Tài liệu áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh cho lợn nái sinh sản tại trang trại an hưng, xã danh thắng, huyện hiệp hòa, tỉnh bắc giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN MINH VƯƠNG Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG, TRỊ BỆNH CHO LỢN NÁI SINH SẢN TẠI TRANG TRẠI AN HƯNG XÃ DANH THẮNG - HUYỆN HIỆP HÒA - TỈNH BẮC GIANG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Thú y Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2015 - 2019 Thái Nguyên, năm 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGUYỄN MINH VƯƠNG Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC NUÔI DƯỠNG VÀ PHÒNG, TRỊ BỆNH CHO LỢN NÁI SINH SẢN TẠI TRANG TRẠI AN HƯNG XÃ DANH THẮNG - HUYỆN HIỆP HÒA - TỈNH BẮC GIANG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Thú y Lớp: K47 - TY - N03 Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2015 - 2019 Giảng viên hướng dẫn: ThS. Nguyễn Hữu Hòa Thái Nguyên, năm 2019 i LỜI CẢM ƠN Qua một thời gian học tập rèn luyện tại Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên và sau 6 tháng thực tập tại cơ sở, với nỗ lực của bản thân và sự giúp đỡ của thầy cô, gia đình, bạn bè em đã hoàn thành tốt đợt thực tập tốt nghiệp. Nhân dịp này em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính trọng tới Ban giám hiệu trường Đại học Nông Lâm, Ban chủ nhiệm khoa Chăn nuôi thú y cùng toàn thể các thầy cô giáo đã tận tình chỉ bảo, bổ trợ kiến thức cho em trong suốt quá trình thực tập tại trường. Đặc biệt, em cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ của thầy ThS. Nguyễn Hữu Hòa là người hướng dẫn trực tiếp, tận tình chỉ bảo, giúp đỡ em trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận. Cũng qua đây cho em gửi lời cảm ơn đến cán bộ và công nhận tại trại chăn nuôi An Hưng tại xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang, đã tạo điều kiện cho em thực hiện đề tài tốt nghiệp và nâng cao tay nghề. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn động viên giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để em hoàn thành tốt quá trình thực tập tốt nghiệp. Trong quá trình thực tập, bản thân em không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong được sự quan tâm giúp đỡ của các thầy cô để khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn ! Thái Nguyên, ngày tháng năm 2019 Sinh viên Nguyễn Minh Vương ii LỜI NÓI ĐẦU Để hoàn thành chương trình đào tạo, với phương châm học đi đối với hành, lý thuyết gắn liền với thực tiễn sản xuất, thực tập tốt nghiệp là giai đoạn cuối cùng trong toàn bộ chương trình dạy và học của các trường Đại học nói chung và của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên nói riêng. Thực tập tốt nghiệp là giai đoạn vô cùng quan trọng đối với mỗi sinh viên trước khi ra trường. Đây là khoảng thời gian củng cố và hệ thống hóa lại toàn bộ kiến thức đã học, đồng thời giúp cho sinh viên làm quen dần với thực tiễn sản xuất, từ đó nâng cao được trình độ chuyên môn, nắm bắt được phương pháp tổ chức và tiến hành công việc nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào thực tế sản xuất, tạo cho mình tác phong làm việc nghiêm túc. Xuất phát từ quan điểm trên và được sự nhất trí của Ban giám hiệu trường, Ban chủ nhiệm khoa Chăn nuôi thú y - Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên, sự nhất trí của giáo viên hướng dẫn và sự giúp đỡ tận tình của trại chăn nuôi An Hưng em đã tiến hành thực hiện đề tài: “Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh cho lợn nái sinh sản tại trang trại An Hưng, xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang”. Do thời gian thực tập có hạn, kiến thức chuyên môn còn nhiều hạn chế nên trong bản khóa luận tốt nghiệp này