ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
VŨ MINH CHIẾN
BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƢNG YÊN
GIAI ĐOẠN 2013-2020
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2013
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
VŨ MINH CHIẾN
BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƢNG YÊN
GIAI ĐOẠN 2013-2020
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số : 60 14 05
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Bá Dƣơng
HÀ NỘI - 2013
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với
Ban Giám hiệu, trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội; các thầy
giáo, cô giáo đã nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu và viết luận văn này.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Phó Giáo sư,
Tiến sĩ Nguyễn Bá Dương, người thày, người hướng dẫn khoa học đã tận tình
chỉ bảo, hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo Huyện uỷ, Hội đồng nhân
dân, Uỷ ban nhân dân huyện Ân Thi đã quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi để tôi
yên tâm học tập và nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo và chuyên viên Văn phòng
HĐND-UBND huyện, Văn phòng Huyện uỷ, Ban Tổ chức Huyện uỷ, phòng
Nội vụ, phòng Giáo dục & Đào tạo, phòng Tài chính - Kế hoạch, Chi cục
Thống kê, cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu học của huyện Ân Thi đã
tạo điều kiện, hợp tác, giúp đỡ và cung cấp những thông tin, số liệu cần thiết để
tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã động
viên, khích lệ, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Mặc dũ đã có nhiều cố gắng trong quá trình thực hiện đề tài này, song
không tránh khỏi còn những thiết sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của quý
thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Hưng Yên, tháng 11 năm 2013
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
Vũ Minh Chiến
i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BHXH...............................................................................Bảo hiểm xã hội
BHYT....................................................................................Bảo hiểm y tế
CBQL..................................................................................Cán bộ quản lý
CNH-HĐH ..............................................Công nghiệp hoá – Hiện đại hoá
CNTT&TT........................................Công nghệ thông tin và truyền thông
CSVC ..................................................................................Cơ sở vật chất
DS.....................................................................................................Dân số
GD&ĐT..................................................................... Giáo dục và Đào tạo
GV...............................................................................................Giáo viên
HĐND ..........................................................................Hội đồng nhân dân
HS................................................................................................ Học sinh
KT-XH..............................................................................Kinh tế - Xã hội
PCGD.............................................................................. Phổ cập giáo dục
PCGDTH-CMC .....................Phổ cập Giáo dục tiểu học - Chống mù chữ
QLGD..............................................................................Quản lý giáo dục
THCS................................................................................Trung học cơ sở
THPT.........................................................................Trung học phổ thông
TTCN........................................................................Tiểu thủ công nghiệp
TT GDTX............................................Trung tâm Giáo dục thường xuyên
TT HTCĐ ....................................................Trung tâm học tập cộng đồng
TTKTTH-HN........................Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp
UBND ............................................................................Uỷ ban nhân dân
XHCN ............................................................................Xã hội chủ nghĩa
ii
MỤC LỤC
Lời cảm ơn.................................................... ........................................
Trang
i
Danh mục viết tắt...................................................................................
ii
Danh mục các sơ đồ và bảng.................................................................
iii
Mục lục.................................................... .............................................
v
MỞ ĐẦU...............................................................................................
1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC.............................
8
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................
8
1.2. Một số khái niệm cơ bản...............................................................
11
1.2.1. Biện pháp, phát triển ...................................................................
11
1.2.2. Quản lí, quản lí giáo dục, quản lý nhà trường..............................
11
1.2.3. Đội ngũ, cán bộ, cán bộ quản lý, đội ngũ cán bộ quản lý............
20
1.2.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý................................................
22
1.3. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường
tiểu học ..................................................................................................
24
1.3.1. Vị trí, vai trò của CBQL trường tiểu học....................................
24
1.3.2. Phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học...................................
26
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường tiểu học.......................................................................................
36
1.4.1. Hệ thống quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về giáo dục và
công tác cán bộ.......................................................................................
36
1.4.2. Các nhân tố về kinh tế - xã hội, văn hoá, giáo dục.....................
36
1.4.3. Các nhân tố giáo dục và đào tạo quốc tế......................................
37
1.4.4. Các nhân tố về năng lực quản lý của CBQL, lãnh đạo địa phương
37
Tiể u kế t chương 1..................................................................................
38
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CBQL VÀ CÔNG TÁC
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CBQL TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
ÂN THI, TỈNH HƢNG YÊN.............................................................
