Phßng gi¸o dôc Thä Xu©n
----------
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm
§Ò tµi:
kinh nghiÖm tõ viÖc lµm
mét sè thÝ nghiÖm
m«n VËt lÝ thcs
GV: TrÇn V¨n TuÊn
§V: Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng
N¨m häc 2007 – 2008
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
A.PhÇn më ®Çu:
I. LÝ do chän ®Ò tµi:
Khi lµm thÝ nghiÖm thùc hµnh, thÝ nghiÖm kiÓm tra,…ë c¸c tiÕt d¹y vµ häc
m«n VËt lÝ trong trêng THCS cã rÊt nhiÒu TN lµm kh«ng thµnh c«ng hay
thµnh c«ng nhng mÊt nhiÒu thêi gian. DÉn ®Õn GV kh«ng hoµn thµnh bµi d¹y,
HS kh«ng n¾m ®îc bµi häc. Lµm chÊt lîng d¹y vµ häc kÐm kh«ng hiÖu qu¶;
Lµm mÊt lßng tin cña HS vµo khoa häc. §Ó gióp ®ì ®ång nghiÖp vµ HS th¸o gì
nh÷ng víng m¾c trªn t«i xin ®a ra s¸ng kiÕn kinh nghiÖm víi ®Ò tµi “Kinh
nghiÖm tõ viÖc lµm mét sè thÝ nghiÖm m«n VËt lÝ THCS ”.
II. Môc ®Ých cña ®Ò tµi:
Gióp GV vµ HS :
- BiÕt c¸ch lµm thµnh c«ng mét sè thÝ nghiÖm VËt lÝ khã, phøc t¹p.
- HiÓu môc tiªu lµm thÝ nghiÖm.
- VËn dông lµm thµnh c«ng thÝ nghiÖm vµ lµm th¹o c¸c thÝ nghiÖm vËt lÝ.
III. NhiÖm vô vµ giíi h¹n ®Ò tµi:
1. NhiÖm vô ®Ò tµi:
- §a ra mét sè kinh nghiÖm ®Ó lµm thµnh c«ng mét sè thÝ nghiÖm khã, c¸c thÝ
nghiÖm cã ®å dïng háng, kÐm chÊt lîng, c¸c thÝ nghiÖm thiÕu ®å dïng… mµ
GVvµ HS cã thÓ m¾c ph¶i sai lÇm.
- §a ra nh÷ng thiÕu sãt do x¸c ®Þnh môc ®Ých TN cha chÝnh x¸c; hiÓu néi
dung thÝ nghiÖm cha ®óng; c¸ch bè trÝ lµm thÝ nghiÖm, c¸ch lµm thÝ nghiÖm,
c¸ch quan s¸t hiÖn tîng cña thÝ nghiÖm, c¸ch sö dông ®å dïng thÝ nghiÖm…
cßn lóng tóng, dÉn ®Õn lµm c¸c thÝ nhiÖm kh«ng thµnh c«ng, kh«ng ®óng,
kh«ng chÝnh x¸c.
- §a ra c¸ch kh¾c phôc ®Ó lµm thµnh c«ng, lµm ®óng, lµm chÝnh x¸c thÝ
nghiÖm.
2. Giíi h¹n ®Ò tµi:
C¸c thÝ nghiÖm cã trong SGK VËt lÝ THCS.
IV. §èi tîng nghiªn cøu ®Ò tµi:
HS líp 6,7,8 vµ9.
V. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu:
- Lµm thÝ nghiÖm thö theo s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
- Híng dÉn HS ¸p dông kinh nghiÖm ®Ó lµm thÝ nghiÖm
- NhËn xÐt ®¸nh gi¸ rót ra kinh nghiÖm.
- Bæ sung ®Ó söa ®æi ph¬ng ph¸p lµm thÝ nghiÖm vµ ®å dïng cÇn thiÕt cho thÝ
nghiÖm
VI: C¬ së khoa häc:
-
Dùa vµo néi dung SGK vËt lý THCS.
Dùa vµo néi dung c¸c bµi thùc hµnh cô thÓ trong tõng bµi häc, tiÕt häc.
Dùa vµo tµi liÖu híng dÉn lµm thÝ nghiÖm cã trong phßng thÝ nghiÖm.
Dùa vµo néi dung c¸c líp häc chuyªn ®Ò m«n VËt lý THCS.
2
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- Dùa vµo ®èi tîng HS ®Ó nghiªn cøu.
- Dùa vµo tµi liÖu tù häc BDTX chu k× 2004-2007…
VII: Thùc tr¹ng d¹y häc cña GV vµ kh¶ n¨ng häc
cña HS:
1. Thùc tr¹ng d¹y häc cña GV.
- §· cã thãi quen sö dông ®å dông d¹y häc trong tõng bµi d¹y, tiÕt häc.
- Cha chó ý chu ®¸o c«ng dông cña ®å dïng dông cô thÝ nghiÖm.
- Cha n¾m v÷ng vµ ®Çy ®ñ môc tiªu cña tõng thÝ nghiÖm trong mçi bµi, tiÕt
d¹y.
- Ng¹i lµm thÝ nghiÖm, lµm thÝ nghiÖm qua loa, lµm thÝ nghiÖm kh«ng thµnh
c«ng.Tæ chøc buæi thÝ nghiÖm cha chu ®¸o.Qu¶n lý HS lµm thÝ nghiÖm cha
tèt…
2. Kh¶ n¨ng cña HS :
- Cã t chÊt ®Ó n¾m v÷ng c¸ch lµm thÝ nghiÖm vµ lµm thÝ nghiÖm. Cha chó ý
®Õn kÕt qu¶ thÝ nghiÖm, môc tiªu thÝ nghiÖm, ý ®å thÝ nghiÖm.
- Mét sè HS kh«ng tËp trung cao cïng nhãm ®Ó lµm thÝ nghiÖm, cßn lµm ån vµ
lµm viÖc riªng.
- C¸c thÝ nghiÖm phøc t¹p vµ khã, thêng lµm kh«ng thµnh c«ng vµ kh«ng cã
hiÖu qu¶...
VIII: Kh¶o s¸t thùc tÕ:
- GVvµ HS ®Òu cã s¸ch gi¸o khoa, s¸ch bµi tËp VËt lý THCS vµ c¸c s¸ch tham
kh¶o kh¸c thuéc bé m«n VËt lý.
- Ham thÝch lµm thÝ nghiÖm VËt lý.
- §å dïng thÝ nghiÖm c¬ b¶n ®Çy ®ñ, ®¸p øng cho viÖc d¹y vµ häc bé m«n vËt
lý. Nhng cã mét sè ®å dïng bÞ háng, kÐm chÊt lîng cha ®ùc söa ch÷a bæ
sung.
- Phong chøc n¨ng bµn, ghÕ lµm thÝ nghiÖm cha phï hîp
B. Néi dung:
I. Néi dung ®Ò tµi:
Sau ®©y lµ nh÷ng kinh nghiÖm ®Ó lµm thµnh c«ng mét sè thÝ nghiÖm khã vµ
phøc t¹p mµ b¶n th©n, nhiÒu ®ång nghiÖp vµ HS lµm kh«ng thµnh c«ng, hoÆc
nÕu thµnh c«ng còng mÊt nhiÒu thêi gian.