không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, của bạn bè, đồng nghiệp để bản khóa luận của em được hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn ! iii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT Cs : Cộng sự TT : Thể trọng Nxb : Nhà xuất bản TB : trung bình iv DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Một số tiêu chí phân biệt các thể viêm tử cung ........................................24 Bảng 3.1. Lịch sát trùng tại trang trại .......................................................................38 Bảng 3.2. Lịch tiêm phòng cho lợn trong trại ...........................................................39 Bảng 4.1. Số lượng lợn nuôi tại trại qua 3 năm ........................................................43 Bảng 4.2. Kết quả chăm sóc và theo dõi lợn nái .......................................................44 Bảng 4.3. Kết quả thực hiện quy trình phòng bệnh bằng phương pháp vệ sinh sát trùng..... 45 Bảng 4.4. Kết quả tiêm phòng cho đàn lợn con ........................................................46 Bảng 4.5. Kết quả tiêm phòng trên dàn lợn nái ........................................................46 Bảng 4.6. Kết quả chẩn đoán bệnh trên đàn lợn nái và đàn lợn con tại trại .............47 Bảng 4.7. Kết quả điều trị bệnh trên đàn lợn nái và đàn lợn con ..............................49 Bảng 4.8. Kết quả thực hiện công tác khác ...............................................................50 v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ................................................. Error! Bookmark not defined. LỜI NÓI ĐẦU ................................................ Error! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮTError! Bookmark not defined. DANH MỤC CÁC BẢNG.............................. Error! Bookmark not defined. MỤC LỤC ....................................................... Error! Bookmark not defined. Phần 1. MỞ ĐẦU .............................................. Error! Bookmark not defined. 1.1. Đặt vấn đề................................................. Error! Bookmark not defined. 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của chuyên đề ......... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Mục tiêu................................................. Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Yêu cầu.................................................. Error! Bookmark not defined. Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................... Error! Bookmark not defined. 2.1. Điều kiện tự nhiên, cơ sở vật chất của trạiError! Bookmark not defined. 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................. Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của trang trại ................ Error! Bookmark not defined. 2.1.3. Cơ sở vật chất trang trại ........................ Error! Bookmark not defined. 2.1.4. Tình hình sản xuất của trại .................... Error! Bookmark not defined. 2.1.5. Đánh giá chung ..................................... Error! Bookmark not defined. 2.2. Tổng quan tài liệu..................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Một số đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn náiError! Bookmark not defined. 2.2.2. Đặc điểm sinh lý của lợn con theo mẹ .. Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Những hiểu biết về quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng lợn nái đẻ, nái nuôi con, lợn con theo mẹ ....................................... Error! Bookmark not defined. vi 2.2.4. Những hiểu biết về công tác phòng và trị bệnh cho lợn nái và lợn con ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 2.2.5. Một số bệnh thường gặp trên đàn lợn nái và lợn conError! Bookmark not defined. 2.3. Tình hình nghiên cứu trong nước và ngoài nướcError! Bookmark not defined. 2.3.1. Tình hình nghiên cứu trong nước.......... Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ........ Error! Bookmark not defined. Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH ............................................................................. Error! Bookmark not defined. 3.1. Đối tượng ................................................. Error! Bookmark not defined. 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành .............. Error! Bookmark not defined. 3.3. Nội dung nghiên cứu ................................ Error! Bookmark not defined. 3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp theo dõi ...... Error! Bookmark not defined. 3.4.1. Các chỉ tiêu theo dõi.............................. Error! Bookmark not defined. 3.4.2. Phương pháp thực hiện.......................... Error! Bookmark not defined. 3.4.3. Công thức tính và phương pháp xử lý số liệu.Error! Bookmark not defined. Phần 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN............. Error! Bookmark not defined. 4.1. Kết quả đánh giá tình hình chăn nuôi tại trang trại chăn nuôi An Hưng ......................................................................... Error! Bookmark not defined. 4.2. Kết quả thực hiện quy trình nuôi dưỡng đàn lợn nái và lợn con ...... Error! Bookmark not defined. 4.3. Kết quả thực hiện quy trình phòng bệnh bằng phương pháp vệ sinh sát trùng................................................................. Error! Bookmark not defined. vii 4.4. Kết quả thực hiện quy trình phòng bệnh bằng tiêm phòng cho đàn lợn nái và lợn con ........................................................ Error! Bookmark not defined. 4.5. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho đàn lợn nái và đàn lợn con Error! Bookmark not defined. 4.5.1. Kết quả chẩn đoán bệnh cho đàn lợn nái và đàn lợn con............... Error! Bookmark not defined. 4.5.2. Kết quả điều trị bệnh trên đàn lợn nái và lợn conError! Bookmark not defined. 4.6. Kết quả thực hiện công tác khác .............. Error! Bookmark not defined. Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ................. Error! Bookmark not defined. 5.1. Kết luận .................................................... Error! Bookmark not defined. 5.2. Đề nghị ..................................................... Error! Bookmark not defined. TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................ Error! Bookmark not defined. MỘT SỐ HÌNH ẢNH TRONG QUÁ TRÌNH THỰC TẬP 1 PHẦN 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Nước ta hiện nay đang hội nhập mạnh mẽ với kinh tế thế giới, nhằm đưa kinh tế nước ta phát triển Đảng và Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách mới trong sự phát triển của đất nước, đặc biệt quan tâm chú trọng cho phát triển ngành nông nghiệp. Với tiền đề là một nước nông nghiệp đi lên cùng với sự giúp đỡ của các tổ chức trong và ngoài nước cũng như sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, ngành chăn nuôi đang có những bước trở mình mạnh mẽ. Không những giúp người dân xóa đói giảm nghèo mà còn đang góp phần vào công cuộc làm giàu của đất nước. Đặc biệt là chăn nuôi lợn, hiện nay đã đem lại một nguồn lợi kinh tế lớn và góp phần thúc đẩy cho sự phát triển của kinh tế. Nhờ có chính sách mở cửa, việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, sự tham gia của các công ty trong nước và ngoài nước trong việc chăn nuôi đã được tăng cường mở rộng theo hướng công nghiệp tập trung, sử dụng con giống ngoại nhập, công nghệ tự động. Chăn nuôi lợn hiện nay đã đem lại một nguồn lợi kinh tế lớn và góp phần thúc đẩy cho sự phát triển của kinh tế. Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi vẫn theo phương thức hộ gia đình nhỏ lẻ, sử dụng con giống nội giá trị kinh tế thấp, đặc điểm về địa lý cũng như khí hậu nóng ẩm ở nước ta, mà chăn nuôi cũng gặp không ít khó khăn. Từ những điều kiện trên ta cần thực hiện một quy trình chăn nuôi có thể đáp ứng được các yêu cầu trong nước về điều kiện ngoại cảnh cũng như điều kiện vật chất. Với phương châm “học đi đôi với hành” “lý thuyết gắn liền với thực tế” giúp sinh viên sau khi ra trường đáp ứng được những yêu cầu của nhà tuyển dụng em tiến hành thực hiện đề tài “Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng và phòng, trị bệnh cho lợn nái sinh sản tại trang trại An Hưng, xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang”. 2 1.2. Mục tiêu và yêu cầu của chuyên đề 1.2.1. Mục tiêu  Thực hiện quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng đối với đàn lợn nái và lợn con theo mẹ qua từng giai đoạn.  Rèn luyện và nâng cao tay nghề, củng cố những kiến thức đã học và tìm hiểu thêm những kiến thức thực tế.  Đánh giá được tình hình mắc một số bệnh thường gặp và biện pháp phòng trị. 1.2.2. Yêu cầu  Thực hiện đánh giá tình hình chăn nuôi lợn tại trang trại  Thực hiện được quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng lợn nái và lợn con theo mẹ tại trang trại chăn nuôi An Hưng - xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.  Thực hiện quy trình vệ sinh, phòng và trị một số bệnh mắc phải ở lợn nái và lợn con tại trại.  Đánh giá tình hình mắc một số bệnh thường gặp trên đàn lợn nái và lợn con tại trại.  Tiến hành điều trị lợn mắc bệnh bằng một số phác đồ điều trị. 3 PHẦN 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện tự nhiên, cơ sở vật chất của trại 2.1.1. Điều kiện tự nhiên Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên Trại chăn nuôi An Hưng thuộc địa bàn xã Danh Thắng, huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Về địa lý, Danh Thắng là xã ở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang, nằm ở phía Nam so với trung tâm, với tổng diện tích là 9,37 km². Cách trung tâm huyện Hiệp Hòa chưa đến 10km. Phía Đông giáp với xã Đoan Bái và xã Lương Phong. Phía bắc giáp với xã Đức Thắng, Thị trấn Thắng, xã Lương Phong. Phía tây giáp với xã Thường Thắng. Phía Nam giáp với xã Bắc Lý. Dân số có 1.852 hộ với 8.956 nhân khẩu (tính đến 20/7/2016) được phân bổ trên 13 thôn, trong xã 98% dân tộc kinh, số còn lại là dân tộc Nùng. Về khí hậu, Danh Thắng thuộc vùng chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa mưa bắt đầu vào tháng 5 và kết thúc vào tháng 10 với nhiệt độ thấp nhất trung bình 230C, tháng 6 và tháng 7 có nhiệt độ trung bình cao nhất là 28,90C. Mùa khô bắt đầu vào tháng 11 và kết thúc vào tháng 4 với nhiệt độ xấp xỉ 200C, từ tháng 12 đến tháng 2 là có nhiệt độ thấp nhất 15,80C. 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của trang trại Cơ cấu tổ chức:  01 Chủ trại là quản lí chính  01 Kỹ thuật trại  04 Công nhân  02 Sinh viên thực tập 2.1.3. Cơ sở vật chất trang trại Trang trại chăn nuôi An Hưng là trại tư nhân do ông Đỗ Thành An và ông Nguyễn Viết Hưng đầu tư, trại nằm tại thôn thôn Đại Đồng 2, xã Danh Thắng, 4 huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Trại được xây dựng cuối năm 2008 và đưa vào sản xuất từ năm 2009 cho đến nay, với quy mô xây dựng cho tổng số nái ban đầu là 400 nái, sau đến năm 2015 tăng lên số nái là 550. Cho đến năm 2018 thì giảm xuống còn 82 nái và tính đến tháng 5 năm 2019 là 107 nái, và 1000 lợn thịt. Hoạt động theo phương thức chủ trại đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, đầu tư giống lợn, thức ăn, thuốc thú y, thuê công nhân và kĩ thuật. Trại được xây dựng trên diện tích gần 3 ha chia