Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Biện pháp kiểm tra chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông thà...

Tài liệu Biện pháp kiểm tra chuyên môn của hiệu trưởng các trường trung học phổ thông thành phố nam định

.PDF
148
1511
76

Mô tả:

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN BÌNH BIỆN PHÁP KIỂM TRA CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ NAM ĐỊNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.14.05 Hµ Néi - 2007 MỤC LỤC Trang Mở đầu 1. Lý do chon đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4. Giả thuyết khoa học 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 6. Giới hạn nghiên cứu 7. Các phương pháp nghiên cứu 8. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu 9. Cấu trúc luận văn Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm tra chuyên môn của Hiệu Trưởng Trường Trung học Phổ Thông 1.1. Tổng quan vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 1.2.1. Khái niệm quản lý 1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 1.2.3. Khái niệm quản lý chuyên môn 1.2.4. Khái niệm kiểm tra và đánh giá trong quản lý giáo dục 1.3. Kiểm tra, đánh giá trong quản lý giáo dục 1.3.1. Chức năng kiểm tra đánh giá 1.3.2. Yêu cầu của kiểm tra đánh giá, giáo dục 1.3.3. Các kỹ thuật kiểm tra 1.3.4. Nội dung kiểm tra của hiệu trưởng trong nhà trường 1.3.5. Một số đặc điểm của công tác kiểm tra ở nhà trường Kết luận chương 1 Chương 2: Thực trạng kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng ở các Trường trung học phổ thông Trên địa bàn thành phố Nam Định 2.1. Thực trạng phát triển giáo dục trung học phổ thông ở thành phố 1 4 4 4 5 5 5 8 9 10 10 11 11 14 18 19 23 26 27 28 29 32 33 35 Nam Định 2.1.1. Các chủ trương phát triển giáo dục của Đảng bộ, chính quyền địa phương 2.1.2. Thực trạng phát triển giáo dục trung học phổ thông ở thành phố Nam Định 2.2. Thực trạng công tác kiểm tra chuyên môn của người Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông ở thành phố Nam Định 2.2.1. Thực trạng về kế hoạch kiểm tra chuyên môn 2.2.2. Thực trạng về nội dung kiểm tra chuyên môn 2.2.3. Thực trạng về hình thức kiểm tra chuyên môn 2.2.4. Thực trạng về phương pháp kiểm tra chuyên môn 2.2.5. Tác động của công tác kiểm tra đối với việc nâng cao năng lực chuyên môn của giáo viên 2.3. Đánh giá về công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng ở trường trung học phổ thông thành phố Nam Định 2.3.1. Nhận thức về công tác kiểm tra của cán bộ quản lý và giáo viên 2.3.2. Nghiệp vụ kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng 2.3.3. Vấn đề chỉ đạo công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng 2.3.4. Sự tự đánh giá của Hiệu trưởng 2.3.5. ý kiến của chuyên gia về công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng 2.3.6. Kết luận 2.4. Nguyên nhân của vấn đề tồn tại 2.4.1. Từ quá trình đào tạo 2.4.2. Từ Hiệu trưởng 2.4.3. Từ tổ chuyên môn 2.4.4. Từ giáo viên 2.4.5. Từ Sở Giáo dục và Đào tạo 2.5. Một số gương làm tốt công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường trung học phổ thông tại thành phố Nam Định Kết luận chương 2 Chương 3: Một số biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng ở các trườngảtung học phổ thông trên địa bàn thành phố Nam Định 35 35 36 43 43 43 44 44 44 45 45 50 59 60 62 62 65 65 66 66 66 67 67 68 70 3.1. Mục tiêu cần đạt của công tác kiểm tra chuyên môn 3.1.1. Tiêu chí để kiểm tra, đánh giá 3.1.2. Tiêu chuẩn đánh giá từng nội dung kiểm tra quy chế chuyên môn 3.2. Các biện pháp tăng cường công tác kiểm tra chuyên môn 3.2.1. Lập kế hoạch kiểm tra giáo viên thực hiện quy chế chuyên môn 3.2.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch 3.2.