Tài liệu áp dụng công nghệ thông tin qua 12 tiết chương i hình học - lớp 6 nhằm nâng cao hiệu quả dạy học

Đề tài : Áp dụng công nghệ thông tin QUA 12 TIẾT CHƯƠNG I HÌNH HỌC LỚP 6 nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. A-ĐẶT VẤN ĐỀ Cùng với sự phát triển của xã hội loài người, cuộc cách mạng khoa học công nghệ đã nhanh chóng làm thay đổi sâu sắc đời sống xã hội trong đó đặc biệt là lĩnh vực giáo dục. Thực sự nền giáo dục nước ta đang đứng trước yêu cầu bức thiết về đổi mới phương pháp dạy học. Nghị quyết Trung Ương 2 khóa VIII chỉ rõ : “Mục tiêu chủ yếu là thực hiện giáo dục toàn diện đạo đức, trí dục, thể dục ở tất cả các bậc học. Hết sức coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nhân cách, khả năng tư duy sáng tạo và năng lực thực hành”. Luật Giáo dục quy định : “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn ; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú cho học sinh” . Nghị quyết Trung Ương 2 khóa VIII cũng nêu rõ : “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp sống tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào trong quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh,...”. Như vậy, trong quá trình dạy học , giáo viên là người hướng dẫn, tổ chức các hoạt động để học sinh chủ động chiếm lĩnh tri thức. Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 1 Trong quá trình đổi mới này, phương pháp dạy học, phương tiện dạy học hiện đại đóng một vai trò hết sức quan trọng. Chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nêu rõ : “Đối với giáo dục và đào tạo, công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp, phương thức dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện để tiến tới một xã hội học tập” . Hiện nay Việt Nam đã là thành viên chính thức thứ 150 của WTO. Làm thế nào để vươn ra biển lớn và hội nhập quốc tế? Làm thế nào để đào tạo một thế hệ trẻ năng động , yêu nước, có tài có đức ? Nhiệm vụ của Giáo dục và Đào tạo hết sức nặng nề và vô cùng vinh quang. Hiện nay máy vi tính không những dùng để dạy môn tin học mà là phương tiện dạy học hiện đại. Về mặt kĩ thuật, máy vi tính có thể thay thế cho các phương tiện khác như băng từ, đĩa, đèn chiếu ... Với sự hỗ trợ của máy tính và một số phần mềm dạy học, GV có thể tổ chức tiết dạy một cách sinh động theo hướng tăng cường hoạt động tự chủ, độc lập giải quyết vấn đề của học sinh. ‘‘Giáo án điện tử’’ với những thông tin được trình bày theo đúng nguyên tắc sư phạm , nhằm giúp học sinh chiếm lĩnh tri thức một cách tốt nhất, nâng cao hiệu quả dạy học. Đứng trước yêu cầu này, Sở GD-ĐT cũng đã mở nhiều lớp tập huấn về giảng dạy với máy vi tính và nhiều trường đã được trang bị hệ thống máy tương đối hiện đại. Nhiều thầy cô giáo đã tâm huyết đầu tư vào ‘‘Giáo án điện tử’’ . Nhưng một số thầy cô giáo vẫn còn xa lạ với mô hình này. Hơn nữa, nếu mỗi thầy cô giáo tự soạn giáo án điện tử để giảng dạy thì mất rất nhiều thời gian. Vì thế, chúng tôi chọn đề tài “ Áp dụng công nghệ thông tin qua 12 TIẾT CHƯƠNG I HÌNH HỌC - LỚP 6 nhằm nâng cao hiệu quả dạy học” nhằm giới thiệu với quý thầy cô giáo những kinh nghiệm của mình. Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 2 B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lý luận của đề tài: 1. Sự cần thiết phải đổi mới dạy học theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh: Trong những năm trước đây, đa số giáo viên sử dụng hệ thống các phương pháp dạy học cổ truyền, chủ yếu là thông báo, giải thích, dạy học theo kiểu thầy giảng - trò chép, thầy chủ động truyền thụ - trò thụ động tiếp nhận kiến thức, hình thức dạy học theo kiểu độc thoại, giảng giải của người dạy, và sự thụ động, chấp nhận, ghi nhớ của người học. Với phương pháp dạy học truyền thống, dạy học theo lối “thầy đọc - trò chép”, thầy chủ động truyền thụ kiến thức - trò thụ động tiếp nhận kiến thức đã không còn phù hợp nữa. Để đáp ứng yêu cầu của xã hội đặt ra, trong quá trình dạy học cần đổi mới phương pháp dạy học cho phù hợp, cần dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, chú trọng đến các kỹ năng tự lực giải quyết vấn đề của học sinh, cần rèn luyện cho học sinh có kỹ năng áp dụng kiến thức vào thực tiển cuộc sống. Việc đổi mới phương pháp dạy học có mục đích chính là đào tạo ra con người mới phù hợp với yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Hay nói một cách cụ thể là đào tạo ra con người năng động, sáng tạo, độc lập trong công việc. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học trước hết là đổi mới cách thức học của học sinh, tạo điều kiện để học sinh tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập. Có thể xem đây là một định hướng cơ bản nhất cho việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Yêu cầu đặt ra trong giai đoạn hiện nay không những đòi hỏi người lao động có tay nghề cao mà còn phải biết độc lập, sáng tạo trong công việc. Do đó, ngay khi còn ở phổ thông, cần phải rèn luyện cho học sinh có những đức tính ấy. Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 3 Trong quá trình dạy học cần tổ chức cho học sinh tham gia các hoạt động như tổ chức hoạt động nhóm, trao đổi, thảo luận dưới sự hướng dẫn của giáo viên để tìm ra kiến thức mới hoặc khắc sâu kiến thức và phát triển tư duy qua các bài tập vận dụng. Theo phương pháp dạy học mới này, giáo viên chỉ là người tổ chức hoạt động dạy học, tạo ra các tình huống cho hoạt động nhận thức của học sinh, còn học sinh là chủ thể của hoạt động, giáo viên quan sát, kiểm tra, định hướng hoạt động của học sinh. 2. Sự hỗ trợ của máy tính trong quá trình dạy học: Trước yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học , phương tiện dạy học truyền thống tỏ ra bất cập khi ta tiến hành tổ chức dạy học theo phương pháp dạy học mới, do đó chúng ta cần phải phát huy tính tích cực của phương tiện dạy học hiện đại. Khi sử dụng phương pháp dạy học hiện đại, ngoài bảng đen, phấn trắng, tùy vào đặc trưng của mỗi môn học, bài học, có thể cần có thêm :  Giáo án điện tử với sự chuẩn bị kỹ lưỡng.  Phiếu học tập.  Các tình huống, trao đổi giữa thầy và trò.  