làm 2 khu vực chính là: khu sinh hoạt chung cho công nhân và khu sản xuất. Trong đó khu sinh hoạt chung cho công nhân gồm có: cổng ra vào trại, phòng sinh hoạt ngoài giờ làm của công nhân, nhà ăn… các khu phục vụ cho các nhu cầu thiết yếu cho công nhân ngoài giờ làm. Ngoài ra trại còn thiết kế thêm một số khu vui chơi phục vụ nhu cầu giải trí của công nhân. Khu chăn nuôi thì gồm 4 phần chính: chuồng đẻ, chuồng bầu, chuồng thịt và chuồng cách ly. Đầu tiên là chuồng đẻ, gồm 2 dãy chuồng chính, mỗi dãy chuồng gồm 2 ngăn chuồng có cửa thông với nhau ở cả đầu trên và cuối chuồng. Mỗi ngăn chuồng lại gồm 38 ô chia làm 2 dãy với kích thước mỗi ô là 2,2 m × 2 m/ô. Cũi lợn mẹ trong chuồng có kích thước 2,2m × 0,7 m. Trong mỗi ngăn được lắp đặt hệ thống dàn mát ở đầu chuồng và 4 quạt thông gió ở cuối chuồng. Ngoài ra mỗi ngăn còn được lắp đặt thêm cửa sổ và hệ thống chiếu sáng, hệ thống điện. Ngoài 2 dãy chuồng chính, còn có 1 chuồng cai sữa phục vụ cho việc chăm sóc lợn con cai sữa mà chưa được xuất bán. Thứ 2 là chuồng bầu với 2 chuồng chính, trong mỗi chuồng được lắp đặt 102 ô, gồm 2 ô rộng kích thước 2,4m x 2m, và 100 ô có kích thước 2,4 m × 0,65 m/ô. Cũng như chuồng đẻ chuồng bầu cũng có dàn mát, cuối mỗi chuồng có 4 quạt thông gió, ngoài ra trong mỗi chuồng bầu còn có hệ thống làm mát cho lợn bằng nước vào mùa hè để giảm nhiệt độ trong chuồng nuôi. Thứ 3 là chuồng thịt với hệ thống 5 dãy chuồng 50m x 7m, được chia làm 7 ô nhỏ, trong đó có 6 mỗi ô rộng 45m2 nuôi được 25 - 30 con, và 1 ô 15m2 ở cuối dãy để cách ly những con lợn ốm và có vẫn đề. Mỗi dãy chuồng đều có đường đi rộng 1,2m để vừa xe chở thức ăn. Chuồng thịt cũng có dàn mát, cuối 5 mỗi chuồng có 3 quạt thông gió và hệ thống làm mát cho lợn bằng nước vào mùa hè để giảm nhiệt độ. Cuối cùng là chuồng cách ly 1chuồng cách ly dung để nhốt lợn mới nhập đặc biệt là lợn nái hậu bị và đực hậu bị, đối với chuồng cách ly cũng có hệ thống quạt gió và hệ thống giàn mát. Sau mỗi chuồng đều có đường rãnh thoát nước thải, các đường rãnh này đều thông về một bể chứa nước thải tập trung. Nguồn nước được sử dụng trong trại được cung cấp từ hệ thống giếng khoan, nước sau khi được bơm lên hai bể được xử lý bằng chlorine. Sau đó được bơm lên một bể ở trên cao, lợi dụng áp lực của nước để đưa nước tới hệ thống cung cấp nước uống, dàn mát và các vòi nước phục vụ cho công việc vệ sinh. Trong khu sản xuất còn có kho thuốc, phòng tắm sát trùng, nhà giặt và kho thức ăn chăn nuôi. 2.1.4. Tình hình sản xuất của trại  Công tác chăn nuôi: Đặc điểm là trại tư nhân nên trại sản xuất giống thương phẩm, vừa để nuôi lợn thịt tại trại vừa xuất bán cho các hộ gia đình nuôi lợn thịt. Hiện nay trung bình lợn nái của trại sản xuất được 2,2 – 2,4 lứa/năm. Số lợn con trung bình khi sơ sinh là 13,14 con/nái, số lợn con chọn nuôi là 12 con/nái, số con cai sữa: 11,2con/nái. Khối lượng sơ sinh trung bình là 1,4 kg/con. Khối lượng cai sữa là 6,4kg/con. Tại trại, lợn con sẽ được nuôi theo mẹ cho đến khoảng 21 đến 24 ngày tuổi, những lợn con chưa đủ khối lượng sẽ được ghép đàn nuôi với những đàn có số ngày tuổi nhỏ hơn, còn những lợn con đã quá ngày suất bán nhưng chưa có đợt sẽ được nhốt sang chuồng cai sữa. Những lợn con này sau đó sẽ được chuyển tới các trang trại nuôi lợn thịt. Trong trại có 1 lợn đực giống Duroc được trang trại nhập về đã được huấn huyện nhằm mục đích khai thác tinh và kích thích sự lên giống của lợn nái. Tinh 6 dịch sau khi được pha theo tỉ lệ với môi trường sẽ được bảo quản lạnh, mỗi lợn nái sau khi được phát hiện lên giống sẽ được đem đi phối 3 lần, mỗi lần cách nhau 6 - 8 tiếng. Thức trong trại cho lợn trong trại do công ty cổ phần GreenFeed Việt Nam cung cấp, là loại thức ăn hỗn hợp với các loại khác nhau dành cho lợn ở các lứa tuổi và các chu kỳ khác nhau.  Công tác thú y: Đàn lợn tại trại luôn được chăm sóc và phòng bệnh theo kỹ thuật của công ty cổ phần Green Feed Việt Nam, được giám sát một cách chặt chẽ về mọi mặt. Công tác vệ sinh: Công nhân trước khi vào chuồng sẽ được tắm và thay đồng phục tại nhà tắm sát trùng. Mọi dụng cụ khi đưa vào khu vực sản xuất đều được cách ly, phun sát trùng. Định kỳ sẽ có các công nhân làm nhiệm vụ vệ sinh, sát trùng trong chuồng và ngoài chuồng. Các chuồng sau khi xuất hết lợn con sẽ được vệ sinh ngâm tẩy bằng hóa chất, được cách ly trước khi cho lợn nái mới lên đẻ. Công tác phòng bệnh: theo lịch của công ty, lợn trong trại sẽ được tiêm phòng vắc xin để phòng một số bệnh thường gặp trên lợn. Từ đó tăng sức đề kháng cho lợn mẹ và lợn con sau sinh, lợn con cũng được tiêm phòng các loại vắc xin theo ngày tuổi. Công tác trị bệnh: Lợn luôn được theo dõi dám sát của 1 kỹ sư, mọi con lợn có biểu hiện bất thường đều sẽ được nhốt riêng các ly theo dõi và có các biện pháp điều trị cũng như xử lý kịp thời. 2.1.5. Đánh giá chung 2.1.5.1. Thuận lợi Trang trại được xây dựng ở vị trí thuận lợi: giao thông thuận tiện cho việc đi lại, vận chuyển, và công tác phòng chống dịch bệnh hiệu quả Thức ăn chăn nuôi phục vụ trong trại do công ty Green Feed cung cấp, là loại thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh với các loại khác nhau dành cho lợn ở các lứa tuổi và các chu kỳ khác nhau. 7 Chủ trại có năng lực, năng động, nắm bắt được tình hình xã hội, luôn quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ kỹ thuật và công nhân. Con giống tốt, thức ăn tốt, thuốc chất lượng cao, quy trình chăn nuôi khép kín và khoa học của Công ty cổ phần thức ăn chăn nuôi đã mang lại hiệu quả chăn nuôi cao cho trang trại. 2.1.5.2. Khó khăn Điều kiện thời tiết trong những năm gần đây diễn biến khá phức tạp kèm theo dịch bệnh xảy ra khó kiểm soát gây khó khăn cho chăn nuôi. Do đó đòi hỏi công tác phòng chống dịch bệnh và nâng cao sức đề kháng cho đàn lợn cần phải được đẩy mạnh. Giá thức ăn chăn nuôi mỗi ngày một tăng khiến chi phí thức ăn tăng cao gây ảnh hưởng tới chăn nuôi của trang trại. Tình hình giá lợn trong 03 năm vừa qua diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến lợi nhuận của trang trại. 2.2. Tổng quan tài liệu 2.2.1. Một số đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn nái 2.2.1.1. Đặc điểm sự thành thục về tính và thể vóc  Sự thành thục về tính: Gia súc phát triển đến một giai đoạn nhất định thì sẽ có biểu hiện về tính dục. Con đực có khả năng sinh ra tinh trùng, con cái có khả năng sinh ra tế bào trứng. theo Hoàng Toàn Thắng và Cao Văn (2006) [30], thành thục về tính là tuổi con vật bắt đầu có phản xạ sinh dục và có khả năng sinh sản. Lúc này tất cả các bộ phận như: buồng trứng, tử cung, âm đạo, đã phát triển hoàn thiện và có thể bắt dầu bước vào hoạt động sinh sản. Đồng thời với sự phát triển hoàn thiện bên trong thì ở bên ngoài các bộ phận sinh dục phụ cũng xuất hiện và gia súc có phản xạ về tính hay xuất hiện hượng tượng động dục. Theo Nguyễn Mạnh Hà và cs, (2012) [10], sự thành thục về tính dục ngoài sự phụ thuộc vào sự điều hòa của thần kinh, thể dịch còn phụ thuộc vào các yếu tố 8 ngoại cảnh khác như: giống, dinh dưỡng, khí hậu, mùa vụ, sự tiếp xúc giữa con đực và con cái.  