T«i ®· nghiªn cøu, lµm thÝ nghiÖm kiÓm tra, ¸p dông d¹y thö nghiÖm cho
nhiÒu líp ë nhiÒu n¨m,. ThÊy cã hiÖu qu¶ d¹y vµ häc cao. T«i xin ®îc tr×nh
bµy néi dung c¸c kinh nghiÖm cña m×nh nh sau.
1. ThÝ nghiÖm 4.3 -Bµi 4 §o thÓ tÝch mét vËt r¾n kh«ng thÊm níc (Líp 6).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
NhiÒu häc sinh ®æ níc vµo b×nh trµn khi níc mÊp mÐ miÖng trµn nhng
cha trµn níc ra ngoµi do cßn mµng c¨ng cña níc víi thµnh b×nh. NÕu nhóng
vËt vµo ®Ó lÊy níc trµn vµ coi phÇn níc trµn ra ngoµi ®ã b»ng thÓ tÝch cña vËt.
3
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
LÊy lîng níc trµn ra b»ng b×nh trµn cã thÓ tÝch b»ng thÓ tÝch vËt r¾n kh«ng
thÊm níc.
c. Nguyªn nh©n sai sãt:
khi níc mÊp mÐ miÖng trµn nhng cha trµn níc ra ngoµi do cßn mµng c¨ng
cña níc víi thµnh b×nh. NÕu nhóngvËt vµo th× níc ph¶i d©ng lªn mét chót
míi trµn ra ngoµi. LÊy PhÇn níc trµn ®Ó x¸c ®Þnh thÓ tÝch cña vËt.
Lµm nh vËy th× thÓ tÝch phÇn níc trµn ra bÐ h¬n thÓ tÝch cña vËt, dÉn ®Õn sai
sè lín trong phÐp ®o.
d. Kh¾c phôc:
Híng dÉn häc sinh tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm nh sau:
Khi ®æ níc vµo b×nh trµn, ®æ níc vµo qu¸ mét chót cho níc thõa trµn ra
ngßai mét chót, ®Ó b×nh trµn ®øng yªn, th¶ vËt vµo vµ høng phÇn níc ®ã ®Ó
tÝnh b»ng thÓ tÝch cña vËt.
2. ThÝ nghiÖm h×nh 16.4- Bµi 16: "Rßng räc"- (Líp 6).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng lùc kÕ ®Ó kÐo mét vËt lªn th«ng qua sîi d©y v¾t qua rßng räc cè ®Þnh.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
ThÝ nghiªm dïng lùc kÕ ®o lùc kÐo vËt lªn theo ph¬ng th¼ng ®øng, chiÒu tõ
trªn xuèng.
c. Sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i:
ThÝ nghiÖm nµy khi ®o lùc cÇn ph¶i ®Ó ®Çu mãc vËt lªn trªn, ®Çu n©ng lùc kÕ
kÐo xuèng phÝa díi. Nh vËy lùc cÇn ®o bÞ sai. Nguyªn nh©n lµ do ngoµi gi¸ trÞ
lùc cÇn ®o cßn cã c¶ träng lîng cña lùc kÕ kÐo gi¶n lß xo cña lùc kÕ.
d. Kh¾c phôc:
Treo ngîc lùc kÕ ®øng c©n b»ng trªn gi¸, ®Ó cho lùc kÕ ®øng c©n b»ng, ®iÒu
chØnh cho kim lùc kÕ c©n b»ng l¹i ë v¹ch o råi míi lµm thÝ nghiÖm.
3. ThÝ nghiÖm h×nh 21.1a, h×nh 21.1b- Bµi 21: "Mét sè øng dông cña sù në
v× nhiÖt" - (Líp 6).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng löa ®Ìn cån nung mét thanh thÐp ®îc g«ng ch¾c hai ®Çu trªn mét gi¸.
Mét ®Çu cña thanh thÐp ®îc chèt b»ng chèt gang, ®Çu cßn l¹i vÆn chÆt b»ng
®ai èc.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
Th«ng qua thÝ nghiÖm HS n¾m ®îc vÒ sù në nhiÖt cña c¸c chÊt r¾n sinh lùc
rÊt lín.
c. Sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i:
- Khi g«ng thanh thÐp lªn gi¸ vÆn ®ai èc kh«ng chÆt.
- §Ó ngän ®Ìn cån nung thanh thÐp kh«ng ®óng vÞ trÝ ngän ®Ìn cån to¶ nhiÖt
cao nhÊt.
- Khi t¾t ®Ìn cån thæi b»ng miÖng, hay déi níc…
d. Kh¾c phôc:
Tríc khi lµm thÝ nghiÖm cÇn ph¶i chó ý mét sè viÖc sau:
-Tríc khi ®èt cån nung thanh s¾t cÇn vÆn chÆt ®ai èc thanh thÐp.
-Ph¶i ®Ó thanh thÐp cÇn nung ë 1/3 ngän ®Ìn cån kÓ tõ trªn xuèng ®Ó lÊy nhiÖt
cao nhÊt cña ®Ìn cån cung cÊp.
4
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- Khi t¾t ®Ìn cån kh«ng ®îc thæi, déi níc… mµ ph¶i dïng tÊm kim lo¹i ®Ëy
kÝn ngän ®Ìn cån ®Ó t¾t löa.
4. ThÝ nghiÖm h×nh 21.4 - Bµi 21: "Mét sè øng dông cña sù në v× nhiÖt"(Líp 6).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng ®Ìn cån nung mét ®Çu b¨ng kÐp theo c¸c t thÕ sau:
- §Æt phÝa l¸ ®ång xuèng díi ®Ó nung.
- §Æt phÝa l¸ thÐp xuèng díi ®Ó nung.
- §Æt däc sèng thanh b¨ng kÐp ®Ó nung ®Òu ®ång thêi c¶ l¸ ®ång vµ l¸ thÐp.
b. Môc tiªu cña thÝ nghiÖm:
Dïng ®Ìn cån nung nãng mét ®Çu thanh b¨ng kÐp ®Ó HS quan s¸t thÊy ®îc
- C¸c chÊt r¾n kh¸c nhau th× co gi¶n v× nhiÖt còng kh¸c nhau.
- Khi co gi¶n v× nhiÖt c¸c chÊt r¾n sinh ra mét lùc rÊt lín.
- ThÊy ®îc øng dông cña b¨ng kÐp trong thùc tÕ nh b¨ng kÐp trong bµn lµ
®iÖn, r¬ le nhiÖt trong m¸y biÕn thÕ…
c. Khã kh¨n cho viÖc quan s¸t thÝ nghiÖm trªn líp hay trong nhãm vµ c¸c kh¾c
phôc:
NÕu lµm thÝ nghiÖm trªn bµn GV c¶ líp quan s¸t, nªn lµm ®ång thêi hai thÝ
nghiÖm h×nh 21.4a vµ h×nh 21.4b, cho HS quan s¸t, so s¸nh th× häc sinh c¶ líp
thÊy rÊt râ chØ cong vÒ phÝa l¸ thÐp mµ kh«ng bao giê cong vÒ phÝa l¸ ®ång.