Phòng học phù hợp và các phương tiện hiện đại như máy tính và màn hình lớn (53 inches), máy chiếu Projector,... Máy tính là một công cụ hỗ trợ đắc lực cho quá trình dạy học thông qua các phần mềm dạy học, kiểm tra, đánh giá,... Chẳng hạn, trong phần kiểm tra kiến thức cũ của học sinh, giáo viên có thể sử dụng máy tính để đưa ra các tình huống có vấn đề; các câu hỏi phát huy trí lực. Khi củng cố, giáo viên cũng có thể dùng máy tính để đưa ra bài tập củng cố, trắc nghiệm... II- Quy trình thiết kế bài giảng điện tử: Khi xây dựng GAĐT, tiến hành theo quy trình sau : Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 4 1. Xác định mục tiêu bài học: GAĐT trước hết là một bài giảng nên khi thiết kế cần phải xác định được mục tiêu của bài học (bao gồm mục tiêu về mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ), từ đó giúp cho chúng ta vạch ra kế hoạch thực hiện và dự kiến được nội dung chi tiết của bài học. 2. Dự kiến nội dung chi tiết: Đây là một khâu quan trọng trong quá trình chuẩn bị một tiết dạy. Bao gồm:  Phân tích nội dung : Phân tích nội dung bài dạy giúp cho giáo viên dự kiến được những đồ dùng dạy học cần thiết trong tiết dạy đồng thời dự kiến được phương pháp dạy học thích hợp.  Sắp xếp trình tự các nội dung một cách hợp lý : Sau khi phân tích được nội dung dạy học, giáo viên dự kiến trình tự giảng dạy các nội dung kiến thức trong tiết dạy.  Dự kiến cấu trúc nội dung : Dựa vào nội dung đã phân tích và trình tự nội dung kiến thức, giáo viên dự kiến cấu trúc của nội dung để việc nhập nội dung bài giảng vào các Slide được dễ dàng.  Không nên quá lạm dụng đưa tất cả nội dung sgk lên màn hình mà phải kết hợp với nhiều phương pháp giảng dạy khác như nêu vấn đề, sử dụng phiếu học tập, sử dụng sgk… 3. Để GAĐT được sử dụng rộng rãi: - Không yêu cầu cao về kỹ năng máy tính đối với người sử dụng. - GAĐT cần phải đơn giản, dễ dàng cho người sử dụng, do đó cần chọn chương trình, phần mềm vừa đảm bảo nội dung dạy học nhưng không quá phức tạp trong quá trình sử dụng. Làm thế nào để cho một giáo viên biết các thao tác dùng chuột, bàn phím cũng có thể sử dụng được. III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 5 *Đối tượng : 12 tiết Hình học -Chương I-Lớp 6 *Phạm vi : Sử dụng Microsoft PowerPoint trong việc giảng dạy. IV. Nội dung: 1. Chương trình Hình học Học kỳ I -Lớp 6 có tất cả 14 tiết, trừ tiết 4:Thực hành và tiết 14: Kiểm tra viết, 12 tiết Hình học còn lại đều được soạn dưới dạng GAĐT:  Tiết 1: Điểm - Đường thẳng : gồm 10 Slide  Tiết 2: Ba điểm thẳng hàng : gồm 11 Slide  Tiết 3: Đường thẳng đi qua hai điểm : gồm 11 Slide  Tiết 5: Tia : gồm 12 Slide  Tiết 6: Luyện tập : gồm 19 Slide  Tiết 7: Đoạn thẳng : gồm 9 Slide  Tiết 8: Độ dài đoạn thẳng : gồm 12 Slide  Tiết 9: Khi nào thì AM+MB = AB? : gồm 9 Slide  Tiết 10: Luyện tập : gồm 12 Slide  Tiết 11: Vẽ đoạn thẳng cho biết độ dài : gồm 9 Slide  Tiết 12: Trung điểm của đoạn thẳng : gồm 9 Slide  Tiết 13: Ôn tập phần Hình học : gồm 18 Slide 2. Trình bày:  Font chữ : Unicode, TCVN 3  Mỗi tiết gồm có nhiều slide để giáo viên trình chiếu trong quá trình dạy học để trợ giúp học sinh nắm được kiến thức, hiểu kỹ bài học và biết vận dụng thành thạo qua bài tập với các hoạt động cá nhân, hoặc hoạt động tập Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 6 thể như sinh hoạt nhóm, trò chơi… giúp học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ nhàng , sinh động và hiệu quả. 3. Cấu trúc mỗi tiết:  Phần I : Kiểm tra bài cũ  Phần II : Bài mới  Phần III : Củng cố luyện tập: ngoài các bài tập Sgk còn có bài tập vận dụng và các bài tập trắc nghiệm kết hợp với phiếu học tập.  