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch 3.2.4. Kiểm tra việc thực hiện kế hoạch 3.3. Điều kiện và quy trình 3.3.1. Điều kiện vật chất 3.3.2. Điều kiện về con người 3.3.3. Quy trình kiểm tra thực hiện quy chế chuyên môn 3.4. Đánh giá về các biện pháp - cách thức kiểm tra chuyên môn đã đề xuất 3.4.1. Đánh giá của giáo viên 3.4.2. Đánh giá của Hiệu trưởng 3.4.3. Đánh giá của Sở Giáo dục 3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp - cách thức kiểm tra chuyên môn đã đề xuất 70 70 73 79 79 85 86 87 87 87 89 101 103 103 104 106 107 Kết luận chương 3 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 1. Kết luận 2. Khuyến nghị 109 110 110 112 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC BẢNG KÍ HIỆU CÁC TỪ VÀ CỤM TỪ VIẾT TẮT THPT Trung học phổ thông UBND Uỷ Ban Nhân Dân GS Giáo Sư PGS Phó Giáo Sư GV Giáo viên HS Học sinh TP Thành phố GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Trang 1 Bảng : Thống kê số học sinh, giáo viên, cán bộ quản lý THPT 36 năm học 2006 - 2007 2 Thống kê theo hạnh kiểm và học lực của học sinh lớp 10,11, 37 12 3 Thống kê số học sinh xếp loại theo hạnh kiểm 37 4 Thống kê số học sinh xếp loại theo học lực 37 5 Thống kê xếp loại hai mặt giáo dục lớp 11,12 38 6 Bỏ học, lưu ban, hoàn thành chương trình THPT 38 7 Thống kê số học sinh xếp loại theo hạnh kiểm 39 8 Các môn còn lại 39 9 Thống kê xếp loại hai mặt giáo dục lớp 12 39 10 Số học sinh bỏ học, lưu ban, hoàn thành chương trình THPT 40 11 Bảng: Thống kê về đội ngũ giáo viên TP Nam Định năm học 41 2005 – 2006 12 Bảng: Thống kê tình hình đội ngũ cán bộ quản lý ở các trường 42 THPT 13 Bảng: Quy mô các đại lượng điều tra 45 14 Bảng: Nhận thức của cán bộ, giáo viên về mức độ quan trọng 45 của việc kiểm tra chuyên môn 15 B¶ng: KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vÒ h×nh thøc vµ biÖn ph¸p kiÓm tra 50 16 17 18 19 20 21 22 23 24 B¶ng: KÕt qu¶ vÒ sè lÇn kiÓm tra chuyªn m«n cña nhµ tr-êng: KÕt qu¶ tù ®¸nh gi¸ cña c¸c HiÖu tr-ëng Tiªu chÝ ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ Mét sè c¸ch thøc kiÓm tra chuyªn m«n KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña gi¸o viªn vÒ c¸c biÖn ph¸p KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña HiÖu tr-ëng vÒ c¸c biÖn ph¸p KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña l·nh ®¹o, chuyªn viªn së Gi¸o dôc vÒ c¸c biÖn ph¸p - c¸ch thøc kiÓm tra chuyªn m«n ®· ®Ò xuÊt KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm tÝnh cÇn thiÕt cña c¸c biÖn ph¸p KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm tÝnh kh¶ thi cña c¸c biÖn ph¸p c¸ch thøc kiÓm tra chuyªn m«n ®· ®Ò xuÊt 54 60 70 80 103 104 106 108 108 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Trong thế giới ngày nay, hầu hết các quốc gia đều đã nhận thấy vai trò to lớn của giáo dục đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia mình. Những bài học về sự thành công "Thần kỳ" của các nền kinh tế Nhật Bản, Hàn Quốc, ... và một số quốc gia khác, đã cho thấy từ giáo dục các quốc gia này đã đạt được sự phát triển nhanh chóng về kinh tế - xã hội. Trước hết, phải hướng tới sự phát triển con người - nguồn nhân lực của xã hội - động lực của mọi sự phát triển. Giáo dục là bước mở đầu của chiến lược con người, là điều kiện cơ bản để hình thành, phát triển và hoàn thiện lực lượng sản xuất xã hội. Con người cùng với trí tuệ đã trở thành nhân tố phát triển kinh tế - xã hội. Con người cũng là nguyên nhân làm tăng của cải xã hội, sự giàu có và thịnh vượng. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định: "Cùng với khoa học và công nghệ, Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam) đã định hướng chiến lược phát triển Giáo dục và đào tạo trong thời kỳ đổi mới của đất nước. Để thực hiện được định hướng chiến lược phát triển Giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Nghị quyết hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương khoá VIII đã đề ra 4 giải pháp cơ bản đó là: - Tăng cường các nguồn lực đầu tư cho Giáo dục và đào tạo. - Xây đựng đội ngũ giáo viên, tạo động lực cho người dạy, người học. - Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp Giáo dục đào tạo. - Đổi mới và tăng cường công tác quản lý của Giáo dục đào tạo. - Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam lại khẳng định rõ: "Phát triển Giáo dục và đào tạo là một trong những động 1 lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá là điều kiện để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững". Đại hội chủ trương: "Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục. Thực hiện chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá giáo dục" (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam). Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đánh giá về tồn tại của Giáo dục là chất lượng giáo dục và đào tạo còn thấp, nhiều vấn đề hạn chế, yếu kém chậm được khắc phục. Trong đó công tác quản lý giáo dục, đào tạo chậm đổi mới và còn nhiều bất cập. Thanh tra giáo dục còn nhiều yếu kém; những hiện tượng tiêu cực, như bệnh thành tích, thiếu trung thực trong đánh giá kết quả giáo dục, trong học tập, tuyển sinh, thi cử, cấp bằng và tình trạng học thêm, dạy thêm tràn lan kéo dài, chậm được khắc phục. Tại Đại hội này Đảng ta đã đề ra một số định hướng phát triển ngành Giáo dục và đào tạo trong đó có nội dung: "Đổi mới và nâng cao năng lực quản lý Nhà nước về giáo dục và đào tạo; Nhà nước thực hiện đúng chức năng định hướng phát triển, tạo lập khung pháp lý và kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thực thi pháp luật, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trong Giáo dục và đào tạo, chống bệnh thành tích. Đổi mới tổ chức và hoạt động, đề cao và bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường. Tập trung khắc phục những tiêu cực trong dạy thêm, học thêm, thi cử, tuyển sinh, đánh giá kết quả học tập và cấp chứng chỉ, văn bằng". (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam). Đối với ngành Giáo dục và đào tạo trong Hội nghị tổng kết năm học 2005 - 2006, triển khai nhiệm vụ năm học 2006 - 2007 đã đánh giá một số vấn đề còn hạn chế của ngành Giáo dục trong đó có đề cập đến nội dung: "Công tác quản lý giáo dục chậm đổi mới, không ít cơ quan quản lý giáo dục còn lúng túng khi xử lý các vấn đề nảy sinh trong thực tiễn. Việc thi cử, đánh 2 giá còn chậm đổi mới; Tình hình tiêu cực trong giáo dục chưa được khắc phục ...". Nhiệm vụ của năm học 2006-2007 là: "Tiếp tục thực hiện đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục, trọng tâm là tổ chức thực hiện tốt phân ban, kết hợp với tự chọn của lớp 10, trên cơ sở giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục đạo đức, lối sống, giáo dục hướng nghiệp về pháp luật. Hệ thống khảo thí và kiểm định chất lượng giáo dục cần phát triển; tiếp tục đổi mới công tác thi, kiểm tra, đánh giá đúng chất lượng giáo dục". Điểm nhấn mạnh của nhiệm vụ này là kế hoạch tổ chức cuộc vận động: "Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục". Từ những định hướng qua các kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng Cộng sản Việt Nam cũng như đánh giá và định hướng thực hiện nhiệm vụ của ngành Giáo dục và đào tạo từ các năm học trước, đặc biệt là năm học 20062007 cho thấy: Tính cấp thiết của việc đổi mới công tác quản lý giáo dục, công tác kiểm tra, đánh giá trong các nhà trường là rất quan trọng. - Trong hoạt động quản lý, kiểm tra vừa là biện pháp vừa là một trong 4 chức năng chung đó là: Hoạch định kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo và kiểm tra. Muốn có quyết định quản lý đúng đắn thì phải kiểm tra, không có kiểm tra thì không có quản lý. - Trong thực tế hiện nay Hiệu trưởng một số trường THPT chưa chú ý đúng mức việc kiểm tra giáo viên thực