp trong nh÷ng n¨m 1979-1981; 1989-1991; 1991- 1999 cho
ta thÊy chóng ®· g¾n víi tÝnh híng néi cao. Trong thêi ®iÓm cã t¸c nh©n tõ
bªn ngoµi. Sau thêi ®iÓm khñng ho¶ng nÒn kinh tÕ n¨m 1997 nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn trËm l¹i. C«ng nghiÖp ho¸ cho ®Õn nay xÐt vÒ thùc chÊt lµ qu¸
tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp híng vµo nh÷ng nghµnh thay thÕ nhËp khÈu
tuy ®· cã mét sè kÕt qu¶ tÝch cùc nhng vÉn béc lé mét sè nh÷ng khiÕm
khuyÕt. T¨ng trëng rÊt thÊp, muèn tho¸t khái sù phô thuéc vµo níc ngoµi
th× l¹i phô thuéc ngµy cµng t¨ng:
Theo sè liÖu ®iÒu tra n¨m 1998 tæng chi phÝ nhËp khÈu chiÕm 27% gi¸
trÞ s¶n xuÊt vµ b»ng 81% gi¸ trÞ t¨ng thªm trong c«ng nghiÖp hÇu hÕt c¸c
tailieuonthi
nghµnh c«ng nghiÖp cã hµm lîng trung b×nh vµ ®Òu cã tØ lÖ chi phÝ nhËp
khÈu tõ 35- 50% gi¸ trÞ s¶n xuÊt hoÆc tõ 10- 28% gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c«ng
nghiÖp
Tãm l¹i híng néi ®· h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp trong nhiÒu
n¨m ®em l¹i mét t¸c h¹i rÊt lín. §iÒu ®ã lµ kÕt qu¶ cña sù ®iÒu chØnh chËm
ch¹p nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhµ níc.
2. T¸c ®éng tÝch cùc
Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng tiªu cùc chóng ta ph¶i thõa nhËn c¸i
®îc cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ v« cïng râ
rµng vµ cÇn thiÕt, ®ã lµ mÆt tÝch cùc cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp
*Lµm thay ®æi c¬ cÊu c«ng nghiÖp vµ t¨ng trëng c«ng nghiÖp
Víi sù ®ãng gãp quan träng cña hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i mang l¹i n¨ng
suÊt cao c«ng nghiÖp ®· ®¹t ®îc n¨ng suÊt cao trong kho¶ng thêi gian tõ
1991- 2000. Ngay trong thêi kú tõ 1981- 1999 ®Çy biÕn ®éng C«ng nghiÖp
còng cã møc t¨ng trëng gÇn gÊp ®«i so víi n«ng nghiÖp (tÝnh theo gi¸ trÞ
s¶n xuÊt ) sù suy gi¶m trong nh÷ng n¨m 1979-1981 lµ do chÝnh s¸ch trong
níc, sù t¨ng trëng trë l¹i trong nh÷ng n¨m 1982- 1985 lµ nhê c¸c c¶i
c¸ch t¹i TP Hå ChÝ Minh . giai ®o¹n tr× trÖ 1986-1990 do c¶i c¸ch k«ng døt
kho¸t, sau ®ã ®Õn l¹m ph¸t bïng næ, lu th«ng tiÒn tÖ bÞ rèi lo¹n lµ mét ®ßn
gi¸ m¹nh vµo nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nh÷ng yÕubtè nµy chØ lµm t¨ng 5,9% vÒ
c«ng nghiÖp. Ph¶i tõ n¨m 1991 trë ®i c«ng nghiÖp míi ®¹t ®îc møc t¨ng
trëng cao vµ kÐo dµi ®Õn n¨m 2000 víi tØ lÖ t¨ng b×nh lµ 14% n¨m ph¸t
triªnr nhanh nhÊt trong kho¶n 1986- 1995 lµ nghµnh c«ng nghiÖp khai th¸c
nguyªn liÖu (cã nhiÒu m¸y mãc nh: m¸y khoan
..) víi møc t¨ng 32%
n¨m ®· n©ng cao c¬ cÊu cña nã tõ 5,3% trong c¸c n¨m 1986- 1990 lªn
15,7% trong c¸c n¨m 1991- 1995
*Sù t¨ng trëng c«ng nghiÖp tõ n¨m 1986 –1995 cho thÊy vai trß cña
m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp khi ¸p dông ®óng lóc. Bøc tranh c«ng nghiÖp ®·
®¹t ®îc c¶i thiÖn h¬n, tØ lÖ t¨ng b×nh qu©n lµ 10,2% n¨m gÊp ®«i sè 5% cña
thêi kú (1979-1985) nhng ®iÒu quan träng lµ chÝnh s¸ch ®· ®îc kiÓm
tailieuonthi
nghiÖm vµ tiÕp tôc hoµn thiÖn cho c«ng nghiÖp vµo c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn
cao h¬n. TiÕp theo lµ sù t¨ng trëng vÒ c¬ cÊu cña giai ®o¹n 1996- 2000 ®¹t
®îc møc t¨ng trëng cao vµ duy tr× trong n¨m 2000 (nh×n vµo hÖ thèng
