Tài liệu Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn lợn nái sinh sản nuôi tại trại nguyễn văn tam, huyện ân thi, tỉnh hưng yên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC NUÔI DƯỠNG, PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH TRÊN ĐÀN LỢN NÁI SINH SẢN NUÔI TẠI TRẠI NGUYỄN VĂN TAM, HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chuyên ngành: Khoa: Khóa học: Chính quy Thú y Chăn nuôi Thú y 2015 - 2019 Thái Nguyên, năm 2019 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM NGỌ THỊ ĐỊNH Tên chuyên đề: ÁP DỤNG QUY TRÌNH CHĂM SÓC NUÔI DƯỠNG, PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH TRÊN ĐÀN LỢN NÁI SINH SẢN NUÔI TẠI TRẠI NGUYỄN VĂN TAM, HUYỆN ÂN THI, TỈNH HƯNG YÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Chuyên ngành: Thú y Khoa: Chăn nuôi Thú y Khóa học: 2015 - 2019 Giảng viên hướng dẫn: ThS: Nguyễn Thị Thùy Dương Thái Nguyên, năm 2019 i LỜI CẢM ƠN Thành công không chỉ có một cá nhân tạo ra mà còn gắn liền với những sự hỗ trợ, giúp đỡ của nhiều người khác. Trong suốt quãng thời gian học tập tại trường và thực tập tại cơ sở em đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của Nhà trường, quý thầy cô giáo trong khoa Chăn nuôi thú y, Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên. Em xin gửi đến Ban chủ nhiệm khoa, cùng toàn thể quý thầy cô trong khoa Chăn nuôi thú y nhiệt tình trong việc truyền đạt vốn kiến thức quý báu giúp đỡ em rất nhiều trong thời gian học tập ở trường. Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo ThS. Nguyễn Thị Thùy Dương đã luôn động viên, giúp đỡ và hướng dẫn chỉ bảo em tận tình trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp đại học này. Em xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, các cán bộ kỹ thuật công nhân viên tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi, dành nhiều thời gian, công sức để hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ cũng như động viên và đóng góp những ý kiến quý báu cho em thực hiện và hoàn thành khóa luận này. Để hoàn thành được khóa luận này em cũng nhận được rất nhiều sự động viên của gia đình và bạn bè. Em xin tỏ lòng biết ơn trước mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Em xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 10 tháng 10 năm 2019 Sinh viên Ngọ Thị Định ii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Ý nghĩa của dịch chảy ra từ âm đạo qua thời gian xuất hiện............ 31 Bảng 4.1. Cơ cấu đàn lợn nuôi tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong 3 năm 2017 - 5/2019 ............................... 49 Bảng 4.2. Kết quả thực hiện công tác vệ sinh chăn nuôi .................................. 50 Bảng 4.3. Kết quả sử dụng vắc xin phòng bệnh cho đàn lợn nái sinh sản và lợn con tại trại .......................................................................................................... 51 Bảng 4.4. Số lượng lợn nái trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng tại trại qua 6 tháng thực tập ............................................................................... 52 Bảng 4.5. Kết quả thực hiện các thao tác trên lợn con...................................... 53 Bảng 4.6. Tình hình sinh sản của lợn nái nuôi tại trại ...................................... 54 Bảng 4.7. Tình hình mắc bệnh ở đàn lợn nái sinh sản tại trại .......................... 48 Bảng 4.8. Kết quả điều trị bệnh trên đàn nái sinh sản tại trại ........................... 56 Bảng 4.9. Tình hình mắc bệnh ở đàn lợn con nuôi tại trại ................................ 58 Bảng 4.10. Kết quả điều trị bệnh ở đàn lợn con tại trại .................................... 