hiện quy chế chuyên môn. Biểu hiện là: Qua theo dõi sổ kiểm tra của Hiệu trưởng các nhà trường thì có tới gần 100% số giáo viên được kiểm tra toàn diện, chuyên đề có kết quả kiểm tra tốt. Một số Hiệu trưởng giao hết cho Hiệu phó chuyên môn và Tổ trưởng chuyên môn từ đó dẫn tới giáo viên thực hiện chưa tốt các hoạt động chuyên môn. Kết quả là người Hiệu trưởng không thể thực hiện một cách tối ưu hoạt động quản lý chuyên môn của mình. - Trên địa bàn thành phố Nam Định có 12 trường THPT là trường Công lập. Các trường này việc thực hiện quy chế chuyên môn của giáo viên 3 chưa đồng bộ, việc kiểm tra của Hiệu trưởng về quy chế chuyên môn của giáo viên vẫn còn chưa thống nhất. Một số Hiệu trưởng chưa có nhiều kinh nghiệm trong công tác kiểm tra chuyên môn; một số Hiệu trưởng chưa nhận thức đúng và chưa coi trọng công tác kiểm tra chuyên môn ... Do đó việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong mỗi nhà trường chưa thật tốt. Vì vậy, muốn có sự thống nhất hợp lý trong quá trình kiểm tra cần có một số biện pháp hữu hiệu hơn của Hiệu trưởng tại các trường THPT trong thành phố Nam Định. Từ những lý do trên chúng tôi chọn đề tài "Một số biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng tại thành phố Nam Định" để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu: Đề xuất các biện pháp phù hợp và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT tại thành phố Nam Định. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu: 3.1- Khách thể nghiên cứu: Mối quan hệ và tác động qua lại của Hiệu trưởng và giáo viên trong quá trình thực hiện các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng. Vai trò kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng tại các nhà trường. 3.2- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường tại thành phố Nam Định. 4. Giả thuyết khoa học: Nếu có các biện pháp điều tra, khảo sát khoa học, phù hợp sẽ khảo sát và đánh giá đúng thực trạng kiểm tra chuyên môn của người Hiệu trưởng trong các trường THPT, từ đó đề xuất các biện pháp kiểm tra chuyên môn phù hợp thì sẽ nâng cao hiệu quả quản lý chuyên môn tại các trường THPT ở thành phố Nam Định. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: 4 5.1- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về công tác kiểm tra chuyên môn của hiệu trưởng, làm rõ các khái niệm liên quan đến đề tài của luận văn: Khái niệm quản lý, quản lý nhà trường, kiểm tra, các hình thức kiểm tra, kiểm tra chuyên môn ... 5.2- Nghiên cứu thực trạng kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng tại thành phố Nam Định. 5.3- Đề xuất biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng tại thành phố Nam Định. 6. Giới hạn nghiên cứu: 6.1- Giới hạn về nội dung: Quản lý có nhiều chức năng: Kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo thực hiện, kiểm tra. Trong luận văn này chỉ nghiên cứu một chức năng kiểm tra. Trong chức năng kiểm tra chỉ nghiên cứu một số biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng đối với việc giáo viên thực hiện hoạt động giảng dạy. 6.2 Giới hạn về địa bàn - Cấp học: Do những hạn chế về mặt thời gian và quy mô nghiên cứu nên đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi 12 trường THPT trên địa bàn thành phố Nam Định. 7. Các phương pháp nghiên cứu: 7.1- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài làm nền tảng cho quá trình nghiên cứu cụ thể chúng tôi đã hệ thống, phân tích, tổng hợp các tài liệu về quản lý, công tác kiểm tra đánh giá: Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, kiểm tra đánh giá, kiểm tra chuyên môn, các văn bản pháp quy của Nhà nước, Bộ, ngành Giáo dục - Đào tạo cũng như các Nghị quyết của Đảng về công tác Giáo dục - Đào tạo. Mục đích: - Nghiên cứu đường lối, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước. 5 - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về quản lý, công tác kiểm tra đánh giá, kiểm tra chuyên môn trong ngành Giáo dục và các nhà trường. 