39
2.1. Tình hình giáo dục tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn 2008-2013
39
2.1.1. Vài nét về đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Ân Thi.............
39
2.1.2. Tình hình giáo dục tiểu học.........................................................
40
iii
2.1.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học....................
52
2.2. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu
học huyện Ân Thi giai đoạn 2008-2013 ................................................
63
2.2.1.Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ CBQL các trường tiểu
học của huyện giai đoạn 2008-2013......................................................
63
2.2.2. Thực trạng tạo nguồn, đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lí trường tiểu học...........................................................................
67
2.2.3. Thực trạng bổ nhiệm, sử dụng và luân chuyển cán bộ quản lí
trường tiểu học....................................................................................
69
2.2.4. Thực trạng việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với cán bộ
quản lí trường tiểu học..........................................................................
69
2.2.5. Một số vấn đề đặt ra về chất lượng, cơ cấu đội ngũ CBQL các
trường tiểu học của huyện giai đoạn 2008-2013....................................
70
Tiể u kế t chương 2................................................................................
73
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
QUẢN LÍ CÁC TRƢỜNG TIỂU HỌC HUYỆN ÂN THI, TỈNH
HƢNG YÊN GIAI ĐOẠN 2013-2020.............................................
74
3.1. Phương hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp phát triển giáo dục
nói chung và giáo dục tiểu học huyện Ân Thi đến năm 2020....................
74
3.1.1. Phương hướng phát triển giáo dục tiểu học và phát triển đội ngũ
CBQL các nhà trường tiểu học.......................................................
74
3.1.2. Các nguyên tắc chỉ đạo việc đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ
CBQL trường Tiểu học ở huyện Ân Thi giai đoạn 2013-2020 .................
76
3.2. Các biện pháp thực hiện phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường
tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên đến năm 2020 .........
77
3.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền
đối với việc phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học. Đổi mới và nâng
cao hiệu quả quản lý đội ngũ CBQL trường tiểu học, huyện Ân Thi.
78
3.2.2. Rà soát, đánh giá đội ngũ CBQL các trường tiểu học trên cơ sở
xây dựng tiêu chuẩn CBQL trưởng tiểu học phù hợp với nhiệm vụ
phát triển sự nghiệp GD nói chung, của huyện Ân Thi nói riêng..........
79
3.2.3 Thực hiện tốt công tác quy hoạch đội ngũ CBQL theo nguyên tắc
iv
vừa động, vừa mở.............................................................................
84
3.2.4. Gắn kết giữa quy hoạch với đào tạo bồi dưỡng, khuyến khích tự
bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL trường tiểu học...............
91
3.2.5. Thực hiện công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân
chuyển, bãi miễn CBQL nhà trường tiểu học với quá trình phát triển
đội ngũ ....................................................................................................
98
3.2.6. Đổi mới chế độ chính sách, chế độ đãi ngộ, khen thưởng, kỷ luật
của Nhà nước và của địa phương đối với đội ngũ CBQL trường tiểu
học............................................................................................................
103
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp..................................................
105
3.3. Khảo nghiệm về mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện
pháp..........................................................................................................
106
Tiể u kế t chương 3....................................................................................
108
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................
1. Kế t luâ ̣n............................. ............................. ....................................
2. Khuyế n nghi.............................
............................. .............................
̣
109
109
110
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................
112
PHỤ LỤC...............................................................................................
114
v
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BẢNG TRONG LUẬN VĂN
I. SƠ ĐỒ:
Sơ đồ 1:
Sơ đồ về hoạt động quản ý..................................................
14
Sơ đồ 2:
Sơ đồ về mối liên hệ giữa các chức năng quản lý.................
16
Bảng 1.1:
Quy định hạng trường tiểu học.
26
Bảng 2.1:
Quy mô trường, lớp, học sinh ở bậc tiểu học huyện Ân Thi
II. BẢNG
từ năm học 2008 - 2009 đến năm học 2012 - 2013................
Bảng 2.2:
42
Dân số trong độ tuổi từ 6 - 10 tuổi và số lượng học sinh tiểu
học huyện Ân Thi từ năm học 2008 - 2009 đến năm học
2012 - 2013............................................................................
Bảng 2.3:
Số lớp, số học sinh các trường tiểu học của huyện Ân Thi
năm học 2012-2013..............................................................
Bảng 2.4:
46
Thống kê nguồn kinh phí đầu tư cho giáo dục tiểu học giai
đoạn 2008 – 2013...........................................................
Bảng 2.7:
45
Tỷ lệ học sinh lên lớp, lưu ban, bỏ học và hoàn thành
chương trình Tiểu học...........................................................
Bảng 2.6:
44
Kết quả xếp loại Giáo dục - Hạnh kiểm của học sinh tiểu
học huyện Ân Thi..................................................................
Bảng 2.5:
43
47
Thống kê tình hình cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật
trường tiểu học của huyện Ân Thi.......................................
49
Bảng 2.8:
Thống kê số lượng giáo viên tiểu học huyện Ân Thi.........
50
Bảng 2.9:
Cơ cấu đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi năm
học 2012-2013......................................................................
Bảng 2.10: Thống kê thực trạng trình độ CBQL trường tiểu học.........
52
53
Bảng 2.11: Thống kê số lượng, độ tuổi thâm niên công tác, thâm niên
quản lý của CBQL các trường tiểu học trên địa bàn huyện
Ân Thi tính đến năm 2013...................................................
Bảng 2.12: Kết quả đánh giá về phẩm chất chính trị, đạo đức
vi
55
nghề nghiệp của CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi .....
56
Bảng 2.13: Kết quả đánh giá về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư
phạm của CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi..................
59
Bảng 2.14: Kết quả đánh giá về năng lực quản lý trường học
của CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi............................
60
Bảng 2.15: Kết quả đánh giá của giáo viên và cán bộ lãnh đạo về năng
lực phối hợp với gia đình học sinh, cộng đồng và xã hội
của CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi.............................
61
Bảng 2.16: Đánh giá về thực trạng quy hoạch xây dựng và phát triển
đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn
2008 - 2013.........................................................................
64
Bảng 2.17: Đánh giá về các biện pháp xây dựng và phát triển
đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi (2008 - 2013)
Bảng 3.1:
Quy hoạch số lượng CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi
đến năm 2020.................................................
Bảng 3.2:
89
Dự báo quy hoạch CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi
đến năm 2020 theo cơ cấu độ tuổi, giới tính........................
Bảng 3.3:
65
90
Kết quả khảo nghiệm nhận thức về mức độ cần thiết và
mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất............................
vii
107
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Về lí luận
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: “Cán bộ là cái gốc của mọi
công việc, công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”.
Trong quá trình lãnh đạo, Đảng ta luôn quan tâm, coi trọng việc xây dựng phát
triển đội ngũ cán bộ nhằm chủ động tạo nguồn cán bộ cho nhu cầu trước mắt
và lâu dài. Việc xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ góp phần thực hiện đường
lối, chiến lược phát triển, tăng cường cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc ra
quyết định, hoạch định các chính sách phục vụ cho việc xây dựng kế hoạch,
đồng thời làm nhiệm vụ điều khiển, điều chỉnh trong công tác quản lí, chỉ đạo.
Đối với giáo dục cũng vậy, Chiến lược giáo dục chỉ có thể trở thành hiện
thực và đạt được những mục tiêu đề ra khi làm tốt công tác quy hoạch và xây
dựng kế hoạch cụ thể. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 2 (khóa VIII) về định
hướng chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kỳ CNH-HĐH và
nhiệm vụ đến năm 2000, chỉ rõ một trong các biện pháp đổi mới công tác quản
lí giáo dục và đào tạo là: “Tăng cường công tác dự báo và kế hoạch hóa sự
phát triển giáo dục. Đưa giáo dục vào quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của cả nước và từng địa phương. Có chính sách điều tiết quy mô và cơ
cấu đào tạo cho phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khắc phục tình
trạng mất cân đối hiện nay, gắn đào tạo với sử dụng”.
Kết luận Hội nghị Trung ương 6 (khóa IX) khẳng định là chúng ta cần
phải tăng cường công tác dự báo, quy hoạch và kế hoạch phát triển giáo dục và
đào tạo. Luật Giáo dục đã được Quốc hội thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2005
tại Chương VII, Điều 99 chỉ rõ nội dung quản lí Nhà nước về giáo dục là phải
xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách
phát triển giáo dục.
Tuy nhiên, hiện nay ngành giáo dục đang đứng trước những cơ hội và
thách thức lớn: Chất lượng giáo dục và đào tạo đang là một trong những vấn đề
bức xúc mà xã hội quan tâm. Làm thế nào để khắc phục tình trạng yếu kém về
1
chất lượng, gian lận trong thi cử, bệnh thành tích trong giáo dục nhằm nâng
cao hiệu quả và chất lượng toàn diện đang là vấn đề vô cùng khó khăn đối với
ngành giáo dục nói riêng và của các cấp, các ngành nói chung.
Cán bộ quản lí giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản
lý, điều hành các hoạt động giáo dục. Chính vì vậy, nhà nước cần có kế hoạch
xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục nhằm phát
huy vai trò và trách nhiệm của cán bộ quản lí giáo dục, đảm bảo việc xây dựng
“nền giáo dục Việt Nam là nền giáo dục XHCN có tính nhân dân, dân tộc, khoa
học, hiện đại, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng”.
Cán bộ quản lí trường tiểu học vừa là nhà lãnh đạo, nhà quản lí, nhà
giáo, nhà hoạt động xã hội, nên đòi hỏi họ phải đạt những yêu cầu cao về phẩm
chất và năng lực để quản lí, lãnh đạo nhà trường hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Muốn có đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học đủ về số lượng, đảm bảo
chất lượng cần phải làm tốt công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ
quản lí. Để thực hiện tốt công tác phát triển cán bộ quản lí nói chung, cán bộ
quản lí trường tiểu học nói riêng cần phải có hệ thống lí luận về công tác xây
dựng quy hoạch, phát triển cán bộ quản lí dẫn đường.
Chỉ thị 40-CT/TƯ ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí thư Trung
ương Đảng về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lí giáo dục đã xác định:“Phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lí giáo dục một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu
cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài, nhằm thực hiện thành công
chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 và chấn hưng đất nước. Mục tiêu là
xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục được chuẩn hóa, đảm
bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng
cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo;
thông qua việc quản lí, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp
giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi
hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH - HĐH đất nước”.
2
Đề án về nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí giáo
dục đặt ra mục tiêu, đề xuất các giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giáo viên và
cán bộ quản lí giáo dục đủ về số lượng, đảm bảo về chất lượng, đồng bộ về cơ
cấu. Để thực hiện được mục tiêu trên thì việc tăng cường công tác dự báo, đổi
mới công tác quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, kiện toàn đội ngũ nhà
giáo, cán bộ quản lí giáo dục là rất cần thiết.
1.2. Về thực tiễn
Ân Thi là một huyện nằm ở phía Đông Nam tỉnh Hưng Yên; toàn huyện
hiện có 21 trường tiểu học. Trong những năm qua, giáo dục nói chung và giáo
dục Tiểu học nói riêng của huyện Ân Thi đã đạt những thành tựu quan trọng,
góp phần vào việc phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Đội ngũ cán bộ
quản lí và giáo viên từng bước được cải thiện cả về số lượng và chất lượng.
Nhận thức rõ vị trí, tầm quan trọng của cán bộ và công tác cán bộ, đặc biệt
trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, trong những năm qua Huyện ủy - HĐND UBND huyện đã rất chú trọng công tác phát triển đội ngũ CBQL giáo dục nói
chung và phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học nói riêng. Nghị quyết
Đại hội huyện Đảng bộ khóa XXIV, nhiệm kỳ 2010-2015 của huyện đã đề ra
Chương trình phát triển giáo dục - đào tạo giai đoạn 2010-2015 định hướng
đến năm 2020, trong đó có công tác phát triển đội ngũ CBQL các cấp học. Mặc
dù, công tác xây dựng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đã có sự quan
tâm và đã có những chuyển biến mạnh mẽ, nhưng nhìn chung đội ngũ cán bộ
quản lý trường tiểu học huyện Ân Thi hiện nay xét về số lượng, cơ cấu và chất
lượng còn có phần chưa đáp ứng tốt yêu cầu ngày càng cao của giáo dục và
nhiệm vụ đặt ra trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Vì vậy,
vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên trong giai đoạn hiện nay là rất quan trọng đối với ngành giáo
dục - đào tạo huyện nhà. Vấn đề nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ quản lí
trường tiểu học của huyện Ân Thi sẽ là cơ sở cho việc xây dựng kế hoạch để
phát triển, sắp xếp đội ngũ cán bộ quản lí, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng cán
bộ quản lí về chuyên môn, nghiệp vụ quản lí giáo dục và lí luận chính trị, đáp
ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiểu học của huyện.
3
Trong thời gian tới, quy mô phát triển giáo dục tiểu học của huyện có
thể có nhiều thay đổi. Đội ngũ cán bộ quản lí của huyện đang có những biến
động, vì vậy việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lí trường tiểu học huyện Ân
Thi, tỉnh Hưng Yên đảm bảo đủ về số lượng, mạnh về chất lượng, có cơ cấu
hợp lí, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục tiểu học của huyện trong giai đoạn
2013-2020 và những năm tiếp theo là hết sức cần thiết.
Từ những cơ sở lí luận và thực tiễn nêu trên, tôi chọn đề tài “Biện pháp
phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trƣờng tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh
Hƣng Yên giai đoạn 2013- 2020” để nghiên cứu với mong muốn đề xuất các
biện pháp để phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh
Hưng Yên giai đoạn 2013-2020 đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp
phát triển giáo dục và đào tạo.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các
trường tiểu học đáp ứng yêu cầu của sự phát triển giáo dục tiểu học ở địa phương.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ CBQL trường học; các
yếu tố ảnh hưởng, chi phối việc phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học.
- Đánh giá thực trạng đội ngũ CBQL và công tác phát triển đội ngũ
CBQL các trường tiểu học của huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên; lí giải nguyên
nhân và phương hướng khắc phục những hạn chế, yếu kém.
- Định hướng và đề xuất những biện pháp thực hiện phát triển đội ngũ
cán bộ quản lí trường tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn 2013-2020. Khảo
nghiệm về mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp.
4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu:
Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ấn Thi, tỉnh
Hưng Yên.
4.2. Đối tượng nghiên cứu:
Các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học ở huyện Ân
Thi, tỉnh Hưng Yên (giai đoạn 2013 - 2020).
4
5. Vấn đề nghiên cứu:
Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề:
- Cơ sở lý luận và thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu
học, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội
ngũ CBQL các trường tiểu học.
- Các biện pháp thực hiện công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lí
trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên đến 2020.
6. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, chất lượng, cơ cấu đội ngũ CBQL trường tiểu học ở huyện Ân Thi
trước yêu cầu của đổi mới giáo dục còn có một số hạn chế và bất cập. Nếu đề xuất
được các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học phù hợp và đồng bộ
sẽ góp phần nâng cao được chất lượng, cân đối được về mặt cơ cấu của đội ngũ này
đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục nói chung và ở địa phương nói riêng.
7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
7.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu cơ sở khoa học của việc phát triển và
đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường
tiểu học thuộc huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên, giai đoạn 2013 - 2020.
7.2. Giới hạn về khách thể khảo sát
Lãnh đạo, chuyên viên Ban Tổ chức Huyện ủy, phòng Nội vụ, phòng
Giáo dục và Đào tạo huyện; cán bộ quản lí và một số giáo viên tiểu học trên
địa bàn huyện.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
- Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu của Đề tài góp phần bổ sung làm
sáng tỏ hơn lý luận giáo dục về xây dựng và phát triển đội ngũ CBQL giáo dục
ở các trường phổ thông nói chung và các trường tiểu học nói riêng.
- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của Đề tài đặc biệt là các biện
pháp xây dựng, phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học không chỉ áp
dụng ở huyện Ân Thi mà còn là cơ sở để các trường tiểu học các huyện khác
trong tỉnh cũng như trên toàn quốc và có thể áp dụng. Nó còn có giá trị tham
khảo cho các nhà quản lý giáo dục.
5
9. Phƣơng pháp nghiên cứu
9.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Thu thập, nghiên cứu tài liệu, văn bản, vận dụng các quan điểm lý luận
liên quan đến công tác quản lý, nhằm phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các
trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
9.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
9.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Xây dựng bảng hỏi và tiến hành trưng cầu ý kiến của lãnh đạo và chuyên
viên Ban Tổ chức Huyện uỷ, phòng Nội vụ, phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu
trưởng, Phó Hiệu trưởng, một số giáo viên các trường tiểu học trên địa bàn
huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
Tổng hợp kết quả để đánh giá thực trạng đội ngũ CBQL và công tác phát
triển đội ngũ CBQL trường tiểu học của huyện.
9.2.2. Phương pháp quan sát:
Quan sát hoạt động quản lý của các Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng
trường tiểu học thuộc địa bàn nghiên cứu, từ đó đề xuất các biện pháp cần thiết
và khả thi nhằm thực hiện có hiệu quả việc phát triển đội ngũ CBQL các
trường tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn 2013-2020.
9.2.3. Phương pháp chuyên gia
Tham khảo ý kiến của một số chuyên gia về lĩnh vực giáo dục và quản
lý giáo dục bậc tiểu học để đánh giá đúng thực trạng công tác phát triển đội
ngũ CBQL các trường tiểu học huyện Ân Thi từ đó đề xuất các biện pháp cần
thiết và khả thi nhằm thực hiện có hiệu quả việc phát triển đội ngũ CBQL các
trường tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn 2013-2020.
9.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn
Phân tích, đánh giá thực trạng từ các nguồn thông tin thu thập được như
các loại báo cáo, kết quả phỏng vấn, kết quả điều tra bằng phiếu hỏi. Từ đó
tổng hợp, hệ thống hoá và rút ra những kết luận làm cơ sở để đề xuất các biện
pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên
giai đoạn 2013-2020.
6
9.2.5. Phương pháp phỏng vấn:
Phỏng vấn trực tiếp lãnh đạo và chuyên viên Ban Tổ chức Huyện uỷ,
phòng Nội vụ, phòng Giáo dục và Đào tạo; Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng các
trường tiểu học trên địa bàn huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên về công tác phát
triển đội ngũ CBQL trường tiểu học của huyện trong giai đoạn hiện tại, từ đó
đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi,
tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2013-2020.
9.2.6. Phương pháp khảo nghiệm
Kiểm chứng mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề
xuất để thực hiện phát triển đội ngũ CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh
Hưng Yên giai đoạn 2013-2020.
9.3. Phương pháp thống kê toán học.
Dùng phương pháp thống kê toán học để tổng hợp, phân tích, xử lí các
số liệu, từ đó đưa ra các nhận xét và kết luận cho từng nội dung cụ thể.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và các phụ lục, luận văn được cấu trúc thành 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lí luận của vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường tiểu học.
Chƣơng 2: Thực trạng đội ngũ quản lý và công tác phát triển đội ngũ
CBQL trường tiểu học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.
Chƣơng 3: Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường tiểu
học huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2013-2020.
7
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÍ TRƢỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Quản lý là một hoạt động mang tính lịch sử xã hội, nhờ có hoạt động
quản lý mà xã hội loài người không ngừng vận động và phát triển. C.MácĂnghen trong quá trình nghiên cứu nền sản xuất tư bản chủ nghĩa đã rút ra kết
luận: Một trong những yếu tố quyết định đối với sự phát triển của nền sản xuất
tư bản là nhờ có vai trò của hoạt động quản lý.
Để nâng cao hiệu quả quản lý xã hội, hàng nghìn năm trước đây các bậc
hiền triết như Xôcrát (469-399 Tr.CN), Platôn (427-347 Tr.CN), Khổng Tử
(551-478 Tr.CN), Mạnh Tử (372-289 Tr.CN)... đã nhấn mạnh đến vị trí, vai trò
và những phẩm chất, năng lực cần có của những người trực tiếp làm công tác
quản lý xã hội mà ở phương Đông trước đây gọi là những người làm Quan.
Theo Khổng tử và Mạnh Tử để trở thành ông quan tốt cần phải có: Nhân, Lễ,
Trí, Tín, Dũng.
Từ khi quản lý trở thành khoa học cho đến ngày nay đã xuất hiện hàng
nghìn công trình nghiên cứu về phẩm chất người lãnh đạo, quản lý. Trong
Chiến lược phát triển nguồn nhân lực của các quốc gia đều chú trọng xác định
tiêu chuẩn và chiến lược phát triển đội ngũ cán bộ có vai trò quan trọng này.
Ở Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm vận dụng sáng tạo quan
điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về vai trò của hoạt động quản lý, người đã
khẳng định: “Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội
chủ nghĩa”, cán bộ cách mạng phải là người “vừa hồng, vừa chuyên”, đó chính
là mối quan hệ giữa tài và đức trong nhân cách người cán bộ quản lý, trong đó
đức là gốc còn tài chính là năng lực của con người có được một phần từ yếu tố
bẩm sinh còn chủ yếu qua quá trình học tập, rèn luyện, công tác từ chính
những công việc của bản thân mà nên.
Để có được đội ngũ cán bộ có đủ năng lực và phẩm chất đáp ứng với yêu
cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn, đặc biệt là trong thời kì đẩy mạnh CNHHĐH đất nước và hội nhập quốc tế thì công tác cán bộ là hết sức quan trọng.
8
Nghị quyết số 42-NQ/TƯ ngày 30 tháng 11 năm 2004 của Bộ Chính trị
về công tác quy hoạch, phát triển cán bộ lãnh đạo, quản lí thời kì đẩy mạnh
CNH-HĐH đất nước đã nêu rõ: “Tạo sự chủ động, có tầm nhìn chiến lược
trong công tác cán bộ; khắc phục tình trạng hẫng hụt trong đội ngũ cán bộ
lãnh đạo, quản lí, bảo đảm tính kế thừa, phát triển và sự chuyển tiếp liên tục,
vững vàng giữa các thế hệ cán bộ, giữ vững đoàn kết nội bộ và sự ổn định
chính trị. Chuẩn bị từ xa và tạo nguồn cán bộ dồi dào làm căn cứ để đào tạo,
bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ cán bộ đảm nhận các chức danh lãnh đạo, quản
lí các cấp trong hệ thống chính trị vững vàng về chính trị, trong sáng về đạo
đức, thành thạo về chuyên môn, nghiệp vụ, có trình độ và năng lực, nhất là
năng lực trí tuệ và thực tiễn tốt, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước”.
Báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX tại Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng do Tổng bí thư Nông Đức Mạnh trình bày
ngày 18 tháng 4 năm 2006 cũng khẳng định chúng ta phải “Xây dựng đội ngũ
cán bộ đồng bộ, có cơ cấu hợp lí, chất lượng tốt, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh
đạo kế tiếp vững vàng. Có cơ chế, chính sách bảo đảm phát hiện, đánh giá,
tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng và đãi ngộ xứng đáng người có
đức, có tài dù là đảng viên hay người ngoài Đảng”.
Trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2011-2020, về giáo
dục - đào tạo, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI cũng chỉ rõ: “Phát triển
giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt
Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập
quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo
viên và cán bộ quản lý là khâu theo chốt ” [19, 119]
Qua các Nghị quyết của Đảng cho thấy tầm quan trọng cũng như sự
quan tâm, chú trọng của Đảng và nhà nước ta về công tác cán bộ. Đối với
ngành Giáo dục và Đào tạo, việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lí là một
nhiệm vụ hết sức cần thiết và đòi hỏi phải dựa trên cơ sở khoa học. Xuất phát
từ quan điểm con người là động lực trực tiếp của sự phát triển, mà giáo dục và
đào tạo lại là môi trường để xây dựng đội ngũ nhân lực cho toàn xã hội. Chính
vì vậy, trong các Chiến lược phát triển giáo dục đã đưa ra nhiều giải pháp
9
nhằm chấn hưng và phát triển nền giáo dục nước nhà, trong đó nhấn mạnh giải
pháp đổi mới quản lí giáo dục. Một trong những giải pháp cụ thể là: Xây dựng
và thực hiện chuẩn hoá đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục. Đào tạo và bồi dưỡng
thường xuyên đội ngũ cán bộ quản lí giáo dục các cấp về kiến thức, kĩ năng
quản lí và rèn luyện phẩm chất đạo đức; đồng thời điều chỉnh, sắp xếp lại cán
bộ theo yêu cầu mới phù hợp với năng lực và phẩm chất của từng người.
Ở Việt Nam, từ những năm đầu của thập kỷ 90 thế kỷ trước cho đến nay
đã xuất hiện nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục có đề cấp đến
vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục như: “Một số vấn đề về quản
lý và khoa học giáo dục” của tác giả Phạm Minh Hạc (1986); “Khoa học quản
lý nhà trường phổ thông” của tác giả Trần Kiểm (2003); “Tập bài giảng lý luận
đại cương về quản lý” của tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc
(Hà Nội 1998); “Khoa học tổ chức và quản lý một số vấn đề lý luận và thực
tiễn” của Trung tâm nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý (NXB thống kê Hà
Nội 1999); “ Tâm lý xã hội trong quản lý” của Ngô Công Hoàn (NXB ĐHQG
Hà Nội năm 2002); “Giáo trình khoa học quản lý” của tác giả Phạm Trọng
Mạnh (NXB ĐHQG Hà Nội năm 2011)...
Với từng công trình nghiên cứu, các tác giả đã tập trung phân tích thực
trạng của công tác phát triển CBQL, quy hoạch giáo viên, đưa ra các biện pháp
cần thiết, khả thi phù hợp với đặc điểm tình hình ở mỗi địa phương. Từ đó giúp
cho việc thực hiện tốt hơn công tác phát triển cán bộ quản lí, giáo viên của các
nhà trường ở từng địa phương. Mỗi địa phương có những đặc điểm tự nhiên,
điều kiện kinh tế xã hội khác nhau, vì vậy không thể vận dụng máy móc, cứng
nhắc kinh nghiệm công tác phát triển CBQL ở nơi này vào nơi khác mà phải
vận dụng linh hoạt, sáng tạo phù hợp thực tiễn của mỗi địa phương. Đề tài
“Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường tiểu học huyện Ân
Thi, tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2013-2020 ” nhằm phân tích có cơ sở khoa học
thực trạng giáo dục, công tác phát triển CBQL các trường tiểu học trong huyện,
từ đó đề xuất phương án và đưa ra các biện pháp có tính cần thiết, khả thi cao về
phát triển đội ngũ CBQL các trường tiểu học huyện Ân Thi giai đoạn 20132020, phù hợp với thực tiễn địa phương, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự
nghiệp phát triển giáo dục - đào tạo trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá,
hiện đại hoá và hội nhập quốc tế.
10
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Biện pháp, phát triển.
* Khái niệm “biện pháp”.
Theo Từ điển Tiếng Việt năm 1992 của Viện Khoa học xã hội Việt Nam
thì biện pháp có nghĩa là: Cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể.
* Khái niệm “phát triển”.
Theo Từ điển Tiếng Việt, phát triển là “Biến đổi hoặc làm cho biến đổi
từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” [33, 37].
Phát triển là thuật ngữ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như
phát triển kinh tế, phát triển xã hội, phát triển nguồn nhân lực, phát triển đội
ngũ... Còn theo quan điểm triết học, phát triển là khái niệm biểu hiện sự thay
đổi tăng tiến cả về chất, cả về không gian lẫn thời gian của sự vật, hiện tượng
và con người trong xã hội. Như vậy, phát triển được hiểu là sự tăng trưởng, là
sự chuyển biến theo chiều hướng tích cực, tiến lên.
Theo tác giả Đặng Bá Lãm: “Phát triển là một quá trình vận động từ
thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, theo đó cái cũ chuyển biến mất và cái
mới ra đời... Phát triển là một quá trình nội tại: bước chuyển từ thấp lên cao
xảy ra bởi vì trong cái thấp đã chứa đựng dưới dạng tiềm tàng những khuynh
hướng dẫn đến cái cao. Còn cái cao là cái thấp đã phát triển”. [28,20].
1.2.2. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường.
* Khái niệm “quản lý”
Thực tiễn quản lý phát triển xã hội cho thấy quản lý gắn liền với hoạt
động của con người trong cuộc sống, là một chức năng lao động xã hội bắt
nguồn từ tính xã hội của lao động. Theo nghĩa rộng, quản lý là hoạt động có
mục đích của con người. Trong đời sống kinh tế - xã hội, vấn đề quản lý trở
nên hết sức phức tạp. Chính sự đa dạng, phong phú và phức tạp đó nên khi nói
về quản lý đã có nhiều cách khái niệm khác nhau.
Ngay từ thời Khổng Tử, ông đã đề cao và xác định rõ vai trò cá nhân của
người làm công tác quản lý, đó là: Người quản lý mà chính trực thì không cần
nhiều công sức mà vẫn khiến người ta làm theo; người quản lý mà không chính
trực thì vất vả mấy cũng không ai làm theo.
11
- Xem thêm -