Sự thành thục về thể vóc: Theo Nguyễn Đức Hùng và cs, (2003) [14], tuổi thành thục về thể vóc là tuổi có sự phát triển về ngoại hình và thể chất đạt mức độ hoàn chỉnh, tầm vóc ổn định. Tuổi thành thục về thể vóc thường chậm hơn so với tuổi thành thục về tính. Thành thục về tính được đánh dấu bằng hiện tượng động dục lần đầu tiên. Lúc này sự sinh trưởng và phát dục của cơ thể vẫn còn tiếp tục, trong giai đoạn lợn thành thục về tính mà ta cho giao phối ngay sẽ không tốt, vì lợn mẹ có thể thụ thai nhưng cơ thể mẹ chưa đảm bảo cho bào thai phát triển tốt, nên chất lượng đời con kém, đồng thời cơ quan sinh dục, đặc biệt là xương chậu vẫn còn hẹp dễ gây hiện tượng khó đẻ. Điều này ảnh hưởng đến năng suất sinh sản của lợn nái sau này. Do đó không nên cho phối giống quá sớm. Đối với lợn cái nội khi được 7 - 8 tháng tuổi khối lượng đạt 40 - 50 kg nên cho phối, đối với lợn ngoại khi được 8 - 9 tháng tuổi, khối lượng đạt 100 - 110kg mới nên cho phối. 2.2.1.2. Chu kỳ tính Theo Nguyễn Thiện và Nguyễn Tấn Anh (1993) [32], chu kì động dục của lợn nái thường diễn ra trong phạm vi 19 - 21 ngày. Thời gian động dục thường kéo dài khoảng 3 - 4 ngày (lợn nội) hoặc 4 - 5 ngày (lợn lai, lợn ngoại), và được chia làm ba giai đoạn: giai đoạn trước khi chịu đực (bắt đầu), giai đoạn chịu đực (phối giống), giai đoạn sau chịu đực (kết thúc).  Thời điểm phối giống thích hợp: Theo Nguyễn Thiện và Nguyễn Tấn Anh (1993) [32], trứng rụng tồn tại trong tử cung 2 - 3h và tinh trùng sống trong âm đạo lợn cái 30 - 48h. Thời điểm phối giống thích hợp nhất đối với lợn nái ngoại và lợn nái lai cho phối vào chiều ngày thứ 3 và sáng ngày thứ 4, tính từ lúc bắt đầu động dục. Đối với lợn nái nội sống hơn một ngày vào cuối ngày thứ 2 và sáng ngày thứ 3 do thời gian động dục ở lợn nái 9 nội ngắn hơn. Thời điểm phối giống có ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu thai và sai con. Phối sớm hoặc phối chậm đều đạt kết quả kém nên cho nhảy kép hoặc thụ tinh nhân tạo kép vào thời điểm tối ưu.  Quá trình mang thai và đẻ: Sau thời gian lưu lại ở ống dẫn trứng khoảng 3 ngày để tự dưỡng (noãn hoàng và dịch thể do ống dẫn trứng tiết) hợp tử bắt đầu di chuyển xuống tử cung, tìm vị trí thích hợp để làm tổ, hình thành bào thai. Sự biến đổi nội tiết tố trong cõ thể mẹ trong thời gian có chửa như sau: Progesterone trong 10 ngày đầu có chửa tăng rất nhanh cao nhất vào ngày chửa thứ 20 rồi nó hơi giảm xuống một chút ở 3 tuần đầu, sau đó duy trì ổn định trong thời gian có chửa để an thai, ức chế động dục 1 - 2 ngày trước khi đẻ Progesterone giảm đột ngột. Estrogen trong suốt thời kỳ có chửa duy trì ở mức độ thấp, cuối thời kỳ có chửa khoảng 2 tuần thì bắt đầu tăng dần, đến khi đẻ thì tăng cao nhất. Thời gian có chửa của lợn nái bình quân là 114 ngày (Jose Bento S. và cs, 2013) [35].  Sinh lý đẻ:  Quá trình sinh đẻ: Theo Trần Tiến Dũng và cs, (2006) [9], gia súc cái mang thai trong một thời gian ngắn tùy từng loại gia súc, khi bào thai phát triển đầy đủ dưới tác động của hệ thống thần kinh - thể dịch, con mẹ sẽ xuất hiện những cơn rặn đẻ, đẩy bào thai, nhau thai và các sản phẩm trung gian ra ngoài, quá trình này gọi là quá trình sinh đẻ.  Giai đoạn tiết sữa: Theo Trương Lăng (2000) [ 17], khả năng tiết sữa của lợn nái phụ thuộc vào mức độ dinh dưỡng của thức ăn, giống lợn và số lượng lợn con, lợn nái thường tiết sữa nhiều nhất vào tuần thứ 2-3. Ở những giống lợn khác nhau thì khả năng tiết sữa khác nhau. Sự tiết sữa của lợn nái là một quá trình phản xạ do những kích thích vào đầu vú gây nên, phản xạ tiết sữa của lợn nái tương đối ngắn và chuyển dần từ trước ra sau. Thần kinh giữ vai trò chủ đạo trong quá trình tiết sữa, khi lợn con thúc bú, những kích thích này chuyển lên vỏ não, từ vỏ não lại chuyển xuống vùng Hypothalamus từ đó các 10 luồng xung động tác động vào tuyến yên và tuyến yên tiết ra kích tố Oxytocin, kích tố Oxytocin đến tuyến bào kích thích làm cho lợn nái tiết sữa. Qua theo dõi, sản lượng sữa và chất lượng sữa ở các vị trí vú khác nhau cũng không giống nhau, các vú phía trước ngực sản lượng sữa cao, phẩm chất tốt, các vú phía sau nhìn chung kém hơn. theo Trương Lăng (2000) [17] cho biết: Vú phía trước lượng sữa tiết nhiều hơn (nên cố định cho lợn con sơ sinh có khối lượng kém bú), vì Oxytocin theo máu đến tuyến vú phía trước sớm hơn, kéo dài hơn lên vú trước nhiều sữa hơn. Sản lượng sữa của lợn nái phụ thuộc vào số lợn và chất lượng thức ăn vì thế trong giai đoạn lợn nái nuôi con thì thức ăn cho lợn nái cần đủ chất dinh dưỡng. Chăm sóc lợn nái ăn với khẩu phần đẩy đủ chất dinh dưỡng không những nâng cao sản lượng sữa mà còn giảm tỷ lệ hao mòn của lợn nái. Theo Trương Lăng (2003) [18], sữa lợn nái là nguồn thức ăn có đầy đủ chất dinh dưỡng, không có loại thức ăn nào có thể so sánh bằng và thay thế được. Do đó để tăng năng suất của lợn con phải thoả mãn nhu cầu tối đa trong thời gian bú sữa. 2.2.2. Đặc điểm sinh lý của lợn con theo mẹ  Đặc điểm bộ máy tiêu hóa của lợn con theo mẹ : Theo Nguyễn Quang Linh (2005) [19], trong thời gian bú mẹ trọng lượng bộ máy tiêu hóa của lợn con tăng từ 10 – 15 lần, chiều dài của ruột non tăng lên gấp 5 lần so với lúc mới sinh. Dung tích của bộ máy tiêu hóa cũng tăng từ 40 đến 50 lần. Ở ngày tuổi thứ 30 trọng lượng của tuyến tụy tăng lên 4 lần và gan tăng lên 3 lần so với lúc mới sinh. Lúc mới sinh dạ dày của một lợn con trung bình nặng từ 6 – 8 gam và chứa được từ 35 – 50 gam sữa, nhưng sau 3 tuần đã tăng lên gấp 4 lần. Mặc dù bộ máy tiêu hóa của lợn con phát triển nhanh nhưng chưa hoàn thiện. Khả năng tiêu hóa của lợn con còn rất kém do số lượng và hoạt lực của các men trong đường tiêu hóa còn hạn chế. theo A. V. Kasnhixky (1954) [15] dịch vị của lợn con dưới một tháng tuổi hoàn toàn không có HCl tự do, vì lượng acid tiết ra ít và nó nhanh chóng kết hợp với các niêm dịch là cho hàm lượng HCl tự do rất ít hoặc 11 hoàn toàn không có trong dạ dày của lợn con bú sữa. Vì thiếu HCl tự do nên hệ vi sinh vật lên men dễ phát triển gây hiện tượng tiêu chảy ở lợn con. Trong dịch tụy của lợn trưởng thành có tới 15 loại men tiêu hóa song lợn con chỉ có 2 men là Kimozin và Lipaza, sau một tuần tuổi có thêm một số men như Trypsin và Amilase. Hoạt tính cả các men tăng dần theo tuổi, từ 1 đến 28 ngày tuổi hoạt tính của Trypsin tăng 20 lần, Amilase tăng 30 lần, các men như Kimotipxin, Protease, Amilase, Elastase, Carbuaxipolypeptidasa cũng tăng dần theo tuổi của lợn con. Hàm lượng vật chất khô trong dịch tụy cũng tăng dần. Dịch ruột do 2 tuyến Bruner và Liberkun tiết ra chưa đầy đủ các men tiêu hóa như ở lợn con chưa có men Lactose, các men tiêu hóa khác có hàm lượng rất thấp không đủ khả năng để tiêu hóa các thức ăn nhân tạo. Dịch mật của lợn con trong những tuần tuổi đầu con hạn chế, chưa có khả năng nhũ tương hóa mỡ.  Khả năng điều hòa thân nhiệt : Theo Trần Văn Phùng và cs, 2004 [25] lợn con dưới 3 tuần tuổi, cơ năng điều tiết thân nhiệt chưa hoàn chỉnh, đồng nghĩa là thải nhiệt và sinh nhiệt chưa được cân bằng. Nguyên nhân do lông của lợn con thưa, lớp mỡ dưới ra mỏng, lượng mỡ và glycogen dự trữ trong cơ thể thấp nên khả năng cung cấp năng lượng chống lạnh bị hạn chế, diện tích bề mặt của cơ thể so với khối lương còn chênh lệch nên khả năng chống lạnh kém. Hệ thần kinh điều khiển thân nhiệt năm chưa hoàn thiện. Vì vậy nuôi lợn con trong chuồng có nhiệt độ thấp và ẩm độ cao thì thân nhiệt của lợn con hạ xuống rất nhanh, làm cho lợn bị lạnh và dễ bị mắc các bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa.  Đặc điểm về khả năng miễn dịch : Theo Nguyễn Thiện và Nguyễn Tấn Anh, 2005 [33]. Lợn con sinh ra trong máu hầu như chưa có kháng thể, nhưng lượng kháng thể trong máu lợn con tăng rất nhanh sau khi lợn con được bú sữa đầu, cho nên nói rằng ở lợn con khả năng miễn dịch là hoàn toàn thụ động. Nó phụ thuộc vào lượng kháng thể hấp thu nhiều hay ít từ sữa mẹ. Quá trình hấp thu nguyên vẹn γ-globulin bị giảm nhanh theo thời gian. Lợn con