7.2- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn và phương pháp hỗ trợ khác: 7.2.1- Phương pháp điều tra xã hội học - khảo sát thực tiễn: Mục đích: - Thu thập số liệu liên quan như số học sinh, số trường, số lớp, số giáo viên, cán bộ quản lý của các nhà trường; tư liệu về thực tế các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng đã và đang được áp dụng ở các trường THPT trong thành phố Nam Định để đánh giá thực trạng về công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng. Nội dung: - Khảo sát thực trạng công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT ở thành phố Nam Định. - Khảo sát tính khả thi của các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng đã đề xuất trong đề tài. Cách tiến hành: - Phỏng vấn, điều tra, sử dụng hệ thống các câu hỏi và phiếu điều tra các chuyên viên, lãnh đạo Sở Giáo dục thành phố Nam Định; Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng các nhà trường, giáo viên các nhà trường về việc chỉ đạo, thực hiện, đánh giá công tác kiểm tra chuyên môn ở các trường THPT trong thành phố Nam Định hiện nay cũng như đánh giá tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất. - Trao đổi với các chuyên gia, các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng để tập hợp tổng kết kinh nghiệm kiểm tra chuyên môn có hiệu quả cao. 7.2.2- Phương pháp phân tích và tổng hợp: Mục đích: - Từ kết quả của việc điều tra xã hội học; khảo sát thực tiễn tổng hợp số liệu từ đó phân tích thực trạng phát triển giáo dục ở thành phố Nam Định cũng 6 như thực trạng của công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT ở thành phố Nam Định trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp kiểm tra chuyên môn có hiệu quả cao hơn. Nội dung: - Tổng hợp, phân tích thực trạng phát triển giáo dục ở thành phố Nam Định. - Tổng hợp, phân tích thực trạng công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT . - Tổng hợp, phân tích tính khả thi các biện pháp kiểm tra chuyên môn đã đề xuất. Cách tiến hành: - Từ kết quả điều tra, phân tích thực trạng công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng ở các trường THPT thành phố Nam Định. - Từ các tiêu chí kiểm tra chuyên môn, biện pháp kiểm tra chuyên môn, điều kiện và quy trình kiểm tra chuyên môn đã đề xuất tổng hợp và phân tích tính khả thi, tính hiệu quả của các biện pháp kiểm tra chuyên môn đó. 7.2.3- Các phương pháp kiểm tra, đánh giá: Mục đích: - Kiểm tra, đánh giá thực trạng việc kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT ở thành phố Nam Định cũng như tính khả thi của những biện pháp kiểm tra chuyên môn đã đề xuất của đề tài. Nội dung: - Kiểm tra, đánh giá công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng. - Kiểm tra, đánh giá tính khả thi của các biện pháp kiểm tra chuyên môn đã đề xuất. Cách tiến hành: - Kiểm tra, đánh giá thông qua hồ sơ kiểm tra các nhà trường. Kiểm tra, đánh giá trực tiếp, phỏng vấn các Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Hội đồng 7 giáo viên các nhà trường, lãnh đạo và chuyên viên Sở Giáo dục thông qua phiếu điều tra. Từ đó rút ra kết luận đánh giá. 7.2.4- Phương pháp chuyên gia: Mục đích: Phỏng vấn các chuyên gia có độ sâu về lý luận quản lý và có nhiều kinh nghiệm trong thực tiễn quản lý, kiểm tra chuyên môn ở các trường THPT để đánh giá thực trạng và biện pháp nâng cao hiệu quả kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT . Nội dung: - Lấy ý kiến đánh giá về thực trạng của công tác kiểm tra chuyên môn của các Hiệu trưởng các trường THPT ở thành phố Nam Định. - Lấy ý kiến đánh giá về biện pháp kiểm tra chuyên môn sẽ đề xuất ở đề tài. Cách tiến hành: - Lấy ý kiến đánh giá của các chuyên gia, lãnh