m¸y mãc trªn), VÝ dô thiÕt bÞ v¨n phßng, m¸y tÝnh t¨ng(17,9%)thiÕt bÞ ®iÖn
töt¨ng (28,3%) Ph¬ng tiÖn vËn t¶i t¨ng (24,7%)s¶n xuÊt s¶n phÈm kim lo¹i
t¨ng(21,2%) cao su plastic t¨ng 24,3% s¶n phÈm da gi¶ da t¨ng 21,3%.
DÇu khÝ chiÕm møc t¨ng trëng cao nhê ¸p dông nhiÒu h¬n c¸c lo¹i m¸y
mãc ®¹i c«ng nghiÖp nh m¸y khoan maý hót
. ®Ó khai th¸c vµ chÕ biÕn
dÇu th« t¨ng(17,49%)
Vai trß cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp cßn t¸c ®éng rÊt lín tíi c¬ cÊu c«ng
nghiÖp theo khu vùc kinh tÕ trong níc vµ ®Çu t níc ngoµi. T¹o sù kh¸c
biÖt trong khu vùc quèc doanh tËp trung mét sè nghµnh ®éc quyÒn nh ®iÖn
níc thuèc l¸ th× khu vùc níc ngoµi cã vèn ®Çu t hÖ thèng m¸y mãc thiÕt
bÞ tËp trung vµo c¸c nghanh khai th¸c dÇu khÝ, m¸y tÝnh, ®iÖn tö , xe m¸y vµ
tØ träng ®· kh«ng ngõmg t¨ng lªn nãi chung t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh, khu
c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi tØ träng cña nã tõ 25% n¨m 1995 lªn
29% n¨m 1997 vµ 35,5% n¨m 2000
*XÐt tíi vai trß, ý nghÜa cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp ®iÓn h×nh ë c¸c
khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp
- §Ó gãp phÇn kh¶i cøu vÒ vÊn ®Ò vai trß cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp
trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë nãc ta t¹i c¸c khu c«ng
nghiÖp, khu chÕ xuÊt
+ §a m¸y mãc vµo chuyªn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô
trùc tiÕp phôc vô hç trî ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong khu ®· gãp
phÇn t¨ng troöng kinh tÕ. N¨m 1996 c¸c khu c«ng nghiÖp- khu chÕ xuÊt c¶
níc xuÊt khÈu 400tr USD chiÕm 8,75%, n¨m 1998 con sè nµy t¨ng lªn
1.300tr USD vµ chiÕm 14% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu riªng hai khu chÕ
xuÊt T©n ThuËn vµ Linh Trung cã 95 doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· xuÊt khÈu
405tr USD, Khu c«ng nghiÖp §ång Nai 6-22 tr USD 66% tæng doanh thu
cña c¶ khu vµ ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ 28%. KÕt qu¶ n¸y cµng gãp
tailieuonthi
phÇn cñng cè liÒm tin vµ kú väng cña chóng ta vµo vai trß cña m¸y mãc ®¹i
c«ng nghiÖp ®èi víi tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
+ M¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp cã vai trß rÊt to lín ë nhiÒu nghµnh c«ng
nghiÖp ,VÝ dô trong mét nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn cÇn cã bao nhiªu m¸y mãc ®¹i
c«ng nghiÖp : tua bin, m¸y ®èt ., vµ nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh lµ mét
c«ng tr×nh cho sù ¸p dông c¸c m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp
- Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp cßn gi÷ vµ ph¸t huy
vai trß v« cïng quan träng cña nã trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn
®¹i ho¸ ®¸t níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn sÏ lµm nÒn t¶ng cho c¸c nghµnh
kh¸c ph¸t triÓn
II Vai trß cña m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp ®èi víi n«ng nghiÖp vµ dÞch vô
ViÖc ¸p dông m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp lµm t¨ng kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña
c«ng nghiÖp kÐo theo sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vµ dÞch vô tõ ®ã lµm
t¨ng ng©n s¸ch nhµ níc .
III §èi víi ®êi sèng x· héi.
§· t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c ®èi tîng lao ®éng tõ trùc tiÕp s¶n xuÊt gi¸n
tiÕp s¶n xuÊt ®ång thêi thay ®æi c¬ cÊu, lµm t¨ng kh¶ n¨ng, nguån lùc, n¨ng
xuÊt x· héi.
ViÖc ¸p dông m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp vÉn gi÷ vai trß quan träng trong
viÖc vËn hµnh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
IV. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ.
- T¹o lËp thÞ trêng c«ng nghÖ
- ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé c«ng nghÖ.
- T¨ng ®Çu t cho ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ nguån
- Hîp t¸c quèc tÕ khoa häc vµ c«ng nghÖ.
- T¨ng cêng kiÓm so¸t , gi¸m ®Þnh c«ng nghÖ vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
- §æi míi hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ
- §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng th«ng tin, tuyªn truyÒn phæ cËp c¸c kiÕn thøc
khoa häc vµ c«ng nghÖ.
tailieuonthi
KÕt luËn.
HiÖn nay thÕ giíi ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp xu thÕ quèc tÕ ho¸
ngµy cµng cao, viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt. M¸y mãc ®¹i c«ng
nghiÖp lu«n lu«n gi÷ vai trß quan träng ®Ó n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng,
kinh tÕ x· héi. Chñ TÞch Hå ChÝ Minh ®· gi¸n tiÕp nhÊn m¹nh vai trß cña
m¸y mãc ®¹i c«ng nghiÖp ngêi nãi: “Muèn ®¶m b¶o ®êi sèng sung síng
m·i m·i, ph¶i c«ng nghiÖp ho¸ x· héi chñ nghÜa, ph¶i x©y dùng c«ng
nghiÖp nÆng”. “Muèn cã nhiÒu m¸y th× ph¶i më mang c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp lµm ra m¸y, ra gang, thÐp, than, dÇu... ®ã lµ con ®êng ®i cña chóng
ta, con ®êng c«ng nghiÖp ho¸ níc nhµ.
Bµi viÕt cña em ®· ®îc hoµn thµnh. Do tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng thùc tÕ
cña mét sinh viªn n¨m ®Çu cã h¹n nªn bµi viÕt khã tr¸nh khái thiÕu sãt. RÊt
mong ®îc sù gãp ý cña qóy thÇy c« vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó bµi viÕt ®îc
hoµn thiÖn h¬n.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Hµ Néi, ngµy 01 th¸ng 04 n¨m 2003
Sinh viªn thùc hiÖn
§inh ThÞ Thanh Giang
tailieuonthi
tµi liÖu tham kh¶o
1. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ c¸c sè th¸ng 3,4,5 n¨m 2000
2. ViÖt Nam 2000 NXB thèng kª
3. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c Lªnin
4.T¹p chÝ th«ng tin tµi chÝnh n¨m 2000
- Xem thêm -