Phần IV : Hướng dẫn về nhà 4. Hướng dẫn mẫu 1 tiết sử dụng GAĐT: Tiết 1: Điểm - Đường thẳng - Sau khi chọn file rồi kích chuột trái vào Hướng dẫn Ấn Slide  để trình chiếu, sẽ xuất hiện: Trên màn hình 1: bìa Slide 2  - Giáo viên giới thiệu hình ảnh của điểm   1. Điểm   Dấu chấm nhỏ trên trang giấy là hình ảnh của điểm. - Cho học sinh tìm vài ví dụ khác về hình ảnh của điểm.   Dùng các chữ cái in hoa A, B, Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 7 C,... để đặt tên cho điểm   Bất cứ hình nào cũng là tập hợp các điểm, một điểm cũng là một hình   Hai điểm A, B phân biệt.   A   Hai điểm C, D trùng nhau   C D B - Giáo viên giới thiệu hình ảnh của đường thẳng - Cho học sinh tìm vài ví dụ khác về hình ảnh của đường thẳng   2.Đường thẳng   Vạch thẳng theo mép thước cho hình ảnh một đường thẳng   Đường thẳng không bị giới hạn về hai phía   Dùng các chữ cái thường để đặt tên cho đường thẳng a     Slide 3   3. Điểm thuộc đường thẳng, b điểm không thuộc đường thẳng :   Hình vẽ A d B Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 8   Điểm A thuộc đường thẳng d - Giáo viên giới thiệu các cách đọc khác   Còn đọc: điểm A nằm trên đường thẳng d, kí hiệu A  d, hoặc: Đường thẳng d đi qua điểm a, hoặc đường thẳng d chứa điểm A   Điểm B không thuộc đường thẳng d, kí hiệu: B d - Giáo viên giới thiệu các cách đọc khác   Còn đọc: điểm B nằm ngoài đường thẳng d hoặc đường thẳng d không đi qua điểm B, hoặc đường thẳng d không chứa điểm B   ? Cho học sinh thực hiện.Yêu cầu một học sinh trả lời.Cho học sinh khác nhận xét câu trả lời của bạn. Giáo viên chốt lại. * Phát phiếu học tập cho lớp trưởng phát về các tổ.   Slide 4:Luyện tập Bài 1: Điền...     Bảng   đề bài Lần lượt xuất hiện kết quả từng câu của bài 1 Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 9   Slide 5: Bài 2   Đề bài - Cho hs làm bài trên phim trong - Chọn 2 phim rọi lên đèn chiếu - Cho hs nhận xét bài làm của bạn - GV chốt lại bằng cách ấn   Kết quả   Slide 6: Bài3: Trắc nghiệm   Đề bài - Cho học sinh suy nghĩ, sau đó chọn mỗi tổ 1 học sinh nêu kết quả - Cho hs nhận xét bài làm của bạn   Kết quả xuất hiện trên màn hình   Slide 7: Hoạt động nhóm   Nội dung cần thực hiện của nhóm - Chọn 2 nhóm, rọi phim lên đèn chiếu. - Cho hs nhận xét bài làm của từng nhóm Lần lượt cho kết quả     Slide 8: Hướng dẫn về nhà   Nội dung cần thực hiện về nhà   Bài tập mới về nhà Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 10   Slide 9: Bài tập mới về nhà Yêu cầu học sinh làm vào Phiếu học tập (khi kiểm tra bài cũ ở tiết 2 sẽ chấm một số Phiếu học tập)  (Lời  Slide 10: Trang cuối chúc học sinh học tập tốt kèm hình ảnh để giáo dục tư tưởng hoặc giáo dục thẩm mỹ…) Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 11 Còn tiếp phần II, III, IV,V (vì dung lượng quá lớn > 47 MB nên tôi đành phải cắt ra làm 5 phần mới tải lên được. Mong quý thầy cô thông cảm ) Giáo viên Tôn Nữ Bích Vân -Trường THCS Nguyễn Khuyến Đà Nẵng 12