đạo và chuyên viên Phòng Giáo dục, Sở Giáo dục từ đó phân tích tổng hợp và đề xuất các biện pháp kiểm tra chuyên môn tối ưu nhất trên địa bàn thành phố Nam Định. 7.2.5- Phương pháp thống kê toán học: Mục đích: - Phương pháp thống kê toán học để xử lý, phân tích các số liệu từ các mẫu điều tra thu được. Nội dung: - Thống kê các số liệu lấy từ giáo viên, Phó hiệu trưởng, Hiệu trưởng, các chuyên gia ... đánh giá về các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT ở thành phố Nam Định. Cách tiến hành: - Thống kê các số liệu theo mẫu phiếu điều tra. - Kết luận vấn đề về công tác kiểm tra chuyên môn. 8. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu: 8 Đề tài này sẽ đề xuất các biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng và giúp cho các Hiệu trưởng trường THPT nhìn rõ mục tiêu của công tác kiểm tra chuyên môn nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng giáo dục ở các nhà trường. 9. Cấu trúc luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, và khuyến nghị luạn văn được cấu trúc bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm tra chuyên môn của hiệu trưởng trường THPT Chương 2: Nghiên cứu thực trạng biện pháp kiểm tra chuyên môn của người Hiệu trưởng ở trường THPT trên địa bàn thành phố Nam Định. Chương 3: Một số biện pháp kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Nam Định. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA CHUYÊN MÔN CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG THPT 1.1. `TỔNG QUAN VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU: Đã có nhiều nhà khoa học giáo dục có những công trình nghiên cứu về giáo dục, quản lý giáo dục, vai trò chức năng của người Hiệu trưởng ... và mới chỉ đề cập tới lĩnh vực kiểm tra đánh giá quá trình dạy - học đặc biệt là quá trình học tập của học sinh. Một số nhà khoa học mới chỉ đề cập tới vai trò, ý nghĩa của hoạt động kiểm tra và coi kiểm tra là một chức năng trong công tác quản lý của nhà quản lý chứ chưa có một công trình nghiên cứu nào đề cập sâu sắc tới vấn đề kiểm tra, kiểm tra chuyên môn của người Hiệu trưởng như: "Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục" của M.I.Konđacốp. Công trình nghiên cứu về "Quản lý giáo dục quốc dân ở địa bàn huyện, quận" của nhà lý luận giáo dục Xô Viết - Khuđôminsky; công trình nghiên cứu "Những vấn đề cốt yếu của quản lý" của nhà khoa học giáo dục Mỹ - Hanold Koontz ... 9 Ở Việt Nam đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về quản lý, quản lý nhà trường nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng ... của các nhà nghiên cứu khoa học giáo dục, các thầy cô giáo trong nhà trường sư phạm nhưng cũng mới chỉ đề cập tới công tác kiểm tra chuyên môn dưới góc độ chức năng kiểm tra đánh giá công tác quản lý của mỗi nhà quản lý ở từng nhà trường. Trong những năm gần đây một số luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục chuyên ngành quản lý giáo dục bước đầu đã có nghiên cứu tới thực trạng và biện pháp quản lý chuyên môn ở các trường học từ cấp mầm non đến tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông có đề cập tới chức năng kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng như: "Các biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng các trường tiểu học ở Quảng Nam" - Nguyễn Đăng Hưng (1999); "Thực trạng và biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng trường phổ thông trung học miền núi Thanh Hoá nhằm nâng cao kết quả dạy học" Lương Hữu Hồng (2000); "Một số biện pháp quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm góp phần nâng cao kết quả học tập cho học sinh trung học phổ thông thị xã Sơn La" - Nguyễn Khắc Tâm (2000); "Một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của Sở Giáo dục - Đào tạo tỉnh Bắc Ninh đối với các trường trung học phổ thông ngoài công