59 iii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT Cs Cộng sự CP Cổ phần G Gram Kg Kilogram Ml Mililit Nxb Nhà xuất bản STT Số thứ tự Tr Trang TT Thể trọng UBND Uỷ ban nhân dân iv MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................................59 DANH MỤC CÁC BẢNG......................................................................................... ii DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ......................................................... iii MỤC LỤC ................................................................................................................. iv Phần 1. MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 1.1. Đặt vấn đề ........................................................................................................... 1 1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề ................................................................... 2 1.2.1. Mục đích ........................................................................................................... 2 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề ..................................................................................... 2 Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..............................................................................3 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập ............................................................................... 3 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của trang trại ...................................................................... 3 2.2. Cơ sở tài liệu liên quan đến chuyên đề thực hiện ............................................... 7 2.3. Tổng quan nghiên cứu trong nước .................................................................... 16 2.4. Tổng quan các nghiên cứu ở nước ngoài .......................................................... 37 Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN ...............39 3.1. Đối tượng .......................................................................................................... 39 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ........................................................................ 39 3.3. Nội dung thực hiện ............................................................................................ 39 3.4. Các chỉ tiêu và phương pháp thực hiện ............................................................. 39 3.4.1. Các chỉ tiêu theo dõi ....................................................................................... 39 3.4.2. Phương pháp thực hiện................................................................................... 39 3.4.3. Công thức tính toán các chỉ tiêu ..................................................................... 48 3.4.4. Phương pháp xử lý số liệu:............................................................................. 48 Phần 4. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ THẢO LUẬN ...............................................49 4.1. Tình hình chăn nuôi lợn tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên trong 3 năm từ 2017 - 5/2019 ........................................................................... 49 4.2. Kết quả thực hiện các biện pháp phòng bệnh cho lợn nái sinh sản tại trại lợn Nguyễn Văn Tam , huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. ................................................. 50 4.2.1. Thực hiện biện pháp vệ sinh phòng bệnh....................................................... 50 v 4.4.2. Kết quả thực hiện sử dụng vắc xin phòng bệnh cho lợn nái .......................... 51 4.3. Kết quả thực hiện quy trình chăm sóc nuôi dưỡng đàn lợn nái sinh sản và lợn con theo mẹ .............................................................................................................. 52 4.3.1. Số lượng lợn nái trực tiếp chăm sóc nuôi dưỡng tại trại qua 6 tháng thực tập ............................................................................................................................. 52 4.3.2. Thực hiện chăm sóc, nuôi dưỡng lợn con ...................................................... 53 4.3.3. Tình hình sinh sản của lợn nái trực tiếp theo dõi tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.................................................................................. 54 4.4. Kết quả chẩn đoán và điều trị bệnh cho lợn nái sinh sản và lợn con theo mẹ nuôi tại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. ..................................... 55 4.4.1. Tình hình mắc bệnh ở đàn lợn nái sinh sản tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.................................................................................. 55 4.4.2. Kết quả điều trị bệnh ở đàn lợn nái sinh sản tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.................................................................................. 56 4.4.3. Kết quả chẩn đoán bệnh cho lợn con tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên .................................................................................................. 57 4.4.4. Kết quả điều trị bệnh ở đàn lợn con nuôi tại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên .................................................................................................. 58 Phần 5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ..........................................................................60 5.1. Kết luận ............................................................................................................. 60 5.2. Đề nghị .............................................................................................................. 60 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................62 1 Phần 1 MỞ ĐẦU 1.1. Đặt vấn đề Sản xuất thịt lợn vẫn luôn là ngành hàng thịt chủ lực và truyền thống lâu đời tại Việt Nam, là thế mạnh của ngành chăn nuôi nước ta. Thịt lợn vẫn luôn chiếm tỷ trọng cao nhất chiếm 70 - 80% so với các loại thịt khác trong ngành chăn nuôi và trong cơ cấu tiêu dùng của người Việt Nam. Theo đánh giá, hiện nay ngành chăn nuôi lợn nước ta vẫn đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức như: Năng suất thấp, giá thành sản phẩm cao, chất lượng và an toàn thực phẩm chưa ổn định, sức cạnh tranh thấp… Nguyên nhân là do điều kiện khí hậu nhiệt đới nóng ẩm ở nước ta đã tạo điều kiện cho mầm bệnh phát triển; quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán mật độ chăn nuôi cao, xen lẫn trong các khu dân cư, lại không thường xuyên thực hiện đầy đủ các biện pháp vệ sinh phòng bệnh nên càng làm cho công tác kiểm soát dịch bệnh thêm khó khăn và phức tạp. Một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp và quyết định là vấn đề chăn nuôi an toàn sinh học và kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, như lở mồm long móng và tai xanh. Mặc dù các ngành chức năng đã vào cuộc tích cực, song nguy cơ lây lan dịch bệnh vẫn còn cao. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do nhận thức về phòng, chống dịch bệnh của người chăn nuôi còn chủ quan, lơ là và thiếu trách nhiệm. Đáng lo nhất là tình trạng người dân vẫn còn vứt xác lợn chết bừa bãi ra môi trường khiến công tác kiểm soát, ngăn chặn bệnh dịch rất khó khăn. Muốn đạt được hiệu quả kinh tế cao thì chúng ta cần đẩy mạnh các biện pháp kỹ thuật như giống, thức ăn, biện pháp kỹ thuật nuôi dưỡng. Đặc biệt chú trọng tới công tác giống, giống tốt thì vật nuôi mới tăng trọng nhanh, khả năng tận dụng thức ăn tốt, thích nghi và chống chịu bệnh cao. Bởi vậy cần phát triển chăn nuôi các 2 giống lợn ngoại có năng suất và chất lượng thịt cao. Để cung cấp giống cho nhu cầu chăn nuôi của các trang trại thì việc phát triển đàn lợn nái sinh sản cần đặc biệt được quan tâm. Tuy nhiên một trong những nguyên nhân làm hạn chế khả năng sinh sản của lợn nái đang nuôi ở các trang trại là bệnh còn xảy ra rất nhiều do khả năng thích nghi của những giống lợn nái ngoại với khí hậu nước ta còn kém, đặc biệt là bệnh ở cơ quan sinh dục: đẻ khó, viêm tử cung, viêm vú, mất sữa… Các bệnh này do nhiều yếu tố như điều kiện vệ sinh, chăm sóc nuôi dưỡng kém, thức ăn nước uống không đảm bảo vệ sinh, do vi khuẩn, vi rút gây nên. Chính vì vậy mà việc chăm sóc nuôi dưỡng và tìm hiểu về bệnh của cơ quan sinh dục của đàn lợn nái là việc rất cần thiết. Để góp phần giảm thiểu thiệt hại về kinh tế và góp phần vào việc chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng, trị bệnh cho lợn nái tốt hơn, em tiến hành thực hiện chuyên đề: “Áp dụng quy trình chăm sóc nuôi dưỡng, phòng và trị bệnh trên đàn lợn nái sinh sản nuôi tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên”. 1.2. Mục đích và yêu cầu của chuyên đề 1.2.1. Mục đích - Tìm hiểu quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng đàn lợn nái sinh sản nuôi tại trại Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. - Nắm được các loại ăn dành cho lợn nái sinh sản, khẩu phần ăn và cách cho lợn nái ăn qua từng giai đoạn mang thai. - Nắm được các bệnh hay xảy ra đối với lợn nái sinh sản và phương pháp phòng trị bệnh hiệu quả nhất. 1.2.2. Yêu cầu của chuyên đề - Đánh giá được việc áp dụng quy trình kỹ thuật trên đàn lợn nái sinh sản của trại. - Xác định tình hình nhiễm bệnh trên đàn lợn nái sinh sản và áp dụng được quy trình chăm sóc, nuôi dưỡng. - Xác định được hiệu lực điều trị các bệnh xảy ra trên đàn lợn nái sinh sản của trại. 3 Phần 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Điều kiện cơ sở nơi thực tập 2.1.1. Điều kiện tự nhiên của trang trại * Vị trí địa lý Xã Bắc Sơn nằm ở phía bắc của huyện Ân Thi. Phía bắc giáp các xã Hưng Long và Ngọc Lâm, huyện Mỹ Hào (một phần ranh giới tự nhiên là sông đào Bắc Hưng Hải). Phía đông giáp các xã Phù Ủng và Bãi Sậy, huyện Ân Thi. Phía nam giáp các xã Tân Phúc và Đào Dương, huyện Ân Thi. Phía tây giáp với xã Đào Dương, huyện Ân Thi và xã Trung Hòa, huyện Yên Mỹ. Bắc Sơn là xã có phong trào chăn nuôi phát triển, với sự quan tâm của Đảng, chỉ đạo sát sao của UBND tỉnh, UBND huyện Ân Thi, đặc biệt là sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Ngành chăn nuôi thú y đang ngày càng khởi sắc, điển hình là trại lợn của ông Nguyễn Văn Tam, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Trại chăn nuôi được xây dựng xa khu dân cư, luôn đảm bảo độ thông thoáng, không ảnh hưởng tới môi trường. Trong trại có hệ thống ao hồ nuôi trồng thuỷ sản, lượng nước được cung cấp chủ yếu thông qua lượng nước mưa tự nhiên. Mặt khác qua đánh giá sơ bộ cho thấy trại có trữ lượng nước ngầm khá phong phú, lượng nước ngầm nông, khả năng khai thác và sử dụng tương đối dễ dàng. Hiện nay đã được trại khai thác và sử dụng để phục vụ cho sinh hoạt và chăn nuôi. * Địa hình Xã Bắc Sơn nằm trong vùng Đồng bằng bắc bộ, địa hình tương đối bằng phẳng, độ cao trung bình là 1,85m, cao nhất 2,2m, thấp nhất 1,5m. Nói chung nền địa hình thuận lợi cho việc phát triển chung toàn xã. * Khí hậu Xã Bắc Sơn thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa miền Bắc Việt Nam, thời tiết trong năm chia làm hai mùa rõ rệt: 4 - Mùa hè: Từ tháng 5 đến tháng 10 có nhiệt độ trung bình 24 - 27oC thời tiết nóng ẩm và nhiều mưa ngâu nên ảnh hưởng cho phát triển sản xuất. - Mùa đông: Từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, có nhiệt độ trung bình hằng năm từ 18 - 24oC, thời tiết lạnh, hanh khô. - Lượng mưa trung bình hằng năm: 1680 - 1730mm. Mưa tập trung từ tháng 5 đến tháng 9, nhiều nhất là tháng 7, tháng 8 lượng mưa chiếm 84% tổng lượng mưa cả năm. * Giao thông thủy lợi Đoạn đường liên thôn chạy qua gần khu vực trại đã được bê tông hóa, lòng đường rộng, thuận lợi cho ô tô có thể ra vào vận chuyển con giống, thức ăn, vật tư thú y cũng như các sản phẩm chăn nuôi. Trại có hệ thống thoát nước thải đã qua xử lý xuống ao thả cá để kết hợp với nuôi lợn và nuôi cá từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế cũng như giảm thiểu được ô nhiễm môi trường. * Cơ cấu tổ chức của trang trại - Quá trình thành lập Trại lợn Nguyễn Văn Tam nằm trên địa phận xã Bắc Sơn, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Là trại lợn trực tiếp của công ty CP thuốc thú y Agrivet. Trang trại do ông Nguyễn Văn Tam làm chủ và được cán bộ kỹ thuật của công ty CP thuốc thú y Agrivet chịu trách nhiệm giám sát mọi hoạt động của trang trại. - Cơ cấu tổ chức Trại có đội ngũ cán bộ kỹ thuật giỏi, giàu kinh nghiệm thực tế và có ban lãnh đạo năng động nhiệt tình và giàu năng lực. Hơn nữa, trại còn có nhiều công nhân tay nghề cao, có nhiều năm kinh nghiệm trong nghề. Cơ cấu lao động của trại gồm: 3 người. Chủ trại: 1 người. Quản lý trại: 1 người. Kỹ sư chăn nuôi: 1 người. 5 Công nhân trại: 5 người. Sinh viên thực tập: 1 người. * Cơ sở vật chất của trang trại Đường giao thông đã được nâng cấp, thuận tiện cho việc đi lại, vận chuyển. Để đảm bảo công tác chăn nuôi và sinh hoạt của công nhân trại được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất kỹ thuật gồm: Khu nhà ở cho công nhân, bếp ăn tập thể, các công trình phục vụ cho công nhân và các hoạt động khác của trại. Khu chăn nuôi xung quanh có hàng rào bao bọc và có cổng ra, cổng vào riêng. Chuồng trại được quy hoạch bố trí xây dựng phù hợp với hướng chăn nuôi công nghiệp, hệ thống chuồng nuôi lồng, nền sàn bê tông cho lợn nái, lợn đực, sàn nhựa cho lợn con cùng với hệ thống vòi nước tự động và máng ăn. Chuồng nuôi được xây dựng đảm bảo đủ cho 280 nái cơ bản bao gồm: -1 chuồng nái đẻ: Chuồng chia thành 2 dãy, mỗi dãy có 20 ô chuồng được thiết kế sàn nhựa cho lợn con và sàn bê tông cho lợn mẹ. - 1 chuồng nái chửa: Chuồng gồm 2 dãy mỗi dãy có: + 30 ô: Để nuôi và chăm sóc lợn nái trong thời gian mang thai được sắp xếp theo các kỳ mang thai khác nhau. + 20 ô: Được thiết kế để cho lợn nái chờ phối, thử lợn, ép lợn. + 09 ô: Nuôi lợn đực và khai thác tinh. - 1 chuồng cai sữa: Dùng để nuôi và chăm sóc lợn cai sữa sau khoảng 17 - 21 ngày theo lợn mẹ, chuồng thiết kế 15 ô có thể nuôi khoảng 200 - 300 heo con cai sữa. + 3 chuồng cách ly: dùng để nuôi lợn hậu bị được nhập từ các trại gia công lợn hậu bị của công ty CP thuốc thú y Agrivet, mỗi chuồng có thể nuôi được từ 20 - 40 lợn hậu bị. Lợn được nuôi ở đây trong thời gian 3 tháng, thời gian này lợn được sử dụng vắc xin, lấy mẫu máu kiểm tra đầy đủ đạt tiêu chuẩn trước khi được đưa lên làm lợn nái sinh sản. 6 Hệ thống chuồng xây dựng khép kín hoàn toàn. Phía đầu chuồng là hệ thống giàn mát, cuối chuồng được thiết kế quạt hút gió, có hệ thống điện chiếu sáng và bóng đèn hồng ngoại để sưởi ấm, úm lợn con, đảm bảo thoáng mát về mùa hè, ấm áp vào mùa đông bằng cách điều chỉnh quạt, giàn mát và bóng đèn sưởi ấm trong chuồng. Mỗi chuồng được lắp đặt máy bơm nước để tắm cho lợn và vệ sinh chuồng trại hàng ngày, cuối chuồng mỗi ô đều có hệ thống thoát phân và nước thải. Trong khu chăn nuôi, đường đi lại giữa các ô chuồng, các khu khác đều được đổ bê tông và có các chậu nước sát trùng. Nhìn chung khu vực chuồng nuôi được xây dựng khá hợp lý, thuận lợi cho việc chăm sóc, đi lại, đuổi lợn cho các dãy chuồng. Ngay tại cổng vào khu chăn nuôi trại có xây dựng phòng tắm, hệ thống phun sát trùng cho công nhân trước khi ra, vào chuồng chăm sóc lợn, 1 kho thuốc, 1 kho cám, 1 phòng ăn và 3 phòng nghỉ trưa cho công nhân. Một số thiết bị khác cũng được trang bị đầy đủ: Tủ lạnh bảo quản vắc xin, tủ thuốc để bảo quản và dự trữ thuốc cho trại, xe chở cám từ nhà kho xuống chuồng, máy nén khí phun sát trùng di động khu vực trong và ngoài chuồng nuôi. 2.1.2. Thuận lợi, khó khăn  Thuận lợi Được sự quan tâm tạo điều kiện và có các chính sách hỗ trợ đúng đắn của các ngành, các cấp có liên quan như UBND xã Bắc Sơn, Trạm thú y huyện Ân Thi tạo điều kiện cho sự phát triển của trại. Được công ty CP thuốc thú y Agrivet cung cấp về con giống, thức ăn, thuốc thú y có chất lượng tốt. Trang trại có vị trí thuận lợi, địa hình, đường đi khá thuận tiện cho việc vận chuyển con giống cũng như thức ăn chăn nuôi. Chủ trại có năng lực, năng động, nắm bắt được tình hình xã hội, luôn quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ kỹ thuật và công nhân. 7 Kèm theo đó là đội ngũ kỹ thuật với chuyên môn vững vàng, công nhân nhiệt tình, năng động và có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Do đó đã mang lại hiệu quả chăn nuôi cao cho trang trại.  Khó khăn Số lượng công nhân còn thiếu do vậy lượng công việc nhiều dẫn đến chậm tiến độ công việc và hiệu quả chưa cao. Thời tiết diễn biến thất thường lúc nắng nóng, lúc mưa quá nhiều cho nên đàn lợn dễ bị mệt mỏi và dễ sinh bệnh. Trang thiết bị vật tư, hệ thống chăn nuôi còn thiếu chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất. Dịch lở mồm long móng diễn biến phức tạp và lây lan nhanh khiến cho công tác chữa trị gặp không ít khó khăn. Giá thức ăn chăn nuôi mỗi ngày một tăng khiến kinh phí lên cao gây ảnh hưởng tới chăn nuôi của trang trại. 2.2. Cơ sở tài liệu liên quan đến chuyên đề thực hiện * Vệ sinh phòng bệnh Trong chăn nuôi lợn, ngoài các yếu chăm sóc nuôi dưỡng , giống chuồng trại thì việc vệ sinh là yếu tố quan trọng nhằm phòng ngừa dịch bệnh cách hiệu quả. Công tác vệ sinh là cơ sở, là nền tảng của biện pháp phòng bệnh trong chăn nuôi. Khi môi trường sống bất lợi cho gia súc như chăm sóc nuôi dưỡng không tốt, dinh dưỡng kém, chuồng trại thiết kế không đúng quy chuẩn, chuồng trại không vệ sinh,… sẽ làm vật nuôi giảm sức đề kháng (miễn dịch) và dễ bị các tác nhân vi trùng, virus và kí sinh trùng xâm nhập tạo ra dịch bệnh. Để phòng bệnh ngoài biện pháp tạo môi trường sống tốt, giảm các yếu tố gây bất lợi cho thú nuôi, nâng cao sức chống chịu và sự miễn dịch của thú nuôi, nhà chăn nuôi cũng cần phải giảm thiểu sự tiếp xúc các tác nhân gây bệnh đối với vật nuôi từ đó sẽ hạn chế được khả năng lan truyền của dịch bệnh. Để góp phần nâng cao chất lượng, năng suất của đàn lợn trong thời gian thực 8 tập tại trại em đã tích cực tham gia công tác vệ sinh cùng cán bộ kĩ sư, công nhân trong trại với lịch trình như sau: - Trước khi bước vào trại, công nhân phải mặc đầy đủ quần áo bảo hộ, đeo ủng rồi bước qua làn rải bột khô. - Việc đầu tiên khi bước vào trong trại, em dọn dẹp phân trong chuồng để tránh cho lợn mẹ nằm đè lên phân cũng như lợn con quằn lên phân. - Vệ sinh máng ăn, dụng cụ chăn nuôi, lấy thức ăn và cho lợn ăn. - Việc thu gom phân trong chuồng, quét dọn, phun rửa các lối đi được dọn dẹp hằng ngày. - Định kỳ tiến hành phun thuốc sát trùng, quét vôi, phun thuốc diệt muỗi, quét mạng nhện trong chuồng và rắc vôi bột ở cửa ra vào chuồng nhằm đảm bảo vệ sinh chuồng trại. - Phát quang bụi rậm, cây cối um tùm xung quanh trại, phơi khô rồi đốt. Lấp hết ao vũng ẩm thấp thường xuyên có nước tù đọng. * Đối với chuồng bầu: Sau khi lợn cách ngày đẻ dự kiến khoảng 1 tuần sẽ được tắm chải sạch sẽ rồi được đưa sang chuồng đẻ, ô lợn rời đi sẽ được xịt rửa và phun sát trùng đợi đón lợn mẹ cai sữa. * Đối với chuồng đẻ: Ở các chuồng nái đẻ sau khi cai sữa, lợn mẹ được chuyển sang chuồng nái chửa. Sau khi lợn con được xuất bán, tham gia tháo dỡ các tấm đan chuồng mang ra ngâm ở bể sát trùng bằng dung dịch NaOH 10%, ngâm trong 1 ngày, sau đó cọ sạch mang phơi khô. Ô chuồng và khung chuồng cũng được cọ sạch bằng dung dịch NaOH pha với nồng độ loãng khoảng 5%. Gầm chuồng cũng được tiêu độc khử trùng sạch sẽ. Để khô rồi tiến hành lắp các tấm đan vào, sau đó đuổi lợn chờ đẻ vào. Khi có dịch bệnh xảy ra công tác vệ sinh thú y được tiến hành nhanh chóng hơn, thường xuyên và triệt để hơn bao giờ hết. Chuồng nuôi được tiêu độc bằng thuốc sát trùng An-Dine vào cuối buổi sáng hoặc cuối buổi chiều hàng ngày, pha với tỷ lệ 10 ml sát trùng/4 lít nước. 9 2.2.1. Công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và quản lý của trại * Công tác chăm sóc, nuôi dưỡng lợn con Trong 6 tháng thực tập tại trang trại bên cạnh các công tác như nuôi dưỡng, chăm sóc, tiêm vắc xin phòng bệnh, chẩn đoán và điều trị một số bệnh gặp phải ở đàn lợn nái và lợn con nuôi tại trại thì em cũng được tham gia thực hiện các thao tác như đỡ đẻ, mài nanh, bấm đuôi, tiêm chế phẩm Fe - Dextran, thiến, bấm tai…. cho đàn lợn con nuôi tại trại. Thường xuyên thực hiện công tác vệ sinh chuồng trại, khu vực xung quanh cũng như môi trường chung, đảm bảo các điều kiện vệ sinh thú y tạo môi trường để lợn sinh trưởng phát triển mạnh, cho hiệu quả kinh tế cao. * Quy trình đỡ đẻ Chuẩn bị lồng úm: chuẩn bị bao khâu lồng úm, bao khâu lồng úm phải được nhúng nước sát trùng, giặt sạch, phơi khô, sau đó khâu lồng úm. Chuẩn bị đỡ đẻ: với lợn mẹ cần vệ sinh âm hộ và mông cho sạch sẽ, vệ sinh sàn chuồng, chuẩn bị thảm lót và lồng úm, chuẩn bị bóng điện úm cho lợn con, chuẩn bị dụng cụ đỡ đẻ như vải màn hoặc vải mềm khô, sạch, cồn iod để sát trùng, kéo để cắt dây rốn, chỉ để buộc dây rốn. * Kĩ thuật đỡ đẻ: - Một tay cầm chắc lợn, một tay dùng khăn khô lau sạch dịch nhờn ở mồm, mũi và toàn thân cho lợn để lợn hô hấp thuận lợi. - Cắt rốn: thắt dây rốn ở vị trí cách cuống rốn 3 cm, dùng kéo cắt phần bên ngoài nút thắt một đoạn bằng 1/2 bên trong nút buộc khoảng 1,5cm. Sát trùng dây rốn và vùng cuống rốn bằng cồn iod. - Cho lợn con vào lồng úm nhiệt độ 33 - 35ºC. - Trước khi cho lợn con ra bú cần lau sạch vú lợn mẹ, lót thảm cho lợn con ra bú. - Phải trực liên tục cho đến khi lợn nái đẻ xong hoàn toàn, nhau ra hết, lợn nái trở về trạng thái yên tĩnh và cho con bú. 10 Không can thiệp khi quá trình đẻ của lợn nái diễn ra bình thường, chỉ can thiệp khi lợn mẹ rặn đẻ lâu và khó khăn. * Kĩ thuật can thiệp lợn đẻ khó Một số biểu hiện lợn đẻ khó: + Khi lợn đã vỡ nước ối mà lợn mẹ lại không có biểu hiện rặn đẻ. + Lợn rặn đẻ liên tục, bụng căng lên do rặn đẻ mạnh, đuôi cong lên do lợn con đã ra đến cổ tử cung nhưng do trọng lượng lợn con quá to hoặc do ngôi thai bị ngược nên không ra ngoài được. + Mắt của lợn mẹ trở nên rất đỏ do quá trình rặn đẻ liên tục. + Lợn mẹ trở nên kiệt sức: thở nhanh, yếu ớt do qúa trình rặn đẻ nhiều nên kiệt sức. Cách can thiệp lợn đẻ khó: + Dùng nước sát trùng vệ sinh âm hộ và mông lợn. Sát trùng tay, bôi gel bôi trơn. + Đưa tay vào trong tử cung, nắm lấy lợn con, đưa lợn con ra ngoài. - Sử dụng thuốc cho heo đẻ + Sử dụng oxytocin Với lợn đẻ bình thường không phải tiêm oxytocin. Lợn lứa 5 - 6 trở lên tiêm tùy trường hợp. Nếu trong quá trình đẻ của lợn mẹ bị kiệt sức, rặn kém, khi đẻ được 5 - 6 con trở lên thì cho phép tiêm oxytocin. Lợn hậu bị sức rặn yếu, lợn nái già sức rặn yếu, tiêm tùy từng trường hợp. Liều lượng: 2 ml/con * Thao tác mài nanh, bấm đuôi: lợn con sau khi đẻ khoảng nửa ngày hoặc một ngày thì được tiến hành mài nanh, bấm đuôi và nhỏ Baytril 0,5% phòng tiêu chảy. 11 * Tiêm chế phẩm Fe - B12 và nhỏ cầu trùng: lợn con 3 ngày tuổi sẽ được tiêm chế phẩm Fe - B12 với liều lượng 2 ml/con và được nhỏ cầu trùng (Totrazil). * Bấm tai, thiến: khi lợn con được 5 ngày tuổi thì tiến hành bấm tai đối với lợn cái và thiến đối với lợn đực - Bấm tai: lợn con được bấm tai theo quy định riêng của trại - Thiến lợn đực Trước khi thiến lợn đực cần chuẩn bị dụng cụ thiến đầy đủ gồm: Dao thiến, cồn sát trùng, panh kẹp, bông, khăn vải sạch, xi lanh tiêm và thuốc kháng sinh. Thao tác: người thiến ngồi ghế cao và kẹp lợn con vào giữa 2 đùi sao cho đầu của lợn con hướng xuống dưới. Một tay nặn sao cho dịch hoàn nổi rõ, tay còn lại cầm dao rạch hai vết đứt vào chính giữa của mỗi bên dịch hoàn. Dùng tay nặn dịch hoàn ra ngoài rồi lấy panh kẹp vào giật dịch hoàn ra, dùng khăn sạch lau vùng dịch hoàn và bôi cồn vào vị trí thiến. Sau đó tiêm cho lợn con 1ml Castosal và 0,5 ml Shotapen. * Quy trình chăm sóc nái chửa Lợn nái chửa được nuôi chủ yếu ở chuồng nái chửa. Hàng ngày vào kiểm tra lợn để phát hiện lợn phối không đạt, lợn nái bị sảy thai, lợn mang thai giả, vệ sinh, dọn phân không để cho lợn nằm đè lên phân, lấy thức ăn cho lợn ăn, rửa máng, phun thuốc sát trùng hàng ngày, xịt gầm, cuối giờ chiều phải chở phân ra khu xử lý phân. Lợn nái chửa được ăn với khẩu phần ăn loại thức ăn U83 tùy theo tuần chửa, thể trạng, lứa đẻ như sau: Đối với nái chửa từ tuần chửa 1 đến tuần chửa 12 ăn thức ăn U83 với tiêu chuẩn 2 kg/con/ngày, cho ăn 1 lần trong ngày. Đối với nái chửa từ tuần 13 đến tuần chửa 14 ăn thức ăn U83 với tiêu chuẩn 3 - 3,5 kg/con/ngày, cho ăn 1 lần trong ngày. 12 Đối với nái chửa từ tuần 15 trở đi được ăn thức ăn U84 với tiêu chuẩn 3- 3,5 kg/con/ngày, cho ăn 1 lần trong ngày. * Quy trình chăm sóc nái đẻ (nái nuôi con) Lợn nái chửa được chuyển lên chuồng đẻ trước ngày đẻ dự kiến 7 - 10 ngày. Trước khi chuyển lợn lên chuồng đẻ, chuồng phải được dọn dẹp, sát trùng và cọ, rửa sạch sẽ. Lợn chuyển lên phải được ghi đầy đủ thông tin lên bảng ở đầu mỗi ô chuồng. Thức ăn của lợn chờ đẻ được cho ăn với tiêu chuẩn ăn 3 kg/ngày, chia làm 2 bữa sáng, chiều. Lợn nái chửa trước ngày đẻ dự kiến 3 ngày, giảm tiêu chuẩn ăn xuống 1,5 kg/con/bữa.. Khi lợn nái đẻ được 2 ngày tăng dần lượng thức ăn từ 0,5 - 1 kg/con/ngày chia làm hai bữa sáng, chiều. Đối với nái nuôi con quá gầy hoặc nuôi nhiều con có thể cho ăn tăng lượng thức ăn lên 2 kg/con/ngày. * Quy trình chăm sóc nuôi dưỡng đàn lợn con theo mẹ + Ngay sau khi đẻ ra lợn được tiến hành cắt rốn, mài nanh. + Lợn con 2 - 3 ngày tuổi được bấm bấm đuôi và tiêm sắt, cho uống thuốc phòng phân trắng lợn con và tiêu chảy, tiêm kháng thể E.coli. + Lợn con 3 - 4 ngày tuổi cho lợn con uống thuốc phòng cầu trùng. + Lợn con 4 - 5 ngày tuổi tiến hành thiến lợn đực. + Lợn con được từ 4 - 6 ngày tuổi tập cho ăn bằng thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh U81. + Lợn con được 16 - 18 ngày tuổi tiêm phòng dịch tả. + Lợn con được 21 ngày tuổi tiến hành cai sữa cho lợn * Đối với đàn lợn con theo mẹ đến khi cai sữa: Lợn con sau khi đẻ 1 ngày tiến hành bấm bấm nanh, cho uống Amoxicol liều 2 ml/con, cắt đuôi. Lợn con 2 - 3 ngày tuổi tiêm Hemofer 20% + B12 1ml/con, cho uống Totrazuril 5% 1ml/ con ( liều duy nhất ), tiêm kháng thể E.coli 1ml/con. 13 Lợn con 4 - 5 ngày tuổi tiến hành thiến lợn đực. Lợn con được từ 4 - 6 ngày tuổi tập cho ăn bằng thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh ký hiệu là U81, cho nhiều lần trong ngày và mỗi lần cho một ít thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh U81 nhằm kích thích tính thèm ăn. Khi đặt máng ăn nên tạo tiếng động để tạo chú ý và cho lợn con tập liếm láp, không để thức ăn cũ thừa trong máng. Lợn con được 3 tuần tuổi tiến hành cai sữa cho lợn. Lợn con được cai sữa sớm (3 tuần tuổi) và được cho tập ăn từ 4 - 6 ngày tuổi nhằm nâng cao khối lượng lợn con cai sữa, giảm hao mòn lợn mẹ, tăng sức đề kháng cho lợn con. Giữ chuồng luôn khô ráo, sạch sẽ, điều chỉnh nhiệt độ phù hợp với nhiệt độ từng giai đoạn lợn con (giai đoạn lợn con từ 1 - 7 ngày tuổi, giai đoạn lợn con từ 7 - 14 ngày tuổi và giai đoạn lợn con từ 14 đến 21 ngày tuổi). Mỗi ngày tiến hành kiểm tra thường xuyên sức khỏe của lợn để xử lý nhanh nhất như: tiêu chảy, đau chân, thiếu sắt, thiếu sữa, gầy yếu, không đủ ấm... cho lợn uống thuốc kịp thời. Đánh dấu sau khi điều trị cho lợn để theo dõi và kiểm tra dễ dàng hơn. Khi phát hiện được con lợn mắc bệnh cần cách ly, nhốt riêng để có chế độ chăm sóc, chữa trị cho đến lúc khỏi bệnh hoàn toàn. Khẩu phần ăn thay đổi phù hợp với thể trạng của lợn bệnh. Những con khỏe mạnh còn lại cho uống kháng sinh toàn đàn, bổ sung điện giải, men nhằm tăng cường sức đề kháng. * Các quy trình khác - Phát hiện lợn động dục + Khi cho lợn nái đi qua các ô chuồng nhốt lợn đực thì lợn nái có biểu hiện kích thích thần kinh tai vểnh lên và đứng ì lại. + Lợn có biểu hiện bồn chồn hay đứng lên nằm xuống, ta quan sát được vào khoảng 5 - 6 giờ sáng và 5 - 6 giờ chiều. + Cơ quan sinh dục có biểu hiện: Âm hộ sung huyết, sưng, mẩy đỏ, có dịch tiết chảy ra trong, loãng và ít, sau đó chuyển sang đặc dính.