Nªó cho HS lµm thÝ nghiÖm theo tõng nhãm th× nªn thay hai thÝ nghiÖm
H21.4a vµ H21.4b b»ng mét thÝ nghiÖm lµ: §Ó ®øng ®Çu thanh b¨ng kÐp nung
trong ®Ìn cån, kh«ng ®Ó n»m thanh b¨ng kÐp nung nh trong c¸c thÝ nghiÖm
H21.4a vµ H21.4b SGK VËt lÝ líp 6. Lµm nh thÕ nhiÖt n¨ng cÊp cho hai l¸
b¨ng kÐp nh nhau, nhng b¨ng kÐp vÉn cø cong vÒ mét phÝa (PhÝa g¾n l¸ thÐp).
§Ó chøng tá c¸c chÊt kh¸c nhau th× në v× nhiÖt còng kh¸c nhau. ThÊy sù në v×
nhiÖt sinh ra mét lùc rÊt lín. H¬n n÷a hiÓu râ cÊu t¹o b¨ng kÐp vµ øng dông cña
b¨ng kÐp ®Æt trong bµn lµ ®iÖn…
5. ThÝ nghiÖm h×nh 11- bµi 3 “chuyÓn ®éng ®Òu - ChuyÓn ®éng kh«ng ®Òu
”( Líp 8):
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
- §Æt b¸nh ®µ trªn m¸ng nghiªng.
- Cho b¸nh ®µ chuyÓn ®éng trªn ®o¹n m¸ng nghiªng vµ ®o¹n m¸ng n»m ngang.
- Dïng bót d¹ ®¸nh dÊu vÞ trÝ trôc b¸nh ®µ di chuyÓn ®îc trong nh÷ng kho¶ng
thêi gian b»ng nhau.
(Dïng m¸y gâ nhÞp ®Ó nghe nh÷ng kho¶ng thêi gian b»ng nhau).
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS thÊy ®îc vËt chuyÓn ®éng th¼ng ®Òu vµ chuyÓn ®éng kh«ng ®Òu: Cho
b¸nh ®µ l¨n trªn m¸ng cã hai ®o¹n ®êng. §o¹n ®êng ®Çu n»m nghiªng vµ
®o¹n ®êng sau n»m ngang. §o¹n ®êng ®Çu lµm thÝ nghiÖm ®Ó thÊy ®îc
trong nh÷ng kho¶ng thêi gian nh nhau vËt ®i ®îc nh÷ng qu·ng ®êng kh«ng
b»ng nhau. §o¹n ®êng sau lµm thÝ nghiÖm ®Ó thÊy ®îc trong nh÷ng kho¶ng
thêi gian nh nhau vËt ®i ®îc nh÷ng qu·ng ®êng b»ng nhau.
c. Sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i:
- §Ó m¸ng nghiªng ë ®é dèc lín, lµm b¸nh ®µ chuyÓn ®éng qu¸ nhanh.
5
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- kh«ng ®¸nh dÊu kip thêi nh÷ng ®o¹n ®êng b¸nh ®µ chuyÓn ®éng trong nh÷ng
kho¶ng thêi gan b»ng nhau.
- §Ó mÆt m¸ng nghiªng kh«ng ®óng vÞ trÝ n»m ngang lµm b¸nh ®µ khi chuyÓn
®éng l¨n lÖch sang phÝa thÊp.
- §Æt b¸nh ®µ kh«ng ®óng chÝnh gi÷a lßng m¸ng nghiªng lµm cho khi b¸nh ®µ
chuyÓn ®éng còng ®i lÖch híng sang mét bªn.
- Qu¸ tr×nh ®¸nh dÊu c¸c ®o¹n ®êng di chuyÓn kh«ng ®ång thêi víi trôc l¨n
cña b¸nh ®µ.
- Kh«ng tËp trung cao ®é nghe tiÕng gâ nhÞp cña m¸y ®Õm thêi gian ®Ó v¹ch
dÊu c¸c ®o¹n ®êng ®i cña trôc b¸nh ®µ, dÉn ®Õn ®¸nh dÊu c¸c ®o¹n ®êng
chuyÓn ®éng b»ng nhau cña trôc b¸nh ®µ trong nh÷ng kho¶ng thêi gian b»ng
nhau kh«ng chÝnh x¸c…
d. Mét sè lu ý vµ c¸ch kh¾c phôc:
- Tríc khi lµm thÝ nghiÖm nªn ®Ó phÇn m¸ng nghiªng ë ®é nghiªng võa ph¶i,
kho¶ng 1/3 cña thanh ®øng t¹o m¸i nghiªng ®å dïng cã trong phßng thi nghiÖm
nhµ trêng lµ ®ñ;
- CÇn chØnh m¸ng nghiªng sao cho giät níc th¨ng b»ng, ®óng t©m.
- §Æt b¸nh xe sao cho chÝnh gi÷a m¸ng nghiªng råi míi cho b¸nh xe chuyÓn
®éng.
- Bót d¹ ®¸nh dÊu nh÷ng qu¶ng ®êng b»ng nhau trong nh÷ng kho¶ng thêi gian
b»ng nhau, lu«n di chuyÓn theo trôc quay cña b¸nh xe.
- tËp trung cao ®é ®Ó nghe m¸y ®Õm thêi gian gâ nhÞp vµ ®¸nh dÊu cho chÝnh
s¸c.
6. ThÝ nghiÖm kiÓm tra vÒ 2 lùc c©n b»ng t¸c dông vµo vËt ®ang chuyÓn
®éng th× chóng chuyÓn ®éng th¼ng ®Ò ( M¸y – A tót ): h×nh 5.3- bµi 5 “ sù
c©n b»ng lùc – qu¸n tÝnh ”- ( Líp 8).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng m¾y – Atut: Cho hai qu¶ nÆng A vµ B gièng hÖt nhau mãc nèi víi nhau
b»ng mét sîi d©y, v¾t qua mét rßng räc cè ®Þnh. Cho qu¶ nÆng A kÐo qu¶ nÆng
B chuyÓn ®éng ®i qua hai m¾t c¶m quang.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
Chøng tá hai lùc c©n b»ng t¸c dông víi nhau ®ang chuyÓn ®éng th× chuyÓn
®éng th¼ng ®Òu.
c. Nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn thÝ nghiÖm kh«ng thµnh c«ng:
- Lµm thÝ nghiÖm ë n¬i cã ¸nh s¸ng tèt, lµm c¸c ®Ìn c¶m quang kh«ng c¶m
nhËn ®îc ¸nh s¸ng ph¸t ra cña qu¶ nÆng A khi ®i qua. Nªn c¸c ®Ìn c¶m quang
kh«ng ph¸t ra tÝn hiÖu cho m¸y ®Õm thêi gian ho¹t ®éng. M¸y ®Õm thêi gian
kh«ng lµm viÖc. ThÝ nghiÖm kh«ng thµnh c«ng.
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
ThÝ nghiÖm nµy cÇn lµm trong ®iÒu kiÖn m«i trêng trêi tèi th× c¸c m¾t c¶m
quang míi c¶m nhËn ®îc tÝn hiÖu ¸nh s¸ng cña qu¶ nÆng A ®i qua. Cã nh thÕ
c¸c ®Ìn c¶m quang míi b¸o cho m¸y ®Õm thêi gian ®ãng hay c¾t khi vËt A
chuyÓn ®éng qua m¾t c¸c ®Ìn c¶m quang.
Muèn vËy khi lµm thÝ nghiÖm nµy cÇn ®ãng kÝn c¸c cöa cña phßng häc.
7. ThÝ nghiÖm h×nh 8.3- bµi 8 “ ¸p suÊt chÊt láng – b×nh th«ng nhau ”( Líp 8).
6
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
- Dïng mét b×nh trô kh«ng ®¸y vµ cã hai lç th«ng ë bªn thµnh.
- Dïng c¸c mµng cao su máng bÞt kÝn ®¸y vµ hai lç th«ng cña èng trô.
- §æ níc vµo èng trô.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
Chøng tá ¸p suÊt cña chÊt láng kh«ng nh÷ng t¸c dông xuèng ®¸y b×nh mµ cßn
t¸c dông lªn thµnh b×nh theo mäi ph¬ng.
c. Nguyªn nh©n lµm khã kh¨n cho thÝ nghiÖm:
- ThÝ nghiÖm nµy mµng cao su ®Òu bÞ l·o ho¸ theo thêi gian bÞ dß thñng.
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
§Ó cã mµng cao su lµm thÝ nghiÖm b»ng c¸ch lÊy qu¶ bãng bay thay lµm
mµng cao su.
8. ThÝ nghiÖm h×nh 8.4- bµi 8 “ ¸p suÊt chÊt láng – b×nh th«ng nhau ”( Líp 8).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng mét èng trô kh«ng ®¸y. Mét mµng D bÞt kÝn ®¸y èng trô b»ng c¸ch kÐo
c¨ng d©y buéc vµo t©m cña mµng D. Khi nhóng miÖng èng trô ®· bÞt kÝn mµng
D xuèng níc, bu«ng sîi d©y bu«ng sîi d©y kÐo mµng D ra. Nghiªng tr¸i
nghiªng ph¶i ®Çu èng trô bÞt mµng D trong níc.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
Chøng tá ¸p suÊt cña chÊt láng kh«ng nh÷ng t¸c dông xuèng ®¸y b×nh, lªn
thµnh b×nh mµ t¸c dông vµo vËt nhóng trong lßng nã theo mäi ph¬ng.
c. Nguyªn nh©n cã thÓ dÉn ®Õn thÝ nghiÖm kh«ng thµnh c«ng:
Mµng D cã thÓ rêi ngay ra khái miÖng èng trô ngay sau khi th¶ sîi d©y kÐo
mµng D ra lµ do:
- Cã thÓ d©y kÐo mµng D kh«ng c¨ng;
- Do mÆt mµng D vµ miÖng èng trô tiÕp xóc kh«ng kÝn; …
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
§Ó lµm thµnh c«ng thÝ nghiÖm nµy cÇn lu ý mét sè vÊn ®Ò sau:
- B«i níc ít mµng D tríc khi ®Æt mµng D s¸t vµo miÖng èng trô ®Ó ®é kÝn
gi÷a mµng D vµ miÖng èng trô tèt h¬n.
- Khi mµng D ¸p s¸t vµo miÖng èng trô ®ang nhóng trong níc lµm thÝ nghiÖm
nghiªng tr¸i, nghiªng ph¶i … ph¶i lµm nhanh ®Ó kÕt thóc thÝ nghiÖm. Tr¸nh ®Ó
l©u mµng D bÞ hë víi miÖng èng trô, níc thÊm lät vµo trong èng trô, mµng D
rêi ra khái miÖng èng trô. Nh vËy thÝ nghiÖm bÞ thÊt b¹i.
9. ThÝ nghiÖm h×nh 10.2- Bµi: “Lùc ®Èy ¸c-Si-MÐt”- (Líp 8).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng lùc kÕ ®Çu tiªn ®o träng lîng cña vËt ë ngoµi kh«ng khÝ; TiÕp nhóng
vËt vµo níc ®o träng lîng cña vËt trong níc.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
Dïng lùc kÕ ®o träng lîng cña vËt kh«ng khÝ vµ ë trong níc. So s¸nh c¸c
kÕt qu¶ ®o ®îc ®Ó rót ra khi mét vËt nhóng trong chÊt láng th× vËt bÞ chÊt láng
®Èy lªn mét lùc theo ph¬ng th¼ng ®øng.
c. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn kÕt qu¶ ®o sai:
+ Dïng tay n©ng lùc kÕ ®Ó ®o lùc;
7
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
+ §o träng lîng cña vËt trong níc xong kh«ng dïng kh¨n l¨u kh« vËt ®Ó ®o
lùc ngoµi kh«ng khÝ.
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
Khi lµm thÝ nghiÖm nµy cÇn lu ý:
- Kh«ng dïng tay ®Ó n©ng lùc kÕ mµ ph¶i treo lùc kÕ trªn gi¸ thÝ nghiÖm. Lµm
nh thÕ ®Ó tr¸nh rung ®éng, ta ®îc gi¸ trÞ lùc ®o cã ®é chÝnh x¸c cao.
- §o träng lîng cña vËt ë kh«ng khÝ còng nh ë trong níc kh«ng nªn dïng
tay ®Ó n©ng lùc kÕ mµ ph¶i ®Æt lùc kÕ trªn mét gi¸ cè ®Þnh.
Khi ®o träng lîng cña vËt trong níc nªn treo lùc kÕ lªn gi¸, mãc vËt vµo lùc
kÕ cho vËt vµ lùc kÕ ®øng c©n b»ng, ®a cèc níc tõ díi lªn cho vËt ngËp vµo
níc. Lµm nh vËy tr¸nh sù rung ®éng lùc kÕ, ta ®îc gi¸ trÞ lùc cÇn ®o chÝnh
x¸c.
- Lau kh« vËt sau nh÷ng lÇn ®o vËt trong níc.
10. ThÝ nghiªm h×ng 10.3- Bµi: “Lùc ®Èy ¸c-Si-MÐt”- (Líp 8).
a. Néi dung:
Dïng b×nh trµn, nhóng vËt vµo b×nh trµn, høng lÊy phÇn níc trµn ra. . LÊy
phÇn níc trµn ra ®ã c©n cïng víi vËt ®ang nhóng ngËp trong níc. So s¸nh kÕt
qu¶ ®o träng lîng cña vËt ë hai trêng hîp trªn thÊy chóng b»ng nhau. Tõ ®ã
chøng tá lùc ®Èy Ac-Si-MÐt b»ng träng lîng phÇn chÊt láng bÞ vËt chiÕm chç.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
LÊy ra phÇn níc cã thÓ tÝch b»ng thÓ tÝch vña vËt b»ng ph¬ng ph¸p dïng
b×nh trµn.
c. Nguyªn nh©n g©y ra sai sè:
- B×nh trµn ®Ó kh«ng ngay ng¾n
- §æ níc vµo b×nh trµn cha thËt ®Çy, cha vît qua khái lùc c¨ng mµng níc
víi thµnh b×nh.
- §æ cha hÕt phÇn níc trµn ra…
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
- B×nh trµn ph¶i ®Ó ngay ng¾n, trªn mÆt ph¼ng n»m ngang, kh«ng rung ®éng
trong suèt thêi gian lµm thÝ nghiÖm.
- §æ níc vµo b×nh trµn sao cho phÇn níc thõa trµn ra ngoµi míi nhóng vËt
vµo vµ høng hÕt phÇn níc nµy l¹i.
- §æ hÕt phÇn níc trµn ra ®· høng ®îc ë trªn lªn cèc treo trªn lùc kÕ. Lµm
nh vËy míi lÊy ®îc thÓ tÝch níc b»ng thÓ tÝch cña vËt.
11. ThÝ nghiÖm h×nh22.1- Bµi: 22 “DÉn nhiÖt“- (Líp 8).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng ®Ìn cån nung nãng mét ®Çu cña thanh kim lo¹i, trªn thanh cã g¾n c¸c
®inh gim b»ng s¸p lÇn lît tõ ®Çu A sang ®Çu B.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS n¾m ®îc vÒ sù dÉn nhiÖt.
c. Nguyªn nh©n lµm thÝ nghiÖm mÊt nhiÒu thêi gian nung:
Dïng thanh ®ång cã trong phßng thÝ nghiÖm ®Ó lµm thÝ nghiÖm. Do thanh
®ång nµy lµ thanh ®ång ®Æc khèi lîng lín, ph¶i cÇn lîng nhiÖt n¨ng lín míi
lµm nãng dÇn thanh AB ®îc. V× vËy khi nung nãng ®Çu A, ®Ó thanh nãng dÇn
tõ ®Çu A sang ®Çu B cña thanh mÊt nhiÒu thêi gian, ¶nh hëng ®Õn thêi gian
d¹y néi dung kh¸c cña tiÕt häc.
8
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
d. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
Cã thÓ thay thanh ®ång ®Æc b»ng èng ®ång hoÆc èng nh«m rçng h×nh trô(nh
èng nh«m chÊn tö ¨n ten ti vi). Khi lµm thÝ nghiÖm nung nãng ®Çu A th× nhiÖt
truyÒn dÇn sang ®Çu B nhanh h¬n rÊt nhiÒu so víi khi lµm thÝ nghiÖm b»ng
thanh ®ång ®Æc.V× vËy rót ng¾n ®îc thêi gian chê ®îi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.
12. Mét sè thÝ nghiªn vÒ dßng ®iªn ë líp 9:
a. Néi dung c¸c thÝ nghiÖm sau
ë c¸c thÝ nghiÖm:
- ThÝ nghiÖm h×nh 1.1- bµi 1 “Sù phô thuéc cña cßng ®é dßng ®iÖn vµo hiÖu
®iÖn thÕ g÷a 2 ®Çu d©y dÉn ”.
- ThÝ nghiÖm h×nh 4.1- (bµi 4); H×nh 41.2- (bµi 4) “§o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp”
- ThÝ nghiÖm h×nh 5.1- ( bµi 5) “§o¹n m¹ch m¾c song song”
- ThÝ nghiÖm 8.3- ( Bµi 8) “Sù phô thuéc cña ®iÖn trë vµo chiÒu dµi cña d©y
dÉn”
Vµ mét sè thÝ nghiÖm kh¸c cã sö dông nguån ®iÖn, c¸c ®iÖn trë, c¸c dông cô
®o nh ampe kÕ, v«n kÕ.
b. Nguyªn nh©n cho kÕt qu¶ ®o ë c¸c dông cô ®o(nh ampekÕ, V«nkÕ) kh«ng
chÝnh x¸c:
- Dïng nguån ®iÖn kh«ng hîp lÝ (§iÖn ¸p cao qu¸, thÊp qu¸; Pin, ¸c qui ®· hÕt
®iÖn; Dßng ®iÖn n¾n läc lÊy tõ biÕn thÕ ra cha tèt).
- Dïng c¸c dông cô ®o kh«ng chÝnh x¸c nh ®Ó kim chØ cha ®óng v¹ch 0
- Khi lµm thÝ nghiÖm míi ®ãng m¹ch ®iÖn, dßng ®iÖn qua c¸c ®iÖn trë cha lµm
cho chóng nãng ®Õn nhiÖt ®é æn ®Þnh ®Ó gi¸ trÞ c¸c ®iÖn trë cha æn ®Þnh, nªn
dßng ®iÖn qua m¹ch ®iÖn, qua c¸c dông cô ®o cha æn ®Þnh. NÕu lÊy ngay gi¸
trÞ ®o cña c¸c dông cô ®o lóc nµy th× c¸c kÕt qu¶ ®o sÏ kh«ng chÝnh x¸c…
c. C¸ch kh¾c phôc:
Khi lµm c¸c thÝ nghiÖm trªn ph¶i cÇn lu ý nh÷ng vÊn ®Ò sau :
- Dïng nguån ®iÖn hîp lÝ vµ thËt æn ®Þnh nh pin, ¾c quy tèt. Nguån ®iÖn tõ
m¸y biÕn thÕ ph¶i ®îc n¾n läc thËt tèt .
- C¸c dông cô ®o nh ampe kÕ, v«n kÕ cã ®é chÝnh x¸c cao (§iÖn trë ampe kÕ
rÊt nhá, ®iÖn trë v«n kÕ v« cïng lín)
- Kim chØ cña c¸c dông cô ®o khi cha cã dßng ®iÖn ®i vµo ph¶i chØnh ®óng
v¹ch 0.
- Ph¶i ®ãng nguån ®iÖn ch¹y qua c¸c ®iÖn trë sau vµi phót cho ®iÖn trë nãng
®Òu lóc ®ã ®iÖn trí cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi æn ®Þnh, dßng ®iÖn qua m¹ch ®iÖn æn
®Þnh th× c¸c lÇn ®o, sÏ cho kÕt qu¶ ®o ë c¸c dông cô ®o cã gi¸ trÞ chÝnh x¸c cao
h¬n.
13. ThÝ nghiÖm h×nh 22.1- bµi 22 “ T¸c dông tõ cña dßng ®iÖn – Tõ
trêng - ( Líp 9 )
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
§Æt ®o¹n d©y AB song song víi trôc cña kim nam ch©m thö. Cho dßng ®iÖn
ch¹y qua AB. Kim nam ch©m bÞ lÖch ®i mét gãc. Chøng tá d©y dÉn cã dßng
®iÖn ch¹y qua g©y ra tõ trêng.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS thÊy ®îc d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua g©y ra xung quanh nã mét m«i
trêng tõ trêng.
9
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
c. Sai lÇm HS thêng m¾c ph¶i:
§Ó ®iÒu chØnh d©y AB song song víi trôc kim nam ch©m tríc khi cho dßng
®iÖn ch¹y qua d©y dÉn AB HS cè t×nh xoay nam ch©m ®Ó trôc kim nam ch©m
song song víi d©y AB. Lµm nh vËy kh«ng bao giê trôc kim nam ch©m vµ d©y
AB song song víi nhau ®îc. V× kim nam ch©m lu«n lu«n chØ mét híng x¸c
®Þnh (Híng B¾c Nam ®Þa lÝ).
d. Híng kh¾c phôc:
ë thÝ nghiÖm nµy bè trÝ thÝ nghiÖm ph¶i ®Æt d©y AB song song víi trôc cña
kim nam ch©m. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i ®Æt lµ d©y AB song song víi trôc cña kim
nam ch©m ngay, nªn ta ph¶i ®iÒu chØnh. ViÖc ®iÒu chØnh d©y AB song song víi
kim nam ch©m GV nh¾c häc sinh ®Ó kim nam ch©m cè ®Þnh, xoay vµ ®iÒu
chØnh d©y AB.
14. Trong bµi 25: "Sù nhiÔm tõ cña s¾t, thÐp-Nam ch©m ®iÖn"- (Líp 9).
a. Khã kh¨n cña thÝ nghiÖm:
Trong phßng thÝ nghiÖm cña c¸c trêng chØ cã mét sè Ýt ®o¹n d©y thÐp. V× vËy
sau mçi lÇn lµm thÝ nghiÖm c¸c ®o¹n d©y thÐp bÞ nhiÔm tõ, kh«ng cßn c¸c ®o¹n
d©y thÐp cha nhiÔm tõ ®Ó lµm thÝ nghÖm cho c¸c lÇn sau.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
- HS thÊy ®îc s¾t, thÐp ®Æt vµo lßng èng d©y cã dßng ®iÖn ch¹y qua th× tõ
trêng cña èng d©y m¹nh h¬n;
- S¾t nhiÔm tõ m¹nh h¬n thÐp.
- Khi kh«ng cho nhiÔm tõ n÷a th× s¾t bÞ khö tõ rÊt nhanh, cßn thÐp bÞ khö tõ rÊt
chËm.
c. Ph¬ng ¸n kh¾c phôc:
Sau khi lµm thÝ nghiÖm thanh thÐp bÞ nhiÖm tõ, ®Ó cã thanh thÐp kh«ng bÞ
nhiÔm tõ ®Ó lµm thÝ nghiÖm cho c¸c lÇn sau, ta cho thanh thÐp ®ang nhiÔm tõ
vµo lßng èng d©y A, cho dßng ®iÖn xoay chiÒu qua èng d©y A vµi lÇn, mçi lÇn
kho¶ng vµi phót. Lµm nh vËy ®· khö ®îc tõ tÝnh ®Ó cã thanh thÐp kh«ng bÞ
nhiÔm tõ.
15. Bµi 28: "§éng c¬ ®iÖn mét chiÒu"- (Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Cho dßng ®iÖn mét chiÒu vµo m¸y ph¸t ®iÖn ®Ó cho m¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu
ho¹t ®éng.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS thÊy ®îc ho¹t ®éng cña m¸y ph¸t ®iÖn.
c. Sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i:
ThÝ nghiÖm h×nh 28.1. NÕu ®Ó hai thanh quÐt C1 vµ C2 T× lªn kho¶ng ph©n c¸ch
gi÷a hai vµnh b¸n khuyªn, ®ãng m¹ch ®iÖn th× ®éng c¬ ®iÖn sÏ kh«ng quay. Do
hiÖn tîng dßng ®iÖn bÞ ®o·n m¹ch.
d. §Ó kh¾c khôc trêng hîp nµy:
Tríc khi lµm thÝ nghiÖm ph¶i ®Ó hai thanh quÐt C1 vµ C2 t× lªn chÝnh gi÷a
cña mçi vµnh b¸n khuyªn cña ®éng c¬ míi ®ãng ®iÖn cho ®éng c¬ quay.
16. thÝ nghiÖm h×nh 31.4- Bµi "HiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ"- (Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
10
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- Trêng hîp 1: M¾c hai ®Ìn LED song song ngîc chiÒu vµo hai ®Çu mét d©y
dÉn. Cho thanh nam ch©m th¼ng quay xung quanh mét ®Çu cña cuén d©y.
- Trêng hîp 2: M¾c hai ®Ìn LED song song ngîc chiÒu vµo hai ®Çu mét d©y
dÉn. Cho cuén d©y trªn quay xung quanh mét ®Çu cña mét nam ch©m.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS quan s¸t thÊy ®îc hai ®Ìn LED m¾c song song ngîc chiÒu m¾c vµo hai
®Çu cuén d©y, khi cã nam ch©m quay quanh ®Çu cuén d©y (Hay èng d©y quay
quanh mét ®Çu cña nam ch©m) th× thÊy hai ®Ìn LED s¸ng t¾t liªn tôc lu©n phiªn
®æi cho nhau.
c. Nguyªn nh©n kh«ng thµnh c«ng thÝ nghiÖm:
Khi quay nam ch©m quanh cuén d©y cã m¾c hai ®Ìn LED song song ngîc
chiÒu th× c¸c ®Ìn LED kh«ng s¸ng hoÆc s¸ng yÕu HS khã quan s¸t thÊy ¸nh
s¸ng cña c¸c ®Ìn LED. Nguyªn nh©n do l©u ngµy nam ch©m gi¶m bít tõ tÝnh.
d. Kh¾c Phôc:
Cho thªm vµo lßng èng d©y mét lâi s¾t non th× tõ tÝnh cña èng d©y t¨ng lªn.
Lµm thÝ nghiÖm sÏ thµnh c«ng.
17. ThÝ nghiÖm h×nh 35.3- Bµi 35: "C¸c t¸c dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu
- §o cêng ®é, hiÖu ®iÖn thÕ xoay chiÒu"- (Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
§Ó mét ®Çu cña mét nam ch©m vÜnh cöu ë gÇn mét ®Çu cña cuén d©y dÉn cã
lâi s¾t non. Lµm thÝ nghiÖm theo c¸c trêng hîp sau:
- Trêng hîp 1:
Cho dßng ®iÖn mét chiÒu qua cuén d©y, ®Ó thÊy ®Çu èng d©y vµ nam ch©m
hót (hay ®Èy) nhau.
- Trêng hîp 2:
§æi chiÒu dßng ®iÖn qua cuén d©y ®Ó thÊy ®Çu cuén d©y vµ nam ch©m
®Èy(hay hót) nhau.
- Trêng hîp 3:
Thay dßng ®iÖn mét chiÒu b»ng dßng ®iÖn xoay chiÒu ®Ó thÊy ®Çu cuén d©y
vµ nam ch©m hót ®Èy nhau x¶y ra liªn tôc.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS thÊy ®îc khi ®æi chiÒu dßng ®iÖn th× tõ cùc cña nam ch©m ®iÖn còng ®æi
chiÒu.
c. Nguyªn nh©n kh«ng thµnh c«ng thÝ nghiÖm:
Tríc khi lµm thÝ nghiÖm nÕu ®Ó cùc cña thanh nam ch©m s¸t vµo ®Çu lâi s¾t
non cña èng d©y th× thÊy:
- Trêng hîp cho dßng ®iÖn mét chiÒu vµo cuén d©y cña èng d©y th× lóc nµo
nam ch©m còng hót ®Çu cña lâi s¾t non trong cuén d©y, mÆc dï ®· ®æi chiÒu
dßng ®iÖn. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm kh«ng ph©n biÖt ®îc cùc cña nam ch©m ®iÖn
víi cùc cña nam ch©m vÜnh cöu cïng tªn ®Èy nhau, hay kh¸c tªn hót nhau
- Trêng hîp cho dßng ®iÖn xoai chiÒu ch¹y qua cuén d©y cña èng d©y th× còng
kh«ng ph©n biÖt ®îc cùc nam ch©m ®iÖn cña cuén d©y vµ cùc cña nam ch©m
vÜnh cöu kh«ng hót nhau. Do ta ®Ó s¸t cùc cña nam ch©m vÜnh cöu víi ®Çu lâi
s¾t non trong cuén d©y nªn chóng lu«n lu«n hót nhau.
d. Kh¾c phôc:
§Ó c¸ch ®Çu cña nam ch©m víi ®Çu cña lâi s¾t non mét kho¶ng 50 - 100
mm míi tiÕn hµnh lµm thÝ nghiÖm th× :
11
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- Trêng hîp lµm thÝ nghiÖm cho dßng ®iÖn mét chiÒu ch¹y qua cuén d©y c¸c
cùc cña nam ch©m ®iÖn vµ nam ch©m vÜnh cöu cïng tªn th× ®Èy nhau vµ c¸c cùc
kh¸c tªn hót nhau rÊt râ.
- Trêng hîp lµm thÝ nghiÖm víi dßng ®iÖn xoay chiÒu ®i qua cuén d©y c¸c
cùc cña nam ch©m ®iÖn vµ nam ch©m vÜnh cöu chØ rung ®éng mµ kh«ng hót,
®Èy nhau thÊy rÊt râ.
18. ThÝ nghiÖm h×nh41.1- Bµi 41 “Quan hÖ gi÷a gãc tíi vµ gãc khóc x¹“ (Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
Dïng ph¬ng ph¸p che khuÊt: Chän vÞ trÝ B s¸t c¹nh khèi thuû tinh, c¾m ®inh
thø ba sao cho ®ång thêi che khuÊt ®inh I c¾m trªn mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai m«i
trêng kh«ng khÝ vµ thuû tinh vµ ®inh A c¾m ë ngoµi kh«ng khÝ.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
- HS thÊy ®îc hiÖn tîng khóc x¹ ¸nh s¸ng;
- X¸c ®Þnh ®îc gãc tíi vµ gãc khóc x¹;
- ThÊy ®îc khi t¨ng gãc tíi th× gãc khóc x¹ còng t¨ng.
c. Nguyªn nh©n kh«ng thµnh c«ng thÝ nghiÖm:
NhiÒu HS Kh«ng n¾m v÷ng viÖc t×m vÞ trÝ c¾m ®inh B ®ång thêi che khuÊt
®inh c¾m t¹i I vµ ®inh c¾m t¹i A.
- HS cã thÓ ®Æt kim B kh«ng s¸t c¹nh mÐp khèi thuû tinh mµ ®Ó c¸ch khèi thuû
tinh mét kho¶ng ë ngoµi kh«ng khÝ qu¸ xa.
- Khi ng¾m ®inh thø ba che khuÊt hai ®inh kia kh«ng ng¾m qua khèi thuû tinh
mµ ng¾m phÇn c¸c ®inh n»m ë ngoµi kh«ng khÝ.
c. Kh¾c phôc:
Lu ý häc sinh ®Æt m¾t phÝa khèi thuû tinh ®Ó ng¾m tÇm che khuÊt.
VÞ trÝ c¾m ®inh B ph¶i chän ë s¸t c¹nh khèi thuû tinh sao cho che khuÊt ®ång
thêi c¶ ®inh I vµ ®inh A.
19. ThÝ nghiÖm h×nh 42 .2- Bµi “ThÊu kÝnh héi tô“- (Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
§Æt mét thÊu kÝnh vµo hép ®ùng khãi. Cho khãi vµo hép ®ùng khãi. ChiÕu
chïm tia s¸ng tíi song song vµo hép khãi ®i qua thÊu kÝnh ®Ó ®îc chïm tia lã.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
HS quan s¸t thÊy râ chïm tia s¸ng tíi song song ®i qua thÊu kÝnh héi tô th×
cho chïm tia s¸ng lã héi tô. Chïm tia s¸ng tíi song song qua thÊu kÝnh ph©n k×
cho chïm tia lã ph©n k×.
c. Khã kh¨n x¶y ra:
- LÊy khãi vµo hép khãi ®îc Ýt;
- LÊy khãi vµo hép khãi mÊt nhiÒu thêi gian;
- Híng quan s¸t c¸c ®êng ®i cña tia s¸ng kh«ng hîp lÝ, khã thÊy râ…
d. Kh¾c phôc:
CÇn lu ý c¸c vÊn ®Ò sau:
- Muèn lÊy khãi cho nhanh ta cã thÓ ®Ó h¼n que h¬ng ®ang ch¸y vµo hép
®ùng khãi.
- Muèn quan s¸t râ ®êng truyÒn c¸c tia s¸ng qua hép khãi, ta nªn lµm thÝ
nghiÖm trong phßng kÐm ¸nh s¸ng, hoÆc phßng tèi cµng tèt.
- Cho häc sinh quan s¸t c¸c ®êng truyÒn cña c¸c tia s¸ng trong hép khãi
nghiªng mét gãc kho¶ng 300- 600 so víi ph¬ng truyÒn cña tia s¸ng.
12
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
20. ThÝ nghiÖm h×nh 43.2- Bµi “¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô”
-(Líp 9).
a. Néi dung thÝ nghiÖm:
- §Æt mét vËt s¸ng (ngän nÕn ®ang ch¸y) bªn ngoµi tiªu cù cña thÊu kÝnh héi
tô. §Æt mét mµn høng ë phÝa bªn kia thÊu kÝnh. Di chuyÓn mµn ®Ó híng ®îc
¶nh râ nÐt.
- §Æt mét vËt s¸ng (ngän nÕn ®ang ch¸y) bªn trong tiªu cù cña thÊu kÝnh héi
tô. Quan s¸t ®Ó thÊy ®îc ¶nh ¶o cña vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô.
b. Môc tiªu thÝ nghiÖm:
- Høng ®îc ¶nh thËt cña vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô trªn mµn;
- Quan s¸t thÊy ®îc ¶nh ¶o cña vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô
c. Sai lÇm cã thÓ m¾c ph¶i:
Trêng hîp quan s¸t ¶nh ¶o cña mét vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô, nhiÒu häc
sinh l¹i ®Æt m¾t ë phÝa ®Æt vËt ®Ó quan s¸t, còng thÊy cã ¶nh ¶o, vµ cho r»ng ®ã
lµ ¶nh ¶o cña vËt t¹o bëi thÊu kÝnh héi tô th× thËt lµ sai lÇm. V× ®©y lµ ¶nh ¶o t¹o
bëi chïm tia ph¶n x¹ cña mÆt kÝnh cña thÊu kÝnh chø kh«ng ph¶i ¶nh ¶o t¹o bëi
chïm tia khóc x¹ cña thÊu kÝnh.
d. Kh¾c phôc:
§Ó quan s¸t thÊy ¶nh ¶o cña thÊu kÝnh héi tô, ta ph¶i quan s¸t chïm tia khóc
x¹ ë phÝa bªn kh«ng ®Æt vËt, vµ nh×n vµo thÊu kÝnh.
21. ThÝ nghiÖm H43.2, H44.1, H45.1- Bµi “¶nh cña mét vËt t¹o bëi thÊu
kÝnh ph©n k×”- (Líp 9).
Khi lµm thÝ nghiÖm nghiªn cøu vÒ thÊu kÝnh ph©n k× th× còng ¸p dông c¸c
®iÒu lu ý nh ë c¸c thÝ nghiÖm h×nh 42.2 cho thÝ nghiÖm h×nh 44.1 vµ thÝ
nghiÖm h×nh 43.2 cho thÝ nghiÖm h×nh 45.1, ®Òu cã hiÖu qu¶ cao.
II. Thùc tiÔn kh¶o s¸t sau khi ¸p dông ®Ò tµi :
Th«ng qua viÖc híng dÉn ph¬ng ph¸p lµm thÝ nghiÖm vµ c¸c vÝ dô cô thÓ
®èi víi tõng thÝ nghiÖm. C¸c thÝ nghiÖm mµ gi¸o viªn híng dÉn, truyÒn ®¹t
häc sinh ®îc rÌn luyÖn t duy, suy luËn vµ vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo viÖc
lµm thÝ nghiÖm cô thÓ .
- Gi¸o viªn híng dÉn cho häc sinh biÕt c¸ch tiÕn hµnh tuÇn tù c¸c bíc mét
thÝ nghiÖm, thiÕt lËp mèi liªn hÖ gi÷a c¸c hiÖn tîng x¶y ra, tõ ®ã rót ra ®îc
nhËn xÐt, kÕt luËn…
- KÕt qu¶ thu ®îc sau khi ¸p dông ®Ò tµi thu ®îc, ®îc ®iÒu tra trong n¨m
häc 2007- 2008 nh sau :
13
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Líp
Tæng
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
Kh¶o s¸t tríc khi
Kh¶o s¸t sau khi
sè
HS
¸p dông ®Ò tµi
¸p dông ®Ò tµi
Lµm ®îc
Kh«ng lµm
Lµm ®îc
Kh«ng
TN
®îc TN
TN
®îc TN
Sè
HS
Tû lÖ
Sè
HS
Tû lÖ
Sè
HS
Tû lÖ
Sè
Tû
HS
lÖ
6A
34
9
26%
25
74%
29
84%
5
16%
6B
34
10
29%
24
71%
28
84%
6
16%
6C
32
12
37%
20
63%
25
78%
7
22%
8A
44
20
45%
24
55%
39
89%
5
11%
8B
42
18
43%
24
57%
36
86%
6
14%
8C
44
19
43%
25
57%
36
82%
8
18%
9A
47
18
38%
29
62%
39
83%
8
17%
9B
48
22
46%
26
54%
43
90%
5
10%
9C
48
24
50%
24
50%
42
88%
6
12%
III. KÕt qu¶ thµnh c«ng trong sö dông ®Ò tµi :
ViÖc ¸p dông ®Ò tµi vµo gi¶ng d¹y bé m«n vËt lÝ ®· gióp häc sinh:
+N¾m v÷ng môc tiªu tõng thÝ nghiÖm.
+BiÕt c¸ch lµm c¸c thÝ nghiÖm.
+BiÕt tiÕn hµnh tuÇn tù mét thÝ nghiÖm.
+Lµm thµnh c«ng ®îc thÝ nghiÖm.
+RÌn luyÖn ®îc kÜ n¨ng lµm thµnh th¹o thÝ nghiÖm.
+Cã høng thó vµ ham thÝch lµm thÝ nghiÖm.
+Ham thÝch häc m«n VËt lÝ…
-
ViÖc ¸p dông ®Ò tµi vµo gi¶ng d¹y bé m«n vËt lÝ ®· gióp häc sinh
14
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
tiÕp thu kiÕn thøc dÔ dµng h¬n, lµm t¨ng kh¶ n¨ng vËn dông còng nh tÝnh ®éc
lËp suy nghÜ, tÝnh tß mß, ãc s¸ng t¹o ®· cho tØ lÖ häc sinh hiÓu bµi t¨ng lªn râ
rÖt .
- ViÖc lµm nµy ®îc tæ chuyªn m«n, ®ång nghiÖp ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng. §óng
víi quan ®iÓm ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc hiÖn nay.
C: kÕt luËn
I. Bµi häc kinh nghiÖm rót ra :
- B¶n th©n t«i tù nhËn thÊy ph¶i kh«ng ngõng häc hái, tù häc tù båi dìng ®Ó
n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô, kho tµng kiÕn thøc lµ v« tËn. NghiÖp
vô chuyªn m«n lu«n cÇn cã sù s¸ng t¹o vµ sù ®iÒu chØnh hîp lÝ míi ®em l¹i hiÖu
qu¶. Dï ®ã lµ kiÕn thøc ®¬n gi¶n ngêi gi¸o viªn còng ph¶i cã ph¬ng ph¸p phï
hîp míi kh¬i dËy cho häc sinh tinh thÇn häc tËp høng thó. Cãnh thÕ viÖc
truyÒn ®¹t néi dung bµi gi¶ng míi ®¹t hiÖu qu¶ cao.
- ViÖc ¸p dông ®Ò tµi “Kinh nghiÖm tõ viÖc lµm mét sè thÝ nghiÖm m«n
VËt lÝ THCS ”.
vµo thùc tÕ gi¶ng d¹y ®· gióp ngêi gi¸o viªn hoµn thµnh tèt bµi gi¶ng, gióp
häc sinh hiÓu bµi häc vµ cã ph¬ng ph¸p ®Ó tù gi¶i quyÕt ®îc mét sè thÝ
nghiÖm mµ nÕu Ýt tiÕp cËn häc sinh thêng bì ngì, lo l¾ng kh«ng t×m ra híng
gi¶i quyÕt kh«ng lµm ®îc vµcã thÓ kh«ng lµm.
- §Ó häc sinh cã ®îc kü n¨ng lµm c¸c thÝ nghiÖm, c¸c d¹ng thÝ nghiÖm tèt, t«i
®· lùa chän kiÓu híng dÉn ang«rÝt. ë ®©y thuËn ng÷ ang«rÝt ®îc dïng víi ý
nghÜa lµ mét quy t¾c hµnh ®éng hay ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®îc x¸c ®Þnh mét
c¸ch râ rµng, chÝnh x¸c vµ chÆt chÏ. Häc sinh chØ thùc hiÖn tr×nh tù c¸c hµnh
®éng ®ã ®Ó ®¹t kÕt qu¶ mong muèn.
- KiÓu híng dÉn ang«rÝt lµm thÝ nghiÖm trªn cã u ®iÓm lµ gióp cho häc sinh
tù lµm thÝ nghiÖm mét c¸ch tù tin. Qua ®ã rÌn luyÖn kü n¨ng lµm thÝ nghiÖm
cho häc sinh cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn nã cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ ®ã lµ häc
sinh chØ quen chÊp hµnh nh÷ng hµnh ®éng ®· ®îc chØ dÉn theo mét mÉu ®· cã
s½n nªn häc sinh kh«ng cã sù t×m tßi, s¸ng t¹o.
15
GV: TrÇn V¨n TuÊn
Trêng THCS Lª Th¸nh T«ng, Thä Xu©n, Thanh Ho¸
- Do n¨ng lùc cña b¶n th©n cã h¹n vµ kinh nghiÖm cßn mang tÝnh chñ quan nªn
rÊt mong ®îc sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
2. ý kiÕn ®Ò suÊt:
Qua ®Ò tµi T«i xin ®Ò xuÊt víi c¸c cÊp qu¶n lý GD nh÷ng ®Ò tµi cã ý nghÜa thùc
tiÔn, g¾n liÒn víi c«ng t¸c gi¶ng d¹y nªn triÓn khai réng r·i ®Õn c¸c ®¬n vÞ
trêng … §Ó gi¸o viªn cã c¬ héi häc tËp, trao ®æi, më mang kiÕn thøc, chuyªn
m«n.
16
- Xem thêm -
.PDF 
16 
76 
63 