lập" - Nguyễn Nho Hoài (2004) ... Kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng trong các nhà trường là một hoạt động không thể thiếu được nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục trong mỗi nhà trường, đồng thời nó còn mang ý nghĩa quan trọng đó là bồi dưỡng đội ngũ nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho giáo viên. Mặt khác kiểm tra chuyên môn trong nhà trường tạo ra việc thực hiện quy chế, quy định chuyên môn của giáo viên mang tính nghiêm túc, ổn định hơn. Công tác kiểm tra chuyên môn thì gặp nhiều khó khăn về chỉ đạo, tổ chức thực hiện ... trong mỗi nhà trường. 10 Do đó đề tài nghiên cứu này mong muốn qua nghiên cứu thực trạng công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT thành phố Nam Định đề xuất được một số biện pháp kiểm tra chuyên môn có tính hệ thống và khả thi nhằm tăng cường công tác kiểm tra chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT để nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn ở mỗi nhà trường. 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI: 1.2.1. Khái niệm quản lý: Người ta có thể tiếp cận khái niệm quản lý từ nhiều góc độ khác nhau. Đó là cai quản, chỉ huy, lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra theo góc độ tổ chức, theo góc độ điều khiển học từ quản lý là lái, điều khiển, điều chỉnh. Theo cách tiếp cận hệ thống thì quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý (hay là đối tượng quản lý) nhằm tổ chức phối hợp hoạt động của con người trông các quá trình sản xuất xã hội để đạt được mục đích nhất định. Các Mác đã lột tả bản chất của quản lý là: "Nhằm thiết lập sự phối hợp giữa những công việc cá nhân và thực hiện những chức năng chung, nảy sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ chế sản xuất khác với sự vận động của các bộ phận riêng lẻ của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng". (C.Mác P.Ăng ghen tập 23, trang 342). Như vậy theo Các Mác quản lý là loại lao động sẽ điều khiển mọi quá trình lao động, phát triển xã hội. PGS Nguyễn Văn Lê - Học viện Chính trị Quốc gia quan niệm: "Quản lý một cơ sở kinh doanh với tư cách là một hệ thống xã hội, là khoa học và nghệ thuật tác động vào từng thành tố của hệ thống bằng những phương pháp thích hợp, nhằm đạt các mục tiêu đề ra cho hệ và từng thành tố của hệ". Theo GS Nguyễn Minh Đạo "Quản lý là sự tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng của chủ thể lên khách thể và các mặt: chính trị, văn hoá, kinh tế, xã hội, giáo dục ... bằng một hệ thống các luật định, chính sách, 11 nguyên tắc, phương pháp, biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng". GS. Đặng Vũ Hoạt và GS Hà Thế Ngữ cho rằng: "Quản lý là một quá trình định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định". Ý kiến của GS Mai Hữu Khuê "Hoạt động quản lý là một dạng hoạt động đặc biệt của người lãnh đạo mang tính tổng hợp của các loại lao động trí óc, liên kết bộ máy quản lý thành một chỉnh thể thống nhất điều hoà phối hợp các khâu và các cấp quản lý làm cho hoạt động nhịp nhàng đưa đến hiệu quả". Quan điểm của GS Nguyễn Bá Sơn "Quản lý là sự tác động có hướng đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý bằng một hệ thống các giải pháp nhằm thay đổi trạng thái của đối tượng, quản lý đưa hệ thống tiếp cận mục tiêu cuối cùng phục vụ lợi ích của con người". Hay theo PGS Trần Quốc Thành: "Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý để chỉ huy điều khiển hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt động của con người nhằm đạt tới mục đích, đúng với ý chí nhà quản lý phù hợp với quy luật khách quan" (Bài giảng khoa học quản lý đại cương). Như vậy, khái niệm quản lý bao gồm những khía cạnh sau: - Đối tượng tác động của quản lý là một hệ thống xã hội hoàn chỉnh như một cơ thể sống bao gồm nhiều yếu tố liên kết hữu cơ theo một quy luật nhất định tồn tại trong thời gian, không gian cụ thể (gọi là môi trường quản lý). Hệ thống quản lý gồm các thành tố: chủ thể quản lý, khách thể quản lý, cơ chế quản lý (hình thức quản lý) và mục tiêu quản lý. - Chủ thể quản lý tạo ra các tác động quản lý, còn khách thể quản lý tạo ra các sản phẩm có giá trị sử dụng, hiện thực hoá mục tiêu quản lý và thoả mãn mục đích của nhà quản lý. Cơ chế quản lý chính là hình thức quản lý những phương thức mà nhờ nó hoạt động quản lý được thực hiện và quan hệ 12 tương tác giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý được vận hành, điều chỉnh để đạt đến mục tiêu quản lý". Có thể mô hình hoá cấu trúc quản lý bằng sơ đồ sau: MÔI TRƯỜNG QUẢN LÝ MỤC TIÊU QUẢN LÝ Chủ thể quản lý Cơ chế quản lý (Hình thức quản lý) Khách thể quản lý Sơ đồ 1: Cấu trúc hệ thống quản lý được đặt trong môi trường quản lý - Mục tiêu cuối cùng của quản lý là chất lượng, sản phẩm vì lợi ích phục vụ con người. Người quản lý tựu trung lại là nghiên cứu khoa học, nghệ thuật giải quyết các mối quan hệ giữa con người với nhau vô cùng phức tạp không chỉ giữa chủ thể và khách thể trong hệ thống mà còn có mối quan hệ tương tác với các hệ thống khác cũng song song tồn tại trong môi trường quản lý: Theo công thức Mqh = n(n - 1) trong đó n là số lượng các yếu tố (hay thành viên) tham gia hệ thống. Các mối quan hệ này phát sinh rất nhanh theo cấp số nhân. Ví dụ: n=3 thì Mqh = 3(3 - 1) = 6, n = 6 thì Mqh = 6(6 - 1) = 30. Ta dễ dàng nhận thấy các yếu tố n tham gia vào hệ thống chỉ tăng lên 2 lần thì tổng các mối quan hệ tăng lên gấp 5 lần. Quản lý theo ý nghĩa của điều khiển học là sự tác động chống lại Entrôpy của một hệ thống nhằm đưa hệ thống đến những mục tiêu xác định. Một cách tổng quát nhất có thể định nghĩa về quản lý như sau: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra. 1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục, quản lý nhà trường: 1.2.2.1. Quản lý giáo dục: 13 Khoa học quản lý giáo dục là một phân ngành của khoa học quản lý, chính vì vậy cũng như khoa học quản lý, nó được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau. Với phạm vi của đề tài chúng tôi chỉ xin đề cập tới khái niệm quản lý giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân mà cốt lõi của hệ thống là cơ sở các trường học. Hiện nay, định nghĩa thế nào là quản lý giáo dục tuy chưa hoàn toàn thống nhất với nhau nhưng đã có nhiều ý kiến cơ bản đồng nhất với nhau. Quản lý giáo dục theo nghĩa rộng nhất là quản lý quá trình hình thành và phát triển nhân cách con người trong các chế độ chính trị, xã hội khác nhau mà trách nhiệm là của Nhà nước và hệ thống đa cấp của ngành Giáo dục từ Trung ương đến các địa phương là Bộ Giáo dục, Sở Giáo dục, Phòng Giáo dục và đơn vị cơ sở là các nhà trường. Quản lý giáo dục trên cơ sở quản lý nhà trường là một phương hướng cải tiến quản lý giáo dục theo nguyên tắc tăng cường phân cấp quản lý nhà trường nhằm phát huy tối đa năng lực, trách nhiệm và quyền hạn của mọi cá nhân trong quản lý nhà trường, quản lý giáo dục. Trong tác phẩm "Cơ sở lý luận của khoa học quản lý giáo dục" tác giả M.I.Kônđacốp đã cho rằng: "Quản lý giáo dục là tập hợp các biện pháp tổ chức cán bộ giáo dục, kế hoạch hoá, tài chính ... nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về số lượng cũng như chất lượng". Trong tác phẩm "Quản lý giáo dục quốc dân ở địa bàn huyện, quận". Nhà lý luận giáo dục Xô Viết Khuđônninsky đã viết: "Quản lý khoa học hệ thống giáo dục có thể xác định như là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ Bộ đến nhà trường, đến các cơ sở giáo dục) nhằm mục đích đảm bảo việc giáo dục xã hội chủ nghĩa cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật chung của chủ nghĩa xã hội cũng như 14
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan